საქართველოში საგანგებო მდგომარეობა არ გამოცხადებულა, თუმცა მთავრობას დაწესებული აქვს გარკვეული შეზღუდვები ახალ კორონავირუსთან დაკავშირებით, რომელიც მედიის მუშაობაში ცვლილებებსაც მოითხოვს. გასული კვირიდან რედაქციების ნაწილმა ონლაინ-რეჟიმში მუშაობის სტილზე გადაინაცვლა. რას ცვლის ეს მედიაორგანიზაციების საქმიანობაში და როგორ უნდა მოახერხონ ჟურნალისტებმა დისტანციურად და ხშირად სახლიდან გაუსვლელად მოსახლეობის ინფორმირება, ეს ახლა მედიის ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევაა. ამ კუთხით გამოცდილების გაზიარება ვთხოვეთ რადიო თავისუფლების ქართულენოვანი სამსახურის მმართველ რედაქტორს, ნინო ჯაფიაშვილს.

ახალ კორონავირუსთან დაკავშირებით მსოფლიოში მედიაორგანიზაციები მუშაობის ახალ სტილზე გადადიან, რომელიც უკავშირდება დისტანციურ მუშაობას. რა შეიცვალა ამ კუთხით რადიო თავისუფლებაში?

ჯერ კიდევ წინა კვირის დასაწყისში თეორიულად გავიარეთ ტექნიკური საკითხები, თუ როგორ შევძლებდით ონლაინ მუშაობას, თუკი ამის საჭიროება დადგებოდა: როგორ შეიძლებოდა აგვეწყო ტექნიკური სისტემა ისე, რომ დისტანციურად მონტაჟის საშუალება გვქონოდა - ძირითადად, ეს ეხებოდა ვიდეო პერსონალს, სამონტაჟოებზე როგორ უნდა ჰქონოდათ წვდომა სახლიდან.

წინა კვირის ბოლოს, პარასკევს, უკვე მივიღეთ გადაწყვეტილება კონკრეტული გეგმა შეგვექმნა იმის, თუ როგორ მოემზადებოდა ჟურნალისტების მთელი გუნდი დისტანციურად მუშაობისთვის. თან იმ პირობებში, როდესაც გვაქვს შეზღუდვები დაწესებული რეკომენდაციების სახით, მაგრამ არა გვაქვს საგანგებო მდგომარეობა. ჩვენ ვმუშაობდით ჩვენს ქვეყანაში შექმნილი სიტუაციის შესაბამისად, შეთანხმებით პრაღის გუნდთან.

ჩვენ ვთქვით - ყველას, ვისაც შეუძლია იმუშაოს სახლიდან, იმუშავებს ონლაინ. პირველი ხუთი ადამიანი, რომლებიც დავტოვეთ სახლში უკვე პარასკევს - ერთს ჰყავდა ორი პატარა ბავშვი, ერთი იყო ორსული, ერთი იყო თანამშრომელი, რომელიც რუსთავიდან დადის და დიდი დროის გატარება უწევდა საზოგადოებრივ ტრანსპორტში სამსახურამდე მოსვლისთვის და 2 იყო ვებ-რედაქტორი, რომლებსაც ისედაც აქვთ ონლაინ კომუნიკაციის გამოცდილება.

ამის პარალელურად განვსაზღვრეთ გუნდი, რომლის ყოფნაც აუცილებელი იყო ოფისში. ფაქტობრივად, 2 ჯგუფად გაიყო ჩვენი რედაქცია.

პატარა ნაწილი - მე, ტექნიკური კომუნიკაციის ხელმძღვანელი, ახალი ამბების მთავარი რედაქტორი, გადაცემების წამყვანები, ისეთი პირები, რომელთა ყოფნაც აუცილებელი იყო სამსახურში, ისინი სრული დატვირთვით ან ნაწილობრივ მუშაობენ ორშაბათიდან ოფისში. ნაწილობრივ ნიშნავს იმას, რომ მაგალითად ჩაწერენ გადაცემას რედაქციაში და შემდეგ წავლენ სახლში. ან დანიშნავენ გადაღებას, გადაიღებენ, დაამონტაჟებენ და წავლენ სახლში.

პირველი, რაც გავაკეთეთ, ავირჩიეთ პლატფორმა და პარასკევსვე დავტესტეთ, როგორ ვაწყობთ თათბირებს დილაობით. ორშაბათიდან გადავედით ასეთი შერეული სისტემით მუშაობაზე.

გადაღებებზე წასვლა არ შევწყვიტეთ. მთავარი ამოცანა იყო, რომ ამ რეჟიმში გავაგრძელოთ საზოგადოების ინფორმირება.

ტექნიკურად როგორ ახერხებთ, როდესაც სახლებში არიან ჟურნალისტი, ოპერატორი და უცებ აღმოჩნდება, რომ გადაღებაზე უნდა წავიდნენ?

წინა საღამოს ან დილას, ჩვენს ონლაინ თათბირზე, ჩვენ ვწყვეტთ რა გადაღება გვაქვს და ჯგუფი ან აქ მოდის და აქედან მიდის გადაღებაზე, შემდეგ ბრუნდება, მასალას ამონტაჟებს და მიდის სახლში, ან იღებს და გვიგზავნის მასალას, იმის მიხედვით, რა არის საჭირო. არანაირი გადაღება არ ჩაგვიშლია. მაგალითად, ვიცით ზუსტად, რომ ყოველ დილით, 10:30 საათზე, ჯერჯერობით სანამ სახელმწიფოს არ აქვს საგანგებო ზომები შემოღებული, ინფექციური საავადმყოფოს წინ გვაწვდიან ინფორმაციას ინფიცირებულთა მდგომარეობის ან ახალი შემთხვევების შესახებ. ჩვეულებრივად, ჩვენი გადამღები ჯგუფი მიდის და გვაქვს პირდაპირი ჩართვა.

პრესკონფერენციების გაშუქება გასაგებია, მაგრამ როდესაც შემთხვევის ადგილზე უნდა გაგზავნოთ გადამღები ჯგუფი, სადაც ადგილი ჰქონდა კორონავირუსით დაინფიცირებას ან სადაც არის ამ მხრივ სახიფათო ადგილი, როგორ იღებთ გადაწყვეტილებას?

წინასწარ ვმსჯელობთ და ვაფასებთ, სად ვაკონტროლებთ სიტუაციას და სად ვერ. თითოეული ისტორიის შესაბამისად ვწყვეტთ, არის თუ არა ეს გადაღება უსაფრთხო. ჯერჯერობით ასეთ შეზღუდვებს საჯარო სივრცეებში არ ვიწესებთ. მინიმუმამდე დაგვყავს კომუნიკაცია რესპონდენტებთან, მაგრამ აუცილებელს აუცილებლად ვიღებთ. რისი გაკეთებაც შეგვიძლია დისტანციურად - რესპონდენტის ჩაწერა ან თვითმხილველის კომენტარის ჩაწერა, ამას ვაკეთებთ პირველ რიგში დისტანციურად.

გადაცემების შემთხვევაში როგორ ხდება? - გასაგებია, რომ წამყვანები მოდიან რედაქციაში, მაგრამ სტუმრები?

პირველ რიგში დეზინფექცია გავაკეთეთ ოფისში, დავაყენეთ დისპენსერები, შესრულებული გვაქვს ყველა საჭირო მოთხოვნა და რეკომენდაცია ამ კუთხით. რაც შეეხება გადაცემებს: მაგალითად, დილის საუბრები ჩვეულებრივ გადის ეთერში, თუმცა სტუმრებს ვრთავთ დისტანციურად, სტუდიაში აღარ ვეპატიჟებით: ანუ არ შეგვყავს სტუდიაში, დახურული სივრცეში. სადაც შეგვიძლია skype, messenger, zoom, hang out გამოვიყენოთ, ამას ვიყენებთ: პირველ რიგში, ამ შესაძლებლობებს განვიხილავთ და თუ არ გამოდის, მერე ვგეგმავთ ფიზიკურ კონტაქტს, ისევ ღია სივრცეში უფრო მეტად და ნაკლებად დახურულში.

რამდენად გაართულა ჟურნალისტების საქმიანობა მუშაობის ასეთმა ფორმებმა?

ჯერ ახალი დაწყებული გვაქვს ამ ფორმატით მუშაობა და თანდათან ჩნდება სირთულეები. მაგალითად, უკვე გამოჩნდა, რომ აუცილებელია რედაქციაში იყოს ერთი მორიგე ჟურნალისტი მყისიერი რეაგირებისთვის. მაქსიმალურად ვცდილობთ არ შევამციროთ ვიდეოწარმოება, სხვა მხრივ, ჩვენი სპეციფიკიდან გამომდინარე, ძალიან რთული არ იყო დისტანციურად მუშაობა. დისტანციური კომუნიკაციის პრაქტიკა ისედაც გვქონდა, მაგალიტად ინტერვიუებს დიდ ნაწილს ტელეფონით ვწერდით. ანუ ძირითადად პრობლემა მაინც ვიდეოამბებთან დაკავშირებით იქმნება. ტელევიზია რომ ვიყოთ, გაცილებით გაგვიჭირდებოდა იმიტომ, რომ მათი წარმოების 100% არის ვიზუალური და ჩვენ გვაქვს შერეული და გვაქვს ეს არჩევანი.

რაც შეეხება სირთულეებს, აქ შემოდის ისეთი საკითხები, რამდენად აქვს ჟურნალისტს სახლში მუშაობისთვის საჭირო კომპიუტერი, ინტერნეტი, შესაბამისი პროგრამები ვიდეო ან აუდიო ფაილების ჩასაწერად, სათანადო სკამი, რომელზეც 8 საათი უნდა იჯდეს და ა.შ. ანუ ძალიან ბევრი საკითხი, რომელზეც მანამდე არ გვიფიქრია, უცებ შეიძლება აღმოჩნდეს ძალიან მნიშვნელოვანი.

რესპონდენტების მხრიდან ხომ არ გაქვთ რაიმე გართულებები - რომ გეუბნებიან, ვერ ჩაგერთვებით ან საერთოდ არ გამოდიან კონტაქტზე, თუ პირიქით, ისინიც გადმოეწყვნენ ახალ რეჟიმზე ურთიერთობის?

კი, გადმოეწყვნენ. თვითონაც სახლში არიან და ყველა ძალიან კარგად ხვდება სინამვდილეში ამის მნიშვნელობას.

საჯარო დაწესებულებების შემთხვევაში, ხომ არ აქვს ადგილი თავის არიდებას პასუხებზე, რადგან მათთანაც დისტანციურად ხდება მეტწილად კომუნიკაცია?

ჩვეულებრივად განვაგრძობთ მუშაობას, ახლა ყველა ძალიან გადატვირთულია და ამიტომაც ჩვენთვის მნიშვნელოვანია ფიზიკურად ვიყოთ პრესკონფერენციებზე (იქნება ეს საჯარო მოხელეების, თუ ბიზნესმენების, მედიკოსების, საკოორდინაციო ჯგუფის წევრების და ა.შ.), შეკითხვები თავად დავსვათ.

კონტენტის თვალსაზრისით, თუ მოხდა გარკვეული ცვლილების შეტანა და რაში გამოიხატება ეს?

ჩვენი სტრატეგია ახლა ასეთია - მაქსიმალურად მივაწოდოთ ადამიანებს ინფორმაცია, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ ამ სრულიად არაორდინალურ სიტუაციაში: სიმპტომები აქვთ? - როგორ მიხვდნენ; მიხვდნენ? - რა უნდა გააკეთონ; აუცილებლად უნდა გავიდნენ საჯარო სივრცეში? - როგორ უნდა გააკეთონ ეს ; რისკ-ჯგუფს წარმოადგენენ? - როგორ დაადგინონ; რისკ-ჯგუფში თუ აღმოჩნდნენ როგორ უნდა მოიქცნენ; თუ რამის შეძენა უნდათ - ონლაინ რისი შესაძლებლობა აქვთ და ა.შ. საზღვარგარეთ დარჩნენ? - როგორ ჩამოაღწიონ საქართველოში; საქართველოში არიან და აუცილებლად უნდა წავიდნენ? - როგორ გააკეთონ. ანუ ჩვენი მაქსიმალური ძალისხმევა ახლა არის ამაზე მიმართული..

ანუ მთელი კონტენტი ეძღვნება კორონავირუსს?

მთელი არა. რა თქმა უნდა ვაშუქებთ სხვა თემებსაც, უბრალოდ ჩვენი მასალების ვიტყოდი აბსოლუტური უმრავლესობა ეხება ახალი კორონავირუსის პანდემიას. და ჩვენი სტრატეგია არის ასეთი - მაქსიმალური ინფორმირება, ადამიანებმა უნდა იცოდნენ როგორ და რა გააკეთონ სწორად, რა რეკომენდაციები აქვთ იმ საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რომელბიც ახლა კორონავირუსის გავრცელების საწინააღმდეგო სტრატეგიაზე მუშაობს.

სხვა რაიმე დამატებითი გაიდლაინები თუ გაქვთ კორონავირუსის გაშუქების კუთხით?

გვაქვს გარკვეული შეზღუდვები კონკრეტული ტერმინების გამოყენებაზე. მაგალითად, არ ვიყენებთ სიტყვებს - პანიკა, კატასტროფა, საშინელება, შემზარავი, გამოუსწორებელი და სხვა მსგავს შეფასებებს. ეს სიტყვები შეიძლება იყოს ციტატებში, მაგრამ ხაზგასმით არა ჟურნალისტების ტექსტებში. ამასთან, სოციალურ მედიაშიც ვცდილობთ უფრო მეტი ყურადღებით მოვეკიდოთ იმას რასაც ვწერთ- ჩვენთვის სოციალური მედია არის საჯარო სივრცე და შესაბამისად არ ვწერთ იმას, რასაც არ დავწერდით რადიო თავისუფლების პლათფორმებზე.

---

გარეკანის ფოტო: ონლაინ თათბირი რადიო თავისუფლებაში.
ფოტოს ავტორი: ნინო ჯაფიაშვილი