„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ 2 ოქტომბერს საქართველოში გამართული ადგილობრივი თვითთმართველობის არჩევნების დროს ჟურნალისტების მიმართ თავდასხმისა და მუქარების ფაქტებს ეხმაურება. ორგანიზაცია ხელისუფლებას მოუწოდებს ყველა ინციდენტს ნათელი მოჰფინოს.

„მუქარები, შეურაცხყოფა და ფიზიკური თავდასხმაც კი „ტვ.პირველის“ რეპორტიორზე. 2 ოქტომბრის მუნიციპალური არჩევნების დროს ჟურნალისტებისთვის ხელის შეშლის სულ მცირე 7 შემთხვევა დაფიქსირდა. „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ მოუწოდებს ხელისუფლებას ნათელი მოჰფინოს ყველა ინციდენტს“,- წერია ორგანიზაციის განცხადებაში.

2 ოქტომბერს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში ჟურნალისტებისთვის მუშაობაში ხელშეშლისა და სიტყვიერი შეურაცხყოფის არაერთი შემთხვევა დაფიქსირდა.

12:46 - გონიოში საარჩევნო უბანზე "მთავარი არხის" ჟურნალისტს შეურაცხყოფა მიაყენეს.



12:20 - ვანის საკრებულოს წევრმა “ქართული ოცნებიდან” სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა ჟურნალისტებს.



11:49 - "ბათუმელების" ჟურნალისტს ხელი შეუუშალეს პროფესიული საქმიანობის შესრულების დროს ბათუმის 64-ე უბანის მიმდებარე ტერიტორიაზე. 




10:30 - “TV პირველის“ ჟურნალისტის თამთა დოლენჯაშვილის ინფორმაციით, ბათუმში, ერთ-ერთ საარჩევნო უბანთან, „ქართული ოცნების“ აქტივისტებმა მაუწყებლის აპარატურა სამარშუტო ტაქსში ჩაკეტეს.




10:08 - ზუგდიდში, ერთ-ერთი საარჩევნო უბანზე უცხო პირი “ფორმულას” ჟურნალისტს, სალომე ჩადუნელს ელექტროშოკით დაემუქრა და სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა.

09:30 - სამეგრელოში ერთ-ერთ საარჩევნო უბანთან “ტვ პირველის” ჟურნალისტს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, სამართლიანი არჩევნებმა და საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველომ წინასაარჩევნო გარემო შეაფასეს. ორგანიზაციების განცხადებით, მედიაზე ზეწოლა გაძლიერებულია და ჟურნალისტებისთვის უსაფრთხო სამუშაო გარემოს არსებობა კვლავ გამოწვევად რჩება.

გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერია, რომ 5 ივლისის მოვლენების შემდეგ, როდესაც ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 50-ზე მეტ წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ და უკანონოდ ხელი შეუშალეს პროფესიულ საქმიანობაში, „ტვ პირველის” ოპერატორი - ლექსო ლაშქარავა კი, გარდაიცვალა, კიდევ უფრო გახშირდა ჟურნალისტების მიმართ ძალადობისა და სიტყვიერი შეურაცხყოფის ფაქტები.

“ერთის მხრივ, სამართალდამცავი ორგანოების უმოქმედობა - უზრუნველყონ უსაფრთხო სამუშაო გარემო მედიის წარმომადგენლებისთვის და, მეორე მხრივ, აგრესიული რიტორიკისა და სიძულვილის ენის შემცველი განცხადებები, კიდევ უფრო მეტად ახალისებს მედიის წარმომადგენლების მიმართ ძალადობას და უარყოფითად აისახება მედიაგარემოზე”, - ნათქვამია ანგარიშში.

ორგანიზაციების შეფასებით, წელს ეროვნული სამაუწყებლო მედია წინა წლებზე მეტად პოლარიზებულია და ეს საკითხი კვლავ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება იმ ფონზე, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა ინფორმაციის მიღების პირველწყაროდ სწორედ ტელევიზიას ასახელებს.

ანგარიშში წერია, რომ სისხლიანი ბანერების გამოფენა, რომლებზეც, ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებთან ერთად, გამოსახულნი იყვნენ კრიტიკული მედიასაშუალებების წარმომადგენლები, ხელს უწყობს პოლარიზაციას და ახალისებს მედიასაშუალებებისა და ჟურნალისტების მიმართ ძალადობას.

დაკვირვებით, წინასაარჩევნო პერიოდში მოვლენების გაშუქებისას, ტელეკომპანია „იმედის“ ნარატივები ემთხვეოდა „ქართული ოცნების“ გზავნილებს. „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ კი, იკვეთებოდა სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური საარჩევნო სუბიექტების ნაწილის მიმართ.

“წინა წელთან შედარებით, აღსანიშნავია „რუსთავი 2-ის“ ტრანსფორმაცია. თუ წინა წელს მაუწყებელი მეტ-ნაკლებად კრიტიკული იყო ხელისუფლების მიმართ, წინასაარჩევნო პერიოდში, მაქსიმალურ კომფორტს უქმნიდა მმართველ პარტიას. წინა წლის მსგავსად, ხელისუფლების მიმართ ლოიალურ სარედაქციო პოლიტიკას ინარჩუნებს საზო­გადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი”.

ანგარიშში საუბარია ცესკოს მიერ ჩატარებულ მედიამონიტორინგზეც. ორგანიზაციები ამბობენ, რომ არსებობს რისკი, რომ მონიტორინგის შედეგები გამოყენებული იყოს მედიის რეგულირების მიზნით.

კომუნიკაციების კომისიის მიერ ჩატარებულ მაუწყებლების თვისობრივ მონიტორინგზე კი ნათქვამია, რომ მარეგულირებელს ამის ვალდებულება კანონით არ გააჩნია და შესაძლოა, ეს იყოს კომისიის კიდევ ერთი მცდელობა ჩაერიოს მედიის შინაარსში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია 2021 წლის მუნიციპალური არჩევნების მედიაში გაშუქების მონიტორინგის წინასწარ ანგარიშებს აქვეყნებს.

ანგარიშები: სატელევიზო ახალ ამბებს, სატელევიზიო ტოქშოუებს, ონლაინ მედიასა და სოციალურ მედიას მოიცავს.

სამივე შემთხვევაში რამდენიმე ძირითადი მიგნება გამოიკვეთა.

სატელევიზიო ახალი ამბები (5 ივლისი - 25 სექტემბერი, 2021)

• მაუწყებელთა პოლარიზაცია წინა წელთან შედარებით კიდევ უფრო გაიზარდა - ტელესივრცე ორ ბანაკად გაიყო. ტელეარხების ნაწილი მიკერძოებულია ხელისუფლებისადმი, მეორე ნაწილს კი ოპოზიციის მიმართ მიკერძოებული სარედაქციო პოლიტიკა აქვს;

• მაუწყებლებში მიკერძოებული სარედაქციო პოლიტიკა გამოიხატებოდა მათთვის არასასურველი პოლიტიკური სუბიექტის ნეგატიურად გაშუქებაში

• სატელევიზიო ახალ ამბებში ხშირად გვხვდებოდა პროფესიული ეთიკის დარღვევისა და მანიპულაციის ფაქტები

• ხელისუფლების მიმართ ლოიალურ სარედაქციო პოლიტიკას ინარჩუნებს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი;

• ხელისუფლების და მმართველი პარტიის მიმართ კეთილგანწყობის ზრდის ტენდენცია გამოიკვეთა ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ შემთხვევაში

• წინა წლებთან შედარებით გაუარესებულია რეგიონული ტელევიზიების საინფორმაციო გამოშვებების ხარისხი, როგორც ტექნიკური, ისე შინაარსობრივი თვალსაზრისით

• რეგიონული არხების ნაწილი ვერ ახერხებდა ყოველდღიურად მაუწყებლობას.

• რეგიონული არხების ნაწილი ხშირად იყენებს სამთავრობო უწყებების პრესსამსახურების მომზადებულ მასალებს, მკაფიო მინიშნების გარეშე.

• ტელეარხების მიკერძოება კონკრეტული სუბიექტის მიმართ ნათლად ჩანდა ისეთი მნიშვნელოვანი თემების გაშუქებისას, როგორიცაა „5 ივლისის მოვლენები“, „ევროკავშირის მაკროფინანსურ დახმარებაზე უარის თქმა“, „შარლ მიშელის შეთანხმების ანულირება“ და, სავარაუდოდ, „სუსიდან გამოჟონილი ჩანაწერები“.

სატელევიზიო ტოქშოუები (2 აგვისტო - 25 სექტემბერი, 2021)

• წინა წლის მსგავსად, მმართველი პარტიის წარმომადგენლები უარს აცხადებდნენ კრიტიკულად განწყობილ ეროვნულ მაუწყებლებში სტუმრობაზე. ოპოზიციური პარტიები კი, ნაკლებად იყვნენ წარმოდგენილნი ტელეკომპანია „იმედში“.

• ტელეკომპანია „იმედის“ ნარატივები ემთხვეოდა „ქართული ოცნების“ გზავნილებს.

• „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ კი, იკვეთებოდა სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური საარჩევნო სუბიექტების ნაწილის მიმართ.

• ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ წინასაარჩევნო პერიოდში, მაქსიმალურ კომფორტს უქმნიდა მმართველ პარტიას. ხშირად, ტელეკომპანია მხოლოდ ტრიბუნის ფუნქციას ასრულებდა, რომელსაც მმართველი გუნდი საკუთარი გზავნილების ტირაჟირებისთვის და სასურველ თემებზე სასუბროდ იყენებდა.

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე თბილისის მერის კანდიდატების დებატებში გადაცემის ფორმატმა მაყურებელს არ მისცა შესაძლებლობა სრულყოფილი ინფორმაცია მიეღო ინფორმირებული არჩევანის გასაკეთებლად. მერობის კანდიდატები ავრცელებდნენ ჰომოფობიურ და ქსენოფობიურ განცხადებებს, რაზეც წამყვანს არ ჰქონია სათანადო რეაგირება.

• აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის გადაცემა „თავისუფალ სივრცეში“, რომელშიც მერობის კანდიდატები მონაწილეობდნენ, ჟურნალისტის მხრიდან არ ისმოდა დამაზუსტებელი და კრიტიკული შეკითხვები. გადაცემებში ჭარბობდნენ მმართველი პარტიის წარმომადგენლები.

• ცენტრალური ტელევიზიებისგან განხვავებით, პოლარიზაცია ნაკლებად გამოხატულია რეგიონულ მაუწყებლებში.

ონლაინ მედია ( 5 ივლისი - 25 სექტემბერი, 2021)

• ონლაინ მედიის უმეტეს ნაწილში შეინიშნება სარედაქციო დამოუკიდებლობის მაღალი ხარისხი

• ონლაინ მედიაში ნაკლებად იგრძნობა მკვეთრი პოლიტიკური პოლარიზაცია. თუმცა, გამოიკვეთა რამდენიმე ვებ-გვერდი, რომლებზეც აშკარად შეინიშნება დადებითი განწყობა სახელისუფლებო გუნდის მიმართ (მაგალითად, mpn.ge, sputnik-georgia.com, interpessnews.ge, knews.ge) ან ოპოზიციის მიმართ (მაგალითად, guriismoambe.com);

• ონლაინ გამოცემების დიდი ნაწილი ცდილობს და ახერხებს, რომ ჯეროვნად დაიცვას ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტები.

• ჟურნალისტური სტანდარტების მაღალ დონეზე დაცვის მიმართ განსაკუთრებული ყურადღება შეინიშნება ვებგვერდებზე: batumelebi.ge, livepress.ge, netgazeti.ge, news.on.ge, publika.ge, radiotavisupleba.ge, reginfo.ge და sknews.ge.

• ჟურნალისტური სტანდარტების დაცვით მუშაობს tabula.ge, თუმცა ხშირად გვხვდება ფოტომანიპულაციის შემთხვევები, რომლებშიც მმართველი პარტიის წარმომადგენლები განგებ არიან წარმოდგენილნი დამცინავი თუ დამაკნინებელი ფორმით.

• ჟურნალისტური სტანდარტების უმძიმესი დარღვევის შემთხვევები შერჩეულ ონლაინ გამოცემებს შორის სისტემატურად არის ვებგვერდზე, mpn.ge, რომელიც ოპოზიციონერ პოლიტიკოსთა დისკრედიტაციას ცდილობს.

• მმართველი გუნდის წარმომადგენელთა მიმართ გამოთქმული განსაკუთრებულად შეურაცხმყოფელი განცხადებები ხშირად ქვეყნდება რეგიონულ ვებგვერდზე guriismoambe.com

• პოლიტიკური მოვლენების გაშუქებისას გონივრული ბალანსის დაცვის სტანდარტის დარღვევის შემთხვევები ხშირად გვხვდებოდა ვებგვერდებზე ambebi.ge და sputnik-georgia.com

• ონლაინ მედიაში პრობლემად რჩება პოლიტიკური სპექტრის პლურალისტური და მრავალფეროვანი გაშუქება

• ონლაინ მედიისთვის გამოწვევად რჩება კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების არასათანადო გამიჯვნა სარედაქციო მასალებისგან

• ონლაინ მედიის ყველაზე დიდი გამოწვევა მოვლენების ზედაპირული გაშუქებაა.

• რეგიონული გამოცემების უმრავლესობა ვერ ახერხებს ადგილობრივი მოსახლეობის სათანადოდ ინფორმირებას რეგიონში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესების შესახებ.

• წინასაარჩევნო პერიოდში ონლაინ მედიაში გამოვლინდა არაერთი შემთხვევა, როდესაც უცვლელად და უკომენტაროდ შუქდებოდა გენდერული სტერეოტიპებისა და გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის შემცველი განცხადებები, რომლებიც მიზანმიმართულად აკნინებდა ქალის როლს პოლიტიკაში.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ მონიტორინგს გაეროს განვითარების პროექტ „საქართველოს 2021 წლის ადგილობრივი არჩევნების მედიაში გაშუქების კვლევის“ ფარგლებში ევროკავშირის ფინანსური დახმარებით აწარმოებს.

სატელევიზიო ახალი ამბების შემთხვევაში აკვირდებიან: 14 სატელევიზიო (5 ეროვნულ, 9 რეგიონულ) არხს: პირველი არხი, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, ტელეკომპანია მთავარი, რუსთავი 2, იმედი, ტვ პირველი, ტვ 25, თრიალეთი, მე-9 არხი, ტვ ოდიში, ტელეკომპანია გურჯაანი, ტვ გურია, ტელეკომპანია რიონი, ტვ 4.

ტოქშოუების შემთხვევაში მონიტორინგდებოდა შემდეგი სატელევიზიო არხები: საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი, „რუსთავი 2“, „იმედი“, „TV პირველი“, „მთავარი არხი“, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, „TV25“, „რიონი“, „გურჯაანის ტელევიზია“, „გურია TV“, „TV4“, „თრიალეთი“, „ოდიში“, „მეცხრე არხი“.

მედიამონიტორინგისთვის შეირჩა 17 ონლაინ მედიასაშუალება: ambebi.ge, batumelebi.ge, guriismoambe.com, interpressnews.ge, knews.ge, kutaisipost.ge, livepress.ge, mpn.ge, netgazeti.ge, news.on.ge, publika.ge, qartli.ge, radiotavisupleba.ge, reginfo.ge, sknews.ge, sputnik-georgia.com, tabula.ge.

მონიტორინგი რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის კომპონენტებისგან შედგება.

"ფორმულას" მფლობელის, დავით კეზერაშვილის საქმეზე სარჩელთან დაკავშირებით თავდაცვის სამინისტრო განცხადებას ავრცელებს და ამბობს, რომ "საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, სამინისტროს არც კი დაუშვია იმის ალბათობა, რომ სარჩელის უზრუნველყოფის მიზნით, მოეთხოვა ტელევიზიის წილის დაყადაღება".

სამინისტრო აცხადებს, რომ დავით კეზერაშვილი წლების განმავლობაში "ფორმულადან" დივიდენდს არ იღებს და, შესაბამისად, ზიანის ანაზღაურების ალბათობა აღნიშნული კომპანიიდან არ არსებობს.

"მიუხედავად იმისა, რომ დავით კეზერაშვილი თავის კომპანიებს აფინანსებს სახელმწიფოსგან მიტაცებული თანხებით, რომლებიც სახელმწიფოსთვის საზიანო საქმიანობას ეწევიან, თავდაცვის უწყება კარგად იაზრებს დემოკრატიულ ღირებულებებს, სიტყვის თავისუფლების მნიშვნელობას ჩვენი ქვეყნის ევროატლანტიკურ და ევროკავშირში გაწევრიანების გზაზე", - წერია სამინისტროს განცხადებაში. 

"თავდაცვის სამინისტრომ" დღეს გაავრცელა განცხადება, რომ „ფორმულას“ მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეაქვს ერთ-ერთ საქმეზე ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით. ტელეკომპანია „ფორმულას“ მენეჯმენტი აცხადებს, რომ ხელისუფლება არხის კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის გამო ტელევიზიისთვის ფინანსური პრობლემების შექმნას ცდილობს.

დეტალები

თავდაცვის სამინისტრო "ფორმულას" 51%-იანი წილის მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეაქვს.

სარჩელით სამინისტრო ე.წ წვრთნების საქმეზე უზენაესი სასამართლოს მიერ გამტყუნებულად ცნობილ კეზერაშვილისგან მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ითხოვს.

პროკურატურა დავით კეზერაშვილს თავდაცვის მინისტრობის პერიოდში საწვრთნელ პროექტებზე 5 მილიონ ევროზე მეტის გაფლანგვაში ედავებოდა.

დავით კეზერაშვილის სასამართლომ 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა 7 სექტემბეს მიუსაჯა. მანამდე ამავე საქმეზე წინა ორი ინსტანციის სასამართლოს გამამართლებელი განაჩენი ჰქონდა.

უცნობია, მოითხოვს თუ არა თავდაცვის უწყება ტელეკომპანია "ფორმულას" ქონების დაყადაღებას.

ტელეკომპანია „ფორმულას“ მენეჯმენტი აცხადებს, რომ ხელისუფლება არხის კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის გამო ტელევიზიისთვის ფინანსური პრობლემების შექმნას ცდილობს.

„ფორმულას“ მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ თავდაცვის სამინისტროს სასამართლოში სარჩელი შეაქვს ერთ-ერთ საქმეზე ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით.

„ფორმულას“ გენერალური დირექტორი ზუკა გუმბარიძე ამას ტელეკომპანია „ფორმულას“ უკავშირებს და ამბობს, რომ „ ეს არის ნაწილი არსებული იმ კამპანიისა, რასაც ახორციელებს ხელისუფლება უკანასკნელ პერიოდში და როგორც ჩანს ეს ქმედებები რაღაც ფინალურ ფაზაში შედის.“

თავდაცვის სამინისტროს სარჩელის მიზეზებად გუმბარიძის ვერსიით, „ფორმულას“ ეთერში 27 სექტემბერს გასული „ედისონ რისერჩის“ მიერ წარმოებული კვლევების შედეგებია, რომლის მიხედვითაც მმართველი პარტია ვერ ახერხებს 43%-იანი ბარიერის გადალახვას, ასევე არჩევნების დღეს, 2 ოქტომბერს 20:00 საათზე დაგეგმილ ამავე კომპანიის ჩატარებული ეგზიტპოლების გამოქვეყნებას.

„რა სცენარითაც არ უნდა განვითარდეს მოვლენები. სულ რომ დღეს ან ხვალ ამ კომპანიაში დაინიშნოს დროებითი მმართველი ან მოხდეს რამე სხვა ტიპის ღონისძიება, რაც ხელს შეუშლის ეგზიტპოლების გამოქვეყნებას, ეს ეგზტიტპოლები მაინც გავა რომელიმე ქართული არხის ეთერში.“ - თქვა გუმბარიძემ პრესკონფერენციაზე.

ტელეკომპანიის დირექტორის განმარტებით, „მთავარის“ დამფუძნებლის ნიკა გვარამიას და „ტვ.პირველის“ მფლობელის ვატო წერეთლის მამის ბოლო პერიოდში დაჩაქრებული პროცესით მიმდინარე საქმეები ეჭვს აჩენს, რომ თუ არჩევნებზე ხელისუფლებისთვის სასურველი შედეგი არ დადგება, ისინი განიხილავენ სცენარს ერთდროულად შეაფერხონ ან გააჩერონ სამივე მედიის მაუწყებლობა, რისთვისაც სამართლებრივ ბერკეტებს გამოიყენებენ.

„ფორმულას“ დირექტორი აშშ-ის საელჩოს მოუწოდებს გაატარონ ყველანაირი პრევენციული ზომა, რათა ზეწოლა არ მოხდეს ეგზიტპოლების ჩამტარებელ კომპანიაზე.

დეტალები

თავდაცვის სამინისტრო "ფორმულას" 51%-იანი წილის მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეაქვს.

სარჩელით სამინისტრო ე.წ წვრთნების საქმეზე უზენაესი სასამართლოს მიერ გამტყუნებულად ცნობილ კეზერაშვილისგან მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ითხოვს.

პროკურატურა დავით კეზერაშვილს თავდაცვის მინისტრობის პერიოდში საწვრთნელ პროექტებზე 5 მილიონ ევროზე მეტის გაფლანგვაში ედავებოდა.

დავით კეზერაშვილის სასამართლომ 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა 7 სექტემბეს მიუსაჯა. მანამდე ამავე საქმეზე წინა ორი ინსტანციის სასამართლოს გამამართლებელი განაჩენი ჰქონდა.

უცნობია, მოითხოვს თუ არა თავდაცვის უწყება ტელეკომპანია "ფორმულას" ქონების დაყადაღებას.

თბილისის მერმა და „ქართული ოცნების“ გენერალურმა მდივანმა კახა კალაძემ, კრიტიკულ კითხვებზე საპასუხოდ, “მთავარი არხის” ჟურნალისტს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა.

ჟურნალისტმა კითხვის დასმისას კალაძეს 5-6 ივლისს მედიის წარმომადგენლებზე თავდასხმა შეახსენა და უთხრა - რადიკალები გარეთ თქვენ გამოიყვანეთო. საპასუხოდ, კალაძემ ჟურნალისტს მოუწოდა, “სიტყვები შეარჩიოს” და შეურაცხმყოფელი სიტყვებით მიმართა: “თქვენზე დიდი რადიკალები, თქვენზე უბინძურესი ადამიანები ამ ქვეყანაში არ არსებობენ. თქვენ ხართ თავი და თავი სიძულვილის, ბოროტების. თუ რაიმე ცუდი შეიძლება გაიფიქროს ადამიანმა, აი, თქვენ ხართ ამის სახე”.



კახა კალაძის შეურაცხმყოფელი კომენტარები კრიტიკული ჟურნალისტების მიმართ ხელისუფლების მხრიდან მედიაზე თავდასხმის პირველი შემთხვევა არ არის. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ არაერთხელ მოუწოდა “ქართულ ოცნებას” შეწყვიტოს აგრესიული რიტორიკა და გადავიდეს მედიასთან საქმიანი ურთიერთობის რეჟიმში.

დღეს, 29 სექტემბერს “საერთაშორისო გამჭვირვალობ საქართველო” წინასაარჩევნო მედიაგარემოს შეფასების ანგარიშში წერდა, რომ ბოლო პერიოდში მმართველი პარტიის წევრთა აგრესიულმა და მუქარის შემცველმა რიტორიკამ ყოველდღიური სახე მიიღო და “ხელისუფლების უმოქმედობითა თუ აგრესიული რიტორიკის მაგალითებით წახალისებული მოქალაქეები საჯარო სივრცეში ღიად ემუქრებიან და შეურაცხყოფას აყენებენ ჟურნალისტებს.”

„ჟურნალისტებისათვის პროფესიული საქმიანობის შესრულება სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის საშიში გახდა, განსაკუთრებით კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებისათვის.“, - ასე აფასებს წინასაარჩევნოდ მედიაგარემოს „საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო“.

ორგანიზაციის ანგარიში 2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებიდან 2021 წლის თვითმმართველობის არჩევნებამდე პერიოდს მოიცავს.

რას წერს მედიაგარემოზე არასამთავრობო ორგანიზაცია?

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასებით, მედიაგარემოსთან მიმართებით მდგომარეობამ ქვეყანაში კრიტიკულ ზღვარს მიაღწია.

საპარლამენტო არჩევნებიდან დღემდე სულ მცირე 23 მედიის წარმომადგენელზე 93 ძალადობის ფაქტი დაფიქსირდა. მათგან 2021 წლის 5-6 ივლისს ჰომოფობიური და მოძალადე ჯგუფების თავდასხმის შედეგად მედიის 53 წარმომადგენელი დაშავდა.

ორგანიზაციის განცხადებით:

• ხელისუფლება ჟურნალისტების უფლებების დარღვევაზე სათანადოდ არ რეაგირებს.

• მონიტორინგის პერიოდში დაფიქსირდა, სავარაუდოდ, განსხვავებული აზრის გამო ჟურნალისტის გათავისუფლებისა და მედიის ხელმძღვანელობის მიერ ჟურნალისტის მიმართ დისკრიმინაციული მოპყრობის ფაქტები.

• მმართველი პარტიის წევრთა აგრესიულმა და მუქარის შემცველმა რიტორიკამ ყოველდღიური სახე მიიღო, რაც დამატებით ახალისებს მედიის წინააღმდეგ ძალადობას და ამძაფრებს ქვეყანაში არსებულ ისედაც რთულ და პოლარიზებულ გარემოს.

• ქვეყანაში უკანონო მოსმენები გრძელდება, მათ შორის კრიტიკული მედიის ჟურნალისტების წინააღმდეგ და ამას ტოტალური ხასიათი აქვს. მინიმუმ, 10 მედიასაშუალების 55-მა ჟურნალისტი ადასტურებს, სავარაუდოდ, სუს-ის ფაილებში არსებული ინფორმაცის ნამდვილობას.

• გრძელდება პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ, მათ შორის, ტელევიზიის მფლობელებზე, ხელმძღვანელობასა თუ ოჯახის წევრებზე ზეწოლის მიზნით.

• გრძელდება სოციალურ ქსელებში დეზინფორმაციული კამპანია, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირების გზით პოლიტიკური ოპონენტების, სამოქალაქო სექტორისა და ჟურნალისტების დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა- საქართველოს“ ანგარიშში მედიაგარემოს შეფასებისას მოყვანილია ცალკეული მაგალითებიც.

ქართული საინფორმაციო სივრცის დეზინფორმაციისგან დაცვის მიზნით, რვა არასამთავრობო ორგანიზაციამ „კოალიცია ინფორმაციის სანდოობისთვის“ ჩამოაყალიბა. კოალიციის ინფორმაციით, მათი ძირითადი სამუშაო მიმართულებები დეზინფორმაციის წყაროების იდენტიფიცირება, მონიტორინგი და კვლევა იქნება.

კოალიციის წევრი, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი ამბობს, რომ მათი გაერთიანებით მთავარი მიზანი დეზინფორმაციასთან კოორდინებული ბრძოლა და საინფორმაციო ველის გაუმჯობესებაა:

“რვავე ორგანიზაციას გვაქვს ჩვენი ნიშა, რა მიმართულებითაც ვმუშაობთ. კოალიციის შექმნით კი ჩვენ გვეძლევა საშუალება, რომ ჩვენ მიერ ჩატარებული კვლევები, მონიტორინგი თუ ზოგადად, მოსაზრებები გავუზიაროთ ერთმანეთს, შევქმნათ საერთო სურათი და ერთიანი ძალებით ვებრძოლოთ დეზინფორმაციას.” - ამბობს მარიამ გოგოსაშვილი.

„კოალიცია ინფორმაციის სანდოობისთვის“ USAID და Zinc Network-ის მხარდაჭერით შეიქმნა. Zinc Network-ის ინფორმაციული სანდოობის პროგრამის ხელმძღვანელი მიხეილ ბენიძე ამბობს, რომ დეზინფორმაცია ახალი გამოწვევა არ არის, თუმცა, ბოლო წლების განმავლობაში განსაკუთრებით სერიოზულ პრობლემად იქცა:

„არავის აქვს ილუზია, რომ დეზინფორმაცია აღარ იქნება და ეს გამოწვევა მოიხსნება, მაგრამ ჩვენი მიზანია, რომ ზიანი შემცირდეს და მედეგობა გაიზარდოს. გამოწვევა მზარდია, დეზინფორმაცია უფრო მძლავრი ხდება და შეიძლება სერიოზული საფრთხეები შექმნას”.

მიხეილ ბენიძე ამბობს, რომ ადგილობრივი და გარე ძალები აქტიურად ცდილობენ საინფორმაციო სივრცეზე გავლენის მოხდენას. ამიტომ, მისი თქმით, მნიშვნელოვანია პრობლემის კარგად გააზრება და სწორი სტრატეგიების დასახვა: “ჩვენი პროგრამის მიზანია არა მხოლოდ “სიმპტომებს” ვებრძოლოთ, არამედ - გავარკვიოთ რა არის ფესები ამ პრობლემის”.

კოალიცის განცხადებით, ისინი მზად არიან, ითანამშრომლონ საზოგადოებასთან, სამოქალაქო სექტორთან, მედიასთან, აქტივისტებთან, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და შესაბამის სახელმწიფო ინსტიტუტებთან. ყველასთან, ვინც იაზრებს დეზინფორმაციის დამაზიანებელ საფრთხეებს და მზადაა ქვეყნის გაძლიერებაში წვლილი შეიტანოს.

კოალიციაში შემავალი ორგანიზაციები არიან: ჟურნალისტის ეთიკის ქარტია, მედიის განვითარების ფონდი, iFact, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI), ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტი, სამართლიანი არჩევნები, საქართველოს რეფორმების ასოციაცია (GRASS), საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდი, ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი (TDI).

ბოლო წლებში აქციების და დემონსტრაციების გაშუქებისას ათობით ჟურნალისტი დაშავდა. პარადოქსულია, რომ ხელისუფლება ჟურნალისტებზე ძალადობას ახალისებს, მაშინ როცა, მისი პირდაპირი ვალდებულებაა დაიცვას და უზრუნველყოს მედიის წარმომადგენლების უსაფრთხოება.

მეორე მხრივ, მნიშვნელოვანია ჟურნალისტების მომზადება ექსტრემალური სიტუაციების გაშუქებისას. 2019 წლის 20 ივნისის დარბევამ, 2021 წლის 5 ივლისს ჟურნალისტებზე მასობრივმა თავდასხმამ აჩვენა, რომ მსგავსი მომზადება კიდევ უფრო მეტად არის აუცილებელი.

მედიის მომზადება საფრთხის შემცველ გარემოში სამუშაოდ


სამი დღის განმავლობაში სხვადასხვა სფეროს პროფესიონალები - ჟურნალისტები, ინსტრუქტორები, ძალოვანი სტრუქტურების ყოფილი წარმომადგენლები მონაწილეებს უზიარებდნენ საკუთარ გამოცდილებას. ასწავლიდნენ, თუ როგორ დაინახონ საფრთხეები, პროაქტიულად მოემზადონ რისკების თავიდან ასაცილებლად ან მათი გავლენის შესამცირებლად და მაქსიმალურად უსაფრთხოდ მოიქცნენ საველე მუშაობისას.



სხვადასხვა მედიის წარმომადგენლები თეორიულად და პრაქტიკულად ეცნობოდნენ:

• რისკების მართვას - გარემოს ანალიზი, რისკების შეფასება, უსაფრთხოების გეგმა
• მიტინგების და დემონსტრაციების უსაფრთხოდ გაშუქებას - პროტესტის დახასიათება, საფრთხეები, მოქმედების გეგმა, აღჭურვილობა
• უსაფრთხოებას მივლინებაში და მგზავრობისას - უსაფრთხო მგზავრობა, უსაფრთხოება სასტუმროებში, “ჩექფოინტების” გავლა, ფიზიკური და ციფრული პოლიციური თვალთვალი
• პირველადი გადაუდებელი დახმარების აღმოჩენას
• და ციფრული უსაფრთხოებას

“ჩვენი ჟურნალისტების დიდი ნაწილი არ არის მზად საფრთხის შემცველი სიტუაციებისთვის” - ამბობს ერთ-ერთი ინსტრუქტორი, უსაფრთხოების საკითხის სპეციალისტი, ირაკლი ანდრონიკაშვილი.



ტრენინგის ერთ-ერთი მონაწილე, Civil.ge-ის ფოტორეპორტიორი გურამ მურადოვი, 20 ივნისის აქციის დარბევისას დაშავდა. მას რეზინის 11 ტყვია მოხვდა ზურგში.

“ტრენინგის მერე კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ არ აქვს მნიშვნელობა, მოსალოდნელია თუ არა საფრთხე, ყველა შემთხვევაში, ეკიპირება თან უნდა ჰქონდეს რეპორტიორს. 20 ივნისს ჩემი ყველაზე დიდი შეცდომა ის იყო, რომ აღჭურვილობა თან არ მქონდა”, - ამბობს მურადოვი და დასძენს, კარგი იქნებოდა, თუ მედია მენეჯერებიც გაივლიდნენ მსგავს წვრთნასო.

მედიების მენეჯერების ტრენინგი ასეთ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია, რათა სწორად მიიღონ გადაწყვეტილება ცხელ წერტილებში გასაშვებად ამა თუ იმ ჟურნალისტის არჩევისას.

“ერთი ჟურნალისტი ვერაფერს შეცვლის, თუ მზაობა არ იქნება მენეჯმენტში, რომ თავიანთი დასაქმებულები დაცულები იყვნენ გადასაღებ მოედანზე” - ამბობს ტელეკომპანია “ფორმულას” ჟურნალისტი, სალომე ჩადუნელი, რომელიც ასევე ტრენინგის მონაწილე იყო.

ჟურნალისტები მტრულ გარემოში

2020 წელს ზუგდიდში საქართველოს ბანკს თავს შეიარაღებული მძარცველი დაესხა. ფორმულას „ჟურნალისტ“ სალომე ჩადუნელს, რომელიც ქუთაისში უნივერსიტეტის გახსნის გადასაღებად იყო ჩასული, ზუგდიდში ძარცვის გასაშუქებლად წასვლა მოუწია. ისხენებს, რომ სპეცოპერაციის გასაშუქებლად ჟურნალისტები წინასწარ მომზადებული არ იყვნენ და ადგილზე სწავლობდნენ, როგორ მოქცეულიყვნენ.

“ტრენინგი დამეხმარა იმის გააზრებაში, რომ გადაღებებზე დაუცველი დავდივარ, ვფიქრობ კადრებზე და არა უსაფრთხოებაზე, რაც დიდი შეცდომაა”, - ამბობს სალომე ჩადუნელი.

სწორედ სიტუაციის წინასწარ გაანალიზება და, მოვლენების ეპიცენტრში აღმოჩენამდე, საფრთხეების მაქსიმალურად შემცირება იყო კურსის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი.

ბოლო წლების მოვლენებმა კარგად აჩვენა, რამდენად საფრთხისშემცველია საქართველოში ჟურნალისტის პროფესიაო, ამბობს ირაკლი ანდრონიკაშვილი: “სამწუხაროდ, მედიის წარმომადგენლები ხშირად პირდაპირი სამიზნეები არიან არაკეთილგანწყობილი ჯგუფების თუ სტრუქტურების. საჭიროა მეტი ყურადღება, მუშაობა რისკმენეჯმენტზე და თვითგადარჩენის უნარებზე”.



როგორ მოიქცნენ ჟურნალისტები ექსტრემალურ სიტუაციაში

ტრენინგის ყველაზე საინტერესო ნაწილი მტრულ გარემოში მუშაობის იმიტაცია, სიმულაციური თამაშები იყო. ჟურნალისტებს ჯერ თავდამსხმელებთან გამკლავება, შემდეგ კი დაშავებულების გადარჩენა მოუწიათ.

მიუხედავად იმისა, რომ მონაწილეები თეორიულად ორი დღის განმავლობაში სწავლობდნენ, როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ მსგავს სიტუაციებში და იცოდნენ, რომ გადასალახი დაბრკოლებები სიმულაცია იყო, კრიტიკულ სიტუაციებთან გამკლავება ჟურნალისტებისთვის მაინც გამოწვევა აღმოჩნდა. “შეიარაღებული პირების” დანახვისას, ზოგი დაიბნა და გაქცევა სცადა, ზოგმა თავდამსხმელებს გაუაზრებლად თავისი სისუსტეები უთხრა, ზოგმა კრიტიკულ სიტუაციებში პროფესია სულ დაივიწყა, ზოგმა დაშავებულისთვის დახმარების აღმოჩენა ვერ შეძლო, ზოგი კი მეტ-ნაკლებად კარგად გაუმკლავდა.

“დაბნეული და დაძაბული ვიყავი. იმდენად რეალური იყო ყველაფერი, რომ როცა დაშავებულთან მივედი, მართლა მეგონა, რომ ადამიანი უნდა გადამერჩინა”, - იხსენებს რეგიონულ მაიწყებელთა ალიანსის ჟურნალისტი ნატალი ნემსაძე.



მსგავსი სიმულაციები სტანდარტული პრაქტიკაა და მრავალ ქვეყანაში ტარდება, რადგან ტრავმული გამოცდილება ყველაზე ადვილად დამახსორებადია. “რაც უფრო სტრესულია თავდასხმის, მძევლად აყვანის, შეტევის სიმულაცია, უფრო კარგად ამახსოვრდება ადამიანს და შემდეგში უფრო თავდაჯერებულია და მეტად წარმატებით შეძლებს მსგავსი სიტუაციებიდან თავის დაღწევას” - ამბობს ირაკლი ანდრონიკაშვილი.

როგორი პრაქტიკაა საერთაშორისო მედიაში

ტრენინგი კარგი შესაძლებლობა აღმოჩნდა, ერთი მხრივ, საკუთარი შესაძლებლობების შესაფასებლად და, მეორე მხრივ, იმის გასააზრებლად, თუ რამდენად არაპრიორიტეტულია მედიამენეჯერებისთვის თანამშრომლების უსაფრთხოება.

“პირველ რიგში, ორგანიზაციულ დონეზე ყალიბდება უსაფრთხოების გეგმა. თანხმდებიან პრინციპებზე, ადგენენ პროტოკოლებს, ყიდულობენ აღჭურვილობას, ავარჯიშებენ ჟურნალისტებს. შემდეგ კი თითოეულ თანამშრომელს ავალდებულებენ მიყვნენ ამ უსაფრთხოების ზომებს”, - ამბობს ერთ-ერთი ტრენერი, სააგენტო Reuters-ის ყოფილი ფოტორეპორტიორი დავით მძინარიშვილი.

მძინარიშვილი იხსენებს შემთხვევას, როდესაც ერთ-ერთი გავლენიანი მედიასაშუალების ჟურნალისტი ყირიმის ოკუპაციის გასაშუქებლად ჩავიდა და იქ აღმოჩნდა, რომ მას სპეციალური მომზადება გავლილი არ ჰქონდა. ის მაშინვე უკან გაიწვიეს და სხვა თანამშრომილთ ჩაანაცვლეს.

მსოფლიოს სხვადასხვა მედიასაშუალებას შემუშავებული აქვს წესები, რის მიხედვითაც უნდა იმოქმედონ ჟურნალისტებმა კონფლიქტურ სიტუაციებში, მტრულ გარემოში მოხვედრისას, საპროტესტო აქციების, ტერორისტული აქტების და სხვა არეულობის გაშუქებისას.



საერთაშორისო მედიებში წინასწარ გაწერილი აქვთ, თუ როგორ უნდა მოემზადონ ველზე გასვლამდე, რა აღჭურვილობა იქონიონ თან, როგორ იმუშაონ უშუალოდ ადგილზე ყოფნისას, რა უნდა მოიმოქმედონ დარბევის დროს და რა რეკომენდაციები უნდა გაითვალისწინონ სხვადასხვა ტოქსიკური საშუალებებით მოწამვლისგან თავდასაცავად.

ვრცლად: უსაფრთხოების წესები და რჩევები საპროტესტო აქციების გაშუქებისას

“ხშირად რაღაც კადრს და სიუჟეტს უფრო წინ აყენებენ, ვიდრე საკუთარ ან თანამშრომლის სიცოცხლეს, რაც არასწორია” - ამბობს დავით მძინარიშვილი და დასძენს, საქართველოში ადგილობრივი მედია არასერიოზულად და ზერელედ უდგება უსაფრთხოების საკთხებსო:

“ვცდილობთ, რამენაირად დავარწმუნოთ, ავუხსნათ და დავანახოთ, რომ არის საშუალება ვიმუშაოთ უფრო უსაფრთხოდ. ისე მოვახერხოთ კადრის გადაღება და ინფორმაციის მოპოვება უსაფრთხოდ, რომ არ გადავაყოლოთ ჩვენი სიცოცხლე და ჯანმრთელობა”.

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურმა, ლექსო ლაშქარავას გადაადგილების ამსახველი ვიდეოჩანაწერების გასაჯაროების გამო, შინაგან საქმეთა სამინისტრო 2000 ლარით დააჯარიმა. უწყების განმარტებით, მასალის გასაჯაროებას არ ჰქონდა კონკრეტული და მკაფიოდ განსაზღვრული კანონიერი მიზანი.

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის შეფასებით, შსს-მ დაარღვია პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ საქართველოს კანონი, რადგან „11 ივლისს სამინისტროს მიერ გასაჯაროებული ვერც ერთი ვიდეოჩანაწერი ვერ პასუხობდა საზოგადოებაში არსებულ მთავარ კითხვას გარდაცვალების კონკრეტულ მიზეზთან დაკავშირებით”. გარდა ამისა, ბრიფინგებზე არ იყო განმარტებული, რა კავშირი ჰქონდა ლაშქარავას გარდაცვალებასთან გასაჯაროებულ ვიდეოჩანაწერებს.

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის განცხადებაში ნათქვამია, რომ შსს-მ ბრიფინგზე გასაჯაროებული ერთ-ერთი აუდიო-ვიდეოჩანაწერი არაკანონიერად მოიპოვა. საუბარია სამედიცინო დაწესებულებიდან ამოღებულ ჩანაწერზე, რომელიც სამინისტრომ წერილობითი მოთხოვნის საფუძველზე მოიპოვა.

“უდიო-ვიდეოჩანაწერზე წვდომისა და სამედიცინო დაწესებულების კომპიუტერული მოწყობილობიდან მისი გადმოწერის დროს სამინისტროს მიერ არ შედგენილა საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების ამსახველი რაიმე საპროცესო დოკუმენტი” - წერია განცხადებაში.

პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ კანონის დარღვევის გამო, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა დაეკისრა სამედიცინო დაწესებულებასაც და 500 ლარით დაჯარიმდა.



"ტვ პირველის" ოპერატორი ალექსანდრე ლაშქარავა 11 ივლისს გამთენიისას საკუთარ სახლში გარდაცვლილი იპოვეს. იგი ერთ-ერთია მედიის 53 წარმომადგენელს შორის, რომელსაც 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

ცენტრალური საარჩევნო კომისიის „ინფორმაციული დაცულობის ცენტრმა“ გამოაქვეყნა ანგარიში, რომლის მიხედვითაც 1-10 სექტემბრის ჩათვლით ონლაინ მედიას და ტელევიზიებს აკვირდებოდა. ეს მათი მეორე ასეთი ანგარიშია.

ამ ანგარიშის მიხედვით, 30-ზე მეტ მედიას ცესკოს შესახებ დეზინფორმაციული მასალა აქვს გავრცელებული, მაგრამ ამ ანგარიშში ვერ შეხვდებით კვლევის მეთოდოლოგიას. მედიის დიდი ნაწილის შემთხვევაში კი ვერ იპოვით ბმულებს, რომლებიც დაადასტურებდა, რომ ისინი მართლაც ავრცელებენ დეზინფორმაციულ მასალებს.

რედაქციის შენიშვნა: ამ მასალის გამოქვეყნების შემდეგ, "ინფორმაციული დაცულობის ცენტრმა" 23 სექტემბრის 18:30 საათზე განახლებული ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელიც შეგიძლიათ ამ ბმულზე ნახოთ. 

„გაუგებრობა“

„ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი“ 2020 წელს საპილოტე პროექტის სახით საერთაშორისო ორგანიზაცეიების IFES-სა და USAID-ის მხარდაჭერით დაიწყო. მედიამონიტორინგი კი, რომელსაც 15 ადამიანი ატარებს და 500-ზე მეტ პლატფორმას აკვირდება, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ფინანსდება.

მათი მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, 16 აგვისტოდან 10 სექტემბრამდე On.ge-მ 5, „პუბლიკამ“ და „ნეტგაზეთმა“ კი 3-3 დეზინფორმაციული მასალა გამოაქვეყნა. თუმცა ვერცერთმა მედიამ ვერ მოისმინა არგუმენტი, რაც ამ დაკვირვების შედეგებს გაამყარებდა.



დოკუმენტის პირველ ვერსიაში „რადიო თავისუფლებაც“ მოხვდა, რაც მოგვიანებით „ტექნიკური შეცდომის“ მიზეზით ცხრილიდან ამოიღეს.

ამ „გაუგებრობის“ გასარკვევად და ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ვებგვერდზე გამოქვეყნებული მედიის მონიტორინგის ანგარიშთან გაჩენილი შეკითხვების გამო on.ge-ის, „პუბლიკასა“ და „ნეტგაზეთის“ რედაქტორები „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელს გივი ხაჭაპურიძეს ცესკოს ინიციატივით შეხვდნენ.

ცესკოს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ განცხადება

23 სექტემბერს, მედიასთან შეხვედრის მეორე დღეს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრმა“ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ მედიის მიერ ცენტრის საქმიანობაზე დაკვირვების შედეგად გამოიკვეთა რამდენიმე საჭიროება და ასევე ტექნიკური ხარვეზი.

„რადიო თავისუფლებასა“ და „ნეტგაზეთთან“ მიმართებით რაოდენობრივი ანალიზის მომზადებისას, - ავტომატურად მოინიშნა კრიტერიუმი - „დეზინფორმაცია“, რაც აღმოჩენისთანავე გამოსწორდა. „აქცენტნიუსთან“, „პუბლიკასა“ და On.ge-სთან მიმართებით კი, გამოიკვეთა, რომ რაოდენობრივი ანალიზის მომზადებისას აღნიშნული სააგენტოების მიერ გავრცელებული ინფორმაცია მოხვდა დეზინფორმაციის ჭრილში, რაც ასევე წარმოადგენდა მონიტორინგის ხარვეზს და შესაბამისად აღმოიფხვრა.“, - წერია ცესკოს ვებგვერდზე გავრცელებულ განცხადებაში.

"ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი" ამბობს იმასაც, რომ გუშინდელ შეხვედრაზე მედიასაშუალებებთან კონსულტაციების საფუძველზე განისაზღვრა, რომ მედიის მხრიდან ბალანსის დაცვის საკითხი, ასევე ანალიზის შედეგები უფრო დეტალურად იქნება აღწერილი რაოდენობრივი და თვისებრივი ანალიზის წარმოებისას. „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ მიერ გამოყენებული ტერმინოლოგია კი უფრო ზუსტი იქნება და კონკრეტულად ასახავს დეტალებს იმ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, რომელიც მოცემული იქნება ანგარიშებში.

„პუბლიკას“, On.ge-სა და „ნეტგაზეთის“ რედაქტორები ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ. ისინი ამბობენ, რომ „ინფორმაციული დაცულობის ცენტრის“ განცხადება მკითხველისთვის ბუნდოვანია და "რასაც ცესკო ხარვეზს და შეცდომას უწოდებს, მედიისთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენება და დეზინფორმაციის გავრცელებაში დადანაშაულებაა". 

მედია „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრისგან“ შეცდომის აღიარებას ითხოვს

მედიასაშუალებების რედაქტორებმა 22 სექტემბრის შეხვედრაზე გივი ხაჭაპურიძეს მოსთხოვეს, კვლევის შედეგების ფაქტებით გამყარება, ან მიყენებული რეპუტაციული ზიანის აღიარება.

“ეს ანგარიში ინგლისურ ენაზე, სავარაუდოდ, სხვა ორგანიზაცებსაც გადაუგზავნეს. არ ვიცით, ვისთან შეგვილახეს რეპუტაცია, ამიტომ ველოდებით, რომ ცესკო ჩაასწორებს და ამოიღებს ამ ყველაფერს, და აღიარებს, რომ შეეშალა“, - გვეუბნება „ონ.ჯის“ რედაქტორი ხატია ღოღობერიძე.

On.ge-ის „ხუთი დეზინფორმაცია“, როგორც ხატია ღოღობერიძე ამბობს, ერთ მასალაში აღმოჩნდა და როდესაც რედაქციამ ცესკოსგან მისი დაზუსტება მოითხოვა, პასუხად მიიღეს, რომ ეს „ტექნიკური შეცდომაა“.

„დეზინფორმაცია არის განზრახ მოგონილი, ცრუ ინფორმაცია დეზინფორმაციის ობიექტის დისკრედიტაციის მიზნით. ისე ჩანს, თითქოს „პუბლიკაში“ ჟურნალისტი დაჯდა, მოიფიქრა რაღაც ინფორმაცია, მოიგონა, დაწერა და გამოაქვეყნა“ - ამბობს „პუბლიკას“ რედაქტორი ზურა ვარდიაშვილი.

კვლევაში ჩართულ დიაგრამაში მითითებულია, „პუბლიკამ“ 3 დეზინფორმაციული მასალა გამოაქვეყნა. დეზინფორმაციად შეფასდა არასამთავრობო ორგანიზაციის „სამართლიანი არჩევნების“ ერთ-ერთი განცხადება ცესკოს შესახებ და მოძრაობა „სირცხვილიას“ შექმნილი „სამოქალაქო საარჩევნო კომისისს“ მიერ არჩევნებთან დაკავშირებით გავრცელებული განცხადების გაშუქება. ეს მასალები ახალი ამბების სახითაა გავრცელებული და მითითებულია განცხადების წყაროები.

„დეზინფორმაცია მიზანიმართულად გაავრცელა, ან რამე მოიგონაო, ჩვენ არსად გვითქვამს. მხოლოდ ფაქტის კონსტანტაციაა აქ და არანაირი ბრალდება მედიაზე, რომ ისინი არიან დეზინფორმატორები. აქ გაუგებრობის ამბავია, ტერმინოლოგიის ამბავიც შეიძლება იყოს და ჩარტებში სხვანაირი აღქმის ამბავი.“ - ამბობს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელი გივი ხაჭაპურიძე.

ანგარიშში „დეზინფორმაციის მიზანმიმართულ გავრცელებაზე“ სიტყვა სიტყვით მართლაც არაფერი წერია, მაგრამ ანგარიშში ეს მედიები განმარტების გარეშე, მხოლოდ დეზინფორმაციის შემცველი მასალის გამავრცელებლად არიან მოხსენიებული.

მონიტორინგის მიხედვით, „ნეტგაზეთს“ საკვლევ პერიოდში სამი დეზინფორმაცია აქვს გამოქვეყნებული, თუმცა როგორც გამოცემის რედაქტორი, დავით ქოქოშვილი ამბობს, ცესკომ მათ ვერ აჩვენა მასალა, რითაც ამას დაადასტურებდა.

ინტერესთა კონფლიქტი

„შენს შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციას ობიექტურად შენვე ვერ შეაფასებ. მედიამონიტორინგს უნდა ატარებდეს გარე, მიუკერძოებელი ორგანიზაცია, რომელსაც არანაირი ინტერესი არ აქვს, რომ მოიტყუოს ან ფატქები შეცვალოს, მისი ერთადერთი ინტერესი არის, რომ დააკვირდეს.“, - ამბობს ნეტგაზეთის რედაქტორი.

ინტერესთა კონფლიქტის პრობლემას ვერ ხედავს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელი და ამბობს, რომ ცესკოს „ქება-დიდებას არ ემსახურებიან“.

„ჩვენ ვართ „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი“, რომელიც მედიაში ეძებს იმ ინფორმაციებს, რომლებიც არის ცესკოსთან დაკავშირებით, შემდგომ ამას ახარისხებს და იმ დეზინფორმაციის შემცველ მასალებზე აკეთებს რეაგირებას. არგუმენტირებული პასუხის გაცემას ვცდილობთ და არამც და არამც არ ვართ დაკავებული ცესკოს ქება-დიდებით.“ - ამბობს ის.

რა არის დეზინფორმაცია ცესკოს კვლევის მეთოდოლოგიის მიხედვით?

დეზინფორმაცია არის იქ, სადაც არის სიცრუე და ტყუილია ცესკოს შესახებ, „მაგრამ ეს აპრიორი არ ნიშნავს იმას, რომ მედიასაშუალება იყო დეზინფორმატორი.“ - ამბობს გივი ხაჭაპურიძე.

„ინფორმაციის დაცულობის ცენტრმა“ დეზინფორმაციად მიიჩნია მედიის მიერ გამოქვეყნებული სხვადასხვა ორგანიზაციის განცხადებებიც, რომლებიც ცესკოს აკრიტიკებენენ.

„თუ მიიჩნევენ, რომ Isfed ავრცელებს მათზე არასწორ ინფორმაციას, დეზინფორმაციაა ეს ან მადისკრედიტირებელია ცესკოსთვის, მაშინ ეს ორგანიზაციების დაკვირვების ნაწილში შესატანი ინფორმაციაა. თუ მედიამ ავტორიტეტული ორგანიზაციის განცხადება გააშუქა ეს დეზინფორმაციად მედიისთვის ვერ ჩაითვლება და სერიოზულ ზიანს აყენებს ჩვენს რეპუტაციას.“ - გვეუბნება „პუბლიკას“ რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი.

გივი ხაჭაპურიძე მიიჩნევს, რომ აქ შესაძლოა მონიტორინგის ანგარიშში გამომოყენებული ტერმინოლოგია იყოს პრობლემა და „ვიზუალურ ნაწილშიც შესაძლებელია ეს ყველაფერი მითითებული ყოფილიყო ისე, რომ აზრთა სხვადასხვაობა არ გამოეწვია“. ის ამბობს, უფრო კონკრეტულები უნდა ვყოფილიყავით, რომ მსგავსი აღქმა არ დარჩენილიყოო.

ცესკოში გამართულ შეხვედრაზე გაირკვა ისიც, რომ თუ ცესკოს შესახებ გავრცელებულ განცხადებას მედია გააშუქებს, ცესკოსთან გადაამოწმებს და მის მხარესაც წარმოაჩენს, მაშინ მედია დეზინფორმაციული მასალების ინფოგრაფიკაში აღარ მოხვდება (იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ცესკო მათ კითხვებს არ ან ვერ უპასუხებს).

„პუბლიკას“ რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი მიიჩნევს, რომ ამ მონიტორინგის მეთოდოლოგია გაუგებარი და დაუხვეწავია და „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრში“ კარგად არ იფიქრეს, როცა ამას „მედიის მონიტორინგს“ არქმევდნენ.

„შეიძლება მედიას შეუფასო ბალანსის საკითხი, სიზუსტის დაცვის საკითხი და ა.შ მაგრამ დეზინფორმაცა ამ მეთოდოლოგიით არ ფასდება“ - გვეუბნება „პუბლიკას“ რედაქტორი.

დღეისთვის „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრს“ ცესკოს ვებგვერდზე 2 ანგარიში აქვს გამოქვეყნებული. მონიტორინგი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების მეორე ტურის დასრულების ჩათვლით გაგრძელდება, ანგარიშების პერიოდულობა კი საინფორმაციო ნაკადების ინტენსივობაზეა დამოკიდებული. ცენტრში ამბობენ, რომ მონიტორინგის ანგარიშები, სავარაუდოდ, ორკვირიანი ინტერვალებით გამოქვეყნდება.