11 აგვისტოს ჟურნალისტმა გურამ როგავამ ტელეკომპანია “რუსთავი 2“ დატოვა. მისი თქმით, 5 ივლისის მოვლენების შემდეგ, არხის საინფორმაციო პოლიტიკა, ხედვა და მიდგომები მისთვის მიუღებლად შეიცვალა.

ცვლილება არხის პოლიტიკაში

ერთი თვის წინ, 11 ივლისს, გადაცემა “პოსტსკრიპტუმის” პირდაპირ ეთერში გურამ როგავამ დახია ფურცლები. მან გადაცემაშივე განმარტა, რომ ეს სიმბოლურად “ხელისუფლების მხრიდან კონსტიტუციის თავზე გადახევას” განასახიერებდა.

ამ ფორმით მან 5 ივლისს სიძულვილის ჯგუფების მხრიდან ათობით ჟურნალისტზე თავდასხმა გააპროტესტა. როგავა ამბობს, რომ ამ გადაცემის შემდეგ არხზე "ბევრი დისკომფორტი შეექმნა".

“არ მომწონს საინფორმაციო პოლიტიკა, რომელიც ახლა არის რუსთავი 2-ზე. პირადად ჩემი დამოკიდებულებაა, რომ დღეს არხის პოლიტიკა არის დაუბალანსებელი და არ მომწონს ის, რაც ახლა ხდება კურიერში”, - ამბობს როგავა.

2019 წლიდან სხვადასხვა დროს როგავას "რუსთავი 2-ზე" კვირის მთავარი საინფორმაციო გადაცემა “პოსტსკრიპტუმი”, "კურიერი" და ტოქშოუ “ღამის კურიერი” მიჰყავდა. გადაცემები ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მედიის მონიტორინგის ანგარიშებში შეფასებული იყო, როგორც დაბალანსებული.

“ჩვენი ნიშა იყო, ვყოფილიყავით თანაბრად კრიტიკულები ყველას მიმართ. დღეს, ჩემი სუბიექტური დამოკიდებულებით, არხზე ეს შეუძლებელი გახდა”, - ამბობს როგავა.

PS-ის ფორმატის ცვლილება

გურამ როგავა ჰყვება, რომ "რუსთავი 2-სა" და "პრაიმტაიმის" ჰოლდინგის ერთ-ერთ დირექტორად ვაკო ავალიანის დანიშვნის შემდეგ გადაწყდა, რომ გადაცემა "პოსტსკრიპტუმის" ფორმატი შეცვლილიყო და ვალიანმა მას ახალი პოლიტიკური ტოქშოუს - “PS არჩევნების” გაკეთება შესთავაზა.

როგავა თავდაპირველად ამ ცვლილებას დათანხმდა, რადგან მიიღო პირობა, რომ არჩევნების შემდეგ გადაცემა ძველ ფორმატს დაუბრუნდებოდა.“ამას ღიად არ მეუბნებიან, მაგრამ როგორც გავარკვიე, გადაწყვეტილი იყო გადაცემის დახურვა და დირექტორის მხირდანაც იყო დახურვაზე მითითება”, - ამბობს ჟურნაალისტი.

“პოსტსკრიპტუმის” სეზონის ბოლო გადაცემა 8 აგვისტოს უნდა გასულიყო, მაგრამ ის ეთერში 25 ივლისის შემდეგ არ გასულა. როგორც როგავა გვიყვება, მას მოულოდნელად შეატყობინეს, რომ “შვებულებაში უნდა გასულიყო, რადგან არხზე მთავრდებოდა სეზონი და გადაცემა ეთერში ვეღარ გავიდოდა.”

პარალელურად, დაიშალა "პოსტსკრიპტუმის" გუნდიც - „თომა ჩაგელიშვილი მენეჯმენტმა დოკუმენტურ ფილმებზე გადაიყვანა, ხოლო ჟურნალისტ გიორგი ქორქიას დილის გადაცემაში გადასვლა შესთავაზეს“.

რას ამბობენ “რუსთავი 2-ში”

ვაკო ავალიანმა ჩვენს ზარებს და შეტყობინებებს არ უპასუხა. მაუწყებლის დირექტორი პაატა სალია კი ამბობს, რომ მას შემდეგ, “რუსთავი 2-ისა” და “პრაიმტაიმის” გაერთიანების შემდეგ ყოველდღიურ მენეჯმენტში და სარედაქციო ნაწილში ჩართული აღარ არის.

“არასდროს ყოფილა ჩემგან რაიმე მის განცხადებასა თუ პოზიციასთან ოდესმე რაიმე კრიტიკული შენიშვნა. როდესაც აქტიურად ვიყავი მენეჯმენტში ჩართული, ვერც ერთი ჟურნალისტი ვერ იტყვის, რომ მე როდისმე რაიმე ფორმით შევუზღუდე მათი გამოხატვის თავისუფლება ან რაიმე მითითება მივეცი და ა.შ. მე მხოლოდ ის ინფორმაცია მაქვს, რომ გურამმა თვითონ დაწერა განცხადება და გადადის სხვა არხზე” - გვიპასუხა სალიამ კითხვაზე, თუ რამდენად მისაღები იყო მისთვის თავისი თანამშრომლის მიერ 5 ივლისის შემდეგ ღიად დაფიქსირებული პოზიცია.

გურამ როგავა ამბობს, რომ სხვა ტელევიზიებიდან შემოთავაზები აქვს, მაგრამ საბოლოო შეთანხმების შემდეგ გაასაჯაროვებს თუ სად გადავა. ინტერვიუდან რამდენიმე საათში კი მან "რადიო თავისუფლებასთან" განაცხადა, რომ ტელეკომპანია "ფორმულაში" გადადის სამუშაოდ.

ტოქშოუ „კვირის ინტერვიუს“ წამყვანი, ჟურნალისტი ირაკლი აბსანძე საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხიდან, 9 აგვისტოს გაათავისუფლეს. გენერალური დირექტორის თინათინ ბერძენიშვილის ბრძანებაში განმარტებულია, რომ შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძველი აბსანძის მხრიდან მაუწყებლის ქცევის კოდექსის დარღვევაა. თავად ჟურნალისტი კი მიიჩნევს, რომ მისი გათავისუფლების “მთავარი თუ არა, ერთ-ერთი მიზეზი, კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკა გახდა”.

რა გახდა გათავისუფელბის საფუძველი - რა წერია ბრძანებაში

პირველი არხის გენერალური დირექტორის ბრძანებაში აბსანძის გათავისუფლების მიზეზებად მაუწყებლის ქცევის კოდექსის შემდეგი მუხლებია მოყვანილი:

მათ შორის არის სოციალური ქსელების გამოყენების წესების მე-7, მე-10, მე-14 და მე-15 მუხლების დარღვევა. ამ წესების მიხედვით, პირველი არხის თანამშრომელს სოციალურ ქსელში აქტივობისას ეკრძალება არანორმატიული ლექსიკის, სიძულვილის ენის გამოყენება, პოლიტიკური პრეფერენციების საჯაროდ გამოხატვა და მაუწყებლის რეპუტაციის დამაზიანებელი ინფორმაციის გავრცელება.

გარდა სოციალურ ქსელში ქცევის წესების დარღვევისა, მაუწყებელი აბსანძის გათავისუფლების ერთ-ერთ საფუძველად “საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსის” 22-ე მუხლსის დარღვევასაც ასახელებს, რაც გულისხმობს, რომ მაუწყებლის თანამშრომლებს, ხელმძღვანელის ნებართვის გარეშე, ეკრძალებათ კონკურენტ მედიასაშუალებაში გამოჩენა და მონაწილეობა, ასევე, ანაზღაურებით ან უსასყიდლოდ მუშაობა.

სხვა მედიასთან თანამშრომლობის შესახებ აბსანძე ამბობს, რომ ორი ბლოგი გამოაქვეყნა ონლაინ გამოცემა “პუბლიკაში”, რომელსაც პირველი არხის კონკურენტად არ მიიჩნევს და ამბობს - „პირველი არხის” ვებგვერდზე არ შემეძლო თვალსაზრისების წერა, არ აქვთ ბლოგების განყოფილებაო.

რა უძღოდა წინ მაუწყებლიდან გათავისუფებას

ჟურნალისტ ირაკლი აბსანძეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხიდან გათავისუფლებამდე რამდენიმე კვირით ადრე, ახალი და მიმდინარე ამბების დირექტორის, გიორგი გვიმრაძისგან ორჯერ მიუვიდა გაფრთხილების წერილი. პირველად საქმე ეხებოდა მის განცხადებას, როდესაც გაემიჯნა დავითგარეჯის შესახებ საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიერ გადაღებულ საგამოძიებო ფილმს.

“ვფიქრობ, რომ ამ ფილმმა წაახალისა სიძულვილი. მეორე შემთხვევა კი ეხებოდა 5-6 ივლისის მოვლენების შემდეგ ჩემს აქტივობას სოციალურ ქსელში და ზოგადად”, - ამბობს ირაკლი აბსანძე.

5-6 ივლისს დაწყებულ პროტესტს ირაკლი აბსანძე ფეისბუკით უჭერდა მხარს, “ტვ პირველის” ოპერატორ ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების შემდეგ, კი ის აქტივისტებს შეუერთდა. აბსანძე სოციალურ ქსელში ღიად აკრიტიკებდა საქართველოს ხელისუფლებას და შეურაცხმყოფელი ტერმინოლოგიით იხსენიებდა სამთავრობო უწყებებს.

აბსანძე ამბობს, რომ ამის საშუალებას ქვეყანაში შექმნილი “სრულიად არაორდინალური ვითრება აძლევდა”, როდესაც ათობით ჟურნალისტს სიძულვილის ჯგუფები დაესხნენ თავს:

“ასეთ დროს, “რომის პაპზე მეტად კათოლიკეები ვერ ვიქნებბოდით” და ეს გვიხსნის ხელს საქართველოს მოქალაქეებს, პროფესიის მიუხედავად, გამოვხატოთ ჩვენი აზრი იმ ფორმით და იქ, სადაც საჭიროდ მივიჩნევთ და სადაც ეფექტური იქნება.”

26 ივნისს, გიორგი გვიმრაძე თავის მოხსენებით ბარათში მაუწყებლის დირექტორს მიმართავდა და წერდა, რომ ირაკლი აბსანძის “განცხადებები/პოსტები ცდება სიტყვისა და აზრის თავისუფალი გამოხატვის უფლებას და აზიანებს საზოგადოებრივი მაუწყებლის საქმიან რეპუტაციას, შეურაცხყოფს ჟურნალისტის პროფესიასა და მესამე (მათ შორის პოლიტიკური თანამდებობის) პირებს, მაუწყებლის ხელმძღვანელ პირებსა და ცალკეულ თანამშრომლებს, ახდენს საზოგადოებრივი მაუწყებლის, როგორც მედია ინსტიტუტის დისკრედიტაციას, ასევე მაუწყებლის მიმართ საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებასა და არხისადმი ნდობის ჩამოყალიბების პროცესზე მკვეთრად უარყოფით გავლენას”.

ირაკლი აბსანძე ამ გაფრთხილების მიღებიდან 2 კვირაში გაათავისუფლეს სამსახურიდან.

რას უკავშირებს ჟურნალისტი გათავისუფლებას

“კარგა ხანია ეკალივით ვარ მაუწყებელში” - ამბობს ირაკლი აბსანძე და სამსახურიდან გათავისუფლებას “თავის კრიტიკულ სარედაქციო პოლიტიკას” მიაწერს.

ის იხსენებს, რომ მის გადაცემაში ბოლო სეზონების მანძილზე ხელისუფლების წარმომადგენლები არ დადიოდნენ, მაშინ, როდესაც ისინი მუდმივად სტუმრობდნენ საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, გიორგი გვიმრაძის გადაცემას.

მისი თქმით, პირველი არხის ხელმძღვანელობამ კანონი მის გასათავისუფლებლად "სათავისოდ განმარტა" და აპირებს, მაუწყებლის გადაწყვეტილება სასამართლოში გაასაჩივროს, რაზეც იურისტები უკვე მუშაობენო.

გიორგი გვიმრაძესთან და თინათინ ბერძენიშვილთან დაკავშირება არაერთხელ ვცადეთ. მაუწყბელის დირექტორმა ჩვენს ზარებს და შეტყობინებებს არ უპასუხა, გიორგი გვიმრაძემ კი, “მოუცლელობის გამო”, ჩვენთვის ზეპირ ანდა წერილობით კითხვებზე საპასუხოდ დრო ვერ გამონახა.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარჩელი „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ წინააღმდეგ.

სადავო საკითხი

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი ქარტიის მიერ 2020 წლის 20 ივლისს „აჭარის ტელევიზიის“ მონიტორინგში აღწერილ ფაქტებსა და შედეგებს არ დაეთანხმა და თბილისის საქალაქო სასამართლოს სარჩელით მიმართა.

მაუწყებელი ანგარიშში მითითებული გარემოებების ცილისწამებად შეფასებასა და უარყოფას, ასევე ზიანის ანაზღაურებას 1 ლარის ოდენობით ითხოვდა.

„აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ კადრების სამსახურის უფროსი ემზარ პაქსაძე ჩვენთან საუბარში ამბობს, რომ სადავო იყო მონიტორინგში მითითებული 7 ფაქტობრივი გარემოება, რომელიც მათი პოზიციით, სინამდვილეს არ შეესაბამებოდა.

„სასამართლომ გადაწყვეტილების გამოცხადებისას იქვე განმარტა, რომ მოცემულ შემთხვევაში სასამართლომ გაიზიარა ჩვენი პოზიცია იმასთან დაკავშირებით, რომ:

·        გავრცელებული ინფორმაცია იყო ცილისწამება, არ შეესაბამებოდა სინამდვილეს

·        მიუთითა, რომ ფაქტები ნათლად არ იყო წარმოდგენილი და იძლეოდა ინტერპრეტაციის საშუალებას

·        და იყო შეცდომაში შემყვანი

თუმცა იქვე მიუთითა, რომ მოცემულ შემთხვევაში სასამართლომ არ გაიზარა ჩვენი მტკიცება იმასთან დაკავშირებით, რომ ეს იყო არსებითად ცილისმწამებლური, წინასწარ განზრახული ინფორმაცია, რომელიც ლახავდა მაუწყებლის რეპუტაციას“, - ამბობს ემზარ პაქსაძე.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ აღმასრულებელი დირექტორი, მარიამ გოგოსაშვილი მიიჩნევს, რომ სასამართლომ სწორად შეაფასა მოცემული გარემოება.

„მხარე ძირითადად უთითებდა შეფასებებზე და არა ფაქტობრივ გარემოებებზე, ცილისწამება კი არსებითად მცდარი ფაქტის გავრცელებას გულისხმობს. ჩვენთვის ამ წუთასაც ცხადია, რომ სარჩელში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებები და შეფასებები არასწორი იყო და ქარტიამ სწორად შეაფასა მედიამონიტორინგის შედეგი“, - ამბობს მარიამ გოგოსაშვილი.

მისი განმარტებით, მოსარჩელემ ვერ დაასაბუთა, თუ რა ზიანი მიადგა მონიტორინგის ანგარიშის შედეგად მოსარჩელეს.

რა წერია აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მონიტორინგის ანგარიშში?

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, „ღია საზოგადოების ფონდის" ფინანსური მხარდაჭერით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის გადაცემებს 2019 წლის 25 დეკემბრიდან 2020 წლის 4 ივნისის ჩათვლით პერიოდში ადევნებდა თვალყურს (2020 წლის 11 მარტიდან 20 აპრილამდე მონიტორინგი შეჩერებული იყო).

დაკვირვების მიზანი იყო, იმის გარკვევა, ხომ არ შეიცვალა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარედაქციო პოლიტიკა ახალი დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის დანიშვნის შემდეგ.

მონიტორინგის შედეგში ვკითხულობთ: „საანგარიშო პერიოდი დაემთხვა დაპირისპირების პერიოდს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალ დირექტორსა და იმ გუნდს შორის, რომელიც ამზადებდა დასაკვირვებლად შერჩეულ გადაცემებს. გუნდის წევრები გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ინარჩუნებდნენ არხის სარედაქციო პოლიტიკას, თუმცა, საკადრო ცვლილებების შემდეგ, სარედაქციო პოლიტიკა გარკვეულ გადაცემებში შეიცვალა.“

„რადიო თავისუფლების“ გამომძიებელი ჟურნალისტი გიორგი მგელაძე ადასტურებს, რომ „მთავარი არხის“ მიერ, სავარაუდოდ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მხრიდან ფარული მიყურადებისა და თვალთვალის შესახებ გასაჯაროვებულ ანგარიშებში ერთ-ერთი ფრაგმენტი მის საუბარს ასახავს.

რას ამბობს ჟურნალისტი?

გიორგი მგელაძე გვიყვება, რომ „მთავარი არხის“ დირექტორის ნიკა გვარამიას მიერ ეთერში წაკითხული სუს-ის მიერ სავარაუდო მიყურადების ანგარიშებში საკუთარი სატელეფონო საუბარი ამოიცნო.

მგელაძის თქმით, სატელეფონო საუბარი, რომლის შინაარსი „მთავარ არხზე“ გაჟღერდა, 2020 წლის ზაფხულში შედგა. მაშინ მას წყარომ თავად დაურეკა და გარკვეული ინფორმაცია მიაწოდა.

„ამ საუბრის მთელი შინაარსი მახსოვს, გუშინ ვესაუბრე ჩემს თანამოსაუბრეს და მანაც გაიხსენა, რომ ნამდვილად შედგა ჩვენ შორის ასეთი საუბარი. 2020 წლის ზაფხული იყო. ჩვეულებრივი სატელეფონო ზარი იყო, დამირეკა კონკრეტულმა ადამიანმა, მესაუბრა ზუსტად იმ თემაზე, იმ დეტალებზე რაზეც გვარამიას გამჟღავნებულ ჩანაწერში იყო საუბარი, იქ მოკლე შინაარსი იყო, [ტელეფონით] ძალიან დიდხანს ვისაუბრეთ. ეს რომ ნამდვილად ჩემი ჩანაწერია ამაში 100%-ით ვარ დარწმუნებული.“, - ამბობს მგელაძე.

გამომძიებელი ჟურნალისტი ფიქრობს, რომ მას უკანონოდ უსმენდნენ, თუმცა არ გამორიცხავს იმ ვერსიასაც, რომ შესაძლოა მისი სატელეფონო საუბარი სასამართლოს ნებართვით ისმინებოდა. ამიტომ იურისტთან კონსულტაციას და პასუხების სამართლებრივი გზით მიღებას გეგმავს.

სატელეფონო საუბრის ფრაგმენტი

ნიკა გვარამიას მიერ „მთავარი არხის“ ეთერში წაკითხულ სუს-ის სავარაუდო მიყურადებისა და თვალთვალის ანგარიშებიდან გიორგი მგელაძე მის სატელეფონო საუბარს ამ ფრაგმენტში ადასტურებს:

„ მიმდინარე წლის 16 ივნისს საუბარი შედგა ერთ-ერთი მსხვილი მედიის ჟურნალისტს და ერთ-ერთი სააგენტოს რედაქტორ თ-ს(დაახლოებულია ხელისუფლებასთან) შორის. საუბარში თ-მ გ-ს განუცხადა, რომ მისმა ახლობელმა მიაწოდა ინფორმაცია ხელისუფლების წარმომადგენლების ოჯახის წევრების სხვადასხვა თანამდებობებზე დანიშვნის შესახებ, თუმცა იგი ვერ მოამზადებს სიუჟეტს, ვინაიდან მისი თმით, ამ შემთხვევაში მარტივად გაიშიფრება ის ადამიანი, რომელმაც ინფორმაცია მიაწოდა მას.

თ:  ია მეტრეველს 4-5 ათასი აქვს ხელფასი და მისი ინფორმაციით, არ აქვს უმაღლესი განათლება მიღებული და აქვს ქალთა გიმნაზია დამთავრებული. ასევე, თ-ს თქმით, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის, არჩილ თალაკვაძის მეუღლე, ქეთევან ბუბუტეიშვილი დანიშნეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სოციალური ქსელების მენეჯერად. თ-ს თქმით, ზემოთხსენებული პირები, რომლებიც დანიშნეს თანამდებობებზე, იღებენ დიდ ხელფასს და არიან არაკომპეტენტურები.

ორიენტირი: გაგრძელდეს ოპერატიული საქმიანობა ორივე ხსენებული ჟურნალისტის მიმართულებით“

სავარაუდო მიყურადება და თვალთვალი

მასალები, რომლებშიც, სავარაუდოდ, სუს-ის მიერ პოლიტიკოსებზე, ბიზნესმენებზე, სასულიერო პირებზე, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებსა და ჟურნალისტებზე მიყურადება და თვალთვალია ასახული, „მთავარი არხის“ დირექტორმა ნიკა გვარამიამ 1 აგვისტოს გადაცემა „მთავარ აქცენტებში“ წაიკითხა.

ჩანაწერებში საუბარია კონკრეტული პირების პირადი ცხოვრების დეტალებისა და მათი სატელეფონო ზარების შინაარსების შესახებ. ნიკა გვარამია ამბობს, რომ მოპოვებულ დოკუმენტებში სახელწოდებით „ოპერატიული კრებსი — პირადი ცხოვრება სუს (სუტ)“  ასახულ ინფორმაციას სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური „ქართული ოცნების“ დამფუძნებლისთვის, ბიძინა ივანიშვილისთვის, ამზადებდა.

ნიკა გვარამიას მიერ წაკითხულ დოკუმენტებში ასახულ სატელეფონო საუბრებში მონაწილეობა არასამთავრობო ორგანიზაციების სამმა წარმომადგენელმაც დაადასტურა.

სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში გავრცელებულ მასალებთან დაკავშირებით კომენტარს არ აკეთებენ.

შინაგანს საქმეთა მინისტრი ვახტანგ გომელაური მედიასთან საუბრისას  საკითთან დაკავშირებით ამბობს, რომ „ალბათ შესაბამისი უწყებები დაინტერესდებიან და გამოიძიებენ თუ გამოსაძიებელი იქნება.“

თბილისში აზერბაიჯანელი ბლოგერი ჰუსეინ ბაკიხანოვი გარდაცვლილი ნახეს. მომხდარის შესახებ ინფორმაცია აზერბაიჯანელმა ჟურნალისტმა აფგან მუხთარლიმ 29 ივლისს გაავრცელა.

რა მოხდა?

29 ივლისს "ფეისბუქზე" აზერბაიჯანელმა ჟურნალისტმა აფგან მუხთარლიმ დაწერა , რომ აზერბაიჯანიდან დევნილი ჰუსეინ ბაკიხანოვი თბილისში გარდაცვლილი ნახეს და ქართულ მედიას საკითხით დაინტერესება სთხოვა.

მუხთარლის თქმით, ბაკიხანოვი 7 მაისს ბაქოში გამართული საპროტესტო აქციის დროს 15 დღით დააკავეს, ბლოგერი გათავისუფლების შემდეგ ჟურნალისტებთან ამბობდა, რომ ის პოლიციამ აწამა და სამართალდამცველების მხრიდან გაუპატიურების მუქარებზე საუბრობდა. "12 ივლისს აზერბაიჯანელთა ჯგუფმა სცემა თბილისში მცხოვრები ემიგრანტი... თბილისში ყოფნისას ის მუდმივად აკრიტიკებდა აზერბაიჯანის მთავრობას, აზერბაიჯანულ მედიაში და საკუთარ არხზე. ", - წერს მუხთარლი.

დაღუპულის ახლობლის, ავთანდილ მამადოვის ინფორმაციით კი აზერბაიჯანელი ბლოგერი საქართველოში თავშესაფარს ითხოვდა. მამადოვი ამ ეტაპზე თბილისის სამმართველოში გამოკითხვაზეა და საქმესთან დაკავშირებით გაუთქმელობაზე აქვს ხელი მოწერილი.

აფგან მუხთარლიც და ავთანდილ მამედოვიც თავდაპირველად წერდნენ, რომ აზერბაიჯანელი ბლოგერი იმ სახლში ნახეს გარდაცვლილი, სადაც ცხოვრობდა, თუმცა მოგვიანებით მუხთარლიმ სოციალურ ქსელში დაწერა, რომ "ბოლო ინფორმაციის თანახმად, ჰუსეინ ბაკიხანოვი მაღალსართულიანი შენობიდან გადმოაგდეს".

შინაგან საქმეთა სამინისტროში ადასტურებენ ინფორმაციას, სიმაღლიდან ვარდნის შესახებ და აცხადებენ, რომ ბლოგერი სასტუმრო "სტამბის" ტერიტორიაზე 14 ივლისს ნახეს გარდაცვლილი. გამოძიება სისხლის სამართლის კოდექსის 115-ე მუხლით მიმდინარეობს, რაც თვითმკვლელობამდე მიყვანას გულისხმობს.

"აჭარა ჯგუფის" წარმომადგენლი მედიასთან სუიციდის ვერსიაზე საუბრობს და ამბობს, რომ შემთხვევა მაშინ მოხდა, როდესაც გასაუბრებაზე მისულ ბაკიხანოვს სამსახურში აყვანის დროს სასტუმროს შენობას ათვალიერებინებდნენ.

რას ამბობდა ბლოგერი გარდაცვალებამდე?

ჰუსეინ ბაკიხანოვმა 13 და 14 ივლისს "იუთუბზე" ვიდეოები ატვირთა. გარდაცვალებამდე ერთი დღით ადრე ატვირთული ვიდეო სათაურით "შეთქმულება, აზერბაიჯანის ხელისუფლების შურისძიება თუ შემთხვევითობა? ხუთი ადამიანი თბილისის ცენტრში თავს დამესხა" სასწრაფო დახმარების მანქანაშია გადაღებული და ბლოგერი 12 ივლისს მომხდარი თავდასხმის შესახებ ჰყვება.

გარდაცვალებამდე გამოქვეყნებულ ვიდეოებში ჰუსეინ ბაკიხანოვი ამბობს, რომ რამდენიმე დღე აქვს დარჩენილი, სანამ საქართველოში დევნილის "აიდი" ბარათს აიღებს. ის ვარაუდობს, რომ  თბილისში მასზე თავდასხმის უკან შესაძლოა აზერბაიჯანის მთავრობა იდგეს.

ბლოგერის თვითმკვლელობის ვერსიის არ სჯერათ აფგან მუხთარლისა და ავთანდილ მამედოვს.

ტელეკომპანია "ფორმულას" ფოტოგრაფის, ვახო ქარელის მიმართ ძალადობის ფაქტზე 2 პირი დააკავეს. ინფორმაციას შინაგან საქმეთა სამინისტრო ავრცელებს.

ვახო ქარელი ერთ-ერთია მედიის იმ 53 წარმომადგენლიდან, რომლებსაც 5 ივლისს ძალადობრივი ჯგუფები თავს დაესხნენ. "ფორმულას" ინფორმაციით, ფოტოგრაფმა საავადმყოფოში რამდენიმე დღე გაატარა და მას ქალა ტვინის დახურული ტრავმა და თავის ტვინის შერყევა დაუდგინდა.

შინაგან საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში ნათქვამია, რომ 5 ივლისს რუსთაველის გამზირზე „თბილისი პრაიდის“ საწინააღმდეგოდ გამართული აქციის მიმდინარეობის დროს, ქაშუეთის ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიაზე „ცხრა აპრილის“ ბაღში, ტელეკომპანია „ფორმულას“ ოპერატორს ჟურნალისტური საქმიანობაში ხელი შეუშალეს და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს.

ორივე ბრალდებული ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ძალადობის მუქარით, უკანონოდ ხელის შეშლის, ძალადობითა და ძალადობის მუქარით დევნის და ჯგუფურად ჩადენილი ძალადობის ფაქტებზე დააკავეს. 

გამოძიება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილით, 156-ე მუხლის მე -2 ნაწილის "ა" ქვეპუნქტით და 225-ე მუხლის მე-2 ნაწილით მიმდინარეობს.

შსს-ის ინფორმაციით, 5-6 ივლისს გამართული აქციების მიმდინარეობის დროს ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ძალადობის მუქარით, უკანონოდ ხელის შეშლის, ძალადობითა და ძალადობის მუქარით დევნის, ასევე, ჯგუფური ძალადობის ფაქტებზე სულ 31 ადამიანია დაკავებული.

---

ფოტო: ნიკოლოზ ურუშაძე

---

 

5 ივლისს, “ღირსების მარშის” წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე მედიის 53 წარმომადგენელს დაესხნენ თავს. მათს ინტერესებს შვიდი ორგანიზაცია იცავს.

“საგამოძიებო ორგანო „არ ჩქარობს“ ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების იდენტიფიცირებას და მათთვის ბრალის წარდგენას”, - ნათქვამია საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის განცხადებაში.

რა ეტაპზეა გამოძიება?

• შინაგან საქმეთა სამინისტროს პრესსამსახურის წარმომადგენლის, ნინო ცხადაძის ინფორმაციით, მედიის წარმომადენლებზე თავდასხმის საქმეზე 22 ადამიანია დაკავებული.
• პროკურატურის ცნობით, დღეისთვის დაზარალებულად 40 ჟურნალისტი ცნეს.

ერთ-ერთი ჟურნალისტი, რომელისთვისაც ჯერ არ მიუნიჭებიათ დაზარალებულის სტატუსი, ნინო გაზდელიანია, “მთავარი არხიდან”. ძალადობრივი ჯგუფები 5 ივლისს დაესხნენ თავს. სოციალური სამართლიანობის ცენტრის იურისტი, მარიამ პატარიძე, რომელიც გაზდელიანის უფლებებს იცავს, ამობბს, რომ ჟურნალისტი თავდასხმიდან 11 დღის შემდეგ, 16 ივლისს გამოჰკითხეს - რაც შეიძლება დაგვიანებულად შეფასდესო.

ადამიანთა უფლებათა ცენტრის იურისტი ნესტან ლობდარიძე 5-6 ივლისს ჟურნალისტებზე თავდასხმაზე საუბრის დროს პარალელს 2019 წლის 20-21 ივნისიის მოვლენებთან ავლებს, როდესაც აქციაზე დაშავებული ჟურნალისტებისთვის დაზარალებულის სტატუსის მინიჭებას ერთ წელზე მეტი დრო დასჭირდა: „სანამ მათი საქმეები სტრასბურგში არ გავაგზავნეთ, დაზარალებულადაც კი არ ცნეს“- ამბობს ცხადაძე.

როგორ აფასებენ გამოძიებას არასამთავრობო ორგანიზაციები?

“ახლა ყველაზე მთავარი არა დაზარალებულის სტატუსის მინიჭება, არამედ იმ დამნაშავეების დაკავებაა, რომლებიც სახეზე გვყავს და რომელთა საქმეების გახსნასაც სწორედ ჟურნალისტებმა შეუწყეს ხელი თავიანთი გადაღებული კადრებით”, - ამბობს ნესტან ლობდარიძე.

ორი კვირა გავიდა მას შემდეგ, რაც 5-6 ივლისს, თბილისში დაგეგმილი “ღირსების მარშის” წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე ძალადობრივი ჯგუფები მედიის წარმომადგენლებს დაესხნენ თავს.

დაშავებული ჟურნალისტების, ოპერატორებისა და ფოტოგრაფების ინტერესების დაცვაში შვიდი ორგანიზაციაა ჩართული:

• „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“
• „ადამიანთა უფლებათა ცენტრი“
• „უფლებები საქართველო“
• „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“
• „საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა“
• “ადამიანის უფლებათა სახლი”
• “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო”.

„საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ (GDI) იურისტი მარი კაპანაძე ამბობს, რომ გამოძიებასთან დაკავშირებით სერიოზული კითხვის ნიშნები აქვთ და მათთვის გაუგებარია, თუ რატომ ვერ ხედავენ საგამოძიებო ორგანოები იმის აქციის ორგანიზატორების პასუხისმგებლობას.

„[“ალტ-ინფოს” წევრების] გამოკითხვაზე დაბარება უბრალოდ ფასადი მგონია. საკმარისი მტკიცებულებები ჰქონდათ, რომ ორგანიზატორების მიმართ დაეწყოთ სამართლებრივი დევნა. ძალადობისკენ პირდაპირი მოწოდება იყო და ეს მათს დასაკავებლად და ბრალის წარსადგენად საკმარისია. საფუძველი არის, მაგრამ როგორც ჩანს, ნება არა” - ამბობს მარი კაპანაძე.

ტელეკომპანია “მაესტროს” ჟურნალისტები მაუწყებელში გია გაჩეჩილაძის დაბრუნებასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებენ და ამბობენ, რომ კითხვები აქვთ. პასუხებს კი არხის მფლობელებისგან და დამფუძნებლებისგან ამ დრომდე ელოდებიან.

15 ივლისს ვაკო ავალიანმა, რომელიც ტელეკომპანია „მაესტროს“ აღმასრულებელი დირექტორის პოსტს იკავებდა, ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა, რომ მაუწყებლიდან მიდის. მისივე თქმით, არხზე გია გაჩეჩილაძე [უცნობი] რამდენიმე პროექტით ბრუნდება, ტელევიზიის ახალი პრიორიტეტები კი მისთვის მიუღებელია.

“მაესტროს” ჟურნალისტები ამბობენ, რომ გაჩეჩილაძის დაბრუნების გამო კითხვები ისედაც ჰქონდათ, თუმცა მას შემდეგ, არხი ვაკო ავალიანმა დატოვა, მათ კიდევ უფრო მეტი კითხვა გაუჩნდათ:

“თუნდაც, რა იგულისხმება პრიორიტეტების ცვლილებაში. ჩვენ, “მაესტროს” გუნდს, ამ შეკითხვაზე პასუხი ჯერ არ გვაქვს. გვითხრეს მხოლოდ ის, რომ გია გაჩეჩილაძეს არხზე მოაქვს საკუთარი პროექტები ე.წ. აუთსორსით და მას ახალი ამბების რედაქციასთან და მის პოლიტიკასთან შეხება არ ექნება. ჟურნალისტები ველოდებით პასუხს კითხვებზე არხის მფლობელებისგან და დამფუძნებლებისგან. იქამდე კი ვაგრძელებთ მუშაობას და გიყვებით ამბებს ისე, როგორც აქამდე გიყვებოდით”, – აცხადებენ “მაესტროს” ჟურნალისტები.

2016 წლიდან “მაესტრო” და “იმედი” ერთ ჰოლდინგში არიან გაერთიანებულები. გია გაჩეჩილაძე შპს “სტუდია მაესტროს” ერთ-ერთი მფლობელია, ყველაზე მეტ წილს - 55% პროცენტს სწორედ ის ფლობეს. კომპანიის დანარჩენი წილები კი შემდეგნაირადაა გადანაწილებული: 5% - ეკატერინე აკობია, 15% - მამუკა ღლონტი, 25% - ნიდერლანდებში რეგისტრირებული შპს მედია ფინანს გრუპ ბი.ვი, რომლის მესაკუთრე მაკა ასათიანია.

"ალტ-ინფო" იუთუბ არხზე ადასტურებს ინფორმაციას, რომ მათი ყველა წევრი გადაყვანილია განყოფილებაში და ყველა მათგანის ბინა სამართალდამცავებმა გაჩხრიკეს.

"შოთა მარტინენკო, გიორგი ქარდავა, ზურა მახარაძე, ირაკლი ყიზილაშვილი, კოკა მორგოშია. მათი ბინის ჩხრეკა ჩატარდა რამდენიმე საათის წინ, დილას" - ნათქვამია არხზე გამოქვეყნებულ ვიდეოში.

წამყვანი ამბობს, რომ "ალტ-ინფოს" წევრები შინაგან საქმეთა სამინისტროში უკვე მეორედ დაიბარეს. მისივე თქმით, აქვთ ეჭვი, რომ სამართალდამცავები მათ ოფისშიც აპირებენ მისვლას და ჩხრეკის ჩატარებას.

16 ივლისს დილას გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სამართალდამცავებმა გაჩხრიკეს გურამ ფალავანდიშვილისა და "ალტ-ინფოს" წევრების სახლები, თუმცა შინაგან საქმეთა სამინისტრო მხოლოდ იმას ადასტურებს, რომ "ჩატარდა და მიმდინარეობს საგამოძიებო მოქმედებები სხვადასხვა მისამართებზე". ამ ეტაპზე უწყებაში დეტალებზე არ საუბრობენ და კონკრეტულ პირებსაც არ ასახელებენ. ძალადობრივი ჯგუფების ლიდერების სახლების ჩხრეკის შესახებ ინფორმაცია თავდაპირველად "რუსთავი2-მა" გაავრცელა.

პოლიციამ გაჩხრიკა 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის რამდენიმე ორგანიზატორის საცხოვრებელი სახლი. "ალტ-ინფო" ავრცელებს ინფორმაციას, რომ მათი ყველა წევრის სახლი გაჩხრიკეს და თითოეული მათგანი განყოფილებაში გადაიყვანეს. შსს არ საუბრობს "ალტ-ინფოს" წინააღმდეგ რამე სახის სამართლებრივი ქმედების დაწყებაზე, თუმცა იურისტები გამოძიების დაწყების საფუძვლებს ხედავენ.

5 ივლისიდან დღემდე

“ჩვენ ვნახეთ, რომ საფრთხე რეალური გახდა და ძალადობა მოხდა. მოვისმინეთ ამ ძალადობის გამამართლებელი განცხადებებიც, რაც ასევე ერთგვარი მოწოდებაა. ასეთ შემთხვევაში, პირდაპირი და უშუალო საფრთხის რეალიზების რისკია და ეს შეიძლება გახდეს გამოძიების დაწყების საფუძველი”, - ამბობს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის (GYLA) თავმჯდომარე ნიკა სიმონიშვილი.

5 ივლისს, თითქმის 12 საათის განმავლობაში, “ალტ-ინფო” საგანგებოდ, უწყვეტად, პირდაპირ ეთერში აშუქებდა რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე მოვლენებს და ხალხს ძალადობისკენ მოუწოდებდა. მათი ერთ ერთი ლიდერი, ზურა მახარაძე კი პარლამენტის წინ აქციაზე მდგომ ხალხს მიმართავდა: “მე თუ მომიწევს ძალადობა, აი, აქ ვამბობ, თქვენ წინაშე, მე წავალ და ძალით ვიბრძოლებ. გამომყვებით?” რაზეც ისმოდა შეძახილები - “კი”.

ძალადობრივი ჯგუფები მთელი დღის განმავლობაში 53 ჟურნალისტს დაესხნენ თავს და რამდენიმეს მძიმე დაზიანებები მიაყენეს.

“ალტ-ინფოს” წამყვანები - შოთა მარტინენკო, ზურაბ მახარაძე, ირაკლი მარტინენკო და გიორგი ქარდავა ჰომოფობიური, ქსენოფობიური, დისკრიმინაციულ განცხადებებს თავიანთი ტელევიზიის ეთერით და იუთუბ არხით 5 ივლისის შემდეგაც ავრცელებდნენ.

ძალადობისკენ მოწოდება მედიიდან

ამ დროისთვის, “ალტ-ინფოს” არხის ყურება ტელევიზიაში “მაგთიკომის” და “ახალი ქსელების” მომხმარებლებს შეუძლიათ. “სილქნეტი” კი, “ალტ-ინფოს” არაერთი მიმართვის მიუხედავად, არხს თავის ქსელში არ რთავს. ამასთან დაკავშირებით, 15 ივლისს კომუნიკაციების კომისიას სხდომაზე “ალტ-ინფოს” საჩივარი უნდა განეხილა, თუმცა, დამატებითი დოკუმენტების საჭიროების გამო, განხილვა ორი კვირით გადაიდო.

„ალტ-ინფო“ საჯარო რეესტრში 2019 წლის 28 იანვარს დარეგისტრირდა. კომპანიის 50-50%-იან წილებს შოთა მარტინენკო და ციალა მორგოშია ფლობენ, დირექტორი კი - შოთა მარტინენკოა. დაფუძნებიდან ერთი წლის განმავლობაში “ალტ-ინფო” მხოლოდ ინტერნეტში მუშაობდა. ტელემაუწყებლობის უფლება კი კომუნიკაციების კომისიისგან 2020 წლის 26 ნოემბერს მიიღო.

ტელევიზიის გარდა, "ალტ-ინფო" ინფორმაციის გასავრცელებლად სხვადასხვა ინტერნეტ პლატფორმასაც იყენებს.

რა შეუძლია სახელმწიფოს ძალადობრივი მოწოდებების აღსაკვეთად?

11 ივლისს ალტ-ინფოს ვებგვერდი გაითიშა. ამ დღეს ფეისბუკის მომხმარებელმა როი შენგელიამ დაწერა, რომ ჰოსტინგ კომპანია iPAge.com-მა ვებგვერდი მისი ოფიციალური მიმართვის საფუძველზე დაბლოკა.

არაერთხელ დაიბლოკა მათი ფეისბუკ გვერდიც, თუმცა მალევე სხვა სახელით აღადგინეს.

“მაგთიკომის” IP ტელევიზიის მომსახურების პაკეტში “ალტ-ინფო” 2021 წლის იანვარიდან არის ჩართული. “მაგთის” პიარ მენეჯერი ქეთევან ნაცვლიშვილი ამბობს, რომ მათ არხის განთავსებას კანონი ავალდებულებს და “მაგთიკომს” არ აქვს უფლება სათანადო სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე შეზღუდოს არხის მაუწყებლობა.

“მაგთიკომისთვის” მიუღებელია როგორც სიძულვილის ენა, ასევე ნებისმიერი სახის ძალადობრივი მოწოდებები, რომელიც არღვევს გამოხატვის თავისუფლების დადგენილ სტანდარტებს” - დასძენს ქეთევან ნაცვლიშვილი.

“პრაქტიკაში უკვე ვნახეთ, რომ ამგვარმა მოწოდებებმა გამოიწვია 5 ივლისი. ეს მოწოდებები კვლავ გრძელდება და დღეს რას გამოიწვევს, არავინ იცის” - ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი. მისი შეფასებით, რეალური საფრთხე არსებობს და აუცილებელია, რომ ამით საგამოძიებო უწყებები დაინტერესდნენ.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო და პროკურატურა დუმს. ოთხი დღის განმავლობაში, არაერთი მცდელობის მიუხედავად, ვერ მივიღეთ პასუხი, რომელიმე საგამოძიებო უწყებას დაწყებული აქვს თუ არა გამოძიება “ალტ-ინფოს” წამყვანებთან დაკავშირებით.

16 ივლისს შინაგან საქმეთა სამინისტრო მხოლოდ იმას ადასტურებს, რომ “ტარდება საგამოძიებო მოქმედებები”. “დამატებითი კითხვებზე კი პასუხი ჯერ არ გვაქვს და როგორც კი გვექნება, გაგაგებინებთ” - გვეუბნება შსს-ს პრესსამსახურის წარმომადგენელი, ნინო ცხადაძე.

სისხლის სამართლის კოდექსის 239(1) მუხლი ითვალისწინებს სასჯელს, წერილობით ან ზეპირად საჯაროდ ძალადობრივ მოწოდებასთან დაკავშირებით, რომელსაც პირდაპირი და მყისიერი საფრთხე ახლავს თან. იურისტები გამოძიების დაწყების საფუძველს სწორედ ამ მუხლით ხედავენ.

“თუ შესაბამისი სამართლებრივი უწყებები ამას სწრაფად არ აღკვეთენ, ეს კიდევ ერთი დადასტურება იქნება იმისა, რომ ხელისუფლება ახალისებს ძალადობას და მათ მსგავსი ძალადობრივი ჯგუფების დაუსჯელობის პოლიტიკა” - ამბობს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი, მარიამ გოგოსაშვილი.

კონტექსტი

გასულ წელს, “სამართლიანმა არჩევნებმა“ (ISFED) ფეისბუკში “ალტ-ინფოსთან” დაკავშირებული 34 გვერდი გამოააშკარავა, რომლებიც კოორდინირებულ არაავთენტურ ქცევას ავლენდნენ. ანგარიშში წერია, რომ “ალტ-ინფო“ ქართულ საზოგადოებაში აქტიურად და ორგანიზებულად ებრძვის ლიბერალური დემოკრატიის ღირებულებებს; მათი გუნდის მოწოდებები გამოირჩევა განსხვავებულობის, სიახლისადმი შიშის და მიუღებლობის დანერგვით. ISFED-ის შეფასებით, „ალტ-ინფოს“ პროპაგანდა უმეტეს შემთხვევაში სიცრუეზე და ინფორმაციის მანიპულირებაზეა დაფუძნებული.

„ალტ-ინფო“ თავს ალტერნატიული ინფორმაციის წყაროს უწოდებს, რეალურად კი - ის ანტილიბერალურ, ანტისაიმიგრაციო, ლგბტქი თემის საწინააღმდეგო და ანტიდასავლურ პროპაგანდას ეწევა” - წერს ISFED თავის ანგარიშში.

DFRLab-ის შეფასებით, კი „ალტ-ინფო“ ცდილობს, თავი სანდო წყაროდ წარმოაჩინოს, თუმცა, რეალურად ანტიდასავლური და ჰომოფობიური განწყობების გაღვივებაზე მუშაობს.

სხვადასხვა მედიის ინფორმაციით, 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების, გურამ ფალავანდიშვილის, ზურაბ მახარაძისა და კონსტანტინე მორგოშიას სახლებში ჩხრეკა ჩატარდა. "ნეტგაზეთი" ზურაბ მახარაძის მეუღლეზე დაყრდნობით წერს, რომ ის ბინის ჩხრეკის შემდეგ  პოლიციის განყოფილებაში გადაიყვანეს.

შინაგან საქმეთა სამინისტროში დაგვიდასტურეს, რომ "ჩატარდა და მიმდინარეობს საგამოძიებო მოქმედებები სხვადასხვა მისამართებზე", თუმცა, ამ ეტაპზე უწყებაში დეტალებზე არ საუბრობენ და კონკრეტულ პირებსაც არ ასახელებენ. ძალადობრივი ჯგუფების ლიდერების სახლების ჩხრეკის შესახებ ინფორმაცია თავდაპირველად "რუსთავი2-მა" გაავრცელა.

14 ივლისს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ კონსტანტინე მორგოშია და ზურა მახარაძე პოლიციაში გამოკითხვაზე იმყოფებოდნენ, თუმცა, შსს-ს დეტალებზე არ საუბრობს.

გურამ ფალავანდიშვილი, კონსტანტინე მორგოშია და "ალტ-ინფოს" წამყვანი ზურაბ მახარაძე 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ერთ-ერთი ორგანიზატორები არიან. მათი მოწოდებების შემდეგ, ძალადობრივი ჯგუფები 53 ჟურნალისტს თავს დაესხნენ და მძიმე დაზიანებები მიაყენეს.

12 ივლისს საქართველოს ვიცეპრემიერმა და კულტურის მინისტრმა, თეა წულუკიანმა Postv-ის ეთერში გამოთქვა აზრი, რომ „ფეიკ ნიუსის“ პირობებში გამოხატვის თავისუფლება უნდა შეიზღუდოს და ამისთვის კანონი საჭიროა. 

"ასეთი კანონპროექტი დაგვიწერია კიდეც, მაგრამ ის შემოდებული იქნა თაროზე ბევრჯერ, იმიტომ, რომ ეს არ არის პოლიტიკურად პოპულარული თემა, არადა, მე ვფიქრობ, ეს გასაკეთებელია", - თქვა წულუკიანმა. 

რა პრობლემაა?

ამის გასაგებად ხუთი წლით უკან, 2016 წელში უნდა დავბრუნდეთ, როდესაც ამერიკის შეერთებული შტატების საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპმა გაიმარჯვა. სწორედ ტრამპი იყო ერთ-ერთი პირველი პოლიტიკოსი, რომელიც აქტიურად იყენებდა ტერმინ „ფეიკ ნიუსს“ მის მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიის წინააღმდეგ როგორც გამოსვლებში, ისე ტვიტერზე. 

2017 წლიდან მოყოლებული ეს ტერმინი იმდენად პრობლემური გახდა, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციებმა ამ თემაზე საგანგებოდ დაიწყეს მუშაობა.

პრობლემაა ერთი მხრივ პოლიტიკოსების მხრიდან მედიის მიმართ მსგავსი დამოკიდებულება, მეორე მხრივ კი თავად ტერმინი, „ფეიკ ნიუსი“ - ყალბი ახალი ამბავი.

თუ სახელმწიფო გადაწყვეტს "ფეიკ ნიუსს" კანონმდებლობის დონეზე ებრძოლოს, ამ არგუმენტით შეუძლია დაბლოკოს ნებისმიერი მისთვის არასასურველი ინფორმაცია.

„ტერმინი „ყალბი ახალი ამბები“ არაადეკვატურია „ინფორმაციული დაბინძურების“ კომპლექსურობის აღსაწერად“ - ვკითხულობთ ევროსაბჭოს 2017 წლის ანგარიშში.

აქვეა აღნიშნული, რომ მსოფლიოში ტერმინ "ფეიკ ნიუსს" პოლიტიკოსები იყენებენ იმ მედიასაშუალებების დასახასიათებლად, რომელთა გაშუქებასაც არ ეთანხმებიან. ეს ტერმინი ხდება მექანიზმი, რომლის საშუალებითაც ძალაუფლების მქონეებს შეუძლიათ შეზღუდონ და ძირი გამოუთხარონ თავისუფალ პრესას. 

რატომაა პრობლემა ტერმინი „ფეიკ ნიუსი?“

“ძალაუფლების მქონე პირებისგან ტერმინ „ფეიკ ნიუსის“ – „ყალბი ახალი ამბების“ გამოყენება იმ მედიის დისკრედიტაციის მცდელობად იქცა, რომელიც მათ არ მოსწონთ. ეს ყველაზე დიდი საფრთხეა“, - ამბობს ბრიტანელი ჟურნალისტი და მედია კონსულტანტი, ონნიკ ჯეიმს კრიკორიანი.

პრობლემაა ისიც, რომ „ფეიკ ნიუსის“ გამოყენება, ერთ პრიმიტიულ ტერმინში აქცევს ისეთ კომპლექსურ პრობლემებს, როგორიცაა დეზინფორმაცია, მცდარი ინფორმაცია, არაობიქტური გაშუქება, არაზუსტი გაშუქება და ა.შ.

მაგალითად, მცდარი ინფორმაცია შესაძლოა იყოს სტატია ან სხვა ტიპის მასალა, რომელშიც გარკვეული ელემენტები მცდარია, თუმცა არა მიზანმიმართულად და ვინმესთვის ზიანის მიყენების განზრახვით. დეზინფორმაცია კი ყალბი ინფორმაციაა და განგებ არის შექმნილი ზიანის მისაყენებლად.  

ამ თემაზე ამახვილებს ყურადღებას ეუთოს და გაეროს ერთობლივი დეკლარაციაც „ყალბი ახალი ამბების“, დეზინფორმაციისა პროპაგანდის შესახებ: „ინფორმაციის გავრცელებაზე ზოგადი აკრძალვები, რომლებიც გაურკვეველ და ბუნდოვან იდეებს ეფუძნება, მათ შორის "მცდარ ინფორმაციასა" და "არაობიექტურ ინფორმაციას" შეუსაბამოა გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის საერთაშორისო სტანდარტებთან“

კონტექსტი

თეა წულუკიანი მმართველი პარტიის პირველი წარმომადგენელი არაა, რომელიც ოპოზიციურ მედიას „ფეიკ ნიუსად“ მოიხსენიებს. „ფეიკ ნიუსებთან“ ბრძოლა გასულ წელს მმართველი პარტიის „ქართული ოცნების“ გენერალურმა მდივანმა კახა კალაძემ „ფეისბუქ“ გადაცემით დაიწყო. მედიის რეგულირების ინიციატივით გამოვიდა რამდენიმე თვის წინ „ქართული ოცნების“ დეპუტატი კახა კახიშვილიც.

თუმცა ვიცეპრემიერის მიერ პრესის რეგულაციაზე საუბარი დაემთხვა ჟურნალისტებისა და მედიის წარმომადგენლების საპროტესტო აქციებს, რომლებიც 11 ივლისს, ოპერატორ ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების შემდეგ დაიწყო და დღემდე გრძელდება. 

ონნიკ კრიკორიანი მიიჩნევს, რომ თეა წულუკიანი განსაკუთრებით შეშფოთებული უნდა იყოს თბილისში 5 ივლისს მომხდარი მოვლენების შემდეგ სიძულვილის ენაზე, თუმცა ის მხოლოდ ოპოზიცისს მხრიდან კრიტიკამ შეაწუხა: “დეზინფორმაციასთან საბრძოლველად კანონპროექტის ინიცირებამდე კი ხელისუფლება ამ საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციებთან  კონსულტაციას უნდა გადიოდეს და მათთან თანამშრომლობდესს, თუმცა ვიცით, რომ იუსტიციის ყოფილ მინისტრს არასამთავრობო ორგანიზაციები არ მოსწონს, რაც ასევე პრობლემაა“.