„ქართული ოცნების“ რეკლამის - „არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“ განუთავსებლობის გამო, 11 ოქტომბერს, სასამართლომ „მთავარი არხი“, „TV პირველი“ და „ფორმულა“ 5-5 000 ლარით დააჯარიმა და ვიდეორგოლის ტელეეთერში განთავსება დაავალა. სასამართლომ ეს გადაწყვეტილება ComCom-ის მიერ ტელეკომპანიებისთვის შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმების საფუძველზე მიიღო. კომუნიკაციების კომისიას კი, თავის მხრივ, საჩივრით „ქართულმა ოცნებამ“ მიმართა. მმართველი პარტია ამ ტელევიზიებისგან იმ უფასო პოლიტიკური რეკლამის („არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“)  ეთერში გაშვებას ითხოვდა, რომელშიც საქართველოს საპირწონედ, შავ-თეთრ ფერებში რუსეთის თავდასხმების შედეგად დანგრეული უკრაინის სხვადასხვა ადგილია ნაჩვენები. 

„TV პირველის“ იურისტის, თორნიკე მიგინეიშვილის შეფასებით, კომუნიკაციების კომისიისა და „ქართული ოცნების“ პოზიცია სამარცხვინოა, ყოველგვარ ჩარჩოს არის გაცდენილი სასამართლოს შეფასებაც, რომელიც მმართველი პარტიისა და მარეგულირებლის პოზიციებს იზიარებს და კრიტიკულ მედიას აჯარიმებს. 

„მანიპულირება საკუთარი მოძმე ერის ტრაგედიით, არაეთიკური რეკლამა, ომის პროპაგანდა - ამდენ რამეს შეიცავდეს რეკლამა და შენ თვლიდე, რომ ეს არის კანონმდებლობის სრული დაცვით წარმოდგენილი რეკლამა, სხვა არაფერია თუ არა უბრალოდ მიზანმიმართული ქმედება და სურვილი, რომ დასაჯო მედია.

უკვე მეოთხედ მოგვიწია სასამართლოში ყოფნა. მიდის ფორმალური პროცესი როგორც comcom-ში, ასევე სასამართლოში და საჩივრის შეტანისთანავე უკვე ვიცით, რა მოხდება.

დაუყოვნებლივ აღსრულების მოთხოვნა კიდევ ერთი ზეწოლის მექანიზმია. როდესაც ჩვენ გვაქვს უფლება, რომ ზემდგომ ინსტანციაში ვიდავოთ, რატომ უნდა ჩავსვათ დაუყოვნებლივ ძალადობის წამქეზებელი, ომის პროპაგანდის შემცველი რგოლი? არგუმენტი არის, რომ „ქართულ ოცნებას“ კამპანია ეზღუდება და ვერ იყენებს ეთერს, როდესაც ამ საქმეზე დავის მიუხედავად, „ოცნების“ სხვა რგოლები ეთერში გადის. ის რგოლები, რომლებიც კანონმდებლობის დაცვით არის წარმოდგენილი.

ამიტომ მრჩება განცდა, რომ „ოცნება“ წარმოადგენს ნაწილ რგოლებს ისეთს, რომლის  ეთერში გაშვებაც შეიძლება და ისინი ბადეში ზის, ნაწილს კი ისეთს, რომელსაც იციან, რომ ვერ გავუშვებთ და უნდათ, რომ დავჯარიმდეთ“.

„TV პირველი“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას ისევე, როგორც წინა სხვებს, სააპელაციოში გაასაჩივრებს. 

ტელეკომპანიებმა 5 ოქტომბერს მმართველი პარტიის რეკლამასთან - „არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“დაკავშირებით ერთობლივი განცხადებაც გაავრცელეს. მათ გადაწყვეტილებას მხარი სამოქალაქო საზოგადოების არაერთმაორგანიზაციამ დაუჭირა. 

„მედიაომბუდსმენმა“ კი კომუნიკაციების კომისიის ის პასუხები გაასაჯაროვა, რომელიც მარეგულირებელმა ტელევიზიებს გაუგზავნა. „მთავარი არხი“, „TV პირველი“, „ფორმულა“ ითხოვდნენ, ComCom-ს მათთვის მიეწოდებინა ინფორმაცია აღნიშნული ვიდეორგოლის („არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“) საქართველოს კანონმდებლობასთან შესაბამისობისა და განთავსების შესახებ. კომუნიკაციების კომისიამ სამივე ტელევიზიას იდენტური პასუხი გასცა: „კომისია მოკლებულია შესაძლებლობას წინასწარ, ადმინისტრაციული წარმოების პროცესის მიღმა, შეაფასოს კონკრეტული მასალა და გასცეს მის ეთერში განთავსების/განუთავსებლობის შესახებ რეკომენდაცია“.

წინასაარჩევნო პერიოდში საერთო მაუწყებლებს არჩევნებში მონაწილე კვალიფიციური სუბიექტების უფასო პოლიტიკური რეკლამის განთავსების ვალდებულება აქვს, ვიდეორგოლის შინაარსზე პასუხისმგებელი კი, ტელევიზია არ არის.

ტელეკომპანიებმა „ქართული ოცნების“ რეკლამის მიერ საარჩევნო კოდექსის შესაძლო დარღვევის დასადგენად მიმართეს ცესკოსაც. საარჩევნო კოდექსის 45-ე მუხლის მესამე ნაწილი გულისხმობს, რომ „საარჩევნო პროგრამა არ უნდა შეიცავდეს ომისა და ძალადობის პროპაგანდას“.

....................................................................................................................................
დამატებითი ინფორმაცია: ComCom-მა ტელევიზიებს სამართალდარღვევის ოქმები 9 ოქტომბერს შეუდგინა, მეორე დღეს კი „იმედმა“ გამოაქვეყნა განაცხადა, რომ ოპოზიციის რეკლამებს ეთერში აღარ გაუშვებდა, სანამ ტელევიზიები („ფორმულა“, „მთავარი არხი“ და „ TV პირველი“) „ქართული ოცნების“ ვიდეოებს არ განათავსებდნენ, ეს გადაწყვეტილება გაიზიარა POSTV-მაც.
....................................................................................................................................

რა ითხოვს „ქართული ოცნება“ ტელევიზიებისგან? 

კომუნიკაციების კომისიამ „ქართული ოცნების“ საჩივრების საფუძველზე „მთავარ არხს“, „TV პირველსა“ და „ფორმულას“ 3-3 სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა სექტემბერშიც. საქალაქო სასამართლომ კი, ეს ტელევიზიები მხოლოდ წინა თვეში ჯამში 10-10 000 ლარით დააჯარიმა. 

....................................................................................................................................

ComCom-ის მიერ შედგენილი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები წინასაარჩევნო პერიოდში სასამართლოში იგზავნება და საბოლოო გადაწყვეტილებას სასამართლო შემჭიდროვებულ ვადაში (2 დღე) იღებს. 
....................................................................................................................................

სამოქალაქო საზოგადოების მადისკრედიტებელი რეკლამის განთავსება

11 სექტემბერს ComCom-მა „მთავარ არხს“ „ქართული ოცნების“ იმ პოლიტიკური რეკლამის განუთავსებლობის გამოც შეუდგინა სამართალდარღვევის ოქმი, რომელშიც არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები ჩანან და პარალელურად ისმის ფრაზა: „უთხარი არა საზოგადოების მორალურ გადაგვარებას და აირჩიე ტრადიციული ფასეულობები“. ამავე რეკლამის ეთერიდან ამოღების გამო, კომისიამ 2 დღეში, 13 სექტემბერს სამართალდარღვევის ოქმები შეუდგინა „TV პირველს“ და „ფორმულასაც“. ამ ოქმების საფუძველზე კი, თბილისის საქალაქო სასამართლომ სამივე ეს ტელეკომპანია სხვადასხვა დღეს 5-5 00 ლარით დააჯარიმა. 

სანამ ეს ტელევიზიები სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრებდნენ, მმართველმა პარტიამ კომუნიკაციების კომისიას ამ რეკლამის განუთავსებლობის გამო მეორედაც მიმართა. კომისიამ ამ საკითხზე განმეორებით 19 სექტემბერს იმსჯელა და ტელეკომპანიებს კიდევ ერთი სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა. საქალაქო სასამართლომ კი „მთავარი არხი“, „TV პირველი“ და „ფორმულა“ 5-5 ათასი ლარით მეორედ 21 სექტემბერს დააჯარიმა და კომისიის შუამდგომლობით, სადავო ვიდეორგოლის ეთერში განთავსებაც დაავალა. 

ტელეკომპანია „ფორმულას“ იურისტის, ეთერ ქათამაძის თმით, „ქართული ოცნების“ ეს რეკლამა კანონშეუსაბამოა და არადისკრიმინაციულობის პრინციპებს ვერ აკმაყოფილებს.

„კანონშეუსაბამოა რეკლამის ის ნაწილი, რომელიც პირთა კონკრეტული ჯგუფის მიმართ აჟღერებს ფრაზას, რომ ისინი ეწევიან საზოგადოების მორალურ გადაგვარებას, რაც ჩვენი მოსაზრებით, სიძულვილის ენისა და ძალადობის წაქეზების ნიშნებს შეიცავს. ამავდროულად, გამოყენებულია იმ პირების გამოსახულება, რომლებიც არ არიან საარჩევნო სუბიექტები და მათ არ აქვთ იმავე პლატფორმის გამოყენების შესაძლებლობა საპასუხო პოზიციის გასაჟღერებლად. 

მიუხედავად ამისა, ჩვენი პოზიცია არც კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ და არც სასამართლომ (როგორც საქალაქო სასამართლომ, ასევე სააპელაციომ) არ გაიზიარა, დაგვაჯარიმა და დაგვავალდებულა, რომ ეთერში გაგვეშვა ეს რგოლი“.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ შეფასებით, ამ ორგანიზაციების წარმომადგენლების „ქართული ოცნების“ საარჩევნო ვიდეოში გამოყენება მიზნად ისახავს ადგილობრივი სადამკვირვებლო ორგანიზაციების წინააღმდეგ მმართველი პარტიის მიერ კოორდინირებული და დაგეგმილი კამპანიის გაგრძელებას და სადამკვირვებლო ორგანიზაციების რეპუტაციის შელახვას. კომუნიკაციების კომისიისა და სასამართლოს გადაწყვეტილებები კი კრიტიკულ მედიას ფინანსურ დარტყმას აყენებს.

„ვიდეორგოლი მასში ასახულ ადამიანებს აქცევს სიძულვილის ჯგუფების სამიზნედ და აქეზებს მათ მიმართ ძალადობას, რაც საფრთხეს უქმნის მათ პირად უსაფრთხოებას, რის გამოვლინებასაც არაერთხელ ჰქონია ადგილი ადრეც, მათ შორის, ახლო წარსულში“, - ვკითხულობთ TI-ის განცხადებაში. 

„ქართული ოცნების“ საჩივრები სხვა პარტიებისთვის გამოყოფილი დროის გადანაწილებაზე

12 სექტემბერს კომუნიკაციების კომისიამ „ქართული ოცნების“ მორიგ საჩივარზე იმსჯელა, რომელიც ამჯერად ტელევიზიების მიერ სხვა პარტიებისთვის გამოყოფილი დროის გადანაწილებას შეეხებოდა. ComCom-მა მმართველი პარტიის მოთხოვნა დააკმაყოფილა, თუმცა, სასამართლოს მაუწყებლების პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების შუამდგომლობით მიმართა. 

ამ შემთხვევაში საქმე ეხებოდა ტელევიზიების მიერ „ევროპული საქართველოს“, „კი ევროპასა“ და „მოქალაქეების“ უფასო პოლიტიკური რეკლამის განთავსებას და უფასო სარეკლამო დროის გადანაწილებას 2 სხვადასხვა ბლოკში ( „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობა“, „ახალ ერთობა გვარამია მელია“) შემავალ პარტიებზე.  

„ქართული ოცნების“ საჩივარში აღნიშნული იყო, რომ საარჩევნო სუბიექტებს: „ევროპული საქართველო“, „კი ევროპას“, „მოქალაქეები“ საჯაროდ ჰქონდათ განცხადებული, რომ ისინი დამოუკიდებლად არ მონაწილეობდნენ არჩევნებში და ეს პარტიები არ აწარმოებდნენ საკუთარი არჩევის ხელშემწყობ წინასაარჩევნო კამპანიას. მმართველი პარტია გულისხმობდა იმას, რომ „ევროპულმა საქართველომ“ და „კი ევროპას“ განაცხადეს, რომ 2024 წლის არჩევნებში „ერთიანობა - ნაციონალურ მოძრაობასთან“ ერთიანდებოდნენ, „მოქალაქეები“ კი - „ლელოსთან“. 

....................................................................................................................................
დამატებითი ინფორმაცია: საარჩევნო სუბიექტებს პროპორციული სიების წარსადგენად დრო  26 სექტემბრის ჩათვლით ჰქონდათ. საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, საარჩევნო პარტიული სია ცესკოს თავმჯდომარეს უნდა წარედგინოს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა (115 მუხლი.7. ) საარჩევნო რეგისტრაციის გაუქმება კი, კოდექსის 113 მუხლის 12 მუხლით განსაზღვრულია ასე: „პარტიის საარჩევნო რეგისტრაცია გაუქმდება ცესკოს თავმჯდომარის განკარგულებით: ე) თუ მან არ წარადგინა პარტიული სია ან წარდგენილი პარტიული სია რეგისტრაციაში არ გატარდა“;
....................................................................................................................................

„ოცნების“ განმარტებით, როდესაც სუბიექტი არ აწარმოებს საკუთარი არჩევის ხელშემწყობ კამპანიას, მის მიერ განთავსებული სხვისი ხელშემშლელი რეკლამა, არა მის, არამედ სხვა საარჩევნო სუბიექტების სააგიტაციო მიზნებს ემსახურება, რითიც საქართველოს კანონმდებლობა ირღვეოდა. შესაბამისად, მმართველი პარტია ტელევიზიებისგან ამ სამი პარტიის უფასო პოლიტიკური რეკლამის ამოღებას მოითხოვდა.

როგორც „მთავარი არხის“ იურისტი, თამთა მურადაშვილი „მედიაჩეკერთან“ ჰყვება, ტელევიზიამ ახალი სეზონის დაწყებამდე ცესკოსა და კომუნიკაციების კომისიისგან იმ კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტების სია გამოითხოვა, ვისაც უფასო სარეკლამო დრო ეკუთვნოდა. კომისიისგან გამოგზავნილ სიაში კი „კი ევროპას“, „ევროპული საქართველო“ და „მოქალაქეებიც“ იყვნენ, შესაბამისად ტელევიზიამ დრო ამ პარტიებსაც დაუთმო.

„მოგვიანებით „ქართულმა ოცნებამ“ კომუნიკაციების კომისიაში შეიტანა საჩივარი იმ საბაბით, რომ მედიები ისეთი სამი პარტიის რეკლამას უშვებდნენ, რომლებიც გაერთიანდნენ სხვა პარტიებში ( „მოქალაქეები“ - „ლელოსთან“, „კი ევროპას“ და „ევროპული საქართველო“ - „ნაციონალურ მოძრაობასთან“) და მათ თითქოს არ ეკუთნოდათ უფასო სარეკლამო დრო. არადა, ეს პარტიები რეგისტრირებულები იყვნენ ოფიციალურად და კომისიასაც წერილობით დადასტურებული ჰქონდა, რომ ცალკე სუბიექტები იყვნენ. ვინაიდან საარჩევნო სიების წარდგენის ვადა 26 სექტემბერს გადიოდა და ვინ გაერთიანდებოდა და ვინ დაიშლებოდა, ოფიციალურად არავინ იცოდა."

კომუნიკაციების კომისიას იმ საარჩევნო სუბიექტების სია, ვისაც უფასო საეთერო დრო ეკუთვნის, „მედიაჩეკერმაც“ სთხოვა. ComCom-მა 30 სექტემბერს რედაქციას ის სია გამოუგზავნა, რომლის ჩამონათვალშიც ეს სამი პარტიაც („მოქალაქეები“, „კი ევროპას“ და „ევროპული საქართველო“) არის. კითხვის, მაშინ რატომ დაევალათ ტელევიზიებს მათი რეკლამების ამოღება, საპასუხოდ კომისიამ 1 ოქტომბერს „მედიაჩეკერს“ შემდეგი შინაარსის წერილი გამოუგზავნა:

„კომისიის შეფასებით, მპგ „ევროპული საქართველოს“, მპგ „კი ევროპას“ და მპგ „მოქალაქეების“ პოლიტიკური რეკლამები ემსახურებოდა სხვა საარჩევნო სუბიექტების სააგიტაციო მიზნებს, რადგან თავად ეს პარტიები დამოუკიდებლად არ აწარმოებდნენ საკუთარი არჩევის ხელშემწყობ წინასაარჩევნო კამპანიას. შესაბამისად, მაუწყებლების მიერ სადავო რეკლამების განთავსება მიჩნეულ იქნა საქართველოს ორგანული კანონის „საქართველოს საარჩევნო კოდექსის“ 186-ე მუხლის მე-18 პუნქტის დარღვევად და შედგა შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები. აღსანიშნავია, რომ კომისიის ეს პოზიცია გაიზიარა თბილისის საქალაქო სასამართლომ და დაადასტურა დარღვევა. ამრიგად, მპგ „ევროპული საქართველოს“, მპგ „კი ევროპას“ და მპგ „მოქალაქეებს“ კანონით მინიჭებული ჰქონდათ უფასო საეთერო დრო და ჰქონდათ შესაძლებლობა, კუთვნილი საეთერო დრო გამოეყენებინათ კანონმდებლობის შესაბამისად, საკუთარი არჩევისათვის ხელშემწყობი წინასაარჩევნო კამპანიის წარმოების პირობებში“.

მურადაშვილის განმარტებით, არ შეიძლება, რომ ერთმა სუბიექტმა მეორე სუბიექტის სასარგებლო რეკლამა განათავსოს, თუმცა, მას შეუძლია სხვისი ხელის შემშლელი რეკლამა განათავსოს.

„პოლიტიკური/წინასაარჩევნო რეკლამა – მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში (შემდგომ – მედია) გასული ისეთი შინაარსის რეკლამა, რომელიც მიზნად ისახავს საარჩევნო სუბიექტის არჩევისთვის ხელის შეწყობას/ხელის შეშლას, რომელშიც ნაჩვენებია საარჩევნო სუბიექტი ან/და მისი არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი და რომელიც შეიცავს წინასაარჩევნო კამპანიის ნიშნებს, ან მოწოდებას სარეფერენდუმოდ/საპლებისციტოდ გამოტანილი საკითხის გადაწყვეტის სასარგებლოდ ან საწინააღმდეგოდ“; საქართველოს საარჩევნო კოდექსი, მუხლი 2 (ჯ).

„სამართლიანი არჩევნებისა და  დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების“ 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინასაარჩევნო პერიოდის მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, პრობლემური და რისკის შემცველია, სასამართლოსა და ComCom-ის მიერ განვითარებული მსჯელობა იმასთან დაკავშირებით, რომ პირის მიერ საჯაროდ გაკეთებული განცხადება სხვა პოლიტიკურ პარტიასთან გაერთიანების თაობაზე, იმ პირობებში, როდესაც პარტიაში რეორგანიზაცია ან/და შერწყმა არ განხორციელებულა, საკმარისად შეიძლება ჩაითვალოს იმისათვის, რომ საარჩევნო სუბიექტის აქტივობა, სხვა საარჩევნო სუბიექტის სასარგებლოდ იქნას მიჩნეული.

ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის სადამკვირვებლო მისიის შუალედურ ანგარიშში კი ვკითხულობთ: „მაუწყებლებმა აღნიშნეს, რომ არსებობს გარკვეული ბუნდოვანება უფასო სატელევიზიო დროის გამოყოფასთან და რეკლამის შინაარსთან დაკავშირებით ისეთ შემთხვევებში, როდესაც საარჩევნო სუბიექტები დე ფაქტო კოალიციებში ერთიანდებიან“.


უფასო სარეკლამო დროის გადანაწილება ბლოკებში შემავალ პარტიებზე

რაც შეეხება ბლოკებისთვის უფასო სარეკლამო დროის გადანაწილებასთან დაკავშირებით მმართველი პარტიის საჩივრის ნაწილს, კომუნიკაციების კომისიის განცხადებით: 

"„ფორმულას“, „ტვ პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ განთავსებული იყო „ახალი ერთობა გვარამია მელიას“ 14.8 წამიანი სარეკლამო რგოლი. ასევე, „ტელეკომპანია პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ განთავსებული იყო 19 წამიანი „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ რგოლი და „მთავარ არხზე“ განთავსებული იყო 30 წამიანი „ახალი ერთობის“ სარეკლამო რგოლი. ვინაიდან აღნიშნულ სუბიექტებს უფასო საეთერო დრო საერთო ეროვნულ მაუწყებლებში ეკუთვნის 12.8 წმ, ამ რგოლების განთავსებით მაუწყებლებმა დაარღვიეს კანონის მოთხოვნა“.

„მთავარი არხის“ იურისტი, თამთა მურადაშვილი „მედიაჩეკერთან“ ამბობს, რომ სანამ წინასაარჩევნო კამპანია დაიწყებოდა comcom-თან კომუნიკაცია ამ საკითხზეც ჰქონდათ და ტელევიზიას უთხრეს, რომ ბლოკში შემავალ პარტიებს დრო თანაბრად ეთმობოდათ. 

„შემდეგ კომისიამ გადაიფიქრა და გვითხრა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ახლა 3 პარტია მონაწილეობს არჩევნებში, ეს დრო მაინც 5-ზე უნდა გაყოფილიყო, რადგან თავის დროზე ამ ბლოკში 5 პარტია იყოო. იმ ორ პარტიას, რომელიც ახლა არჩევნებში არ მონაწილეობს და რომელსაც არ აქვს ინტერესი, უფასო დრო მაინც მიაკუთვნეს. ამის ამოსავალი მიზანი იყო ის, რომ ამ პარტიებს („ახალი“, „ნაციონალურ მოძრაობა“, „ევროპულ დემოკრატები“ და მეორე ბლოკის პარტია - „სტრატეგია აღმაშენებელი“) ნაკლები უფასო დრო ჰქონოდათ“.

„ღია სივრცე კავკასიის“ თავმჯდომარის, ირმა პავლიაშვილის განმარტებით, მართალია კანონის მიხედვით,  ბლოკში შემავალ პარტიებზე დრო თანაბრად ნაწილდება, თუმცა კოდექსი არ იცნობს ჩანაწერს რომლის მიხედვითაც (პარტიის გამოკლების/არჩევნებში არ მონაწილეობის შემთხვევაში) დროის ბლოკზე გადანაწილება უნდა გადაიხედოს და შესაბამისად, შემცირდეს.

....................................................................................................................................
„უფასო საეთერო დრო ამ კანონით დადგენილი წესით თანაბრად ეძლევათ იმ პარტიებსა და საარჩევნო ბლოკებს, რომლებმაც ბოლო საპარლამენტო არჩევნებში საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილი შესაბამისი საარჩევნო ბარიერი გადალახეს. თუ უფასო საეთერო დრო საარჩევნო ბლოკს ეძლევა, ეს დრო მასში გაერთიანებულ პოლიტიკურ პარტიებს შორის თანაბრად ნაწილდება“; საარჩევნო კოდექსის 186.2. მუხლი;

დამატებითი ინფორმაცია: წინა საპარლამენტო არჩევნების შედეგებიდან გამომდინარე არსებობს 2 ბლოკი, ვისაც უფასო პოლიტიკური საეთერო დრო ეკუთვნის. „ნაციონალური მოძრაობის“ ბლოკი [„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა - გაერთიანებული ოპოზიცია „ძალა ერთობაშია“], რომელშიც 5 პარტია იყო გაერთიანებული, თუმცა, მათგან 2024 წლის არჩევნებში მონაწილეობას მხოლოდ 3 პარტია [„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ახალი“ (გვარამიას პარტია, რომელიც ნიკა მაჭუტაძის პარტიის ნომერს - 4 იყენებს), „ევროპული დემოკრატები“] იღებს და მეორე ბლოკი, რომელშიც  „სტრატეგია აღმაშენებელი“ და „კანონი და სამართალი“ იყო გაერთიანებული. 
....................................................................................................................................

უფასო საეთერო დროის გადანაწილება საარჩევნო სუბიექტებზე 

კომუნიკაციების კომისიის 12 სექტემბრის განცხადებაში წერია, რომ მათი ინფორმაციით, „მაუწყებლები უფასო საეთერო დროს ანაწილებდნენ შემდეგი პრაქტიკით, ისინი ყოფდნენ სავალდებულო უფასო საეთერო დროს იმ რაოდენობის სუბიექტებზე, რამდენსაც ეკუთვნის უფასო პოლიტიკური რეკლამა (ამ შემთხვევაში ეს არის 7 სუბიექტი) და წარმოდგენილი პოლიტიკური რეკლამის მიხედვით თანაბრად ანაწილებდნენ მათზე. 

შესაბამისად, თუ მაუწყებელს რეკლამას წარუდგენდა მხოლოდ 3 სუბიექტი, მას რჩებოდა თავისუფალი დრო, რომელსაც თანაბრად ანაწილებდა იმ სუბიექტებზე ვინც რეკლამა წარუდგინეს (კანონით გათვალისწინებული 90 წამიანი ზედა ზღვრის გათვალისწინებით). აღნიშნული პრაქტიკა არსებობდა წინა არჩევნების მიმდინარეობისასაც“.

როგორც ComCom-ი წერს, ამ საკითხთან დაკავშირებით კომისიას აქამდე არ უმსჯელია, რადგან აღნიშნული პრობლემა დღის წესრიგში არ დამდგარა: 

„პრეცედენტულობიდან გამომდინარე კომუნიკაციების კომისიამ საკითხი საფუძვლიანად შეისწავლა და დაადგინა, რომ მაუწყებლები არასწორად ანაწილებდნენ საეთერო დროს. საარჩევნო სუბიექტებს უნდა მიეცეთ ის უფასო სარეკლამო დრო, რაც თავიდანვე კანონის მიხედვით ეკუთვნით, იმის მიუხედავად რამდენი სუბიექტი წარადგენს მაუწყებელში რეკლამას ან რამდენი მოიხსნება რეგისტრაციიდან“.

საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, საერთო ეროვნული საეთერო მაუწყებელი ვალდებულია საერთო არჩევნებისას საარჩევნო კამპანიის დროს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 50-ე დღიდან თავის ეთერში ყოველ 3 საათში გამოყოს არანაკლებ 7,5 წუთისა წინასაარჩევნო რეკლამის უსასყიდლოდ განსათავსებლად და თანაბრად და არადისკრიმინაციულად განათავსოს თითოეული კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტის მიერ მისთვის წარდგენილი წინასაარჩევნო რეკლამა, იმ პირობით, რომ ამ პერიოდში ერთი საარჩევნო სუბიექტისათვის გამოყოფილი სარეკლამო დრო 90 წამს არ აღემატებოდეს (საარჩევნო სუბიექტს შეუძლია ეს დრო რამდენიმე ნაწილად დაყოს). არ შეიძლება საარჩევნო სუბიექტის მიერ გამოუყენებელი დროის შემდგომ დამატება მისი კუთვნილი სხვა დროისათვის.

როგორც „მთავარი არხის“ იურისტი ამბობს, ეს ყველაფერი ემსახურება იმას, რომ არჩევნებში მონაწილე პარტიებს უფასო რეკლამისთვის ძალიან ცოტა დრო ჰქონოდათ:

„ყოველთვის ასე ვაკეთებდით. წინა არჩევნებზე კანონს ვარღვევდით? ComCom-ი კი კანონდარღვევაზე არ რეაგირებდა? არსი ისაა, რომ „ქართული ოცნება“ ორიენტირებულია, სხვა პარტიებს დააკლოს დრო. თვითონ აქვს დიდი რესურსი და არ უნდა, რომ სხვა პარტიებს საზოგადოებასთან  წვდომა ჰქონდეთ და მათ ხმა მიაწვდინონ“.

....................................................................................................................................

რა გამოვიდა ციფრებით: უფასო პოლიტიკური რეკლამის ტელეეთერში განთავსების შესაძლებლობით სარგებლობს 4 საარჩევნო სუბიექტი: „ქართული ოცნება“, „პატრიოტთა ალიანსი“, „გირჩი“ და იმ ბლოკში შემავალი პარტიები, რომლებიც 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებში „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასთან" იყვნენ გაერთიანებულები. 

მაგალითად, „მთავარი არხის“ ყოველ ბლოკში უფასო რეკლამისთვის გამოყოფილია 450 წამი. 450 წამი უნდა გაიყოს 4 სუბიექტზე თანაბრად, რაც გამოდის 112,5 წამი, მაგრამ რადგან კანონი ამბობს იმასაც, რომ მაქსიმუმი 90 წმ უნდა იყოს, ამ 4 სუბიექტს შეუძლია 90 წამით ისარგებლოს.

თუმცა, ComCom-ის გადაწყვეტილების შემდეგ, რომ დრო (450 წმ) თავიდანვე დარეგისტრირებული სუბიექტების რაოდენობაზე ანუ 7-ზე უნდა გაიყოს, თითოეულ სუბიექტი იღებს 64 წამს. ბლოკის შემთხვევაში [ ბლოკი ერთ სუბიექტად მოიაზრება]  კი, ეს 64 წამი კიდევ იყოფა მასში შემავალი პარტიების იმ რაოდენობაზე, რომელიც ბლოკში წინა არჩევნების დროს იყო. მაგალითად, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ბლოკში წინა არჩევნებზე 5 პარტია იყო, მათგან არჩევნებში მონაწილეობას ახლა მხოლოდ 3 [ „ახალი“, „ევროპელ დემოკრატები“, „ერთიანი ნაციონალურ მოძრაობა“ ] იღებს, თუმცა, ბლოკისთვის განსაზღვრული 64 წამი მაინც 5-ზე იყოფა და თითოელი პარტია რეალურად 12,8 წამს იღებს. 

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, 19 სექტემბერს კომუნიკაციების კომისიამ „ქართული ოცნების“ საჩივარზე იმსჯელა, რომელიც ტელევიზიების მიერ მმართველი პარტიის რეკლამის განუთავსებლობის გარდა, ამ საკითხებსაც ეხებოდა. ამავე საჩივარში აღნიშნული იყო, რომ მიუხედავად იმისა, რომ კომისიამ 12 სექტემბერს უკანონოდ მიიჩნია „ევროპული საქართველოს“, „კი ევროპას“ და „მოქალაქეების“ პოლიტიკური რეკლამების ეთერში განთავსება, რაც სასამართლომაც დაადასტურა, „მთავარ არხზე“, „ტელეკომპანია პირველსა“ და „ფორმულაზე“ ეს სარეკლამო რგოლები განთავსებული მაინც იყო. ამიტომ კომისიამ ამ მაუწყებლების მიმართ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები მესამედ შეადგინა.

„საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ (GDI) იურისტის, ვასილ ჟიჟიაშვილის შეფასებით, ყველა საქმეში, სადაც მოსარჩელე „ქართული ოცნება“ იყო, comcom-მა, სამწუხაროდ, მმართველი პარტიის მხარე დაიჭირა.

„რეალურად ის საქმეები, რომლებიც კომუნიკაციების კომისიამ განიხილა, პრობლემურია იმიტომ, რომ მიკერძოება აშკარად ეტყობა. მიკერძოებას მმართველი პარტიის მიმართ ის ამყარებს, რომ მათი გადაწყვეტილებები არ არის დამაჯერებელი და დასაბუთებული. პრობლემა და ერთ-ერთი მიგნება შეიძლება ისიც იყოს, რომ რასაც კომკომი აკეთებს, მაგას სასამართლოებიც უაპელაციოდ ეთანხმებიან“. 

„მედიაომბუდსმენის“ კომუნიკაციების კომისიის საქმიანობის მონიტორინგის შუალედური ანგარიშის თანახმად კი, კომუნიკაციების კომისია რჩება ინსტრუმენტად „მედიის მოთვინიერებისა და დასჯისათვის“. 

როგორც დოკუმენტში ვკითხულობთ, საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის საბაბით, სამართლებრივი დავებისა და მედიის დასჯის მოთხოვნის ინიციატორი „ქართული ოცნებაა“. კომუნიკაციების კომისია და სასამართლო კი გახდნენ თანამონაწილენი, საარჩევნო პერიოდში კიდევ ერთხელ დასჯილიყვნენ კრიტიკული მედიასაშუალებები.