15.08.2023
ვიდეოს შეგიძლიათ უყუროთ აქ:
პოდკასტს შეგიძლიათ მოუსმინოთ აქ:
მოკლედ, რაზე ვისაუბრეთ:
- მედიის, საშინაო, საგარეო პოლიტიკის და საზოგადოებრივი ცხოვრების ძირითად გამოწვევებზე ახლა, 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ;
- რუსეთის "ჰიბრიდულ ომზე" საქართველოს წინააღმდეგ — ეროვნული უსაფრთხოების დამაზიანებელ ფაქტორზე, რაც, უპირველესად, მოსახლეობაში ანტიდასავლური განწყობების გაღვივებას ისახავს მიზნად (დადასტურებულია სუს-ის კონტრდაზვერვის ოფიციალურ ანგარიშებში 2015-22 წწ);
"ფორმულას" დირექტორის მოადგილეს ვკითხეთ,
- ამ კონტექსტის მიხედვით, რა არის ტელეარხის ძირითადი საინფორმაციო პრიორიტეტი.
- რა გავლენას ახდენს დავით კეზერაშვილის ფაქტორი ტელევიზიის შინაარსზე.
სიახლე: რეესტრმა კეზერაშვილს "ფორმულას" წილის გადაფორმების ნება დართო
მედიაჩეკერი: როგორ უყურებთ თქვენს კვალს მედიასა და პოლიტიკაში? თქვენი ხედვით, სად უფრო შთამბეჭდავია ეს "ნაკვალევი"?
გიორგი თარგამაძე: ჟურნალისტიკაში, უდავოდ, და ეს, პირადად ჩემთვის, არც არის საკამათო საკითხი. მედიაში უფრო სრულფასოვნად ვავლენ საკუთარ შესაძლებლობებს.
თუმცა უაღრესად დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ პოლიტიკის როლს, განსაკუთრებით ახლა, როდესაც პოლიტიკური მიმართულებების ფორმირების, ზოგადად, პოლიტიკური სახელმწიფოს ჩამოყალიბების ეტაპია.
დიდ პატივს ვცემ ადამიანებს, ვისაც ჰყოფნის ენთუზიაზმი, შემართება, თავდადება, მოთმინება და გამბედაობა, იყოს ქართულ პოლიტიკაში, და ვისურვებდი, ამ თვისებებთან ერთად, მეტად კვალიფიციურიც იყოს პოლიტიკური კლასი.
მედიაჩეკერი: და ალბათ, მედიის მოვალეობაა, აჩვენოს აუდიტორიას პოლიტიკოსების შინაარსი, კვალიფიციურობა.
გიორგი თარგამაძე: არა მხოლოდ უნდა ვაჩვენოთ, ზოგადად, ჩვენზეა დამოკიდებული პოლიტიკური კლასის ზრდის პროცესი.
მით უფრო, გასათვალისწინებელია ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური გარემო — ავტორიტარულ რეჟიმებში პოლიტიკაში ყოფნა დიდ თავგანწირვასაც გულისხმობს.
რეპრესიულ სისტემაში, გადაწყვეტილება — იყო პოლიტიკაში, საკუთარი თავზე პასუხისმგებლობის აღებასთან ერთად, შენი ოჯახის წევრების, ახლობლებისა და სხვა ბევრი რამეს სასწორზე დადებასაც ნიშნავს.
მედიაჩეკერი: ფიქრობთ, რომ ამავე გამოწვევის წინაშეა დღეს მედიაც? შესაძლოა, "თავგანწირვა" ძალიან დრამატულად ჟღერდეს, მაგრამ, რეალურად, ეს ხომ იმ საფრთხეების აღიარებას ნიშნავს, რაც ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელ მედიაში მუშაობას თან ახლავს.
გიორგი თარგამაძე: ყველას გააზრებული გვაქვს რა საქმეშიც ვართ. ჩვენ უკვე თავგანწირვის, უფრო დაზუსტებით კი, მსხვერპლის კონკრეტული მაგალითები გვაქვს.
აქ, უპირველესად, ლექსო ლაშქარავას ვგულისხმობ. მართალია, არ შეიძლება, ლექსოს შემთხვევა სხვების ისტორიას შევადაროთ, მაგრამ ეს ოდნავადაც არ ამცირებს იმ ადამიანების მდგომარეობას, რომლებიც თუნდაც იმ დღეს [2021 წლის 5 ივლისს], "პოგრომში" (*ძალადობრივი თავდასხმა კონკრეტული სოციალური, რელიგიური, ან ეთნიკური ჯგუფის მიმართ) მოჰყვნენ.
ისინი ცოცხლები გადარჩნენ, მაგრამ რამდენჯერაც ამ საარქივო მასალების ყურება მიწევს, თუნდაც, როგორ ცდილობს ბრბოდან გამოღწევას რატი წვერავა, როდესაც მას ურტყამენ… ახლა ეს ერთი მაგალითი მოვიყვანე, მაგრამ ასეთი ხომ 50-ზე მეტი იყო.
რატი წვერავაზე თავდასხმის კადრები, არქივი - 2021 წ.
არქივი: მედიაგარემო 2021 წლის 5 ივლისიდან ორი წლის შემდეგ
გიორგი თარგამაძე: ხელისუფლებას ჟურნალისტების მსგავსად, გასანადგურებელ სამიზნედ ჰყავს მონიშნული პოლიტიკური კლასი. უნდათ, განდევნონ ისინი პოლიტიკური სივრციდან, რომ რაც შეიძლება ნაკლებ ახალ, კვალიფიციურ, პოლიტიკის მაფორმირებელი რესურსის მატარებელ ახალგაზრდას გაუქრონ პოლიტიკაში მოსვლის სურვილი.
ხელისუფლება საამისოდ ბევრ ხელოვნურ საფრთხეს აყალიბებს და იცით, ეს როგორ არის? აი, მყინვარი ხომ კვებავს მდინარეს. წარმოიდგინეთ, მყინვარი რომ აღარ არსებობდეს… ბიძინა ივანიშვილი არის უზარმაზარი მასშტაბის კლიმატური ცვლილება, გლობალური დათბობა კი არა, დასიცხვაა ქართული პოლიტიკის — მან შექმნა ისეთი გარემო, საიდანაც ახალი ძალების მოზიდვა პოლიტიკური სივრცისთვის თითქმის წარმოუდგენელია.
ამიტომაცაა, რომ პოლიტიკა ერთ ადგილზეც ტრიალებს, ერთი ადამიანების გარშემოც. მათ ირგვლივაც ძნელია კვალიფიციური რესურსის ადამიანების შემოყვანა და რომ დავაკვირდეთ, რაც არ უნდა უცნაურად ჟღერდეს, მედიაში მეტ-ნაკლებად ხერხდება ამ კვალიფიციურობის შენარჩუნება და ზოგჯერ ვიღებთ მოცემულობას, რომ მედიაში კვალიფიკაციური ადამიანების რაოდენობა აღემატება საშუალო სტატისტიკური პოლიტიკოსის მაჩვენებლებს, რაც ნამდვილად არ გვიხარია და არც იმას ვამბობ, რომ არ გვყავს კვალიფიციური პოლიტიკოსები, ოღონდ აქ პოლიტიკურ ოპოზიციას ვგულისხმობ, რადგან დარწმუნებული ვარ, სიტყვა "პოლიტიკოსზე" არც ჩვენი მკითხველი დაიწყებს საკუთარ თავში იმ ადამიანების გააზრებასა და ჩამოთვლას, ვინც მმართველ ძალაშია, რადგან მათ პოლიტიკოსებად არც აღვიქვამთ. ეს კი ამ ქვეყნისთვის კატასტროფაა, რადგან კვალიფიციური პოლიტიკური პროდუქტი შეიძლება შეიქმნას მხოლოდ კონკურენციაში, რომელშიც კვალიფიციური ადამიანები მონაწილეობენ.
მედიაჩეკერი: მნიშვნელოვანია "ფორმულას" როლი, "ედისონ რისერჩთან" თანამშრომლობით შესთავაზოს აუდიტორიას საზოგადოებრივი აზრის კვლევები. მაგრამ საინტერესოა, ამ მონაცემების ანალიზის მიხედვით, როგორ ფორმირდება არხის საინფორმაციო პრიორიტეტი?
გიორგი თარგამაძე: ჩვენთვის "ედისონ რისერჩი" არის დიდი ფუფუნება, კვალიფიციურად ავსახოთ სურათი და სარედაქციო პოლიტიკის პრიორიტეტების განსაზღვრისას გამოვეხმაუროთ, შევეხმიანოთ და გავამართლოთ ის მოლოდინები, რომელიც საზოგადოებაშია — როგორც ყველაზე უფრო მეტად აქტუალური, მნიშვნელოვანი, მტკივნეული თემების წინ წამოწევით, ასევე, შესაბამისი პლატფორმის შეთავაზებით იმ პოლიტიკური სუბიექტებისთვის, ვინც შესაძლოა, მანამდე აქტიურად არ ჩანდნენ თუნდაც "ფორმულაზე".
თუმცა, "ფორმულას" პოლიტიკა მაინც ყოველთვის მაყურებლისთვის მრავალფეროვნების შეთავაზებას გულისხმობდა, რასაც უბრალოდ ვერ ვახერხებთ მრავალწლიანი, უკვე ტრადიციული სახელისუფლებო ბოიკოტის შედეგად.
არქივი, 2021 წელი: როგორ ხსნის ხელისუფლება "ფორმულას" ეთერში მისვლაზე უარს
მედიაჩეკერი: კვლავ გაქვთ მცდელობა, მონაწილეობდნენ ხელისუფლების წარმომადგენლები თქვენს დებატებში?
გიორგი თარგამაძე: არა მხოლოდ დებატები, ჩვენ შევთავაზეთ ყველანაირი ფორმა, რომელიც შესაძლოა, დებატიც კი არ ყოფილიყო.
რა თქმა უნდა, ნორმალურ სიტუაციაში ასეთ დათმობაზე წასვლა მიზანშეუწონელია, მაგრამ რამდენადაც ჩვენი ამოცანაა აუდიტორიის გაფართოება, ხელოვნურად იზოლირებული, "დაბაბლული", ჩაკეტილი, სტერილური სამაყურებლო აუდიტორიის გახსნა და ერთმანეთთან შერევა, მზად ვართ, წავიდეთ ასეთ მსხვერპლზე.
არადა დებატები ტელევიზიის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი, ბასრი იარაღია, რომ გახსნა რესპონდენტი და მასთან, ოპონენტთან ერთად, მაყურებელს მეტი არჩევანის საშუალება და მეტი არგუმენტი მისცე, თუ რომლის იდეებია უკეთესი.
თანახმა ვართ, ჩავაყენოთ ისინი საქმის კურსში თემების, სალაპარაკო საკითხების შესახებ და ასევე, ეთიკის გარკვეულ ნორმებზე შევთანხმდეთ, რომლის დაცვის გარანტიასაც მათ მე ვაძლევ.
საქმე ისაა, რომ მედიები და ჟურნალისტები განვსხვავდებით სასაუბრო ეთიკითაც. ტერმინები, რომელსაც ვიყენებ, შესაძლოა, სხვა ჟურნალისტისთვის ძალიან კლასიკური იყოს და ასევე სხვა იყენებდეს ისეთ ტერმინოლოგიას, რაც არ ახასიათებს ჩემს ლექსიკას. ჩემი სასაუბრო ეთიკის ნაწილია ისიც, არ ვიყენებდე ფრაზებს, რაც, რომელიმე პოლიტიკური სუბიექტის აღქმით, მის ღირსებას შეურაცხყოფს.
მზად ვიყავით და ვართ, რომ ამ თვალსაზრისით შეთანხმებულად ვიმოქმედოთ სახელისუფლებო სპიკერებთან და ეს შეთავაზება დღემდე მაგიდაზე დევს.
სხვათა შორის, რა არ ვცადეთ, არა მხოლოდ პირადი კომუნიკაციით, ჩვენი იმ საერთაშორისო მეგობრების დახმარებითაც, ვინც ხშირად საუბრობს, დებატების შეთავაზებას პოლარიზაციის შემცირება შეუძლიაო.
ვის არ ვთხოვეთ, ვინ არ სცადა, მაგრამ მედიის მიმართ ხელისუფლების ბოიკოტი მათი გააზრებული პოლიტიკაა.
ისინი აღარ დადიან აღარც შედარებით შუალედურ-შუაშისტური პოზიციების მედიაში და არა მხოლოდ "ფორმულაზე", რომელიც გაყოფილი "ფრონტის ხაზზე" სადღაც ცალკე ფლანგზე ჰყავს ხელისუფლებას მონიშნული.
მერაბ მეტრეველი: ხელისუფლების წარმომადგენლები "პალიტრანიუსში" აღარ მოდიან
მედიაჩეკერი: მინდა, აუდიტორიას კარგად ავუხსნათ: უპასუხოს ხელისუფლებამ მედიისა და საზოგადოების კრიტიკულ კითხვებს, მათი მხრიდან რაიმე "წყალობად" კი არ უნდა მიგვაჩნდეს, არამედ სწორედ ეს არის ხელისუფლებაში ყოფნის "ტვირთი".
გიორგი თარგამაძე: გააჩნია რა მიზანი გაქვს და რა სივრცეში მოიაზრებ საკუთარ თავს. მიდგომა, რაზეც საუბრობთ, დემოკრატიული საზოგადოებისთვის არის დამახასიათებელი, მაგრამ დღევანდელი ხელისუფლება, საქართველოს წინააღმდეგ, რუსული "ჰიბრიდული ომის" იარაღად იქცა და მის ინტერესში არ არის, განსხვავებული აუდიტორიები ერთმანეთთან რაიმე შეხების წერტილს პოულობდეს;
საქართველოს მთავრობის ინტერესშია, მუდმივად ინარჩუნებდეს დაძაბულობის ტემპერატურას, კაპიტალიზებულია შიშსა და დეჰუმანიზებაზე, როგორც პოლიტიკაში, ასევე, მედიაში, რადგან მედია მათთვის ერთ-ერთი მთავარი საფრთხეა.
კონტროლი ნებისმიერ ხელისუფლებას სჭირდება და დემოკრატიულ საზოგადოებაში რამდენიმე ასეთი მექანიზმია: ეს არის არჩევნები, როდესაც შენ, მოქალაქე, ხელისუფლების მუშაობის ნაყოფს აფასებ — განსაზღვრავ, კვლავ მისცე საქმიანობის გაგრძელების საშუალება, თუ გაუშვა სათადარიგო სკამზე, მაგრამ ეს 4 წელიწადში ერთხელ ხდება.
ამავე კონტროლის ნაწილია თვითმმართველობის არჩევნებიც, როგორც გარკვეული სიგნალის მიმცემი, მაგრამ ხელისუფლების ყოველდღიური კონტროლი — მედიის როლია.
მედია, ამ შემთხვევაში, არის საზოგადოების წარმომადგენელი, საზოგადოების ხმა, მათრახი, წამახალისებელი შესაძლებლობაც. თუ მედია ამას ვერ აკეთებს, ხელისუფლებას უჩნდება დაუსჯელობის განცდა, ექცევა სრულ კომფორტში, ხდება მმართველობითი პოლიტიკური სისტემის დაჭაობება და ვიღებთ კრიზისებს ყველა მიმართულებით. არც წინა ხელისუფლება გამოირჩეოდა თავისი დემოკრატიული უნარების გამოვლინებით, მაგრამ პოლიტიკური გადაწყვეტილებები მიიღებოდა პოლიტიკური ჯგუფის მიერ.
აქ, ჩვენ გვყავს ადამიანი, რომელიც პოლიტიკური პროცესისგან შორს დგას და ამავდროულად, არ არის მის გარდა არავინ სხვა - მივიღეთ მხოლოდ პირველი [ბიძინა ივანიშვილი] და სხვა [მმართველი პოლიტიკური ელიტა] არის ნული.
ამიტომაც, მათ შორის, კრიზისულ სიტუაციებში, შედეგის სახით ვიღებთ დაგვიანებულ რეაგირებებსა და სხვა პრობლემებს, რაც ძალიან მძიმედ აისახება ადამიანების ცხოვრებაზე.
მედიაჩეკერი: შესაძლოა, ახალმა თაობამ არც იცოდეს, რომ 2012 წელს, "ქართული ოცნება" საკმაოდ რთულ, მისთვის წინააღმდეგობრივ პოლიტიკურ და მედიაგარემოში ცდილობდა თავის დამკვიდრებას, და შესაბამისად, მათი ერთ-ერთი პირობა მედიის თავისუფლების დაცვას გულისხმობდა. რა უნდა შევახსენოთ აუდიტორიას ამ ისტორიის შესახებ?
გიორგი თარგამაძე: პირველ რიგში, მოდი, დავუზუსტოთ ახალ თაობას, რადგან ამ საკითხზე კლიშეებს ისვრიან-ხოლმე და მათ, ვინც მაშინ პატარა იყო, შესაძლოა, არც იცოდნენ: როდესაც იმ პერიოდზე ვსაუბრობთ, ორ ნაწილად უნდა დავყოთ — 2007 წლის 7 ნოემბრამდე და მას შემდეგ.
2007 წლის 7 ნოემბრამდე არათუ იყო კრიტიკული მედია, არამედ, თუნდაც ის მედია, რომელსაც მე წარმოვადგენდი (*"იმედი"), არათუ არ ჩამოვარდებოდა გავლენით სახელისუფლებო ფლანგზე კონცენტრირებულ მედია საშუალებებს, ბოლო დროს აღემატებოდა კიდეც. იმ პერიოდში, ფინანსური და ტექნიკური საშუალებით, სერიოზულად ედგა მხარში ბატონი ივანიშვილი, მაშინდელ სახელისუფლებო მედიას.
ანუ, ასე არ არის, რომ "ნაცმოძრაობას" კომფორტი ჰქონდა პირველივე დღიდან, რადგან ასე არ ყოფილა.
მახსსოვს, ვარდების რევოლუციის შემდეგ, "დროებაში" რეკავდნენ ადამიანები, და როდესაც დრო მქონდა, მეც ვპასუხობდი-ხოლმე და ძირითადად მოდიოდა კრიტიკის ტალღა, აცადეთ, რას ერჩით, საქმეს აკეთებენ და რატომ გინდათ პრობლემები შეუქმნათ ხელისუფლებას საქმის კეთებაშიო.
ეს ის პერიოდი იყო, როდესაც სწორ რაღაცებს აკეთებდნენ, მაგრამ არასწორი ფორმით: ადამიანის უფლებების დარღვევის კომპონენტები იყო, სასამართლო გადაწყვეტილების გვერდის ავლით მასობრივი შოუ-დაჭერები და ასე შემდეგ, რაც ადამიანის ღირსებას ლახავდა. მათ [ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა] თავისი ამოცანა ჰქონდათ. ფიქრობდნენ, რომ დრო ჰქონდათ და ბევრი რამ სწრაფად უნდა გაეკეთებინათ, სისტემისგან გვერდის ავლით. ამან მოკლევადიან პერიოდში შედეგები მოიტანა იმ გაგებით, რომ მაგალითად, საფინანსო-საბიუჯეტო წესრიგი დამყარდა და ბიუჯეტი არა თუ შეივსო, გადაივსო, ჩრდილოვანი ეკონომიკა კი "გათეთრდა", გაჩნდა რესურსები იმისთვის, რომ შუქი ყოფილიყო, გზა დაეგოთ, პოლიციელს ჩაეცვა და ასე შემეგ, მაგრამ რის ხარჯზე?! — აი, ამ ნაწილს ვაკრიტიკებდით ჩვენ და ამის გამო ვიყავით კრიტიკის ქარ-ცეცხლში.
აღარაფერს ვამბობ შემდეგ პერიოდზე, როდესაც სერიოზული შეცდომები დაუშვეს და არ მიყვარს ამ თემით სპეკულირება და არსად ვახსენებ-ხოლმე, მაგრამ იქით მიდის საქმე, თითქოს ეს ყველაფერი არ ყოფილა და ვიღაცების დამსახურებაა, მაგრამ იგივე, რევაზ ცალანის ისტორია იქნება,
(*2005 წლის აგვისტოში გარდაიცვალა მოქალაქე რევაზ ცალანი მას შემდეგ, რაც 10 აგვისტოს ის სპეცრაზმელებმა სცემეს. მეტი)
თუ სანდრო გირგვლიანის მკვლელობა, ვინ გააკეთა ამ საკითხებზე რეპორტაჟები?! — დროებამ.
ჩვენ გამოვაქვეყნეთ, გავიდა ეთერში, რეზონანსი მოჰყვა. იმის თქმა, რომ "ნაცებს" ჰქონდათ კომფორტული გარემო მედიის მხრიდან, ასე არ იყო.
მაგრამ ბოლო დროს, როდესაც ციფრული მაუწყებლობის ელემენტები შემოვიდა, და შემოვიდა "მასთ-ქერი", ამან სურათი შეცვალა.
(*ე.წ. “MUST CARRY” და “MUST OFFER” არის ჩანაწერი კანონში (მუხლი 40/1) მაუწყებელთა "სავალდებულო ტრანზიტის" შესახებ. მეტი)
მედიისთვის გამოწვევები სხვადასხვა დროში სხვადასხვაგვარი იყო:
მაგალითად,
- 90-იან წლებში, როდესაც "იბერვიზიაში" ვმუშაობდი, გამოწვევა იყო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა; მთავარი იყო, "იბერვიზია" დეციმეტრული ანტენის გამოყენებით დაგეჭირა რამენაირად. მაშინ პრობლემა იყო არა ტელემაყურებლის ყურადღების მიპყრობა, არამედ — მასთან ტექნიკურად, ინფორმაციის მიტანა.
- დღეს სურათი აბსოლუტურად შეცვლილია და მედიას უწევს ბრძოლა ყურადღების მისაპყრობად, ეს გახდა მთავარი პრობლემა. ამ ყურადღებისთვის ბრძოლის ფაზაში კი, ისეთი მარკეტინგული მეთოდების გამოყენება გიწევს, რომელიც, თუ ზომიერად არ "მოიხმარე", აზიანებს შენს მთავარ ფუნქციასა და უპირატესობას — სანდოობას.
გიორგი თარგამაძესთან "მედიაჩეკერის" ინტერვიუს მეორე ნაწილი წაიკითხეთ აქ
მოუსმინეთ ამ საუბრის აუდიოჩანაწერს პლატფორმებზე:
პროექტის შესახებ: მედია განსაზღვრავს პოლიტიკას, ისევე, როგორც პოლიტიკა — მედიას. და შენზე, ერთ მოქალაქეზე, ამ ორი სფეროს ურთიერთგავლენა, ციფრული მედიის განვითარებასთან ერთად, სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება.
- ეს არის პროექტ 64-ის და მედიაჩეკერის ერთობლივი პოდკასტი - მედიასა და პოლიტიკაზე.
- პოდკასტების ამ სერიაში ვესაუბრებით მათ, ვისი როლიც გადამწყვეტია მოქალაქის სწორ ინფორმირებაში.
პოდკასტის წინა ეპიზოდის მოსმენა შეგიძლიათ აქ — სტუმარი: თეონა
ცხომელიძე
