ევროსკეპტიციზმი და ანტიდასავლური განწყობების გაძლიერება, უკვე იქცა Covid-19-ის თანმდევ “სიმპტომად”. პრორუსული მედია ბოლო პერიოდში განსაკუთრებულად ცდილობს მკითხველი დაარწმუნოს, რომ ევროკავშირმა წევრი სახელმწიფოები ბედის ანაბარა მიატოვა და მათი მშველელი რუსეთი აღმოჩნდა.

25 მარტს, "საქართველო და მსოფლიომ" გამოაქვეყნა სტატია სათაურით - “ევროკავშირმა იტალია ბედის ანაბარა მიაგდო. რუსეთმა დახმარების ხელი გაუწოდა”, რომელშიც ხაზგასმულია, რომ “ვლადიმერ პუტინმა იტალიელ ხალხსა და იტალიის ხელმძღვანელობას თანადგომა გამოუცხადა უკიდურესად მძიმე ეპიდემიოლოგიური მდგომარეობის გამო, რომელიც ქვეყანაში არის შექმნილი. კონტემ მადლობა გადაუხადა რუსეთს დასახმარებლად გადადგმული ნაბიჯებისთვის”.

“რუსეთის სამხედრო-კოსმოსური ძალების თვითმფრინავით 22 მარტს იტალიაში ჩავიდა სამხედრო ვირუსოლოგებისა და მედიკოსების რვა ბრიგადა, ჩაიტანეს ტრანსპორტისა და ტერიტორიის აეროზოლური დეზინფექციის კომპლექტები, აგრეთვე სამედიცინო მოწყობილობა”, - ვკითხულობთ სტატიაში.

რუსეთის გზავნილს იტალიისადმი დიდი განხილვა და კრიტიკა მოჰყვა. რუსეთმა მართლა გაუგზავნა იტალიას დახმარება სლოგანით ”სიყვარულით რუსეთისგან”. თუმცა სინამდვილეში მისია არა რუსეთის ჯანდაცვის, არამედ თავდაცვის სამინისტრომ განახორციელა.

ამ გზავნილზე ბევრი შეფასება დაიწერა იტალიურ მედიაში. მაგალითად იტალიური გამოცემა la stampa წერდა, რომ ამ ჰუმანიტარული დახმარების უმრავლესობა გამოუსადეგარი იყო და სინამდვილეში მას პოლიტიკური მიზანი ჰქონდა.

ასევე ერთ-ერთ იტალიურ გამოცემაში გავრცელდა ამბავი, რომ იტალიისადმი გაწეული დახმარებისთვის, რუსეთი იტალიის მოქალაქეებს, პუტინისთვის ვიდეორგოლით მადლობის გადახდის სანაცვლოდ ფულს სთავაზობდა.

14 აპრილს, იგივე გზავნილებით, “საქართველო და მსოფლიომ” მკითხველს კიდევ ერთი მასალა შესთავაზა. სტატიაში - “ევროკავშირმა სლოვენია ბედის ანაბარა მიატოვა”, გამოცემა სლოვენიის პრემიერ-მინისტრზე დაყრდნობით წერს, რომ “ეპიდემიის დაწყებიდან დღემდე სლოვენიას ევროკავშირისგან ერთი ნიღაბიც კი არ აქვს მიღებული და ქვეყანა მხოლოდ საკუთარი თავისა და რეგიონში მეგობრების იმედზეა”.

სად და როდის გააკეთა სლოვენიის პრემიერმა ასეთი განცხადება, მასალაში ამის დამადასტურებელი რამე წყარო მითითებული არ არის. მსგავსი განცხადება არც სხვა ქართულ, მათ შორის არც პრორუსულ საიტზე და არც უცხოურ გამოცემებში არ იძებნება.

იმავე დღეს, იგივე გამოცემაში, კიდევ ერთი მსგავსი სტატია იძებნება. ამჯერად, გამოცემა მხოლოდ ერთი ქვეყნის მაგალითით არ კმაყოფილდება. სტატიაში, სათაურით: “რუსეთი ეხმარება სერბეთსა და სირიას კორონავირუსთან ბრძოლაში”, ავტორი გვიყვება, როგორ სთხოვს ყველა დახმარებას რუსეთს. იქვე, გვიკონკრეტებს, რა დახმარებას უგზავნის რუსეთი ამ ქვეყნებს.

ევროკავშირის მიერ გამოქვეყნებულ ანგარიშზე დაყრდნობით, როიტერსი ჯერ კიდევ მარტში წერდა, რომ ევროკავშირის წინააღმდეგ გავრცელებულ დეზინფორმაციით რუსეთი ცდილობს დასავლური ინსტიტუტების სანდოობაში ეჭვი შეიტანოს. ანგარიშში საუბარია იმაზე, რომ “რუსული კამპანიის სახით, ინტერნეტ სივრცეში აქვეყნებენ ყალბ ინფორმაციებს ინგლისურ, იტალიურ, ესპანურ, გერმანულ და ფრანგულ ენებზე და წერენ ურთიერთსაწინააღმდეგო, დამაბნეველ და ზიანის მომტან ინფორმაციებს”.

ევროკავშირის დეზინფორმაციის მონიტორინგის სამსახური - EUvsDisinfo პერიოდულად აქვეყნებს ინფორმაციას იმის შესახებ, რა ყალბ ნარატივებს ავრცელებს რუსული პროპაგანდა ევროსკეპტიციზმის გასაძლიერებლად.

ანტიდასავლური გზავნილების ნარატივი დაახლოებით ასეთია:

• ევროკავშირი ვერ უმკლავდება კრიზისს და ის არის უბედურება ევროპისთვის;
• ევროკავშირი ვერ ეხმარება წევს სახელმწიფოებს და ისინი სხვა ქვეყნების დახმარებაზე არიან დამოკიდებული (მეტწილად ასეთი დამხმარე ქვეყანა ჩინეთია);
• ჩინეთი ეხმარება ევროკავშირის წევრ ქვეყნებს, მაშინ როდესაც მათ ბრიუსელი დახმარების გარეშე ტოვებს;
• შენგენის ზონა აღარ არსებობს - ევროპელები კარანტინში არიან, თუმცა, მიგრანტები თავისუფლად გადაადგილდებიან;

იმ ფონზე, როდესაც მთელი სამყარო პანდემიას ებრძვის, ეს გზავნილები ნათლად აჩვენებს რუსეთის მიზანს სასიკეთოდ გამოიყენოს კრიზისი, - გააჩინოს განცდა, რომ პანდემიასთან გამკლავების ძალა მხოლოდ მას შესწევს და ძლევამოსილ სახელმწიფოდ წარმოჩინდეს.

დეტალური ინფორმაცია, სინამდვილეში რა დახმარება გაუწიეს ევროპულმა ქვეყნებმა ერთმანეთს კორონავირუსთან ბრძოლაში, შეგიძლიათ ამ გვერდზე იხილოთ.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

ბოლო ორი კვირის განმავლობაში სოციალურ ქსელში, სხვადასხვა მედიასაშუალებებსა თუ კლიქბაიტ საიტებზე ვირუსულად ვრცელდება ინფორმაცია, თითქოს კვლევებით დადასტურდა, რომ თამბაქოს კორონავირუსისგან დამცავი ეფექტი აქვს. სხვადასხვა ტიპის გამოცემები, ძირითადად, მყვირალა და სენსაციური სათაურებით მკითხველს აცნობენ, რომ “სიგარეტი კორონავირუსს ბლოკავს”, “ნიკოტინი ორგანიზმს COVID-19-სგან იცავს” ანდა “თამ­ბა­ქოს მეშ­ვე­ო­ბით კო­რო­ნა­ვირუ­სი მარცხდება”.

გამოცემები, ძირითადად, საფრანგეთში ჩატარებულ ერთ-ერთ კვლევას ეყრდნობოდნენ, რომელიც ჟურნალ Qeios-ში გამოქვეყნდა, და წერდნენ, რომ ახალი კორონავირუსის კვლევისას, ფრანგმა მეცნიერებმა ნიკოტინის კორონავირუსისგან პოტენციური დამცავი ეფექტი დაადგინეს. “სკანდალური კვლევა”, “საუკუნის აღმოჩენა”, - მსგავსი სენსაციური და შეფასებითი სათაურებით აცნობდნენ მკითხველს კვლევას, რომელიც ოფიციალური წყაროების განცხადებით, ყალბია.

 

“COVID-19-ით დაინფიცირებული 500 პაციენტიდან, რომელთაგან 350 პაციენტი მკურნალობას სტაციონარში გადიოდა, 150 კი შედარებით მსუბუქი სიმპტომებით სახლში მკურნალობდა, მხოლოდ 5% იყო მწეველი, რაც ძალიან დაბალი მაჩვენებელია. მსუბუქი პაციენტებიდან კი მეტნაკლებად ყველა მწეველი აღმოჩნდა. კვლევის ავტორი, შინაგანი დაავადებების პროფესორი ზახირ ამურა ამბობს, რომ კრონავირუსით დაინფიცირებულ პაციენტებში 80%–ით ნაკლები მწეველია, ვიდრე იმავე ასაკისა და სქესის მოსახლეობაში”, - წერნდნენ სხვადასხვა ტიპის გვერდები.

მასალებში ასევე აღნიშნავდნენ, რომ “რომ დაკვირვება ხდებოდა ციხისა და ფსიქიატრიული საავადმყოფოს პაციენტებზეც, რომლებიც საკმაოდ ბევრ ნიკოტინსა და ალკოჰოლურ სასმელს იღებენ და დადგინდა, რომ მათ COVID-19 ნაკლებად შეეხო”.

კვლევის შესახებ იდენტური შინაარსის სტატიებს აქვეყნებენ სხვადასხვა ტიპის გვერდები, მათ შორის: pres.ge, newsreport.ge, hotnews.ge, ambavi.cc, videosports.ge, wnews.ge.

გავლენიან გამოცემა The Guardian-ზე დაყრდნობით, კლევის შესახებ მასალა მოამზადა ისეთმა მედიასაშუალებამაც, როგორიცაა on.ge. “კვლევა: ნიკოტინი, შესაძლოა, კორონავირუსით ინფიცირებას უშლიდეს ხელს” - სტატიაში ავტორს არ განუმარტავს, თუ რა ტიპის კვლევაზე იყო საუბარი. მნიშვნელოვანია აღინიშნულიყო, რომ მსგავსი თეორია ეფუძნებოდა არა სამეცნიერო კვლევას, არამედ საფრანგეთის ერთ-ერთ ჰოსპიტალში დაინფიცირებული პაციენტების გამოკითხვის შედეგად მიღებულ შედეგებს.

 “კვლევები, რომლებიც მოწევას და ნიკოტინს წარმოაჩენენ COVID-19-სგან თავის დასაცავ საშუალებად, ყალბია!!!”- ამ აქცენტით ვრცელი განცხადება საქართველოს დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის (NCDC) ოფიციალურ გვერდზე 5 მაისს გამოქვეყნდა.



Qeios-ში გამოქვეყნებული კვლევების შესახებ NCDC ვრცელ განმარტებას აკეთებს და წერს, რომ აღნიშნული კვლევების მიგნებები არათანმიმდევრულია და მწეველობასა და COVID-19-ს შორის აღწერილი კავშირი სრულიად შეუსაბამოა უკვე არსებულ მტკიცებულებათა ვრცელ ჩამონათვალთან:

“იგი ასევე შეუსაბამოა ინფექციის წარმოშობისა და გავრცელების ფართოდ ცნობილ და აღიარებულ მექანიზმთან. გარდა ამისა, რაც მთავარია, მიმოხილვა აჩვენებს, რომ მეორე ნაშრომის მთავარ ავტორს Jean-Pierre Changeux-ს ხანგრძლივი კავშირი აქვს თამბაქოს ინდუსტრიასთან...

მიუხედავად იმისა, რომ ავტორები არ აცხადებენ ფინანსური ინტერესთა კონფლიქტის არსებობის შესახებ, უნდა აღინიშნოს კვლევის წამყვანი ავტორის გრძელვადიანი ისტორიული კავშირების შესახებ თამბაქოს ინდუსტრიასთან. 1995-1998 წლებში Jean-Pierre Changeux-მა თამბაქოს კვლევის საბჭოსგან მიიღო გრანტები ბიუჯეტით 220.000 აშშ დოლარი. 90-იანი წლების ბოლოს იგი გახდა RJ Reynolds ფარმაცევტული შვილობილი კომპანია Targacept-ის თანამშრომელი და მრჩეველი, 2006/2007 წლებში იგი ხელმძღვანელობდა და გამოაქვეყნა Philip Morris International-ის მიერ დაფინანსებული კვლევები”, - წერს NCDC.

“თამბაქოს მოხმარება ყოველწლიურად 8 მილიონზე მეტ ადამიანს კლავს გლობალურად და უარყოფითად აისახება უამრავი სხვა ადამიანის რესპირაციულ ჯანმრთელობაზე. თუმცა COVID-19-თან დაკავშირებული მეცნიერება ვითარდება, ჩვენ მიერ მოპოვებული შეზღუდული მტკიცებულებები გვიჩვენებს, რომ მოწევა აუარესებს COVID-19 პაციენტების მდგომარეობას. მიუხედავად იმისა, რომ მედიამ გამოაქვეყნა თამბაქოს მოხმარებასა და COVID-19-ით დაინფიცირებას შორის კვლევა, ეს კვლევები არ წარმოადგენს მყარ მტკიცებულებას”, - ნათქვამია ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ გამოქვეყნებულ პუბლიკაციაში “თამბაქოს კონტროლი COVID-19-ის პანდემიის დროს: როგორ შეგვიძლია დახმარება”.

ვირუსულად გავრცელებულ ინფორმაციას, ოფიციალური წყარობის მიერ გამოქვეყნებულ განცხადებამდე, ინფექციონისტი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი მაია ბუწაშვილი გამოეხმაურა:

“გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თამბაქოს მომხმარებლებს ნაკლებად ემართებათ ახალი კორონავირუსით ინფექცია. ამის ასე ხელაღებით თქმა ძალიან საშიშია, რადგან შეიძლება ადამიანებმა არასწორად აღიქვან და თამბაქოს გამოყენება დაიწყონ”,- წერს მაია ბუწაშვილი.



კორონავირუსის პანდემიის პირობებში, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ყურადღებას ამახვილებს სანდო, გადამოწმებული და სენსაციურობისგან დაცლილი ჟურნალისტური მასალების განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე.

“იმის გათვალისწინებით, რომ აუდიტორიის გარკვეული ნაწილი ინფორმაციას, ძირითადად, სათაურებიდან იღებს და მხოლოდ ამით კმაყოფილდება, ყველა საერთაშორისო რეკომენდაციაში, რომელიც კორონავირუსის გაშუქებას ეხება, ხაზგასმულია, რომ მედიამ სენსაციური სათაურით აუდიტორია შეცდომაში არ უნდა შეიყვანოს”, - ნათქვამია საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ სახელმძღვანელოში - ეთიკა, უსაფრთხოება და ფსიქიკური ჯანმრთელობა კორონავირუსული პანდემიის (COVID-19) გაშუქებისას.

“არასდროს შესწიროთ ფაქტები „კლიკებს“ და განსაკუთრებული ყურადღება ამას კრიზისების დროს მიაქციეთ”, - ამბობს ფრილანსერი ჟურნალისტი ბეტსი ჯოულსი, რომელიც კორონავირუსის პანდემიას ჩინეთში, უჰანის პროვინციაში აშუქებდა.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

დასავლეთმა კრახი განიცადა კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლაში, ევროკავშირმა მიატოვა წევრი ქვეყნები, რუსეთი და ჩინეთი კი სხვა სახელმწიფოების დასახმარებლად მყისიერად მზად აღმოჩნდნენ, - მსგავსი შინაარსის გზავნილებითაა გაჯერებული ის დეზინფორმაციული ნაკადი, რაც ბოლო პერიოდში აქტიურად ვრცელდება კორონავირუსთან დაკავშირებით.

ახალი კორონავირუსის მსოფლიო მასშტაბით გავრცელებისა და მისი პანდემიად გამოცხადების პარალელურად, COVID-19-ის შესახებ დეზინფორმაციის ნაკადმა მოიმატა. ონლაინ მედიასა თუ სატელევიზიო სივრცეში არაერთი კონსპირაციული თეორია გავრცელდა ვირუსის ხელოვნურად შექმნის შესახებ, დეზინფორმაციის სამიზნედ იქცა დასავლური ინსტიტუტები და გაქტიურად ანტივაქსერული კამპანიაც.

განსაკუთრებით ძლიერია რუსეთიდან და ჩინეთიდან წამოსული პროპაგანდა. ევროკავშირი რუსეთს და ჩინეთს, კორონავირუსის შესახებ ყალბი ამბების სხვადასხვა ენაზე და სხვადასხვა პლატფორმაზე გავრცელებაში, უკვე ღიად ადანაშაულებს. აღნიშნულის შესახებ არაერთ ოფიცილურ ანგარიშშია მითითებული. ევროკავშირში აცხადებენ, რომ კორონავირუსის შესახებ რუსული პროპაგანდის მიზანი საზოგადოებაში დასავლური ინსტიტუტების მიმართ ნდობის დაკარგვა და მათი მდგრადობის შესახებ კითხვის ნიშნების, სკეპტიციზმისა და, ზოგადად, ანტიდასავლური განწყობების ჩამოყალიბებაა.


კორონავირუსის პანდემიის ფონზე, რუსული პროპაგანდის ერთ-ერთი მთავარი ხაზი ანტიდასავლური განწყობების ფორმირებაზე გადის. ანალიტიკოსები ამბობენ, რომ კრემლმა ფართომასშტაბიანი ანტიდასავლური კამპანია ჯერ კიდევ იანვრის ბოლოდან დაიწყო. მაგალითად, კრემლის პროპაგანდული მანქანა ცდილობს მოსახლეობა დაარწმუნოს, რომ დასავლური ქვეყნების საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემებმა ვირუსის წინააღმდეგ ბრძოლაში სრული კრახი განიცადეს. პროპაგანდული საინფორმაციო კამპანიის ნაწილია ისიც, რომ ამ ქვეყნების მთავრობებმა და ისეთმა ორგანიზაციებმა, მაგალითად, როგორიც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციაა (WHO), ინფექციის დასამარცხებლად სათანადო ძალისხმევა არ გამოიჩინეს. ითქვა ისიც, რომ ამ უკანასკნელმა ვირუსის შესახებ არასწორი ინფორმაცია გამოაქვეყნა, რითაც მსოფლიო ჯანდაცვა გარკვეული რისკების წინაშე დააყენა.

გარდა დასავლური ქვეყნების ჯანდაცვის სისტემების მიმართ ნდობის შერყევისა, დეზინფორმაციის ერთი მიმართულება უშუალოდ ევროკავშირის დისკრედიტაციას ემსახურება. მაგალითად, კრემლის პროპაგანდის ერთ-ერთმა მთავარმა გამხმოვანებელმა მედიასაშუალებამ RT-მ არაბულ ენაზე გაავრცელა სტატია, რომელშიც საუბარია, რომ კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლაში ევროკავშირი საკუთარ პარტნიორებს არაფრით ეხმარება, რუსეთი და ჩინეთი კი სხვა სახელმწიფოების დასახმარებლად მყისიერად მზად აღმოჩნდნენ.

ხელისუფლების მიერ კონტროლირებადი წყაროები ყურადღებას იმაზეც ამახვილებენ, რომ პანდემიამ, ვირუსთან ბრძოლის თვალსაზრისით, დემოკრატიული სისტმების სისუსტეები გამოავლინა. ამასთან, აშშ-ს ადანაშაულებენ, რომ სირიელ ლტოლვილებს შესაბამისი სამედიცინო დახმარება არ გაუწია და ამბობენ, რომ ამერიკა გაეროდან მიღებულ ჰუმანიტარულ დახმარებას, მათ ნაცვლად, ტერორისტულ დაჯგუფებებს აძლევს.

რუსეთმა ვროკავშირის დისკრედიტაცია აქაც სცადა და რუსმა დეპუტატმა ალექსეი პუშკოვმა თქვა, რომ, თითქოს, ევროკავშირის წევრმა ქვეყანამ - პოლონეთმა რუსეთის მიერ იტალიაში ჰუმანიტარული მისიით გაგზავნილი თვითმფრინავებისთვის საკუთარი საჰაერო სივრცის გახსნაზე უარი თქვა. მას შემდეგ, რაც ბრალდებას პოლონურმა მხარემ უპასუხა და გავრცელებულ ინფორმაციას ტყუილი უწოდა, რუსმა დეპუტატმა განცხადება twitter-დან წაშალა. თუმცა, დეზინფორმაციის გავრცელების თვალსაზრისით, ფაქტობრივი ზიანი მაინც დადგა, რადგან დეპუტატის ეს განცხადება არაერთმა რუსულმა პროკრემლისტურმა გამოცემამ გამოაქვეყნა და პოლონეთის განცხადების შემდეგაც არ დააკორექტირა.

ამის პარალელურად, რუსულმა ტელეარხებმა აქტიურად გააშუქეს რუსეთის მიერ იტალიისთვის აღმოჩენილი ჰუმანიტარული დახმარების შესახებ ინფორმაცია, რომელიც ვირუსის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის, იტალიაში სამედიცინო პერსონალისა და შესაბამისი აღჭურვილობის გაგზავნაში გამოიხატა. სხვადასხვა წყაროების მტკიცებით, გაგზავნილი აღჭურვილობის 80% უვარგისი აღმოჩნდა, სამედიცინო პერონალის სახით კი - რუსეთმა იტალიაში, რეალურად, სადაზვერვო სამსახურის (GRU) თანამშრომლები გაგზავნა. მიუხედავად ამისა, რუსეთმა ეს აქტი ე.წ. მსოფლიო საზოგადოებისთვის იტალია-რუსეთის ტრადიციული მეგობრობის დემონსტრირების ძლიერ სიმბოლოდ გამოიყენა.

ევროკავშირის მიერ ბოლო პერიოდში განახორციელებული ქმედებებიც საკმარისია იმ დეზინფორმაციის გასაბათილებლად, თითქოს, ევროკავშირი COVID-19-ის წინააღმდეგ უმოქმედოა და შესაბამის ნაბიჯებს არ დგამს. პანდემიის შედეგად მოსახლეობასა და ეკონომიკაზე ასახული დარტყმის შესამსუბუქებლად და ვირუსთან საბრძოლველად, ევროკავშირმა ჯამში 37 მილიარდი ევროს მობილიზება მოახერხა. ამასთან, COVID-19-თან დაკავშირებული სამეცნიერო კვლევების მხარდასაჭერად ცალკე გამოყო 47.5 მილიონი ევროს ოდენობის თანხაც. ეს ევროკავშირის მიერ პანდემიას წინააღმდეგ ბროლისთვის გადადგმული საპასუხო ნაბიჯების მხოლოდ მცირე მაგალითებია.


ანტიდასავლური კამპანიის ფარგლებში, დეზინფორმაციის ერთ-ერთი მთავარი სამიზნე კომპანია “მაიკროსოფტის” დამფუძნებელი ბილ გეიტსიც აღმოჩნდა, რომელიც საკუთარ მეუღლესთან მელინდა გეიტსთან ერთად COVID-19-თან ბრძოლის წინააღმდეგ ერთ-ერთ მთავარ იარაღად სავალდებულო ვაქციანაციას ასახელებს და აღნიშნული მიმართულებით აქტიურ კამპანიასაც აწარმოებს.

პროკრემლისტური საიტები კორონავირუსის შექმნასა და მსოფლიო პანდემაში სწორედ მას ადანაშაულებენ. მათ მიერ გავრცელებულ ყალბ მასალებში ხაზგასმულია, რომ ბილ გეიტსს ვაქცინაციის გზით ადამიანების ორგანიზმში მიკროჩიპების ჩამონტაჟება და, ამ მეთოდით, საზოგადოებაზე სოციალური კონტროლის დამყარება სურს.

ანტივაქცინურმა კამპანიამ მასშტაბური ხასიათი მარტის შუა რიცხვებიდან მიიღო, როდესაც ვაქცინაციის გზით ადამიანებში მიკროჩიპების ჩადგმის შესახებ დეზინფორმაცია პირველად პროკრემლისტურმა, ყალბი ამბების გამავრცელებელმა კანადურმა ვებსაიტმა Global Research-მა გამოაქვეყნა. მას შემდეგ, აღნიშნული დეზინფორმაცია ინგლისურ, რუსულ და ესპანურ ენებზე, ასევე კრემლის მიერ კონტროლირებულმა, არაერთმა გამოცემამ გაავრცელა.

ანტივაქცინურმა კაპმანიამ საქართველომდეც მოაღწია. ვაქცინის მეშვეობით ადამიანების ორგანიზმში მიკროჩპების შეყვანის შესახებ, ონლაინგამოცემა tvalsazrisi.ge ფეისბუკის ერთ-ერთი მომხმარებლის სრულიად დაუსაბუთებელ მოსაზრებაზე დაყრდნობით წერს. მომხმარებელი, რომელის პირად გვერდზეც აღნიშნულის, ასევე მე-5 თაობის ინტერნეტის COVID-19-ის პანდემიასთან კავშირზე აქტიურად წერს, ამბობს, რომ “ადამიანის ყოფიერების კონტროლის” მიზნით, ორგანიზმში მიკროჩიპების შეყვანის კამპანიას ბილ გეიტსი კურირებს, რომელიც “ქველმოქმედებას არის ამოფარებული”.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

ყალბი ამბის ამოცნობა სულაც არ არის რთული, ამისათვის საკმარისია, პირველ ეტაპზე, რამდენიმე დეტალს დააკვირდეთ. ეს ვიდეოგზამკვლევი გასწავლით, რას უნდა მიაქციოთ ყურადღება იქამდე, ვიდრე ამბის ნამდვილობას დაიჯერებთ და შემდეგ, თქვენს მეგობრებსაც გაუზიარებთ.

იხილეთ გზამკვლევი:

• სომხურად
• აზერბაიჯანულად
• რუსულად
• აფხაზურად
• ოსურად

---

 

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

ყალბი ამბის ამოცნობა სულაც არ არის რთული, ამისათვის საკმარისია, პირველ ეტაპზე, რამდენიმე დეტალს დააკვირდეთ. ეს ვიდეოგზამკვლევი გასწავლით, რას უნდა მიაქციოთ ყურადღება იქამდე, ვიდრე ამბის ნამდვილობას დაიჯერებთ და შემდეგ, თქვენს მეგობრებსაც გაუზიარებთ.

იხილეთ გზამკვლევი:

• სომხურად
• აზერბაიჯანულად
• რუსულად
• აფხაზურად
• ოსურად

---

 

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

გამოცემა News Front ავრცელებს ანტიდასავლური გზავნილებით გაჯერებულ, მანიპულაციურ ინფორმაციას კორონავირუსის მკურნალობის თემაზე და ცდილობს მკითხველი დაარწმუნოს, რომ “ამერიკას არ სურს COVID-19-თან ბრძოლაში წვლილი შეიტანოს”. გამოცემას ორი გზავნილი აქვს:  პრეპარატი რემდესივირი უვარგისი აღმოჩნდა და მე-2, ამ პრეპარატის მწარმოებელ კომპანიას კავშირი აქვს ლუგარის ლაბორატორიასთან.

“ლუგარის ლაბორატორიასთან” დაკავშირებული ამერიკული ფირმის ანტიკორონა-პრეპარატი უვარგისი აღმოჩნდა”, - ასე ჰქვია სტატიას, რომელიც გამოცემამ 24 აპრილს  გამოაქვეყნა.

 “როგორც მოსალოდნელი იყო, ამერიკელები ძალზე შორს არიან იმისგან, რომ რაიმე წვლილი შეიტანონ “კოვიდ19”-თან ბრძოლაში. მათ არ სურთ ან არ შეუძლიათ, დახმარება აღმოუჩინონ მსოფლიო მეცნიერებას", - ამ შესავლით იწყებს გამოცემა მასალას და ამის “დასტურად”, მტკიცებით ფორმაში იუწყება, რომ ამერიკული კომპანია “გილიადის” ექსპერიმენტარული პრეპარატის რემდესივირის პირველი კლინიკური კვლევა, რომელსაც კორონავირუსის მკურნალობის ერთ-ერთ პოტენციურ და ყველაზე წარმატებულ საშუალებად მოიხსენიებდნენ, წარუმატებელი აღმოჩნდა.

NEWS FRONT მკითხველს კონტექსტიდან ამოგლეჯილ ინფორმაციას აწვდის. სინამდვილეში, საუბარია 24 აპრილს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO) ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ ინფორმაციაზე, რომელშიც ეწერა, რომ ერთ-ერთმა პირველმა ტესტმა კორონავირუსის წინააღმდეგ პრეპარატ რემდესივირის ეფექტიანობა ვერ დაადასტურა. ეს იყო ჩინეთში ჩატარებული ერთ-ერთი პირველი კვლევის შედეგების მოკლე შეჯამება, რომელიც ვებგვერდიდან მალევე წაიშალა, კომპანია “გილეადმა” კი განაცხადა, რომ მათი რწმენით, გამოქვეყნებული ინფორმაცია “კვლევისთვის შეუსაბამო დახასიათებას წარმოადგენდა”.

რემდესივირზე, რომელიც კომპანია “გილიადმა” თავდაპირველად ებოლას წინააღმდეგ შექმნა, სპეციალისტები გარკვეულ იმედებს ამყარებენ. აღნიშნული პრეპარატის კორონავირუსის საწინააღმდეგოდ ეფექტიანობის დასადგენად ამ დროისთვის არაერთი კვლევა მიმდინარეობს და მკვლევრები აცხადებენ, რომ შედეგები მაისის ბოლოს გახდება ცნობილი.

რაც შეეხება მცდელობას, როგორმე ეს “უვარგისი პრეპარატი” ლუგარის ლაბორატორიას დაუკავშირდეს, გამოცემა წერს, რომ ეს ის კომპანიაა, რომელსაც კავშირი აქვს ლუგარის ლაბორატორიასთან და მათი ერთობლივი ექსპერიმენტის შედეგად საქართველოში 49 ადამიანი გარდაიცვალა.


“შეგახსენებთ, რომ “გილიედ საიენსი” (Gilead Sciences) – ამერიკული ფარმაცევტული გიგანტია, რომლის ერთ-ერთი მფლობელია აშშ-ის ყოფილი თავდაცვის მინისტრი (ბუშ-უმცროსის ადმინისტრაციაში) დონალდ რამსფელდი. ეს კომპანია თბილისში მდებარე “ლუგარის ლაბორატორიას” აწვდიდა პრეპარატს სახელწოდებით “სოვალდი”, რომელიც საცდელ რეჟიმში გამოიყენებოდა C-ჰეპატიტით დაავადებულ საქართველოს მოაქალაქეებზე”, - წერს გამოცემა.

ამის საპირწონედ, NEWS FRONT-ი საქართველოს უშიშროების ყოფილი მინისტრის, იგორ გიორგაძის მიერ გავრცელებულ დეზინფორმაციას იმოწმებს და წერს, რომ აღნიშნული ექსპერიმენტის შედეგად, საქართველოს 49 მოქალაქე გარდაიცვალა. იგორ გიორგაძის მიერ გავრცელებული აბსურდული ინფორმაცია ჯერ კიდევ 2018 წელს “მითების დეტექტორმა” გადაამოწმა. სტატიაში ნათქვამია, რომ იგორ გიორგაძე მიზანმიმართულად ცდილობდა “ლუგარის ლაბორატორიის” დისკრედიტაციას და აცხადებდა, თითქოს აღნიშნულ ლაბორატორიაში ადამიანებზე ექსპერიმენტებს ატარებენ და ბიოლოგიურ იარაღს ქმნიან. სინამდვილეში კი, ლუგარის ლაბორატორია C ჰეპატიტის ელიმინაციის პროცესში დიაგნოსტირების ნაწილში მონაწილეობდა.

რიჩარდ ლუგარის სახელობის ლაბორატორია დაარსებიდან დღემდე არაერთხელ გამხდარა რუსეთის დეზინფორმაციული და პროპაგანდისტული კამპანიის მსხვერპლი. ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც NEWS FRONT-ი ლუგარის ლაბორატორიის დისკრედიტაციას და ანტიდასავლური გზავნილების გავრცელებას ცდილობს. გამოცემის ქართულენოვან გვერდზე მსგავსი შინაარსის არაერთი მასალა იძებნება. მაგალითად, “ერთუჯრედიანი “ნაცები” და “ლუგარის ლაბორატორია”, “კორონავირუსი ჩინეთში არ წარმოიშვა! გამარჯობა, ლუგარის ლაბორატორიავ!” და ა.შ.

გამოცემა დიდი ხანია შემჩნეულია რუსულ პროპაგანდასა და ანტიდასავლური გზავნილების გავრცელებაში. კორონავირუსის პანდემიის გავრცელებიდან დღემდე, NEWS FRONT-ის მიერ გამოქვეყნებულ მასალებში ხშირად ამოიკითხავთ ნარატივს, რომ ამერიკისგან განსხვავებით, რუსეთი წარმატებით ებრძვის ვირუსს. გამოცემა “სიხარულით” იუწყება, რომ რუსეთში 16 ახალი თანამედროვე სამხედრო კლინიკა უსწრაფესად შენდება,რომ რუსი სპეციალისტები დიდ წარმატებას აღწევენ ახალ კორონავირუსთან ბრძოლაში, და რომ “რუსეთში “კორონასგან” სიკვდილიანობა 50-ჯერ უფრო ნაკლებია, ვიდრე აშშ-ში “და ა.შ.

გამოცემა NEWS FRONT რუსეთშია რეგისტრირებული და 9 ენაზე (რუსულად, ქართულად, ინგლისურად, ფრანგულად, გერმანულად, სერბულად, უნგრულად, ესპანურად, ბულგარულად) აქვეყნებს კონტენტს. NEWS FRONT-ის ქართულენოვანი გვერდი ფეისბუკზე 2019 წლის 13 აპრილს დარეგისტრირდა და ამ დროისთვის 14 000-მდე გამომწერი ჰყავს.

გავლენიანი უკრაინული გამოცემა StopFake, რომელიც კრემლის აგრესიულ საინფორმაციო პროპაგანდას უკვე მეექვსე წელია ებრძვის, წერს, რომ News Front-ი ყოველთვის დეზინფორმაციის წყარო იყო.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

კორონავირუსის პანდემიის გავრცელებიდან დღემდე სხვადასხვა მედიასაშუალებებში, სოციალურ ქსელში, ონლაინ გამოცემებსა თუ კლიქბაიტ საიტებზე ვირუსულად ვრცელდება COVID-19-ის სამკურნალო და საპრევენციო მედიკამენტების დასახელებები. მიუხედავად იმისა, რომ ოფიციალური ცნობით, ჯერ არ არსებობს კორონავირუსის სამკურნალო/საპრევენციო პირდაპირი მოქმედების პრეპარატი ანდა ვაქცინა, სხვადასხვა ტიპის გამოცემები მაინც ამტკიცებენ, რომ ესა თუ ის მედიკამენტი დაავადებას კურნავს, ვირუსს კლავს ან პირიქით - კორონავირუსის “ორგანიზმში შეჭრას” აძლიერებს.

“მედიაჩეკერმა” თავი მოუყარა ყველა იმ პრეპარატს, რაც ამ დრომდე სხვადასხვა მედიასაშუალების, გამოცემების გვერდებსა თუ სოციალურ ქსელში გავრცელდა.

ამცირებს თუ არა კორონავირუსული ინფექციით დაავადების რისკს რომელიმე პრეპარატის მიღება და რეალურად კურნავს თუ არა კონკრეტული მედიკამენტები COVID-19-ს, “მედიაჩეკერმა” ექიმ-იმუნოლოგ გიორგი კამკამიძესთან გადაამოწმა. 

---

"პირველ რიგში, მინდა ვთქვა, რომ პირდაპირ კორონავირუსის საწინააღმდეგო მოქმედების, დადასტურებული და დამტკიცებული, არცერთი პრეპარატი დღეისთვის არ გვაქვს. არის მხოლოდ ექსპერიმენტული პრეპარატები", - 
გიორგი კამკამიძე, ექიმი - იმუნოლოგი

---

♦  პლაქვენილი

პლაქვენილის შესახებ ფართო აუდიტორიისთვის თავდაპირველად მაშინ გახდა ცნობილი, როდესაც ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა 19 მარტს განაცხადა, რომ მალარიის სამკურნალო ექსპერიმენტული წამალი ჰიდროქსიქლოროქინი იგივე პლაქვენილი კორონავირუსის სამკურნალოდ შედეგიანი აღმოჩნდა და მისი გამოყენება დაუყოვნებლივ უნდა დაიწყოს. მიუხედავად, სპეციალისტების გაფრთხილებისა, 5 აპრილს ტრამპმა კვლავ ისაუბრა პლაქვენილზე და მოქალაქეებს მათი მიღებისკენ მოუწოდა.

ტრამპის მოწოდების შემდეგ, ქართულ მედიაშიც აქტიურად გამოჩნდა ჰიდროქსიქლოროქინის, იგივე პლაქვანილის შესახებ მასალები. სხვადასხვა ტიპის გამოცემები მტკიცებით ფორმაში იუწყებოდნენ, რომ კორონავირუსის საწინააღმდეგო მედიკამენტი უკვე არსებობს.

ქართული მედია აღნიშნული პრეპარატით განსაკუთრებით მაშინ დაინტერესდა, როდესაც ქართველმა იმუნოლოგებმაც დაადასტურეს, რომ პლაქვენილს საქართველოშიც იყენებენ კორონავირუსით დაავადებული პაციენტების სამკურნალოდ. მიუხედავად სპეციალისტების განმარტებებისა, ვირუსულად გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს პლაქველინი უნიკალური პრეპარატია და კორონავირუსს კურნავს.

მეტიც, მედიკამენტის დასახელების შემდეგ, სხვადასხვა მედიაგამოცემები მკითხველს აცნობდნენ, რომ აღნიშნული წამალი საქართველოს აფთიაქებში თავისუფალ გაყიდვაშია და ერთი აბის ღირებულება, დაახლოებით, 83 თეთრია.

გიორგი კამკამიძე ამბობს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ პლაქვენილს კორონავირუსის ლაბორატოორიულად დადასტურებული, მძიმე პაციენტების სამკურნალოდ ნამდვილად იყენებენ, იმის მტკიცება, რომ ამ პრეპარატით COVID-19 იკურნება, ამ ეტაპზე არასწორია, რადგან ჯერჯერობით არ არსებობს მისი ეფექტურობის დამადასტურებელი კვლევა.

“პლაქვენილი არ არის ვირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატი, ეს არის მალარიის, პარაზიტული ინფექციის საწინააღმდეგო პრეპარატი. რომელსაც ახალი კორონავირუსის დროს ასევე გარკვეული ეფექტი აღმოაჩნდა. ორონდ, ეს, პირველ რიგში, არის დაკავშირებული უფრო მძიმე პაციენტების მკურნალობის ეფექტურობასთან. მისი გამოყენება მსუბუქი ან საშუალო სიმძიმის პაციენტებში არ არის მიზანშეწონილი. საპრევენციოდ კი, ცალსახად - არა.”

გიორგი კამკამიძის თქმით, პრეპარატის თვითნებურად გამოყენება დაუშვებელია და შესაძლიო მძიმე შედეგით დასრულდეს:

“ყველაზე მძიმე გართულება, რაც შეიძლება გამოიწვიოს, არის გულ-სისხძარღვთა სისტემის მხრიდან, არითმიის გამოწვევა შეუძლია. ამიტომ, ამ პრეპარატის დანიშვნა, როგორც წესი, ხორციელდება კარდიოგრამის კონტროლით, ანუ კარდიოლოგიური გამოკვლევის ფონზე. გარდა ამისა, კიდევ უამრავი ჩამონათვალია გვერდითი ეფექტების - ყველაზე მძიმე გულის მხრივ, თვალის მხრივ, ნერვული სისტემის მხრივ გართულებები და ა.შ. ძალიან დიდი ჩამონათვალია, რაც ინსტრუქციაშიც არის მითითებული. ეს პრეპარატი ჩვენთან, ძირითადად, გამოიყენება რევმატოიდული ართრიტის და სხვა ავტოიმუნური დაავადებების სამკურნალოდ".

♦ ქლოროქინი

სოციალურ ქსელში, სხვადასხვა გამოცემებსა თუ კლიქბაიტ საიტებზე, ქლოროქინს, როგორც კორონავირუსის სამკურნალო წამალს, ზოგჯერ პლაქვენილთან აიგივებენ, ზოგჯერ კი ცალკე პრეპარატად მოიხსენიებენ. ძირითადად, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ კორონავირუსთან საბრძოლველად ქლოროქინს ქართველი ექიმები წარმატებულად იყენებენ და მის ეფექტურობას სხვადასხვა ქვეყნის სპეციალისტებიც აღიარებენ. თუმცა, იყო შემთხვევა, როდესაც ერთ-ერთმა გამოცემამ მკითხველს აცნობა, რომ საფრანგეთში ახალი პრეპარატმა ქლოროქინმა უიმედო პაციენტებიც კი განკურნა და ქვეყანაში კორონავირუსის დამარცხებას უკვე ზეიმობენ.

გიორგი კამკამიძე განმარტავს, რომ ქლოროქინი და პლაქველინი ერთი და იმავე ჯგუფის პრეპარატებია და ჯერჯერობით არც ამ პრეპარატის ეფექტურობა დადასტურებულა კვლევებით. ასევე, აღნიშნავს, რომ ქლოროქინს კიდევ უფრო მეტი გვერდითი მოვლენები ახასიათებს.

“ქლოროქინი არის იგივე ჯგუფში, რაც ჰიდროქსიდ-ქლოროქინი ანუ პლაქველინი. ქლოროქინი პლაკველინის წინამორბედია. ქლოროქინს ძველად ქინაქინას ეძახდნენ და ისტორიულად, მალარიის სამკურნალოდ გამოიყენებოდა. ამ პრეპარატის, ასე ვთქვათ, უფრო ახალი თაობა ანუ პლაქველინი, უფრო ეფექტური აღმოჩნდა, კლინიკური დაკვირვების შედეგად, კიდევ ვიმეორებ, რომ მის ეფექტურობაზე სრულფასოვანი კვლევა არ ჩატარებულა. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ქლოროქინს უფრო მეტი გვერდითი მოვლენები აქვს".

♦ არბიდოლი

კორონავირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატად არბიდოლი თავდაპირველად თებერვალში გაჟღერდა. გამოცემები იუწყებოდნენ, რომ საბჭოთა კავშირში შექმნილი წამალი კორონავირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატად სახელდებოდა და რუსეთსა და ჩინეთში აქტიურად გამოიყენებოდა. გამოცემები იმასაც წერდნენ, რომ ჩინეთმა არბიდოლი კორონავირუსის საწინააღმდეგო მედიკამენტად ოფიციალურად აღიარა. 

ჩინეთსა და რუსეთში არბიდოლს მართლაც იყენებდნენ, თუმცა, გიორგი კამკამიძე ამბობს, რომ კლინიკური დაკვირვებით, აღნიშნული პრეპარატი დიდი ეფექტურობით არ ხასიათდება:

“არბიდოლი თითქოსდა ვირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატია, თუმცა არც ამაზეა კარგი კვლევები ჩატარებული. რუსების მიერ არის შექმნილი და, შესაბამისად, გარკვეული სტანდარტები, რასაც უნდა აკმაყოფილებდეს, ასეთი კვლევა არ აქვს ამ პრეპარატს. როგორც რუსეთში, ისე ჩინეთშიც ვიცით, რომ იყენებდნენ, თუმცა ამ გამოყენების შედეგად რაიმე მნიშვნელოვანი პოზიტიური შედეგი არ დაფიქსირებულა. კლინიკური შემთხვევების აღწერილობაშიც კი ჩანს, რომ ეს პრეპარატი დიდი ეფექტურობით არ ხასიათდება”, - ამბობს გიორგი კამკამაძე.

♦ იბუპროფენი და დიკლოფენაკი

იბუპროფენისა და დიკლოფენაკის “ავკარგიანობაზე” დღემდე ბევრი გამოცემა წერს. თავაპირველად, გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ოფიციალური რეკომენდაციით, ადამიანებმა, რომლებსაც COVID-19-ის სიმპტომები აღენიშნებათ, არ უნდა მიიღონ იბუპროფენი. გამოცემები წერდნენ, რომ თვითმკურნალობის შემთხვევაშიც დაშვებულია პარაცეტამოლის და არა იბუპროფენის მიღება.

მოგვიანებით კი ვირუსულად გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს იბუპროფენი, დიკლოფენაკი და ნუროფენი კორონავირუსის ორგანიზმში შეჭრას აძლიერებს. სხვადასხვა ტიპის საინფორმაციო ვებგვერდები აღნიშნულ მედიკამენტების მიღებას კორონავირუსით დაინფიცირებასთან პირდაპირ აკავშირებდნენ და მკითხველს მოუწოდებდნენ, რომ ჩვეულებრივი გაციების და სიცხის შემთხვევაშიც კი, არ დალიონ ზემოთხსენებული წამლები 

სინამდვილეში, არ არსებობს იმის მტკიცებულება, რომ კორონავირუსით ინფიცირებისას იბუპროფენის, დიკლოფენაკის ან ნუროფენის მიღება საზიანოა. არც იმის სამედიცინო მტკიცებულება არსებობს, რომ აღნიშნული მედიკამენტების მიღება რაიმე კავშირშია კორონავირუსით დაინფიცირებასთან ან დაავადების გამწვავებასთან.

“იბუპროფენი და დიკლოფენაკი მიეკუთვნება ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატებს. პრინციპში, გამოიყენება, როგორც სიცხის დამწევი, ამ შემთხვევაში. ამ პრეპარატებს ვირუსის საწინააღმდეგო მოქმედება არ გააჩნია. კლინიკური დაკვირვებების საფუძველზე, იყო მოსაზრება, რომ იბუპროფენი და დიკლოფენაკი ნაკლებად მისაღებია კორონავირუსის მკურნალობის დროს, ვიდრე, მაგალითად, პარაცეტამოლი. თუმცა, ეს არ დადასტურდა და დღეისათვის არ არის მსგავსი ჩვენება, მტკიცებულება, რომ იბუპროფენი და დიკლოფენაკი არ შეიძლება იყოს გამოყენებული კორონავირუსის დროს. არც ის დასტურდება, რომ ეს პრეპარატები აძლიერებს “ვირუსის შეჭრას”, არ არსებობს ამის მტკიცებულება".




კორონავირუსის ეპიდემიის გავრცელებიდან დღემდე, არაერთხელ გავრცელდა მითი, თითქოს ანტიბიოტიკების მიღება ორგანიზმს კორონავირუსისგან იცავს. ამ დეზინფორმაციის შესახებ უკვე ბევრი დაიწერა და ითქვა, რომ საპრევენციოდ ანტიბიოტიკების მიღება დაუშვებელია, ასევე, ჯანდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ გვერდზე ამ მითის გასაქარწყლებლად არაერთი ინფორმაცია გამოქვეყნდა, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ვირუსის საპრევენციოდ ანტიბიოტიკების ეფექტურობის თეორია დღემდე მაინც აქტუალურად რჩება.

“ვირუსულ ინფექციას ხშირად ერთვის გართულება ბაქტერიებით, იგივე, მაგალითად, ფილტვების ანთების მიზეზი ვურუსული დაავადების დროს ხშირ შემთხვევაში არის ბაქტერიები. ასეა კორონავირუსის შემთხვევაშიც. ამ მიზეზის გამო გამოიყენება ანტიბიოტიკები და არა თვითონ ვირუსული ინფექციის სამკურნალოდ”,- განმარტავს გიორგი კამკამიძე.

კონკრეტული ანტიბიოტიკის - აზითრომიცინის გამოყენების შესახებ ინფორმაცია თავპირველად ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გაავრცელა და თქვა, რომ ექიმები პლაქვენილს აზითრომიცინთან ერთად კომბინაციაში ეფექტურად იყენებდნენ. ინფორმაცია მალევე გავრცელდა ქართულ მედიაშიც.

გიორგი კამკამიძე ამბობს, რომ ანტიბიოტიკების, მათ შორის აზითრომიცინის თვითნებურად მიღება დაუშვებელია და მისი შერჩევა და დანიშვნა მხოლოდ ინდივიდუალურად, ექიმის მიერ არის შესაძლებელი. მიუხედავად იმისა, რომ ექიმებმა კორონავირუსით დაავადებული მძიმე პაციენტების მკურნალობისას, პლაკველინთან ერთად კომბინაციაში აზითრომიცინის მიღებისას გარკვეული დადებითი შედეგები დააფიქსირეს, ამ დრომდე არ არსებობს კარგი კვლევა, რომელიც ამ პრეპარატის ეფექტურობა დაადასტურებდა:

“აზითრომიცინი არის ჩვეულებრივი ანტიბიოტიკი, ძალიან ფართოდ გავრცელებული და, პრაქტიკაში, ინიშნება ბაქტერიების საწინააღმდეგოდ. პლაკველინთან ერთად კომბინაციაში, ამ პრეპარატის გარკვეული ეფექტურობა დააფიქსირეს, თუმცა, კარგი კვლევა ამასთან დაკავშირებით ჯერ არ ყოფილა ჩატარებული და ეს არის მხოლოდ კლინიკური დაკვირვებების საფუძველზე. ასე სწრაფად სრულფასოვანი კვლევები მაინც ვერ ჩატარდება, მაგრამ ეხლა მიმდინარეობს შედარებით “გამართული” კვლევა და ალბათ გამოჩნდება მართლა ეფექტურია თუ არა ეს კომბინაცია, თუ უბრალოდ შემთხვევითად იყო პაციენტებში მიღებული ეფექტი".

♦ ტოცილიზუმაბი

ამ მედიკამენტის დასახელება თავდაპირველად აპრილის დასაწყისში გაჟღერდა. როდესაც, მედიისთვის ცნობილი გახდა, რომ საქართველოში COVID-19-ით ინფიცირებული პაციენტის სამკურნალოდ პრეპარატი "ტოცილიზუმაბი" პირველად გამოიყენეს. 

მიუხედავად იმისა, რომ მის ეფექტურობაზე ბევრი წერს, დღემდე არ არსებობს კვლევა და იმის სამედიცინო მტკიცებულება, რომ აღნული მედიკამენტი კორონავირუსის საწინააღმდეგოდ ეფექტურია. ტოცილიზუმაბის, ისევე, როგორც სხვა ზემოთხსენებული პრეპარატების თვითნებურად მიღება დაუშვებელია. გიორგი კამკამიძე ამბობს, რომ, საბედნიეროდ, ტოცილიზუმაბი მოსახლეობისთვის მარტივად ხელმისაწვდომი პრეპარატი არ არის.

“ტოცილიზუმაბი არის იმუნოთერაპიული საშუალება, ანუ იმუნოლოგიური მექანიზმით მოქმედებს და გამოიყენება სხვადასხვა იმუნოლოგიური ტიპის დაავადებების სამკურნალოდ. ასე ვთქვათ, საკმაოდ პერსპექტიული პრეპარატია, საქართველოშიც, როგორც ვიცით, ერთი-ორ პაციენტზე გამოიყენეს. თუმცა, ძალიან ძვირია და აფთიაქებშიც არ იშოვება, საბედნიეროდ, რომ პირდაპირ პაციენტებმა იყიდონ. ამ დროისთვის გამოიყენება მხოლოდ მძიმე მდგომარეობის შემთხვევაში, როდესაც არის ე.წ. “ციტოგენური შტორმის” მდგომარეობა. ამ პრეპარატზეც ჯერჯერობით შედარებით ნაკლებად არის კლინიკური დაკვირვება და სრულფასოვანი კვლევა არ ჩატარებულა"

♦ რემდესივირი

“კორონავირუსის წინააღმდეგ პრეპარატი შექმნილია” - ამ სათაურით ერთ-ერთმა გამოცემამ მკითხველს პრეპარატი რემდესივირი წარუდგინა. ამ მედიკამენტის შესახებ მედიაში თებერვლის შუა რიცხვებიდან ვრცელდება ინფორმაცია. სხვადასხვა პერიოდში, გამოცემები სიხარულით იუწყებოდნენ, რომ ახალი პრეპარატი კორონავირუსით ინფიცირებულებს კურნავს. 

სინამდვილეში, რემდესივირი ახალი მედიკამენტი არ არის და ის სპეციალურად კორონავირუსის სამკურნალოდ არ შექმნილა, ეს პრეპარატი ებოლას საწინააღმდეგოდ შეიქმნა და პირველად სწორედ მაშინ გამოიყენეს.

“რემდესივირი პირდაპირი მოქმედების ვირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატია. თუმცა ეს პრეპარატი არ შექმნილა კონკრეტულად კორონავირუსის სამკურნალოდ. ის უკვე არსებობდა, ებოლას ეპიდემიის დროს გამოიყენეს პირველად. შესაბამისად, არავინ იცოდა რა ეფექტი შეიძლება ჰქონოდა ამ პრეპარატს კორონავირუსზე. დღეს მიმდინარეობს კარგი კვლევა და, გვპირდებიან, რომ შედეგები გვეცოდინება მაისის ბოლოს“, - ამბობს გიორგი კამკამიძე.

მიუხედავად იმისა, რომ მედიკოსები ამ პრეპარატს საიმედოდ მიიჩნევენ და რემდესივირის პერსპექტიულობაზე ხშირად საუბრობენ, მისი ეფექტურობა ოფიციალური კვლევით ჯერ არ დადასტურებულა.

 ♦ მეფლოხინი

გავრცელდა ინფორმაცია მალარიის სამკურნალო პრეპარატ მეფლოხინზეც. აღნიშნულ მედიკამენტზე რუსული პროპაგანდისტული გამოცემა სპუტნიკი, ერთ-ერთ რუსულ სააგენტოზე (ria.ru) დაყრდნობით, მტკიცებით ფორმაში წერდა, თითქოს, რუსმა მეცნიერებმა კორონავირუსის სამკურნალო პრეპარატი შეიმუშავეს და ახალი მედიკამენტი „მეფლოხინის“ ბაზაზე შექმნეს. მეტი დამაჯერებლობისთვის, გამოცემა განმარტავდა, რომ რუსმა ექიმებმა კორონავირუსის მკურნალობის სქემა ჩინური და ფრანგული გამოცდილების გათვალისწინებით შეიმუშავეს.

ჯერჯერობით, არ არსებობს მტკიცებულება, რომ მეფხოლინი ანდა მის ბაზაზე შექმნილი რაიმე პრეპარატი კორონავირუსის საწინააღმდეგოდ გამოდგება. მეფხოლინის ეფექტურობას არ ადასტურებენ მედიკოსები და მეტიც, გიორგი კამკამიძე ამბობს, რომ მეფხოლინი არაპერსპექტიულ პრეპარატად ითვლება:

“ამ პრეპარატზე რაიმე სასიკეთო შედეგები ჯერჯერობით არ გვაქვს, არაპერსპექტიულად ითვლება”.

♦ შიდსის საწინააღმდეგო პრეპარატები

კორონავირუსის წინააღმდეგ შიდსის საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენების შესახებაც აქტიურად ვრცელდებოდა ინფორმაცია. გამოცემები იუწყებოდნენ, თითქოს შიდსის წამალი კორონავირუსს კურნავს. თუმცა, ოფიციალური წყაროები COVID-19-ის წინააღმდეგ აივ ინფექციის წამლის ეფექტურობას არ ადასტურებენ.

“შიდსის საწინააღმდეგო წამლებზე თავიდანვე გეტყვით, რომ დღეს უკვე თითქმის დადასტურებულია, რომ ისინი არ არის ეფექტური, არ ამჟღავნებს ეფექტურობას კორონავირუსის საწინააღმდეგოდ”, - ამბობს გიორგი კამკამიძე.

♦ ფავიპირავირი

რემდესივირის მსგავსად, ფავიპირავირის შესახებ სხვადასხვა გამოცემები იუწყებოდნენ, რომ კორონავირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატი უკვე არსებობს. მიუხედავად იმისა, რომ ამ მედიკამენტზეც სპეციალისტები გარკვეულ იმედებს ამყარებენ, ჯერჯერობით არ არსებობს მისი ეფექტურობის დამადასტურებელი სამედიცინო კვლევა.

სხვა ზემოთჩამოთვილი პრეპარატების მსგავსად, არც ფავიპირავირია კონკრეტულად კორონავირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატი. აღნიშნული მედიკამენტი იაპონიაში გრიპის სამკურნალოდ შეიქმნა.

“ეს არის იაპონიაში შექმნილი პრეპარატი, რომელიც გამიზნული იყო გრიპის საწინააღმდეგო, სამკურნალო საშუალებად. ექსპერიმენტულ კვლევებში აღმოაჩნდა კორონავირუსის საწინააღმდეგო მოქმედება, თუმცა, რემდესივირის მსგავსად, ამ პრეპარატზეც მიმდინარეობს კვლევა, რამდენად ეფექტური შეიძლება იყოს. ახლო მომავალში ამაზეც გვექნება პასუხი. ეს პრეპარატი ჩვენთან რეგისტრირებული არ არის, აფთიაქებში არ იყიდება და, შესაბამისად, მოსახლეობისთვის ხელმისაწვდომი არ არის”, - ამბობს გიორგი კამკამიძე.

♦ ივერმექტინი

ივერმექტინი, როგორც კორონავირუსის სამკურნალო პრეპარატი, სხვადასხვა მედიაგამოცემებისა და საიტების გვერდებზე აქტიურად აპრილის დასაწყისიდან გამოჩნდა. გამოცემები იუწყებოდნენ, რომ აშშ-ს სურსათისა და წამლების კონტროლის ადმინისტრაციამ აღნიშნული პრეპარატი COVID-19-ის სამკურნალოდ უკვე დაამტკიცა. იწერებოდა, რომ ივერმექტინი ფართო მასშტაბით ხელმისაწვდომია და იგი ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის აუცილებელ მედიკამენტთა სიაში შედის, როგორც ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური პრეპარატი. რამდენიმე გამოცემა იმასაც კი წერდა, რომ პრეპარატმა “ივერმექტინმა კორონავირუსი უჯრედულ დონეზე ორ დღეში დათრგუნა”. 

ექიმი იმუნოლოგის განმარტებით, ივერმექტინი ვირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატი არ არის და მას სხვადასხვა პარაზიტული ინფექციების დროს იყენებენ. გიორგი კამკამიძე ამბობს, რომ კორონავირუსით დაინფიცირებული მძიმე პაციენტების სამკურნალოდ მას დამატებით პრეპარატად იყენებენ, თუმცა, სხვა პრეპარატების მსგავსად, არც მისი ეფექტურობა დადასტურებულა ამ დრომდე:

“ივერმექტინს ვიყენებთ მუნის სამკურნალოდ, მაგალითად, და ზოგიერთი სხვა პარაზიტული ინფექციის დროს. ჩვენს აფთიაქებში ეს პრეპარატი არ იყიდება და როცა გვჭირდებოდა ხოლმე ჩამოგვქონდა უცხოეთიდან. თუმცა, იმის საშიშროება არის, რომ, მაგალითად, ვინმემ შემოიტანოს ევროპის ქვეყნებიდან. ჯერჯერობით, არ არსებობს რეკომენდაცია იმაზე, რომ ეს პრეპარატი ეფექტური იქნება კორონავირუსის წინააღმდეგ. მისი გამოყენება თვითნებურად დაუშვებელია.”

---

ექიმი იმუნოლოგი განმარტავს, რომ ყველა ზემოთჩამოთვლილი პრეპარატი გამოიყენება არა უშუალოდ ვირუსის, არამედ მასთან ერთად გამოწვეული გართულებების სამკურნალოდ.

“ყველა ის პრეპარატი, რომელიც დღეისათვის მეტნაკლებად არის მოწოდებული კორონავირუსით დაინფიცირებული პაციენტის მართვისთვის, მათი ეფექტურობა არის დაფუძნებული უფრო მეტად კორონავირუსით გამოწვეული გართულებების სამკურნალოდ და არა უშუალოდ თვითონ ამ ვირუსის გასანადგურებლად. შესაბამისად, ეს ყველა პრეპარატი არაპირდაპირი მოქმედების პრეპარატებია და მათი ეფექტურობაც არაპირდაპირია.”

გიორგი კამკამიძე ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ კონკრეტულად კორონავირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატი ამ დრომდე არ არსებობს.

---

"ჯერ კიდევ ველოდებით ისეთ პრეპარატს, რომელიც იქნება პირდაპირი მოქმედების ამ ვირუსის საწინააღმდეგოდ. ყველა ზემოთჩამოთვილი პრეპარატი არის საკმაოდ მძიმე, სერიოზული პრეპარატი და მათი საპროფილაქტიკოდ გამოყენება ნამდვილად დაუშვებელია. ასევე, მსუბუქი პაციენტებისთვისა კი არ არის რეკომენდებული. არავის არ ვურჩევ, რომ თვითნებურად იყიდოს ეს პრეპარატები და დაიწყოს მათი მიღება. ეს გამოიწვევს ძალიან ბევრ გვერდით მოვლენას და ზოგიერთ შემთხვევაში, შეიძლება სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობა განვითარდეს."

---

ხშირად, ზემოთჩამოთვლილი მედიკამენტების დასახელება - რეკომენდაციის დართვით, “მიიღეთ” ან “არ მიიღოთ” ესა თუ ის პრეპარატი, მტკიცებით, რომ “ეს წამალი კორონავირუსს კურნავს” და ა.შ - დიდი ასოებით, ძახილის ნიშნებით და მყვირალა ტექსტებით, პირდაპირ სათაურშია გამოტანილი. არის შემთხვევები, როდესაც სტატია საერთოდ არ შეესაბამება სათაურს და თუ მკითხველი სრულად წაიკითხავს, აღმოაჩენს, რომ ამა თუ იმ პრეპარატის ეფექტურობა ჯერ კიდევ არ არის დადასტურებული და მხოლოდ და მხოლოდ ვარაუდია. არსებობს რეალური საფრთხე, რომ მკითხველმა მხოლოდ სათაურიდან მიიღოს ინფორმაცია, შეცდომაში შევიდეს და ირწმუნოს, რომ რომელიმე კონკრეტული პრეპარატის მიღება კორონავირუსისგან დაიცავს.

როდესაც კორონავირუსის პანდემიის გამო, COVID-19-ის სამკურნალო საშუალებებზე საზოგადოებაში მაღალი საჯარო ინტერესი არსებობს, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ აუდიტორიამ მედიკამენტების შესახებ ოფიციალურ წყაროებთან გადამოწმებული ინფორმაცია მიიღოს. მსგავს კრიზისულ ვითარებაში, მედიას მართებს განსაკუთრებული ყურადღების გამოჩენა და პასუხისმგებლობა, რომ მიაწოდოს ზუსტი ინფორმაცია, შეცდომაში არ შეიყვანოს აუდიტორია და ე.წ. კლიკებს არ შეწიროს ფაქტები.

“ზოგადად, არ ვეთანხმები მოსაზრებას, რომ წამლების დასახელებები არ უნდა იყოს ნახსენები. მსოფლიოში ყველა სანდო მედია ასახელებს სახელებს, შეუძლებელია მედიკამენტებზე ილაპარაკო სახელის გარეშე, აბსტრაქტულად ვერ ილაპარაკებ... თუმცა, რა თქმა უნდა, მედიას აქვს პასუხისმგებლობა, რომ სწორად გააშუქოს და ზუსტად აღწეროს ამბავი. ერთი შეხედვით, თითქოს საბაზისოა, რომ წყარო ყოველთვის უნდა გადაამოწმო, მაგრამ, სამწუხაროდ, ეგეც არ ხდება. არიან მედიები, რომლებიც, სავარაუდოდ, მიზანმიმართულად ავრცელებენ ყალბ ინფორმაციას”, - ამბობს ცირა გვასალია, “კაქტუს-მედიის” დამფუძნებელი ჟურნალისტი, რომელიც საქართველოსა და მსოფლიოში მიმდინარე ჯანდაცვის საკითხებს აქტიურად აშუქებს.

ამა თუ იმ მედიკამენტის ეფექტურობის დასამტკიცებლად, მეტი დამაჯერებლობისთვის, ხშირად გამოცემები ინფორმაციის წყაროდ უცხოელი თუ ადგილობრივი ექიმების, ზოგჯერ კი სრულიად უცნობი ადამიანების მოსაზრებებს იშველიებენ.

“მეცნიერების ერთ დარგში ნობელის პრემიის მიღება არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ადამიანი მეცნიერების ყველა დარგში ერკვევა. არც დოქტორის ხარისხი და პრესტიჟულ სამედიცინო სკოლაში სწავლება არ აქცევს მას სხვა კონკრეტულ საკითხში კომპეტენტურ და ავტორიტეტულ მეცნიერად” - ვკითხულობთ ჰარვარდის უნივერსიტეტის ეპიდემიოლოგიის პროფესორ ბილ ჰენეჯის მიერ Journalist’s Resource-სთვის გაზიარებულ რჩევებში.

ცირა გვასალია, საკუთარ გამოცდილებაზე დაყრდნობით, ამბობს, რომ მნიშვნელოვანია ჟურნალისტმა პირველწყაროდან მიღებული ინფორმაცია გაუზიაროს აუდიტორიას:

“ჩემი წყაროები არის პირდაპირი წყაროები მაგალითად, ამერიკის სურსათისა და წამლის ადმინისტრაცია (FDA), ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO), The New York Times და ა.შ. ვფიქრობ, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჟურნალისტი თვითონ ეცნობოდეს პირველწყაროს. დაავადებათა კონტროლის გვერდზეც არის ქართულად ნათარგმნი, მაგალითად, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ინფოგრაფიკები და მნიშვნელოვანი ინფორმაციები. იმის თქმა მინდა, რომ ქართულ ენაზეც საბაზისო ინფორმაცია ხელმისაწვდომია.”

გადამოწმებული და ზუსტი ინფორმაციის განსაკუთრებულ მნიშნველობაზე ამახვილებს ყურადღებას საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაც. ქარტიის განცხადებით, მთელი მსოფლიოს მასშტაბით მომატებულია დეზინფორმაციის ნაკადი, რაც მედიისთვის ქმნის ახალ გამოწვევას, დახარჯოს განსაკუთრებული ძალისხმევა ინფორმაციის გადამოწმებაში:

“ახალმა რეალობამ დიდი გამოწვევის წინაშე დააყენა მედია პროფესიული სტანდარტების დაცვის თვალსაზრისითაც. კორონავირუსის გაშუქებისას აუცილებელია ეთიკური ჟურნალისტიკის პრინციპების: სიზუსტე, სამართლიანობა, მიუკერძოებლობა და ა.შ. დაცვა. ამავდროულად, მედიას მართებს განსაკუთრებული სიფრთხილე ტერმინოლოგიის გამოყენებისას” , - ვკითხულობთ ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ COVID-19-ის გაშუქების გზამკვლევში.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

2019 წლის დეკემბერში, ჩინეთში, ახალი კორონავირუსის  პირველი შემთხვევა დაფიქსირდა. 2020 წლის 11 მარტს კი ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ COVID-19 პანდემიად გამოაცხადა. ახალმა რეალობამ და დაავადების ფართოდ გავრცელებამ, ვირუსთან დაკავშირებულ ინფორმაციაზე მოთხოვნა გაზარდა, პარალელურად, იმატა მითებისა და დეზინფორმაციის ნაკადმაც. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ, ახალ კორონავირუსს, მასობრივი ინფოდემია უწოდა, სწორედ მასთან დაკავშირებული უამრავი დაუზუსტებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო.

ვირუსის ფართოდ გავრცელებისთანავე, მედიასაშუალებებსა თუ სოციალურ ქსელში ვირუსის წარმოშობაზე არაერთი კონსპირაციული თეორია გავრცელდა. Covid-19-ის გავრცელება ხან გველს დაუკავშირეს, ხან უსადენო 5G ინტერნეტ კავშირს, ზოგი წერს, რომ ვირუსი უჰანის ლაბორატორიიდან “გამოეპარათ”, ზოგი გამოცემა დღემდე ირწმუნება, რომ კორონავირუსი ხელოვნურად შექმნილი ბიოლოგიური იარაღია, ზოგი კი, განსაკუთრებით, კრემლისტური და ანტიდასავლური გზავნილების გამავრცელებელი გამოცემები, დაჟინებით ამტკიცებენ, რომ ვირუსის გავრცელებაში ამერიკის ხელი ურევია.

"მედიაჩეკერმა" კორონავირუსის გავრცელებიდან დღემდე, ვირუსის წარმოშობის შესახებ გავრცელებული მითები მოიკვლია. ქვემოთ რამდენიმე, ყველაზე გავრცელებული დეზინფორმაციის შესახებ გიამბობთ და ამ მითების გაქარწყლებას შევეცდებით.

ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ გავრცელებული დეზინფორმაცია კორონავირუსის შესახებ არის ის, რომ Covid-19 ლაბორატორიაში ხელოვნურად შექმნილი ბიოლოგიური იარაღია. Ამგვარ, კონსპირაციული თეორიის გამავრცელებელ მედიასაშუალებებსა თუ ჯგუფებს, ეს აქცენტი უმეტეს შემთხვევაში სათაურშივე აქვთ გამოტანილი, ზოგ შემთხვევაში კითხვითი ფორმით, ზოგან კი ციტატად. შევხვდებით იმ ვერსიასაც, რომ კორონავირუსი ჩინეთის ან ამერიკის ლაბორატორიებში შეიქმნა.

მაგალითისთვის, “კორონავირუსი ხელოვნურად შექმნილი ბიოიარაღია?” - ამ სათაურით Versia.ge-ზე გამოქვეყნებულია მასალა, რომლის ავტორი ვირუსს მომაკვდინებელს უწოდებს და შეთქმულების თეორიის შესაძლებლობაზე საუბრობს, რომლის მიზნადაც გავრცელებულ აზრს: “ადამიანების გამოხშირვას” ასახელებს.

“ზუსტად საიდან მოიპარეს ჩინელებმა, რა გზით მოხვდა ვირუსი უხანის ლაბორატორიაში, ან საიდან გაჟონა მოსახლეობაში, ჯერჯერობით დაუდგენელია. არადა, საყურადღებოა, რომ უხანის ლაბორატორიის მეცნიერებმა ღამურიდან კორონავირუსის ადამიანზე გავრცელების შესაძლებლობაზე წლების წინ დაიწყეს საუბარი ანუ შეიძლება ითქვას, რომ ამერიკელი და ჩინელი მეცნიერები დაახლოებით, 15 წელი მუშაობდნენ ბიოლოგიურ იარაღზე, რომელიც კაცთმოძულეთა ჯგუფს საშუალებას მისცემდა, გაენადგურებინა ადამიანთა მებრძოლი ნაწილი ბრძოლისუნარიანი მამაკაცების სახით”, - ციტირებს გამოცემა ვინმე ჯაბა ტყემალაძეს, თერაპევტსა და მეცნიერს.

მსგავს კონსპირაციულ თეორიებს ვირუსის წარმოშობაზე აქტიურად ავრცელებენ ისეთი ვებპორტალები, როგორიცაა: siaxleni.com, gewold.ge, kvira.ge, The Georgian times, qartuliazri.reportiori.ge, exclusivenews.ge, for.ge, newposts.ge.

ამ გამოცემების მასალებში წყარო ან არ ჩანს, ან გამოყენებულია ისეთი ფრაზები, როგორიცაა მაგალითად: “ჩინეთის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის მეცნიერების აზრით” ან “გარკვეულ წრეებში”. ზოგიერი, მაგალითად, progressnews.ge, მიხეილ ცაგარელს ეყრდნობა და წერს რომ “ჩინელებმა ღამურებში 50 შტამი სხვადასხვა გრიპის ვირუსი შეუშვეს. აქედან გამომდინარე ერთ-ერთი ღამურა ან გაუშვეს ან გაექცათ.”

მას შემდეგ, რაც ვირუსზე, როგორც ბიოლოგიურ იარაღზე ვნებათაღელვა შედარებით ჩაცხრა, სოციალური ქსელი ახალმა კონსპირაციულმა თეორიამ მოიცვა. ამ თეორიის მიმდევრები წერენ, რომ კორონავირუსის გავრცელებას მაღალსიჩქარიანი უსადენო ინტერნეტი 5G იწვევს.

“კორონავირუსი ადამიანის მიერ შექმნილი ვირუსია, რომელიც რაღაც მიზეზის გამო, ზუსტად მაშინ გავრცელდა, როცა 5G-ს ტესტავენ. შესაძლოა ვირუსის მიზანი დედამიწის პოპულაციის კონტროლი იყოს და მათ უამრავი ჩვენგანის თავიდან მოშორება სურდეთ”, - წერს მაგალითად სპორტული გამოცემა Crystalsport.ge, ერთ-ერთ მოკრივეზე დაყრდნობით.

ამირ ხანის ციტატას აქვეყნებს Popsport.com -იც. თუმცა ვებგვერდზე, ტექსტის ბოლოს აქვს მითითებული რომ ეს “ვერსია მეცნიერულ საფუძველს მოკლებულია”.

Siaxleni.com და Pressa.ge კი ლალი მოროშკინას სტატუსს აქვეყნებს 5G ანტენების შესაძლო კავშირზე ახალ კორონავირუსთან. ამავე თეორიაზე საუბრობს Alia.ge-ც.

• იხილეთ ვრცელი მასალა კორონავირუსის 5G ინტერნეტთან უსაფუძვლო კავშირზე

ჩინეთში ახალი კორონავირუსი ამერიკელმა სამხედროებმა განზრახ შეიტანეს - ეს არის ერთ-ერთი თეორია ვირუსის გავრცელებასთან დაკავშირებით, რომელიც ყველაზე აქტიურად ანტიდასავლური გზავნილების გამავრცელებელ მედიებში შეინიშნება. მაგალითად, სწორედ ამაზეა საუბარი NewsFrontGeorgia-ს ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ მასალაში “კორონავირუსი ჩინეთში არ წარმოიშვა! გამარჯობა, ლუგარის ლაბორატორიავ”.

ანალოგიურ კონსპირაციულ თეორიას ავითარებს gewold.ge. ორივე მათგანი, ამ თეორიას, ჩინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ტვიტზე დაყრდნობით ავრცელებს.




რამოდენიმე პორტალზე გამოქვეყნდა მოსაზრება იმის შესახებაც, რომ ახალი კორონავირუსის პირველწყარო გველია. მაგალითად Fortuna.ge-ზე ვკითხულობთ, რომ: ”მსოფლიო ჯანდაცვის მეცნიერებზე დაყრდნობით CNN წერს, რომ ახალი ვირუსის გავრცელების მიზეზი შესაძლოა იყვნენ გველები, ჩინური კრეიტი და ჩინური კობრა”.

თუმცა, უცნობია რას ეყდრნობა გამოცემა, ვინაიდან, ასეთი ინფორმაცია ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციას არ გაუვრცელებია, ოფიციალურ ვერსიებში არსადაა ნახსენები რომ ვირუსის პირველწყარო შესაძლებელია გველი იყოს.

მსგავსი ვარაუდი ვრცელდება ipress.ge-ზეც სათაურით “მეცნიერების ვარაუდით, ჩინეთში ახალი კორონავირუსის წყარო შესაძლოა, შხამიანი გველი იყოს”

• ვირუსი ბიოლოგიური იარაღია და ლაბორატორიაში ხელოვნულად შექმნეს;
• ხალი კორონავირუსის წარმოშობა დაკავშირებულია 5G ანტენების დადგმასთან;
• Covid -19 ამერიკელმა ჯარისკაცებმა ჩინეთში განზრახ შეიტანეს;
• ახალი კორონავირუსის გავრცელების წყარო გველია

ყველა ეს თეორია სპეკულაციაა.

ამ ეტაპზე არც მეცნიერულად და არც ლაბორატორიულად არ დასტურდება, რომ COVID-19 ჩინეთის ან ამერიკის შეერთებული შტატების რომელიმე ლაბორატორიაში შექმნეს. მეცნიერები, რომლებიც ახალი კორონავირუსის წარმოშობას იკვლევენ, ამბობენ რომ ვირუსი არ არის გენერირებული ადამიანებისგან და ის ბუნებრივი პროცესების შედეგად ჩამოყალიბებული მიკროორგანიზმია.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) ერთ-ერთ ანგარიშში ამბობს, რომ: “COVID-19 არის ზოონოზური წარმოშობის ვირუსი. ფილოფენეტიკური (ბიოლოგიური დარგი, რომელიც შეისწავლის სხვადასხვა ორგანიზმების ევოლუციის პროცესს) ანალიზის შედეგად გამოვლინდა, რომ ვირუსის რეზერვუარი არის ღამურა, მაგრამ ჯერ არ არის გამოვლენილი მათი შუალედური გადამტანი”. ზოონოზური კი, ამერიკის შეერთებული შტატების დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) განმარტებით, ისეთი დაავადებაა, რომელიც შესაძლებელი გავრცელდეს ცხოველიდან ადამიანზე და ის იყოს მისი პირველწყარო.

New England Journal of Medicine-ის მიერ გამოქვეყნებულ სტატიაშიც საუბარია იმაზე, რომ ვირუსის პირველწყარო სავარაუდოდ ღამურაა, ვინაიდან კორონავირუსის რნმ-ის თანმიმდევრობა ჰგავს სწორედ იმ ვირუსების დნმ-ის მასალას, რაც ღამურებში ცირკულირებს.

ამერიკულმა სამეცნიერო გამოცემამ Nature medicine -მა, რომელიც ძალიან დიდი პოპულარობით სარგებლობს, გამოაქვეყნა კვლევა, რომელშიც ნათქვამია რომ თეორია SARS-COV-2 ლაბორატორიაში მანიპულაციის შედეგად წარმოშობაზე სარწმუნო არ არის.

”ჩვენ გთავაზობთ ორ სცენარს, რომელმაც დამაჯერებლად შეიძლება ახსნას SARS-COV-2-ის წარმოშობა:

1. ბუნებრივი გადარჩევა მასპინძელი ცხოველის ორგანიზმში, ზოონოზურ გადაცემამდე;
2. ბუნებრივი გადარჩევა ადამიანებში ზოონოზური გადაცემის შემდეგ”, - ვკითხულობთ კვლევაში.

სკრიფსის კვლევითი ინსტიტუტის მასალაში ნათქვამია, რომ ამ ეტაპზე არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება კორონავირუსის ხელოვნურად შექმნის შესახებ. ამ წყაროშიც საუბარია იმაზე, რომ ვირუსის წარმოშობის ძირითად რეზერვუარს ღამურას უკავშირებენ. მართალია დადასტურებული არაა პირდაპირი გადაცემა ღამურადან ადამიანზე, მაგრამ ვარაუდობენ, რომ მათ შორის არსებობდა ვირუსის შუალედური გადამტანი.

ახალი კორონავირუსის შესახებ ამ კონსპირაციულ თეორიებს უსაფუძვლოს უწოდებენ ქართველი ეპიდემიოლოგებიც.

“მესმის, ეს არის შეთქმულების თეორიები. მე მეცნიერულ ფაქტებზე დაყრდნობით ვმსჯელობ. მეცნიერული ფაქტი არის ერთი – შესწავლილია, ვირუსის სიკვენსი გაკეთებულია, ანუ ამ ვირუსის თანმიმდევრობა გაშიფრულია. დადგენილია, რა სიხშირით ხდება იქ მუტაციები. ეს გამოაქვეყნეს ამ დარგში მსოფლიოში წამყვანმა მოლეკულურმა ბიოლოგებმა, რომლებიც ამ მეცნიერებაში ყველაზე კაშკაშა ვარსკვლავები არიან. მათ სიტყვას ყველაზე დიდი ფასი აქვს. ეს ვირუსი, სადღაც ოქტომბრის ბოლოს – ნოემბერში წარმოიქმნა. ესეც გამოთვლილია და ამ სიკვენსირების საშუალებით დადგენილია, რომ ეს არის ბუნებრივად მოხდენილი მუტაციები”, - განაცხადა დაავადებათა კონკტროლისა და საზოგადოებრივის ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორის მოადგილემ, ლუგარის კვლევითი ცენტრის ხელმძღვანელმა პაატა იმნაძემ ტელეკომპანია “იმედის” ეთერში.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

იწვევს თუ არა 5G ინტერნეტი კორონავირუსის გავრცელებას? - კონსპირაციული თეორია უსაფუძვლოა და სიმართლეს არ შეესაბამება, თუმცა ინფორმაცია ამის თაობაზე მსოფლიოს არაერთ ქვეყანაში გავრცელდა, მათ შორის - საქართველოშიც.


ეს არის 4G-ზე 10-20-ჯერ სწრაფი მობილური ინტერნეტი. “5G განვითარების ხელშეწყობის სტრატეგიაში”, რომელიც საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ გასულ წელს გამოაქვეყნა, აღნიშნულია, რომ 5G-ს გამოყენება უზრუნველყოფს უამრავი პრობლემური საკითხის გადაჭრას, როგორიცაა:

• საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მართვა/დაგეგმარება;
• ავტოსატრანსპორტო რეგულირების ინფრასტრუქტურის მართვა;
• სამოქალაქო უსაფრთხოების სისტემების დახვეწა/მუშაობა;
• სამაშველო ოპერაციების ეფექტიანი მართვა დრონებისა და სხვა ტექნიკური აღჭურვილობის გამოყენებით;
• მიუდგომელ ადგილებსა და სტიქიური უბედურებების ზონებში მძიმე ტექნიკის დისტანციური მართვა;
• ენერგორესურსების დისტანციური მართვა;
• ელექტრონული ჯანდაცვის სისტემის დანერგვა და მართვა…

5G ქსელი უკვე მუშაობს რამდენიმე ქვეყანაში. 2018 წლიდან კომპანია Verizon-მა 5G აშშ-ში ჩაუშვა. ამის შემდეგ, 5G-ს კომერციული გამოყენება დაიწყეს ჯერ სამხრეთ კორეაში, შემდეგ კი შვეიცარიაში. 2019 წელს კი ჩინეთში ჩაუშვეს 5G-ის უმსხვილესი ქსელი მსოფლიოში.

ევროპაში 5G ლიცენზიები უკვე გაცემულია ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა - ფინეთი, ავსტრია, საფრანგეთი, გერმანია, იტალია, ესპანეთი, შვედეთი, დიდი ბრიტანეთი, ნორვეგია.

საქართველოში 5G ქსელის დანერგვისა და განვითარების თვალსაზრისით მკაფიო ვადები განსაზღვრული არ არის.

5G-ის საწინააღმდეგოდ, სოციალურ ქსელებში, მსოფლიოს სხვადასხბა ქვეყანაში შექმნილი არაერთი ჯგუფი იძებნება. ჯგუფებში ავრცელებენ ვიდეოებს, რომლებზეც ასახულია ხანძრის ალში გახვეული ანძები სხვადასხვა ქვეყანაში. ვიდეოებზე თანდართული ტექსტის მიხედვით, ანძებს წვავენ და ანგრევენ მსოფლიოს ქალაქებში, რადგან ისინი იწვევენ ახალი კორონავირუსის გავრცელებას.

ბოლო პერიოდში საქართველოში ვირუსულად გავრცელდა რამდენიმე რუსულენოვანი ვიდეო,  რომლებიც მოსახლეობას 5G-სა და COVID-19-ის ურთიერთკავშირზე აფრთხილებს. ვიდეოს თან ახლავს მიმართვის ტექსტი, რომელიც 5G-ის პროექტის გაჩერებას მოითხოვს მსოფლიოში.

“ჩვენ გვექნება “ჭკვიანი” სახლები, “ჭკვიანი” ბიზნესი, “ჭკვიანი” გზები, “ჭკვიანი” ქალაქები და თვითმართვადი ავტომობილები. პრაქტიკულად ყველაფერი, რაც გვაქვს - იქნება ეს მაცივარი, თუ სარეცხი მანქანა, რძის ბოთლი თუ სავარცხალი, ანტენებითა და მიკროჩიპებით იქნება აღჭურვილი უკაბელო ინტერნეტთან დასაკავშირებლად… დათვლილია, რომ 5G-ის მილიონობით ახალი სადგური და 20 ათასი თანამგზავრი, 200 მილიარდი გადამცემი მოწყობილობა იქნება საჭირო 2020 წელს, შემდეგ ეს მონაცემები გაიზრდება… ასეთი გეგმები საფრთხეს წარმოადგენს და შეიძლება შეუქცევადი შედეგები მოიტანოს კაცობრიობისთვის და გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს დედამიწის ეკოსისტემას. აუცილებელია დაუყოვნებლივ იქნას მიღებული ზომები კაცობრიობისა და გარემოს დასაცავად”, - ნათქვამია მიმართვის ტექსტში, რომლის ადრესატია გაერო, ევროკავში, ევროსაბჭო და სხვა ავტორიტეტული ორგანიზაციები.

საქართველოში სოციალური ქსელების მომხარებლებს შორისაც გამოჩნდნენ ამ კონსპირაციული თეორიის მხარდამჭერები, რომლებიც წერენ:

“უკვე დადასტურდა, რომ 5G პირდაპირ კავშირშია კორონავირუსთან, რომელმაც ზემაღალი გამოსხივების გამო მუტაცია განიცადა. შეიძლება ტექნოლოგიების მესვეურნი თვითონაც არ მოელოდნენ ასეთ შედეგებს და ახლა ვეღარ აკონტროლებენ ამ საშიშროებას, ანდა პირიქით, სწორედ, ეს იყო მათი ჩანაფიქრი. სხვადასხვა ქვეყნებში, ვირუსი სწორედ ყველგან იმ ადგილებში გაააქტიურდა, სადაც 5G ანძები იდგა. ამიტომ დაიწყეს ირანში, ალჟირსა და უკვე, ევროპის ზოგ ქვეყნებშიც, ხალხმა მათი განადგურება. თავისთავად, მავნებლობით 3G-იც მავნებელი იყო და 4G-ც. ამიტომ იმატა ონკოლოგიურმა დაავადებებმა. 5G, როგორც წერენ ექსპერტები, საგრძნობლად ანგრევს იმუნურ სისტემას. როგორც ჩანს, ჩვენთანაც დაიწყეს ამ ანძების დამონტაჟება, რადგან დაიწყეს მაღალი ხეების გაჩეხვა, რადგან მათი ტოტები ხელს უშლიან სიხშირის გავრცელებას”.

ასე გამოეხმაურა გაერთიანებული სამეფოს მინისტრთა კაბინეტის წარმომადგენელი მაიკლ გოუვი ზემოთ აღნიშნულ ინფორმაციას.

“ვხედავთ, რომ აბსოლუტურად არასწორი ინფორმაცია ვრცელდება ინტერნეტში 5G-სთან დაკავშირებით. არ არსებობს არანაირი სარწმუნო მტკიცებულება 5G-სა და კორონავირუსს შორის შესაძლო რაიმე კავშირზე,” - განაცხადა გაერთიანებული სამეფოს მთავრობის კულტურის, მედიის, სპორტისა და ციფრულმა განყოფილებამ.

ბრიტანეთის ეროვნული ჯანდაცვის სამსახურის (NHS) დირექტორის თქმით, 5G-ის ინფრასტრუქტურა კრიტიკულად აუცილებელია როგორც ზოგადად მოსახლეობისთვის, რომელიც უნდა დარჩეს სახლში, ასევე ჯანდაცვის კუთხით ვირუსთან საბრძოლველად.

“აღშფოთებული ვარ და კატეგორიულად ვეწინააღმდეგები იმას, რომ ხალხმა რაიმე ისეთი ქმედებები განახორციელოს, რაც დააზიანებს ამ ინფრასტრუქტურას, რომელიც ასე ძალიან გვჭირდება ასეთი საგანგებო სიტუაციის დროს”, - განაცხადა სტივენ პაუისმა.

BBC-ის ცნობით, ბრიტანეთში დაფიქსირდა ანძაზე ხანძრის შემთხვევები, თუმცა ჯერ გამოძიებით არ არის დადასტურებული, რომ ისინი უკავშირდება 5G-ის შესახებ გავრცელებულ ყალბ ამბებს.

კონსპირაციული თეორია, რომელიც კორონავირუსის პანდემიას 5G-ისთან აკავშირებს, ვრცელდება იმის მიუხედავად, რომ არ არსებობს მტკიცებულება იმისა, რომ მობილური ტელეფონის სიგნალი საფრთხეს უქმნის ადამიანის ჯანმრთელობას.

ფაქტების გადამოწმებაზე მომუშავე ორგანიზაცია Full Fact-ის მიერ გამოქვეყნებულ მასალაში ვკითხულობთ, რომ კონსპიროლოგები 2 მცდარ თეორიას ავითარებენ: ერთი თეორიის მიხედვით, 5G იმუნურ სისტემას აქვეითებს, მეორე კი ეფუძნება იმას, რომ თითქოს ვირუსი როგორღაც იყენებს ქსელის რადიოტალღებს მსხვერპლების შესარჩევად და გავრცელების დასაჩქარებლად.

“მართალია, 5G წინამორბედებისგან განსხვავებულ რადიო სიხშირეებს იყენებს, მაგრამ მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ გამოყენებული რადიოტალღები არამაიონებელია, რაც იმას ნიშნავს, რომ არ აქვს საკმარისი ენერგია იმისთვის, რომ დაარღვიოს დნმ-ის ქიმიური კავშირი ჩვენს უჯრედებში, რათა გამოიწვიოს დაზიანება. მეორე თეორია ეფუძნება ნობელიანტი ბიოლოგის მოსაზრებას, რომლის ვარაუდით ბაქტერიას შეუძლია რადიოტალღების გამოწვევა, თუმცა ეს კვლავაც რჩება საკამათო იდეად და მეცნიერულ საფუძვლებს მიღმაა", - იუწყება BBC.

ამასთან, გამოცემის ცნობით, ორივე ამ თეორიას სერიოზული ნაკლი აქვს ის, რომ კორონავირუსი ვრცელდება გაერთიანებული სამეფოს ისეთ ქალაქებში, სადაც ჯერ არ არის დანერგილი 5G, ასევე ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა იაპონია და ირანი, სადაც ეს ტექნოლოგია ჯერ საერთოდ არ გამოიყენება.

ევრონიუსიც იგივე ვერსიას ავითარებს და წერს, რომ ელექტრომაგნიტური ტალღები გამოყოფენ ელექტრომაგნიტურ რადიაციას, რომლის მაღალი სიხშირით გამოყენება შესაძლოა იწვევდეს კიბოს. თუმცა დაბალი სიხშირეები, როგორიცაა 5G-ის სიხშირეები, წარმოშობს არამაიონებელ რადიაციას, რომელსაც არ შეუძლია უჯერედებში შეღწევა და მათი დაზიანება. გამოცემის ცნობით, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციას მობილურ ქსელებზე დეტალური სახელმძღვანელო აქვს, რომლის მიხედვით, ჯანმრთელობის დაზიანების საკითხები მობილური ტექნოლოგიებთან კავშირში არ არის.

მას შემდეგ რაც ერთერთი რადიოსადგური რამდენჯერმე გააფრთხილეს იმის გამო, რომ 5G-სა და კორონავირუსის პანდემიას შორის კონსპირაციულ თეორიაზე ავრცელებდა ცნობებს, მაუწყებლების მარეგულირებელმა ორგანომ (Ofcom) ბრიტანეთში მედიები გააფრთხილა, რომ სანქციები შეეხებათ, თუკი საეთერო დროს დაუთმობენ კორონავირუსთან დაკავშირებით ჯანდაცვის კუთხით რჩევებზე ყალბ ამბებს.

გარდიანის ცნობით, რადიოსადგურის გაფრთხილება გამოიწვია იმ ფაქტმა, რომ მათ ეთერი დაუთმეს ქალს, რომელიც აუდიტორიას გაეცნო, როგორც მედდა და რომელმაც ყოველგვარი მტკიცებულებების წარმოდგენის გარეშე განაცხადა, რომ 5G ტექნოლოგიას უკავშირდებოდა ვუჰანში ვირუსის გავრცელება, ხოლო ვირუსი შექმნილი იყო ლაბორატორიაში.

Ofcom-ის განმარტებით, Covid19-ის წარმომავლობასა და გამომწვევ მიზეზებზე ამგვარი, საზიანო მასალების გამოქვეყნება მაუწყებლების მიერ, კრიზისულ პერიოდში არყევს საზოგადოების ნდობას ინფორმაციის მეინსტრიმული წყაროების მიმართ.

COVID19-ის გაშუქების საკითხებზე ზოგიერთ ქვეყანაში გარკვეული შეზღუდვებიც დაუწესდათ მედიებს, რადგან ამ თემაზე დღემდე არაერთი ყალბი ინფორმაცია ვრცელდება.

“ახალი ვაქცინა ხალხს კლავს - საშინელი კადრები მოსკოვის ქუჩებიდან” - ამ სენსაციური სათაურით პირველ აპრილს რეზონანსის გვერდზე გამოქვეყნდა ვიდეო, რომელშიც ქუჩაში, ტროტუარზე უგონოდ მყოფი კაცი ჩანს. ვიდეოში ისმის კაცის ხმა, რომელიც რუსულ ენაზე საუბრობს და ამბობს, რომ “აი, ადამიანი კორონავირუსმა უბრალოდ დააგდო”. “რეზონანსმა” ეს ვიდეო, რომელშიც, დიდი ალბათობით, ალკოჰოლური ზემოქმედების ქვეშ მყოფი კაცი ჩანს და გადამღები ხუმრობს, ნამდვილ ამბად გაავრცელა. მასალას არ ერთვის დამატებითი ტექსტი, ან ახსნა-განმარტება და გამოქვეყნებულია სენსაციური, მტკიცებითი სათაურით, რომელიც გარდა იმისა, რომ სინამდვილეს არ შეესაბამება, ანტივაქსერულ განწყობებს აძლიერებს.

ვიდეოს “რეზონანსის” ლოგო ადევს, რაც ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ კადრები გამოცემის მიერ არის მოპოვებული. თუმცა, ამას ეჭვქვეშ აყენებს ის ფაქტი, რომ გარდა მყვირალა სათაურისა, ვიდეოს არანაირი დამატებითი აღწერა არ ერთვის თან. უცნობია მისი პირველწყარო, ასევე უცნობია როდის და სად არის გადაღებული. მხოლოდ ქუჩის კადრებით მდებარეობის დადგენა შეუძლებელია, შესაბამისად, გაუგებარია, რაზე დაყრდნობით წერს “რეზონანსი”, რომ ვიდეო მოსკოვშია გადაღებული. ასევე, გაუგებარია რა “მკვლელ” ვაქცინაზე საუბრობს ავტორი.

იდენტური ვიდეო რუსულმა, უკრაინულმა და მაკედონიურმა ე.წ. კლიქბაიტ და ყვითელმა საიტებმაც გამოაქვეყნეს. მაგალითად, ერთ-ერთ მსგავს საიტზე ვიდეოს დართული აქვს ირონიული შინაარსის აღწერა - “სანამ მსოფლიო კორონავირუსს ებრძვის, რუსებს არყის ვირუსი ტანჯავს”. მეორე საიტი კი წერს, რომ “კიევში უსახლკარო კაცმა ადგილობრივები შეაშინა”. ამ საიტზე ვიდეოს თან ახლავს ვრცელი აღწერა, რომელშიც ვკითხულობთ, რომ სავარაუდოდ, კიევში მცხოვრებმა პირმა, სოლომენსკის რაიონში, ქუჩაში გადაიღო ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის მდგომარეობაში მყოფი უსახლკარო კაცი, რომელსაც ტროტუარზე ეძინა. და იქვე დაკონკრეტებულია, რომ გადამღებმა ირონიულად აღნიშნა, რომ “აი, კორონავირუსმა კაცი უბრალოდ დააგდო”.

მაშინ, როდესაც მსოფლიოში კორონავირუსის პანდემიაა გავრცელებული და ყველა ელოდება ვაქცინის გამოსვლა, მსგავსი შეცდომაში შემყვანი, გადაუმოწმებელი და ყალბი ინფორმაციის გამოქვეყნება, განსაკუთრებით სახიფათოა. ამავდროულად, ამგვარი სათაურები აძლიერებს ანტივაქსერულ განწყობებს.

ყველა რჩევა და რეკომენდაცია, რომელიც ბოლო პერიოდში ვრცელდება და Covid-19-ის თემის გაშუქებას ეხება, ხაზგასმით ამბობს, რომ პანდემიების დროს ინფორმაციის სიზუსტე განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია და მედია უნდა მოერიდოს ისეთი ინფორმაციის გამოქვეყნებას, რომლის წყარო არ არის ცნობილი, რომელიც არ არის გადამოწმებული და დადასტურებული, არის პანიკის შემცველი. განსაკუთრებული სიფრთხილის გამოჩენისკენ მოუწოდებენ მედიას ფოტო/ვიდეო მასალების გამოქვეყნების დროსაც.

იხილეთ:

• 10 რჩევა ჟურნალისტებისთვის, ვინც კორონავირუსის თემაზე მუშაობს
• ეთიკა, უსაფრთხოება და ფსიქიკური ჯანმრთელობა Covid-19-ის გაშუქებისას

Presa.ge-ის მიერ დღეს, 24 მარტს გავრცელებული ინფორმაცია, თითქოს, ბელგიის ჯანდაცვის მინისტრმა მეგი დე ბლოკმა სამ და მეტ პირს შორის დახურულ სივრცეში სექსუალური ურთიერთობები აკრძალა, ყალბია.

presa.ge სატირულ გამოცემა worldnewsdailyreport-ს ეყრდნობა და წერს, თითქოს, მინისტრმა პარლამენტში გამოსვლისას განაცხადა, რომ “ორგიები იკრძალება, სანამ ვირუსის აფეთქება არ გადაივლის".

“დე ბლოკის თქმით, ამ აკრძალვის შემოღება აუცილებელი იყო, ბელგიის რეპუტაციის გამო, რომელიც ლუდის მსმელების და ევროპის ჯგუფური სექსის დედაქალაქადაა ცნობილი. "ბელგია ევროპაში, თუ არა მსოფლიოში, ჯგუფური სექსის კუთხით პირველია. ჩვენ ვალდებული ვიყავით ეს გადაგვეწყვიტა ამ სიტუაციაში," - განაცხადა მინისტრმა”, - წერს presa.ge

World News Daily Report გვერდის აღწერაში ნათქვამია, რომ გამოცემა ქმნის სატირული კონტენტს, არც გამოქვეყნებული ამბები შეესაბამება სინამდვილეს და არც გმირები არიან ნამდვილი. ასევე უთითებს, რომ მათ მიერ გამოგონილი პერსონაჟებსა და რეალურ ადამიანებს შორის ნებისმიერი სახის მსგავსება უბრალოდ „სასწაულად“ შეიძლება ჩაითვალოს.

ყელში სამი-ოთხი დღით კორონავირუსის ჩაბუდება, ყოველ 20 წუთში ერთხელ თბილი წყლის დალევა და თბილ წყალში გახსნილი ბუნებრივი ანტისეპტიკების პირში გამოივლება ვირუსის პრევენციისთვის - მითია. 22 მარტს “მთავარი არხის” ეთერში, გადაცემა “მთავარ აქცენტებში” მაყურებელმა მოისმინა კორონავირუსის “დასაძლევი” რჩევები, რომელთა ნაწილი სიმართლეს არ შეესაბამება.

“როგორ უზრუნველვყოთ, რომ კორონა არ დაგვემართოს. არ მოგესმათ, ეს სავსებით შესაძლებელია. პრევენციის სწორი მექანიზმების დაცვით, კორონავირუსის დაძლევა სავსებით შესაძლებელია. ჩემს ამერიკელ მეგობრებს ვთხოვე, გამოეგზავნათ რას ურჩევენ მათ მათი ცენტრალური ჰოსპიტალები”, - ამ შესავლით დაიწყო “მთავარი აქცენტების” წამყვანმა ნიკა გვარამიამ მაყურებლისთვის რჩევების მიცემა.

მისი მტკიცებით, აღნიშნული რჩევები ამერიკის შეერთებული შტატების დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) მიერ არის შემუშავებული და ამერიკის ყველა რეგიონის მცხოვრებს ეგზავნება გაიდლაინები კორონავირუსისგან თავის დასაცავად.

“მათი ცენტრალური ჰოსპიტალები აგზავნიან CDC-ის, ანუ დაავადებათა კონტროლის ცენტრის მიერ დამტკიცებულ ინსტრუქციებს, სხვანაირად მათ უფლება არ აქვთ ეს ქნან… CDC-ის რეკომენდაციები და მის საფუძველზე გამოცემული კლინიკური რჩევები მინდა გაგაცნოთ, იმიტომ, რომ იცოდეთ როგორ დაამარცხოთ კორონავირუსი, როგორც ამერიკელებმა იციან, ზუსტად იმ დონეზე,” - ამ შესავლის შემდეგ გადაცემის წამყვანი მაყურებლისთვის კონკრეტული რჩევების მიცემაზე გადავიდა.

რეკომენდაციები, რომლებიც ნიკა გვარამიამ ეთერში გააჟღერა, ამერიკის შეერთებული შტატების დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) ოფიციალურ გვერდზე არ იძებნება. შესაბამისად, “მედიაჩეკერმა” ინფექციონისტ, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორ მაია ბუწაშვილთან გადაამოწმა, რამდენად შეესაბამებოდა სიმართლეს CDC-ის სახელით გაცემული რეკომენდაციები.

მითი #1 - “დალიეთ ბევრი ცხელი სითხე 20 წუთში ერთხელ”

ექიმი ინფექციონისტი მაია ბუწაშვილი ამბობს, რომ არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულებები, რომ დიდი რაოდენობით თბილი წყლის დალევა ვირუსით ინფიცირებით რისკს ამცირებს. მისივე თქმით, თითქოს კუჭში ვირუსი კვდება, სიმართლეს არ შეესაბამება.

“ზოგადად, სითხით შევსება ორგანიზმისთვის აუცილებელია, უბრალოდ 20 წუთში ერთხელ სმა არავის დაუწესებია ჯერ. ზოგადად, სითხეების სმა, კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, სასარგებლოა. თბილ წყალს რაც შეეხება, არავითარი მტკიცებულება არ არის, რომ ეს რამენაირად ამცირებს ვირუსით ინფიცირებას, ამის სამეცნიერო საფუძველი არ არსებობს.

საერთოდ, უფრო ხშირად სასუნთქ გზებში ხვდება ვირუსი პირდაპირ ან შეიძლება მოხვდეს ცხვირის ლორწოვანზე, თვალის ლორწოვანზე. შესაბამისად, ასე უნივერსალურად, რომ მაინც და მაინც პირის ღრუდან ხვდება, ასე არ არის. კუჭში როდესაც მოხვდება ვირუსი, არის ლოგიკა, რომ კუჭის ლორწოვანმა ნაწილობრივ გაანადგუროს. თუმცა, როგორც კვლევებით დამტკიცდა, კორონავირუსი ეფექტურად ვრცელდება განავლის გზით, ამიტომ, როგორც აღმოჩნდა, კუჭის წვენი მას მთლიანად არ ანადგურებს და განავალი მასებითაც გარემოში გამოიყოფა ცოცხალი ვირუსები”.

მითი #2 - “გამოივლეთ ბუნებრივი ანტისეპტიკები”
მაია ბუწაშვილი ამბობს, რომ თითქოს ძმრის, მარილის და ლიმონის გამოვლება ვირუსს მოკლავს - ამის სამეცნიერო მტკიცებულებებიც არ არსებობს.

მითი #3 - “პირველი საგანგაშო სიმპტომია დისკომფორტი ყელის არეში”

“ეს ძალიან მნიშვნელოვანი რამ არის და აუცილებლად უნდა იცოდეთ. პირველი და უმნიშვნელოვანესი საგანგაშო სიმპტომი არის დისკომფორტი ყელის არეში. ტკივილი, ხვრა ე.წ., ზუსტად რომ ვთარგმნოთ, როცა გხრავთ ყელში, ძალიან მნიშვნელოვანი სიმპტომია. შეიძლება სიცხე არ გქონდეთ, შეიძლება არანაირი სხვა სიმპტპმი არ გქონდეთ და ეს ოდნავ დისკომფორტს გიქმნიდეთ, მაგრამ ეს ოდნავ დისკომფორტი არის სიგნალი, რომ თქვენ ძალიან მაღალი ალბათობით კორონავირუსი გაქვთ ჩაბუდებული ყელში. რატომ არის მნიშვნელოვანი, რომ ამას ყურადღება მივაქციოთ? სამი-ოთხი დღე კორონავირუსი ცხოვრობს მხოლოდ თქვენს ყელში. ის არ შლის თავის მომაკვდინებელ საცეცებს, იმიტომ, რომ არ მიუღწევია ჯერ ბრონხებამდე და ფილტვებამდე. ის ცხოვრობს ჯერ ყელში, სადაც არ არის ისე საშიში, კი არა და, მცირე დისკომფორტის შემქმნელია მხოლოდ. გვახსოვდეს, რომ კორონავირუსი ყველაზე საშიში არის, როცა ხვდება ფილტვებში. აი, ყელში როცა ის არის, პირველი რაც უნდა გააკეთოთ, ექიმს უნდა დაუკავშირდეთ და ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მიიღოთ ანტისეპტიკური საშუალებები, რომელიც, დიდი ალბათობით, მას მოკლავს იქ, სადაც არის, ანუ ყელის არეში და ის ვეღარ გააგრძელებს ცხოვრებას, ვეღარ ჩავა ფილტვებამდე და ბრონხებამდე და ვეღარ იმოქმედებს თქვენზე ისე მძიმედ, როგორც ის მოქმედებს ადამიანებზე, რომლებიც დაავადებულნი არიან კორონავირუსით”.

მაია ბუწაშვილის თქმით, არც ის შეესაბამება სიმართლეს, რომ ყელის ტკივილი კორონავირუსის პირველი საგანგაშო სიმპტომია.

“3-4 დღე კორონავირუსი ყელში არ ცხოვობს. ზოგადად, ყელის ტკივილი ერთ-ერთი სიმპტომი შეიძლება იყოს, მაგრამ ყველაზე ხშირ სიმპტომებში რაც შედის, არის ტემპერატურის მომატება და სუნთქვის გაძნელება. ყელის ტკივილი, სურდო და ა.შ., რა თქმა უნდა, ესენიც შესაძლო სიმპტომებია. ყელის ტკივილი, თეორიულად, შეიძლება პირველი სიმპტომიც იყოს, თუმცა ის, რომ ეს ყველაზე საგანგაშო სიმპტომია, რა თქმა უნდა, სწორი არ არის. კორონავირუსის სიმპტომებს შორის ყველაზე საგანგაშო არის სუნთქვის გაძნელება”.

რაც შეეხება “მთავარი აქცენტების” წამყვანის მიერ გაჟღერებულ სხვა რეკომენდაციებს - ხელების დაბანას, ყოველდღიურად შხაპის მიღებას, ლითონის ზედაპირიანი ნივთების დასუფთავებას, სიგარეტის მოწევისგან თავის შეკავებას და ვიტამინებით მდიდარი საკვების მიღებას, მაია ბუწაშვილი ამბობს, რომ თითოეული რეკომენდაცია ისედაც ზოგადი ჰიგიენის და სწორი კვების ნაწილია და ჯანსაღი ცხოვრების წესი კორონავირუსის ბრძოლისთვისაც სასარგებლოა:

“შეიძლება, პირდაპირი ანტიკორონავირუსული ეფექტი არ ჰქონდეს, მაგრამ ზოგადად ჯანსაღი კვებაც და ჯანსაღი ცხოვრებაც, რა თქმა უნდა, ავსებს ჩვენს ძალებს ვირუსებთან და ბაქტერიებთან ბრძოლა. ყველა მათგანი, რა თქმა უნდა, სწორი რეკომენდაციაა, ხელების დაბანა ამცირებს სერიოზულად რისკს, რამდენადაც ხელი ყოველ წუთში ეხება ზედაპირებს, სადაც შეიძლება იყოს ინფიცირებული ადამიანის წვეთები და ამ ხელით შემდეგ შეიძლება გადავიტანოთ ლორწოვან გარსზე. ეგ ისედაც ზოგადი ჰიგიენის ნაწილია და კორონავირუსის ბრძოლისთვისაც სასარგებლოა”.

საქართველოში, ისევე როგორც მსოფლიოში შექმნილი ვითარებიდან გამომდინარე, კორონავირუსთან დაკავშირებული საკითხების კვალიფიციური გაშუქება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მედიასაშუალებებს მოუწოდებს, რომ მათ მიერ გავრცელებული ინფორმაცია ამომწურავი და ზუსტი იყოს.

“ვირუსთან დაკავშირებით თქვენს ხელთ არსებული ინფორმაცია გადაამოწმეთ ყველა შესაძლო წყაროსთან, რადგან თქვენს მიერ გავრცელებულმა არასწორმა ინფორმაციამ, შესაძლოა, სავალალო შედეგები გამოიწვიოს”,- წერია ქარტიის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.

“მედიაჩეკერს” არაერთი მასალა აქვს მომზადებული იმ რეკომენდაციებზე, რომლების გათვალისწინებაც კორონავირუსის თემაზე მომუშავე მედიის წარმომადგენლებს მართებთ.