„ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის“ ანგარიშის - „ინფორმაციის თავისუფლება: მედია და საზოგადოება სისტემური უკანონობის პირისპირ“ მიხედვით, განვლილი 2 წლის განმავლობაში საქართველოში დემოკრატიის ხარისხის მკვეთრმა უკუსვლამ საჯარო დაწესებულებების ანგარიშვალდებულებაზე არსებითი მნიშვნელობის ნეგატიური გავლენა იქონია.

„2022-2024 წლების განმავლობაში საქართველოში დემოკრატიის ხარისხმა მკვეთრი უკუსვლა განიცადა. რუსული კანონის მიღება, მედიის სხვადასხვა მეთოდით შევიწროება და საქმიანობაში ხელშეშლა 2024 წლის 26 ოქტომბრის არადემოკრატიულად ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნებითა და დემოკრატიულ სახელმწიფოთა მიერ ამ დრომდე არაღიარებული პარლამენტისა და მთავრობის არაკონსტიტუციური გადაწყვეტილებით გაგრძელდა. ამ ფონზე, არსებითად დამძიმდა მედიისა და ჟურნალისტების უფლებრივი მდგომარეობა. რუსული კანონიდან მომდინარე საფრთხეებს, ჟურნალისტებსა და ოპერატორებზე სასტიკი ფიზიკური ძალადობა დაემატა. დემოკრატიის უკუსვლამ ბუნებრივად განაპირობა საჯარო დაწესებულებების ანგარიშვალდებულების შემცირება“. 

IDFI-ის კვლევის მიხედვით, საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის თვალსაზრისით მკვეთრად გაუარესებული მდგომარეობის გამომწვევი არა მოქმედი კანონმდებლობა, არამედ  მისი სრული და სისტემური  უგულებელყოფაა.

„მედიის წარმომადგენლების მიერ საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნისას, უმეტეს შემთხვევაში, სახეზეა საჯარო დაწესებულებების მხრიდან ყველაზე საბაზისო კანონისმიერი ვალდებულებების უგულებელყოფა. მოთხოვნილი ინფორმაციის კანონით დადგენილ ვადებში და დადგენილი წესით მიღება არის უკიდურესად საგამონაკლისო შემთხვევა“.

როგორც ანგარიშში ვკითხულობთ, საჯარო ინფორმაციის განცხადებათა დაახლოებით 60% საჯარო დაწესებულებებმა რეაგირების გარეშე დატოვეს, რაც საქართველოს კონსტიტუციის და კანონმდებლობის უხეში დარღვევაა. საჯარო ინფორმაციის 204 განცხადებიდან კი 10-დღიანი პერიოდის განმავლობაში მხოლოდ 12 (6%) დაკმაყოფილდა.  

„საჯარო დაწესებულებები, როგორც წესი, ხელოვნურ დაბრკოლებებს უქმნიან განმცხადებლებს, რათა თავი აარიდონ მოთხოვნილი საჯარო ინფორმაციის გაცემას“.

„ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის“ შეფასებით, პრაქტიკაში, როგორც წესი, ადმინისტრაციული საჩივრის მექანიზმი თავის ფუნქციას არ ასრულებს, რაც, მათ შორის, საჯარო დაწესებულებების მიერ მათი განხილვის არათანმიმდევრული პრაქტიკით არის განპირობებული. ადმინისტრაციული ორგანოები უფლების შემზღუდველ დანაწესებს არასწორად/ფართოდ განმარტავენ, რაც, ხშირ შემთხვევაში, საჯარო ინფორმაციის გაუცემლობას  იწვევს, მისი გაცემისთვის საჭირო საკანონმდებლო წინაპირობების არსებობის შემთხვევებშიც. 

IDFI-ის კვლევის მიხედვით, საქართველოში არ არსებობს დამოუკიდებელი გარე საზედამხედველო მექანიზმი, რომელიც საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის საკითხებზე დროული და ეფექტიანი ზედამხედველობის განხორციელებას შეძლებდა. 

„საერთო სასამართლოებში, საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობაზე სამართალწარმოება წლების განმავლობაში გრძელდება. სასამართლო დავის წარმატებით დასრულების შემთხვევაშიც კი, არსებობს რისკი იმისა, რომ იმავე/მსგავსი შინაარსის ინფორმაცია საჯარო დაწესებულებამ კვლავ არ გასცეს“.

როგორც ორგანიზაცია აღნიშნავს, ინფორმაციის თავისუფლების საკითხებზე IDFI-ის მიერ დასრულებული და მიმდინარე საქმეები მოწმობს, რომ მედიას საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის პროცესში არსებითი, როგორც წესი, უკანონო სამართლებრივი და პრაქტიკული დაბრკოლებები ექმნება. 

„მთლიანობაში, მედიის ლეგიტიმური მოლოდინი, რომ ჟურნალისტს მიეცემა კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებით სარგებლობის შესაძლებლობა, ფაქტობრივად არ არსებობს. საჯარო დაწესებულებების მიერ კანონის სისტემური დარღვევების მიღმა, არსებობს სხვადასხვა ტიპის გამოწვევები, რომლებიც უშუალოდ კანონიდან ან/და კანონის არასწორი ინტერპრეტაციიდან მომდინარეობს“. 

IDFI-ის შეფასებით, სასამართლო სისტემა სისტემურ უკანონობაზე ეფექტიანად ვერ რეაგირებს და სასამართლოში რამდენიმე წელი გრძელდება, მათ შორის, ისეთი დავების განხილვა, სადაც სახელმწიფოს მიერ კონსტიტუციისა და კანონმდებლობის მოთხოვნების სრული უგულებელყოფა აშკარაა. 

სქრინი - TV პირველი


დღეს თბილისის საქალაქო სასამართლო აფგან სადიგოვის ექსტრადიციის დასაშვებობაზე იმსჯელებს. თბილისში დაკავებული აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის საექსტრადიციო საქმის განხილვა 28 ნოემბერს, 15:00 საათზეა ჩანიშნული. საქართველოს გენერალური პროკურატურა სასამართლოსგან სადიგოვის აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში ექსტრადიციის დასაშვებად ცნობას ითხოვს. 

აფგან სადიგოვი და მისი დამცველები გენერალური პროკურატურის შუამდგომლობას არ ეთანხმებიან და სასამართლოს წინაშე ასაბუთებენ, რომ მისი აზერბაიჯანში ექსტრადიცია პოლიტიკურ და თვითნებურ დევნას ისახავს მიზნად, რაც მის ჟურნალისტურ საქმიანობასა და წლების განმავლობაში ხელისუფლების დანაშაულებისა და კორუფციული საქმიანობის კრიტიკას უკავშირდება.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ განცხადებით, დაცვის მხარე სასამართლოს წარუდგენს მტკიცებულებებს, რომლებიც ადასტურებს, რომ აზერბაიჯანში ექსტრადიციის შემთხვევაში სადიგოვი დევნას, წამებასა და არაადამიანურ მოპყრობას დაექვემდებარება. 

„აზერბაიჯანში აქტივისტების, უფლებადამცველებისა და ჟურნალისტების დევნის რეპრესიული პრაქტიკის გათვალისწინებით, აშკარაა, რომ სადიგოვი აზერბაიჯანისთვის გადაცემის შემთხვევაში თვითნებური დევნისა და ფუნდამენტური უფლებების დარღვევის მსხვერპლი გახდება.

მნიშვნელოვანია, რომ სადიგოვის აზერბაიჯანში ექსტრადიციის დაუშვებლობის შესახებ საქართველოს სახელმწიფოს ავტორიტეტული საერთაშორისო ორგანიზაციები მოუწოდებენ, მათ შორის Amnesty International და ეუთო. ისინი მიუთითებენ, რომ სადიგოვის ექსტრადიციის შემთხვევაში საქართველო დაარღვევს საერთაშორისო დონეზე აღებულ ვალდებულებებს.

აღსანიშნავია, რომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში სადიგოვის მიმართ მიმდინარე სისხლის სამართლის დევნა უსაფუძვლო და დაუსაბუთებელია. ამას ადასტურებს თავად აზერბაიჯანის მიერ საქართველოსთვის გაზიარებული საქმის მასალები, რომელიც სრულიად არალოგიკურ და წინააღმდეგობრივ ინფორმაციასა და მტკიცებებს ეფუძნება“.

თბილისში დაკავებული აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის ინტერესებს სწორედ „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“ იცავს.

აფგან სადიგოვს შსს-ის მიგრაციის დეპარტამენტმა საქართველოში პოლიტიკური თავშესაფრის მიცემაზე უარი 16 სექტემბერს უთხრა. 21 სექტემბრიდან კი, ჟურნალისტმა შიმშილობა დაიწყო და მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა როგორც მეუღლე, სევინჩ სადიგოვა ამბობს, ძალიან  მძიმეა. 

სადიგოვს საექსტრადიციო პატიმრობა კიდევ 3 თვით თბილისის საქალაქო სასამართლომ 1 ნოემბერს გაუხანგრძლივა. ის შემდგომი ექსტრადირების მიზნით 3 აგვისტოს დააკავეს. 

აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი საქართველოში 2023 წლის 24 დეკემბრიდან იმყოფება და მას საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მიერ გაცემული დროებითი ბინადრობის მოწმობა აქვს. აფგან სადიგოვი ონლაინ მედია Azel.Tv-ის მთავარი რედაქტორია. 

ონლაინ გამოცემა „ტაბულა“ ახალი ამბების ჟურნალისტის პოზიციაზე (სრული განაკვეთი) ვაკანსიას აცხადებს.

• გამართულად წერისა და თხრობის უნარები;
• გადაღებებზე სიარულის, აქციების და სხვადასხვა აქტივობის გაშუქების უნარები და გამოცდილება; 
• ოპერატიულად მუშაობის უნარი, მათ შორის სტრესულ პირობებში;
• იციან უცხო ენა (სავალდებულოა – ინგლისური ენა);
• იცნობენ პროფესიულ სტანდარტებსა და მედიაეთიკას.
• ამასთან ერთად, ეკონომიკური თემების მიმართ ინტერესი და მათზე წერის გამოცდილება ჩაითვლება უპირატესობად.

დაინტერესებულმა პირებმა რეზიუმე, სამოტივაციო წერილი და მის მიერ დაწერილი/გამოქვეყნებული მასალები 20 ნოემბრამდე უნდა გააგზავნონ შემდეგ მისამართზე: info@tabula.ge

როგორც „ტაბულა“ წერს, ანაზღაურება კანდიდატის სამუშაო გამოცდილებისა და უნარ-ჩვევების შესაბამისად განისაზღვრება (დამატებით ინფორმაციას ანაზღაურების შესახებ შერჩეული კანდიდატები გასაუბრების დროს მიიღებენ);

სალომე რაზიკაშვილი საზოგადოებრივი მაუწყებლის „ტელესკოლის“ შემეცნებით-ახალგაზრდული გადაცემა - „კინოკლუბის“ ავტორი და რეჟისორი იყო. გადაცემა ეთერში 2022-2023 წლებში, 6 თვის განმავლობაში გადიოდა. რატომ დაიხურა „კინოკლუბი“ მოულოდნელად? - წაიკითხეთ სალომე რაზიკაშვილთან „მედიაჩეკერის“ ინტერვიუში. 

სალომე, როდის დაიწყეთ საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის მუშაობა? 

- „საზოგადოებრივ მაუწყებელზე“ მუშაობა ორჯერ დავიწყე. ერთხელ 16 წლის რომ ვიყავი და მეორედ 2021 წელი იყო. ჩემმა მეგობარმა დამირეკა და მითხრა, რომ რამდენიმე გადაცემისთვის რეჟისორი სჭირდებოდათ. „ტელესკოლის“ (რომელიც 2020 წელს, კორონავირუსის პანდემიის დროს შეიქმნა) გენერალური პროდიუსერი მაშინ თამუნა ციციშვილი იყო და სწორედ მისდამი ნდობით, მივედი იქ სამუშაოდ. რამდენიმე ღია პროექტი დამხვდა, რომლებსაც რეჟისორი არ ჰყავდა.

ჯერ ერთი გადაცემის საპილოტო ვერსია გავაკეთეთ და არ დაამტკიცეს, შემდეგ ვმუშაობდი გადაცემაზე, რომელსაც თავიდან „ჯენზი“ ერქვა. ამის შემდეგ რუსეთ-უკრაინის ომი დაიწყო, „ზეტი“ უსიამოვნო კონოტაციას ატარებდა, ამიტომ შევუცვალეთ სახელწოდება და „თაობა“ დავარქვით. კარგი გადაცემა იყო და რეიტინგიც ჰქონდა, რადგან მასში ტიკ-ტოკის ახალგაზრდები მონაწილეობდნენ. შემდეგ ეს გადაცემა დახურეს. 

ამის შემდეგ უკვე ჩემი საავტორო გადაცემის კეთება დავიწყე, რომელსაც „კინოკლუბი“ ერქვა. საფესტივალო გამოცდილება გავიზიარე, ვაჩვენებდით ფილმს და შემდეგ იყო ამ ფილმის ე.წ. Q&A ანუ კითხვა-პასუხი რეჟისორთან, მსახიობთან, კინომცოდნესთან, მხატვართან თუ მუსიკოსთან. შერჩეული გვყავდა შესანიშნავი სტუდენტები, რომლებიც ძალიან მნიშვნელოვან და საინტერესო კითხვებს სვამდნენ. მოდერატორი მსახიობი გიორგი შარვაშიძე იყო, რომელიც თავადაც ძალიან ჭკვიანი და განათლებული ბიჭია. გიორგის ძალიან უყვარს, ძალიან კარგად იცის კინო და ამიტომ მართლა ძალიან საინტერესო და კარგი გადაცემა გვქონდა. ბევრი სტუმარი გვყავდა ამ გადაცემაში: ნანა ჯანელიძე, დიტო ცინცაძე, მერაბ კოკოჩაშვილი… მაგალითად, მიკა მდინარაძეც გვყოლია, რომელმაც თავიდან გაახმოვანა ვასილ ამაშუკელის ფილმი „აკაკის მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში“ და ამაზე ილაპარაკა. ერთი სიტყვით, მართლა ძალიან საინტერესო და კარგი გადაცემა იყო. გადაცემას ბიუჯეტი მინიმალური ჰქონდა. პრაქტიკულად ეს გადაცემა „საზოგადოებრივ მაუწყებელს“ არაფერი არ უჯდებოდა. 

როგორც ვიცით, გადაცემა „კინოკლუბი“ მოულოდნელად დაიხურა. რა იყო ამის მიზეზი? 

- კი, მიზეზი ერთი ფილმი აღმოჩნდა. ვიდრე კონკრეტულად ამ ფილმზე ვისაუბრებ, გეტყვი, რომ მე პროდიუსერთან ფილმების სიასა და თემებს წინასწარ ვათანხმებდი. ანუ, თავიდანვე მივიტანე სია, სადაც ჩამოწერილი იყო, რა ფილმები გვჭირდებოდა, სავარაუდო სტუმრები ვინ იქნებოდნენ, რა იყო თემები და ა.შ. ჩემი პასუხისმგებლობა გადაცემის ვიზუალი და შინაარსი იყო. მოკლედ, იმ საბედისწერო გადაცემის ფილმი თამარ შავგულიძის „კომეტები“ იყო, სტუმარი კი - ფილმის მთავარი როლის შემსრულებელი, მსახიობი ნინო კასრაძე. 

„კომეტები“; 2019 წელი; რეჟისორი: თამარ შავგულიძე

სინოფსისი: „ფილმი ორი შუახნის ქალის ბავშვობისდროინდელ მეგობრობასა და სიყვარულზე მოგვითხორბს. შეიძლება დიდი დრო გავიდეს, მაგრამ ზაფხულის თბილ საღამოს გატარებული მოგონებები და გრძნობები მუდამ რჩება“.

ამ გადაცემაში ნინო კასრაძემ ასეთი სიტყვები თქვა, რომ ჩვენ არ შეიძლება, ვღელავდეთ სხვა ადამიანის სექსუალურ ორიენტაციაზე, არაჯანსაღია, რომ ჩვენ ვრეაგირებთ სხვა ადამიანის პირად ცხოვრებაზეო. 

გადაცემის გასვლამდე ყოველთვის 2-3 თიზერი მზადდებოდა და მთელი კვირის განმავლობაში ტრიალებდა. ველოდი, რომ რაღაც ტიპის გამოხმაურება მოჰყვებოდა. ასეც მოხდა. გურამ ფალავანდიშვილმა, ნიკოლოზ მჟავანაძემ და მათმა თანამოაზრეებმა გადაცემის ეთერში გასვლის [2023 წლის 11 თებერვალი] შემდეგ თიზერი გადააზიარეს და საოცარ კომენტარებს წერდნენ. მერე „პირველი არხის“ შენობასთანაც მოვიდნენ და იქ ჰყვიროდნენ. ამის შემდეგ მდგომარეობა საკმაოდ დაიძაბა, დაიწყო ლაპარაკი გადაცემის დახურვაზე და მიუხედავად იმისა, რომ წინასწარ ჩაწერილი კიდევ 4 გადაცემა გვქონდა, გადაცემა დაიხურა და აღარც ერთი მათგანი ეთერში აღარ გასულა. ერთ-ერთი გადაცემის სტუმარი ლანა ღოღობერიძე იყო, რომელიც ძალიან საინტერესო გამოვიდა და იმ გადაცემაზე გული განსაკუთრებით მწყდება. 

გადაცემის დახურვის მიზეზად რა დაასახელეს?

- არაფერი. არც რუსიკო მანჯგალაძესთან და არც თიკო ბერძენიშვილთან არანაირი კომუნიკაცია არ მქონია. ვისაც ფილმი ნანახი აქვს, იცის, რომ იქ არაფერია ისეთი, რაც, თუნდაც გამოსადავებლად შეიძლება ვინმემ პროპაგანდად ჩათვალოს. თანაც გადაცემა 21:00 საათზე იწყებოდა და ასეთი წყობა ჰქონდა: ჯერ წამყვანის სიტყვა იყო, შემდეგ სტუმრის სიტყვა, ფილმი და ბოლოს კითხვა-პასუხი. თიზერში გავრცელებულმა ნინო კასრაძის სიტყვებმა - „სექსუალური ორიენტაცია“ კი ეს ამბავი გამოიწვია. მიუხედავად ამისა, იმიტომ რომ „ტელესკოლის“ პროდიუსერი, თამუნა ციციშვილი ნამდვილად ძალიან კარგი გოგო იყო, რაღაცნაირად მას ანგარიში გავუწიე და სკანდალი მეც არ ამიტეხია. 

„კინოკლუბის“ დახურვის შემდეგ, საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის მუშაობა კიდევ გააგრძელეთ? 

- ცოტა ხანი ვიყავი. თითქოს, უნდოდათ, რომ სხვა გადაცემაზე მემუშავა, მაგრამ საბოლოოდ, ვერ შევთანხმდით და გამომიშვეს. ადგილი, სადაც ასე გავიწროვებენ, გიკონტროლებენ საქმეს და პირდაპირი მნიშვნელობით, ხელოვნებას აცენზურებენ, იქ მუშაობა სასიამოვნო აღარც ჩემთვის იქნებოდა.

რაღაც დროის შემდეგ, ამ გადაცემის ნახვა მინდოდა, ვეძებე და ვერ ვიპოვე. წაშლილი აღმოჩნდა. რატომ წაშალეს, არ ვიცი. ისიც კი არ მითხრეს, წავშალეთო.

სოციალურ ქსელში შემორჩენილია სხვების მიერ გაზიარებული გადაცემის ბმული (იხილეთ ფოტო N1), მაგრამ თუკი გადაცემის ნახვას გადაწყვეტთ და ბმულზე გადახვალთ, დაგიწერთ, რომ გვერდი ვერ მოიძებნა (იხილეთ ფოტო N2).  

(ფოტო N1)

(ფოტო N2)

შენიშვნა: „პირველი არხის“ ვებგვერდზე, „კინოკლუბის“ კატეგორიაში განთავსებული მასალებიდან ბოლო ვიდეო 2023 წლის 5 თებერვლით თარიღდება, ბოლო გადაცემა კი - 4 თებერვლით.