„ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის“ ანგარიშის - „ინფორმაციის თავისუფლება: მედია და საზოგადოება სისტემური უკანონობის პირისპირ“ მიხედვით, განვლილი 2 წლის განმავლობაში საქართველოში დემოკრატიის ხარისხის მკვეთრმა უკუსვლამ საჯარო დაწესებულებების ანგარიშვალდებულებაზე არსებითი მნიშვნელობის ნეგატიური გავლენა იქონია.

„2022-2024 წლების განმავლობაში საქართველოში დემოკრატიის ხარისხმა მკვეთრი უკუსვლა განიცადა. რუსული კანონის მიღება, მედიის სხვადასხვა მეთოდით შევიწროება და საქმიანობაში ხელშეშლა 2024 წლის 26 ოქტომბრის არადემოკრატიულად ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნებითა და დემოკრატიულ სახელმწიფოთა მიერ ამ დრომდე არაღიარებული პარლამენტისა და მთავრობის არაკონსტიტუციური გადაწყვეტილებით გაგრძელდა. ამ ფონზე, არსებითად დამძიმდა მედიისა და ჟურნალისტების უფლებრივი მდგომარეობა. რუსული კანონიდან მომდინარე საფრთხეებს, ჟურნალისტებსა და ოპერატორებზე სასტიკი ფიზიკური ძალადობა დაემატა. დემოკრატიის უკუსვლამ ბუნებრივად განაპირობა საჯარო დაწესებულებების ანგარიშვალდებულების შემცირება“. 

IDFI-ის კვლევის მიხედვით, საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის თვალსაზრისით მკვეთრად გაუარესებული მდგომარეობის გამომწვევი არა მოქმედი კანონმდებლობა, არამედ  მისი სრული და სისტემური  უგულებელყოფაა.

„მედიის წარმომადგენლების მიერ საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნისას, უმეტეს შემთხვევაში, სახეზეა საჯარო დაწესებულებების მხრიდან ყველაზე საბაზისო კანონისმიერი ვალდებულებების უგულებელყოფა. მოთხოვნილი ინფორმაციის კანონით დადგენილ ვადებში და დადგენილი წესით მიღება არის უკიდურესად საგამონაკლისო შემთხვევა“.

როგორც ანგარიშში ვკითხულობთ, საჯარო ინფორმაციის განცხადებათა დაახლოებით 60% საჯარო დაწესებულებებმა რეაგირების გარეშე დატოვეს, რაც საქართველოს კონსტიტუციის და კანონმდებლობის უხეში დარღვევაა. საჯარო ინფორმაციის 204 განცხადებიდან კი 10-დღიანი პერიოდის განმავლობაში მხოლოდ 12 (6%) დაკმაყოფილდა.  

„საჯარო დაწესებულებები, როგორც წესი, ხელოვნურ დაბრკოლებებს უქმნიან განმცხადებლებს, რათა თავი აარიდონ მოთხოვნილი საჯარო ინფორმაციის გაცემას“.

„ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის“ შეფასებით, პრაქტიკაში, როგორც წესი, ადმინისტრაციული საჩივრის მექანიზმი თავის ფუნქციას არ ასრულებს, რაც, მათ შორის, საჯარო დაწესებულებების მიერ მათი განხილვის არათანმიმდევრული პრაქტიკით არის განპირობებული. ადმინისტრაციული ორგანოები უფლების შემზღუდველ დანაწესებს არასწორად/ფართოდ განმარტავენ, რაც, ხშირ შემთხვევაში, საჯარო ინფორმაციის გაუცემლობას  იწვევს, მისი გაცემისთვის საჭირო საკანონმდებლო წინაპირობების არსებობის შემთხვევებშიც. 

IDFI-ის კვლევის მიხედვით, საქართველოში არ არსებობს დამოუკიდებელი გარე საზედამხედველო მექანიზმი, რომელიც საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის საკითხებზე დროული და ეფექტიანი ზედამხედველობის განხორციელებას შეძლებდა. 

„საერთო სასამართლოებში, საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობაზე სამართალწარმოება წლების განმავლობაში გრძელდება. სასამართლო დავის წარმატებით დასრულების შემთხვევაშიც კი, არსებობს რისკი იმისა, რომ იმავე/მსგავსი შინაარსის ინფორმაცია საჯარო დაწესებულებამ კვლავ არ გასცეს“.

როგორც ორგანიზაცია აღნიშნავს, ინფორმაციის თავისუფლების საკითხებზე IDFI-ის მიერ დასრულებული და მიმდინარე საქმეები მოწმობს, რომ მედიას საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის პროცესში არსებითი, როგორც წესი, უკანონო სამართლებრივი და პრაქტიკული დაბრკოლებები ექმნება. 

„მთლიანობაში, მედიის ლეგიტიმური მოლოდინი, რომ ჟურნალისტს მიეცემა კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებით სარგებლობის შესაძლებლობა, ფაქტობრივად არ არსებობს. საჯარო დაწესებულებების მიერ კანონის სისტემური დარღვევების მიღმა, არსებობს სხვადასხვა ტიპის გამოწვევები, რომლებიც უშუალოდ კანონიდან ან/და კანონის არასწორი ინტერპრეტაციიდან მომდინარეობს“. 

IDFI-ის შეფასებით, სასამართლო სისტემა სისტემურ უკანონობაზე ეფექტიანად ვერ რეაგირებს და სასამართლოში რამდენიმე წელი გრძელდება, მათ შორის, ისეთი დავების განხილვა, სადაც სახელმწიფოს მიერ კონსტიტუციისა და კანონმდებლობის მოთხოვნების სრული უგულებელყოფა აშკარაა. 

სქრინი - TV პირველი


დღეს თბილისის საქალაქო სასამართლო აფგან სადიგოვის ექსტრადიციის დასაშვებობაზე იმსჯელებს. თბილისში დაკავებული აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის საექსტრადიციო საქმის განხილვა 28 ნოემბერს, 15:00 საათზეა ჩანიშნული. საქართველოს გენერალური პროკურატურა სასამართლოსგან სადიგოვის აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში ექსტრადიციის დასაშვებად ცნობას ითხოვს. 

აფგან სადიგოვი და მისი დამცველები გენერალური პროკურატურის შუამდგომლობას არ ეთანხმებიან და სასამართლოს წინაშე ასაბუთებენ, რომ მისი აზერბაიჯანში ექსტრადიცია პოლიტიკურ და თვითნებურ დევნას ისახავს მიზნად, რაც მის ჟურნალისტურ საქმიანობასა და წლების განმავლობაში ხელისუფლების დანაშაულებისა და კორუფციული საქმიანობის კრიტიკას უკავშირდება.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ განცხადებით, დაცვის მხარე სასამართლოს წარუდგენს მტკიცებულებებს, რომლებიც ადასტურებს, რომ აზერბაიჯანში ექსტრადიციის შემთხვევაში სადიგოვი დევნას, წამებასა და არაადამიანურ მოპყრობას დაექვემდებარება. 

„აზერბაიჯანში აქტივისტების, უფლებადამცველებისა და ჟურნალისტების დევნის რეპრესიული პრაქტიკის გათვალისწინებით, აშკარაა, რომ სადიგოვი აზერბაიჯანისთვის გადაცემის შემთხვევაში თვითნებური დევნისა და ფუნდამენტური უფლებების დარღვევის მსხვერპლი გახდება.

მნიშვნელოვანია, რომ სადიგოვის აზერბაიჯანში ექსტრადიციის დაუშვებლობის შესახებ საქართველოს სახელმწიფოს ავტორიტეტული საერთაშორისო ორგანიზაციები მოუწოდებენ, მათ შორის Amnesty International და ეუთო. ისინი მიუთითებენ, რომ სადიგოვის ექსტრადიციის შემთხვევაში საქართველო დაარღვევს საერთაშორისო დონეზე აღებულ ვალდებულებებს.

აღსანიშნავია, რომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში სადიგოვის მიმართ მიმდინარე სისხლის სამართლის დევნა უსაფუძვლო და დაუსაბუთებელია. ამას ადასტურებს თავად აზერბაიჯანის მიერ საქართველოსთვის გაზიარებული საქმის მასალები, რომელიც სრულიად არალოგიკურ და წინააღმდეგობრივ ინფორმაციასა და მტკიცებებს ეფუძნება“.

თბილისში დაკავებული აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის ინტერესებს სწორედ „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“ იცავს.

აფგან სადიგოვს შსს-ის მიგრაციის დეპარტამენტმა საქართველოში პოლიტიკური თავშესაფრის მიცემაზე უარი 16 სექტემბერს უთხრა. 21 სექტემბრიდან კი, ჟურნალისტმა შიმშილობა დაიწყო და მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა როგორც მეუღლე, სევინჩ სადიგოვა ამბობს, ძალიან  მძიმეა. 

სადიგოვს საექსტრადიციო პატიმრობა კიდევ 3 თვით თბილისის საქალაქო სასამართლომ 1 ნოემბერს გაუხანგრძლივა. ის შემდგომი ექსტრადირების მიზნით 3 აგვისტოს დააკავეს. 

აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი საქართველოში 2023 წლის 24 დეკემბრიდან იმყოფება და მას საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მიერ გაცემული დროებითი ბინადრობის მოწმობა აქვს. აფგან სადიგოვი ონლაინ მედია Azel.Tv-ის მთავარი რედაქტორია. 

ონლაინ გამოცემა „ტაბულა“ ახალი ამბების ჟურნალისტის პოზიციაზე (სრული განაკვეთი) ვაკანსიას აცხადებს.

• გამართულად წერისა და თხრობის უნარები;
• გადაღებებზე სიარულის, აქციების და სხვადასხვა აქტივობის გაშუქების უნარები და გამოცდილება; 
• ოპერატიულად მუშაობის უნარი, მათ შორის სტრესულ პირობებში;
• იციან უცხო ენა (სავალდებულოა – ინგლისური ენა);
• იცნობენ პროფესიულ სტანდარტებსა და მედიაეთიკას.
• ამასთან ერთად, ეკონომიკური თემების მიმართ ინტერესი და მათზე წერის გამოცდილება ჩაითვლება უპირატესობად.

დაინტერესებულმა პირებმა რეზიუმე, სამოტივაციო წერილი და მის მიერ დაწერილი/გამოქვეყნებული მასალები 20 ნოემბრამდე უნდა გააგზავნონ შემდეგ მისამართზე: info@tabula.ge

როგორც „ტაბულა“ წერს, ანაზღაურება კანდიდატის სამუშაო გამოცდილებისა და უნარ-ჩვევების შესაბამისად განისაზღვრება (დამატებით ინფორმაციას ანაზღაურების შესახებ შერჩეული კანდიდატები გასაუბრების დროს მიიღებენ);

„მოამბის“ წამყვანი, ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანი „მედიაჩეკერთან“ ინტერვიუში არხის მენეჯმენტთან გამართულ შეხვედრასა და ტელევიზიაში მიმდინარე პროცესებზე საუბრობს. 

„სოლიდარობა მზია ამაღლობელს“

„საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ წამყვანი მეორე კვირაა „მოამბეს“ „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებლისა და დირექტორისთვის სოლიდარობის გამოცხადებით იწყებს. 

ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანის თქმით, პროტესტის ეს ფორმა ბუნებრივად დაიბადა, რადგან ფიქრობდა, რომ მზია ამაღლობელისთვის სოლიდარობის ერთხელ დაფიქსირებით სიმკვეთრეს ვერ გადმოსცემდა:

„პირველი, რაზეც ვფიქრობ, არის ის, რომ ჩემს განცხადებებს და მოქმედებებს დადებითი შედეგი მოყვება. ერთი კუთხით, ის რომ საზოგადოება დაინტერესდება მაგალითად, ჩემი განცხადებით, რატომ შეიძლება არ პასუხობდეს ახალი და მიმდინარე ამბების ბლოკის სარედაქციო პოლიტიკა საზოგადოების წინაშე არსებულ გამოწვევებს. მზია ამაღლობელის მიმართ სოლიდარობაზე ვფიქრობ მხოლოდ და მხოლოდ იმას, რომ მაქსიმალური ყურადღება იქნება მიპყრობილი ამ საქმისადმი და ყველა ეცდება გაერკვეს, რასთან გვაქვს საქმე. იმ უსამართლობას, რომელსაც, ჩემი აზრით, ადგილი აქვს მზია ამაღლობელის მიმართ, შესაბამისი პასუხი გაეცემა და სამართალი იზეიმებს“. 

როგორც ივანოვ-ჩიქოვანმა აღნიშნა, ბოლო პერიოდში, „პირველი არხის“ გენერალური დირექტორი მაუწყებლის თანამშრომლებს კატეგორიების მიხედვით ხვდება, მასთან მსგავსი შეხვედრა კი ინდივიდუალურად გაიმართა.

„გასული  კვირის პარასკევს, უკვე ეთერი როცა დამთავრდა, ჩვენმა HR-მა დამირეკა და მითხრა, რომ გენერალურ დირექტორს უნდოდა ჩემთან შეხვედრა. შედგა ასეთი შეხვედრა, რომელსაც ესწრებოდა არხის იურისტი, ასევე ადამიანური რესურსების დეპარტამენტის ხელმძღვანელი (HR), საინფორმაციოს უფროსი და გენერალური დირექტორი. მანდ იყო საუბარი, თუმცა კონკრეტულად ამ სოლიდარობაზე არაფერი არ ყოფილა“.

„სამუშაო პროცესი საზოგადოებრივ მაუწყებელში“

როგორც „მოამბის“ წამყვანი ამბობს, ახალი და მიმდინარე ამბების ბლოკში დილის დაგეგმვა და სამუშაო თათბირები არ იმართება.

„ნიუსრუმში დილის დაგეგმვა არ იმართება. არ იმართება შემდეგ განხილვა, რას ვაკეთებთ კარგად, რას ვაკეთებთ ცუდად. არ იმართება სამუშაო თათბირები, შესაბამისად, ის რომ მე რაღაც, ოფიციალური შესაძლებლობა მქონდეს, დავაფიქსირო ჩემი პოზიცია ან მოსაზრებები, არ მაქვს…როდესაც არ არის სამუშაო პროცესი, ბევრი ადამიანისთვის რთულია, მოიქცეს ესე რომ იპოვოს ადამიანი, მაგალითად, უფროსი და მასთან ილაპარაკოს იმის შესახებ, რომ მოთხოვოს რაღაც“.

ცენზურა

ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანის თქმით, არხზე შექმნილია ვერტიკალი, რომელიც იღებს გადაწყვეტილებას, რა უნდა გაკეთდეს და რა არ უნდა გაკეთდეს, რაც საინფორმაციო ველის შეზღუდვას იწვევს.

„როდესაც არ არის ასეთი დემოკრატიული განხილვის მექანიზმი და ყალიბდება კონკრეტული ვერტიკალი, აქ უკვე ინფორმაცია იზღუდება. შესაბამისად, ეს შეიძლება ჩაითვალოს ცენზურად, რომ ჩვენ ვერ ავსახავთ კონკრეტულად საზოგადოების დღის წესრიგს“.

ვალის მაღლაფერიძე - სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარე

ივანოვ-ჩიქოვანის შეფასებით, „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ გარშემო განვითარებულ მოვლენებზე პასუხისმგებლობა სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარეს, ვასილ მაღლაფერიძეს ეკისრება. 

„ვასილ მაღლაფერიძე იყო ადამიანი, რომელიც თავის დროზე, ტელევიზიაში გენერალურ დირექტორად დაინიშნა. შემდეგ უკვე გენერალური დირექტორობიდან წავიდა პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილედ. ეს თანამდებობა მან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების  არგუმენტით დატოვა და შემდეგ იგი პარლამენტმა სამეურვეო საბჭოს წევრად აირჩია. ხოლო, საბჭომ - თავმჯდომარედ…უპირველესი პასუხისმგებლობა, რა საკვირველია, ვასილ მაღლაფერიძეს ეკისრება, იმიტომ რომ სამეურვეო საბჭო ვალდებულია, თუ რაიმე არ მიდის ისე მაუწყებელში, სათანადო შეფასება მისცეს.

არაჯანსაღი მდგომარეობა ტელევიზიაში

„მოამბის“ წამყვანი ტელევიზიის თანამშრომლებს შორის არსებულ არაჯანსაღ მდგომარეობაზეც საუბრობს.

„გიდასტურებთ იმას, რასაც სხვა თანამშრომლები ამბობენ, რომ კი, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე ესეთი დამოკიდებულება, პირადი დამოკიდებულება თანამშრომლების მიმართ მეც დამინახავს, რაღაც შემთხვევაში ჩავრეულვარ კიდევაც. ეს არ არის ჯანსაღი პროცესი, რომელიც უნდა იყოს სამსახურში“.

საგანგებო ეთერი

........................................................................................................................................

28 ნოემბერს ირაკლი კობახიძემ თქვა, რომ ევროკავშირში გაწევრიანების მოლაპარაკების პროცესს აჩერებს, რასაც ყოველდღიური ფართომასშტაბიანი პროტესტი მოჰყვა. 30 ნოემბრიდან საპროტესტო აქციების გამართვა ღია ეთერის დათმობისა და მენეჯმენტის გადადგომის მოთხოვნით დაიწყო „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ ძველ შენობასთანაც. 2025 წლამდე ტელევიზია „საგანგებო ეთერის“ ფორმატში პროევროპული აქციის მონაწილეებსა და მომხრეებს გარკვეულ დროს უთმობდა, თუმცა მაუწყებელმა ეს ფორმატი ახალი წლიდან შეწყვიტა. 
........................................................................................................................................

„ეს ეთერი, როგორც გენერალურმა დირექტორმა მე მითხრა, იყო კეთილი ნება. ამ საზოგადოებას იგი არ მოუპოვებია, მიუხედავად იმისა, რომ მანამდე ეს ეთერი და ეს ფორმატი არ იყო გამზადებული, ბადეში რომ ჩაშვებულიყო. ეს ფორმატი ჩაეშვა ბადეში მხოლოდ და მხოლოდ მას შემდეგ, რაც „საზოგადოებრივ მაუწყებელთან“ აქცია გაიმართა“. 

როგორც „მოამბის“ წამყვანი აღნიშნავს, „საზოგადოებრივ მაუწყებელს“ კანონით ბევრი რამ ევალება, რისი შესრულებაც ახალ შებობაში გადასვლის მოტივით ვერ ხერხდება.

ამ ვითარებიდან მაუწყებელი უფრო ძლიერი გამოვა

ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანის თქმით, არხზე მომუშავე კეთილსინდისიერი ადამიანების წყალობით, ამ ვითარებიდან, „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ უფრო ძლიერი გამოვა.

„ვიცი, რომ კომუნისტების დროს ხერხდებოდა ეს. ვიცი, რომ ყველა შემდეგი ხელისუფლების დროს ხერხდებოდა, მიუხედავად წნეხისა, ზეწოლისა, ცენზურის მცდელობების, „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“ მაინც შეძლო შეენარჩუნებინა ეს იდეა. ყოველთვის ეს კეთილსინდისიერი ადამიანები ახერხებდნენ, რომ ცენზურის პირობებშიც კი, რაღაც სინათლის სხივი გაეშვათ მაყურებლის მიმართულებით და მგონია, რომ ეს უფრო და უფრო მეტად  გაძლიერდება. ამ ვითარებიდან მგონია, რომ მაუწყებელი უფრო ძლიერი გამოვა“.