მედიაინდუსტრია ღრმა კრიზისშია - სულ უფრო და უფრო მეტი ადამიანი იყენებს ინფორმაციის უფასო წყაროებს და სულ უფრო ნაკლები იხდის თანხას ინფორმაციისთვის. არასტაბილური სარეკლამო ბაზარი და დამოუკიდებლობა კომერციული და პოლიტიკური გავლენებისგან - როგორ მუშაობენ საერთაშორისო კერძო მედიები? გთავაზობთ რამდენიმე მედიაორგანიზაციის დაფინანსების სტრუქტურის მიმოხილვას.


Guardian news & Media (GNM) მსოფლიოში ერთ-ერთი წამყვანი ახალი ამბების ორგანიზაციაა, რომელიც 1821 წელს დაარსდა. GNM-ის შემადგენლობაში შედის Theguardian.com - მსოფლიოს ერთ-ერთი წამყვანი ინგლისურენოვანი ვებსაიტი, მისი ამერიკული და ავსტრალიური სერვისები. ასევე, ბრიტანული გაზეთი The Guardian და საკვირაო გაზეთი The Observer.

გარდიანის მფლობელი კომპანიაა Guardian Media Group (GMG), რომლის ერთადერთი აქციონერი Scott Trust-ია. GMG მართავს ინვესტიციებს და არ ერევა გამოცემის სარედაქციო პოლიტიკაში. Scott Trust კი, გარდიანის ფინანსური და სარედაქციო დამოუკიდებლობის გარანტორია. ტრასტი ლიბერალური ღირებულებებისა და ჟურნალისტური თავისუფლების დასაცავად შეიქმნა და The Guardian-ის მთავარ რედაქტორს სწორედ ის ნიშნავს.

გაერთიანებული სამეფოს სარეკლამო ბაზრის გაუარესების მიუხედავად, გარდიანის შემოსავალი 2017 წელს 2,4%-ით, 300 მილიონ დოლარამდე გაიზარდა, რაც შემოწირულობების ზრდით იყო განპირობებული.

გარდიანის შემოსავალი რეკლამის, კონტრიბუციისა და გრანტებისგან შედგება:

სარეკლამო კონტენტის პრეზენტაციისას გამოცემა უთითებს, როგორ მომზადდა მასალა და ვინ დააფინანსა იგი. ასეთ მასალებზე ჩნდება სამიდან ერთი ნიშანი: მხარდაჭერილია (Supported by), დაფინანსებული კონტენტი (Paid content), ან დამკვეთის კონტენტი/ჩვენი რეკლამის დამკვეთებისგან (Advertiser content/from our advertisers);

ორგანიზაციას დაახლოებით 800 ათასი კონტრიბუტორი ჰყავს;

არასტაბილური სარეკლამო ბაზრის გამო, გარდიანი იღებს გრანტებსაც. იმ ფონდებს შორის, რომლებიც გამოცემას ფინანსურად უჭერენ მხარს არის: The Bill & Melinda Gates Foundation, The Joseph Rowntree, Open Society Foundations, Humanity United, Hivos, European Climate Foundation.

გარდიანი აცხადებს, რომ დაფინანსების სხვადასხვა წყაროს მიუხედავად, ყველა შემთხვევაში სარედაქციო დამოუკიდებლობას ინარჩუნებს.


წარმატებული ბიზნეს მოდელი და ამერიკული ინოვაციური მედიასაშუალება The New York Times, NYT Company-ს საკუთრებაშია. კომპანიის აქციების 10% საფონდო ბირჟაზე ივაჭრება, 90% კი ადოლფ ოქსის შთამომავლებს ეკუთვნით და მაკონტროლებლის ფუნქციაც მათ აქვთ. კომპანია მოიცავს გაზეთს The New York Times, ვებსაიტს NYTimes.com და მათთან დაკავშირებულ საკუთრებებს. იგი ცნობილია, როგორც ინოვაციური მედიასაშუალება და წარმატებული ბიზნეს მოდელი.

გამოცემის ვებსაიტის მომხარებლებს უფასოდ თვეში 5 სტატიის წაკითხვის შესაძლებლობა აქვთ. ულიმიტო მომსახურებას კი მხოლოდ გამომწერები იღებენ.

თაიმსის 2017 წლის შემოსავლის უდიდესი ნაწილი, მილიარდ დოლარზე მეტი გამომწერებისგან მიღებული თანხაა, რეკლამა კი - 558 მილიონ დოლარზე მეტი. საერთო ჯამში, გასულ წელს კომპანიამ 1,7 მილიარდ დოლარამდე გამოიმუშავა. გამოცემას 3,6 მილიონი გამომწერი ჰყავს.

2017 წლის ბოლოს, თაიმსში 1 450 ჟურნალისტი მუშაობდა 160 ქვეყნიდან. საერთო ჯამში კი კომპანიაში სრულ განაკვეთზე მომუშავეთა რიცხვი 3 790 იყო. არსებობის ისტორიაში თაიმსმა 122 პულიტცერის პრიზი დაიმსახურა.


The Associated Press 1846 წელს ნიუ-იორკში დაფუძნებული არაკომერციული კორპორაციაა, რომელიც დაახლოებით 1 300 გაზეთსაა და მაუწყებლებს აერთიანებს. AP ყველაზე ძველი და ერთ-ერთი უდიდესი ახალი ამბების სააგენტოა მსოფლიოში, რომელიც თავის წევრ მედიაორგანიზაციებს, საერთაშორისო გამომწერებს და კომერციულ კლიენტებს ფოტოებით, ტექსტით, გრაფიკებით, აუდიო და ვიდეო მასალებით ამარაგებს.

კომპანიის შემოსავლის ძირითადი წყარო მის გამომწერ მედიასაშუალებებზე მოდის, ასევე, ფოტო, ვიდეო და გრაფიკული მასალების ლიცენზირებაზე.

კომპანიის ყოველწლიურმა შემოსავალმა 2016 წელს 2 პროცენტით იკლო და დაახლოებით 556 მილიონ დოლარი შეადგინა. ფინასნების კლების ტენდენცია 2008 წლის შემდეგ დაიწყო, რაც ზოგადად ბაზარზე გაზეთების შემცირებითა და სოციალური მედიის როლის ზრდითაა განპირობებული. რაც შეეხება პროცენტულ მაჩვენებელს, ის ასე გადანაწილდა: შემოსავლის დაახლოებით 50%-ს - ტელევიზიებიდან, 23% -ს - გაზეთებიდან, ინტერნეტ კომპანიებიდან კი - 10%-ს იღებს. დანარჩენი ნაწილი საინფორმაციო სააგენტოებსა და რადიო სადგურებზე მოდის.

AP დამკვეთებს სთავაზობს სარეკლამო მომსახურებასაც: Native advertising, Display advertising და Social promotion.

სააგენტოს ქსელი 106 ქვეყანას მოიცავს. AP-ის ჟურნალისტებს 52 პულიტცერის ჯილდო აქვთ მიღებული.

მაშინ, როცა ძალიან ბევრი მედია ორგანიზაცია მდიდარი ოჯახებისა თუ კორპორაციების საკუთრებაა, ეს გერმანული გაზეთი, პირდაპირი მნიშვნელობით, თავის 15 700 მომხარებელს ეკუთვნის.

1992 წლის შემდეგ, Taz-ის კოოპერატივი გამოცემის სარედაქციო დამოუკიდებლობის გარანტორია. დაარსების პირველივე დღიდან, გაზეთი მხოლოდ თავის მკითხველის წინაშეა ანგარიშვალდებული.

15,4 მილიონი ევროს ოდენობის საერთო კაპიტალის მქონე გამოცემას დღეს 50 ათასზე მეტი ნებაყოფლობითი გამომწერი და 250 თანამშრომელი ჰყავს. თუმცა ვებსაიტი აბსოლუტურად უფასოა.


“ჩვენი მისიაა, გამოვააშაკარავოთ ძალაუფლებისა და საზოგადოების ნდობის ბოროტად გამოყენების შემთხვევები მთავრობის, ბიზნესის, თუ სხვა ინსტიტუტის მხრიდან. ვიყენებთ ჟურნალისტური გამოძიების მორალურ ძალას, რათა წავახალისოთ რეფორმები პრობლემების აქტიური გაშუქებით”, - ProPublica დამოუკიდებელი, არაკომერციული, 100-მდე ადამიანისგან შემდგარი რედაქციაა, რომელიც ჟურნალისტურ გამოძიებებზე მუშაობს.

გამოცემა ფარავს ისეთ საკითხებს, როგორიცაა მთავრობა და პოლიტიკა, ბიზნესი, სისხლის სამართალი, გარემო, განათლება, ჟანდაცვა, იმიგრაცია და ტექნოლოგიები. ჟურნალისტური გამოძებები დიდ დროსა და რესურსებს მოითხოვს, რის გამოც ნიუსრუმების უმრავლესობას ამ მიმართულებს შენახვის ფუფუნება არ აქვს. პროპაბლიკა, როგორც არაკომერციული ორგანიზაცია, მხოლოდ დონაციებზეა დამოკიდებული.

2008 წელს დაფუძნებულ ორგანიზაციას დღეს 150 პარტნიორი ჰყავს. მხოლოდ 2017 წელს, პროპაბლიკა თანამშრომლობდა 46 ორგანიზაციასთან, როგორიცაა: The New York Times, The Washington Post, NPR News, The Atlantic, The New Yorker, Consumer Reports, National Geographic. ამავე წელს, პროპაბლიკამ 34 ათასი დონორისგან 28,2 მილიონი დოლარის შემოსავალი მიიღო.