მედიამონიტორინგის სამწლიანი (2016-2018წწ) ანგარიში აჩვენებს, რომ ქართულ ონლაინ მედიაში ყოველწლიურად იკლებს პოლარიზაცია და ვებსაიტების დიდი უმრავლესობა ახერხებს მკითხველისთვის მეტ‐ნაკლებად ობიექტური ინფორმაციის მიწოდებას საარჩევნო პერიოდში. ასევე, ონლაინ მედიაში ყოველწლიურად მცირდება ჟურნალისტური სტანდარტებისა და ეთიკის ნორმების უხეში დარღვევის შემთხვევები. თუმცა, კვლავ პრობლემად რჩება სარეკლამო და სარედაქციო მასალების გამიჯვნა, საკითხების ზედაპირული გაშუქება და კრიტიკული ანალიზის ნაკლებობა.

• პოლარიზაციის კლება

ანგარიშის მიხედვით, 2016 წლის მონიტორინგის პერიოდში, ცალსახა პოლარიზაცია და ვებსაიტების დადებითი თუ უარყოფითი განწყობები სხვადასხვა პოლიტიკური ძალების მიმართ ვლინდებოდა ძირითადად ხანგრძლივი დაკვირვების შედეგად და არა ცალკეულ სტატიებში. 2017 და 2018 წლების მონიტორინგის პერიოდში ეს ტენდენციაც გამოსწორდა: „რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, 2017 და 2018 წლებში ქართულ ონლაინ მედიაში საერთოდ აღარ შეინიშნებოდა დადებითი თუ უარყოფითი განწყობები რომელიმე პოლიტიკური ძალის მიმართ“, - ნათქვამია დოკუმენტში.

გამონაკლისს ორი ვებსაიტი წარმოადგენს: reportiori.ge და marshalpress.ge, სადაც, მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა, რომ ცხადად შეინიშნებოდა ერთი მხრივ უაღრესად დადებითი განწყობა სალომე ზურაბიშვილის, ხოლო, მეორე მხრივ, უკიდურესად უარყოფითი განწყობა გრიგოლ ვაშაძის მიმართ.

• ჟურნალისტური სტანდარტები

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ ქართულ ონლაინ მედიაში ყოველწლიურად უმჯობესდება მდგომარეობა ჟურნალისტური სტანდარტებისა და ეთიკის ნორმების დაცვის კუთხით: „პრაქტიკულად აღარ გვხვდება შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული ტერმინოლოგია ჟურნალისტთა ტექსტებში. უფრო და უფრო მცირდება გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გამოქვეყნების შემთხვევები“.

გამონაკლისს, 2018 წლის მონიტორინგის პერიოდშიც, reportiori.ge და marshalpress.ge წარმოადგენს, სადაც ვლინდებოდა ჟურნალისტური ეთიკის ნორმების უხეში დარღვევები. ანგარიშის მიხედვით, 2018 წლის მონიტორინგის პერიოდში reportiori.ge‐ზე იყო კლასიკური ყალბი ცნობის (Fake News) გამოქვეყნების შემთხვევაც. (საუბარია10 აგვისტოს გამოქვეყნებული სტატიაზე - „აშშ‐ში ვიზიტისას საქართველოს პრეზიდენტი სასტუმროს ნომერში მარიხუანის მოწევის გამო დააჯარიმეს“).

ამ თემაზე იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალა: ყალბი ინფორმაცია პრეზიდენტის დაჯარიმების შესახებ

• სარეკლამო სტატიები

მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, ქართული ონლაინ მედიის უმწვავეს გამოწვევას წარმოადგენს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების არასათანადო გამიჯვნა სარედაქციო მასალებისგან. შესაბამისი მითითების გარეშე გამოქვეყნებული სტატიები სისტემატურად ფიქსირდებოდა მონიტორინგის სამივე წლის განმავლობაში.

ანგარიშის მიხედვით, ზოგი ვებსაიტი უთითებს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებულ სტატიებს, თუმცა არასათანადოდ. საუბარია მასალაზე NS ან R ნიშნის დართვაზე, რაც მკითხველისთვის მარტივად გასაგები არ არის.

• არჩევნების გაშუქება

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ არჩევნებთან დაკავშირებული პროცესები ქართულ ონლაინ მედიაში საკმაოდ აქტიურად და უმეტეს შემთხვევებში, ობიექტურად შუქდება. არაერთ მედიაში გვხვდება არჩევნებთან დაკავშირებული საკითხების მეტად მიუკერძოებელი და სიღრმისეული გაშუქება. ასევე, ვებსაიტების ნაწილი ცდილობს და ახერხებს მკითხველისთვის საკითხების მრავალმხრივი და სიღმისეული ანალიზის მიწოდებას. თუმცა, საკითხების ზედაპირული გაშუქება და კრიტიკული ანალიზის ნაკლებობა ონლაინ მედიის ნაწილში ისევ გამოწვევად რჩება.

ანგარიშის მიხედვით, ვებსაიტები: netgazeti.ge, civil.ge, on.ge, liberali.ge და ხშირ შემთხვევებში tabula.ge ახერხებდნენ მკითხველისთვის სიღრმისეული ანალიზის მიწოდებას როგორც საარჩევნო პროცესებთან, ასევე კანდიდატების საარჩევნო პროგრამებთან, მათი დაფინანსების წყაროებთან და არჩევნების შედეგებთან დაკავშირებით; ასევე, საკითხების სიღრმისეულ და მრავალმხრივ გაშუქებას, ცალკეულ სტატიებში განსხვავებული მოსაზრებების წარმოდგენასა და ორიგინალური სარედაქციო მასალების შექმნას. სხვა ვებსაიტების დიდი ნაწილი კი საკითხებს უმეტესად მხოლოდ ზედაპირულად აშუქებდა. უმეტესობაში იშვიათად გვხვდება ინფორმაციის წყაროთა მრავალფეროვნება და განსხვავებული მოსაზრებების წარმოდგენა ცალკეულ სტატიებში. იშვიათია ჟურნალისტთა მხრიდან ექსკლუზიური თემების მოძიება და შეიძლება ითქვას, რომ ონლაინ მედიის დიდი ნაწილი ავტომატურ რეჟიმში, უკომენტაროდ აშუქებს ქვეყანაში მიმდინარე ყოველდღიურ მოვლენებს

„მაგალითად, არაერთი ვებსაიტი ძირითადად აშუქებდა საარჩევნო კანდიდატთა განცხადებებსა და ყოველდღიურ საქმიანობას და ნაკლებ ყურადღებას უთმობდა აღნიშნულ კანდიდატთა საარჩევნო პროგრამებს. ონლაინ მედიაში მწვავე პრობლემას წარმოადგენდა კრიტიკული ანალიზის ნაკლებობა საარჩევნო სუბიექტთა დაპირებების გაშუქებისას. ვებსაიტების უმეტესობა წინასაარჩევნო, ხშირ შემთხვევებში, საკმაოდ საეჭვო, დაპირებებს აშუქებდა უკომენტაროდ და მკითხველს არ სთავაზობდა დამატებით ანალიზს აღნიშნული დაპირებების შესახებ“, - ნათქვამია მედიამონიტორინგის საბოლოო დასკვნაში.

• რეგიონული ონლაინ მედია

2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების პერიოდში დაკვირვება ხდებოდა 11 რეგიონულ ვებსაიტზე. მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა, რომ სხვადასხვა სახის ხარვეზების მიუხედავად, რეგიონული გამოცემების დიდი ნაწილი ახერხებდა მკითხველისთვის ობიექტური ინფორმაციის მიწოდებას საარჩევნო პერიოდში. ამავე ანგარიშის მიხედვით, რეგიონულ გამოცემებში სარეკლამო სტატიები მკაფიოდ იყო გამიჯნული სარედაქციო მასალებისგან.

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ რეგიონული ონლაინ მედია არ იყო პოლარიზებული და მონიტორინგისთვის შერჩეულ არც ერთ რეგიონულ გამოცემაში არ შეინიშნებოდა ცალსახად დადებითი ან უარყოფითი განწყობა რომელიმე პოლიტიკური ძალის მიმართ.

„აღსანიშნავია, რომ რეგიონული ვებსაიტების დიდი ნაწილი საკმაოდ აქტიურად და მიუკერძოებლად აშუქებდა რეგიონებში არსებულ სოციალურ, ეკონომიკურ თუ სხვა სახის პრობლემებს. ასევე, წინასაარჩევნო პერიოდში საკმაოდ ობიექტურად შუქდებოდნენ სხვადასხვა პარტიის მერობის კანდიდატები. განსაკუთრებით შეიძლება გამოიყოს batumelebi.ge, reginfo.ge და sknews.ge, რომლებიც მკითხველს ხშირად სთავაზობდნენ ექსკლუზიურ მასალებსა და საკითხების მრავალმხრივ და კრიტიკულ ანალიზს“, - ნათქვამია საარჩევნო მედიამონიტორინგის საბოლოო ანგარიშში.

დასკვნის სახით, დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ „ ქართული ონლაინ მედია ახერხებს მკითხველის ინფორმირებას ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური და საარჩევნო პროცესების შესახებ. თუმცა, სასურველია, რომ მეტი ყურადღება ეთმობოდეს საკითხების სიღრმისეულ და კრიტიკულ ანალიზს“.

****************

მედიამონიტორინგი 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების, 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისა და 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდში, გაეროს განვითარების პროგრამისა და ევროკავშირის მხარდაჭერით ხორციელდებოდა. ქართული ონლაინ მედიის საარჩევნო მონიტორინგი „სამოქალაქო განვითარების ისტიტუტმა“ განახორციელა.

მონიტორინგისთვის შერჩეული ვებსაიტები:

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების პერიოდი (20 მაისი ‐ 2 ნოემბერი): allnews.ge, ambebi.ge, droni.ge, etanews.ge, info9.ge, interpressnews.ge, marshalpress.ge, netgazeti.ge, newposts.ge, news.ge, palitratv.ge, pirveli.com.ge, presa.ge, reportiori.ge, tabula.ge, civil.ge, dfwatch.net.

2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების პერიოდი (19 ივნისი ‐ 19 ნომბერი): adjaraps.com, ambebi.ge, batumelebi.ge, chemikharagauli.com, for.ge, inforustavi.ge, interpessnews.ge, knews.ge, kutaisipost.ge, livepress.ge, medianews.ge, netgazeti.ge, news.ge, on.ge, presa.ge, qartli.ge, reginfo.ge, sknews.ge, tabula.ge, telegraph.ge.

2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდი (18 ივნისი ‐ 27 ნოემბერი): ambebi.ge, interpessnews.ge, ipress.ge, liberali.ge, marshalpress.ge, netgazeti.ge, news.ge, on.ge, palitravideo.ge, reportiori.ge, tabula.ge.

მონიტორინგის პერიოდში დაკვირვება ხდებოდა მონიტორინგისთვის შერჩეული ვებსაიტების ყველა სტატიაზე.