“აბიტურიენტების ბორჯომიდან ახალციხეში გასამგზავრებლად ავტობუსების გამოყოფის ინიციატივა ბორჯომის მუნიციპალიტეტის გამგებელს, დიმიტრი ყიფიანს, და ბორჯომის საზოგადოებრივი ტრანსპორტის დირექტორს, დავით ზაალიშვილს, ეკუთვნით. "ბორჯომის მუნიციპალიტეტი ყველა აბიტურიენტს წარმატებას უსურვებს”, - ვკითხულობთ ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული საინფორმაციო სააგენტოს ვებგვერდზე.

ახალი ამბების მეორე, ასევე ცნობილ პორტალზე ვაწყდებით ასეთ ინფორმაციას: “საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროსა და სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს შორის ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი გაფორმდა… პროექტი ითვალისწინებს დიპლომატებისთვის სააკრედიტაციო ბარათების მოდელის დამზადებას, მათი გაცემის ინსტრუმენტის შექმნასა და ელექტრონული მონაცემთა ბაზის ფორმირებას. პროექტის ფარგლებში მოხდება გაყალბებისგან დაცული, ელექტრონულ სისტემებში ინტეგრირებადი დიპლომატების ბარათების შექმნა, რომლითაც შესაძლებელი გახდება მფლობელის იდენტიფიცირება და შემდგომში მათთვის კანონით დადგენილი სხვადასხვა სახის შეღავათების გამოყენება”.

კიდევ ერთი მედიასაშუალების ვებგვერდზე კი ვკითხულობთ, რომ თბილისში წყალსადენის ქუჩაზე ასფალტის საფარი დაიგო: “კეთილმოწყობილი გზა ბიზნესის განვითარებას ხელს შეუწყობს და მოსახლეობაც კმაყოფილი იქნება“ - სააგენტო მკითხველს გლდანის გამგებლის, ბესიკ ქარცივაძის, კომენტარსაც სთავაზობს.

მსგავსი ინფორმაციის გაცნობისას ბუნებრივად ჩნდება კითხვა, არის თუ არა ეს ჟურნალისტური ნამუშევარი? რა ღირებულება აქვს მას მკითხველისთვის? სამივე სააგენტოს მიერ გამოქვეყნებული ტექსტი კონკრეტული ადმინისტრაციული ორგანოს თუ თანამდებობის პირების დადებით კონტექსტში წარმოჩენის მცდელობაა - საზოგადოებასთან ურთიერთობა და პრომოუშენი კი, არ შეიძლება ჟურნალისტიკა იყოს.

პრობლემის სათავე არის თანამშრომლობის ის ფორმა, რომლის შედეგადაც მსგავსი შინაარსის “ახალი ამბები” ქართულ საინფორმაციო სააგენტოებში ქვეყნდება - თუ საჯარო უწყება კონკრეტული მედიაორგანიზაციის ხელმომწერია, ეს ავტომატურად არ უნდა აძლევდეს საშუალებას, საკუთარი პრესრელიზები გარკვეული პერიოდულობით სააგენტოებზე გამოაქვეყნოს - დემოკრატიული მედიის სტანდარტით, სააგენტოს ხელმომწერობა ნიშნავს მხოლოდ იმას, რომ ხელმომწერ პირს, ორგანიზაციას ხელი მიუწვდება ამ მედიასაშუალების მიერ მოპოვებულ ყველა ინფორმაციაზე, ფოტოზე, ვიდეოზე, არქივზე. “როიტერზი”, “ფრანსპრესი”, “ბლუმბერგი” და სხვა ცნობილი სააგენტოების შემოსავალი დამოკიდებულია მათივე პროდუქტების გაყიდვაზე (ხელმომწერების რაოდენობაზე და არა ამ ხელმომწერთა მიერ მომზადებული რელიზების გამოქვეყნებაზე).

სამწუხაროდ, საქართველოში წლობით დამკვიდრებული პრაქტიკა რეალურად ხელს უშლის როგორც ზოგადად მედიის, ასევე კონკრეტული სააგენტოს ნდობის და პროფესიონალიზმის ამაღლებას:

- როგორც ვთქვით, გასააზრებელია, ხელმომწერის პრესრელიზის გამოქვეყნების დროს მკითხველისთვის რას წარმოადგენს ეს მასალა: ის მისთვის, როგორც ერთი მოქალაქისთვის, მნიშვნელოვანი ამბავია და ამიტომ შესთავაზა სააგენტომ თუ მხოლოდ იმიტომ, რომ სააგენტოს ამ ინფორმაციის გამოქვეყნებაში ფული გადაუხადეს? - პრაქტიკულად საქმე ეხება რეკლამას და მკითხველი იმსახურებს იცოდეს, ნამდვილ ჟურნალისტურ ნამუშევარს კითხულობს თუ სარეკლამო მასალას!

- რამდენად დაცულია სააგენტო იმ საფრთხისგან, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ მისთვის არასასურველი ინფორმაციის გამოქვეყნების გამო სააგენტოს კონტრაქტი შეუწყვიტოს და შესაბამისად, მედიასაშუალებას შემოსავალი შეუმცირდეს, საბოლოოდ კი დასაქმებულების შრომის ანაზღაურება ვერ შეძლოს? ხომ არ ჯობია, სააგენტოებმა მკაფიოდ განსაზღვრონ, რომ ხელმომწერობა მხოლოდ ინფორმაციის დროულ მიწოდებას ნიშნავს და არა რელიზების გამოქვეყნებას, საჯარო უწყებებმა კი უფრო ეფექტურ PR ტექნოლოგიებზე იფიქრონ საზოგადოებისთვის ხმის მისაწვდენად და საჯარო უწყების გარშემო პოზიტიური ველის შესაქმნელად?

- თუ მაინცდამაინც ვერ ვცვლით რეალობას და რელიზების გამოუქვეყნებლობა სააგენტოებს ხელმომწერებს და შესაბამისად, შემოსავალს შეუმცირებს, იქნებ რელიზში მოცემულ ინფორმაციას სააგენტომ საკუთრივ მის მიერ მოპოვებული ინფორმაცია დაამატოს, სადაც ყურადღება გამახვილდება არა იმაზე, თუ რა გააკეთა კონკრეტულმა უწყებამ, არამედ იმაზე, თუ რა ვერ გააკეთა ან რა უნდა გააკეთოს. მედია საზოგადოებას იმიტომ სჭირდება, რომ გაიგოს, რას ვერ აკეთებს ხელისუფლება და არა პირიქით. ან პრესრელიზის უცველად გამოქვეყნებისას, როგორც მინიმუმ, ის მაინც მიუთითოს რომ გამოქვეყნებული მასალა პრესრელიზია და არა ჟურნალისტური პროდუქტი.

სხვა შემთხვევაში, ყოველთვის მივიღებთ ისეთ უხერხულ მოცემულობას, როცა საინფორმაციო სააგენტოს საიტებზე გამოქვეყნდება კონტექსტიდან ამოვარდნილი, არც თუ ისე დიდი საზოგადოებრივი მნიშვნელოვნელობის მქონე ახალი ამბები, რომელთაც უფრო პროტოკოლური შინაარსი ექნებათ, ვიდრე ჟურნალისტური; სადაც ნამდვილად ღირებულ ამბებზე მეტად თვალში მოგვხვდება ასეთი სიტყვები “აქტიური თანამშრომლობა”, “პარტნიორობის გაღრმავება”, “სამომავლო გეგმების დასახვა” დ ა.შ.

პრობლემის კიდევ ერთი ასპექტი, ასე ვთქვათ, რელიზების ენას ეხება - მათში გამოყენებულ ტონს, ნომენკლატურულ-ჩინოვნიკური წინადადებების წყობას, რასაც არაფერი აქვს საერთო ჟურნალისტიკაში აუცილებლობად მიჩნეულ მარტივ და გასაგებ ენასთან. ფაქტია, რომ სააგენტოები არ ზრუნავენ პრესრელიზების ტექსტების “გახალხურებაზე”.

დასასრულ, იმედს გამოვთქვამ, რომ პრესრელიზების “ჟურნალისტიკა” ჩვენი ძალიან ახალგაზრდა მედიის ერთგვარი საყმაწვილო სენია, რომელსაც ეთიკური რეგულაციებისა და პატიოსანი მიდგომის დახმარებით ის უახლოეს პერიოდში დაძლევს. სხვა შემთხვევაში, წარმოუდგენელია იმუნინეტდაქვეითებულმა მედიამ, როგორც ერთიანმა ორგანიზმმა, საზოგადოებისთვის მოდარაჯე ძაღლის ფუნქცია შეასრულოს.