ე.წ. „საპნის ოპერები“ ქართული ტელესივრცის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პროდუქტია, ყოველდღიურ რეჟიმში ერთი ტელეკომპანიის მეშვეობით, ფაქტობრივად უწყვეტ რეჟიმში, 6-7 სხვადასხვა ტელენოველის ყურებაა შესაძლებელი.

პირველი სერიალი, რომელიც ე.წ. „საპნის ოპერად“ განიხილება „ფერადი სიზმრები“ იყო, ის პირველად ჩიკაგოს რადიოსადგურის WGN-ის საშუალებით 1930 წლის 20 ოქტომბერს გავიდა. სერიალი, როგორც წესი, კვირაში ხუთი დღის განმავლობაში, დღის საათებში გადაიცემოდა. სიტყვა - „საპნის“ - საპნისა და საწმენდი საშუალების რეკლამას უკავშირდება, რომელიც შოუს მსვლელობისას ხვდებოდა ეთერში. რეკლამა იმ ქალებისთვის იყო გათვლილი, რომლებიც საოჯახო საქმეებით იყვნენ დაკავებულები და პარალელურად, რადიოს უსმენდნენ. სიტყვა „ოპერა“ კი, შოუს მელოდრამატული ბუნებიდან გამომდინარეობს.

პირველი სატელევიზიო „საპნის ოპერა“ კი - „ესენი ჩემი შვილები არიან“, ამერიკულ ტელეეკრანებზე 1949 წელს გამოჩნდა. ის კვირაში ერთხელ საღამოს ეთერში გადიოდა. 1950-იანი წლების დასაწყისისათვის „საპნის ოპერები“ ამერიკული დღის ტელეეთერების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და მოხმარებადი პროდუქტი გახდა.

1980-იანი წლების დასაწყისში, როდესაც მაყურებლის დემოგრაფიული მახასიათებლები შეიცვალა და ქალების უფრო და უფრო დიდმა ნაწილმა სახლებიდან სამსახურებში გადაინაცვვლა, „საპნის ოპერების“ შემქმნელებმა ყურადღება და ფოკუსი უფრო ახალგაზრდა მაყურებლებზე - თინეიჯერებსა და სტუდენტებზე გადაიტანეს. ამავე პერიოდში, „საპნის ოპერებმა“ ე.წ. „პრაიმ ტაიმის“ დაკავებაც დაიწყეს. სატელევიზიო ეთერების „პრაიმ ტაიმებში“ მოხვდა ისეთი წარმატებული ჰიტები, როგორიცაა - დალასი, დინასტია და სხვა.

1984 წელს ტელეკომპანია NBC-ის ეთერში ლეგენდარული „სანტა ბარბარა“ გამოჩნდა. პოპულარული ტელეჰიტი სატელევიზიო ეთერს ზუსტად 9 წლის განმავლობაში იკავებდა.

ამერიკული „საპნის ოპერების“ პარალელურად, ლათინურ ამერიკაში ფეხი ე.წ. ტელენოველებმა მოიკიდა. ტელენოველა „საპნის ოპერისაგან“ ძირითადად, ხანგრძლივობით განსხვავდება. ტელენოველა, როგორც წესი, ერთ წელზე მეტხანს იშვიათად გრძელდება. ჩახლართული შინაარსის გათვალისწინებით, ტელენოველას ხშირად „გრძელ გველადაც“ მოიხსენიებენ. ტელენოველის ერთი ეპიზოდის საშუალო ხანგრძლივობა 30-45 წუთია.

1990-იან წლებში მექსიკამ და ბრაზილიამ ტელენოველების საერთაშორისო ბაზარზე, ექსპორტირების თვალსაზრისით, წამყვანი როლი შეასრულეს. მათ მიერ შექმნილი ტელენოველები სხვადასხვა ქვეყანაში დღემდე აქტიურად იყიდება.

ტელენოველების იმპორტიორ ქვეყნებს შორის, გამონაკლისი არც საქართველო ყოფილა. პირველი ტელესერიალი ქართულ ტელეეკრანებზე 1980-იანი წლების ბოლოსკენ გამოჩნდა. ეს იყო ბრაზილიური „მონა იზაურა“. ამას მოჰყვა „ზოგჯერ მდიდრებიც ტირიან“, „ველური გული“, „კასანდრა“, „დინასტია“ და ა.შ. გვიანი 90-იანი წლები და 2000-იანი წლის საწყისი ქართულ ტელესივრცეში ტელენოველების ბუმადაც შეიძლება შეფასდეს. ტელეკომპანიები მაყურებელს სხვადასხვა გმირების მიერ შესრულებულ, თუმცა, თითქმის იდენტური შინაარსის მქონე ნარატივს სთავაზობდა. მალევე, ტელესერიალები ბევრი დიასახლისისთვის რეალობისგან ერთი საათით მოწყვეტის და საყვარელ, თითქმის ოჯახის წევრებად ქცეულ გმირებთან თავისუფალი დროის გატარების საშუალებად იქცა. შედეგად, ე.წ. ტელენოველები ქართული ტელესივრცის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და გაყიდვადი პროდუქტი გახდა. სხვისი სასიყვარულო ისტორიები, ოჯახური ურთიერთობები, კონფლიქტები, ინტრიგები და ა.შ. დღემდე ბევრი დიასახლისის განხილვის მთავარი თემაა.

ქართულ ტელესივრცეში ე.წ. „საპნის ოპერების“ ისტორია პირობითად ორ ფაზად შეიძლება დავყოთ. მაგალითად, თუკი 1990-ანი წლებიდან დაახლოებით 2010 წლებამდე ტელენოველებში პოპულარობით ძირითადად, ლათინურ-ამერიკული ჰიტები სარგებლობდნენ, 2010 წლიდან ქართულ ბაზარზე ნელ-ნელა ფეხს თურქული სერიალები იკიდებს. ერთი ტელევიზიის წარმატებულ სატესტო მცდელობას მეორე მოჰყვა და თურქული სერიალების გმირები ქართული ოჯახების ყველაზე სასურველი სტუმრები გახდნენ. თურქულ ტელესერიალებთან ერთად, ეკრანებზე მალევე ინდური ტელენოველები გამოჩნდა. ერთი ოჯახის რამდენიმე ასეულ სერიად გაწერილი შურისძიების, კონფლიქტების და გენდერული სტერეოტიპების გამაღრმავებელი ბანალური ისტორიები უკვე კარგა ხანია, რაც ქართული ტელესივრცის განუყოფელი ნაწილია.

ე.წ. „საპნის ოპერების“ კუთხით მოწინავე პოზიციები კომერციულ არხებს უკავიათ. მათი დღის ეთერების დიდი ნაწილი სწორედ ტელენოველებით არის შევსებული. მაგალითად, ყოველ სამუშაო დღეს, დილით 10 საათიდან საღამოს 9 საათამდე ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ - ის ეთერში ექვსი განსხვავებული ტელენოველა გადის. მათგან ორი ინდური, ერთი ბრაზილიური და სამი თურქული პროდუქტია. პარასკევიდან კვირის ჩათვლით კი, ტელეკომპანიის მეშვეობით პოპულარული ქართული ტელესერიალის „ჩემი ცოლის დაქალებისა“ და ამერიკული რეიტინგული სერიალის „სამშობლოს“ ყურების შესაძლებლობაც გაქვთ.

„საპნის ოპერების“ კუთხით, კონკურენტს არც ტელეკომპანია „იმედი“ ჩამორჩება. დღის განმავლობაში, გემოვნების შესაბამისად, „იმედი“ მაყურებელს ორ ინდურ და ოთხ თურქულ ტელენოველას სთავაზობს. 3 აპრილიდან ტელეკომპანია „იმედის“ ღამის ეთერში ბრიტანული სერიალი „თეთრი დედოფალიც“ გამოჩნდა.

მართალია, მსგავსი ინტენსივობით არა, მაგრამ „საპნის ოპერების“ მოყვარულებს უყურადღებოდ არც „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ ტოვებს. ყოველ სამუშაო დღეს, საღამოს 7 და 9 საათებზე, ეთერი ესპანურ ტელენოველებს ეთმობა.

იმპორტირებული ტელესერიალების პარალელურად, ქართულ სატელევიზიო ბაზარზე არაერთი ადგილობრივი წარმოების პროდუქტიც შეიქმნა. ერთ-ერთი ყველაზე პირველი ქართული სატელევიზიო სერიალი „სახლი ძველ უბანში იყო“. დიდი ხნის განმავლობაში საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის საშუალებით კომედიური ჟანრის ტელესერიალი „ძილის წინ“ გადიოდა. გარდა ამისა, კომერციული ტელევიზიების დაკვეთით შეიქმნა კიდევ არაერთი ქართული ტელენოველა. მაგალითად: „ცხელი ძაღლი“, „ყავა და ლუდი“, „დეტექტივები“, „თენდება გვიან“, „გოგონა გარე უბნიდან“, „ხელოვნური სუნთქვა“, „ტიფლისი“, „ჩემი ცოლის დაქალები“ და ა.შ.

2000-იანი წლების დასაწყისში ქართულ ტელესივრცეში გამოჩნდა ერთ-ერთი პირველი ე.წ. სიტ-კომის ტიპის სატელევიზიო შოუც „შუა ქალაქში“, რომელიც ამერიკული სატელევიზიო შოუს „Frineds“-ის ანალოგია.

საბაზრო ეკონომიკის პირობებეში, ნებისმიერი კომპანიის არსებობა მის ფინანსებზე, შემოსავლებზე და მოგებაზეა დამოკიდებული. ცხადია, ამ მხრის გამონაკლისი არც კომერციული „ტელევიზიებია“. ხშირ შემთხვევაში, მაყურებლის მოზიდვის მიზნით, ტელეკომპანიები იძულებულები არიან, სატელევიზიო ეთერი ისეთ გადაცემებს, შოუებს, თუ ტელესერიალებს დაუთმონ, რომლის მომხმარებელიც ფართო აუდიტორიაა. რაც, თავის მხრივ, ტელევიზიის რეიტინგზე აისახება. რეიტინგი კომერციული ტელეარხისთვის რეკლამის დამკვეთების სიმრავლის პირდაპირპროპორციულია. რეკლამა კი კერძო ტელეკომპანიის ფინანსური შემოსავლის მიღების ერთ-ერთი ძირითადი წყაროა. ხშირად სწორედ ეს არის ტელებიზნესის წარმომადგენლების არგუმენტები, როდესაც დავა იმაზეა, უნდა ახდენდეს თუ არა ტელევიზია, სრულიად უგემოვნო და დაბალი ხარისხის მქონე ტელესერიალების პოპულარიზაციას და უნდა აწვდიდეს თუ არა ის საზოგადოებას მდარე ხარისხის პროდუქციას, ამ დოზით.

„ჩვენ ვყიდით იმას, რაც კარგად იყიდებას“ პრინციპმა ქართული ტელესივრცე, ტელენოველების სახით, სრულიად მდარე ხარისხის პროდუქციის გავრცელების მძლავრ საშუალებად აქცია. ის, რომ ტელესერიალები თანამედროვე მაყურებლის მხრიდან მოთხოვნადი პროდუქტია, კრგად გაიზრა, მაგალითად, ამერიკულმა ტელებაზრმაც. ბიზნესში რომ მთავარი მოგებაა, ეს არც მათ დავიწყებიათ, ამიტომ აღნიშნულ პროდუქტზე არც უარი უთქვამთ და არც მორალისტების პოზიცია დაუკავებიათ. უბრალოდ, პრიორიტეტი შედარებით ხარისხიან პროდუქციაზე გაკეთდა. თუკი, ქართული ტელებაზარი კოლექტიური მონიკა-ხუანის, ანდაც საპნა-რაჯეშის ბანალურმა და არაფრისმთქმელმა ისტორიებმა მოხიბლა, დასავლურმა ტელებაზარმა, სერიალების სახით, არაერთი რეიტინგული პოლიტიკური, ისტორიული თუ სხვა ტიპის ხარისხიანი პროდუქცია შექმნა. ქართული ტელეარხების არჩევანს ვერც მთლად მომხმარებლის გემოვნებით გავამართლებთ. მაშინ როგორ ვხსნით იმ ფაქტს, რომ ამერიკული სერიალების უმრავლესობას ონლაინრესურსების გამოყენებით უამრავი მომხმარებელი ჰყავს. იქნებ პრობლემა მაინც ფინანსებშია? ანუ, ყიდიან არა იმას, რაც კარგად იყიდება, არამედ იმას, რაც იაფი და შესაბამისად უხარისხოა.

ცხადია, მასობრივად მოხმარებად, ანუ ე.წ. მასკულტურაზე უარს ვერცერთი ტელეკომპანია ვერ იტყვის, ამის მოლოდინი და მოთხოვნა ალბათ არავის აქვს, თუმცა, თავის მხრივ, ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ ნებისმიერ პასუხისმგებლიან და გავლენიან ტელევიზიას და, ზოგადად, მედიას, როგორც საზოგადოაბაზე გავლენების მქონე მძლავრ საშუალებას, აუდიტორიის წინაშე თავისი წილი პასუხისმგებლობები და ვალდებულებები აქვს და ამ ვალდებულებებში მაყურებლისთვის ხარისხიანი და ღირებული პროდუქტის შეთავაზებაც შედის.