ჩვენში, სამწუხაროდ, კრიტიკამ გაკილვა-გაკიცხვის, უარეს შემთხვევაში კი გალანძღვის მნიშვნელობა შეიძინა - კრიტიკოსი ხარ? უფ, გამოდის, რომ ობიექტს (ან სუბიექტს) ქარცეცხლი უნდა დაატეხო თავს და ისიც ერთგვარად იბოჭება მაშინ, როცა მისი კრიტიკოსი "ავტორიტეტული" პირია.

რეალურად, ნამდვილი კრიტიკა პროდუქტის "სრულქმნილად" მიმოხილვაა - კარგის მოწონება და ცუდის დაწუნება, მერე ერთმანეთთან ყველაფრის ოსტატურად გაერთიანება და საზოგადოების "სამსჯავროზე" ახალი საკრიტიკო მასალის გამოტანა... იმ მასალისა, რომელსაც უკვე სხვა კრიტიკოსები "სრულქმნილად" მიმოიხილავენ, კრიტიკის ავტორს კარგს მოუწონებენ, ხოლო ცუდს, რასაკვირველია, დაუწუნებენ...

ასე გაგრძელება "უსასრულოდაც" შეიძლება ... ინსპირაციას მოჰყვება პირველი კრიტიკა; კრიტიკას - კრიტიკა; მერე კრიტიკის კრიტიკას - კიდევ კრიტიკა; მერე კრიტიკის კრიტიკის კრიტიკას - კრიტიკა და ვიდრე თემა არ ამოიწურება, ერთი თემა შეიძლება მიმოიხილოს ათეულობითა ავტორმაც კი... უკლებლივ ყველას მიაჩნდეს, რომ ჭეშმარიტებას ღაღადებს, ხოლო მისი ოპონენტები მცდარნი და შემცდარნი არიან.

წესით, ასე გარდაიქმნება კრიტიკა პოლემიკად... დისკურსად. ასე, ამ აზრთა ჭიდილში ყალიბდება დამოკიდებულება საგნისა და მოვლენის მიმართ. ასე იხვეწება თავად საგანიც.

სხვათა შორის, არათუ მე-19 საუკუნეში, გასული საუკუნის 70-იან, 80-იან და 90-იან წლებშიც კი მიმდინარეობდა არაერთი საჯარო პოლემიკა სხვადასხვა თემაზე. მახსოვს, გაზეთი "7 დღე" ერთ კრიტიკოსს უთმობდა გვერდებს, ხოლო მას გაზეთ "ივერია ექსპრესის" სხვა ავტორი პასუხობდა საკუთარი გვერდებიდან... არც დათოს და არც ფიქრიას (გვარებს შეგნებულად არ დავასახელებ) არაფერი სწყენიათ ერთმანეთისგან... მეტიც, "ენამწარეობის", უფრო კი ენაკვიმატობის მიუხედავად არ მიუ-დაურღვევიათ ეთიკის ნორმები... ესთეტიკური თვალსაზრისით კი, ორივეს წერილები იყო იმგვარი "შედევრები", რომ, კითხვისას, უნებურად, ხან ერთის არგუმენტებს იზიარებდი და ხან - მეორისას.

აღარაფერს ვიტყვი მე-19 საუკუნის და, ვთქვათ, გასული საუკუნის 70-80-იან წლებში მიმდინარე ერთ დისკუსიაზე, რომლის შედეგადაც გამოიძერწა ზღაპრის გმირ ნაცარქექიას სრულიად ახალი სახე - დევის თავზე შემოსკუპებული ეს უქნარა კაცი ჩვენ თვალწინ გარდაიქმნა გონიერ პირად, რომელსაც უზარმაზარი დევის გაცურებაც შეუძლია... ამ ყველაფერს სიმბოლურ პოლიტიკურ კონტექსტსაც თუ შევძენთ - დევს გველვეშაპად, ანუ სახელმწიფოებრიობის მოწინააღმდეგე ქვეყანა რუსეთად წარმოვაჩენთ, აღმოვაჩენთ, რომ ღონე სულაც არაა აუცილებელი მაშინ, როცა გონება გვიჭრის და მოწინააღმდეგის დამარცხებას ხერხით ვცდილობთ.

ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ ნაცრის ქექვა და ყველის დევის თავზე გაწურვა საუკეთესო გზაა? რასაკვირველია, არა. თუმცა, რადგან ამ თემაზე მსჯელობა შორს წაგვიყვანს, ამაზე აღარ გავხურდები. ხოლო ამ თემის დასასრულ (ვიდრე ძირითად სათქმელამდე), იმას კი ვიტყვი, რომ, ჩემი დაკვირვებით, ამგვარი პოლემიკები მოისპო თუ დასრულდა 90-იანი წლების მიწურულს, როდესაც ერთმა, ხელისუფლებისაგან მხარდაჭერილმა ლიტერატურულმა გამოცემამ და მისმა "მარადმა" რედაქტორმა სიძულვილის ტირაჟირება დაიწყეს.

ეს მათ ყოველთვის გასდიოდათ - გაზეთს პოლიტიკას, ხოლო კრიტიკოსს კვიმატ ენას იმდენად ძალიან უწონებდნენ ძლიერნი და მმართველნი... ოპუს-პასკვილებს დამოუკიდებელი საქართველოს ცენტრალურ კომიტეტშიც მიმოიხილავდნენ და არც სახლმწიფო სუბსიდიებს იშურებდნენ მათთვის.

... ასე ყალიბდებოდა სახელმწიფო პოლიტიკა... დამატებით ასე იკვეთებოდა დამოუკიდებელი საქართველოს წითელი ინტელიგენტის მჭმუნვარე სახე.

ამ კონიუნქტურამ მთავარ კრიტიკოსს მიმდევრებიც გაუჩინა.

მე არ ვიცი, რა დავარქვა მათ - თამაზისტები?.. თუმცა, ამას მნიშვნელობა არც აქვს... მთავარი მაინც ისაა, რომ ჰამლეტისეული - "სიტყვები, სიტყვები, მხოლოდ სიტყვები..." , უფრო კი შინაარსისაგან დაცლილი ღვარძლის ტირაჟირება ქართულ პერიოდიკაში ახლაც გრძელდება.

... და თუ კრიტიკის მიუღებლობაზეც ვსაუბრობთ, უნდა ვთქვათ კიდეც - გასაკრიტიკებელ, მაგრამ იმავდროულად კვალიფიციურ პირებს ერთგვარი შიში, უფრო კი მიუღებლობა აქვთ დამკვიდრებული თამაზისტების მიერ დამკვიდრებული კრიტიკის სტილის მიმართ. ჰგონიათ, რომ უკლებლივ ყველაფერი ცილისწამება და პასკვილია.

***

"სრულქმნილი" და ნამდვილი კრიტიკა მოვლენის, პროდუქტის და პიროვნების "სრულქმნილ" შეფასებას კი მოითხოვს, მაგრამ მათ ქებას - არავითარ შემთხვევაში (შესაქი, ანუ, საქები, თუ პოეტებს დავესესხებით მხოლოდ ორია - ნიკორწმინდა (გალაკტიონ ტაბიძე) და ქართული ენა (იოანე ზოსიმე).

ამდენად, მეც არ შევუდგები კოლეგათა ქებას (უფრო კი დიდებას), თუმცა აღვნიშნავ:

ბოლო დროის მსოფლიო მოვლენა - სირიის ავიაბაზის სარაკეტო იერიში და სხვა თანმდევი მოვლენები (მსოფლიოს ლიდერთა რეაქციები, წარსულის მიმოხილვა, გლობალური კონტექსტის ანალიზი და ა.შ.) პრაქტიკულად სრულყოფილად გააშუქა ორმა ქართულმა არხმა - საზოგადოებრივი მაუწყებლის (მათ შორის, გაეროს უშიშროების საბჭოს სხდომათა მიმოხილვა) და რუსთავი 2-ის სიუჟეტები არაინფორმირებულ მაყურებელსაც კი "მოიყვანდა აზრზე" თემაზე - რა ხდება ახლო აღმოსავლეთში.

ერთადერთი, ვისურვებდი, რომ ეს, უდავოდ საინტერესო სიუჟეტები, საეთერო ბადეებში განთავსებულიყო უკეთეს დროს. (მე მესმის ტელემენეჯერებისა, რომლებიც უპირატესობას ლოკალურ ამბებს ანიჭებენ, მაგრამ, მეორე მხრივ, მოვლენები, რომლებმაც შეიძლება მსოფლიოს შეცვალოს (დღის წესრიგს ნამდვილად ცვლის), ჩემი აზრით, უფრო ადრე ანუ წინ უნდა ხვდებოდეს საინფორმაციო გამოშვებებში).

ეს უკანასკნელი შენიშვნა, ცხადია, სუბიექტურია... საერთოდაც - კრიტიკა ყოველთვის სუბიექტურია... და მეტიც, ჟურნალისტიკაც სუბიექტურია (გარდა ახალი ამბისა) და, მაგალითად, ტოქშოუს ავტორს ნამდვილად უნდა ჰქონდეს საკუთარი დამოკიდებულება ამა თუ იმ მოვლენის მიმართ.

მედია კარგია სწორედ მაშინ, როდესაც ის სუბიექტურია, ოღონდ სუბიექტურობა გამდიდრებული უნდა იყოს კვალიფიკაციითაც. ანუ მედია უნდა იყოს სუბიექტური და ყოვლისმომცველი.

დასმული სუბიექტური აქცენტები კი არაა მისი - მედიის პრობლემა, არამედ, სწორედ არასრულფასოვანი, ზერელე მიმოხილვები აქტუალური თემებისა.

სირიის თემის გაშუქებას თუ მივუბრუნდებით, ხსენებულმა ორმა არხმა საუკეთესოდ გააშუქა მოვლენები, თუმცა, მათ კიდევ ერთ შენიშვნას ვკადრებ - ალბათ უკეთესი იქნებოდა, მაყურებელს ენახა ოდნავ ხანგრძლივი ინტერვიუებიც (და არა კომენტარები) ქართველ და არა მხოლოდ ქართველ ექსპერტებთან (თანამედროვე ტექნოლოგიები -მაგალითად, სკაიპით ჩართვა, იძლევა საშუალებას, საინფორმაციო პროგრამებშიც კი ჩავრთოთ ექსპერტები ვაშინგტონიდან, ბრიუსელიდან, ბერლინიდან, პარიზიდან თუ ანკარადან... მედია, მათ შორის, ხსენებული არხებიც, ამ შესაძლებლობას არ ან იშვიათად იყენებენ).

თუმცა, თემათა უფრო სრული მიმოხილვა შეიძლება ტოქშოუებშიც... აი, აქ კი გვარიანად გვიჭირს - მოვიშველიებ სიტყვას - პროვინციული და - სწორედ პროვინციული ყვითელი თემები სჭარბობს ტოქშოუთა უმრავლესობაში. ხსენებული სირია, ან, ვთქვათ, რუსული პროპაგანდის მეთოდები და გავლენა საქართველოში, უკუგდებული, მეორეხარისხოვანია.

აქაც, ამ შემთხვევაშიც, კარგ ანალიზს გვთავაზობს სამი არხი - ხსენებული ორის გარდა, "ტვ პირველიც" არაფრით ჩამოუვარდება ამ ორ "მონსტრს".

სხვა არხებს აშკარად უჭირთ - ისინი, გიბოდიშებთ სიტყვისთვის და "აკატავებენ" უცხოურ მასალებს, ამასთან, თუ დავუკვირდებით, პირველწყაროდ გამოყენებულია არა მხოლოდ რუსული არხების ვიზუალური მასალები, არამედ, ის ვერბალური გზავნილებიც, რომლებიც რუსული მედიიდან ისმის.

არადა, ცალსახაა კოლეგებო - აშშ-მ სარაკეტო იერიში მიიტანა იმიტომ, რომ ასადის ხელისუფლებამ ქიმიური იარაღი კიდევ ერთხელ გამოიყენა... რუსული არხების და მისი პოლიტ.ელიტის ვიშვიში, რომ, თურმე, ჯერ კიდევ შესასწავლია იყო თუ არა ქიმიური იარაღი, არაფერია, გარდა სიცრუისა და ტყუილების შეგნებულად გავრცელებისა, რომლის მიზანიც იმ პირთა გაორებაა, ვისაც რუსეთი შესაძლოა, არ მოსწონს, მაგრამ არც ცივილიზებულ სამყაროზე ამოსდის მზე და მთვარე.

როდესაც რუსული, ვიმეორებ, რუსული!!! არხები ტყუიან, ეს შეუცვლელი რეალობაა... მაგრამ, როდესაც რუსულ შინაარსს ავრცელებენ ქართული არხები, ეს, უკეთეს შემთხვევაში, არაკვალიფიციურობაა.

***

ყურადღებას მიაქცევდით, სტატიაში შეგნებულად არ დამისახელებია ის არხები (და მით უფრო კონკრეტული კოლეგების გვარები), ვინც ამ მხრივ მართლაც გასაკრიტიკებელია. იმედია, ისინი კრიტიკას, როგორც იტყვიან, ჯანსაღად მიიჩნევენ და თუ მიპასუხებენ, პასუხის პასუხსაც, ბუნებრივია, არ დავზარდები.

***

P.S.

სტატიის წერტილის დასმამდე თვალი მოვკარი ეკა ქადაგიშვილის სიუჟეტს რუსთავი 2-ის P.S-ში... კი ვთქვი მანამდე, კოლეგებს არ ვაქებ–მეთქი, მაგრამ ამ შემთხვევაში თავს ვერ შევიკავებ.

ეკა, შენი სიუჟეტი რუსეთის საინფორმაციო პროპაგანდაზე ქრესტომათიულია... მე რომ რომელიმე უმაღლესი სასწავლებლის ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის დეკანი (ან გადაწყვეტილების მიმღები) ვიყო, მას სასწავლო პროგრამაში ჩავრთავდი.

ირაკლი ტაბლიაშვილი, ჟურნალისტი, გადაცემა "ვექტორის" წამყვანი

2010 წელს, როდესაც ბათუმში ათეულობით აღგზნებულმა ადამიანმა ქართველობის არარსებული მტრის წინააღმდეგ გაილაშქრა, ჩვენს ქვეყანაში ახალი თანამედროვე მითი იშვა. ეს მითი იმ რწმენას ეფუძნება, რომ სადღაც არსებობენ ადამიანები, რომლებიც ღამეებს ათევენ იმაზე ფიქრში, თუ როგორ მოსპონ ქართველობა და ამისთვის ლგბტ თემის უფლებებით მანიპულირებენ. მას შემდეგ ეს თემა ქართველი ჟურნალისტებისთვის “სკანდალური შოუების” გაკეთების საშუალებად იქცა. შეგვიძლია გავიხსენოთ არაერთი გადაცემა, სიუჟეტი და ტოკშოუ, რომლებიც ლბგტ ადამიანების მიმართ არსებულ სიძულვილსა და შიშს მაყურებელთა გაღიზიანებისა და რეიტინგის ასაწევად იყენებდა. გარდა იმისა, ქართველმა ჟურნალისტებმა ისწავლეს, რომ მრავალი ჰომოფობის მიერ ორი ადამიანის პირდაპირ ეთერში შეურაცხყოფა და ჩაქოლვა კარგი სანახაობა გამოდის, ამასთანავე, მათი მუშაობის ეს წესი უკვე ერთგვარ მედია სტანდარტად იქცა.

4 აპრილს ტელეკომპანია “პირველის” ეთერში გასული გადაცემა “რეაქცია” სწორედ ამ მედია ტრადიციის გაგრძელებაა. ქვეყნის ყველაზე მაღალანაზღაურებადმა ჟურნალისტმა, რომელმაც ოდესღაც თავისი ბედი ქართულ პოლიტიკაშიც (წარუმატებლად) სცადა, პირდაპირ ეთერში, დაახლოებით ისეთი სანახაობა მოაწყო, რომლის ანალოგსაც მრავალი საუკუნის წინ ანტიკური რომის არენაზე ნახავდით. ინგა გრიგოლია საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ჟურნალისტია. გარდა იმისა, რომ ის წლების განმავლობაში ზრუნავდა ქართველი სტუდენტებისთვის განათლების მიცემაზე და მათთვის მსგავსი არაეთიკური მეთოდების სწავლებაზე, დღეს ის კვლავ ტელეთერიდან გვესაუბრება და გადაცემა “რეაქციას” უძღვება.

გადაცემა “რეაქციის” 4 აპრილის გამოშვებას მარტივი სცენარი ჰქონდა. სტუდიაში მოწვეული იყო ერთადერთი ტრანსგენდერი პირვონება, რომელიც იქ დამსწრე საზოგადოებისა და მაყურებლისთვის ეგზოტიკური სანახაობის ობიექტად იქცა. ნატა, რომელსაც ჯერ ინგა გრიგოლია უსვამდა კითხვებს, შემდეგ კი მისი სტუმარი ურჩევდა, რომ სხვანაირად ჩაეცვა, განათელბა მიეღო და ისე წასულიყო სამსახურის მოსაძებნად, პირდაპირ ეთერში იქცა შეურაცხყოფისა და დამცირების ობიექტად. ამ ყველაფერს ფონად ამშვენებდა მრავალ სკანდალში გახვეული, ეკლესიიდან ხან გაძევებული და ხანაც უკან დაბრუნებული ვინმე მღვდელი ანთიმოზის ქადაგება ცოდვილობის შესახებ. ასევე, აქტიურობდნენ მაგიდასთან მსხდომი ვინმე სანდრო ბრეგაძე და გიორგი ახვლედიანი, რომლებიც საკუთარ თავს პოლიტიკოსებად წარადგენდნენ.

ჟურნალისტმა, რომელსაც ვინმე გიორგი ახვლედიანთან თანაპარტიელობა აკავშირებდა, გადაცემის დასაწყისშივე აღნიშნა, რომ მან ეს ორი პოლიტიკოსი გააფრთხილა, თავი შეეკავებინათ ყვირილისა და კონფლიქტისაგან. მიუხედავად ამისა, გადაცემაში პროცესები მაინც სხვანაირად წარიმართა.

სტუდიაში ბალანსი ფორმალურადაც კი არ იყო დაცული. აუდიტორიაში, ჰომოფობები სამოქალაქო აქტივისტებს ჭარბობდნენ, მაგიდასთანაც, ფაქტობრივად, ერთი ლგბტ უფლებადამცველი იჯდა. ასევე, მაგიდასთან მჯდომი ნათია გვიანიშვილიც, რომელიც მეორე კომპეტენტური ადამიანი იყო, ვისაც შეიძლებოდა ლგბტ პირების უფლებრივ მდგომარეობაზე ესაუბრა, პრაქტიკულად იძულებული გახდა სტუდია დაეტოვებინა. მას ზემოთხსენებულმა ვინმე პოლიტიკოსმა სანდრომ და გიორგიმ არათუ აზრის გამოთქმის საშუალება არ მისცეს, არამედ რამდენჯერმე მიაყენეს შეურაცხყოფა. მღვდელი ანთიმოზიც არ აკლებდა რეპლიკებს დამსწრე აუდიტორიიდან. რას აკეთებდა ამ დროს ჟურნალისტი? იმის მაგივრად, რომ სიტუაცია განემუხტა, მოეხდინა ამ ქაოსის ფასილიტაცია და ისედაც დაუბალანსებელი ადუტორია რაღაცნაირად დაემორჩილებინა, ის უბრალოდ ყვიროდა. სამ სტუმარს მოუწია გადაცემის დატოვება. სამივე მათგანს სტუდიაში მყოფი ადამიანები დაესხნენ თავს, მიაყენეს სიტყვიერი შეურაცხყოფა და ჟურნალისტმა ამ პროცესებს ხელი არ შეუშალა.

თუმცა, ბალანსი ფორმალურადაც რომ ყოფილიყო დაცული, ცხადია, ეს პრობლემას მაინც ვერ მოაგვარებდა, რადგან ბალანსი არა რაოდენობრივ, არამედ ღირებულებრივ კონტექსტში განსახილველი საკითხია. არსებობს თემები, სადაც ჟურნალისტის მოვალეობა ფორმალური ბალანსის დაცვა და ყველა მხარის პოზიციის წარმოჩენა კი არაა, არამედ ღირებულებრივი პოზიციის დაფიქსირება. არის საკითხები, სადაც ორი საპირისპირო პოზიცია თანაბარზომადი არ არის და შენ, როგორც ჟურნალისტმა, არ შეიძლება თანაბარზომად პოზიციებად წარმოაჩინო ჰომოფობიაც და ლგბტ თემის პოზიციაც. როცა შენ, ჟურნალისტი თავად არ აცხადებ შენს პოზიციას ჰომოფობიაზე, როცა შენი აზრით, ბალანსი ნიშნავს, თანაბრად მისცე შესაძლებლობა ჰომოფობსაც და სამოქალაქო აქტივისტსაც აზრი გამოთქვას, შედეგად, ხელს უწყობ ჰომოფობიის ტირაჟირებას და გადაცემას აქცევ სიძულვილის ენის, დისკრიმინაციის, შეუწყნარებლობის ტრიბუნად.

ამ ყველაფერის გარდა, საინტერესოა როგორ მოხდა გადაცემის დაგეგმვაც. 4 აპრილის “რეაქციაში” ნათია გვიანიშვილისა და ლიკა ჯალაღანიას გარდა, მონაწილეობა უნდა მიეღოთ სხვა აქტივისტებსა და ლგბტ პირთა უფლებადამცველებსაც. თუმცა მათ გადაცემის დაწყებამდე ერთი საათით ადრე დაურეკეს და უთხრეს, რომ რამდენიმე სტუმარმა „მეორე მხრიდან“ მონაწილეობაზე უარი თქვა, შესაბამისად, აქტივისტების მონაწილეობით, გადაცემაში რაოდენობრივი ბალანსი დაირღვეოდა და მათი მიწვევა ვეღარ მოხერხდებოდა. თუმცა თავად ჟურნალისტმა სოციალურ ქსელში საჯარო მიმოწერაში გააცხადა სხვა მოტივი -მისი თქმით, ამ ადამიანების ჩახსნის მიზეზი მხოლოდ ის იყო, რომ ისინი წინა დღეს სხვა გადაცემაში იყვნენ სტუმრად მიწვეული. ეს ყველაფერი კი იმაზე მეტყველებს, რომ გუშინდელი “რეაქცია” წინასწარ დაგეგმილი სანახაობა იყო.

ჟურნალისტმა საკუთარ გადაცემა “რეაქციაში” არათუ ვერ უზრუნველყო ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე მუხლით გათვალისწინებული დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხისგან თავის არიდება, არამედ არსებობს ძალიან ლოგიკური ეჭვი, რომ მან წინასწარ დაგეგმა სანახაობა, რომლის მსხვერპლიც მინიმუმ ერთი ადამიანი მაინც უნდა ყოფილიყო.

ინგა გრიგოლია საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და მაღალანაზღაურებადი ჟურნალისტია, რომელსაც ლომის წილი მიუძღვის იმ მედია სტანდარტის შექმნაში, რომლის მიხედვითაც, მსგავსი დისკრიმინაციული და ზიანის მომტანი სანახაობის დადგმა, ვითომ ქვეყანაში არსებული სიტუაციის გაშუქებას ემსახურება.

ინგა გრიგოლია ყველაზე მაღალანაზღაურებადი, ცუდი ჟურნალისტია, რომელიც არ ვიცი, ფიქრობს თუ არა იმაზე, რომ მისი გუშინდელი გადაცემის შემდეგ, ძალიან ბევრი ადამიანი, ვინც საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციას მალავს, შეიძლება ისევე გახდეს შანტაჟის ობიექტი, როგორც თვითონ გახდა რამდენიმე თვის წინ.

დავით კახაბერი, სამოქალაქო აქტივისტი, "თანასწორობის მოძრაობა"

ქართული ტელეშოუების ერთ-ერთი მთავარი დამახასიათებელი ნიშანი ალბათ, სრულ ალოგიკურობამდე მისული ეკლექტიკაა. მაგალითად, ერთსა და იმავე გადაცემაში შეიძლება გია სურამელაშვილმა პედიკური გაიკეთოს, ლალი მოროშკინა თავის გასტრონომიულ პრეფერენციებზე გვესაუბროს, საზოგადოებრივი მორალის სადარაჯოზე შემომდგარი გაურკვეველი ადამიანების წივილ-კივილიც გვანახონ და ამის პარალელურად იქვე, პირდაპირ ეთერში გვაყურებინონ თუ როგორ იტანჯებიან ტკივილისგან ჯანმრთელობის პრობლემის მქონე ბავშვები ან როგორ ეხმარებიან ბიზნესმენები სოციალურად შეჭირვებულ, მრავალშვილიან ოჯახებს.

ტელეშოუებში თემატური მრავალფეროვნების საწინააღმდეგო თავისთავად არ შეიძლება რამე გვქონდეს, ვიდრე ამ მრავალფეროვნების კონტექსტუალიზაციას არ მოვახდენთ. განსაკუთრებით საინტერესო ტოქშოუების დაუძლეველი ვნებაა, მიაბან ქველმოქმედება ნებისმიერ თემას და მთელი გადაცემის განმავლობაში ნანახი აბსურდი მაყურებლებს ცრემლების ყლაპვით გაანეიტრალებინონ. თუკი შეიძლება გაბრაზდე გია ჯაჯანიძის მჩხიბაობაზე, ვერ გაბრაზდები 7-შვილიანი მშიერი ოჯახის ეკრანზე გამოჩენაზე. ანდა მაგალითად, როგორც ეს მოხდა ეკა ხოფერიას ტოქ შოუში რამდენიმე კვირის წინ. გადაცემა, რომელიც მთლიანად რეჟისორ ელდარ შენგელაიას და მის ახალ ფილმს ეძღვნებოდა, რატომღაც 2 მცირე საქველმოქმედო სიუჟეტით დასრულდა, რომელსაც არაფერი ჰქონდა საერთო წინა თემასთან და რომელსაც წამყვანის ეს ტექსტი უძღვოდა: „თქვენ გახსოვთ არაერთი ისტორია, რომელიც ეკა ხოფერიას ტოქ შოუს დახმარებითაც კარგად დასრულებულა. ასე რომ, მოისმინეთ ეს ორი ისტორია და გთხოვთ, რომ მხარში ამოუდგეთ იმ ადამიანებს, რომლებსაც ამ ისტორიებში შეხვდებით“.

პირველი სიუჟეტი სოლიდური სიმსივნით დაავადებული ბავშვების დასახმარებლად შქმნილი ბერი ანდრიას ფონდის საქმიანობას და ამ ფონდის დახმარებას შეეხებოდა, მეორე კი ქრონიკული თირკლმის უკმარისობის მქონე 6 წლის გოგონას და მისი დახმარებისკენ მოწოდებას. ტრადიციულად, სიუჟეტებს ფონად გასდევდა ლირიკული მუსიკა და ხაზგასმა იმაზე, თუ როგორ იტანჯება ჯანმრთელობის პრობლემებისგან ბავშვი. ისევე როგორც პირველ სიუჟეტში, არც ამ სიუჟეტში მომხდარა კონკრეტული პრობლემის ფართო სოციალურ ჭრილში განხილვა და სრული კონტექსტის ჩვენება. ის, რაც რეალურად სერიოზული სოციალური გამოწვევაა - ნებისმიერ ადამიანს მიუწვდებოდეს ხელი ღირსეული ჯანდაცვისა და სოციალური დაცვის სერვისებზე - არტიკულირდა ინდივიდუალურ პრობლემად, რომლის გადაჭრაზეც პასუხისმგებლობა გვეკისრება ჩვენ ყველას, მთელ საზოგადოებას ანუ სინამდვილეში, არავის.

ეს, რა თქმა უნდა, ერთი კონკრეტული, თუმცა, სამწუხაროდ, არაგამონაკლისი შემთხვევაა. ეკა ხოფერიას ტოქშოუს ნაცვლად, შესაძლოა ყოფილიყო ნებისმიერი მეტ-ნაკლებად რეიტინგული არხის რეიტინგული გადაცემა. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიისა და UNICEF-ის ერთობლივი მედია-მონიტორინგიც აჩვენებს, რომ ქველმოქმედება ერთ-ერთი მთავარი თემაა, რომლის კონტექსტშიც ბავშვთა საკითხების გაშუქება ხდება ქართულ მედიაში. მაგალითად, 2014 წელს, ბავშთა საკითხებთან დაკავშირბეული მასალების 16% სწორედ ქველმოქმედებას ან ქველმოქმედებისკენ მოწოდებას შეეხებოდა. 2015-16 წლებში კი ასეთი მასალები 12%-ს შეადგენდა. მოკლედ რომ ვთქვათ, ბავშვები ქველმოქმედების კარგი ობიექტები არიან, ჩვენს მედიას კი ამ ხატის შექმნაში დიდი წვლილი შეაქვს.

ყოველ წელს, მონიტორინგის დასრულების შემდეგ, როდესაც საუბარია ქველმოქმედების გაშუქების პრობლემურობაზე, ერთი და იგივე დისკუსია წამოიჭრება ხოლმე. როგორც წესი, ჟურნალისტებსა თუ პროდიუსერებს, რომლებიც ზემოთ მოყვანილი მაგალითების მსგავს სიუჟეტებსა თუ გადაცემებს ამზადებენ, უცვლელი არგუმენტაცია აქვთ: „აბა ჯობდა, რომ ის ბავშვი მომკვდარიყო?“; „ჩვენ ადამიანებს ვეხმარებით, თქვენ კი ჩვენ გვაკრიტიკებთ“; „აბა ეს ბავშვები ასეთ გაჭირვებაში მივატოვოთ?“ და ა.შ. ეს არგუმენტები ერთი ხელის მოსმით ცხადია არ უნდა უგულებელვყოთ, თუმცა აუცილებად უნდა ითქვას, რომ თემაზე მსჯელობისას მორალური განზომილების შემოტანა სრულიად აზრს უკარგავს დისკუსიას. გაჯიბრება იმაში თუ ვის უფრო შესტკივა გული კონკრეტულ არასრულწლოვანზე სასაცილოც კია. ხოლო კითხვაზე „აბა, არ უნდა გაგვეშუქებინა?“ პასუხი მარტივია - დიახ უნდა გაგეშუქებინათ, მაგრამ სრულად.

აბსოლუტურად გასაგებია ცდუნება, რომ მაყურებელში აღძრა სიბრალულის გრძნობა, რომლის შემდეგაც ისინი ამა თუ იმ მოზარდს დაეხმარებიან. თუმცა, ეს სულაც არ გამორიცხავს ისეთი ჟურნალისტიკის კეთებას, რომელიც არსებული ცალკეული შემთხვევის სოციალური პრობლემის ჭრილში გააზრების საშუალებას მისცემს მაყურებელს, შექმნის დისკუსიას პრობლემაზე, ხელს შეუწყობს კრიტიკული აზრის ჩამოყალიბებას მოსახლეობაში და შესაძლოა, საჭირო წნეხსაც კი პასუხისმგებელ ინსტიტუციებზე. შესაბამისად, კრიტიკა იმას კი არ შეეხება, უნდა გააშუქონ თუ არა ჟურნალისტებმა/ტოქშოუებმა ეს თემა, არამედ როგორ უნდა გააშუქონ.

სიღარიბის, გაჭირვების, ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემების გაშუქება კონტექსტის გარეშე, სინამდვილეში, პრობლემის არსის სრულ გაქრობას, მათ ინდივიდუალიზაციას, გაპათეტიკურებასა და საბოლოო ჯამში, პრობლემის მოგვარების ნაცვლად, მის არმოგვარებას უწყობს ხელს. ინფორმაციულად ისედაც გადატვირთულ გარემოში, ძალიან იოლია ყველაზე ტრაგიკულმა ამბებმაც კი დაკარგონ ტრაგიკულობა მაყურებლის აღქმაში. ერთი კონკრეტული პრობლემური სიტუაციის მოგვარება შესაძლოა სინდისს გვიმშვიდებდეს და გარკვეულწილად, თვითკმაყოფილების განცდას გვიქმნიდეს, მაგრამ სინამდვილეში, მთავარი პრობლემა (და ასობით ასეთივე სხვა შემთხვევა) გვერდზე გვრჩება. ჟურნალისტის სურვილი, დაეხმაროს ინდივიდს ან გადაჭრას ინდვიდუალური პრობლემა ისე, რომ არ აჩვენოს კონტექსტი, არ შეეცადოს წინ წამოწიოს შესაბამისი ინსტიტუციების თუ კერძო პირების პასუხსიმგებლობის საკითხი, პასუხისმგებლობის სიმძიმის ცენტრის მასზე გადაჩოჩებას იწვევს, რაც ცოტა არ იყოს და ცდება ჟურნალისტის მოვალეობას და საშიშად ამბიციურიც კია.

მასალა მომზადებულია UNICEF- ის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში - "ბავშვთა საკითხების ეთიკური გაშუქება მედიაში". პუბლიკაციაში გამოხატული მოსაზრებანი ეკუთვნის ავტორს და არ ასახავს გაეროს ბავშვთა ფონდის ოფიციალურ თვალსაზრისს

„ცეცხლის ხაზი“ - ტელეკომპანია მაესტროს ეს გადაცემა, ეთერში კვირაში ორჯერ გადის. გადაცემას ცოტათი ბუნდოვანი ფორმატი აქვს, როგორც ანონსებიდან ირკვევა, ფორმატი საპირისპირო იდეოლოგიების მქონე ადამიანებს შორის კამათს გულისხმობს, აქ წამყვანებიმხარეები არიან, ერთი ერთ პოზიციას იცავს, მეორე კი საპირისპიროს. ერთი წამყვანი თავს ლიბერალად, მეორე კი კონსერვატორად წარადგენს ხოლმე. სწორედ ამ უცნაური ფორმატის წყალობით, გადაცემა ხშირად არის ხოლმე პრორუსული მესიჯების, სიძულვილის ენის, ჰომოფობიის ტრიბუნა. ასე მაგალითად, 28 მარტის გამოშვებაში, სადაც საქართველოსთვის ევროპაში უვიზო მიმოსვლას განიხილავდნენ, კონსერვატორი წამყვანი, ვაკა გორგილაძე იმ მესიჯებს ავრცელდება, რაც ვიზის ლიბერალიზაციასთან დაკავშირებით, პრორუსული სარედაქციო პოლიტიკით გამორჩეულ მედიასაშუალებებში მთელი კვირის განმავლობაში ისმოდა. გარდა ამისა, მის მიერ ფაქტად წარმოჩენილი ინფორმაცია არაზუსტი და შეცდომაში შემყვანი იყო. არადა, მაუწყებელთა ქცევის კოდექსი მაუწყებლის ჟურნალისტებს, წამყვანებს, რეპორტიორებს ავალდებულებს, აუდიტორიას მიაწოდონ ზუსტი ინფორმაცია და არ შეიყვანონ შეცდომაში. კოდექსის ამ ნორმის დარღვევა გადაცემის ფორმატით, ცხადია, ვერ გამართლდება.

გაუგებარი იყო გადაცემის ე.წ. ლიბერალი წამყვანის, მაგდა ანიკაშვილის პოზიციებიც, თუკი რიგ შემთხვევებში, ვიზის ლიბერალიზაციის დადებით მხარეებზე საუბრობდა, ამის პარალელურად, მისგანვე ისმოდა სკეპტიციზმი ევროინტეგრაციის მიმართულებით. მაგალითად, მან გაიხსენა, რომ 29 მარტს ბრიტანეთი ევროკავშირიდან გასვლას იწყებს და ბევრს ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ ჩვენ მივდივართ იქ, საიდანაც სხვები გარბიან. ვიზალიბერალიზაციასთან დაკავშირებით პოლიტიკური სპექტრის მხრიდან გამოხატული შეფასებები, რომ ეს არის ჩვენი დიდ ევროპულ ოჯახში დაბრუნება და ქვეყნის დემოკრატიული გზით განვითარების აღიარება, მაგდა ანიკაშვილმა პათეტიკად შეაფასა. გარდა ამისა, ხშირ შემთხვევაში, მეორე წამყვანისა და სტუმრების ნაწილის მხრიდან გამოთქმულ ანტიდასავლურ მესიჯებს, შეცდომაში შემყვან ინფორმაციას, ლიბერალი წამყვანი სათანადო არგუმენტებით არ უპირისპირდებოდა.

საგულისხმოა, ინტერაქტივის შეკითხვა - „მოახდენს თუ არა გავლენას ვიზალიბერალიზაცია თქვენი ოჯახის კეთილდღეობაზე?“


წამყვანმა ვაკა გორგილაძემ განმარტა, რომ უვიზო რეჟიმის დაწესებამ ქვეყანაში საყოველთაო სიხარული და მასობრივი ეიფორია გამოიწვია. თუმცა იქვე აღნიშნა, რომ ის ამ საყოველთაო საზეიმო განწყობას არ იზიარებს და ამის მიზეზებიც დაასახელა. მისი ინტერპრეტაციით, ვიზალიბერალიზაციით მოსარგებლე ძირითადად, ახალი შრომისუნარიანი თაობა იქნება. ამასთან, ექიმები ისარგებლებენ და ევროპის სხვადასხვა ქვეყნებში მეტი შემოსავლის მიღებას შეეცდებიან. სტუდენტები კი სხვადასხვა სასწავლო პროგრამაში ჩართვის შემდეგ, ევროპაში დასარჩენად ნებისმიერ შანსს გამოიყენებენ.

„უმუშევრები და სოციალურად დაუცველები მოაგროვებენ უკანასკნელ თეთრებს და უკეთესი მომავლის დაწყების იმედით, შეიძენენ ბილეთს ერთი მიმართულებით. ვიზალიბერალიზაციამდე ემიგრაციაში გასულ მილიონნახევარ ადამიანს სხვა დანარჩენი სოციალური ფენის წარმომადგენლები დაემატებიან და ქვეყანა დარჩება პენსიონერების და პოლიტიკოსების ამარა. მისივე შეფასებით, ვინაიდან პირველები ნაკლებად შრომისუნარიანი ჯგუფია, ხოლო უკანასკნელნი კი ევროპაში უბრალოდ არავის სჭირდება“ - აღნიშნა წამყვანმა.

მისი ეს განცხადებები შეცდომაში შემყვანი იყო, რადგან მას არ განუმარტავს, რომ უვიზო მიმოსვლას ექვსთვიან პერიოდში 90-დღის ხანგრძლივობით უვიზოდ გადაადგილებას გულისხმობს და არ ითვალისწინებს მუშაობისა და სწავლის, ან ევროპაში უვადოდ დარჩენის უფლებას.

ვაკა გორგილაძემ გადაცემის მსვლელობისას, ვიზების ლიბერალიზაციის გამო, ქვეყნიდან აქტიური მუშახელის გადინების საკითხი რამდენჯერმე დააყენა. მან ბალტიისპირეთის ქვეყნების მაგალითებზეც ისაუბრა და ევროსტატის მონაცემები მოიყვანა, რომელიც აჩვენებს, რომ ლიტვაში, ლატვიასა და ესტონეთში მოსახლეობა კლებულობს და მაღალი დეპოპულაციის მაჩვენელი ფიქსირდება. მისივე თქმით, საემიგრაციო ნაკადის ყველაზე მაღალი ნაწილი სტუდენტების, ექიმების, ექთნების და კვალიფიციური ძალაა. რაც პრობლემას უქმნის, როგორც ეკონომიკას, ისე სახელმწიფოებრიობას. „თუკი მათ შეექმნათ ეს პრობლემები, თქვენ შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ, რა კატასტროფა ელის ჩვენს ქვეყანას?“ - ამ კითხვით მიმართა მან გადაცემის ერთ-ერთ სტუმარს, „თავისუფალი დემოკრატების“ წარმომადგენელს ემზარ კაკულიას. აქვე, საპასუხო რეპლიკით ჩაერთო მაგდა ანიკაშვილი და ვაკა გორგილაძეს შეახსენა, რომ მას ევროკავშირის წევრი ქვეყნების მაგალითებით მოჰყავს, რომლის მოქალაქეებსაც სხვა ქვეყანაში მუშაობის ლეგალური უფლება აქვთ და ამ მიმართულებით საქართველოსთან პარალელის გავლება არასწორია.


გადაცემის წამყვან ვაკა გორგილაძისთვის ისიც გაუგებარი აღმოჩნდა, თუ რას ვზეიმობთ, მაშინ, როდესაც ქართველ მგზავრს ისევ სჭირდება ისეთი საბუთების შეგროვება, როგორიცაა: სამგზავრო ჩეკები, დაზღვევა, საკრედიტო ბარათი და ლიმიტი, ნაღდი ფული, ბილეთი და სასტუმროს ჯავშნის დამადასტურებელი საბუთი. მისივე თქმით, საზღვრის კვეთისას მგზავრს იმის გარანტიაც არ აქვს, რომ რომელიმე ევროპული ქვეყანა მას შესვლაზე უარს არ ეტყვის, ან მესაზღვრე სრულიად დაუსაბუთებლად უკან არ გამოაბრუნებს. ის, რომ მსგავს მოთხოვნებს ევროპული ქვეყნები ყველა ქვეყნის მოქალაქის მიმართ აწესებს და ამ მხრივ ქართველი მგზავრი დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში არ იმყოფება, წამყვანს აღარ განუმარტავს. აბა, რომელი ქვეყნის მოქალაქე შემოდის თუნდაც საქართველოს ტერიტორიაზე სასაზღვრო კონტროლისა და ვიზიტის მიზნის დასაბუთების გარეშე? ამის ახსნას შეეცადა გადაცემის მეორე წამყვანიც. თუმცა, წამყვანის კონსერვატულ ბუნებას, ვერც მისმა არგუმენტებმა უშველა.

უვიზო მიმოსვლის ამოქმედებასთან დაკავშირებით სკეპტიკურად განწყობილი აღმოჩნდა გადაცემის ერთ-ერთი სტუმარი ორგანიზაცია „ქართული იდეის“ წარმომადგენელი ლევან ჩაჩუაც. მისი შეფასებით, ქართველ მოქალაქეებს ევროპაში მხოლოდ ტურისტის რანგში ან გასართობად თუ შეეძლებათ წასვლა. მაგდა ანიკაშვილის საპასუხო კითხვას, ეს ხომ იქნება ერთგვარი შეღავათი და საკუთარი პროდუქციის პოპულარიზაციისთვის გამარტივებული გზა მცირე და საშუალო მეწარმეებისთვის, ის პასუხობს, რომ მათ ვიზის აღების პრობლემა ისედაც არ ჰქონდათ. იმავე აზრზე იყო გადაცემის კონსერვატორი წამყვანიც. მისი მტკიცებით, ყველა სერიოზული ბიზნესმენი ვიზის მეშვეობით ევროპაში ისედაც ჩადიოდა. მცირე და საშუალო ბიზნესის წარმომადგენელს კი, გამოფენებზე და ფორუმებზე არაფერი ესაქმებათ. კონტაქტის დამყარება კი, სკაიპის საშუალებითაც შეუძლიათ.

„ვიზალიბერალიზაცია უარყოფითად აისახება ევროპაში არალეგალურად მყოფ მოქალაქეებზე, მაგალითად 30 მარტიდან ჩაირთვება შეჩერების მექანიზმი და თუ გავითვალისწინებთ, ჩვენი პრემიერის მუქარანარევ დაპირებას, რომ ჩვენ დავაფინანსებთ იმას, რომ მოიძებნოს ევროპაში არალეგალურად მყოფი ადამიანები, ჩვენ რას მივიღებთ? ათასობით ადამიანს ჩამდგარს უმუშევართა რიგში, იმ დროს, როცა ეს ხალხი ავად თუ კარგად ახერხებდა, რომ საქართველოში ახლობლებისთვის მცირეოდენი თანხა გამოეგზავნა. ჩვენი ხარჯებით [ბიუჯეტით] მოხდება ამ ადამიანების ძებნა, ევროპის ტერიტორიაზე, რომლებიც დაარღვევენ სავიზო რეჟიმს“ - ასეთი ინტერპრეტაცია მისცა „ქართული იდეის“ წარმომადგენელმა უვიზო მიმოსვლას და იქვე დასძინა - „ჩვენ თუ სიღრმისეულად გავაანალიზებთ, საქართველო ევროპაში კი არ შეუშვეს, არამედ საქართველო ევროპიდან გამოუშვეს“. თუკი, გადაცემის ლიბერალი წამყვანი იმის ახსნას ცდილობდა, რომ ეს იყო სტუმრის ინტერპრეტაცია და რომ არალეგალი ისედაც ნიშნავს, რომ ის უცხო ქვეყნის ტერიტორიაზე უკანონოდ იმყოფება და მისი ქვეყენაში დეპორტირების საფრთხე ისედაც არსებობდა. კონსერვატორმა წამყვანმა სტუმრის პოზიციის დაცვა სცადა და განმარტა - „მაგრამ ახლა სახელმწიფო იღებს მათი დეპორტაციის ფინანსურ პასუხისმგებლობას“.

სტუმრად მიწვეულმა ლევან ჩაჩუამ მაყურებელს ისიც აცნობა, თუ რა დათმობაზე წავიდა სახელმწიფო ვიზების ლიბერალიზაციის მისაღებად. მისი თქმით, ეს არის ორი საკითხი: ანტიდისკრიმინაციული კანონი და სირიელი ლტოლვილების მიღება. პირველ შემთხვევაში, მისი განმარტებით, ქვეყანას კანონის მიღება იმიტომ დაევალა, რომ განსაკუთრებული უფლებებით სექსუალურმა უმცირესობებმა ისარგებლონ, რადგან მომავალში, ისინი საქართველოდან ევროპაში არ ჩავიდნენ და პოლიტიკური თავშესაფარი არ მოითხოვონ.

სტუმრის მიერ გაჟღერებულ დეზინფორმაციას, რომ საქართველომ უვიზო მიმოსვლა სირიელი ლტოლვილებისთვის ბანაკის აშენებისა და ანტიდისკრიმინაციული კანონის სანაცვლოდ მიიღო, მაგდა ანიკაშვილმა უპასუხა, რომ მსგავსი საკითხი დღის წესრიგში არ დგას, ვაკა გორგილაძემ კი აღნიშნა, რომ ეს ავსტრიის საგარეო საქმეთა მინისტრის გაცხადება იყო.


ანტიდისკრიმინაციული კანონის კონტექსტში, სტუმარმა ლევან ჩაჩუამ ოკუპირებული ტერიტორიებიც გაიხსენა და აღნიშნა:

„თქვენ უნდა გენახათ მათი აღშფოთება ანტიდისკრიმინაციული კანონისა და იმ მარშების შესახებ რომელიც გაიმართა თბილისში, აი, იმ ფემინისტების და ლეზბოსელების, სექსუალური უმცირესობების მიერ. ეს პირდაპირ ურტყამს ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის პერსპექტივას, იმიტომ, რომ ჩვენი აფხაზი და ოსი ძმები მკვეთრად გამოხატული კავკასიური ტრადიციის მატარებელი ხალხია და ისინი არ მოისურვებენ იმ სივრცეში დაბრუნებას, სადაც ანტიდისკრიმინაციული კანონი, სექსუალური უმცირესობების პარპაში და ასეთი მიტინგები იქნება“.

გადაცემის ლიბერალი წამყვანის სასარგებლოდ უნდა ითქვას, რომ მან სტუმარს შეახსენა, რომ ამ თემებით სპეკულირება არ ღირდა და რომ ვიზალიბერალიზაცია ნიშნავს სიტყვის თავისუფლებას, დემოკრატიას, უსაფრთხო გარემოს ყველასთვის. თუმცა, მასვე იმის განმარტება რატომღაც არ გაახსენდა, რომ ანტიდისკრიმინაციული კანონი იცავს ყველა მოქალაქის უფლებას და გმობს ძალადობის გამოვლინების ყოველგვარ ფორმას, ის არცერთ ჯგუფს პრივილეგირებულ მდგომარეობაში არ აყენებს და არც სხვაზე მეტ უფლებას ანიჭებს. სტუმრისთვის ვინმეს არც ის შეუხსენებია, რომ თავისუფალ დემოკრატიულ სამყაროში ყველა ადამიანს აქვს უფლება იყოს ისეთი, როგორც მას უნდა რომ იყოს და არავის აქვს უფლება ის რაიმე ფორმით შეზღუდოს, თუკი მისი ქცევა ან/და გამოხატვის ფორმა საფრთხეს არ უქმნის სხვა ადამიანის თავისუფალ არსებობას.

11 მარტს, ბათუმში დემონსტრანტებმა შეკრება 16:00-ზე დაიწყეს, საღამოს 7 საათზე დაიწყო მეორე აქცია აჭარის პოლიციის დეპარტამენტის შენობასთან, სადაც აქციის მონაწილეთა რაოდენობა რიცხობრივად ბევრად მეტი იყო. მალევე, აქციამ პოლიტიკური ხასიათი მიიღო, მოგვიანებით კი ფიზიკურ დაპირისპირებაში გადაიზარდა.

მიმდინარე პროცესების გასაშუქებლად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიამ, საინფორმაციო გამოშვება ჯერ 20:00-ზე გაუშვა, ამავე გამოშვებაში მედიასაშუალება იტყობინებოდა, რომ აქციის მონაწილეებსა და საპატრულო პოლიციის წარმომადგენლებს შორის ფიზიკური დაპირისპირება მოხდა. მომდევნო სპეციალური გამოშვება არხს 22:10 წუთზე ჰქონდა, წამყვანმა გაგვაცნო ინფორმაცია აქციის მონაწილეების დაკავების შესახებ. არხის ინფორმაციით კი ადგილზე სამართალდამცავთა დამატებითი ძალების მობილიზება იწყებოდა. საინფორმაციო გამოშვება დაახლოებით 20 წუთში დამთავრდა და შემდეგ, ეთერში გადაცემა „ერთი დღე სოფელში“ დაიწყო. აჭარის ტელევიზიამ უწყვეტი რეჟიმით ამბის გადმოცემა მხოლოდ 23:55 წუთზე დაიწყო.

22:10-იან გამოშვებაში, ეთერში ნაჩვენები კადრები ცხადყოფდა, რომ ვითარება ადგილზე უკიდურესად დაძაბული იყო. ამგვარი მოვლენების ფონზე გაუგებარია, რატომ არ გააგრძელა საინფორმაციო სამსახურმა უწყვეტი რეჟიმით მაუწყებლობა და რატომ დაჭირდა არხს საათზე მეტი ეთერში კვლავ დასაბრუნებლად, მაშინ როდესაც დედაქალაქში ბაზირებულმა რუსთავი2-მა 9 საათზე დაწყებული საინფორმაციო გამოშვება გააგრძელა და საწყის ეტაპზე, ერთადერთი მაუწყებელი აღმოჩნდა, საიდანაც მოქალაქეებმა ბათუმში მიმდინარე ამბის შესახებ ინფორმაცია მიიღეს.

ამ დროს აჭარის ტელევიზია გადაცემას - „ერთი დღე სოფელში“ და აჭარულ ცეკვას გადასცემდა.

სოციალურ ქსელებში ხალხი კითხულობს - სად არის აჭარის ტელევიზია?

ბათუმში სიტუაცია უკიდურესად დაიძაბა, საზოგადოება სოციალურ ქსელში მოქალაქეების ლაივსტრიმს ადევნებდა თვალყურს, facebook-ზე აქტიურად ისმოდა ორი მთავრი კითხვა: რა ხდება ბათუმში? და მეორე - სად არის აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, რატომ არ აშუქებს აქციას და რატომ გადის აჭარაზე „ერთი დღე სოფელში“?

მაშინ როცა, მოვლენების დაძაბვისთანავე, აჭარის ტელევიზია დანარჩენი ეროვნული მაუწყებლებისთვის ამბის მთავარი წყარო უნდა გამხდარიყო, მას მიმდინარე მოვლენების გაშუქებით, სხვა ტელევიზიებმა, უწყვეტი ეთერის ჩართვამდე ნამდვილად აჯობეს.

მაშ, რა მოხდა, რატომ ვერ შეძლო საინფორმაციო სამსახურმა, ეთერში მასალის ოპერატიული გაშვება? ჰქონდა თუ არა არხს მოვლენების დრამატულად განვითარების შემთხვევაში სამოქმედო გეგმა? მორიგებოდა თუ არა არხზე მოვლენების მეთვალყურე გუნდი ან პირი? წინასწარ გამზადებული იყო თუ არ ტექნიკური ინვენტარი საინფორმაციო გამოშვების ექსტრემალურ სიტუაციაში ეთერში შესაყვანად? ამ კითხვებზე პასუხები ნათელს მოჰფენს იმას, თუ რატომ ვერ შეძლო მაუწყებელმა მაყურებლისთვის ინფორმაციის დროული მიწოდება.

აჭარის ტელევიზიამ უწყვეტი რეჟიმით ამბის გადმოცემა მხოლოდ 23:55 წუთზე დაიწყო, ამ პერიოდიდან მოყოლებული გამთენიამდე, მაუწყებლის თანამშრომლები შემთხვევის ადგილიდან, საკუთარი ჯანმრთელობის და რისკის ფასად, ტელევიზიითა და სოციალური ქსელების ლაივსტრიმით გვაწვდიდნენ მასალას. ინფორმაცია, ტექნიკური ხარვეზების მიუხედავად, გადმოიცემოდა მშვიდად, არაანგაჟირებულად და მიუკერძოებლად.

თუმცა, აჭარის ტელევიზიის ჟურნალისტებმა სათავისოდ, არხის სასარგებლოდ ვერ გამოიყენეს ის უპირატესობა, რასაც ადგილობრივი არხის სტატუსი აძლევდათ.

ნაცვლად ამისა, ჩვენ ვნახეთ, თუ როგორ ახდენდნენ აჭარის ტელევიზიის ჟურნალისტები სხვა კონკურენტი ტელეკომპანიების მეშვეობით აუდიტორიის ინფორმირებას მაშინ, როცა არხი რომლისთვისაც ისინი მუშაობენ, ვერ ახერხებდა საკუთარ მაყურებლებამდე ინფორმაციის მიტანას.

საპროტესტო აქციისას განვითარებულმა ამბებმა დაგვანახა ისიც, რომ მაუწყებელს არ გააჩნია, ექსტრემალურ სიტუაციაში მუშაობის სამოქმედო გეგმა და მნიშვნელოვანი პრობლემები აქვს, როგორც ადამიანური რესურსების მხრივ, ასევე მატერიალურ ტექნიკური ბაზის თვალსაზრისითაც.

გაკვეთილი მომხდარი ამბიდან

პირველი და ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც აჭარაში განვითარებულმა მოვლენებმა დაგვანახა ისაა, რომ ქვეყანას სჭირდება ძლიერი რეგიონული მაუწყებლები. მაუწყებლები, რომელიც ოპერატიულად, კვალიფიციურად და სანდოდ შეძლებენ მოგაწოდონ ინფორმაცია რეგიონიდან.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი კი საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის გაძლიერებაა არა იმიტომ, რომ ჩვენი გადასახადებით ფინანსდება, არამედ იმიტომ, რომ მაუწყებელმა დაგვანახა საკუთარი პოტენციალი.

საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის მუშაობა უნდა გახდეს პრესტიჟული, იმაზე მეტად პრესტიჟული ვიდრე, სხვა ტელევიზიებში წამიერი გამოჩენაა. მაუწყებელმა უნდა შეძლოს, საკუთარი თანამშრომლების მოტივირება, იმ შეგრძნების გაღვივება, რომ „საზმაუ მისია“. მაუწყებელმა და მისმა თანამშრომლებმა უნდა გააცნობიერონ საკუთარი მნიშვნელობა.

მსგავსი უხერხულობის თავიდან ასაცილებლად, როგორიც იყო, კრიტიკულ, მნიშვნელოვან მომენტში აჭარის ტელევიზიის ეთერში გადაცემის - „ერთი დღე სოფელში“ გაშვება, მნიშვნელოვანია, მაუწყებელს ჰქონდეს კრიტიკული სიტუაციების გაშუქებისას სამოქმედო გეგმა თუ, როგორ უნდა მოიქცნენ მაუწყებლის თანამშრომლები, ისეთ შემთხვევებში როცა სპეცრაზმი აქციას შლის, განრისხებული მოქალაქეები ქვებს ისვრიან, ან ჰიპოთეტურად, ზღვა მათ კართან ჩხრიალებს.

და მაინც რატომ ვაპატიეთ აჭარას „ერთი დღე სოფელში“ ?

ვაპატიეთ, რადგან მოვლენების ეპიცენტრში მომუშავე ჟურნალისტთა ჯგუფებმა თითქმის 6 საათიანი უწყვეტი სამუშაო რეჟიმის დროს, საკუთარი სიმამაცის, პროფესიონალიზმის და ამტანობის ხარჯზე შეძლეს საზოგადოების ინფორმირება ქალაქში განვითარებული მოვლენების შესახებ.

ვაპატიეთ, რადგან ინტერნეტისა და სოციალური მედიის ხანაში - როცა ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია საკუთარი კამერით ნებისმიერი მოვლენა გააშუქოს, როგორც არასდროს, ისე ფასობს ჟურნალისტთა პროფესიონალიზმი. დაძაბული დღის ბოლოს, მართალია გვიან ღამით, მაგრამ საზოგადოების დიდი ნაწილი აღნიშნავდა, რომ ისინი კვალიფიციურ ინფორმაციას, სწორედ აჭარის ტელევიზიისგან იღებენ.

ვაპატიეთ, რადგან ვიცით, არხი ყოველმხრივ ცდილობს გახდეს უკეთესი, გამორჩეული და საინტერესო. რადგან ახლა, ამ გარდამავალ პერიოდში, ისე, როგორც არასდროს, აჭარის ტელევიზიას წახალისება, ჩვენი მხარდაჭერა და საკუთარ შესაძლებლობებში დარწმუნება სჭირდება.

იანვარში რუსთაველზე ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა. ამბავს ტაქსიში მჯდომი ახალგაზრდა ქალი ემსხვერპლა. ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა გასულ კვირასაც. დაიღუპა 11 წლის გოგონა და მძიმე დაშავდა მისი დედა.

ამ ორ ამბავს, მძღოლების გადაჭარბებული სიჩქარით მოძრაობისა და მათი უპასუხისმგებლობის გარდა, კიდევ ერთი რამ აქვს საერთო: ორივე მძღოლს ტესტირების შედეგად, ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარება დაუდგინდა. ეს დეტალი მედიის ნაწილის მიერ გავრცელებულ სიახლეებშიც იყო აღნიშნული.

ერთი შეხედვით, ამაში არაფერია განსაკუთრებული, გარდა ერთისა, სიახლეებში განმარტებული არ ყოფილა, რას ნიშნავს „მოხმარების დადგენა“ - მძღოლი შემთხვევის დროს იმყოფებოდა ნარკოტიკული თრობის ქვეშ, თუ ნარკოტიკის შემცველობა მხოლოდ ბიოლოგიურ ნივთიერებაში დაუდგინდა.

სხვადასხვა ნარკოტიკის შემცველობა ორგანიზმში მისი მოხმარებიდან, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში რჩება. მათ შორის, ყველაზე დიდხანს - მარიხუანა (თითქმის, 30 დღე). ლაბორატორიულ ტესტს, უმეტესად, უჭირს ჩვენება, კონკრეტულად როდის მოიხმარა ადამიანმა. შესაბამისად, ის, რომ მძღოლს „ნარკოტიკის მოხმარება დაუდგინდა,“ სულაც არ ნიშნავს, რომ მისი ზემოქმედების ქვეშ შემთხვევის დროს იმყოფებოდა.

სამართალდამცავი ორგანოების მოტივი გასაგებია, ვინაიდან ნარკოტიკის მოხმარება ჩვენი კანონმდებლობით დანაშაულად მიიჩნევა. მსგავსი მტკიცებულება კი დამამძიმებელი გარემოებაა, თუმცა პოლიციის მიერ გავრცელებული ზოგადი განცხადება არ უნდა იყოს არგუმენტი მედიისათვის, რომელიც არ სვამს კითხვას, რა სახის ექსპერტიზით დადგინდა მოხმარება (კლინიკური თუ ლაბორატორიული) და იმყოფებოდა თუ არა ბრალდებული რაიმე სახის თრობის ქვეშ, უშუალოდ ინციდენტისას. თუკი მედია ამ საკითხს არ აზუსტებს და პირდაპირ, ყოველგვარი კრიტიკული კითხვის გარეშე ტირაჟირებს საგამოძიებო უწყების ნათქვამს, ცნობა, რომ პირს „ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარება დაუდგინა“ არასაჭირო ინფორმაციაა, რომელიც არანაირ დამატებით, მნიშვნელოვან დეტალს არ აწვდის საზოგადოებას. უფრო მეტიც. ასეთი დაუზუსტებელი დეტალიდან იქმნება შთაბეჭდილება, რომ სუბიექტს ნარკოტიკი უშუალოდ შემთხვევის დროს ჰქონდა მიღებული, რაც საზოგადოებაში ნარკოტიკისა და ნარკოდამოკიდებულებისადმი სტიგმას უფრო ამყარებს.

ბუნებრივია, ვთანხმდებით, რომ არ არსებობს არაფხიზელი მდგომარეობა, რომელიც საჭესთან დაჯდომას გაამართლებს. ასეთ დროს, თითოეული მძღოლი პოტენციური მკვლელია. თუმცა აუდიტორიას აქვს უფლება იცოდეს, თუ რას ნიშნავს თითოეულ შემთხვევაში „ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარების დადგენა“.

სენსიტიურობიდან გამომდინარე, როგორც წესი, ამა თუ იმ თემაზე, ჟურნალისტები ტერმინების ხსენებასა და დამატებითი სტიგმის შექმნას უფრთხიან. მაგალითად, გადიან კონსულტაციებს სფეროს სპეციალისტებსა თუ სხვა, მათზე კომპეტენტურ კოლეგებთან და ცდილობენ, მაქსიმალურად დაწმენდილი ინფორმაცია მიიტანონ აუდიტორიასთან. ასეთი მცდელობა კი იშვიათად ჩანს ნარკოტიკის მოხმარების შემთხვევებში. მედიის წარმომადგენელთა ნაწილისათვის, ძალოვანი უწყებების მხრიდან, ხშირ შემთხვევაში, ორაზროვანი ოფიციალური განცხადება საკმარისია და გარემოებების შესახებ, დეტალების დაზუსტებას აღარ ითხოვენ.

სინამდვილეში კი წინადადება, „ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარების დადგენა,“ გაურკვევლობას იწვევს. ერთიმხრივ, იზრდება საფრთხე, რომ აუდიტორიამ დამამძიმებელი გარემოების არსებობის შემთხვევაში, მიიჩნიოს, რომ ბრალდებული ძველი მომხმარებელი იყოს, მეორემხრივ კი, არის შანსი, მოხდეს სტიგმატიზაცია ადამიანის, რომელიც შემთხვევის მომენტში ფხიზელი იყო. ეს კი საზოგადოების მხრიდან მის მიმართ დამატებით, უსამართლო აგრესიას გამოიწვევს.

საერთაშორისოდ აღიარებული ეთიკური პრინციპების თანახმად, ჟურნალისტმა არ უნდა შეუწყოს ხელი სტიგმისა თუ სტერეოტიპების გამყარებას და საზოგადოებას ფაქტებზე დაყრდნობილი ინფორმაცია უნდა მიაწოდოს. ჩვენს შემთხვევაში კი გაშუქების პრობლემა არა შეგნებულად, არმედ, უცოდინარობითაა გამოწვეული. აუდოტორიას აქვს უფლება, ზუსტად იცოდეს, რა მდგომარეობაში იჯდა მძღოლი საჭესთან, ბრალდებულს კი აქვს უდანაშაულობის პრეზუმფცია, რომელიც მედიამ უნდა დაიცვას.

1993 წელს სამხრეთ აფრიკელმა ფოტოჟურნალისტმა, კევინ კარტერმა სუდანში გადაიღო კადრი, რომელმაც ის ჯერ პულიტცერის პრემიამდე, შემდეგ კი თვითმკვლელობამდე მიიყვანა. ამ საკმაოდ ცნობილ კადრზე, რომელსაც "შიმშილი სუდანში" ჰქვია, გამოსახულია ბავშვი, რომლის უკანაც რამდენიმე მეტრში სვავი ჩამომჯდარა.

ამ კადრმა გამოქვეყნებისთანავე გამოიწვია უამრავი შეკითხვა კევინ კარტერის მიმართ. ყველა ამ შეკითხვის ძირითადი არსი ერთი იყო: "რა ბედი ეწია ბავშვს?" რატომ არ გადაარჩინა კარტერმა ბავშვი? რა უფრო მნიშვნელოვანი იყო, კადრი, თუ ადამიანის სიცოცხლე? ან რატომ არაფერი იღონა ფოტოგრაფმა თუნდაც კადრის გადაღბის შემდეგ? ასეთი დილემა ჟურნალისტიკის ისტორიაში უცხო არ არის. კევინ კარტერის შემთხვევა არც პირველი ყოფილა, არც ბოლო, მაგრამ ყველაზე ცნობილი კი ნამდვილად არის.

ომის ჟურნალისტებს/ფოტოჟურნალისტებს ხშირად უწოდებენ გმირებს იმის გამო, რომ მძიმე და სტრესულ პირობებში უწევთ მუშაობა. თუმცა სჭირდება თუ არა რეპორტიორს გმირობა?

სინამდვილეში, რედაქტორებიც და პროფესიული სტანდარტებიც ყველაზე ნაკლებად, ჩვენგან სწორედ გმირობას ითხოვენ. ჩვენი მთავარი მიზანია, ამბის კარგად გაშუქება და მორჩა. მთავარი სირთულეც ესაა: ძალიან ძნელია, დიდი ხნის განმავლობაში აშუქებდე ამბავს, და თავი შეიკავო ყოველგვარი ემოციისგან - შენ წინ ადამიანს კლავდნენ და შენ ამას კამერის ობიექტივიდან მშვიდად უყურებდე.

თუმცა მეორე მხრივ, როდესაც რეპორტიორი ხარ, ხელში კამერა გიჭირავს და არა იარაღი, ერთადერთი რისი გაკეთებაც ყველაზე კარგად შეგიძლია, ამ კამერის სწორად გამოყენებაა. კევინ კარტერიც ასე მოიქცა, გადაიღო ფოტო, რომელმაც მოგვიანებით მთელი მსოფლიოს ყურადღბა სუდანისკენ მიმართა, თუმცა მთავარი კითხვა, "რა ბედი ეწია ბავშვს", ვერაფერმა გადაწონა.

დიდი მსჯელობა შეიძლება იმაზე, შეცვალა თუ არა კარტერის ამ ფოტომ რამე, ან რომ არ გადაეღო და ბავშვის მშობლების ძებნა დაეწყო, ამით თუ შეცვლიდა რამეს. თუ პროფესიული კუთხით მივუდგებით, რეპორტიორები ერთი ადამიანის ამბის გაშუქებით ბევრად უფრო დიდ პრობლემებზე ამახვილებენ ყურადღებას. და მაშინაც კი, თუ გაქვს შესაძლებლობა, პირადად დაეხმარო შენს რესპონდენტს, დგები კიდევ ერთი დილემის წინაშე - მოვაგვარებ თუ არა ამ ადამიანის ერთხელ დახმარებით მის პრობლემას? თუ ჯობია, გვერდზე გადავდო გრძნობები და ვეცადო ჩემი პროფესიით ხმა მივაწვდინო იმ ხალხს, ვისაც შეუძლია, უფრო დიდ, სისტემურ პრობლემას მიხედოს?

შეუძლია თუ არა რეპორტიორს, მხოლოდ ამბის გაშუქებით შეცვალოს ადამიანების ცხოვრება? რთული სათქმელია, მაგრამ მიზანი ალბათ მაინც უფრო ეს არის.

... როდესაც სატელევიზიო კომენტარის გაკეთება გიწევს, ან როცა რომელიმე LIVE თოქ-შოუში მონაწილეობ, თავმოყრილი აზრების უმრავლესობის გადმოცემას მიზეზთა გამო ვერ ახერხებ, - კომენტარისას ეთერში მხოლოდ ის ნაწილი ხვდება, რომელიც სიუჟეტის ავტორს მოსწონს, ხოლო თოქ-შოუთა დიდი ნაწილი იმდენად სწრაფი და მხოლოდ რეიტინგზე ორიენტირებულია, ცოტა ემოციური თუ ხარ, წნევამ, როგორც ამბობენ, შეიძლება, გხიოს!

ტელევიზიას ვერ ანაცვლებს ვერც სოციალური ქსელი, FACEBOOK-ის ვრცელ, ანალიტიკურ, რესპექტაბელურ, აკადემიურ ბლოგს არ ჰყავს ბევრი მკითხველი. კვლევებიც ადასტურებს, ქსელის მომხმარებელთა დიდი ნაწილისთვის მაქსიმუმ ერთაბზაციანი, ანუ, აი, თვალის ერთი მიმოვლებით აღქმად-კითხვადი სტატუსია უფრო საინტერესო... ხოლო თუ ვიდეოს გადაიღებ და შესთავაზებ მკითხველ-მნახველს, მეათე წამიდან უმრავლესობა მას უბრალოდ აღარ უყურებს.

რაღა შეგრჩენია ამ დინამიკურ, ზედაპირულ და ყოვლისმომცველ მედიაგარემოში? როგორ, რა საშუალებით უნდა მიაწვდინო ხმა გადაწყვეტილების მიმღებთ... ფართო აუდიტორიას... თუნდაც ერთგულ მკითხველს?

სვეტი ამ მხრივ, შესაძლოა, იდეალურიცაა - თავსაც მოუყრი აზრებს, გამოქვეყნებამდე გადახედავ, სიტყვასაც აწონი და თუ რედაქციის ხელმძღვანელობისაგან გაქვს გარანტია, რომ სასვენი ნიშანი მძიმე რაა, მძიმესაც არ შეცვლიან, შენი ნააზრევის MICROSOFT WORD-ის ფაილში კლავიატურით დატანა არ უნდა გაგიჭირდეს.

ამავე დროს, წერისას უნებურად მაინც გიტივტივდება კითხვები და ვიდრე სტატიის ბოლო წერტილს დასვამ, მოუსვენრად ხარ.

მაგალითად: კითხვა - რომ არ წაიკითხონ?! - დასაწყისშია აქტუალური, ხოლო მეორე კითხვა: არის კი საკმარისად პოპულარული ეს გვერდი?! - სადღაც შუაში გირევს ფიქრებს.

ბოლოს კი, როგორც წესი, ასე ხდება - ყველა კითხვა უმნიშვნელოდ მაშინ გეჩვენება, როცა შემკვეთს ელექტრონული ფოსტით გადაუგზავნი წერილს.

აი, აქედან იწყება "თვითტკბობა":

- "კარგი წერილი გამომივიდა..."; "რედაქციას, იმედია, აქვს ამ წერილის რეკლამირების თანხა..."; "იმედია, მკითხველს მოეწონება" და ა.შ.

განსაკუთრებით იმედიანად ხარ მაშინ, როცა წერილის სათაური მომხიბვლელად თავადვე გეჩვენება... აი, ახლაც, დააკვირდით - წერილი ასე დავასათაურე: „საზოგადოებრივი მაუწყებლის მოკრძალებული ხიბლი"... მე რომ ვიყო ამ სათაურის სტატიის მკითხველი, მას ბოლომდე ჩავიკითხავდი.

***

მაშ ასე - ვიდრე საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მოკრძალებულ ხიბლზე ვისაუბრებდეთ, გავიხსენოთ ჟურნალ NEWSWEEK-ის რამდენიმე წლის წინანდელი სარედაქციო წერილის ერთი მონაკვეთი:. "ჩვენი კვალიფიციური ჟურნალისტიკა სულ უფრო ცოტა თქვენგანს აინტერესებს... ჩვენ უკვე ვმარცხდებით ბაზრის კონიუნქტურასთან ბრძოლაში" - ეწერა დახურვის პირას მისული NEWSWEEK-ის EDITORIAL-ში.

NEWSWEEK–ი იდგა იმ დილემის წინაშე, რომელიც შემდგომ გახდა თვალხილული სხვა არაერთი რესპექტაბელური გამოცემისათვისაც - უკლებლივ ყველა არხის, ყველა გაზეთის, ყველა ჟურნალის და ზოგადად მედიის ყველა საშუალების რედაქციებში დაისვა მთავარი, ჩერნიშევსკი-ლენინისეული კითხვა: რა ვქნათ? ...და უკლებლივ ყველამ (NEWSWEEK-ის ჩათვლით) ამ კითხვას შესაბამისი ინდივიდუალური პასუხი გასცა. კრიტიკოსები ამბობენ, რომ დღევანდელი TIMES - იც კი აღარ ჰგავს ოდინდელს... WASHINGTON POST - მაც მიაყვითლა საკუთარი გვერდების ნაწილი... კონიუნქტურამ განაპირობა "საპნის ოპერათა" მოყვარული საზოგადოების გემოვნების გათვალისწინება, მისი დაწესებული თამაშის წესების უპირობო მიღება.

ამ კონიუნქტურამ ოდნავ გააყვითლა, სხვაგვარად რომ ვთქვა, გაა-SUN -ა INDEPENDENT-იც კი... აშშ-ს მედიის საშუალებებსაც კი შეაცვლევინა "სტერეოტიპული მიდგომები" მედიის როლის, მისიის და ფუნქციის მიმართ.

მედიამ, უფრო ზუსტად, კომერციულმა მედიამ და უფრო კონკრეტულად მედია-მაგნატებმა, თავად გასცეს ამ გამოწვევას პასუხი:

- ბიზნესია - ითქვა ლამის ერთხმად და ზოგიერთმა მთლიანად დათმო "ოდინდელი და ნამდვილი ჟურნალისტიკის" მთავარი პრინციპები, ხოლო უმრავლესობამ მხოლოდ ნაწილობრივ, შეფარვით და ტაქტიკურად დაიხია უკან.

***

რასაკვირველია, ამასობაში გამოჩდნენ იდეალისტებიც, რომლებიც დღესაც აგრძელებენ შეურიგებელ ბრძოლას "მწარე რეალობასთან".

- რატომ უნდა გარდაიქმნას Mainstream აკადემიური მედია? - კითხულობენ ისინი და თავადვე პასუხობენ ამ კითხვას - "თუ ყველაფერი ნელ-ნელა ან ერთბაშად გაყვითლდა, საზოგადოებას აღარ ექნება ინფორმირებული და პასუხისმგებლიანი არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა... ამას დაუმატეთ 21-ე საუკინისთვის დამახასიათებელი საინფორმაციო პროპაგანდა და მიხვდებით, რომ მედიას მოკვლა კი არა, გადარჩენა სჭირდება".

არავინ კამათობს, ლოგიკურია მათი არგუმენტები... თუმცა, არავინ კამათობს იმაზეც, რომ მედია, როგორც აღვნიშნეთ, ბიზნესია!

***

ეს ამბავი კომერციულ მედიას შეემთხვა... მედიას, რომელიც იძულებული იყო, ფეხი აეწყო ბაზრის კონიუნქტურისთვის. უფრო ზუსტად, ფეხს მას ისედაც უწყობდა, უბრალოდ, მე-20 საუკუნის მიწურულიდან და უფრო 21-ე საუკუნიდან ბაზარი, ანუ მომხმარებლის იერი სწრაფად, საოცრად შეიცვალა... გადასხვაფერდა.

ეხება თუ არა ეს ამბავი, ანუ, კონიუნქტურა არაკომერციულ მედიასაც?.. საჭიროა კი ის, საერთოდ?!

ბრიტანეთში ამას არ კითხულობენ - BBC-ის სტანდარტი და რეიტინგიც იმდენად მაღალია, რომ საზოგადოებას უღირს გადაიხადოს ფული მის უკლებლივ ყველა არხში... (თუმცა, ბრიტანეთშიც ისმის კრიტიკა თემაზე - რატომ გაიხსნა ვთქვათ არაბულენოვანი BBC რამდენიმე არხის დახურვის ხარჯზე).

სამაგიეროდ, საზოგადოებრივი მაუწყებლის იდეას ეჭვქვეშ აყენებენ კონტინენტური ევროპის რამდენიმე იმ სახელმწიფოში, რომლებშიც ამგვარი მაუწყებლები არ, ან ძნელად შედიან კონკურენციაში კერძო, კომერციულ არხებთან.

რასაკვირველია, დისკუსია ვთქვათ, დანიაში გაცილებით კვალიფიციურია, ვიდრე, ვთქვათ, ქართული კოლექტიური "ასავალ-დასავალის" მიერ შემოთავაზებული, სიძულვილით გაჟღენთილი რიტორიკა, მაგრამ, დისკუსია რომ მიმდინარეობს, არც ესაა უარსაყოფი.

მაუწყებლის ადვოკატებს ერთი, როგორც იტყვიან, შეუვალი არგუმენტი აქვთ - მედიასტანდარტებს ყველაზე კარგად იცავს სწორედ საზოგადოებრივი მაუწყებელი და, თუ დაბალ რეიტინგზე ვსაუბრობთ, ამის მიზეზი, შესაძლოა, სწორედ ეს ბალანსის ვალდებულებაცაა.

დანია მშვიდი სახელმწიფოა, კომპრომისის პრაქტიკა ამ სამეფოში დიდი ხანია არსებობს... არამშვიდ საქართველოში, სადაც საზოგადოების ერთი ნაწილი მკვეთრადაა დაპირისპირებული მეორესთან, სტანდარტების შენარჩუნებაზე ორიენტირებული მედიის არაპოპულარობა გასაკვირი სულაც არ უნდა იყოს.

***

მივუბრუნდეთ BBC - ის. კონტინენტურ ევროპაზე საზოგადოებრივი მაუწყებლის ექსპორტიორი სწორედ ეს მედიაგიგანტია. მისი ბიუჯეტი 3,8 მილიარდი ფუნტი სტერლინგია, ანუ თითქმის 13-13.5 მილიარდი ლარი (შედარებისათვის, საქართველოს ბიუჯეტიც დაახლოებით ამდენივეა, ხოლო BBC - ის ბიუჯეტი დაახლოებით 300-ჯერ აჭარბებს ჩვენი საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტს).

შესაბამისად, ამ მედიაგიგანტს აქვს ბევრი ტელე და უფრო მეტი რადიომაუწყებელი. ერთ-ერთი მხოლოდ კლასიკურ მუსიკას სთავაზობს მაყურებელს.

ყოველი წლის ბოლოს BBC - ის მეურვეები სხდებიან და ყველა არხის სამომავლო პრიორიტეტებს, აგრეთვე, ბიუჯეტს განსაზღვრავენ. ყოველი წლის ბოლოს იზრდება კლასიკური მუსკის არხის ბიუჯეტი.

რატომ? რატომ ხდება ასე? რა არის მათი ამ გადაწყვეტილების რეალური საფუძველი? პასუხს თავადვე შემოგთავაზებთ - მათ არ სურთ, რომ კლასიკური მუსიკა ჩაყლაპოს პირობითმა "ლედი გაგამ"... სხვაგვარად რომ ვთქვათ - არ ეთმობათ ბეთჰოვენი "განგამსტაილის" სასარგებლოდ.

აქვს თუ არა უძლიერეს BBC-ის ამის უფლება?

რასაკვირველია, აქვს... მით უფრო, რომ გარდა ხსენებული კლასიკურისა მუსიკის არხისა, მას აქვს საზოგადოებასთან კომუნიკაციის კიდევ 25 მედიასაშუალება და თუ კლასიკური მუსიკის არხის რეიტინგი დაბალია (შესაბამისად, ის დოტაციურია), დანარჩენები მეტ-ნაკლებად შედიან კონკურენციაში კერძო მაუწყებლებთან და მეტიც, პრაქტიკულად ყოველთვის ამარცხებენ მათ.

აი, საქართველოს საზოგადოებრივ მაუწყებელს კი, ჯერ ერთი, სულ რაღაც 40-45 მილიონი ლარი აქვს ბიუჯეტი, მეორე - ამ ძალიან შავ-თეთრად მოფიქრალ საზოგადოებაში მის მიერ დაცული ბალანსი და სხვა სტანდარტები "არავის სჭირდება" და მთავარი - რეიტინგი აქვს იმდენად დაბალი (რომ ამბობენ - პულსი არ ესინჯებაო), რომ და ეს მართლაც დამაფიქრებელია.

***

იმისათვის, რომ კრიტიკა, უფრო კი ფიქრი ობიექტური იყოს, ჯერ თავად მაუწყებლის მისიაზე უნდა ვისაუბროთ.

როგორი მაუწყებელი უნდა საზოგადოებას?.. როგორი მაუწყებლის ხილვა სურს პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ელიტებს? რა შეიძლება იყოს მისი მისია? ეს დღემდე პასუხგაუცემელი შეკითხვებია.

ერთადერთი, რაც კანონმდებელმა განსაზღვრა, პროგრამული პრიორიტეტებია... მაგალითად, ითქვა, რომ ეთნიკური უმცირესობების ენებზე უნდა მზადდებოდეს საინფორმაციო გამოშვებები... თუმცა, როდესაც ამ ეთნიკური უმცირესობების ენებზე მომზადებული საინფორმაციო პროგრამის კვლევა ჩატარდა, აღმოჩნდა, რომ თბილისელ... თბილისელ კი არა, ვაკე-ვერელ მოქალაქეებში ამ გადაცემის პოპულარობა მინიმალურ ნიშნულს ვერ ასცდა.

რატომ არ გაიზომა მარნეულის თუ ახალქალაქის მოსახლეობის ინტერესი ამ კონკრეტული გადაცემის მიმართ?

პასუხი მარტივია - ვერ გაიზომა, ყოველ შემთხვევაში, იმ რაოდენობრივი მთვლელებით, რომლებსაც ყველა არხი ეყრდნობა, რომელსაც იყენებს საზოგადოებრივი მაუწყებელიც და რომლებიც, რბილად რომ ვთქვა, არასრულყოფილია თუნდაც იმიტომ, რომ მარნეულ-ახალქალაქში დამონტაჟებული არაა.

სხვა კვლევა არავის ჩაუტარებია - ჩვენ არ ვიცით, მოსწონს თუ არა "მოამბე აზერბაიჯანულ ენაზე" აზერბაიჯანულენოვან მოსახლეობას... ან მოსწონს თუ არა "მოამბე სომხურ ენაზე" ჯავახეთის რეგიონის საზოგადოებას.

***

კიდევ ერთხელ გავიმეოროთ მთავარი კითხვა - როგორი მაუწყებელი უნდა საზოგადოებას?.. როგორი მაუწყებლის ხილვა სურს პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ელიტებს? რა შეიძლება იყოს მისი მისია?

ვთქვათ შემდეგიც - კანონმდებლობიდან გამომდინარე, მაუწყებელი, რომც მოინდომოს, ვერ შეიძენს იმ ძვირადღირებულ პროდუქციას, რომელსაც გარე სტუდიები ან უკვე ამზადებენ, ან მომავალში დაამზადებენ... აქაც, კვლევის არ იყოს, ფასზე და მხოლოდ დაბალ ფასზეა დამოკიდებული, როგორ პროდუქციას შემოიტანს გარე სტუდიებიდან საზოგადოებრივი მაუწყებელი.

შესაბამისად, გადაცემათა ხარისხის (რაც ბუნებრივად აისახება რეიტინგზეც) გამოსწორება, მოცემულ ეტაპზე, პრაქტიკულად შეუძლებელია - წესია ასეთი - რაც იაფია, ის უხარისხოა და პირიქით - რაც ძვირია, ის ხარისხიანია.

(სხვაგვარად რომ ავხსნათ - თუ მაგალითად გოგი გვახარიას გადაცემაში მეტ ინვესტიციას განახორციელებს მაუწყებელი, ვთქვათ, თუ მოახდენს ამ გადაცემის სათანადო და ძვირ რეკლამირებას, მისი რეიტინგი ავტომატურად გაიზრდება).

მაგრამ, ესეც არაა მთავარი - მაუწყებლს ჰყავს და უნდა ჰყავდეს კიდეც სპეციფიური მაყურებელი. ვთქვათ, ხსენებულ "წითელ ზონას" ალბათ იშვიათად ნახავენ სპორტის მოყვარულები, ხოლო საბავშვო გადაცემას მუსიკის მოყვარულები ასევე იშვიათად ჩაუსხდებიან.

ჩვენს პირობებში, როდესაც საზოგადოებრივ მაუწყებელს აქვს არაერთი ვალდებულება, მისი რეიტინგი შეიძლება იყოს არა მაღალი, არამედ - მზარდი... ვიმეორებ, ზოგადად არხებისა და არა ცალკეული გადაცემებისა მის ოთხ (ორ ტელე და ორ რადიო) არხზე.

ხოლო იმისათვის, რომ მაუწყებლის პოპულარობა იყოს მზარდი, ხელმძღვანელობამ უნდა გამოიყენოს საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სხვადასხვა, მათ შორის, ინოვაციური ფორმები.

(დღეს მიღებული პრაქტიკაა რომელიმე გადაცემის წამყვანის პორტრეტით ბილბორდის განთავსება მეტროს შესასვლელთან და შემდეგ თვითტკბობა, რომ გადაცემის სათანადო რეკლამირება მოხდა).

უმნიშვნელო როდია ინტერნეტმომხმარებელთა რაოდენობა - დღესაც კი, მაუწყებელი ზოგადად და კონკრეტულად მისი ცალკეული გადაცემები რეკორდს რეკორდზე ხსნიან ინტერნეტში (მაგალითად, გასულ წელს ყველა გადაცემის მომხმარებელთა რაოდენობამ 25 მილიონს გადააჭარბა. სამწუხაროდ, ამ თემაზე ყურადღება არავის გაუმახვილებია).

მოსაფიქრებელია ე.წ. გადახვევით გადაცემების მნახველთა რაოდენობის განსაზღვრის მექანიზმის კვლევაც, რადგან, ბუნებრივია, რომ მაგალითად "უცნობი მუსიკა" კონკურენციას ვერ გაუწევს კომერციული არხის იმ გადაცემას, რომელშიც კატების გატყავებაზე და მათი სისხლის სმის საზეიმო რიტუალზე საუბრობენ... თუმცა, მომხმარებელთა გარკვეული ნაწილი, შესაძლოა გადახვევის სისტემით უბრუნდება შესანიშნავ - "უცნობ მუსიკას".

***

ზემოთქმული მაინც ვერ პასუხობს მთავარ კითხვას - რა არის მაუწყებლის მისია? რა არის მისი არსი?

ჩემი აზრით, აუცილებელია, საზოგადოებამ გაიაზროს მთავარი - საზოგადოებრივი მაუწყებელი (წლიდან წლამდე გარანტირებული მზარდი ბიუჯეტით) ვერც იქნება და არც უნდა იყოს კომერციულ არხთა კონკურენტი, მისი მისიაა დაბალანსებული და მეტ-ნაკლებად ობიექტური ინფორმაციის გადაცემა. მოვლენების მიმოხილვა-ანალიზი ისე, რომ მაქსიმალურად იყოს წარმოჩენილი ყველა აქტორის პოზიცია; პროგრამული პრიორიტეტების დაცვა (სხვა საქმეა, რომ შეიძლება მათი გადასინჯვა); ქსელური კავშირების შექმნა (მაგალითად, სკოლის მოსწავლეები ეჯიბრებიან სკოლის მოსწავლეებს) და ა.შ. სწორედ ესაა საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მოკრძალებული ხიბლი.

***

დაბოლოს - ორიოდე აბზაცი (რედაქციას აქვს უფლება, წაშალოს ეს აბზაცები): გასული საუკუნის 90-იან წლებში შევუყევი ჟურნალისტის პროფესიის "მძიმე" აღმართს.

ჩემს რედაქტორ – მასწავლებელთა შორის იყვნენ გამორჩეულებიც - მამუკა ფაჩუაშვილი, პაატა ვეშაპიძე, ვასილ მაღლაფერიძე... უკვე შემდგომ 95-96 წლებში, კახა გაბუნია... მერე პაატა ნაცვლიშვილი და მარინა ვაშაყმაძე... ბევრი ვისწავლე გოგი ჩოჩიშვილისაგანაც.

თუ არ ვცდები, 1999 წელს, როდესაც მარინა ვაშაყმაძისაგან ვსწავლობდი "გაზეტჩიკობას", დიდ მაგიდაზე გაფენილი იყო ბევრ-ბევრი, ერთმანეთზე უკეთესი ფოტოები... მარინა გულმოდგინედ არჩევდა საპირველგვერდოს და შემდეგ პირველი გვერდის სვეტს წერდა (თუ ქართული პერიოდიკის მკვლევარები ოდესმე შეისწავლიან 90-იანი წლების ძალიან კარგ გაზეთებს, უთუოდ დაასკვნიან, რომ "ახალი ქართული გაზეთის" პირველი გვერდები იყო შედევრები და მხოლოდ შედევრები).

ვიჯექი მარინას გვერდით და თვალებდაჭყეტილი ვსწავლობდი სასწავლს.

"რთული პროფესიაა, ირაკლი" - მითხრა ერთხელ მან შუაღამისას, მაშინ, როდესაც ლამის ღამენათევებს გაზეთი დასასტამბად უნდა გაგვეშვა...

ვფიქრობ, რთულ პროფესიას დღეს განსაკუთრებით უჭირს, მაგრამ ჩვენ არ უნდა შევწყვიტოთ ბრძოლა პროფესიის გადარჩენისათვის... რადგან ოდესმე, შესაძლოა, ძალიან გვიან... მაგრამ უთუოდ დადგება დრო, როცა საზოგადოება ზურგს აქცევს სიყვითლეს და აღმოაჩენს, რომ მოკრძალებული ხიბლი ნამდვილ ჟურნალისტიკასაც ჰქონია.

ირაკლი ტაბლიაშვილი, ჟურნალისტი, გადაცემა "ვექტორის" წამყვანი

2017-03-10 „ცეცხლის ხაზი“ - ასე ჰქვია ტოკ-შოუს, რომელიც ტელეკომპანია „მაესტროს ეთერში“, ყოველ სამშაბათსა და ხუთშაბათს გადის. გადაცემის წამყვანები არიან მაგდა ანიკაშვილი და ვაკა გორგილაძე. ლიბერალი და კონსერვატორი - სწორედ ასე აცნობენ წამყვანები მაყურებელს საკუთარ იდეოლოგიურ კუთვნილებას. გადაცემის ფორმატიც სწორედ განსხვავებული იდეოლოგიებისა და შეხედულებების მქონე ადამიანების კამათს გულისხმობს.

7 მარტს გადაცემის სადისკუსიო თემა ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ და სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულების შეჩერება იყო.

გადაცემის ე.წ. ქუდში თემა შემდეგნაირად დაანონსდა - „სამართლიანი იყო თუ არა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება „რუსთავი 2 - თან დაკავშირებით?“. ევროსასამართლოს გადაწყვეტილების სამართლიანობას ეხებოდა ინტერაქტივის შეკითხვაც.

გადაცემის სტუმრები იყვნენ: ისტორიკოსი - გიორგი ოთხმეზური, ადვოკატი - გელა ნიკოლეიშვილი და სტრატეგიული ანალიზის ცენტრის დამფუძნებელი - ნოდარ ხარშილაძე. სწორედ ისინი მსჯელობდნენ, რამდენად სამართლიანი იყო ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს მიერ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულების შეჩერება.

მაყურებელთან მისალმების შემდეგ, გადაცემის ერთ-ერთმა წამყვანმა ვაკა გორგილაძემ თემის წარდგენისას ორჯერ და გადაცემის მსვლელობისას, რამდენჯერმე აღნიშნა, რომ უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს „მორიგე მოსამართლემ შეაჩერა“, რაც ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ წამყვანი თითქოს, ევროსასამართლოს განჩინების დაკნინებას ცდილობდა. მან განმარტა, რომ ამ განჩინებამ „უფრო დაძაბა ვითარება საქართველოში, ვიდრე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებამ“, თუმცა, მას არ დაუკონკრეტებია, რას გულისხმობდა ვითარების უფრო დაძაბვაში და რა კონკრეტული ფაქტებით დასტურდებოდა „ვითარების უფრო დაძაბვა“.

წამყვანმა ვაკა გორგილაძემ „რუსთავი 2 - ის" მხარდამჭერი სხვადასხვა პოლიტიკური პარტია და არასამთავრობო სექტორი, „მარიონეტულ პოლიტიკურ პარტიებად“ და „იდეოლოგიზირებულ არასამთავრობო ორგანიზაციებად“ მონათლა. მან მიმდინარე პროცესი მათსა და სამართლიანობის აღდგენის მომხრე მოსახლეობას შორის წარმოქმნილ უფსკრულად შეაფასა. თუმცა, გაუგებარია, რატომ გადაწყვიტა წამყვანმა ე.წ. სამართლიანობის აღდგენის მომხრე ხალხის სახელით საუბარი და რატომ მიაწერა, მათ რომ სამართლიანობის აღდგენა მათთვის ტელეკომპანია „რუსთავი 2 - ის“ სწორედ ქიბარ ხალვაშისთვის დაბრუნებას ნიშნავს.

გადაცემაში სამართლიანობის აღდგენის პროცესს წამყვანი კიდევ ორჯერ შეეხო. მისგანვე შევიტყვეთ, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციების, ანალიტიკოსების, ექსპერტების ნაწილი, მათ შორის საერთაშორისო ორგანიზაციები სამართლიანობის აღდგენის პროცესს ეწინააღმდეგებიან და ეჭვის ქვეშ აყენებენ არა მხოლოდ უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებას, არამედ მანამდე ორი ინსტანციის გადაწყვეტილებასაც. რაც, მისივე შეფასებით, არის სივრცის დელეგიტიმაციის მცდელობა. მან ერთ-ერთ სტუმარს შემდეგი კითხვითაც მიმართა - „როდის უნდა ვცეთ პატივი საკუთარ სასამართლოს? ცხრავე მოსამართლემ ერთმნიშვნელოვნად მიიღო გადაწყვეტილება. რატომ ვაყენებთ ეჭვის ქვეშ ამ გადაწყვეტილებას?“

გადაცემის მსვლელობისას წამყვანი ვაკა გორგილაძე აგრესიული ტონით აქტიურად ცდილობდა ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ დაეკავშირებას. მან სტრასბურგის სასამართლოს მიერ მიღებული განჩინება, „ნაციონალური მოძრაობის“ ტაქტიკურ გამარჯვებადაც შეაფასა. მანვე „რუსთავი 2 - ის“ საქმესთან დაკავშირებით საერთაშორისო გამოხმაურებები „ნაციონალური მოძრაობის“ ლობისტების დამსახურებას და იმ მიზანმიმართულ საინფორმაციო პროპაგანდის შედეგს მიაწერა, რომელსაც, მისი თქით, „რუსთავი 2“ აწარმოებს.

წამყვანი არც ხმამაღალი განცხადებების გაკეთებას მოერიდა. „რუსთავი 2“ არის პარტიული ტელევიზია, არის პარტიის საკუთრებაში, ეკუთვნის მიხეილ სააკაშვილს. ძალიან ხშირად საუბრობენ არაფორმალურ მმართველზე, მაგრამ ავიწყდებათ არაფორმალური ფლობა ამ ტელევიზიის. პარტიული ტელევიზია, რომლის მიზნებიც, ამოცანებიც იდენტურია „ნაციონალური მოძრაობის“ მიზნებთან და ამოცანებთან. ანუ, თუ „ნაციონალური მოძრაობის“ მიზანი არის დესტაბილიზაცია, ბუნებრივია „რუსთავი 2- ც" არის მძლავრი ინსტრუმენტი, რომელიც ახდენს ქვეყნის დესტანილიზაციას“ - სწორედ ასეთი მონოლოგი შესთავაზა მან მაყურებელს. წამყვანს არც ის დაუსაბუთებია, კონკრეტულად როდის და რა მიმართულებით გამოვლინდა ტელეკომპანიის მიერ ქვეყანაში დესტაბილიზაციის მოწყობის მცდელობა და არც „ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ „რუსთავი 2 - ის" ფლობის დამადასტურებელი ფაქტები წარმოუდგინა.



კონსერვატორმა წამყვანმა ტელევიზიის მისამართით არც შემდეგი შეფასებები დაიშურა -„მედიასაშუალება, რომელიც იტყუება, აპრავებს, მკვლელობას, წამებას, მალავს ფაქტებს, იმ საშინელებებს, რაც ხდებოდა „ნაციონალური მოძრაობის“ დროს, პენიტენციალურ სისტემაში“.

მანვე, ასევე სრულიად გაუგებრად და უკონტექსტოდ ლტოლვილთა ბანაკების შესახებ ავსტრიის საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხდებაც გაიხსენა, რომელიც უპრეცედენტო თავხედობად შეაფასა და თქვა, რომ აფრიკიდან და აზიიდან ლტოლვილებისთვის ბანაკების საქართველოში და არა ევროპაში შენების მცდელობით, კარგად ჩანს ევროპული ეგოცენტრიზმი. აქვე მან ისიც აღნიშნა, რომ ამის ფონზე ჩვენ ველოდებით სტრასბურგის გადაწყვეტილებებს ვანო მერაბიშვილსა და „რუსთავი 2 - თან" დაკავშირებით და შემდეგი კითხვაც დასვა - „ეს ყველაფერი რა ასახვას ჰპოვებს მოსახლეობის გეოპოლიტიკურ არჩევანზე, ხომ არ წაახალისებს ეს პრორუსულ განწყობებს და ანტიდასავლურ რიტორიკას?“ თუმცა, წამყვანს, ალბათ, სულაც არ უფიქრია იმაზე, რომ მსგავსი ქვეტექსტებითა და ფარული მინიშნებებით, დასავლური ფასეულობებისა და ინსტიტუტების დისკრედიტაციას სწორედ თავად ახდენდა.

ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ პარტიულ ტელევიზიად გამოაცხადა გადაცემის სტუმარმა ისტორიკოსმა გიორგი ოთხმეზურმაც. მან სტრასბურგის სასამართლოს მიერ მიღებული განჩინება „ნაციონალური მოძრაობის“ დიდი შრომის შედეგს მიაწერა. მანვე აღნიშნა, რომ „რუსთავი 2 - ზე" სარედაქციო პოლიტიკას ყოველთვის ძველი ხელისუფლების წარმომადგენლები წარმართავდნენ. გიორგი ოთხმეზურმა ასევე ისაუბრა ძველი ხელისუფლების მმართველობაზე, მათ მიერ დაშვებულ შეცდომებზე, ტერიტრიული მთლიანობის რღვევაზე და ა.შ. თუმცა, ის, რომ აღნიშნული საკითხი სადისკუსიო თემასთან კავშირში არ იყო, წამყვანებს არ განუმარტავთ, არც თემის დისკურსის შეცვლა და არც სტუმრის შეჩერება უცდიათ. მაშინ, როდესაც ვაკა გორგილაძე გადაცემის კიდევ ერთ სტუმართან ნოდარ ხარშილაძესთან აქტიურ დებატში შედიოდა და ხელისუფლების პოზიციების დაცვას ცდილობდა. მაგალითად ნოდარ ხარშილაძის კითხვას, აქვს თუ არა მას იმის დამადასტურებელი რაიმე ფაქტი, რომ „რუსთავი 2“ „ნაციონალურ მოძრაობას“ ეკუთვნის, ვაკა გორგილაძემ კონტრშეკითხვით უპასუხა - „და თქვენ რა ფაქტები გაქვთ, რომ ხელისუფლება ერეოდა სასამართლო პროცესში?“. ის საგარეო საქმეთა მინისტრს მინდია ჯანეილიძესაც გამოესარჩლა და ნოდარ ხარშილაძის მოსაზრებას, რომ საგარეო სამქეთა მინისტრს სტრასბურგში არაფერი ესაქმებოდა, კითხვითვე უპასუხა „იქნებ სხვა რამეზე იყო ჩასული?“

გადაცემის ყურებისას, მკაფიოდ იკვეთება ე.წ. კონსერვატორი წამყვანის უპირატესი როლი. ის აქტიურად ერთვება სტუმრებთან დებატში, ღიად აფიქსირებს საკუთარ შეხედულებებსა და მოსაზრებებს. ამის პარალელურად, ჩნდება ლოგიკური კითხვა, რა კონრეტული როლი აქვს გადაცემაში ლიბერალ წამყვანს მაგდა ანიკაშვილს. თუკი, ფორმტიდან გამომდინარე, ის საპირისპირო პოზიციას უნდა იცავდეს და გადაცემის კონსერვატორ წამყვანს ოპონირებას უწევდეს, ეს მას ნამდვილად არ გაუკეთებია. გადაცემის მსვლელობისას, მან მხოლოდ რამდენიმე ნეიტრალური ტიპის შეკითხვა დასვა. ის არ ჩაბმულა დისკუსიაში, არ შესულა კამათში და არც გადაცემის მეორე წამყვანისაგან განსხვავებული არგუმენტებისა და მოსაზრებების გაჟღერება, ან დაცვა უცდია.

2017-03-07 ჩვენ დღემდე ვიყენებთ გამოთქმას - „მზე ამოდის“ გათენების აღსანიშნავად, მაშინ როცა მზე კი არ ამოდის რაიმე სიბრტყიდან, არამედ დედამიწა თავად ბრუნავს მზის გარშემო. იმის თქმა მინდა, რომ ეს ფრაზა კარგად ასახავს ადამიანური სამყაროსა და ფიზიკური გარემოს მიმართებას, სადაც ფაქტები და აღქმები მუდმივ დაპირისპირებაში არიან ერთმანეთთან და აღქმა სულაც არ იმეორებს ფაქტს, პირიქით, ხშირად განსხვავდება მისგან.

სოციალური კვლევებიც ადამიანური სამყაროს, ფაქტებისა და მოვლენების შესახებ კონკრეტული ჯგუფების დამოკიდებულებების შესახებ ინფორმაციის მოპოვებას ემსახურება და არა ფაქტების შეგროვებას. ადამიანთა აღქმების, რწმენა-წარმოდგენების დაფიქსირება გვაძლევს საშუალებას, გამოვარკვიოთ აქ და ახლა რატომ ფიქრობენ ადამიანები ამგვარად, რამ იქონია გავლენა მათი შეხედულებების ფორმირებაზე და რაც მთავარია, აქვთ თუ არა, და რა საფუძველი აქვთ ამგვარ შეხედულებებს.

მაშასადამე, სოციალური (სოციოლოგიური) კვლევა არ არის ფაქტობრივი მონაცემების ერთობა. ის თვისებრივი მეთოდის მეშვეობით სწავლობს საზოგადოებების, ჯგუფების რწმენა-წარმოდგენებს, შეხედულებებს და აღქმებს სოციალური სამყაროს შესახებ, ან გადაამოწმებს უკვე არსებულს. კვლევის რაოდენობრივი მეთოდოლოგია კი საშუალებას იძლევა, ეს შეხედულებები თუ რწმენა-წარმოდგენები ციფრებით გამოისახოს, რაც ხშირად დამაბნეველია, რადგან პროცენტული მაჩვენებლები ზუსტ მეცნიერებასთან ასოცირდება. ამგვარი მიდგომა კი სოციალურ მეცნიერებაში სტატისტიკურ ილუზიას ქმნის.

სოციალური კვლევის მედიაგაშუქება და მომხმარებელი

სოციალურ მედიაზე დაკვირვებით, შეიძლება ითქვას, რომ დღეს ინფორმაციის მთავარი მახასიათებელი ემოცია და მისი გაზიარების შესაძლებლობაა - სწორედ ეს ორი ნიშანი ქმნის იმ პროცესს, სადაც ადამიანები თავად ერთვებიან მედიის მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაციის გავრცელებაში. ადამიანს უჩნდება ემოცია ინფორმაციის მიმართ, რის გამოც ავრცელებს მას. ამგვარ ქცევას ხშირად, პოზიტიური მოტივაცია უდევს საფუძვლად, რითაც ისინი ავტომატურად, ტექსტის თუ სხვა სახის მულტიმედია ნაშრომის თანამოაზრედ და ხანდახან „თანაავტორადაც“ წარმოჩნდებიან. სწორედ, ამ პროცესში ვლინდება მანიპულირების მსუბუქი ნიშნები.

ონლაინ მედიას ქსელის ლოგიკა ახასიათებს და ვირუსივით ავრცელებს ინფორმაციას, ბოლო დროს სწორედ ამ ნაკადში მოხვდა სოციალური კვლევები. მედიაგაშუქებაში ძირითად ტენდენციად გამოიკვეთა კვლევების მიგნებების შერჩევითი გაშუქება (მხოლოდ ცალკეული თავები) და კონტექსტის, მეთოდოლოგიისა და კვლევის საგნის აღწერის უგულებელყოფა. ამგვარი მიდგომა, განსაკუთრებით რაოდენობრივი კვლევების მიმართ, ხელს უწყობს კვლევის მიგნების, როგორც ფაქტის გავრცელებას.

რაში ვხედავ პრობლემას?

ხშირად, მედიასაშუალებები კვლევების გაშუქებისას, პროცენტულ მაჩვენებელს, სტატიის სათაურში მტკიცებით ფორმაში გამოყოფენ ხოლმე. მაგალითად, ბოლო დროს ყველაზე ხშირად გაშუქებული იყო კვლევა - “თაობა გარდამავალ პერიოდში“. კვლევა მოცულობითია და შედგება 7 ვრცელი თემისგან, რომელთა გაშუქება ცხადია, ერთი სტატიის ფარგლებში, რთულია. კვლევის შესახებ დაწერილი სტატიების/ნიუსების ძირითადი სათაურები ასეთი ტიპის იყო: „ახალგაზრდების 75% მშობლებთან ერთად ცხოვრობს“. ამგვარად დასათაურებულ სტატიებს, სოციალურ ქსელში მოჰყვა ორი, შედარებით ყველაზე გავრცელებული შეფასება: 1. ნეგატიური განწყობა მშობლებზე დამოკიდებული ქართველი ახალგაზრდების მიმართ და 2. ახალგაზრდების უმუშევრობის პრობლემაზე მსჯელობა. მაშინ, როცა სტატია არ აღწერს ვის მოიაზრებს კვლევის ტექსტი ახალგაზრდაში, ამ მიგნებამ შიძლება ხელოვნური პოლარიზება გამოიწვიოს. კვლევის ტექსტში კი ვნახავთ, რომ გამოკითხვა 14-29 წლის ასაკის ადამიანებს ეხებათ, რაც დამოუკიდებლად ცხოვრების ან თუნდაც რესპონდენტთა სხვა შეხედულებების ერთმანეთთან შესადარებლად, რთულ კონსტრუქციას იძლევა, რადგან 14 წლის ახალგაზრდა არასრულწლოვანია და მოლოდინი, რომ ის ცალკე იცხოვრებს, ქართულ კულტურაში ნაკლებია, ხოლო 29 წლის ადამიანი უფრო გამოცდილია და მის მიმართ სხვა განწყობები იჩენს თავს.

სოციოლოგიური კვლევის მედიაგაშუქებისას მნიშვნელოვანია მითითება, რა კონკრეტულ კვლევას, მეთოდოლოგიას ეყრდნობა ესა თუ ის მონაცემი, როგორ, რა მეთოდით მოხდა შერჩევა და როგორია ცდომილება. სხვა შემთხვევაში მონაცემები სტატისტიკურ ფაქტად აღიქმება, რაც აუდიტორიას შეცდომაში შეიყვანს. აქვე, უნდა ითქვას სხვაობა სტატისტიკურ მონაცემებსა და კვლევის რაოდენობრივ მაჩვენებლებს შორის - ციფრები, რომლებსაც სტატისტიკური აღწერები გვთავაზობს, ეხება რაოდენობას, მაგალითად სტატისტიკური მონაცემი გვიჩვენებს: რამდენი ადამიანი ცხოვრობს სოფლად და ქალაქად, რამდენი ადამიანი ესწრებოდა კონცერტს და ა.შ. ხოლო, კვლევის რაოდენობრივი მაჩვენებელი მიუთითებს კონკრეტული ჯგუფის წარმომადგენლობით ნაწილზე - მაგ: ახალგაზრდების გარკვეულ რაოდენობაზე და არა ყველა ახალგაზრდაზე. გარდა ამისა, არსებობს ცდომილება, რომელიც სტატისტიკურ მონაცემსაც და კვლევასაც აძლევს საშუალებას „შეცდეს“, ამიტომ, სოციალური რეალობის შესახებ რაოდენობრივი, თუნდაც თვისებრივი ან სტატისტიკური შედეგების გავრცელებისას, მნიშვნელოვანია, მეთოდოლოგიის აღწერა მანიპულაციების, სტიგმებისა და სტერეოტიპების თავიდან ასარიდებლად.

ქსელის ბუნებას აქვს კიდევ ერთი პოპულარული ტენდენცია, რომ კვლევების (და არა მარტო) შესახებ შეხედულებებს უმეტესად, აზრის ლიდერები გამოთქვამენ, დანარჩენები კი მხოლოდ იზიარებენ და აზიარებენ მას. აქ კიდევ ერთ ილუზიას ვაწყდებით, სადაც რამდენიმე ადამიანის შეხედულება საზოგადოებრივ აზრად ფორმდება. ამგვარ მიდგომათა ერთობლიობით, ვიღებთ აღქმებს ფაქტებად, ინტერპრეტაციებს ჯგუფების აზრებად, კვლევის მეთოდოლოგია ხდება უსარგებლო, რაც მას უკარგავს სოციალური სამყაროს შესწავლის ფუნქციას და მანიპულირების ძლიერ იარაღად აქცევს.

ამას ემატება ისიც, რომ საქართველოს კონტექსტში სოციალური კვლევა უმეტესად, არჩევნების პროცესს უკავშირდება და ეგზიტპოლების სინონიმად არის ქცეული. სოციალური კვლევისადმი ამგვარ აღქმაში ცხადია, მედიამ ნეგატიური როლი ითამაშა, რადგან აქამდე ის მხოლოდ პარტიული პოლიტიკის ჭრილში განიხილავდა კვლევებს და წარმოაჩენდა სახელმწიფო ძალაუფლებისთვის ბრძოლაში პარტიების ან ინტერეს-ჯგუფებისთვის დამხმარე იარაღად. ჩვენს მოცემულობაში (არა მხოლოდ საქართველოში) ეს მოსაზრება რეალობისგან შორს არ არის, თუმცა მედია ამ პროცესს ხელს უწყობს და აძლიერებს ისეთი ნაბიჯებით, როგორიც არის მხოლოდ საარჩევნო ან არჩევნებთან დაკავშირებული კვლევების გაშუქება და მეთოდოლოგიის კომპონენტის გამორიცხვა სტატიის/ნიუსის ტექსტიდან.

გავრცელების ფორმა და გავლენა სოციალურ პრაქტიკებზე

ვირუსივით გავრცელებული კვლევის გაშუქება არ ტოვებს განცდას, რომ მიზანი კვლევის გაშუქებაა. მედიის ლოგიკა და განსაკუთრებით ონლაინ მედიის, აჩქარებულ დროში მუშაობს, სადაც წამები სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. ამ პროცესში კი შინაარსისა და კონტექსტის წარმოჩენას ნაკლები დრო და ადგილი ეთმობა. ბოლო პერიოდში, კვლევების გაშუქება გავდა ინფექციის ეფექტს, ვირუსს, როცა პროცესში მონაწილე ყველა ცვლადი ნეგატიურად ზემოქმედებს ერთმანეთზე და ემსგავსება ინტოქსიკაციას, რომლის შემდეგაც ვითარდება პათოლოგიური პროცესი. გარდა დროისა, მედია ვერ იტევს დიდ ნარატივებს და ფრაგმენტებზეა ორიენტირებული, ამას ემატება საზოგადოებაში ტაბუირებული და სკანდალური საკითხები, რაც ჯაჭვურ რეაქციებს იწვევს და შედეგად ვიღებთ ფრაგმენტირებულ, არა შინაარსზე, არამედ კონკურენციასა და სისწრაფეზე ორიენტირებულ ინფორმაციას, რომლის მსხვერპლადაც სოციალური კვლევა იქცა, თუმცა ყოველდღიური „ნიუსისგან“ განსხვავებით, კვლევის შედეგების ამგვარ გაშუქებას, შიძლება უფრო მძიმე შედეგები მოჰყვეს.

წარმოიდგინეთ სამყარო, სადაც სოციალური რეალობის გაგება ხდება ადამიანთა აღქმებით. სოციოლოგიური კვლევის მეთოდები ახდენენ აღქმების კატეგორიზაციას, დაჯგუფებას, აღწერასა და ბოლოს, ინტერპრეტაციას. მედია ამ მონაცემებს აშუქებს როგორც ფაქტს და ინფორმაციას აგზავნის ისევ იქ, საიდანაც ის წამოვიდა. გაფუჭებულ ტელეფონს ჰგავს და იმ მდგომარეობას, სადაც ერთადერთ ფაქტად მისი მცდარობა გვევლინება.

ის, თუ როგორ ხდება კვლევის ანგარიშში მეთოდოლოგიის აღწერა და როგორი არის შესრულებული ტექსტის ლოგიკურ-სისტემური ანალიზი, ვფიქრობ, სხვა, უფრო მძიმე და კრიტიკული განხილვის საგანია, თუმცა ამ პროცესში ონლაინ/სოციალურ მედიას არ ახასიათებს ე.წ. ჩასწორების, შევსების, გადამოწმების თვისება, რაც გულისხმობს დაინტერესებას კვლევის მეთოდოლოგიით, სამიზნე ჯგუფით, გეოგრაფიული არეალით, ჩატარების ვადებით და ზოგადად, იმ მონაცემების შევსებით, რაც მის გასაჯაროებულ ვერსიას შეიძლება აკლდეს.

რა ხდება კვლევის შედეგების გავრცელების შემდეგ?

ეს არის ის შეკითხვა, რის გამოც გადავწყვიტე ბლოგის დაწერა. რა ხდება მაშინ, როცა სოციალური კვლევებისა და მასზე შეფასებების ბოლი იფანტება? სოციალურ ქსელსა თუ ინტერნეტ ფორუმებზე იწყება მსჯელობა, სადაც კვლევის მონაცემები მოჰყავთ ფაქტებად. განსაკუთრებით კი პროცენტულ მაჩვენებლებს ავრცელებენ, როგორც ფაქტს. ამ ტიპის მსჯელობები არგუმენტირებულად შეფასდება ხოლმე სხვების მიერ, მაშინ როცა კვლევის მონაცემები, მეთოდოლოგიათა სისუსტის ან ბუნდოვანების გამო, სტერეოტიპებისა და სტიგმების გავრცელებას უწყობს ხელს.

სიტყვები „ვირუსული“ და „ინფექციური“ შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით არ მოხვედრილა ტექსტში. ბოლო დროინდელი კვლევების გაშუქება მართლაც ჰგავდა ინფექციას, რომელმაც მორალური პანიკის ნიშნები დატოვა საზოგადოებაზე.

ტერმინი „მორალური პანიკა“ უკავშირდება სამხრეთ-აფრიკელ სოციოლოგს სტენლი კოენს (Stanley Cohen; 1942-2013) , რომელმაც ბრიტანულ საზოგადოებაში ორი ახალგაზრდული სუბკულტურა და მედიაში მათზე არსებული რეაქციები შეისწავლა. ამ მონაცემებზე დაფუძნებით, თავის წიგნში Folk Devils and Moral Panics (1972) განავითარა მორალური პანიკის თეორია, რომელიც ხუთი საფეხურისგან შედგება, როცა:

1. ვინმე ან რამე აღიქმება როგორც საფრთხე სოციალური ჯგუფებისა და საზოგადოებრივი ნორმებისთვის.

2. მედია და საზოგადოების ჯგუფების წევრები საფრთხეს ასახავენ მარტივი სიმბოლოების მეშვეობით, რომ ის სწრაფად გახდეს ფართო საზოგადოებისთვის გასაგები.

3. ფართო საზოგადოების შეშფოთებას იწვევს მედიაში საფრთხის შესახებ გავრცელებული ინფორმაციის ფორმა/სიმბოლოები.

4. ხელისუფლების წარმომადგენლები და პოლიტიკოსები რეაგირებენ მსგავს ინფორმაციაზე, იქნება ის რეალური თუ შეგრძნებითი, ახალი კანონებითა და პოლიტიკის შემუშავებით.

5. მორალური პანიკა და ხელისუფლების წევრების ქმედებები იწვევს ცვლილებებს.

აქედან, ცხადად ჩანს, რომ მორალური პანიკის მიკრო და მაკრო ფორმები, ჩვენს ვიწრო სოციალურ ჯგუფებსა თუ ქსელში ყოველდღიურად გვხვდება. სოციალური კვლევის ვირუსულ გაშუქებასაც მსგავსი ასახვა ჰქონდა. კოენის მიერ შემოთავაზებული მე-2 და მე-3 პუნქტები ვფიქრობ, კარგად მიესადაგება მედიაში კვლევის ვირუსულ გაშუქებას: მოკლე დროში, მარტივი სიმბოლოებით შემოთავაზებული კვლევის მონაცემები და მასზე აგებული სტატისტიკური და საზოგადოებრივი აზრის ილუზია. ამგვარი პროცესი აწარმოებს სტიგმებს და სოციალური კონტროლის სხვადასხვა ფორმას ამკვიდრებს. ხოლო მედია ხელს უწყობს სტიგმატიზაციას, სტერეოტიპებს და ანალიზს მოკლებული დასკვნების გავრცელებას.

2017 წლის 31 იანვარს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის ვებსაიტზე გამოქვეყნდა ინფორმაცია, ბათუმში გარდაცვლილი დედა- შვილის პოვნის შესახებ. ინფორმაციაში მითითებული იყო გარდაცვალების სავარაუდო მიზეზიც: „მეზობლების ინფორმაციით, დედა-შვილი გაიყინა“. ამ ინფორმაციამ ცხადია, საზოგადოებაში დიდი ვნებათაღელვა გამოიწვია. როგორც საზოგადოებისათვის, ისე სახელმწიფოსათვის სირცხვილია, მისი მოქალაქე ელექტროენერგიის არქონის გამო გარდაიცვალოს. ინფორმაციამ მძლავრი ნეგატიური ტალღა წარმოშვა. მეორე დღეს, იმავე ვებსაიტზე განთავსდა და ეთერშიც გავიდა სიუჟეტი, რომელიც ამავე ტრაგიკულ ფაქტს ეხებოდა. მასალა შეიცავდა სხვადასხვა პირთან ინტერვიუს. რესპონდენტების ნაწილი გამორიცხავდა, რომ გარდაცვალების მიზეზი გაყინვა იყო. მათივე თქმით, გარდაცვლილ პირებს ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით პრობლემები ჰქონდათ.

იყო თუ არა დაცული ჟურნალისტური სტანდარტები 31 იანვარს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში ? ერთი შეხედვით კი, ჟურნალისტს ჰყავდა წყარო - მეზობლები და მათზე დაყრდნობით გაავრცელა ინფორმაცია, მაგრამ თუ დეტალურად შევაფასებთ, მსგავს მოცემულობაში ჟურნალისტს გარდაცვალების მიზეზებზე ინფორმაცია არ უნდა გაევრცელებინა.

როდესაც ვამბობთ, რომ ჟურნალისტი ინფორმაციის გავრცელებისას უნდა დაეყრდნოს წყაროს, იგულისხმება, რომ წყარო რელევანტური უნდა იყოს. კერძოდ, უნდა ივარაუდებოდეს, რომ წყაროს, გარემოებებიდან გამომდინარე, ჰქონდა და აქვს საშუალება, რომ ჟურნალისტს მიაწოდოს სწორი, კომპეტენტური ინფორმაცია ფაქტთან დაკავშირებით. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში „მეზობლები“ არ წარმოადგენენ ისეთი ლეგიტიმაციის წყაროს, რომლებმაც შეიძლება დაადგინონ გარდაცვალების მიზეზი.

გარდაცვალების მიზეზის შესახებ ჟურნალისტს ინფორმაცია უნდა მიეღო კომპეტენტური პირებისაგან. „ახალი ამბის“ ხასიათიდან გამომდინარე, თეორიულად დასაშვებია, რომ კომპეტენტური პირისაგან ჟურნალისტი ვერ იღებდა დადასტურებულ ინფორმაციას [მაგალითად ექსპერტიზა არ იყო ჯერ ჩატარებული], ამ შემთხვევაში უნდა შეფასდეს, რამდენად მნიშვნელოვანი იყო საერთოდ გარდაცვალების მიზეზის მითითება. სასწორის პინაზე ერთის მხრივ, დევს ინფორმაციის სისწორე და მეორეს მხრივ, საზოგადოებრივი ინტერესი. ფაქტთან და გარდაცვალების მიზეზებთან დაკავშირებით საზოგადოების ინტერესი არსებობდა, მაგრამ გარდაცვალების მიზეზებთან დაკავშირებით ინფორმაცია იმდენად არარელევანტურ წყაროზე დაყრდნობით იყო გავრცელებული, რომ ჟურნალისტს თავი უნდა შეეკავებინა მიზეზის დასახელებისაგან.

ეთიკური ჟურნალისტიკის მიზნები სტანდარტების ფორმალური დაცვით არ მიიღწევა. ჟურნალისტმა ასევე უნდა შეაფასოს წყაროს და ინფორმაციის სანდოობა და ის ნეგატიური შედეგი, რაც შეიძლება მოჰყვეს არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას.

სსიპ საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორის არჩევნებისათვის რიგითი დამკვირვებელივით თვალის დევნება შეუძლებელია. მიზეზებს ძებნა არ უნდა, მაგრამ ვერ ვხვდები, მე რომელი უფრო მეტად მავსებს პასუხისმგებლობით, ის რომ:

- 2004 წლიდან თვალს ვადევნებდი არხის დამოუკიდებლად გადაქცევის პროცესს;

- ვმონაწილეობდი თითქმის ყველა საკანონმდებლო ცვლილებების პროცესში;

- როგორც ადვოკატს მომიგია მნიშვნელოვანი პროცესები საზმაუდან უკანონოდ გათავისუფლებული ადამიანების დაცვისას. მათ შორის, უკვე ყოფილი გენერალური დირექტორის იმპიჩმენტის პროცესიც;

- ვარ ხშირი რესპონდენტი და საკუთარი უმზეო სამუშაო ოთახივით ნაცნობია საზმაუს თანამშრომლების პრობლემები და საჭიროებები;

- სამჯერ ვიყავი საქართველოს პარლამენტის მიერ დანიშნული საზოგადოებრივი კომისიის წევრი და მდივანი. მონაწილეობა მივიღე იმ ადამიანების შერჩევაში, ვინც დღეს არჩევს ახალ დირექტორს... და თან მეფიქრება და თან მჯერა მათი;

- ვმონაწილეობდი ყველა საჯარო განხილვაში, რომელიც არხის გაძლიერებას შეეხებოდა;

- ვმონაწილეობდი არხის სტრუქტურის გამართვის პროცესში და სიღრმისეულად ვიცი ის მიზნები და შესაძლო შედეგები, რაც ამ უდიდესი მედიამექანიზმის მიღმაა...

მიზეზები კიდევ ბევრია, და იქნებ ისიცაა, როცა სტუმრად ვარ, ჩემი მასპინძლები უკვე თვითონვე რთავენ ხოლმე საზმაუზე, რადგან არხის მნიშვნელობაზე ყველას ველაპარაკები. ან იქნებ ის, რომ ახლა სსიპ საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის და რადიოს დირექტორი ვარ.

ამ ბოლო მიზეზის გამო აქტიურ კამპანიაში არ ვერთვები. არადა, ერთი კანდიდატი საყვარელი მეგობარია, ერთი საუკეთესო საქმიანი პარტნიორი, ერთი საუკეთესო და საყვარელი ჟურნალისტი, დანარჩენი ორი კი ადამიანები, რომლებსაც რამდენიმეჯერ გადავეკვეთე საქმიან ფორმატში.

რაც არ უნდა იყოს, ამ დღეებში ჩემი, როგორც ადამიანის და როგორს დირექტორის ყველაზე მნიშვნელოვანი საქმიანი პარტნიორი უნდა შეარჩიოს ჩემთვის რვა ძალიან საპატივცემლო ადამიანმა.

მე სრულად მესმის, არჩევანის გაკეთება რთული საკითხია, რადგან ადამიანური და ფინანსური რესურსების მართვის პარალელურად, მთავარი გამოწვევა დამოუკიდებლობის გარანტიების შექმნა, გამტკიცება და დამტკიცებაა.

დღეს აღარ ღირს საუბარი, რა იყო აქამდე. რამდენი კითხვის ნიშანი დაუსვა საზოგადოებამ არხს და რამდენი მოლოდინი შესრულდა ან გაფერმკრთალდა.

დღეს მთავარი მოლოდიანია. უკეთესის მოლოდინი.

დიდი ხანია საზოგადოებრივი არხის მომავალი ქართული მედიის მომავალია, მითუფრო კერძო არხების შიდაცვლილებების ფონზე . ისიც ვიცი, რომ დღეს საზოგადოება ბევრად უფრო აქტიური, კრიტიკული და დაინტერესებულია. ამ არჩევნების პროცესში ჩემთვის, მთავარი სიმშვიდე სწორედ საზოგადოებაა.

ჩვენ დღეს უკეთესები და პროგრესულები ვართ.

ასეა - საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორის არჩევნებისათვის რიგითი დამკვირვებელივით თვალის დევნება შეუძლებელია, მაგრამ მჯერა - საზოგადოებრივი არხის მომავალი დირექტორიც უკეთესი და პროგრესული იქნება, ისეთი, რომელიც დროს გაუსწრებს თავისი თამამი, აუცილებელი და გონივრული ნაბიჯებით, თანამშრომლებში უკეთესობის იმედს მიიტანს, მაყურებლებში მოლოდინს გააჩენს და რაც მთავარია - არ შეეგუება ნელ ტემპს.

ცოტაც და ახალი მენეჯერი გამოჩნდება მედიასივრცეში. მთავარია, მისი წარსული სუფთა იყოს პოლიტიკური და ეკონომიკური კითხვებისგან.

მომავალი ცხადი და გარკვეულია - ახალი დირექტორი პროგრესს ვერ შეაჩერებს, რადგან დროა საზოგადოებრივი არხის დირექტორი თვითონ გახდეს პროგრესი.