იანვარში რუსთაველზე ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა. ამბავს ტაქსიში მჯდომი ახალგაზრდა ქალი ემსხვერპლა. ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა გასულ კვირასაც. დაიღუპა 11 წლის გოგონა და მძიმე დაშავდა მისი დედა.

ამ ორ ამბავს, მძღოლების გადაჭარბებული სიჩქარით მოძრაობისა და მათი უპასუხისმგებლობის გარდა, კიდევ ერთი რამ აქვს საერთო: ორივე მძღოლს ტესტირების შედეგად, ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარება დაუდგინდა. ეს დეტალი მედიის ნაწილის მიერ გავრცელებულ სიახლეებშიც იყო აღნიშნული.

ერთი შეხედვით, ამაში არაფერია განსაკუთრებული, გარდა ერთისა, სიახლეებში განმარტებული არ ყოფილა, რას ნიშნავს „მოხმარების დადგენა“ - მძღოლი შემთხვევის დროს იმყოფებოდა ნარკოტიკული თრობის ქვეშ, თუ ნარკოტიკის შემცველობა მხოლოდ ბიოლოგიურ ნივთიერებაში დაუდგინდა.

სხვადასხვა ნარკოტიკის შემცველობა ორგანიზმში მისი მოხმარებიდან, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში რჩება. მათ შორის, ყველაზე დიდხანს - მარიხუანა (თითქმის, 30 დღე). ლაბორატორიულ ტესტს, უმეტესად, უჭირს ჩვენება, კონკრეტულად როდის მოიხმარა ადამიანმა. შესაბამისად, ის, რომ მძღოლს „ნარკოტიკის მოხმარება დაუდგინდა,“ სულაც არ ნიშნავს, რომ მისი ზემოქმედების ქვეშ შემთხვევის დროს იმყოფებოდა.

სამართალდამცავი ორგანოების მოტივი გასაგებია, ვინაიდან ნარკოტიკის მოხმარება ჩვენი კანონმდებლობით დანაშაულად მიიჩნევა. მსგავსი მტკიცებულება კი დამამძიმებელი გარემოებაა, თუმცა პოლიციის მიერ გავრცელებული ზოგადი განცხადება არ უნდა იყოს არგუმენტი მედიისათვის, რომელიც არ სვამს კითხვას, რა სახის ექსპერტიზით დადგინდა მოხმარება (კლინიკური თუ ლაბორატორიული) და იმყოფებოდა თუ არა ბრალდებული რაიმე სახის თრობის ქვეშ, უშუალოდ ინციდენტისას. თუკი მედია ამ საკითხს არ აზუსტებს და პირდაპირ, ყოველგვარი კრიტიკული კითხვის გარეშე ტირაჟირებს საგამოძიებო უწყების ნათქვამს, ცნობა, რომ პირს „ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარება დაუდგინა“ არასაჭირო ინფორმაციაა, რომელიც არანაირ დამატებით, მნიშვნელოვან დეტალს არ აწვდის საზოგადოებას. უფრო მეტიც. ასეთი დაუზუსტებელი დეტალიდან იქმნება შთაბეჭდილება, რომ სუბიექტს ნარკოტიკი უშუალოდ შემთხვევის დროს ჰქონდა მიღებული, რაც საზოგადოებაში ნარკოტიკისა და ნარკოდამოკიდებულებისადმი სტიგმას უფრო ამყარებს.

ბუნებრივია, ვთანხმდებით, რომ არ არსებობს არაფხიზელი მდგომარეობა, რომელიც საჭესთან დაჯდომას გაამართლებს. ასეთ დროს, თითოეული მძღოლი პოტენციური მკვლელია. თუმცა აუდიტორიას აქვს უფლება იცოდეს, თუ რას ნიშნავს თითოეულ შემთხვევაში „ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარების დადგენა“.

სენსიტიურობიდან გამომდინარე, როგორც წესი, ამა თუ იმ თემაზე, ჟურნალისტები ტერმინების ხსენებასა და დამატებითი სტიგმის შექმნას უფრთხიან. მაგალითად, გადიან კონსულტაციებს სფეროს სპეციალისტებსა თუ სხვა, მათზე კომპეტენტურ კოლეგებთან და ცდილობენ, მაქსიმალურად დაწმენდილი ინფორმაცია მიიტანონ აუდიტორიასთან. ასეთი მცდელობა კი იშვიათად ჩანს ნარკოტიკის მოხმარების შემთხვევებში. მედიის წარმომადგენელთა ნაწილისათვის, ძალოვანი უწყებების მხრიდან, ხშირ შემთხვევაში, ორაზროვანი ოფიციალური განცხადება საკმარისია და გარემოებების შესახებ, დეტალების დაზუსტებას აღარ ითხოვენ.

სინამდვილეში კი წინადადება, „ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარების დადგენა,“ გაურკვევლობას იწვევს. ერთიმხრივ, იზრდება საფრთხე, რომ აუდიტორიამ დამამძიმებელი გარემოების არსებობის შემთხვევაში, მიიჩნიოს, რომ ბრალდებული ძველი მომხმარებელი იყოს, მეორემხრივ კი, არის შანსი, მოხდეს სტიგმატიზაცია ადამიანის, რომელიც შემთხვევის მომენტში ფხიზელი იყო. ეს კი საზოგადოების მხრიდან მის მიმართ დამატებით, უსამართლო აგრესიას გამოიწვევს.

საერთაშორისოდ აღიარებული ეთიკური პრინციპების თანახმად, ჟურნალისტმა არ უნდა შეუწყოს ხელი სტიგმისა თუ სტერეოტიპების გამყარებას და საზოგადოებას ფაქტებზე დაყრდნობილი ინფორმაცია უნდა მიაწოდოს. ჩვენს შემთხვევაში კი გაშუქების პრობლემა არა შეგნებულად, არმედ, უცოდინარობითაა გამოწვეული. აუდოტორიას აქვს უფლება, ზუსტად იცოდეს, რა მდგომარეობაში იჯდა მძღოლი საჭესთან, ბრალდებულს კი აქვს უდანაშაულობის პრეზუმფცია, რომელიც მედიამ უნდა დაიცვას.