სექსუალური ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი ქალის რევიქტიმიზაცია, რეტრავმატიზაცია, დისკრიმინაცია და დამნაშავედ წარმოჩენა - გადაცემა “სხვა ნანუკას” წამყვანის ნანუკა ჟორჟოლიანის შეკითხვებმა და რეპლიკებმა, რომელსაც ის პოლიტიკოს გოგი წულაიას მხრიდან სავარაუდო სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ ქალთან ასმათ დვალიშვილთან საუბარში იყენებდა, არამხოლოდ გადაცემის სტუმრის, არამედ, ზოგადად, ძალადობის მსხვერპლი ქალების დისკრიმინაციასა და ამ თემაზე საზოგადოებაში ღრმად გამჯდარი სტერეოტიპების გაღრმავებას შეუწყო ხელი.

• "ცოტათი დაუჯერებლად ჟღერს, რომ კაცმა გონება წაგივიდეს ისე იძალადოს შენზე, გაგკოჭოს, მერე ტუჩზე უკბინო და მერე შენ მაინც ამ კაცთან ერთ სივრცეში გაჩერდე"
  
  
• "მე რომ რომელიმე მეგობარმა ეს მაკადროს ახლა, რასაც შენ ამბობ კომენდანტის საათი კი არა დაიწყევლის, რომ დაიბადა"
  
  
• "მძაფრად მიყვები ამ ძალადობას და საერთოდ აღარ მესმის იმ სივრცეში როგორ მოხდა შენი გაჩერება”
• "ანუ ამის შემდეგაც არ მიდიხარ სახლიდან?"
  
  
• “მე რას ვიზამდი შენ ადგილას, თუ გაინტერესებს, პირველივე ძალადობაზე მექნებოდა რეაქცია"

ეს არის ნაწილი იმ რეპლიკებისა და შეკითხვებისა, რომლითაც 24 მარტს, ტელეკომპანია "მთავარი არხის" გადაცემა "სხვა ნანუკას” წამყვანი სექსუალური ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლ ქალს მიმართავდა. გადაცემის სტუმარი ასმათ დვალიშვილი იყო, რომელიც პარტია “თავისუფალი საქართველოს” ყოფილ თანათავმჯდომარეს, გოგი წულაიას სექსუალური ძალადობის მცდელობაში ადანაშაულებს.

გადაცემის მსვლელობისას წამყვანმა არაერთხელ გამოხატა გაკვირვება რესპონდენტის პასუხზე, რომლის მიხედვითაც, მასზე რამდენჯერმე ძალადობის მცდელობის მიუხედავად ის მოძალადესთან ერთ სივრცეში რჩებოდა:

"ეს ძალიან ინდივიდუალურია ასმათ, მაგრამ, როგორ გგონია, მხოლოდ ეს არის პრობლემა, რომ გოგი წულაია ცნობილია, რომ არ დაგიჯერეს თუ მაგალითად, ის, რომ ერთხელ იძალადა, ორჯერ იძალადა, სამჯერ, ოთხჯერ, ფიზიკურად მერე გაგკოჭა, მერე ქალი იძულებული გახდი, რომ ტუჩზე გეკბინა, თავი ისე დაგეცვა და არ გახვედი სივრციდან, სადაც შენზე ძალადობდნენ”... წამყვანი ეჭვქვეშ აყენებდა ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლის გულისწასვლასაც:

“აი მე ხომ უნდა გითხრა რისი არ მესმის, რომ ცოტათი დაუჯერებლად ჟღერს, რომ კაცმა, არ ვიცი ახლა გონება წაგივიდეს ისე იძალადოს შენზე, გაგკოჭოს, მერე ტუჩზე უკბინო და მერე შენ მაინც ამ კაცთან ერთ სივრცეში გაჩერდე, თან მე ხომ რამდენჯერმე გკითხე როგორი მეგობარია შენი გოგი წულაია და ყოველთვის მითხარი, რომ საქმიანი. ეს არ არის შენი ბავშვობის მეგობარი, რომელიც არ გინდა, რომ ციხეში ჩავსა, გაწირო და აი, ხომ მიხვდი რას გიხსნი”, - უთხრა მან გადაცემის სტუმარს…

"ასმათ, ძალით კოცნაც ძალადობაა, ძალით შეხებაც ძალადობაა, ეს ყველაფერი ძალადობაა, უბრალოდ იცი რა ეპიზოდია ჩემთვის ცოტათი კითხვისნიშნის… ეს გულისწასვლის ეპიზოდი"...

როდესაც რესპონდენტმა თქვა, რომ სახლს კომენდანტის საათის მიზეზით ვერ ტოვებდა, წამყვანმა, ნანუკა ჟორჟოლიანმა უპასუხა: "გოგომ აგერ კვერზე დააშვებინა საშვი კაცო, შენ თუ მაგალითად ეტყოდი, რომ რაღაცა ან ბავშვი სადღაც ან რაღაცა სხვადასხვა მიზეზით გასვლის პრობლემა არ არის".

მაშინ როდესაც ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი საზოგადოების განწყობებზე საუბრობდა, თქვა, რომ მისთვის იმ პოზიციაში ყოფნა რთული იყო: “მრცხვენოდა იმის თქმის, რომ მე ძალადობის მსხვერპლი აღმოვჩნდი და მე მესმის ყველა იმ ქალბატონის, რომელიც ერიდება და რცხვენია ამის თქმის. მე ძალიან დღესაც მრცხვენია, რომ ამ მდგომარეობაში მოვედი. საზოგადოება არ არის ლმობიერი ასეთ ქალებთან”.

წამყვანი კი მის ამ მოსაზრებას არ დაეთანხმა: “არა, ვერ ვიტყვი, საზოგადოება შევაქოთ მოდი და მოვეფეროთ . არ ესმით იცი როგორი ქალების? ვინც ოჯახებს ანგრევს, ასეთ ქალებს აკრიტიკებენ. ათასპროცენტიანი”.

გადაცემა ვერც პოლიტიკურ ელფერს აცდა, რაც ბუნებრივია, ვინაიდან, საქმეში პოლიტიკოსი ფიგურირებს. თუმცა, მთავარი აქცენტი იყო არა ის, რომ ძალადობის საქმეში მსხვერპლი მეტად დაუცველია, როდესაც სავარაუდო მოძალადე ცნობილი პირია, არამედ, ის, რომ სავარაუდო მსხვერპლი სინამდვილეში შესაძლოა პროვოკატორი იყოს:

“ობიექტურად უნდა გითხრა და გულწრფელად, წარმოუდგენლად მეჩვენება და შენ არ ვიცი, ჩემზე ძლიერი ხარ შეიძლება, ჩემზე ამტანი ხარ შეიძლება და შეიძლება კიარა ასეა, რომ ადამიანმა ამდენჯერ იძალადოს, ასე იძალადოს და მიუხედავად ამისა, ერთ სივრცეში მასთან დარჩე. ასევე მინდა მაყურებელმა იცოდეს, რომ საზოგადოების ნაწილი განიხილავს, რომ ეს არის პროვოკაცია. პროვოკაციაზე წამოგებაც დანაშაულია. თუნდაც ამ კუთხით რომ ვიმსჯელოთ, მე კი არ განვიხილავ, რომ ეს პროვიკაციაა, უბრალოდ პროვოკაციაზე წამოგებაც არ არის სწორი სამართლებრივად”...

"შეიძლება შეკითხვები არსებობდეს, მათ შორის იმ ქალთანაც, რომელზედაც იძალადეს. ძალადობა დასაგმობია ერთი მხრივ და სასტიკად. ეს ცალკე საკითხია, მაგრამ სხვა საკითხია, როდესაც პოლიტიკოსზეა საუბარი, ხომ არ აქვს ამას პოლიტიკური ელფერი. ეს ხომ ბუნებრივი და ლოგიკურია, რომ ბატონ გოგი წულაიასთან ეს შეკითხვები ჩვენ გვექნება. იმიტომ, რომ ძალიან დაემთხვა მართლა მის პოლიტიკურ აქტივობას. ამიტომ ჟურნალისტებს გვიჩნდება შეკითხვები და ნუ უკვირთ ეს ადამიანებს”, - კიდევ ერთხელ თქვა გადაცემის ბოლოს წამყვანმა.

მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემის ავტორი გამუდმებით უსვამდა ხაზს, რომ ნებისმიერი ფორმის ძალადობა ძალადობაა და ამბობდა, რომ შეკითხვების დასმისას ის რესპონდენტს არ აკრიტიკებდა, მისი შეკითხვები და რეპლიკები სწორედ რომ მსხვერპლის დადანაშაულების ტონს ატარებდა.

“ქალთა მიმართ სექსუალური ძალადობა არის უმძიმესი თემა. მათ მიმართ ემპათიის გამოჩენა უმნიშვნელოვანესია. ჟურნალისტს მუდმივად უნდა ახსოვდეს დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე ,რაც აშკარად მთლიანად უგულებელყოფილი იყო მისი [ნანუკა ჟორჟოლიანის] მხრიდან”, - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომლითაც “ფემინა” (სივრცე, სადაც ქალები თავს გადამხდარ ძალადობაზე ყვებიან) გამოეხმაურა გადაცემა “სხვა ნანუკას”.

“ფემინა” უთითებს, რომ “მედიის მხრიდან მსგავსი დამოკიდებულება ნამდვილად არ ახალისებს მსხვერპლს ხმა აიმაღლოს მის მიმართ განხორციელებულ ძალადობაზე”.

გადაცემა განხილვის თემა იყო სოციალური ქსელის სხვა თემატურ ჯგუფებშიც. “ნანუკა ჟორჟოლიანიამა ასმათ დვალიშვილთან გამოავლინა მთელი რიგი არაეთიკური და არაპროფესიონალური ქცევებისა. ძალადობის მსხვერპლი ქალის მიმართ გაჟღერებული უამრავი დამცინავი და დამამუნათებელი რეპლიკა არამხოლოდ ასმათ დვალიშვილის, არამედ ზოგადად ძალადობის მსხვერპლი ქალებისთვის საზიანო და ფსიქოლოგიურად დამანგრეველია”, - წერენ ჯგუფში Space for Female talk/სივრცე ქალური საუბრებისთვის.

ამავე განცხადებაში ხაზგასმულია, რომ ქალების დიდი ნაწილი მოძალადესთან პირისპირ შეჯახების შემთხვევაში შიშისა და შოკის ფონზე შეშდება, ამიტომ, მათი დამუნათება, რატომ დარჩნენ მოძალადესთან ერთ სივრცეში, დაუშვებელია.

“სექსუალური ძალადობა უმძიმესი და ტრამვული გამოცდილებაა. უამრავი კვლევებით დასტურდება, რომ ქალების დიდი ნაწილი მოძალადესთან პირისპირ შეჯახების შემთხვევაში შიშისა და შოკის ფონზე შეშდება, ხმას ვერ იღებს. ქალების დიდი ნაწილი აღნიშნავს, რომ სხეულს ერთგვარი პარალიზება ეუფლებათ. ხშირად ქალები ცდილობენ მოძალადე უფრო მეტად არ გააღიზიანონ და სიკვდილსგან დაიხსნან თავი.

სწორედ ამიტომაც, ნანუკა ჟორჟოლიანის მიერ გადაცემაში გაჟღერებული დამუნათებები ასმათ დვალიშვილის მიმართ თუ რატომ არ გაიქცა, იყვირა ან შეეწინააღმდეგა მოძალადეს, აღრმავებს ჩვენს საზოგადოებაში გავრცელებულ მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ ქალი ფიზიკურად თუ არ შეეწინააღმდეგა მოძალადეს ან არ დაზიანდა სექსულური ძალადობის დროს მას მოსწონდა ან თანხმდებოდა ძალადობის აქტს”.

“ ფრთხილად იყავით, რომ თქვენი გაშუქებით ხელი არ შეუწყოთ მსხვერპლის ისე წარმოჩენას, თითქოს ის აძლევდა საფუძველს და უბიძგებდა მოძალადეს დანაშაულის ჩადენისკენ”, - ვკითხულობთ გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოში, რომელიც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერაა მომზადებული.

ამავე სახელმძღვანელოში ხაზგასმულია, რომ მედიამ არათუ ხელი არ უნდა შეუწყოს გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას, არამედ უნდა ებრძოლოს მას.