თანამედროვე ციფრულ სამყაროში მცხოვრებ ადამიანს იმაზე მეტ ახალ
ამბავსა და ინფორმაციაზე აქვს წვდომა, ვიდრე ამის შესაძლებლობა
ისტორიის განმავლობაში ნებისმიერ სხვა ადამიანს ჰქონია. მათ
ინფორმაციის მიღება უფასოდ, ნებისმიერ დროს შეუძლიათ და თან ეს
ყველაფერი მათს ჯიბეში, მობილურში იყრის თავს.
თუმცა თანამედროვე ადამიანებს წვდომა არა მხოლოდ ახალ ამბებზე, არამედ
დაწყებული თამაში Clash of Clans-დან კიანუ რივზის მიმებითა და
TikTok-ით დამთავრებული, ყველაფერზე აქვთ. აღნიშნული კონტენტი კი
გასართობი ხასიათისაა და, როგორც წესი, მომხმარებლებს ბედნიერების
გრძნობას ანუ უბრალოდ დადებით განწყობას უტოვებს. დღესდღეობით კი
ბედნიერების შეგრძნება არც ისე მარტივია. ამიტომაც ბევრ ადამიანს
ურჩევნია კიანუ რივზის მიმებით გაერთოს და თავი აარიდოს ტრამპის,
ირანის, პუტინის, კლიმატის ცვლილების, ბრექსიტისა თუ რასიზმის შესახებ
ამბებს.
გაუმჯობესებული ტექნოლოგია ახალ ამბებზე წვდომას ზრდის, თუმცა
ამასთანავე ამარტივებს მათგან თავის დაღწევის საშუალებებსაც. Digital
News Report-ის ბოლო ანგარიშში, რომელიც რამდენიმე კვირის წინ
გამოქვეყნდა, წარმოდგენილი იყო
მონაცემები მკითხველის მიერ ახალ ამბებისგან თავის არიდების შესახებ.
2017 წელს მსოფლიოს მასშტაბით
გამოკითხულთა 29% აცხადებდა, რომ ისინი "ხშირად ან ზოგჯერ არიდებდნენ
თავს ახალ ამბებს.“ 2019 წელს ეს მაჩვენებელი 32%-მდე
გაიზარდა.
რატომ არიდებს ხალხი თავს ახალი ამბების
კითხვას?
2017 წლის მონაცემებზე დაყრდნობით ამერიკელებისთვის ამის მიზეზი ის
იყო, რომ ახალ ამბებს "ნეგატიური გავლენა ჰქონდა განწყობაზე (57%) და
"ამბის სიმართლეში ეჭვი ეპარებოდათ" (35%).
LinkedIn-ის რედაქტორმა იზაბელ რაჰოლმა Digital News Report-ის მონაცემები
მოკლედ შეაჯამა და მკითხველს
ახალი ამბებისგან თავის არიდების გამოცდილებაზე ჰკითხა. ხალხმა
მასალის ქვეშ კომენტარები დატოვა, რომლებშიც ჩანდა როგორ აღიქვამენ
არაჟურნალისტები ახალ ამბებს. ბუნებრივია, კომენტარების ველი
სამეცნიერო მაგალითად ვერ გამოდგება, თუმცა მათი ავტორები არიან
ადამიანები, რომლებიც საინფორმაციო მედია ორგანიზაციისთვის მკითხველთა
რაოდენობის გასაზრდელად სამიზნე აუდიტორია იქნებოდნენ.
რამდენიმე კომენტარი, რომლებიც იზაბელ რაჰოლის მასალას მოჰყვა:
"გაეცანით Metro -ს მასალებს. გარანტიას გაძლევთ, რომ ყოველ გვერდსა
თუ სათაურში ნეგატიური სიტყვაა ნახსენები. ძირითადი მიმდინარე ამბების
კითხვა დროისა და ენერგიის ხარჯვაა, ამიტომ ვარიდებ თავს ახალი
ამბების წაკითხვას."
"ახალი ამბების წაკითხვა მას შემდეგ შევწყვიტე, რაც გავიაზრე, რომ
ჩემს განწყობასა და ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე უარყოფითად მოქმედებდა.
ხოლო განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანი სიახლე ჩემამდე თავისითაც
აღწევს."
"გაზეთების კითხვა და ახალი ამბების ყურება მაშინ შევწყვიტე, როცა
მივხვდი, რომ ფაქტებს მნიშვნელობა აღარ აქვს. მედიებს პოლიტიკური ან
კომერციული ინტერესები ამოძრავებთ და ეს არ არის ჯანსაღი." " ახალი
ამბების წაკითხვა ზედმეტი სტრესია."
"მათში არაფერია პოზიტიური. ახალი ამბები ყოველთვის ნეგატიურია, მე კი
ვერ ვიტან ისეთი გაზეთის კითხვას ან ახალი ამბების მოსმენას, რომელშიც
ყოველთვის ცუდი ამბებია გაშუქებული. " "უბრალოდ არ წარმომიდგენია
პოლიტიკურ ან კრიმინალურ ახალ ამბებს გავეცნო. დაახლოებით 10 წლის წინ
შევწყვიტე მათი კითხვა და მხოლოდ ბიზნესის სიახლეებს ვეცნობი ისეთ
პლატფორმებზე, რომლებსაც ვენდობი."
"მე არასდროს ვუსმენ ახალ ამბებს. ამბების 99.99% ჭორი, ცნობილი
ადამიანის შესახებ არაფრის მომცემი თემაა და მე არ მეხება."
"ახალი ამბების ორგანიზაციები სენსაციურ და შოკისმომგვრელ ახალ
ამბებზე არიან დამოკიდებული. მიუხედავად იმისა, რომ ვფიქრობ საჭიროა
ნათელი მოეფინოს ცუდ და უარყოფით შემთხვევებს, მგონია, რომ სტატია
დაბალანსებული უნდა იყოს. ცუდ ამბავს თუ აშუქებ, ისიც გვითხარი რა
კეთდება მის შესაცვლელად. რატომ დავხარჯავ ჩემს ენერგიას მშრალი ახალი
ამბის კითხვაში? ამას მირჩევნია რეკლამებით სავსე ჟურნალი
ვიკითხო."
"ვეცნობი ამბებს, რომლებიც ჩემს სამსახურს უკავშირდება. მაგრამ დიდი
ხანია აღარ ვუყურებ ადგილობრივ ახალ ამბებს ავარიებზე, სროლებსა და
ა.შ"
ეს კომენტარები ნათლად წარმოაჩენს ფენომენს - "თუ ამბავი ძალიან
მნიშვნელოვანია, თვითონ მიპოვის. ისინი არიან ადამიანები, რომლებსაც
სჯერათ, რომ მნიშვნელოვანი ახალი ამბები სოციალურ მედიაში მათთან
ისედაც მიაღწევს.
ტრამპის ერაში იმის გათვალისწინებით, რომ მედიას Twitter-ზე ყოველ
წუთს "ყალბს“ უწოდებენ, ჟურნალისტიკასთან დაკავშირებული N1 სიტყვა
"ნდობაა", თუმცა იქნებ ზედმეტად ვაფასებთ ნდობის როლს აუდიტორიის
ნაწილის მიერ ახალი ამბების არ წაკითხვის მიზეზის ძიებისას? ამაში
ერთ-ერთ ფაქტორს ახალი ამბების მიერ ადამიანზე ნეგატიური გავლენის
მოხდენა წარმოადგენს.
ახალი ამბების კითხვა ყოველდღიური ჩვევა იყო - ყოველ დილით გაზეთის
წაკითხვა და ყოველ საღამოს 18:00 საათზე ახალი ამბების გამოშვების
ყურება.
დღესდღეობით ადამიანები ახალ ამბებს ყოველდღიურად იმ რაოდენობით
იღებენ, რამდენითაც თავად სურთ. მომხმარებლის მობილურში კი
ჟურნალისტიკა ნებისმიერი ტიპის კონტენტთან კონკურენტულ გარემოშია.
წყარო: niemanlab.org
