პეკინის 2022 წლის ოლიმპიადაზე ჟურნალისტების მუშაობა გამოწვევებთან არის დაკავშირებული. ჩინეთში მედიას და სოციალურ ქსელებს ხელისუფლება აკონტროლებს.

---

თამაშების გახსნის დღეს, როდესაც ნიდერლანდელი რეპორტიორი შორდ დენ დააში სტადიონის გარეთ პირდაპირ ეთერში ჩაერთო, სავარაუდოდ, ჩინელმა დაცვის თანამშრომლებმა ხელი შეუშალეს და კადრიდან გაიყვანეს. ვიდეო ინტერნეტში იმავე დღეს გავირუსდა.

• მოგვიანებით, დააშმა „ტვიტერზე“ დაწერა, რომ ეს პირველი შემთხვევა არ ყოფილა და მის უცხოელ კოლეგებს ჩინეთის პოლიციამ მუშაობაში ხელი რამდენჯერმე შეუშალა.
• “სამწუხაროდ, ეს სულ უფრო და უფრო ყოველდღიური რეალობა ხდება ჩინეთში ჟურნალისტებისთვის“ - წერს ნიდერლადური ტელეკომპანია NOS სოციალურ ქსელში.

პოლიტიკური კონტექსტი

• პეკინის ოლიმპიადას რამდენიმე ქვეყანამ, მათ შორის ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა, გაერთიანებულმა სამეფომ და კანადამ დიპლომატიური ბოიკოტი გამოუცხადა. მიზეზი ჩინეთში ადამიანის უფლებების დარღვევაა, რასაც ოფიციალური პეკინი უარყოფს.
• ადამიანის უფლებადამცველმა აქტივისტებმა და ორგანიზაციებმა ოლიმპიური თამაშების დაწყებამდე სპორტსმენებს ჩინეთში არსებული ვითარების შესახებ განცხადებებისკენ მოუწოდეს, მედიასაშუალებებს კი მიმართეს, არ გაეშუქებინათ ოლიმპიური თამაშები.
• ჩინეთის ხელისუფლება აქტივისტებს მიკერძოებულობასა და სიცრუეში ადანაშაულებს.

პოლიტიკოსები, აქტივისტები და მედია

კომპანია NBC-ს, რომელსაც 2032 წლამდე ოლიმპიური თამაშების ექსკლუზიურად ტრანსლირების უფლება 7.75 აშშ მილიონ დოლარად აქვს შეძენილი, 30 ამერიკელი კანონმდებელი მოუწოდებდა, ზამთრის ოლიმპიური თამაშების გაშუქებისას ყურადღება ჩინეთში ადამიანის უფლებების მდგომარეობაზე გაემახვილებინა.

შედეგად 4 თებერვალს, პეკინის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების გახსნის ცერემონიის გაშუქების დროს, “ენ ბი სის“ ეთერში ჩინეთის საკითხებზე ექსპერტი იყო მიწვეული.

• არხზე ცერემონიის მიმდინარეობისას „უიღურები“ 16-ჯერ, „გენოციდი“ კი 8-ჯერ ახსენეს.

• ოლიმპიური თამაშების გახსნის ცერემონიას „ენ ბის სიზე“ 14-მა მილიონმა ამერიკელმა უყურა.

ეჭვები - კოვიდ ტესტებს ჟურნალისტების „გასანეიტრალებლად“ იყენებენ

ოლიმპიური თამაშების დროს, საერთაშორისო რეპორტიორებს მკაცრი პროტოკოლის დაცვა მოეთხოვებათ. მათ შორის კოვიდ-19-ზე ყოველდღიური ტესტირება, პირბადის ტარება, სპორტსმენების სპეციალურ ზონებში მეტალის გამყოფი ბარიერიდან ჩაწერა და ჯანდაცვის აპლიკაციის გამოყენება.

• „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტის“ აზიის პროგრამის კოორდინატორი სტივენ ბატლერი ჯერ კიდევ ოლიმპიადის დაწყებამდე ეჭვქვეშ აყენებდა კოვიდპროტოკოლის გამჭვირვალობას.
• ის ტესტის „დადებითი“ პასუხის ან „ინფიცირებულთან კონტაქტის“ საბაბით ჩინეთის ხელისუფლებისთვის არასასურველი ჟურნალისტის სავალდებულო კარანტინში გადაყვანის სცენარს განიხილავდა.

ჩინეთის უცხოელი კორესპონდენტების კლუბის (FCCC) ინფორმაციით, ოლიმპიური თამაშებისთვის მზადების პერიოდში საერთაშორისო მედიას პრესკონფერენციებზე დასწრება და გაშუქება ეზღუდებოდა. მათ შორის, შეუძლებელ ვადაში უარყოფითი კოვიდ-ტესტის წარდგენის მოთხოვნის გამო.

კონტექსტი

• კლუბის ინფორმაციით, 2021 წელს ჩინეთის ხელისუფლებამ ქვეყნიდან 20 საერთაშორისო ჟურნალისტი გააძევა.
• CPJ-ის მონაცემებით კი გასულ წელს ჩინეთში 50 ჟურნალისტი დააპატიმრეს. ზედიზედ მესამე წელიწადია ამ მონაცემით მსოფლიოში ჩინეთი ლიდერობს.
• „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტის“ ცნობით, ჩინეთში ადგილობრივ ჟურნალისტებს ცენზურასა და კონტროლში, საერთაშორისო რეპორტიორებს კი მტრულ გარემოში უწევთ მუშაობა.

თეორიულად, საერთაშორისო მედიისთვის თავისუფლება ოლიმპიურ სოფელში გარანტირებულია.

• სტივენ ბატლერი ამბობს, რომ პეკინთან „საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტის“ კონტრაქტის მიხედვით, ოლიმპიური თამაშების და მასთან დაკავშირებული მოვლენების დამოუკიდებლად გაშუქებისას მედიისთვის აკრძალვები და შეზუდვები არ უნდა არსებობდეს.

მაგრამ პეკინის ოლიმპიადის საორგანიზაციო კომიტეტის წარმომადგენელმა ჯერ კიდევ 18 იანვარს თქვა, რომ „ნებისმიერი ქცევა ან სიტყვით გამოსვლა, რომელიც ეწინააღმდეგება ოლიმპიურ სულს, განსაკუთრებით, ჩინეთის კანონებსა და რეგულაციებს, გარკვეულ სასჯელს ექვემდებარება“

„ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტის“ აზიის პროგრამის კოორდინატორი სტივენ ბატლერი ამბობს, რომ პეკინში ჩასული ჟურნალისტები დილემის წინაშე დგანან:

როგორ მოიქცევიან რეპორტიორები თუ სპორტსმენები უკმაყოფილებას გამოთქვამენ მენეჯმენტზე ან ნებისმიერ სხვა საკითხზე?

• მიჰყვებიან თავიანთ ინსტიქტებს, გააშუქებენ ამბებს ჩინეთის ხელისუფლებისგან შესაძლო დასჯის, თუნდაც გაძევების რისკად თუ
• დადებით ტონს შეინარჩუნებენ, კომპრომისზე წავლენ და აუდიტორიაში პოტენციურად ნდობას დაკარგავენ?

„ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტმა“ პეკინში მომუშავე რეპორტიორებს ურჩია:

• ჩათვალონ, რომ მათი სასტუმროს ოთახი მეთვალყურეობის ქვეშაა.
• იპოვონ სანდო VPN და ოლიმპიური თამაშების გაშუქებისას სპეციალურად დროებითი ციფრული მოწყობილობები გამოიყენონ.
• ჩათვალონ, რომ მათს ონლაინ აქტივობებს უთვალთვალებენ.
• სასტუმროს ოთახში მათი ნებისმიერი საუბარი შეიძლება ისმინებოდეს.

მეტი ამ თემაზე, ნახეთ აქ. 

რატომ პეკინი?

2015 წელს, მალაიზიაში „საერთაშორისო ოლიმპიურ კომიტეტს“ 2022 წლის ოლიმპიური თამაშების ჩატარების ადგილისთვის ხმის მისაცემად ორი ვარიანტი ჰქონდა დარჩენილი: ჩინეთი და ყაზახეთი.

• მანამდე პროცესს პოლიტიკური და ფინანსური მიზეზების გამო 6 ევროპული ქალაქი გამოეთიშა, მათ შორის უარი თქვეს ოსლომ და სტოკჰოლმა.
• კომიტეტის წევრების უმრავლესობამ ( 44 -40) პეკინი აირჩია.

პეკინი ისტორიაში პირველი ქალაქია, რომელმაც ზაფხულისა და ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებს უმასპინძლა. ჩინეთის დედაქალაქში ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008 წელსაც ჩატარდა.

---

ფოტო: Landon Speers for The New York Times