„ანა დოლიძე პირველი არხის ჟურნალისტს თავს დაესხა“, - ამ სახელწოდებით „პირველმა არხმა“ მანიპულაციური მასალა ოფიციალურ ვებგვერდსა და სოციალურ ქსელში გამოაქვეყნა. ფეისბუკის გვერდზე გავრცელებულ ამბავს თან დართული ჰქონდა ფოტო, სადაც ჩანს, რომ დოლიძეს ხელი მაღლა აქვს აწეული და სათაურთან ერთად ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ ის ან დასარტყმელად ემზადება ანდა ურტყამს. 

ეს ფოტო აქვს გამოყენებული ქავერად 1tv.ge-ზე გამოქვეყნებულ მასალასაც, რომელშიც უკვე ვიდეოსაც ვხვდებით. თან დართულ ტექსტში კი, ვკითხულობთ: „15 ნოემბერს, აქციის მიმდინარეობისას, პირველი არხის ჟურნალისტის შეკითხვაზე პასუხის გაცემის ნაცვლად, „ძლიერი საქართველოს“ წევრმა, ანა დოლიძემ ჟურნალისტს შეურაცხყოფა მიაყენა. 

სამწუხაროდ, ლამის ჩვეულებრივ ამბად იქცა, რომ რიგ შემთხვევებში პოლიტიკოსები ჟურნალისტებს არ აძლევენ პროფესიული მოვალეობის შესრულების საშუალებას და არც ღია აგრესიას თაკილობენ.

„ძლიერი საქართველოს“ წევრმა, ანა დოლიძემ უკვე მეორედ მიაყენა შეურაცხყოფა პირველი არხის ჟურნალისტს და, ამავე დროს, ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ მთელ არხს ანგარიშსწორებით დაემუქრა. ჩვენ არ ვაპირებთ ქალბატონ ანა დოლიძესა და მის თანამოაზრეებთან პოლემიკას, თუ რამდენად შეესაბამება პროევროპულ სულისკვეთებას მედიის მიმართ მუქარა, რადგან დარწმუნებულნი ვართ, რომ ასეთი საქციელი მიუღებელია ნებისმიერი ადამიანის მხრიდან. თუმცა ვაცხადებთ, რომ, ამგვარი ინციდენტების მიუხედავად, მაინც გავაგრძელებთ პროფესიული მოვალეობის შესრულებას და მოვლენების გაშუქებას – ვაჩვენებთ იმას, რაც რეალურად ხდება და რასაც ვხედავთ და არა იმას, რაც ვიღაცებს სურთ, რომ დაგვანახონ. ასევე, მიუხედავად მუქარებისა, მომავალშიც ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ საქართველოს მოქალაქეებს სრული ინფორმაცია მივაწოდოთ იმ ადამიანების შესახებ, რომელთაც ქვეყნის მართვის პრეტენზია აქვთ“.

რა ჩანს ვიდეოში? 

„პირველი არხის“ მიერ მასალისთვის შერჩეული სათაურისა და ფოტოს შემდეგ, მაყურებელი ელოდება, რომ სწორედ ამ ვიდეოში ნახავს, როგორ „დაესხა თავს“ ანა დოლიძე ჟურნალისტს.

თუმცა, პირველი, რასაც კადრებიდან ვგებულობთ, არის ის, რომ ფოტო ამ ვიდეოდან ამოღებული ე.წ. სქრინი არ არის. ამასთან, ვიდეო ჩაწერილია ღამე, ფოტო კი, გადაღებულია დღის სინათლეზე. 

ვიდეოში ჩანს, რომ „პირველი არხის“ ჟურნალისტს პოლიტიკური გაერთიანება „ძლიერი საქართველოს“ ერთი-ერთი ლიდერისგან კომენტარის მიღება მიმდინარე სტუდენტური პროტესტის შესახებ სურს, ანა დოლიძე კი, ტელევიზიის თანამშრომელს ახსენებს, რომ ის ხალხის გადასახადებით დაფინანსებული არხია.

„ვაფინანსებთ ამ ტელევიზიას და ვაფინანსებთ ბოლოჯერ, იმიტომ რომ თქვენი ტელევიზია გადაქცეულია გველის გესლის მთხეველ ორგანოდ, ჩვეულებრივ რუსულ პროპაგანდისტულ არხად“, - მიმართავს დოლიძე ჟურნალისტს და გამოხატავს უკმაყოფილებას ქალების აქციასთან დაკავშირებით მომზადებული სიუჟეტის გამო, რომელიც მისი თქმით, „არაფერში არ ჯდება“. დოლიძე აღნიშნავს იმასაც, რომ პრეტენზიას გამოთქვამს, როგორც გადასახადის გადამხდელი და ამბობს: “ხელისუფლებაში რომ მოვალ, დაივიწყეთ სახელმწიფო დაფინანსება“.

რა ნახა მაყურებელმა ქალების აქციასთან დაკავშირებით 13 ნოემბრის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში და რითია უკმაყოფილო ანა დოლიძე?

„მოამბის“ ეთერში გასულ დაახლოებით 7-წუთიან სიუჟეტს - „ოპოზიციონერი ქალების საპროტესტო აქცია“ 5 ავტორი ჰყავს: შალვა სუმბაძე, ლიზა დვალი, შოთა ჩოხელი, პაატა ჯაჭვლიანი და გოჩა გამეზარდაშვილი. წამყვანის, თამთა სანიკიძის თქმით, საარჩევნო ადმინისტრაციასთან არჩევნების შედეგების გაუქმების მოთხოვნით ქალების აქცია გაიმართა, სადაც ქალი ოპოზიციონერი პოლიტიკოსებიც იმყოფებოდნენ. 

„სიტუაცია განსაკუთრებით მაშინ გამწვავდა, როცა ადგილზე შეკრებილებმა ხელახალი არჩევნების მოთხოვნით დაწერილი განცხადებების დასატოვებლად საარჩევნო ადმინისტრაციის შენობაში შესვლა სცადეს. მცდელობას სამართალდამცავებთან დაპირისპირება მოჰყვა. მოგვიანებით აქციის მონაწილეებმა ფეხით მსვლელობა მოაწყვეს, რომელიც არანაკლებ ხმაურიანი აღმოჩნდა“, - ამბობს სანიკიძე. 

სიუჟეტის პირველივე წინადადებაში კი, ვისმენთ: „ქალების აქცია, რომელიც დაანონსებული იყო, როგორც მშვიდობიანი პროტესტი, სტარტზევე ხმაურით დაიწყო“. ჟურნალისტის თქმით, პროცესი დოკუმენტების ხელმიწერით გაგრძელდა, რომლის შეტანაც ცესკოში საპროტესტო აქციის მონაწილეებს ჯგუფურად სურდათ. 

„თავდაპირველად აქციის მონაწილეები ამტკიცებდნენ, რომ მათ უფლებებს უზღუდავდნენ, როდესაც განცხადების ჩაბარების შესაძლებლობას არ აძლევდნენ, თუმცა ცესკოს წარმომადგენელმა მოგვიანებით მათ განუმარტა, რომ შესვლის შესაძლებლობა მათ მაშინვე ექნებოდათ, როგორც კი კონსტრუქციულად, რიგრიგობით დაიწყებდნენ საკუთარი ხელმოწერილი დოკუმენტების საარჩევნო კომისიისთვის წარდგენას“. 

როგორ სიუჟეტის ავტორი ჰყვება, აქციის მონაწილეებმა ცესკოს შენობიდან აღმაშენებლის ხეივანზე გადაინაცვლეს და მსვლელობა დაიწყეს:

„აქციის მონაწილეთა მცირე რიცხოვნობიდან გამომდინარე შსს-ს წარმომადგენლებმა მათ გზის სრულად გადაკეტვის უფლება არ მისცეს, თუმცა მსვლელობისთვის გზის სავალი ნაწილის ნახევარი გაათავისუფლეს, ამის მიუხედავად ვითარება კიდევ რამდენჯერმე დაიაძაბა. ქალი ლიდერების ნაწილი პოლიციას დაუპირისპირდა და გზის გადაკეტვას კატეგორიულად ითხოვდა, თუმცა ხელოვნურად. იმის მიუხედავად, რომ აქციის მონაწილეთა რაოდენობა სულ რამდენიმე ათეულ ადამიანს შეადგენდა“. 

აღსანიშნავია, რომ სიუჟეტში სწორედ ამ ტექსტის პარალელურად, ვხედავთ ანა დოლიძესაც, რომელსაც ხელი მაღლა აქვს აწეული და საიდანაც კადრი „პირველმა არხმა“ ფოტოდ გამოიყენა მასალისთვის - „ანა დოლიძე პირველი არხის ჟურნალისტს თავს დაესხა“. 

ჟურნალისტის თქმით, „დაპირისპირების კადრები“ სოციალურ ქსელში ანა დოლიძემ თავადაც გაავრცელა, მაყურებელი ამ ვიდეოში ხედავს, რომ დოლიძე საავტომობილო გზაზე დგას და მოძრაობის 5 წუთით შეჩერებას ცდილობს.

13 ნოემბრის აქციაზე საუბარი სიუჟეტში ამით სრულდება და ავტორი ამბობს: „ეს ანა დოლიძის ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნებული ერთადერთი მსგავსი ვიდეო არ არის. მან შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლებთან დაპირისპირების ვიდეო 11 ნოემბრის საღამოსაც გამოაქვეყნა, სადაც პოლიციას შეურაცხმყოფელი ეპითეტებით მიმართავს და ამის პარალელურად აღნიშნავს, რომ მას ვერ დააკავებენ, ვინაიდან პარლამენტის დეპუტატია“ და შემდეგ დრო ამ ვიდეოს ეთმობა. 

ავტორები მაყურებლებს 26 ოქტომბრის შემდეგ გამართულ აქციებსაც ახსენებენ და მმართველი პარტიის პოზიციას სთავაზობენ, რომ ოპოზიციამ გაყალბების მტკიცებულებები ვერ წარმოადგინა და „აქციები არის მცდელობა, მოახდინონ რაიმე ფორმით არჩევნების დისკრედიტირება“. ამას „ქართული ოცნების“ 2 წევრის, არჩილ გორდულაძისა და რატი იონათამიშვილის კომენტარები მოსდევს. აღსანიშნავია ისიც, რომ სიუჟეტში დრო აქციის მონაწილე მხოლოდ ერთი ქალის, „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ წევრის, თეონა ჭალიძის 13-წამიან შეფასებას ეთმობა. 

სიუჟეტი კი, სრულდება ფრაზით: “როგორც ირკვევა მსგავსი შინაარსის პროტესტი მსჯავრდებული ყოფილი პრეზიდენტის მოწონებას იმსახურებს. სააკაშვილი ოპოზიციას მოუწოდებს, გაზარდონ ქუჩის აქციების მასშტაბი“, პარალელურად კი, ეკრანზე ნაჩვენებია მიხელ სააკაშვილის ფეისბუკ პოსტიც. 

გუშინ, 16 ნოემბერს „პირველმა არხმა“ გაავრცელა განცხადებაც - „მივმართავთ „ძლიერ საქართველოს“ და სხვა პოლიტიკურ აქტორებს, დაიცვან საყოველთაოდ მიღებული ქცევის ნორმები“. 

„გვსურს, გამოვეხმაუროთ პოლიტიკური მოძრაობა „ძლიერი საქართველოს“ ლიდერის, ანა დოლიძის ბოლო დღეების განმავლობაში გამოხატულ აგრესიას პირველი არხის ჟურნალისტებისა და მთლიანად ორგანიზაციის მიმართ. როგორც ჩანს, ქალბატონი დოლიძე ცდილობს, გარკვეული დაპირისპირების პროვიცირებას და საზოგადოებრივი მაუწყებლის დისკრიმინაციას.

პირველ რიგში, ჩვენს შეშფოთებას იწვევს აქციების დროს მისი აგრესია ჩვენი ჟურნალისტების მიმართ, რამაც შესაძლოა, უკონტროლო პროცესი გამოიწვიოს და საფრთხე შეუქმნას ჟურნალისტის და მასთან ერთად მყოფი გადამღები ჯგუფის უსაფრთხოებას, თავი რომ დავანებოთ ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლას. თავის მხრივ, მისი მიზანმიმართული და დაუსაბუთებელი ნეგატიური კამპანია პირველი არხის წინააღმდეგ, ხელოვნურად აქცევს ორგანიზაციას აგრესიის ობიექტად, რაც, ასევე, შეიძლება, საფრთხეს უქმნიდეს ყველა იმ ადამიანს, რომელიც საქმიანობს საზოგადოებრივ მაუწყებელში.

აღსანიშნავია, რომ ქალბატონი ანა დოლიძის საქციელს სხვა პოლიტიკური ლიდერებიც ბაძავენ და ეს კიდევ უფრო ამტკიცებს ჩვენს წუხილს სახიფათო ტენდენციებთან დაკავშირებით. კატეგორიულად ვგმობთ ამგვარ ქმედებას და მივმართავთ პოლიტიკურ გაერთიანება „ძლიერ საქართველოს“, ასევე, სხვა პოლიტიკურ აქტორებს, გაიაზრონ საკუთარი პასუხისმგებლობა შესაძლო ნეგატიურ შედეგებთან დაკავშირებით და ჟურნალისტებსა და ჩვენს მედიაორგანიზაციასთან ურთიერთობისას დაიცვან საყოველთაოდ მიღებული ქცევის წესები“, - წერს ტელეკომპანია. 

რამდენად იცავს „პირველი არხი“ გაშუქების პროფესიულ სტანდარტებს?

13 ნოემბრის სიუჟეტი - „ოპოზიციონერი ქალების საპროტესტო აქცია“ ვერ აკმაყოფილებს გაშუქების მიუკერძოებლობის პრინციპს. 15 ნოემბრის მასალა კი, - „ანა დოლიძე პირველი არხის ჟურნალისტს თავს დაესხა“ მანიპულაციურია.

„მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვალდებულია, „უზრუნველყოს პროგრამების სარედაქციო დამოუკიდებლობა, სამართლიანობა და მიუკერძოებლობა; სახელისუფლებო, პოლიტიკური, რელიგიური და კომერციული გავლენისაგან თავისუფლება“. 

„საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსით“ კი, „პირველი არხი“ ისწრაფვის დაიცვას: „მიუკერძოებლობა - ვიყოთ მიუკერძოებლები. შევისწავლოთ და სამართლიანად ავსახოთ განსხვავებული პოზიციები საკამათო საკითხის შესახებ. დავიცვათ ბალანსი და არ გამოვხატოთ არც ერთი პოზიციის მხარდაჭერა. უყურადღებოდ არ დავტოვოთ არც ერთი საგულისხმო და ღირებული აზრი“. 

საინფორმაციო სააგენტო INFO9-ის მანიპულაციური ფოტოკოლაჟი თავისუფლების მარშის - "მარად და ყველგან, საქართველოვ, მე ვარ შენთანა!" მონაწილეთა რაოდენობაზე ფეისბუქმა ყალბ ინფორმაციად მონიშნა.

26 მაისს INFO9-მ ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე გამოაქვეყნა პოსტი - "რეალური მსვლელობა ჭავჭავაძის გამზირზე", რომელსაც თანდართული საქართველოს დამოუკიდებლობის დღეს გამართული რუსული კანონის საწინააღმდეგო მსვლელობის 2 ფოტო ჰქონდა.

INFO9-ის მანიპულაციური კოლაჟის ერთ ფოტოზე ეწერა - "როგორ აშუქებს ოპოზიციური ტელევიზიები აქციას", მეორეზე კი - "რეალური მსვლელობა ჭავჭავაძის გამზირზე".

აღსანიშნავია, რომ ფოტო, რომელსაც INFO9 ოპოზიციური ტელევიზიების მიერ გაშუქებულ აქციას უწოდებს, ჭავჭავაძის გამზირზე მარშის დროს ფოტოგრაფმა, ეზ გაბერმა გადაიღო. ამ ფოტოს გარდა, გაბერს სოციალურ ქსელში დრონით გადაღებული მსვლელობის სხვა ფოტოებიც აქვს გამოქვეყნებული. 

26 მაისის მარშის მონაწილეთა რაოდენობის შეფასება სხვა მედიების მიერ გავრცელებული დრონის კადრებითაც არი შესაძლებელი. მაგალითად, "რადიო თავისუფლების" ფეისბუქის გვერდზე გამოქვეყნებული მასალით. 

INFO9-ის მანიპულაციური კოლაჟის მეორე ფოტოზე - "რეალური მსვლელობა ჭავჭავაძის გამზირზე" მარშის ბოლო ნაწილია ნაჩვენები. თავისუფლების მარში ფილარმონიასთან დაიწყო და მისი მონაწილეები მსვლელობით ვაკის პარკამდე მივიდნენ. ეს ფოტოც სწორედ მარშის დასრულების ადგილას, ვაკის პარკთან არის გადაღებული და მასზე მსვლელობის მონაწილეთა რაოდენობა სრულად არ ჩანს.

საინფორმაციო სააგენტო INFO9-ის ვიზუალური მანიპულაცია "მითების დეტექტორმა" Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის ფარგლებში 

შეისწავლა და "მითების დეტექტორის" სტატიის საფუძველზე Facebook-მა ეს მანიპულაციური ფოტოკოლაჟი ყალბ ინფორმაციად მონიშნა.

"ისევე, როგორც სხვა დღეებში გამართულ აქციებზე 26 მაისის მარშთან დაკავშირებითაც პროსახელისუფლებო მედია და ფეისბუქ გვერდები ხალხის რაოდენობით მანიპულირებენ. მაგალითად, დრონით გადაღებული კადრებით აჩვენებენ მსვლელობის მხოლოდ ნაწილს – ადგილს, სადაც მარში დაიწყო და დასრულდა", - ვკითხულობთ "მითების დეტექტორის" სტატიაში.

ტელეკომპანია „იმედმა“ სოციალურ ქსელში გაავრცელა ქარდი წარწერით: „ოპოზიციური მედია რუსთაველზე ოჯახის სიწმინდის დღესთან დაკავშირებით შეკრებილ ხალხს პრორუსებად და რადიკალებად მოიხსენიებს“. 

„იმედი“ ოპოზიციურ მედიაში ტელეკომპანია „პირველს“ გულისხმობს. ქარდზე სწორედ საინფორმაციო გამოშვება „პირველების“ მასალის სქრინებია გამოყენებული. 

სინამდვილეში ტელეკომპანია „პირველს“ 13:00-საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში რუსთაველის გამზირიდან ორი პირდაპირი ჩართვა ჰქონდა და „პირველების“ მასალა სათაურით - „რადიკალების მსვლელობა რუსთაველზე“ და „პრორუსების მსვლელობა რუსთაველზე“ არა ოჯახის სიწმინდის დღესთან დაკავშირებით შეკრებილ ხალხს, არამედ 17 მაისის ღონისძიებაზე „ალტ-ინფოს“ მსვლელობას ეხეოდა. რუსთაველის გამზირზე ოჯახის სიწმინდის დღის აღნიშვნასთან დაკავშირებით მომზადებულ მასალას კი „ოჯახის სიწმინდის დღე“ ერქვა. 

„პირველის“ ახალი ამბების სამსახურის უფროსი, ნოდარ მელაძე „იმედის“ ქარდს შესაბამისი განმარტებით სოციალურ ქსელში გამოეხმაურა.

„TV Imedi ახლა კარგად მომისმინეთ, სიყალბესაც ხომ გააჩნია ზღვარი!!!! 

ორი ჩართვა იყო გამოშვებაში, ერთი ალტ ინფოს მსვლელობა და მეორე ოჯახის სიწმინდის დღე!!! შესაბამისი სათაურებით, ახლა ავრცლეებენ ყალბ ქარდს თითქოს ოჯახის სიწმინდის დღეს ტვ პირველმა პრორუსების მსვლეობა დააწერაო!!!

ვინც მანდ მუშაობთ არ გრცხვენიათ? Natia Songulashvili აი ამას რომ კადრულობ არ გიტყდება ?“ - დაწერა მელაძემ ფეისბუქის პირად გვერდზე. 

ტელეკომპანიამ მოგვიანებით ქარდს ჩაამატა ტექსტი: „ტელეკომპანია „იმედის“ მიერ ამ ქარდების გამოქვეყნებას „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე გამოეხმაურა“. შესაბამის პოსტში ვკითხულობთ მელაძის განცხადების ნაწილსაც. 

ნოდარ მელაძემ „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას აღნიშნა, რომ ტელეკომპანია „იმედმა“ ტელეკომპანია „პირველთან“ დაკავშირებით ყალბი ცნობები გაავრცელა და სათაური განზრახ დაამახინჯა, რისი მიზანიც არხის დისკრედიტაციაა.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ მე-5 პრინციპის მიხედვით, მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება. მე-11 პრინციპით, კი ჟურნალისტს ერთ-ერთ უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად ფაქტის განზრახ დამახინჯება უნდა მიაჩნდეს.

მედიაში შესწორების სტანდარტის სახელმძღვანელო წესებით კი: „გამოქვეყნებული მასალა უნდა შესწორდეს ისე, რომ აუდიტორიისთვის ცნობილი გახდეს თუ რა გასწორდა. ყველგან, სადაც ეს შესაძლებელია და არ უწყობს ხელს ვინმესთვის საზიანო ინფორმაციის გავრცელებას, მასალის ბოლოს შენიშვნის სახით უნდა მიეთითოს რა ეწერა მცდარ ვერსიაში“.

 

შერჩევითი ფოტოებით მანიპულირების პრაქტიკას ქართული ონლაინ მედიის მცირე ნაწილი ხშირად იყენებს. ამბის საილუსტრაციოდ ასეთი მედიები ზოგჯერ შემთხვევით დაფიქსირებულ, ანდა ვიდეოდან ამოჭრილ ისეთ ფრაგმენტებს იყენებენ, რომელიც ადრესატს მისი გამომეტყველებით, ქმედებით, ან სხეულის ენით, ამბავში მოთხრობილის სრულიად საპირისპიროდ და მეტწილად, უარყოფითად წარმოაჩენს. მსგავს ფოტოებს შეუძლია, რომ მკითხველს სრულიად სხვა კუთხით დაანახოს ამბის მთავარი გმირი ან მოვლენა, წინასწარი განწყობები შეუქმნას და მცდარი დასკვნები გამოატანინოს, ან - პირიქით.

“მედიაჩეკერის” დაკვირვებით, შერჩევითი ფოტოებით მანიპულირებისას, სხვადასხვა ტიპის მედიების სამიზნე ყველაზე ხშირად საქართველოს მესამე პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი და “ქართული ოცნების” ლიდერები ხდებიან.

ერთ-ერთი ონლაინ გამოცემა, რომელიც ხშირად იყენებს მსგავს შერჩევით ფოტოებს მკითხველის წინასწარი განწყობების შესაქმნელად ან, შესაძლოა, თავად გამოცემის დამოკიდებულების საილუსტრაციოდ - “ტაბულაა”. დაუკვირვებელი თვალისთვისაც კი მარტივად შესამჩნევია, რომ გამოცემა, რომელიც ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად არის განწყობილი, ხშირად მასალის ვიზუალიზაციისთვის მმართველი პარტიის ლიდერების ისეთ ფოტოებს იყენებს, სადაც ისინი შეუსაბამოდ, არასერიოზულად, სასაცილოდ ან/და არაადეკვატურად გამოიყურებიან.

მაგალითად, “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის, ბიძინა ივანიშვილის გაშუქებისას “ტაბულა” მასალებს ხშირად ურთავს ფოტოს, რომელიც მმართველი პარტიის ლიდერს თავისივე ნათქვამის შინაარსთან შეუსაბამოდ, არასერიოზულად წარმოაჩენს, მისი გამომეტყველება კი, უარყოფით განწყობას უქმნის მკითხველს.

ქვემოთმოყვანილ ფოტოზე ასახულია სამი კადრი, რომელსაც ყველაზე ხშირად იყენებს გამოცემა ბიძინა ივანიშვილზე მომზადებული მასალების ვიზუალიზაციისთვის - ე.წ. ქავერის, ანუ, მთავარ ფოტოდ:



იხილეთ რამდენიმე მასალის ბმული:

• ბოლო ერთი წელიწადში ბიძინა ივანიშვილი $100 მილიონით გამდიდრდა – Bloomberg
• ივანიშვილი: ვერ მივიღებთ ბრალდებას, რომ სიღარიბე "ოცნების" მმართველობის შედეგია
• ივანიშვილი: კვლავაც გავაგრძელებთ გზების, ხიდების, გვირაბების მშენებლობას

"ტაბულაზე" რამდენიმეთვიანი დაკვირვების შედეგად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მსგავსი ფოტოების გამოყენებას ტენდენციური ხასიათი აქვს. ბიძინა ივანიშვილის გარდა, “ტაბულა” ხშირად იყენებს შერჩევით ფოტოებს პარტიის სხვა ლიდერებსა თუ წევრებზე მასალების გამოქვეყნებისასაც.

მაგალითად, ფოტოები შერჩევითაა გამოყენებული ქვემოთმოყვანილ მასალებში, რომლებიც ირაკლი კობახიძეს, მამუკა მდინარაძეს, თეა წულუკიანსა და გია ვოლსკის ეხება:

• კობახიძე: 60%-ს ავიღებდით, არჩევნები თვენახევრით ადრე რომ ჩატარებულიყო
• მდინარაძე: პრაქტიკულად ყველა უბანთან არიან ოპოზიციის წარმომადგენლებიც
• ტიკარაძე: ჩვენი მიზანია, არ დაველოდოთ პიკს და მოვახდინოთ პიკის დროული შეჩერება
• წულუკიანი ოპოზიციაზე: გამოუსწორებელი ოპტიმისტი ვარ, იმედი მაქვს, პარლამენტში ვიდებატებთ
• ვოლსკი: გაცილებით უფრო თავდაჯერებულები ვიქნებოდით, რომ არა პანდემია

მსგავსი ფოტოები პოლიტიკოსების საჯარო გამოსვლებიდან, ინტერვიუებიდან და ვიდეორეპორტაჟებიდან არის შერჩევითად ამოჭრილი/დასქრინული.



"ტაბულას" შერჩევითი ფოტოები სხვა პარტიის ლიდერების გაშუქებისასაც არაერთხელ გამოუყენებია. მაგალითად, “პატრიოტთა ალიანსის” ლიდერ ადა მარშანიაზე მომზადებულ მასალებში.



ფოტომანიპულირების შემთხვევებს ტენდენციური ხასიათი არ აქვს, თუმცა, მსგავსი ფაქტი რამდენჯერმე დაფიქსირდა on.ge-ს მიერ მომზადებულ მასალებშიც. ასეთი სტატიები ყოფილ პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილს და “ქართული ოცნების” ერთ-ერთ ლიდერ, თეა წულუკიანს ეხებოდა.

სტატიას სათაურით - “რვა წლის შემდეგ იმიტომ ვიხდი ბოდიშს, რომ ახლა დგება სიმართლის დრო — მიხეილ სააკაშვილი” საილუსტრაციოდ ახლავს ფოტო, რომელზეც მიხეილ სააკაშვილს ხელსახოციანი ხელი თვალთან აქვს მიტანილი და, ერთი შეხედვით, ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ცრემლებს იწმენდს.

მეორე მასალას კი - სათაურით "წულუკიანმა დავით ბაქრაძეს "მოლაპარაკე დათუნია" უწოდა" - თეა წულუკიანის არასერიოზული გამომეტყველების ამსახველი, “შეუსაბამოდ” გაცინებული ფოტო ახლავს თან. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული მაგალითი მოხვდა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის 2020 წლის წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედურ ანგარიშშიც, სადაც ნათქვამია, რომ “გაუგებარია თუ რატომ შეარჩია რედაქციამ სწორედ ასეთი ფოტოსურათი მინისტრის განცხადების გაშუქებისას.”



ზოგჯერ შერჩევით ფოტოებს მიხეილ სააკაშვილზე მომზადებული მასალების საილუსტრაციოდ იყენებს“პრაიმტაიმიც”. მაგალითად, ქვემოთმოყვანილ სტატიებს თან ერთვის ფოტოები, რომლებზეც მიხეილ სააკაშვილს თავისი ქმედება ან გამომეტყველება არასერიოზულად წარმოაჩენს:

• ამ ლაჩარს ვინმემ აუხსნას, რომ პირადად მისი საქმე იყო გაქცევა, და პირადად მისი საქმეა დაბრუნებაც – ჩერგოლეიშვილი სააკაშვილზე
• მოგმართავთ, როგორც საქართველოს მთავრობის შემდეგი ხელმძღვანელი – მიხეილ სააკაშვილი
• მობრძანდეს, ვერავინ და ვერაფერი არჩევნების ჩატარებას კითხვის ნიშნის ქვეშ ვერ დააყენებს – გახარია სააკაშვილზე

ფოტომანიპულაციების შემთხვევებს ტენდენციური ხასიათი აქვს ხელისუფლებასთან აფილირებულ ისეთ გამოცემებზე, როგორიცაა “კვირა” და “მარშალპრესი”. აღნიშნულ საიტებზე განსაკუთრებით თვალშისაცემია ფოტომანიპულირების მაგალითები, როდესაც საქმე მიხეილ სააკაშვილს და ოპოზიციას ეხება.

ორივე გამოცემა ხშირად იყენებს ფოტოებს, სადაც მიხეილ სააკაშვილი სასაცილოდ, არაადეკვატურად და შეუსაბამოდ გამოიყურება. მაგალითად, “მარშალპრესის” მასალას სათაურით - ხომ გეუბნებოდით, დაცხება და ტვინში ისევ ოფლის გაჟონვა დეემართება-მეთქი? – ხტუნაობდით, ტოოო? - ზედელაშვილი–თანდართული აქვს ფოტო, სადაც მიხეილ სააკაშვილის შადრევანთან სირბილის მომენტია ასახული.  
“კვირას” მასალას - სააკაშვილი ოპოზიციის ლიდერებისა და პომპეოს მოადგილის დაგეგმილ შეხვედრას ეხმაურება - კი ერთვის სააკაშვილის არასერიოზულ გამომეტყველებიანი კადრი.

მსგავს ფაქტებს ტენდენციური ხასიათი აქვს ოპოზიციის გაშუქებისასასც. მაგალითად, ფოტომანიპულაციების შემთხვევები, რომლებიც “ევროპული საქართველოს” ლიდერ ელენე ხოშტარიას და “ლეიბორისტული პარტიის” ლიდერ შალვა ნათელაშვილს ეხებოდა, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის 2020 წლის წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედურ ანგარიშშიც მოხვდა.

ფოტოები, რომლებსაც აღნიშნული გამოცემები იყენებენ, ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ მათი მიზანი, ერთი მხრივ, “სამიზნე” სუბიექტებისადმი წინასწარ არასერიოზული განწყობების შექმნა, მეორე მხრივ კი - კონკრეტული პოლიტიკოსების დისკრედიტაციის მცდელობაა.

15 აპრილს, საფრანგეთში, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში, იგივე ნოტრ-დამში, გაჩენილი ხანძარი მსოფლიო მედიის ერთ-ერთ მთავარ თემად იქცა. არაერთი მასალა მომზადდა ქართულ მედიაშიც. ამბავს დეზინფორმაციის ნაკადიც მოჰყვა და ამას გვერდი ვერც ქართული საიტების ნაწილმა აუარა.

ნოტრ-დამის ტაძარის ხანძარზე გავრცელებულ დეზინფორმაციებს შორის, ყველაზე სახიფათო ქსენოფობიური შინაარსის მასალები იყო.

საიტებზე: timenews.ge, batumelebi.cc, siaxleebi.club, www.newposts.cc, www.itar.ge, otime.ge გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ნოტრ-დამის დაწვას მუსლიმები ზეიმობდნენ და ამას, სოციალურ ქსელში ალმოდებული ტაძრის ვიდეოებზე სიცილის ემოციის დართვით გამოხატავდნენ. ტექსტებს საიტებმა სოციალური ქსელიდან აღებული ფოტოასლები (სქრინშოთები) დაურთეს.

საუბარია ფრანგულ მედია BRUT-ის ფეისბუკის გვერდზე გამოქვეყნებულ ვიდეოზე, რომელსაც 10 000-მდე რეაქცია აქვს, მათგან 7 000-ზე მეტი დამწუხრებული, 54 კი სიცილის ემოციაა. “მედიაჩეკერმა” სიცილის ემოციის გამომხატველი პირების პროფილები გადაამოწმა, მათი ნაწილი, გაზიარებული ინფორმაციის ანალიზით, ყალბი გვერდის შთაბეჭდილებას ტოვებს (არის ახლად შექმნილი, ან საერთოდ არ აქვს სახელი და გვარი). იმ პროფილებზე კი, რომლებიც ნაკლებად გავს ყალბს, ერთი შეხვით რელიგიური აღმსარებლობა რთულად დასადგენია. ამავე დროს, 10 000-იან აქტივობაში (მოწონების, სევდის და ა.შ. მანიშნებელი), მხოლოდ 54 ღიმილის ემოცია არ იძლევა ცალსახად იმის მტკიცების საფუძველს, რომ მუსლიმებმა ნოტრ-დამის დაწვა იზეიმეს.

 

“მუსლიმებისა და “თანამედროვე ბარბაროსების” სიხარული პარიზის ტაძრის გამო” - ამ სათაურით გამოაქვეყნა kvira.ge-მ ფოტო, რომელშიც ალმოდებული ტაძრის ფონზე ორი უცნობი ადამიანი ჩანს. იგივე ფოტოს Alia.ge-ც აქყვეყნებს და წერს, რომ ასეთი რეაქცია აქვთ მუსლიმ მიგრანტებს პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში გაჩენილ ხანძარზე.

გამოცემები იუწყებიან, რომ ამის შესახებ უცხოური მედია წერს. თუმცა, სტატიებში არ ჩანს, კონკრეტულად რომელ გამოცემებს ეყრდნობიან. მხოლოდ ამ ფოტოზე დაყრდნობით შეუძლებელია იმის თქმა, რომ ისინი მუსლიმები არიან, ასევე, შეუძლებელია იმის მტკიცება, რომ უცნობი პირების ემოციის მიზეზი ნოტრ-დამში გაჩენილი ხანძარია.

პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის ხანძრიდან მეორე დღეს გავრცელდა მორიგი დეზინფორმაცია, თითქოს, დამწვარ ტაძარში ახალგაზრდები ცეკვავდნენ.

16-17 აპრილს ნახანძრალ ნოტრ-დამში მოცეკვავე ახალგაზრდების შესახებ მცდარი ინფორმაცია და ვიდეო გამოაქვეყნეს გვერდებმა: timenews.ge, newposts.cc, progressnews.ge და gsport24.com . ვიდეო ვირუსულად გავრცელდა სოციალურ ქსელებში. სინამდვილეში, ვიდეო, რომელიც ამ ამბავს ერთვის, 2016 წელს არის გადაღებული და მასში ასახულია არა ნოტრ-დამში, არამედ ასევე  საფრანგეთში მდებარე სენტ-ვინსენტის ტაძარში ახალგაზრდების ცეკვის კადრები.

 

ქსეონოფობიურ შინაარსთან საერთო არაფერი ჰქონდა, მაგრამ, არაზუსტი იყო ერთ-ერთი ფოტოც, რომელიც ასევე ნოტრ-დამის ხანძრის შესახებ გავრცელდა რამდენიმე გვერდსა და საიტზე და აქტიურად გვხვდებოდა სოციალურ ქსელში სხვადასხვა პიროვნებების კედლებზეც. ეს არის ფოტო, რომელზაც ჩანან მეხანძრე-მაშველები ერთ-ერთი რელიკვიით ხელში.

აღნიშნული ფოტო 16 აპრილს ონლაინ გამოცემა ipress.ge-მაც გამოაქვეყნა. თუმცა, გამოცემა აღნიშნავს, რომ ფოტო, რომელიც სტატიას ახლავს, სოციალურ ქსელებში ფრანგმა მომხმარებლებმა გაავრცელეს, დიდი ინფორმაციული ნაკადის გამო კი, მათ ფოტომასალის გადამოწმების საშუალება არ მიეცათ და ის პარიზის ტრაგედიის ამსახველ კადრად მიიჩნიეს. ამავე მასალაში ისიც არის განმარტებული, რომ ფოტო, შესაძლოა, იტალიაში მომხდარ მიწისძვრას ასახავდეს.

სინამდვილეში ეს ფოტო 2009 წელს იტალიაში მომხდარი დამანგრეველი მიწისძვრის დროს არის გადაღებული. 6.3 მაგნიტუდის სიმძლავრის მიწისძვრამ მაშინ ასობით ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა და უამრავი შენობა დაანგრია.




------

პარიზის ერთ-ერთ მთავარ სიმბოლოს, გოთიკური არქიტექტურის ყველაზე თვალსაჩინო ნიმუშს - პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარს, იგივე ნოტრ -დამს, რომელსაც 9 საუკუნოვანი ისტორია აქვს, ცეცხლი 15 აპრილს, საღამოს გაუჩნდა. ხანძარი სწრაფად გავრცელდა, შედეგად ისტორიული ტაძრის ცნობილი სამრეკლო სრულად განადგურდა.

ხანძარს ასობით მეხანძრე-მაშველი რამდენიმე საათის განმავლობაში აქრობდა. ტაძრის მნიშვნელოვანი ნაწილი და საგანძური განადგურებას გადაურჩა. საფრანგეთის მთავრობამ ტაძრის რეკონსტრუქციისა და მისთვის პირვანდელი სახის დაბრუნების პირობა დადო. როგორც სპეციალისტები განმარტავენ, ტაძრის განახლებას რამდენიმე წელი დასჭირდება.

გამოცემა „ჯორჯიან თაიმსმა“ გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „პირველი ქართველი ჯაშუში ქალი იზოლდა (ალექსანდრა) კვეტენაძე - უნიკალური ფოტო ლევილის არქივიდან“.

სინამდვილეში, იზოლდა კვეტენაძე არ არის რეალური პიროვნება და შესაბამისად არც პირველი ჯაშუში ქალი არ ყოფილა არასდროს.  სტატიაში თანდართულ ფოტოზე ასახული ქალი კი არის ამერიკელი მსახიობი, მოდელი და ყოფილი პორნოვარსკვლავი საშა გრეი.

საშა გრეის ფოტო, რომელიც გამოყენებულია სტატიაში

ნიკა მელიას განცხადება ერთ არასწორ დეტალს შეიცავდა - ტენდერი, რომელზეც მან ისაუბრა, უკონკურენტო არ იყო, თუმცა, მაშინ როდესაც მან ეს განცხადება გააკეთა, ტენდერი ჯერ კიდევ დახურული იყო და დეტალები, მათ შორის ისიც, ვინ მონაწილეობდა ტენდერში, მხოლოდ ამ განცხადებიდან სამი დღის შემდეგ, 4 მაისს, ტენდერის გახსნის დღეს გასაჯაროვდა.

მანამდე, 1-ელ მაისს სტუდია „მონიტორმა“ გაავრცელა ვიდეომასალა, რომლის თანახმადაც ფაროსანას წინააღმდეგ საინფორმაციო კამპანიის წარმოებისთვის მედია ჰოლდინგ „პალიტრაში“ შემავალი კომპანია შპს "ედლაინი" ბიუჯეტიდან 709 ათას ლარს მიიღებს. ამავე პროდუქტში აღნიშნული იყო, რომ შპს „ედლაინი“ ტენდერში უკონკურენტოდ მონაწილეობდა.

ამ ტენდერზე ნიკა მელიამ იმავე დღეს, 1-ელ მაისს, “TV პირველის“ ეთერში თქვა: „გამოაცხადეს რაღაცა მილიონ ლარამდე ტენდერი... და ვინ მოიგო ეს ტენდერი? რომელიც უკონკურენციო იყო, ანუ არ ყავდა კონკურენტი, დახურული ტენდერი?! ქუმსიშვილის ოჯახის წევრმა, ქუმსიშვილის ცოლის ბიძაშვილმა“. 



გავრცელებულ ინფორმაციაზე გამოხმაურებები მეორე დღესვე დაიწყო. „პალიტრამედიამ“ რამდენიმე მასალა მოამზადა, სადაც ნიკა მელიას ნიკანორ მელიად მოხსენიება დაიწყო. მას შემდეგ კი, რაც ტენდერის შედეგები გასაჯაროვდა, „პალიტრამედიამ“ ღიად განაცხადა, რომ რედაქტორთა საბჭოს გადაწყვეტილებით, ვიდრე ნიკა მელია საჯაროდ არ უარყოფდა მის მიერ გავრცელებულ ცრუ ინფორმაციას, მედიასახლ „პალიტრის“ ყველა მედია პლატფორმა მას ნიკანორ ცრუ მელიად მოიხსენიებდა.

პარალელურად „პალიტრამედიის“ სხვადასხვა პლატფორმებზე გაჩნდა მასალები, რომლებიც ნიკა მელიას დისკრედიტაციას ემსახურება. 7 მაისს „კვირის პალიტრაში“ გამოქვეყნდა მასალა სახელწოდებით - "ვის ებრძვიან მელიები ანუ "სიბრიყვე სიცრუისა", რომელშიც გამოცემამ ფოტომანიპულაციებს მიმართა.

ამავე დღეს, „პალიტრავიდეომ“ ვიდეომასალაც გაავრცელა - რატომ დაიმალა მელია?!

11 მაისს, Ambebi.ge-ზე, რომელიც ასევე „პალირტამედიის“ პლატფორმაა, გამოქვეყნდა სტატია - მელიამ „ნაციონალური მოძრაობა“ და „ედლაინი“ გარიგებაში „ამხილა“. მასალა ასე სრულდება: „შესაძლოა, რომელიმე მკითხველს თანაგრძნობაც გაუჩნდეს „ნაციონალური მოძრაობის“ მიმართ, რომელსაც იმდენად წინდაუხედავი ლიდერი ჰყავს, რომ მეტსახელად „ცრუ“ შეერქვა. თუმცა ეს თავად „ნაციონალების“ არჩევანია... ბატონ ნიკანორს კი ვურჩევთ, არ დაივიწყოს ქართული ანდაზა: “ტყუილს მოკლე ფეხები აქვს“.

14 მაისს, მედიასახლი ამ თემას ისევ დაუბრუნდა. „კვირის პალიტრამ“ სტატიაში - როგორ "ამხილა" მელიამ "ნაციონალები", კვლავ ფოტომონტაჟი გამოიყენა.

მედიასახლში შემავალ გამოცემებში მსგავსი შინაარსის მასალებს პირველი მაისიდან დღემდე სისტემური და კამპანიური ხასიათი აქვს. სტატიები ერთდროულად ჰოლდინგში შემავალ რამდენიმე პლატფორმაზე, სხვადასხვა ფორმით (ახლი ამბავი, სტატია, ვიდეომასალა, სტატიის მოკლე ამონარიდი) ვრცელდება. თითოეულ გამოცემაში ამ თემაზე 5 ან მეტი მასალა იძებნება და სტატიების უმეტესობას ერთი და იგივე შინაარსი აქვს. გამოცემას აქვს თეგიც -  'ნიკანორ ცრუ მელია'

„საქართველოში „ნარკომანების რევოლუცია“ მზადდება!“ - თბილისში გამართული აქციების შესახებ ასეთი მანიპულაციური სათაურით გამოაქვეყნა გამოცემა „საქინფორმმა“ მასალა, რომელიც გაჯერებულია ანტიდასავლური გზავნილებით, შეცდომაში შეჰყავს მკითხველი და ადამიანების გარკვეული ჯგუფების სტიგმატიზებას ახდენს.

12 და 13 მაისს მიმდინარე აქციებს „საქინფორმმა“ ვრცელი სტატია მიუძღვნა, რომელსაც რამდენიმე გზავნილი აქვს. მასში ნათქვამია, რომ „ეს იყო ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის მხარდამჭერების მიერ მოწყობილი სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობა", "აქციის მონაწილეები ითხოვდნენ ნარკოტიკების ლეგალიზებას" და "მოსახლეობის უმრავლესობა უკიდურესად უარყოფითად ეკიდება ე.წ. „დასავლურ ღირებულებებს“. ამ გზავნილებს გამოცემა მასალის სხვადასხვა ნაწილში არაერთხელ იმეორებს და ამავდროულად, ისე, რომ მასალაში არ ჩანს რაზე დაყრდნობით, რის საფუძველზე ავითარებს ასეთ მსჯელობას ავტორი.

ექსპრეზიდენტ მიხელ სააკაშვილს გამოცემა ახსენებს მასალის დასაწყისშიც და დასასრულშიც: „მომხდარის მიღმა აშკარად იკვეთება ოპოზიციის და საქართველოს ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის პოლიტიკური ინტერესები, რომელიც საპროტესტო ტალღაზე საქართველოში დასაბრუნებლად და, რადაც უნდა დაუჯდეს, ახალი „ფერადი რევოლუციის“ მოსაწყობად ემზადება - თუნდაც ეს „ნარკომანების რევოლუცია“ იყოს“, - ვკითხულობთ სტატიაში.

სტატიაში არასწორი ინფორმაციაა აქციის მიზნის შესახებაც. გამოცემა წერს, რომ ორგანიზატორებმა ხელისუფლებას „ყველა სახეობის ნარკოტიკების ლეგალიზაცია მოსთხოვეს“. მაშინ, როდესაც აქციის მოთხოვნა ეს არ ყოფილა. გარდა ამისა, მასალაში საქართველოს სკოლებში მომხდარი დაპირისპირებები და ოჯახში ძალადობის გახშირებული შემთხვევებიც ნარკოპოლიტიკის ლიბერალიზაციასთან არის დაკავშირებული, ომბუდსმენი და საქართველოს პრეზიდენტი კი ნარკორეალიზატორების მხარდაჭერაში არიან დადანაშაულებული.

გარდა ამისა, სტატიაში გვხვდება სიძულვილის ენა და ხდება წამალდამოკიდებული ადამიანების დისკრედიტაცია და სტიგმატიზება. აქციის მონაწილეები მოხსენიებული არიან ბრბოდ, ორგანიზატორები კი ნარკომანებად.

სტატია ორი ნაწილისგან შედგება და ანტიდასავლური გზავნილები განსაკუთრებულად აქცენტირებულად მასალის მეორე ნაწილში გვხვდება. მაგალითად: „მომხდარმა აჩვენა, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა უკიდურესად უარყოფითად ეკიდება ე.წ. „დასავლურ ღირებულებებს“ - ნარკომანიის ლეგალიზაციას, ლგბტ-ს ცხოვრების სტილის პროპაგანდას და „კლუბურ კულტურას“;

ამ ნაწილში აქციის „ჩვენი თავისუფლებისთვის“ მონაწილეები მოხსენიებული არიან როგორც „ქართველი საზოგადოების „ელიტარული გამოსული“ პროდასავლური ნაწილი - ლიბერტარიანელები, ლგბტ, ფემინისტები, ბომონდის და მათი უფლებების დამცველი, დასავლურ გრანტებზე შექმნილი არასამთავრობო ორგანიზაციები“, კონტრაქციის მონაწილეები კი „პატრიოტული ძალები, ანუ - ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობა”.

სტატია მკითხველს აქციის ფოტოებსაც სთავაზობს, თუმცა, ყველა ავთენტური არ არის. სტატიაში გამოყენებულია ლგბტ პირების ფოტო, რომელსაც ამ აქციასთან კავშირი არ აქვს, არის ფოტომანიპულაცია და აქციის მიზნების ლგბტ-საზოგადოებასთან დაკავშირებასა და ჰომოფობიური განწყობების გაღვივებას ემსახურება.

“საბერძნეთში ლტოლვილები პოლიციელებს თავს დაესხნენ” - ამ მანიპულაციური სათაურით 21 მარტს მასალა გამოაქვეყნა geworld.ge-მ: - ვკითულობთ მასალაში. პირველწაყროში, რომელსაც Geworld.ge ეყრდნობა, წერია, რომ საბერძნეთის კუნძულ ლესბოსზე, რვა პოლიციელი ლტოლვილთა ბანაკში არეულობის შედეგად დაშავდა.

“არეულობა დაახლოებით 150-მა მიგრანტმა დაიწყო. პროტესტი გამოიწვია განკარგულებამ, რომლის ძალითაც მათ კუნძულის დატოვება აეკრძალათ. უკმაყოფილო ადამიანებმა ნაგვის კონტეინერებს ცეცხლი წაუკიდეს, შემდეგ კი პოლიციელებს შეუტიეს, რომლებიც არეულობის თავიდან ასაცილებლად ადგილზე მივიდნენ” - ვკითხულობთ geworld-ის მასალაში.

გარდა ამისა, მიგრანტების მიმართ უარყოფითი სარედაქციო პოლიტიკის მქონე “საქართველო და მსოფლიომ” მასალას დაურთო ფოტო, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო კუნძულ ლესბოსზე მომხდარ შემთხვევასთან. გუგლში ფოტოს ძიებით დგინდება, რომ ის დაახლოებით 3 წლის წინ არის პირველად გამოქვეყნებული.

“ქართული დასის” ლიდერმა, ჯონდი ბაღათურიამ, რამდენიმე დღის წინ ფეისბუკზე გამოაქვეყნა ფოტო, რომელზეც აღბეჭდილია ეკლესიის ნანგრევები და სასულიერო პირები. ბაღათურიამ ასევე დაწერა, რომ უკრაინელი “მედასავლეთეები არბევენ მართლმადიდებელ ეკლესიებს”. მან მოსახლეობას პროტესტისკენ მოუწოდა, რადგან მისივე თქმით, დადგება დრო, როცა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასაც შეუტევენ”. შესაბამისი საპროტესტო აქცია თბილისში, უკრაინის საელჩოსთანაც დაიგეგმა. აქცია გააშუქა “სპუტნიკმაც”. ჯონდი ბაღათურიას მიერ გავრცელებული ფოტო, მინაწერთან ერთად, სხვა სააგენტოებმაც გამოაქვეყნეს.

სინამდვილეში, ეს ფოტო არ ასახავს უკრაინელი ნაციონალისტების მიერ ეკლესიაში შეჭრას ან დარბევას, შესაბამისად, ჯონდი ბაღათურიასა და სააგენტოების ნაწილის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, არასწორია. ეს ფოტო გადაღებულია 2010 წელს, მაშინ, როცა უკრაინის პრეზიდენტი იანუკოვიჩი იყო. ფოტოზე აღბეჭდილია უკრაინაში, ზაპოროჟიეში მდებარე ეკლესია, სადაც ბომბი ააფეთქეს. ამ ფაქტს მაშინ ხანდაზმული კაცი ემსხვერპლა, ეკლესია კი დაზიანდა. მოგვიანებით, დანაშაულში ბრალდებულები დააკავეს და გაასამართლეს კიდეც. შესაბამისად, ამ ფოტოს არანაირი კავშირი არ აქვს რუსული პროპაგანდისტული არხების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციასთან, თითქოს ეკლესია პრო-დასავლელი ნაციონალისტების მიერ არის დარბეული.



ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როცა დაზიანებული ეკლესიის ამ ფოტოს პროპაგანდისტული მედიასაშუალებები მანიპულაციურად იყენებენ სხვა ფაქტების საილუსტრაციოდ. ინტერნეტ სივრცეში არაერთი სტატია იძებნება უკრაინაში რუსული ეკლესიების ე.წ. დარბევაზე, რომელსაც სწორედ ეს ფოტო აქვს დართული. დაზიანებული ეკლესიის ფოტო არასწორ კონტექსტში აქტუალური მიმდინარე წლის მაის-ივნისშიც გახდა.

უკვე რამდენიმე კვირაა, რაც რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია უკრაინაში თავისი ფილიალის დაცვას ყველა შესაძლო მეთოდით ცდილობს, მათ შორის როგორც თავად უკრაინაში, ისე - მის ფარგლებს გარეთ. მიზეზი, ერთი შეხედვით, მარტივია: რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია უკრაინაში პოზიციებს კარგავს. როგორც ცნობილია, უკრაინის მართლმადიდებელ ეკლესიას, რომლის პატრიარქიც არის ფილარეტი, სხვა ეკლესიების დიდი ნაწილი არ აღიარებს. უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესია და მისი პატრიარქი უპირობოდ უჭერს მხარს ქვეყნის ინტეგრაციას ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებში.

უკრაინის ტერიტორიაზე ამჟამად მოქმედებს რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის იურისდიქცია, სადაც მოსკოვიდან დანიშნული სასულიერო პირები მსახურობენ. რუსული ეკლესიის გავლენის შეზღუდვა უკრაინაში აქტუალური 2014 წლიდან, აღმოსავლეთ უკრაინაში რუსეთის მიერ პროვოცირებული შეიარაღებული კონფლიქტის შემდეგ გახდა. რუსეთის ხელისუფლება, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის საშუალებით ცდილობს უკრაინულ საზოგადოებაზე გავლენის მოხდენას. შესაბამისად, უკრაინის მოქმედმა, პრო-დასავლურმა ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, ეს გავლენა შეასუსტოს. მაისში უკრაინის საკანონმდებლო ორგანოში შეიტანეს კანონპროექტი, რომლის მიხედვითაც, შეიზღუდება იმ რელიგიური ორგანიზაციების საქმიანობა, რომლებსაც ხელმძღვანელობა “აგრესორ ქვეყანაში” ჰყავს. მათ დაევალებათ ხელახალი რეგისტრაცია და მათზე ასევე დაწესდება ზედამხედველობა. რუსეთის საპატრიარქოდან და ხელისუფლებიდან უკრაინის ხელისუფლების ამ გადაწყვეტილებას მკვეთრად უარყოფითი რეაქცია მოჰყვა. ამ თემაზე სპეციალური განცხადებაც გაავრცელა ვლადიმერ პუტინის პრესსპიკერმაც.

რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქო ამტკიცებს, რომ უკრაინელმა ნაციონალისტებმა 2014 წლიდან დღემდე უკრაინაში მათი კუთვნილი 40-მდე ტაძარი მიისაკუთრეს, რასაც უკრაინელი მართლმადიდებლები უარყოფენ. მათი თქმით, უკრაინული ეკლესიები უკრაინელებს უნდა ეკუთვნოდეთ და არა - რუსეთის ეკლესიას.

უკრაინის სახელისუფლებო პარტიის ცნობთ, სადავო კანონპროექტის განხილვა უკრაინაში გაურკვეველი ვადით არის გადადებული, რადგან ის საჭიროებს კიდევ უფრო მეტად დახვეწას. სანამ ამ კანონპროექტის ბედი გაურკვეველია, რუსული პროპაგანდის მანქანა მძლავრად ამუშავდა როგორც თავად უკრაინასა და რუსეთში, ისე - საქართველოშიც.

რუსულმა ინტენრეტ გამოცემამ Gazeta.ru, საქართველოს გაზმომარაგების შესახებ სტატიის მომზადებისას ფოტომანიპულაციას მიმართა. კერძოდ, სტატიის მთავარ ფოტოდ მედიასაშუალებამ აირჩია 14 წლის წინ, თბილისში, სასტუმრო ივერიას წინ გადაღებული ფოტო, სადაც ჩანან შეშით მოვაჭრეები, მათ უკან კი გაპარტახებული სასტუმრო “ივერია”. ფოტოზე არ არის მინაწერი, თუ როდისაა აღნიშნული ფოტო გადაღებული.

სტატიაში საუბარია იმაზე, რომ საქართველოს ხელისუფლება 2017 წელს, ბუნებრივ აირს, რუსეთის ნაცვლად, აზერბაიჯანისგან იყიდის. ამის მიზეზი კი გახდა გაზპრომთან დადებული ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც, რუსული გაზის სომხეთში ტრანზიტის საფასურს, საქართველო რუსეთისგან ფულის სახით მიიღებს. ამ დრომდე, რუსეთი, გაზის ტრანზიტის საფასურად, საქართველოს გატარებული აირის 10 პროცენტს აძლევდა. მას შემდეგ, რაც საქართველო დათანხმდა გაზპრომს და გაზის ნაცვლად ფულს აიღებს, გადაწყდა, რომ ხელისუფლება ბუნებრივ აირს უფრო იაფად შეიძენს აზერბაიჯანისგან, შესაბამისად, საქართველო რუსულ გაზს არ მოიხმარს.

როგორც Gazeta.ru წერს, საქართველოს აღნიშნული გადაწყვეტილება რუსულ მხარეს არ მოეწონა და აზერბაიჯანული გაზის შესყიდვა “პოლიტიკურ გადაწყვეტილებად” შეაფასა.

2017 წლის 12 აპრილს გამოქვეყნებულ სტატიაზე თანდართული ფოტო, რომელიც Itar Tass-ის ფოტორეპორტიორმა, დავით ხიზანიშვილმა 2003 წლის იანვარში გადაიღო, აჩენს ასოციაციას, რომ რუსულ გაზზე უარის თქმის გამო, საქართველოს შეშის მოხმარება მოუწევს. ფოტომანიპულაცია ასევე, არასწორ წარმოდგენას ქმნის ქვეყნის ენერგო მდგომარეობის შესახებ.

2003 წლის ზამთრის შემდეგ საქართველოში ბევრი რამ შეიცვალა, ეს განსაკუთრებით ეხება იმ ტერიტორიას, რომელიც Gazeta.ru-ს მიერ გამოყენებულ ფოტოზეა ასახული. უკვე 14 წელია საქართველოში ენერგოკრიზისი არ ყოფილა (თუ მხედველობაში არ მივიღებთ 2006 წელს რუსეთში, გაზსადენზე მომხდარ დივერსიას, რის შედეგადაც საქართველო მცირე დროით ბუნებრივი აირის გარეშე დარჩა) . აქედან გამომდინარე, თბილისში შეშას გასათბობად თითქმის არავინ იყენებს და ვერც შეშის ბაზრობებს შეხვდებით. ასევე, კეთილმოწყობილია ვარდების მოედნის (ადრინდელი რესპუბლიკის) ტერიტორია, შეშის ბაზრობა თანამედროვე კაფემ ჩაანაცვლა, სასტუმრო “ივერიას” შენობა კი - ხუთვარსკვლავიანმა “რადისონ ბლუ ივერიამ”.

digest.pia.ge და topnews.com ავრცელებენ ინფორმაციას, რომ „ქუთაისში ტანკებია მობილიზებული“. გამოქვეყნებულ მასალებში ვკითხულობთ, რომ „ტანკების გამოყვანა თავდაცვის მინისტრის ქუთაისში ვიზიტსა და სამხედროების სწავლებას უკავშირდება,“ თუმცა სათაურს მკითხველი შეცდომაში შეჰყავს და შესაძლოა გამოიწვიოს პანიკა, რასაც კომენტარის ველებში მკითხველთა გამოხმაურებებიც მოწმობს.გარდა ამისა, მასალებს თან ერთვის ფოტო, რომელზეც არა ტანკები, არამედ ქვეითთა საბრძოლო მანქანებია გამოსახული.

“რატომ სცემა ნიკა მელიამ მიხეილ მაჭავარიანი გონების დაკარგვამდე?” - ამ სათაურით Reportiori.ge-მ სტატია 8 აგვისტოს „პოლიტიკის“ განყოფილებაში გამოაქვეყნა. სტატიაში ვხვდებით ფოტომანიპულაციას, რომელიც გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გასამყარებლად არის გამოყენებული.

ინფორმაცია საიდუმლო წყაროზე დაყრდნობითაა გავრცელებული, საკითხი ჟურნალისტს ამბის შესაძლო მონაწილეებთან არ გადაუმოწმებია. მასალას თან ერთვის ფოტო, რომელზეც “ნაციონალური მოძრაობის” წევრ მიხეილ მაჭავარიანს თვალი აქვს „ჩალურჯებული“. გამოუცდელი თვალისთვისაც მარტივი შესამჩნევია, რომ ეს ფოტომონტაჟია.

ფოტომონტაჟს ბევრი მედიასაშუალება მიმართავს, თუმცა მისი გამოყენება ისე, რომ შეიცვალოს ფოტოს შინაარსი, მიზანშეწონილი არ არის. ჟურნალისტური სტანდარტების მიხედვით, მედია მოვლენებს მაქსიმალური სიზუსტით უნდა გადმოსცემდეს. ფოტომანიპულაციები კი სიზუსტის პრინციპს არღვევს.

საინფორმაციო სააგენტო “როიტერსის” შინაგანაწესის მიხედვით, ფოტოები და ისტორიები უნდა ასახავდეს რეალობას. რაც შეეხება სამონტაჟო პროგრამებს, ისინი იყენებენ “ფოტოშოპს”, მაგრამ გარკვეული შეზღუდვებით. “როიტერსი” ცვლის ფოტოების ფორმატს, ზომას და ფერების ბალანსს. თუმცა გამოცემა არ ამატებს, ან არ აკლებს ფოტოს ელემენტებს, არ ცვლის მას ისე, რომ შეიცვალოს შინაარსი და კონტექსტი.

ქართული გამოცემების ნაწილმა რამდენიმე დღის წინ სირიაში 19 იეზიდი გოგონას ცოცხლად დაწვის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა . ამ მედიასაშუალებებს შორის იყო საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელიც, რომელმაც სიახლე ფოტოსთან ერთად ოფიციალურ გვერდზე გამოაქვეყნდა. ფოტო, რომელიც მასალებს ერთვოდა, ტექსტებში აღწერილ ამბავს არ უკავშირდებოდა. სინამდვილეში ეს ფოტო, პირველად 2013 წელს არაბულ გვერდზე elbashayeronline.com-ზე გამოქვეყნდა. ამ გვერდზე გამოქვეყნებულ სტატიაში აღნიშნულია, რომ ეს იყო პროტესტი ეგვიპტის პრეზიდენტის მუჰამედ მორსის მხარდამჭერი ქალებისათვის თავისუფლების აღკვეთის გამო. სტატიას თან ერთვის იგივე საპროტესტო აქციიდან მეორე ფოტოც.

მედიაჩეკერი წარმოგიდგენთ გაყალბებული ფოტოების ისტორიებს. ეს ფოტოები სხვადასხვა დროს სხვადასხვა საერთაშორისო გამოცემაში დაიბეჭდა. მათი გაყალბების შესახებ ინფორმაცია კი, მოგვიანებით გავრცელდა.

ეს ფოტო მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ფოტოა, 1970 წლის 4 მაისს ოჰაიოში სამართალდამცავებმა ვიეტნამის ომის წინააღმდეგ დემონსტრანტებს ცეცხლი გაუხსნეს. სროლას კენტის უნივერსიტეტის ოთხი სტუდენტი ემსხვერპლა. სტუდენტმა ფოტოგრაფმა ჯონ ფილომ ფოტო გადაუღო 14 წლის მარი ანა ვეკიოს, რომელიც თავისი მეგობრის ცხედარს დასტიროდა. ფოტოს პულიცერის პრემიაც მიენიჭა. თუმცა 1972 წელს უცნობმა ფოტორედაქტორმა გადაწყვიტა, რომ ფოტოდან მოეშორებინა ბოძი, რომელიც „არ უხდებოდა“ მთლიან სურათს. დამუშავებულმა ფოტომ დედანი მალევე ჩაანაცვლა. დიდი ხნის განმავლობაში გამომცემლობათა უმრავლესობა რედაქტირებულ კადრს აქვეყნებდა. ვერავინ შეამჩნია ბოძის "გაქრობა", სანამ 1995 წელს დედანი ისევ არ გამოჩნდა ჟურნალ „ლაიფში“.



ამ ფოტოს რედაქტირების გამო სამსახურიდან გაათავისუფლეს „როიტერსის“ კონტიბუტორი, ბეირუთელი ფოტოგრაფი ადნან ჰაჯი. მან ფოტოშოპის დახმარებით გაამუქა კვამლი ფოტოებზე და ასე გააზვიადა ისრაელის საჰაერო ძალების მიერ დაბომბილი ბეირუთი. ადნან ჰაჯი „როიტერსთან“ 10 წელზე მეტხანს თანამშრომლობდა, თუმცა როგორც კი ამ ფოტო გაყალბება დადასტურდა, გამოცემამ ფოტოგრაფთან კონტრაქტი შეწყვიტა.



1994 წელს ყოფილ ფეხბურთელს, ო.ჯ სიმპსონს ცოლისა და მეგობრის მკვლელობაში დასდეს ბრალი, ჟურნალმა „ტაიმმა“ მისი დაკავებისას გადაღებული ფოტო გამოაქვეყნა. გამოქვეყნებამდე „ტაიმმა“ ფოტოილუსტრატორ მეტ მაურინს დაავალა, ხელოვნურად დაემუშავებინა ფოტოსურათი. მაურინმა დაკავებულის საიდენტიფიკაციო კოდი ზომაშიც შეამცირა და ფოტო გაამუქა. კრიტიკოსების აზრით, ფოტოს გამუქებამ ხაზი გაუსვა ბრალდებულის კანის ფერს და დაკავებულს უფრო „მრისხანე“ ელფერი შესძინა. მათი აზრით რადგან ფოტო იყო ახალი ამბების ფორმატის "ნიუს-ფოტო", მისი დამუშავება საერთოდ არ შეიძლებოდა. „ტაიმისთვის“ სამწუხაროდ, „ნიუზვიკმა“ იგივე ფოტო დაურედაქტირებლად გამოაქვეყნა. გაზეთების ჯიხურებში ეს ორი ნომერი გვერდიგვერდ მოხვდა, შესაბამისად, „ტაიმის“ მანიპულაცია უფრო მეტად შესამჩნევი გახდა. მოგვიანებით გამოცემამ ბოდიში მოიხადა.



. გადაკეთებული აღმოჩნდა 2013 წლის პულიტცერის პრემიის მფლობელის ნარცისო კონტრერასის მიერ სირიის სამოქალაქო ომის დროს გადაღებული ფოტო. ფოტოგრაფს გამოყენებული ჰქონდა ე.წ „კლონირების“ ტექნიკა. ეს ტექნიკა გულისხმობს ფოტოშოპის მეშვეობით ფოტოზე მცირე დეტალების გადაკოპირებას - ასე ფოტოდან არასასურველი ობიექტის შეუმჩნევლად მოშორებაა შესაძლებელი. კონტრერასმა აღიარა, რომ სირიის სამოქალაქო ომში გადაღებული ფოტოებიდან ერთ-ერთზე ვიდეოკამერა „გააქრო“. „ესოშიეითიდ პრესმა“ კონტრერასი ამ მანიპულაციის გამო სამსახურიდან გაათავისუფლა.