მაუწყებლები მკვეთრად პოლარიზებულები და მიკერძოებულები იყვნენ; პრობლემური იყო უფასო სარეკლამო დროს გამოყოფა, რადგან ერთ შემთხვევაში არ დაუთმეს იმ კანდიდატს [„იმედმა“ გრიგოლ ვაშაძეს], რომელსაც კანონით ეკუთვნოდა და მეორე შემთხვევაში დაუთმეს მას [სალომე ზურაბიშვილს], ვისთვისაც გამოყოფას იგივე კანონმდებლობა არ ავალდებულებდათ, - ამ და სხვა მიგნებებზეა საუბარი საერთაშორისო მისიების წინასწარ მოხსენებაში არჩევნების მეორე ტურის მიმდინარეობის შესახებ.

 

ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის (PACE), ევროპარლამენტის (EP), ეუთოს (OSCE), დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისისა (ODIHR) და ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეის (OSCE PA) წინასწარი დასკვნა დღეს, 29 ნოემბერს გამოქვეყნდა.

საარჩევნო კოდექსი ეროვნული მაუწყებლებისგან მოითხოვს, უფასო საეთერო დრო პოლიტიკური პარტიების მიერ დასახელებულ იმ კანდიდატებს გამოუყონ, რომლებიც საბიუჯეტო დაფინანსებას იღებენ. კანონში არსებული შეზღუდვების მიუხედავად, მაუწყებლებს უფლება აქვთ უფასო დრო დაუთმონ პარტიის მიერ დასახელებულ კანდიდატს, რომელსაც არჩევნებამდე ერთი თვის განმავლობაში ჩატარებულ საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვაში რესპონდენტთა სულ მცირე ოთხმა პროცენტმა დაუჭირა მხარი.

წინასწარი დასკვნის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ ამ დებულებების მიხედვით „ქართული ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილ დამოუკიდებელ კანდიდატს უფასო საეთერო დრო არ ეკუთვნის, ყველა ეროვნულმა მაუწყებელმა, „რუსთავი 2“-ისა და ტელეკომპანია „იბერია TV“-ს გარდა, დამოუკიდებელ კანდიდატს თავისი ნებით იმდენივე საეთერო დრო გამოუყო, რამდენიც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატს, რაც მათი განმარტებით თანაბარი პირობების უზრუნველყოფად გააკეთეს.

ამავე შეფასებაში ნათქვამია, რომ ტელეკომპანია „იმედმა“ უფასო საეთერო დრო არ გამოუყო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატს, რადგან არხი პარტიას 2007 წელს ტელევიზიაში შეჭრაში დებს ბრალს.

„ორივე ოპონენტმა უფასო და ფასიანი საეთერო დრო ნეგატიური კამპანიისთვის უფრო გამოიყენა, ვიდრე საკუთარი კანდიდატურის რეკლამირებისთვის“, - ვკითხულობთ დასკვნაში.

მედიაგარემოს მკვეთრი პოლარიზება, რაზეც მედიაჩეკერში არაერთი მასალა მომზადდა, საერთაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციების შეფასებაშიც მოხვდა. წინასწარ დასკვნაში აღნიშნულია, რომ მედია მონიტორინგის შედეგებით,ძირითადი მედიასაშუალებების მკვეთრი პოლარიზაცია არც მეორე ტურში შეცვლილა.

განსაკუთრებული აქცენტი დოკუმენტში „იმედზე“ კეთდება, „რომელმაც ღიად განაცხადა, რომ აქტიურად იმუშავებდა იმისთვის, რომ ხელი შეეშალა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატისთვის და საუკეთესო საეთერო დრო და მიმდინარე მოვლენების ამსახველი გადაცემები „ენმ“-სა და მისი კანდიდატის დაგმობას დაეთმო“.

მოხსენების მიხედვით, იმედის მიერ გაშუქებული ახალი ამბების დაახლოებით 34% „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ დაეთმო განსაკუთრებულად ნეგატიური ტონით, მაშინ, როცა „ქართული ოცნებას“ და მის მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს შესაბამისად 23% და 9% დაეთმო, ძირითადად დადებითი ან ნეიტრალური ტონით.

„რუსთავი 2-მა“ განსაკუთრებით ძლიერად დაგმო ხელისუფლება, „ქართული ოცნება“ და მის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატი, რომლებსაც შესაბამისად გაშუქების 17%, 32% და 9% დაეთმო, უმეტესწილად ნეგატიურად მაშინ, როცა „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ 24% პროცენტი დაეთმო ძირითადად ნეიტრალური ტონით.

სადამკვირვებლო მისიის წინასწარ დასკვნაში ნათქვამია, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელის „პირველმა არხმა“ მკვეთრად გამოავლინა თავისი მიკერძოებულობა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და მისი კანდიდატის წინააღმდეგ. ამავე დროს „ქართული ოცნების“ და მის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის მხარდამჭერა გამოხატა.

„მიუხედავად იმისა, რომ არხმა სამართლიანად გადაანაწილა ახალი ამბების გაშუქების დრო და შესაბამისად დაახლოებით 30-30 პროცენტი დაუთმო ორივეს, „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ და „ქართულ ოცნებასა“ და მის მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს ერთად. გაშუქების ტონი მკვეთრად განსხავდებოდა და უმეტესად ნეგატიური იყო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიმართ მაშინ, როცა „ქართული ოცნებისა“ და მის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის მიმართ უფრო დადებითი ან ნეიტრალური იყო“.

წინასწარ დასკვნაში ვკითხულობთ, რომ

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის „პირველმა არხმა“ და ტელეკომპანია „იმედმა“ პოლიტიკური სიახლეების გაშუქებისთვის განკუთვნილი საეთერო დროის ერთი მეოთხედი მთავრობის აქტივობების გაშუქებას დაუთმო და ყურადღება გაამახვილა მთავრობის მიერ ინიცირებულ სამომავლო სოციალურ პროგრამებზე.

• ტელეკომპანია „პირველმა“ თავის საინფორმაციო გადაცემებში ორივე პარტიისა და ორივე კანდიდატს შედარებით ნეიტრალური და ფაქტებზე დაფუძნებული გაშუქება შემოგვთავაზა. მათი ტოკ-შოუები „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლებს შორის გამართული ცხარე და ემოციური დისკუსიების პლატფორმად გადაიქცა.

• „აჭარის ტელევიზიის“ გაშუქება უმეტესწილად ნეიტრალური იყო, თუმცა არხმა „ქართულ ოცნებასა“ და მის მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს ბევრად მეტი დრო დაუთმო, შესაბამისად 27% და 4% მაშინ, როცა „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ მხოლოდ 19% დაეთმო.

კიდევ ერთი მიგნება, რაზეც დასკვნაში ვკითხულობთ, არის არჩევნების მეორე ტურში მედიის მარეგულირებელი დებულებების ბუნდოვანება.

„30 ოქტომბერს საქართველოს ეროვნული კომუნიკაციების კომისიამ მაუწყებლებს აცნობა, რომ საარჩევნო საკითხებთან დაკავშირებული ყველა რეგულაცია ძალაში შევიდოდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ცენტრალური საარჩევნო კომისია არჩევნების მეორე ტურის ჩატარების თარიღს ოფიციალურად გამოაქვეყნებდა. ნათელი რეგულაციების არ არსებობის პირობებში, მაუწყებელთა უმეტესობამ არჩია მედიის მარეგულირებლისეული ინტერპრეტაცია გაეთვალისწინებინა და მეორე ტურის ჩატარების თარიღის ოფიციალურ გამოცხადებამდე ეთერში არ გაეშვა წინასაარჩევნო კამპანიის მასალები. ამ პროცესმა ამ მაუწყებლებზე წინასაარჩევნო კამპანიის წარმოების შესაძლებლობები შეზღუდა. თუმცა, „რუსთავი 2“-მა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ უფასო და ფასიანი პოლიტიკური რეკლამების ეთერში გაშვება 10 ნოემბერს დაიწყო, განაცხადა რა, რომ ამ სფეროში რეგულაციების ნაკლებობა მათ წინასაარჩევნო კამპანიის მასალების ეთერში გაშვებას არ უზღუდავდა“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.