21 მარტი დაუნის სინდრომის საერთაშორისო დღეა. ეს დღე 2011 წლიდან
აღინიშნება და დაუნის სინდრომის შესახებ საზოგადოებაში ცნობიერების
ამაღლებას ემსახურება. საზოგადოებისათვის ინფორმაციის სათანადოდ
მისატანად კი მედიას ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი როლი ეკისრება.
უპირველეს ყოვლისა, უნდა გაესვას ხაზი იმას, რომ დაუნის სინდრომი არ
არის დაავადება, ეს არის გენეტიკური ცვლილება და შესაბამისად დაუნის
სინდრომით ადამიანები არ ავადდებიან, ისინი ასეთებად იბადებიან და
აღნიშნული სინდრომი არც მემკვიდრობითია და არც გადამდები. დაუნის
სინდრომის მქონე თითოეული ადამიანი ისეთივე უნიკალური და სრულყოფილი
ადამიანია, როგორც ყველა სხვა მოქალაქე. დაუნის სინდრომის მქონე
ბავშვები, მოზარდები და ზრდასრულები იმავე საჭიროებებისა და
გრძნობების პატრონები არიან, როგორც ყველა სხვა მოაქალაქე.
შესაბამისად ამ სინდრომის მქონე ადამიანებს მედია ისე უნდა მოპყრას
როგორც სრულყოფილ ინდივიდებს.
როგორც დაუნის სინდრომის ასოციაცია აღნიშნავს საკუთარ ვებ-გვერდზე,
სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რომ დაუნის სინდრომთან დაკავშირებული
საკითხები გაშუქდეს ისე, რომ დაცული იყოს ფაქტობრივი სიზუსტე და
ამასთანვე, გაშუქებისას გამოყენებული ინფორმაცია, მიდგომები და
სიტყვები არ იყოს შეუარცხმყოფელი როგორც ამ სინდრომის მქონე
ადამიანების, ისე მათი ახლობლებისა და ოჯახის წევრებისათვის.
Down Syndrome Australia მედიის
წარმომადგენლებს რამდენიმე რჩევას უზიარებს დაუნის სინდრომის მქონე
ადამიანების გაშუქებისას, ამბის მომზადებამდე, მომზადების პროცესში და
ამბის გამოქვეყნებამდე.
⇒ მასალაზე
მუშაობის დაწყებამდე:
- დაფიქრდით, რამდენად მნიშვნელოვანია თემის გაშუქებისას ადამიანის შეზღუდულ შესაძლებლობაზე ფოკუსირება;
- მიეცით დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანს საშუალება, დააფიქსიროს თავისი აზრი, თუნდაც ეს გარკვეულ გამოწვევებს უკავშირდებოდეს;
- წარმოაჩინეთ ადამიანი, როგორც საზოგადოების სრულფასოვანი წევრი;
- ეცადეთ, რომ დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანი, რომელმაც გარკვეულ წარმატებას მიაღწია, არ წარმოაჩინოთ როგორც „გმირი/შთამაგონებელი“;
- თავიდან აირიდეთ ისეთი გამოთქმები, როგორიცაა „მიუხედავად სირთულეებისა“ ან „წინააღმდეგობების გადალახვის მიუხედავად“ როდესაც ადამიანის მიღწევაზე საუბრობთ;
- დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანები, რომლებიც მუშაობენ, ქორწინდებიან, აჩენენ შვილებს ან ეწევიან ყოველდღიურ საქმიანობას, არ წარმოაჩინოთ როგორც „ექსტრაორდინარული.“
- არ წარმოაჩინოთ დაუნის სინდრომი როგორც ტრაგედია, უბედურება ან ავადმყოფობა;
- ნუ გათქვამთ ზედმეტ, არასაჭირო ინფორმაციას ადამიანის შესახებ.
⇒ მასალაზე მუშაობისას
- ინტერვიუს ჩაწერამდე დაფიქრდით გარემოზე, სადაც შეხვედრა უნდა შედგეს: არის თუ არა ეს ადგილი ხელმისაწვდომი ყველასათვის, რამდენად ადაპტირებული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებისთვის თავად ადგილი, პარკინგი ან ტუალეტები ამ გარემოში?
- საჭირო იქნება თუ არა დამატებითი დახმარება, მაგალითად გადაადგილებაში მომხმარე ადამიანი ან ჟესტების ენის მცოდნე. ჰკითხეთ ადამიანს, სჭირდება თუ არა რაიმე დახმარება;
- ჰკითხეთ ადამიანებს როგორ გრძნობენ თავს - თითოეული ადამიანი ინდივიდუალურია და შესაძლოა საკუთარ შეზთუდულ შესაძლებლობას განსხვავებულად აღიქვამდეს;
- ჰკითხეთ აზრი, როგორ სურთ მათ თავიანთი შეზღუდული შესაძლებლობის აღწერა;
- ეცადეთ თავად ამ ადამიანზე კონცენტრირდეთ ინტერვიუს მსვლელობისას, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მათზე მზრუნველი, მათი ოჯახის წევრი ან მეგობარი ცდილობს მათ მაგივრად საუბარს;
- მიეცით ადამიანებს საკმარისი დრო პასუხის გასაცემად;
- თუკი შეზღუდული შესაძლებლობა მთავარია გასაშუქებელ საკითხში, დასვით მძიმე შეკითხვები - ნუ მიიჩნევთ, რომ ადამიანი, შეზღუდული შესაძლებლობის ქონის გამო ზედმეტად სენსიტიური იქნება იმაზე საუბრისას თუ როგორ უმკლავდება ის სხვადასხვა საკითხებს;
- სათანადო ყურადღება მიაქციეთ ვიზუალურ
მხარს:
• გამოიყენეთ ფოტო, რომელიც ადამიანს პოზიტიურად წარმოაჩენს და არა ფოტო, რომელიც მას როგორც საწყალს ან მსხვერპლს წარმოაჩენს;
• აქცენტი ადამიანი შეზღუდულ შესაძლებლობაზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში გააკეთეთ თუკი ეს ამბისთვის უმთავარესია;
• ფოტო- და ვიდეოგადაღებებში ნუ მოახვერდრებთ მზრუნველებს ან ოჯახის წევრებს, ეცადეთ ადამიანი წარმოაჩინოთ როგორც დამოუკიდებელი ინდივიდი;
• ეცადეთ, განსაკუთრებული აქცენტი არ გააკეთოთ ან არ ჩამოჭრათ/დამალოთ სხვადასხვა აღწურვილობები, მაგალითად, ეტლები - ფოკუსირება მოახდინეთ ადამიანზე, ისე როგორც მოიქცეოდით სხვა ადამიანების შემთხვევაში;
•თუკი ეს ამბის ცენტრალური ხაზი არ არის, ნუ აჩვენებთ ადამიანს იზოლირებულად. დაუნის სინდრომის მქონე ბევრი ადამიანი საკმაოდ აქტიურად არის საზოგადოებაში ჩართული;
⇒ დაბოლოს,
დაუსვით თქვენს თავს კითხვები
- ეს ამბავი ადამიანის შეზღუდულ შესაძლებლობას შეეხება? თუ არა, მაშინ ნუ ახსენებთ საერთოდ მას;
- სათანადოდ არის თუ არა აღწერილი ადამაინი და მისი შეზღუდული შესაძლებლობა (გადაამოწმე ენა).
- გადაჭარბებულად ემოციურ ენას ხომ არ იყენებს თქვენი ნაშრომი? მაგ. ტრიუმფი/ტრაგედია;
- ჰედლაინი ან ლიდი სათანადოა? ეცადე გამოიყენო პრინციპი - ადამიანი პირველ რიგში;
- არის თუ არა ვიზუალი სენსიტიური და სათანადო? (იხ, ვიზუალთან დაკავშირებული რჩევები ზემოთ).
- გამოყენებულია თუ არა ციტატები ინტერვიუდან?
- რა არის დაუნის სინდრომი?
- ვის შეიძლება რომ მივმართო პროფესიული წრეებიდან, სათანადო ინფორმაციის მისაღებად?
