იყო დრო, როცა რუსული პროპაგანდა, ძირითადად, რუსეთის შიდა აუდიტორიაზე იყო გათვლილი, რათა მოსახლეობაში ყოფილიყო ხელისუფლების უპირობო მხარდაჭერა. თუმცა, საკითხის მნიშვნელობა და აქტუალობა უკვე დიდი ხანია ისევე გასცდა რუსეთის საზღვრებს, როგორც თავად რუსული პროპაგანდა. მის სამიზნეს უკვე არ წარმოადგენს მხოლოდ რუსეთის მოსახლეობა - ის მისწვდა ევროპას, ჩრდილოეთ ამერიკას, კარიბის აუზის ქვეყნებს, სამხრეთ ამერიკას, არაბულ სამყაროს, აზიას. ამის დასტურია თუნდაც ის, რომ რუსეთის სახელმწიფო მედიასაშუალებები მსოფლიოს ყველა წერტილში მუშაობენ. მაგალითად, Russia Today თითქმის ყველა ძირითად ენაზე მაუწყებლობს - ინგლისურად, ესპანურად, არაბულად, ფრანგულად, გერმანულად და რა თქმა უნდა, რუსულადაც. რაც შეეხება ასევე რუსეთის ხელისუფლების მიერ დაფინანსებულ "სპუტნიკს", ის მსოფლიოს 30-ზე მეტ ქვეყანასა თუ რეგიონში, ამდენივე ენაზე მუშაობს - დაწყებული ევროპა-კავკასიიდან, დამთავრებული სამხრეთ ამერიკითა და აღმოსავლეთ აზიით.

რუსეთის საზღვრებს გარეთ მისი პროპაგანდის მასშტაბები იმდენად თვალსაჩინო, ხელშესახები და მრავალი პრობლემის გამომწვევი გახდა, რომ ევროპის პარლამენტმა მის წინააღმდეგ 2016 წლის შემოდგომაზე სპეციალური რეზოლუციაც კი მიიღო. ამ დოკუმენტში საუბარია იმ საფრთხეებზე, რასაც პროპაგანდა იწვევს და ამავე კონტექსტში ერთად არის ნახსენები რუსეთი და ტერორისტული ორგანიზაცია “ისლამური სახელმწიფო”.

ევროპარლამენტის რეზოლუციაში წერია, რომ რუსეთმა გააძლიერა თავისი პროპაგანდა ევროპულ მედიაში, რათა შექმნას თავისი პოლიტიკის მხარდამჭერი საზოგადოებრივი აზრი და ევროპის ერთიან საგარეო პოლიტიკას ძირი გამოუთხაროს. ევროპარლამენტი აცხადებს, რომ რუსეთი “აგრესიულად იყენებს” ისეთი პროპაგანდის საშუალებებს, როგორიცაა ორგანიზაცია “რუსკი მირი”, არასამთავრობო ორგანიზაციები, რელიგიური ორგანიზაციები, მრავალენოვანი ტელეარხი “Russia Today”, ფსევდო საინფორმაციო სააგენტოები, ასევე სააგენტო “სპუტნიკი”. როგორც ამ დოკუმენტშია აღნიშნული, რუსეთის მთავარი მიზანია, რომ საკუთარი თავი წარმოაჩინოს, როგორც ტრადიციული რელიგიური ღირებულებების ერთადერთი დამცველი, გაყოს ევროპა და ამისთვის გამოიყენოს ყველა შესაძლო რესურსი. ევროპარლამენტმა წევრ სახელმწიფოებს მოუწოდა, დაგეგმონ კოორდნირირებული სტრატეგია, რათა წინ აღუდგნენ დეზინფორმაციას.

რუსული პროპაგანდა დასავლეთში არაერთი ჟურნალისტისა და მკვლევარის დაკვირვების ობიექტი გახდა. სულ უფრო ხშირად და დეტალურად იწერება იმ ხერხებისა და მეთოდების შესახებ, რომლის საშუალებითაც ის მოქმედებს.

პირველი და უმთავრესი, რასაც რუსული პროპაგანდისტული საშუალებები აკეთებენ, ესაა დასავლური მეინსტრიმ მედიისგან განსხვავებული, ალტერნატიული რეალობის შექმნა და შემდეგ ამაზე განუწყვეტელი მსჯელობა. ამისთვის პროპაგანდა იყენებს შემდეგ საშუალებებს:

ამგვარი მესიჯების მიზანია არა იმის მტკიცება, რომ რუსეთი არის “კარგი”, არამედ ის, რომ სხვები მასზე არანაკლებ ცუდები არიან.

როგორც Pand Corporation-ის მკვლევარები ერთ-ერთ კვლევაში წერენ, Russia Today და მსგავსი პროპაგანდისტული არხების მიზანია ფაქტების გარშემო რაც შეიძლება ბევრი ცრუ, სავარაუდო ვერსია გაავრცელონ, რათა აუდიტორიაში დაბნეულობა გაიზარდოს. ისინი ცდილობენ, სხვებს დაასწრონ ახალი ამბავი და საინფორმაციო სივრცეში ამით დაიმკვიდრონ ადგილი, თუმცა არც ფაქტების გადამოწმება-დადასტურებისგან იწუხებენ თავს და არც - შეცდომის გასწორებისგან. მაგალითად, Russia Today-მ არაერთხელ გაავრცელა დეზინოფრმაცია იმის შესახებ, რომ ISIS-ის მებრძოლები უკრაინის სამხედროების მხარეს იბრძვიან უკრაინის აღმოსავლეთით, ასევე, თითქოს პოლონეთის პრეზიდენტი ითხოვს უკრაინისგან ტერიტორიის გადაცემას და ა.შ.

ხშირ შემთხვევაში, მსგავსი დეზინფორმაცია მუშაობს და არც თუ იშვიათად, რესპექტაბელური, არაპროპაგანდისტული მედიასაშუალებები ავრცელებენ Russia Today-ს მიერ გამოქვეყნებულ ინფორმაციას.

რუსული პროპაგანდისტული არხების ერთ-ერთი მთავარი იარაღია ცრუ თვითმხილველების მონათხრობისა და ცრუ ამბების გაშუქება. ამ საქმეში Russia Today და "სპუტნიკი" მარტო არ არიან. მაგალითად, Zvezda Tv-მ გააშუქა ინტერვიუ ქალთან, რომელიც ამტკიცებდა, რომ მას სირიელი ლტოლვილი თავს დაესხა გერმანიაში, რაც რეალურად არ მომხდარა. რუსულმა ტელეარხებმა 2015 წელს აქტიურად გააშუქეს დონბასში, უკრაინის სამთავრობო ძალების დაბომბვის შედეგად 10 წლის გოგონას “დაღუპვის” ამბავი, თუმცა, BBC-მ გამოიკვლია, რომ ეს იყო სიცრუე და სინამდვილეში მსგავსი 10 წლის გოგონა არც არსებობდა.



ტრადიციული მედიასაშუალებების გარდა, რუსული პროპაგანდისტული მანქანა აქტიურად იყენებს სოციალურ ქსელებს თავისი მიზენბისთვის. მაგალითად, მაშინ, როცა უკრაინის აღმოსავლეთში ომი დაიწყო, სხვადასხვა სოციალურ ქსელში ვრცელდებოდა ყალბი ფოტოები და ინფორმაცია იმის შესახებ, თითქოს უკრაინელი ნაციონალისტები ბავშვებს ჯვარზე აკრავენ. მსგავს პირობებში სულ უფრო რთული ხდება სიცრუის სიმართლისგან გარჩევა - ამ გარჩევაში კი იკარგება დრო და რესურსები, ადამიანები მსჯელობენ ფაქტებზე, რომელიც არ არსებობს, იზრდება გაურკვევლობა, დაბნეულობა, სკეპტიციზმი, რაც შეიძლება იმის ნიშანი იყოს, რომ რუსული პროპაგანდა თავის მიზანს ჯერჯერობით წარმატებით აღწევს. გამოყენებული მასალები http://smallwarsjournal.com/jrnl/art/nine-lessons-of-russian-propaganda http://www.stopfake.org/en/tag/russian-propaganda/ http://euromaidanpress.com/2016/05/05/a-guide-to-russian-propaganda-part-1-propaganda-prepares-russia-for-war/ http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A8-2016-0290&language=EN https://www.bloomberg.com/view/articles/2016-11-28/how-russian-propaganda-really-works-in-the-west ფოტო: stopfake

StopFake - ცნობილი უკრაინული ვებსაიტია, რომლიც მიზნად ისახავს რუსული პროპაგანდისტული მესიჯებსა და ინფორმაციას იდენტიფიცირებას, ანალიზსა და გადამოწმებას.

გამოცემა 2014 წელს ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის სტუდენტებმა დააარსეს. „ებრძოლე პროპაგანდას ფაქტებით“ - სწორედ ესაა StopFake-ს მთავარი მიდგომა კრემლის აგრესიული, საინფორმაციო პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

როგორ ხდება ფაქტების გადამოწმება, რა გზებს და მეთოდებს იყენებს კრემლის პროპაგანდა, როგორ უნდა ვებრძოლოთ მას - ამ თემებზე მედიაჩეკერი StopFake-ს აღმასრულებელ რედაქტორს, ვიქტორია რომანიუკს ესაუბრა.

ვიქტორია რომანიუკი: StopFake - ეს იყო უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებზე პროფესიონალი ჟურნალისტების რეაქცია. ინფორმაციული ომისთვის წინააღმდეგობის გაწევისას, ჩვენ წავაწყდით აბსურდულ სიცრუეს, რომელიც არამხოლოდ უკრაინაში ვრცელდებოდა რუსების მიერ, არამედ საერთაშორისო აუდიტორიასაც უყალიბებდა წარმოდგენას უკრაინასა და უკრაინელებზე.

თავიდან, მასალებს მხოლოდ რუსულ და ინგლისურ ენებზე ვაქვეყნებდით. ჩვენი თავდაპირველი მიზანი იყო უკრაინის და ასევე, სხვა ქვეყნების რუსულენოვანი აუდიტორიისთვის გვეჩვენებინა ინფორმაციის დამახინჯების, მანიპულაციის და სიცრუის ფაქტები, გამოგვეაშკარავებინა რუსული პროპაგანდის მასშტაბები. დროთა განმავლობაში მივხვდით, რომ ჩვენი პროდუქტი პროპაგანდის რისკის ქვეშ მყოფი სხვა ქვეყნებისთვისაც უნდა ყოფილიყო ხელმისაწვდომნი. დღეისათვის ჩვენი მასალები ქვეყნდება: ფრანგულ, ჰოლანდიურ, იტალიურ, ესპანურ, ბულგარულ და რუმინულ ენებზე.

მუშაობისას მკაცრად ვიცავთ ჟურნალისტურ სტანდარტებს, ვიყენებთ თანამედროვე ინსტრუმენტებს ფაქტობრივი და ვიზუალური ინფორმაციის სიზუსტის დასადგენად, (ფოტოს, ვიდეოს, კარტოგრაფიული მასალის შემოწმების ციფრულ მეთოდებს და ა.შ). ჩვენ მხოლოდ ვამოწმებთ მედიაში უკვე არსებული ინფორმაციის სიზუსტეს და თავად არ ვქმნით რაიმე გზავნილებს (მითუმეტეს პროპაგანდისტულს)

მნიშვნელოვანია, კომპლექსურად მიკერძოების გარეშე მივუდგეთ ინფორმაციის გადამოწმების პროცესს. ზოგჯერ გვხვდება ინფორმაცია, რომელიც ჩვენი, როგორც მოქალაქეების შეშფოთებას იწვევს, ჩვენ არ გვინდა გვჯეროდეს მისი ჭეშმარიტების, თუმცა არ გვაქვს უფლება, პირდაპირ, გადამოწმების, არგუმენტების გარეშე ვთქვათ, რომ ეს ინფორმაცია ყალბია. ხდება ისეც, რომ ფაქტების გადამოწმების შემდეგ, ირკვევა, რომ ამგვარი ინფორმაცია, სამწუხაროდ, უტყუარია.

- რა მეთოდს და გზას იყენებს რუსული პროპაგანდა უკრაინაში და განსხვავდება თუ არა ის, სხვა ქვეყნებში არსებული რუსული პროპაგანდისგან?

- 2014 წელს, ჩვენ მხოლოდ უკრაინაზე ვსაუბრობდით. დღეს კი აშკარაა, რომ ის მეთოდები, რომელსაც კრემლის პროპაგანდა იყენებს, უნივერსალურია და მისი გამოყენება ნებისმიერი ქვეყნის წინააღმდეგა შესაძლებელი.

რა თქმა უნდა, მთელი ამ ხნის განმავლობაში რუსული პროპაგანდა პოლიტიკური და გეოპოლიტიკური პროცესების შესაბამისად იცვლებოდა. ის გახდა უფრო რთული და უფრო პროფესიონალური. დღეს, კრემლი სოციალურ მედიას და ქსელებს აქტიურად იყენებს პროპაგანდისტული მიზნებისთვის. თუმცა, ამის პარალელურად, ბოლო ორი წლის განმავლობაში, რუსული პროპაგანდის, როგორც პრობლემის შესახებ ინფორმირებულობის დონე, მთელს მსოფლიოში გაიზარდა.

კრემლი განსხვავებულ მეთოდებს იყენებს საშინაო და საგარეო უდიტორიისთვის. თუ ვისაუბრებთ პროპაგანდაზე, რომელიც ორიენტირებულია დასავლეთის აუდიტორიაზე, მისი მეთოდები უფრო გართულდა და დაიხვეწა, ასეთი მესიჯების გადამოწმება კი ზოგჯერ, საკმაოდ რთულია. პროპაგანდა, რომელიც მიმართულია რუსეთის მრავალრიცხოვან, ლოიალურ შიდა აუდიტორიაზე, უფრო პრიმიტიულია.

კრემლის პროპაგანდა მუშაობს კომპლექსურად, აუდიტორია სეგმენტებადაა დაყოფილი და კარგადაა შესწავლილი. სხვადასხვა სეგმენტისთვის გამოიყენება სხვადასხვა არხი. თუ მაგალითად, უფროსი ასაკის აუდიტორიისთვის გამოიყენება ტრადიციული მედია - ტელევიზია, ახალგაზრდებზე მუშაობს ინტერნეტ მედია და სოციალური ქსელები.

უკრაინაში, ისევე როგორც საქართველოში, კრემლი პროპაგანდისთვის აქტიურად იყენებს ადგილობრივ ონლაინგამოცემებს. დიდი ხნის განმავლობაში უკრაინული სატელევიზიო არხებიც მონაწილეობდნენ ამ პროპაგანდაში. ეს არხები სამწუხაროდ, ახლაც მაუწყებლობენ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.

- რას ფიქრობთ რუსული არხების და საინფორმაციო საშუალებების დაბლოკვაზე, რა დილემები შეიძლება ახლდეს ამ პროცესს?

-ეს კითხვა არაერთხელ დასმულა და ყოფილა ცხარე კამათის მიზეზი ჩვენი ქვეყნის ჟურნალისტებს, პოლიტიკოსებს და აქტივისტებს შორის. რამდენად სწორია ეს ნაბიჯები? დაბლოკვით ხომ არ ვლახავთ სიტყვის თავისუფლებას ჩვენს ქვეყანაში? ერთი შეხედვით, შეილება ჩანდეს, რომ ესეთი ნაბიჯები არ მეტყველებს დადებითად ქვეყნისა და საზოგადოების დემოკრატიულ განვითარებაზე. თუმცა არ უნდა დავივიწყოთ ფაქტი, რომ უკრაინა ფაქტობრივად, საომარ მდგომარეობაშია და ეკრანებიდან, მტრის ტელეარხებიდან, ჩვენ გვესმის სიცრუე, რომელიც იდენტობის ტრავმას იწვევს, აყალიბებს ცრუ წარმოდგენებს უკრაინაზე და საერთოდ, აქ მიმდინარე პროცესებზე.

ბუნებრივია, ჩვენ ვაცნობიერებთ, რომ მოსახლეობა, რომელსაც აქვს მკვეთრად პრო-რუსული განწყობები, რთულია გადავარწმუნოთ. მხოლოდ არხების დაბლოკვა, გამოსავალი არ არის. აი აქ უნდა ვიმოქმედოთ სხვა ხერხით - კი არ უნდა ავუკრძალოთ, არამედ აღვზარდოთ. ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩვენს ქვეყანაში ბევრი რამ შეიცვალა, ნათელი გახდა პროპაგანდის შედეგები. დღეს, როცა მისი არსებობა და საფრთხეები ნათელია, ჩვენ ვეძებთ არამხოლოდ თავდაცვით გზებს, არამედ ლიკვიდაციის მეთოდებსაც, ვცდილობთ, გლობალურად მივუდგეთ ამ პრობლემას.

- რა შეგიძლიათ თქვათ რუსული პროპაგანდის გავლენაზე, ქვეყნის შიდა პოლიტიკურ ცხოვრებაზე?

- პროპაგანდა აყალიბებს პოლიტიკურ დღის წესრიგს ქვეყანაში, შესაბამისად, გავლენას ახდენს ქვეყნის საგარეო და შიდა პოლიტიკაზე. ის ცვლის, როგორც აუდიტორიის პრიორიტეტებს, ასევე ამომრჩევლის ქცევას, რაც გავლენას ახდენს არჩევნების შედეგზე და ახალი პოლიტიკური მოძრაობების წარმოშობას ახალისებს. ეს რთული, მრავალსაფეხურიანი, კომპლექსური პროცესია, რომელიც სახელმწიფოს ყველა სფეროში აღწევს.

საინფორმაციო ომის სამიზნეა არა ჯარისკაცების სხეულები, არამედ აუდიტორიის გონება. ასეთი ომის მიზანია, განვითარებული ეკონომიკისა და სოციალური სისტემების არმქონე კრიზისული რეგიონების ფორმირება. პროპაგანდა შობს კრიზისს - ჭრილობებს, რომელიც არ აძლევს ქვეყანას ნორმალურად განვითარების საშუალებას.

- რა არის საუკეთესო გზა, პროპაგანდისგან თავის დასაცავად?

- პირველ რიგში, აუცილებელია, მუდმივი მუშაობა აუდიტორიის კრიტიკული აზროვნების განვითარებაზე. მხოლოდ განვითარებული აუდიტორიაა თქვენი, როგორც ჟურნალისტის, სანდო პარტნიორი. განავითარეთ ჟურნალისტიკა, გადადით ინფორმაციის გადამოწმების ახალ, ციფრულ საფეხურებზე, სადაც წყაროების გადამოწმება „ფაქტჩექინგის“ მეთოდებით, თანამედროვე ჟურნალისტის მუშაობის განუყოფელი ნაწილია. მნიშვნელოვანია, საინფორმაციო ომის სპეციფიკის შესახებ საზოგადოების რეგულარული ინფორმირება და საკითხის საჯაროდ განხილვა. ასევე, მნიშვნელოვანია თავად მედიის ინფორმირებაც, რათა მასმედიის თანამშრომლები არ აღმოჩნდნენ პროპაგანდის მახეში და თან არ ჩაითრიონ საკუთარი აუდიტორია. გახსოვდეთ, თქვენი ჟურნალისტური პასუხისმგებლობა ქვეყნისა და აუდიტორიის წინაშე, რადგან ჟურნალისტის მიერ წარმოთქმული სიტყვა იარაღია, რომელსაც შეუძლია დაგიცვას, ან გავნოს.

თუ ვისაუბრებთ პროპაგანდასთან ბრძოლის გლობალურ მეთოდებზე მედიის და სახელმწიფოს დონეზე, ჩვენი ხედვა ასეთია: არ უნდა ებრძოლო პროპაგანდას პროპაგანდის მეთოდებით. ჟურნალისტებმა უნდა გააშუქონ სამართლიანად და პროფესიონალურად. ნებისმიერი მედიის მთავარი ღირებულება სანდოობაა. იმედგაცრუებული აუდიტორია შეიძლება გახდეს პროპაგანდისტული მედიის მოკავშირე.

მხოლოდ დამახინჯებული ინფორმაციის გამოვლენა არაა საკმარისი. მნიშვნელოვანია, კრიტიკული აზროვნების მქონე აუდიტორიის ფორმირება, აუდიტორიისა, რომელსაც შეუძლია გაარჩიოს პროპაგანდა, მანიპულაცია და ტყუილი ჭეშმარიტებისგან. ბუნებრივია, ეს ხანგრძლივი პროცესია თუმცა ყველაზე ეფექტური.

ისლამურ სახელმწიფოს კარგად აწყობილი მედიასისტემა აქვს. დიდი ფულისა და პროფესონალების წყალობით კი შთამბეჭდავი ხარისხისა და რაოდენობის მედიაპროდუქტს აწარმოებს.

ისლამური სახელმწიფოს მედიაგანვითარება სირიაში 2014 წლის იანვრიდან, ქალაქ რაქაზე კონტროლის დამყარებისას იწყება. ტერორისტულმა ორგანიზაციამ სირიის თავისუფალ არმიაზე გაიმარჯვა და 200.000-იანი ქალაქის დე ფაქტო მმართველი გახდა. ჯიჰადისტებმა მალევე აკრძალეს ადგილობრივი მედიასაშუალებები, დააკავეს აქტივისტები, მათ შორის მუჰამედ ნოურ მატარი, რომელმაც 2013 წლის 13 აგვისტოს, რაქაში, ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ გამართული აქცია გააშუქა. მალევე დააარსეს საკუთარი რადიო, რომელიც ჯიჰადის დოქტრინის შესახებ ამზადებდა გადაცემებს და მებრძოლთა ლიდერების გამოსვლას პირდაპირ ეთერში უშვებდა.

მოჰამედ აზოუზი, რაქას მკვიდრი რეჟისორი და აქტივისტი, რომელიც ამჟამად თურქეთში ცხოვრობს, ინკა კოვენინთან მიცემულ ინტერვიუში ამბობს, რომ ისლამური სახელმწიფოს რადიო არამუსლიმური დაჯგუფებებისა და დასავლეთის მიმართ სიძულვილის ენას ავრცელებს. მისი ძირითადი მსმენელები კი ტაქსის მძღოლები და მაღაზიების მფლობელები არიან.

ამ ეტაპისათვის რადიოსადგურს ონლაინ ვერსიაც აქვს „Al-Bayan“, რომელზეც დღეში საშუალოდ ათ ახალ ამბავს დებს. ამბები, ძირითადად, ისლამური სახელმწიფოს „მიღწევებს“ და უპირატესობას ეხება.

ისლამურ სახელმწიფოს რამდენიმე პროპაგანდისტული ორგანიზაცია აქვს. მათ შორისაა „The Al-Furqan Institute for Media Production“, რომელიც ისლამური სახელმწიფოს ერთ-ერთი ძველი მედიაგანყოფილებაა და მეწტილად ვიდეოებს აწარმოებს. „The Al-I’tisam Media Foundation“ კი ბოლო რამდენიმე წელია, ISIS-ისათვის იღებს ვიდეოებს. რაც შეეხება „The Alhayat Media Center-ს“, მისი ძირითადი სამიზნე დასავლური აუდიენციაა. ისლამურ სახელმწიფოში თავისი მუსიკალური არხიცაა. მაგალითად, „The Ajnad Media Foundation-ი“ ეთერში 2014 წლის იანვრიდან გადის და ჯიჰადისტურ სიმღერებსა და ისლამურ ვოკალურ მუსიკას გადასცემს.

ტელე და რადიომაუწყებლობის გარდა, ისლამურ სახელმწიფოს ონლაინ გამოცემებიც აქვს. მათ შორის ყველაზე პოპულარულია „Dabaq“ - ინგლისურენოვანი ონლაინ გამოცემა, რომლის პირველი ნომერი 2014 წლის 5 ივლისს გამოჩნდა სათაურით „ხალიფატის დაბრუნება“. მას შემდეგ კიდევ რამდენიმე ნომერი გამოვიდა. ნომრები, ძირითადად, ძალადობისაკენ მოწოდებით გამოირჩეოდა. მათ შორის სამართლიანობის აღდგენის შესახებაც იყო საუბარი, რომელიც იეზიდების დამონებით უნდა მომხდარიყო. ონლაინ ჟურნალში ასევე იბეჭდება ე.წ. მოწოდება ჯვაროსნების მოკვლის შესახებაც, მათში ის დასავლელი მოქალაქეები იგულისხმებიან, რომლებიც ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ ალიანსში არიან გაწევრიანებულები. სააგენტო ისლამური სახელმწიფოს ახალი ამბების (ISN) ძირითად სამიზნე ჯგუფს სირიისა და ერაყის მოქალაქეები წარმოადგენენ. ამავე გვერდზე იდება ISIS-ის ანგარიშები, რომლებიც მოიცავს ინფორმაციას ღონისძიებათა და სამომავლო გეგმების შესახებ. გამოცემების გარდა არსებობს ინტერნეტფორუმებიც, სადაც პოსტებსა და ფოტოებთან ერთად სტატიები და ვიდეოებიც იტვირთება.

ისლამური სახელმწიფოს ერთ-ერთ მთავარ სამიზნეს დასავლეთში მცხოვრები მუსლიმი თემი წარმოადგენს. გამომდინარე იქიდან, რომ ჯიჰადისტები მაღალ დონეზე ფლობენ სოციალურ მედიას და იციან, თუ როგორ შეიძლება მათი გაგზავნილი მესიჯი ზუსტად სამიზნე აუდიტორიამდე მივიდეს, ეს ერთიორად ართულებს დასავლეთის მუშაობას. ინტენსიური პროპაგანდის მიზანი აუდიტორიის თვალში დასავლეთის დისკრედიტაცია და ისლამური სახელმწიფოს სიძლიერის ჩვენებაა. ISIS-ის ჯიჰადისტური იდეოლოგიის გავრცელება დასავლეთში მცხოვრებ მუსლიმურ საზოგადოებაში ერთ-ერთი წინაპირობაა იმისა, რომ რაც შეიძლება მეტი მებრძოლი შეუერთდეს მათ რიგებს. პროპაგანდის მასალებად იყენებენ ფოტოებს, ვიდეოებს, ჩანაწერებსა თუ აუდიო შეტყობინებებს. სტრატეგია დღემდე წარმატებით მუშაობს.

დღეს მკვლევრები ხშირად ამბობენ, რომ ვიეტნამის ომი პირველი სატელევიზიო ომი იყო, სირიის კონფლიქტი კი პირველი Youtube ომი გახდა. მიზეზი სხვადასხვა ტერორისტული დაჯგუფების მიერ სოციალური ქსელების მაღალპროფესიულ დონეზე გამოყენებაა. აქ კონფლიქტში ჩართულ ყველა მხარეს თავისი მედიასაშუალება აქვს, რომელსაც პროპაგანდის მანქანად იყენებს. ვითარებაში, როდესაც ქვეყანაში შესვლა სიცოცხლის ფასად შეიძლება დაჯდეს, მედიასაშუალებები უარს ამბობდნენ საკუთარი ჟურნალისტების გაშვებაზე და სოციალური ქსელებისა და მოქალაქე ჟურნალისტების იმედად არიან.

სოციალური მედია, როგორც მნიშვნელოვანი ფაქტორი პოლიტიკურ მოვლენებში, რამდენიმე წლის წინ გამოჩნდა. მაშინ, როდესაც ჯერ კიდევ ირანში, არჩევნების შემდგომი გამოსვლების დროს, მთავრობამ ინფორმაცია ჩაახშო და თეირანის ქუჩაში მიმდინარე მოვლენებს მოქალაქე აქტივისტები დასავლურ სამყაროს ტვიტერის საშუალებით აწვდიდნენ. თუმცა ეს საწყისი ეტაპი იყო. სოციალურ მედიას მნიშვნელოვანი როლი ჰქონდა არაბული გაზაფხულის დროსაც, მაგალითად, Facebook-ი, ინფორმაციის გავრცელების გარდა, მომიტინგეთა შეკრების ფუნქციასაც ითავსებდა. სწორედ ამიტომ კონფლიქტის დასაწყისში, იმ პატარა ქალაქებში, სადაც აჯანყების პირველი ნიშნები გამოჩნდა, ასადის მთავრობამ პირველ რიგში სოციალურ ქსელებსა და მობილურ კავშირგაბმულობაზე წვდომა შეზღუდა.

სოციალურ მედიას კიდევ ერთი თავისებურება ახასიათებს: თუკი სირიიდან რაიმე ვრცელდება, აქტივისტები პირველად Youbute-სა და Twitter-ზე დებენ, ხალხიც ახალ ამბებს აქ ელოდება.

კარგი მაგალითია 2013 წლის 21 აგვისტოს შემთხვევა. ქიმიური ნივთიერება ზარინით მოწამლული ხალხის შესახებ ინფორმაცია სწორედ სოციალური ქსელების საშუალებით გავრცელდა, თუმცა, მეორე მხრივ, ჟურნალისტებსა და ექსპერტებს უჭირდათ გადამოწმება, იყო თუ არა რეალური ფაქტების ამსახველი ეს ვიდეოები. მოგვიანებით არამხოლოდ მედია, არამედ ამერიკის ადმინისტრაცია და სადაზვერვო სისტემებიც სოციალური ქსელებით გავრცელებულ ვიდეოებზე გახდნენ დამოკიდებულნი.

სოციალური მედიის მნიშვნელოვანი ნაკლი ისაა, რომ შეცდომებისაგან დაზღვევა შეუძლებელია. გარდა იმისა, რომ სანდოობა დაბალია, ახალი ამბების გავრცელების სიჩქარე ინტერნეტში შეცდომების გავრცელების ალბათობასაც ზრდის. ამიტომაც, თუ რაიმე განსაკუთრებული, მნიშვნელოვანი და სასწრაფო არ ხდება, წყაროდ მის გამოყნებას ჟურნალისტთა დიდი ნაწილი ერიდება.

ინფორმაციის წყაროდ ტრადიციული მედია იყენებს სირიაში მყოფ აქტივისტებსაც, რომელთა შორისაც პროფესიონალი ჟურნალისტები ხშირად არიან. მეტიც, არსებობს საინფორმციო ოფისიც. მას ადამიანის უფლებათა სირიელი დამკვირვებელი (SOHR) ჰქვია და ბრიტანეთში სირიიდან გაძევებულმა რამი აბდელ რაჰმანიმ დააარსა. ორგანიზაციაში თავს იყრის უამრავი ინფორმაცია მთელი სირიიდან. გამომდინარე იქიდან, რომ ძირითად წყაროს აქტივისტები წარმოადგენენ, მიიჩნევენ, რომ ის ოპოზიციასთან არის დაკავშირებული. მიუხედავად ამისა, SOHR-ის ინფორმაციას არამხოლოდ მედია, არამედ საერთაშორისო ორგანიზაციებიც აქტიურად იყენებენ.

სოციალური ქსელებიდან მომდინარე ინფორმაციის გადამოწმების პრობლემა დღემდე მწვავედ დგას მედიაში. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს ონლაინ-გადამოწმების რამდენიმე ხერხი (გუგლის ძიება, რუკა და ა.შ.), ტექნიკური ხარვეზები ბევრია. მაგალითად, გუგლის რუკა ხშირად არ ახლდება და ამიტომ ვიდეოს გადაღების ადგილის მოძებნა, შესაძლოა, ვერ მოხერხდეს.

ISIS-ის პროპაგანდაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს Facebook და Twitter, რომელთა საშუალებითაც არამხოლოდ ინფორმაციას ავრცელებენ, არამედ ახდენენ ISIS-ის დემონიზებას, რაც უფრო მეტად აფრთხობს მოსახლეობას აშშ-სა და მის მოკავშირე ქვეყნებში. ბუნებრივია, დაჯგუფების მიერ სოციალურ ქსელებში ატვირთული, ძალადობის შემცველი ვიდეოები იშლება და ანგარიშებიც იბლოკება, თუმცა ისინი მაინც ნახულობენ ახალ-ახალ გზებს პროპაგანდის გასავრცელებლად. მაგალითად, იყენებენ ისეთ სოციალურ ქსელებს, როგორებიცაა VK და DIASPORA. ორივე სოციალური ქსელი ფეისბუკის კონკურენტად მიიჩნევა და მომხმარებლის მოსაზიდად ნაკლებად მკაცრი წესები აქვს.

მას შემდეგ, რაც ისლამურმა სახელმწიფომ 2014 წლის ზაფხულში არნახულ წარმატებას მიაღწია და ხალიფატიც გამოაცხადა, მსოფლიოს მასშტაბით მხარდამჭერების მობილიზაციისათვის მედიაკამპანია დაიწყო. ერთ-ერთ ასეთი 2014 წლის 19 ივნისს გამოცხადდა, სახელწოდებით მილიარდი მუსლიმი ისლამური სახელმწიფოს მხარდასაჭერად. კამპანიის მიზანი იყო, მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილში მცხოვრებ ადამიანებს ეჩვენებინათ სოლიდარობა ISIS-ისათვის და გამოეყენებინათ ტვიტერის ანგარიშები. მოგვიანებით ჯიჰადისტებმა Youtube-ზე დადეს ვიდეო, სადაც ასახული იყო ის ტვიტები, რომლებიც კამპანიის ფარგლებში მთლი მსოფლიოდან იგზავნებოდა მათთან.

ისლამური სახელმწიფოს ისტორია 2003 წლიდან იწყება. იმ დროიდან, რაც აშშ-ს სამხედრო ძალებმა ერაყელი დიქტატორის, სადამ ჰუსეინის გადაგდება და ერაყის დაკავება შეძლეს. მაშინ ერაყის სამოქალაქო და სამხედრო სამსახურში დასაქმებული, სადამ ჰუსეინის ერთგული ათასობით სუნიტი სამსახურის გარეშე დარჩა. ალ-ყაიდამ კი ამერიკისადმი მათი განწყობა გამოიყენა და ასე დაარსდა ალ ყაიდა ერაყში (AQI), რომელსაც სათავეში იორდანელი მებრძოლი, აბუ მუსაბ ალ-ზარქავი ჩაუდგა. დაჯგუფების მთავარი მიზანი იყო, განეხორციელებინათ ამბოხებები როგორც შიიტების, ასევე ერაყში განთავსებული აშშ-ს სამხედრო ძალების წინააღმდეგ.

შიიტი ძალების წინააღმდეგ თავდაპირველად ისინი ცენტრალურ ერაყში აწყობდნენ შეთქმულებებს, ასევე აფეთქებდნენ სასტუმროებს მეზობელ იორდანიაში. ერაყული ალ-ყაიდას წევრების უმეტესობა მაშინ აშშ-ს ბანაკ Camp Bucca-ში იყვნენ დაპატიმრებულები, სადაც პრაქტიკულად, რადიკალებად ჩამოყალიბდნენ.

ახალი დაჯგუფების სათავეში მოსვლის შემდეგ ზირქავიმ სადამ ჰუსეინის რეჟიმის წარმომადგენლებთან არსებული კავშირები მალევე დაივიწყა და ახალი დაჯგუფება ორ ძირითად საფუძველზე, სამხედრო ჯიჰადსა და სუნიტური ერაყის ნაციონალიზმზე ჩამოაყალიბა.

შექმნიდან მცირე ხანში ჯგუფი ისეთი გახმაურებული ტერორისტული აქტის ინიციატორი აღმოჩნდა, როგორიც იყო 2003 წელს ბაღდადში მდებარე გაეროს ოფისის აფეთქება, რომელსაც ელჩისა და მისი 20 თანამშრომლის სიცოცხლე შეეწირა. მოგვიანებით, ამერიკელებთან დაუნდობელი ბრძოლის შედეგად, ზარქავიმ უსამა ბინ ლადენთან ერთგულების ფიცი დადო და მისი დაჯგუფება ოფიციალურად გახდა ალ-ყაიდას განშტოება ერაყში. ზირქავი 2006 წელს საჰაერო დაბომბვების შედეგად დაიღუპა. რამდენიმე თვის შემდეგ კი მისმა შემცვლელმა ისლამური სახელმწიფოს დაარსების შესახებ განაცხადა. მალე ISIS-ისა და ალ ყაიდას ლიდერები ერაყის ამერიკული არმიის მიერ იქნნენ ლიკვიდირებულები, დაჯგუფებამ კი თავი სუნიტური ერაყის ერთ-ერთ კუთხეს შეაფარა. ამავე პერიოდში ორივე დაჯგუფების ლიდერები ერთმა კაცმა შეცვალა, რომლის შესახებაც დღემდე ცოტა რამ ვიცით. მისი სახელი იბრაჯიმ ავარდ ალ-ბადრია, თუმცა უფრო მეტად ფსევდონიმით, აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადით არის ცნობილი.

ბაღდადის შესახებ არსებული მწირი ცნობებიდან ვიცით, რომ დაიბადა ჩრდილოეთ ბაღდადში და ფსევდონიმი „ბაღდადიც“ აქედან მოდის. რაც შეეხება „აბუ ბაქრს“ - ეს არის წინასწარმეტყველი მუჰამედის შემცვლელის, მისი მამინაცვლის სახელი. როგორც მისი ადრეული ნაცნობები იხსენებენ, ის იყო წყნარი, ისლამის სწავლების მოყვარული სტუდენტი და ბაღდადის დოქტურანტურაში სწავლობდა. აშშ-ს მიერ ერაყის სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ, ალ-ბაღდადი სუნიტი მებრძოლების რიგებში აღმოჩნდა, სადაც ისლამური სამართლის, შარიათის კომიტეტს ხელმძღვანელობდა. მოგვიანებით ამერიკელებმა შეიპყრეს და ბუკას ბანაკში განამწესეს. ეს ადგილი ისლამისტებისათვის ძალიან კარგი შესაძლებლობა გახდა, შიგნითვე გაევრცელებინათ რადიკალური იდეოლოგია, დაემყარებინათ მნიშვნელოვანი კონტაქტები და ჩამოეყალიბებინათ ქსელები. ეს ყველაფერი კი ამერიკელების ცხვირწინ, მათი დაცვის ქვეშ ხდებოდა. თავად ალ-ბაღდადმა მოახერხა ბანაკში რამდენიმე სამხედრო ყოფილ კომანდერთან შეხვედრა და მათთან პარტნიორობა. საბოლოოდ კი კარგი ყოფაქცევის გამო ამერიკელმა სამხედროებმა ალ-ბაღდადი დაბალი რისკის მქონედ მიიჩნიეს და ციხიდანაც გაუშვეს.

2010 წელს, ტერორისტული დაჯგუფების სათავეში ალ-ბაღდადის მოსვლისას, ჯიჰადისტების საქმიანობა ერაყში ნაკლებად აქტუალური იყო, თუმცა მეორე ფრონტი იხსნებოდა სირიაში. რელიგიური მიმდინარეობა აქაც მნიშვნელოვანი იყო, ვინაიდან ოპოზიციურ ძალებს სუნიტი მუსლიმები შეუერთდნენ, პრეზიდენტი ბაშარ ალ-ასადი კი რელიგიური უმცირესობის, შიიტთა წარმომადგენელია.

პირველად ალ-ბაღდადმა დამასკოში თავისი კაცი 2011 წლის დეკემბერში გაგზავნა. მანქანის აფეთქებასთან დამასკოს ცენტრში მაშინ დაჯგუფება ალ-ნუსრა იქნა გაიგივებული, რომლის თავკაცი სირიელი ჯიჰადისტი, აბუ მოჰამედ ალ-ჯულიანი, ბაღდადის მიერ იყო ხელდასხმული.

ალ-ნუსრამ მალე შეძლო სირიის მიწაზე მხარდამჭერების მოგროვება, ერთ-ერთი მიზეზი მათი ბრძოლის უნარები, ფინანსები, უცხოელი მებრძოლები და ალ ყაიდას მხარდაჭერა იყო. ის მალე გავიდა ბაღდადის კონტროლიდან, რაც ამ უკანასკნელს არ მოსწონდა. 2013 წლის აპრილში მათი უკან დაბრუნება სცადა და გამოაცხადა, რომ ალ-ნუსრა მისი განკარგულების ქვეშ მყოფ, ერაყისა და ალ-შამის (სირიის, იგივე ლევანტის) ახალ ისლამურ სახელმწიფოში შედიოდა.

ტერორისტულ ორგანიზაციას რამდენიმე სახელი აქვს. მას შემდეგ, რაც ერაყიდან სირიაში გადაინაცვლეს, IS-სს კიდევ ერთი IS დაემატა, როგორც ერაყისა და სირიის ისლამური სახელმწიფო. დასავლეთში ხშირად იყენებენ სახელწოდება დაეშსაც, რომელსაც არაბულად მნიშვნელობა არ აქვს, სამაგიეროდ, ცუდად გამოითქმის და ამიტომ არ მოსწონთ თავად ისლამური სახელმწიფოს წარმომადგენლებს.

ტერორისტულ დაჯგუფებას სირიაში გამუდმებული ბრძოლა ჰქონდა როგორც ოპოზიციურ და სამთავრობო ძალებთან, ასევე სხვადასხვა ტერორისტულ ორგანიზაციებთან. მათ შორის, ალ-ნუსრასთანაც, რომელმაც 2011 წლის ბოლოსვე კვლავ ალ ყაიდას მიმართ დადო ერთგულების ფიცი. 2013 წელს ისლამურმა სახელმწიფომ სირიის ერთ-ერთი უდიდესი ქალაქი, რაქა დაიკავა და საკუთარ დედაქალაქად გამოაცხადა. ამავე პერიოდიდან ISIS-ის რიგებში გადასვლას იწყებენ სხვადასხვა ტერორისტული ორგანიზაციის, მათ შორის, ალ-ნუსრას ჯიჰადისტებიც. მთავარი მომხიბვლელობა დაჯგუფების რადიკალიზმი იყო.

2014 წლის 10 ივნისს ისლამურმა სახელმწიფომ ერაყის ქალაქი მოსული დაიკავა. მასთან ერთად ხელში ჩაიგდო ადგილობრივ ბანკებში არსებული, ნახევარ მილიარდზე მეტი აშშ დოლარი და ძვირადღირებული სამხედრო ტექნიკა, რომელიც ერაყის სამხედროებმა ბაზების მიტოვებისას ქალაქში დარჩა. 29 ივნისს ხალიფატი ოფიციალურად იქნა გამოცხადებული. ხალიფად კი აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადი აღიარეს.

ალ-ბაღდადის თამამ გადაწყვეტილებას თავად მუსლიმურ წრეებშიც გამოხმაურება მოჰყვა. მიუხედავად სიძლიერისა, თავად უსამა ბინ ლადენი და ალ-ყაიდა, დამარცხების შიშით, ვერ ბედავდნენ მსგავსი ნაბიჯის გადადგმას. ალ-ბაღდადმა კი, ხალიფატის შექმნასთან ერთად, გლობალური ჯიჰადის შესახებაც განაცხადა. გამოქვეყნდა რუკაც, სადაც ის ქვეყნებია მონიშნული, რომელიც ხალიფატის მორჩილებაში უნდა შედიოდეს.

გარდა ბრუტალური ხერხებით ადამიანების მკვლელობისა, ისლამურმა სახელმწიფომ სახელი ძველი, ანტიკური და ისტორიული ძეგლების განადგურებითაც გაითქვა. მათ მიერ ჩადენილ ვანდალიზმთა შორის ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული პალმირაში განადგურებული, 2000 წლის ტაძარი ბელი, მუზეუმში დაცული არტეფაქტები და ანტიკური ნიმუშები იყო. სწორედ ამ უძველესი საგანძურის დაცვას შეეწირა სირიელი ისტორიკოსი ხალედ ალ-ასადი. 82 წლის მეცნიერმა უარი განუცხადა ისლამური სახელმწიფოს მებრძოლებს, პალმირას გადამალული საგანძური ეჩვენებინა მათთვის, მეცნიერს თავი მოჰკვეთეს და გვამი ტაძრის ერთ-ერთ სვეტზე დაჰკიდეს.

ისლამური სახელმწიფოს ერთ-ერთი მთავარი კოზირი კარგად ამუშავებული ჯაშუშური ქსელებია. იდეოლოგიის გასავრცელებლად სხვადასხვა ხერხს იყენებენ. BBC-სთან ინტერვიუში მოსულიდან წამოსული ერთ-ერთი მოქალაქე ამბობს, რომ პირველი, რაც ISIS-ის ჯიჰადისტებმა ქალაქის აღების შემდეგ შეცვალეს, მეჩეთების მქადაგებლები იყვნენ. დაპყრობილ ქალაქებში დააწესეს კონტროლი ტანსაცმლის ტიპზე, სიგარეტის, საღეჭი რეზინების გაყიდვაზე, მუსიკის მოსმენასა თუ კაფე-ბარებზე. ასევე სატელიტურ ანტენებზე, ტელევიზიასა და მობილურ ტელეფონებზე.

ისლამურმა სახელმწიფომ სკოლებში სასწავლო გეგმა შეცვალა. მათ მიერ დაპყრობილ ქალაქებში სპეციალური სასამართლოა მოწყობილი, რომელიც შარიათის კანონით განსჯის.

ISIS-ის გახმაურებულ დანაშაულებს შორის არის ერაყის ქურთებით დასახლებულ ქალაქ ირბილში იეზიდების გენოციდი. ტყვეთა თავის მოკვეთის, ვიდეოების გადაღებისა და გავრცელების ფაქტები, რომელთა შორის ყველაზე შოკისმომგვრელი იორდანელი პილოტის მოაზ ალ-კასასბეჰის ცოცხლად დაწვა იყო.

2016 წლის დასაწყისამდე არსებული მონაცემებით, ისლამურმა სახელმწიფომ ჩაიდინა 70 ტერორისტული აქტი 20 ქვეყანაში - კალიფორნიიდან სიდნეიმდე. მსხვერპლის რაოდენობა დაახლოებით 1200 კაცია.

მასშტაბურ ტერორისტულ აქტებს შორის ერთ-ერთია 31 ოქტომბერს რუსული ავიალაინერის აფეთქება სინაის ნახევარკუნძულთან და პარიზის ცენტრისა და ბატაკლანის თეატრის, ასევე ბრიუსელისა და ათათურქის აეროპორტების ტერაქტები.

საინფორმაციო სააგენტო “პირველმა” 18 ივლისს არასწორი ინფორმაცია გაავრცელა. შეცდომა იყო სტატიის სათაურში “თურქეთი შესაძლოა, NATO - დან გარიცხონ - ჯონ ქერი”.

როგორც სიახლეში ვკითხულობთ, ინფორმაცია გამოცემა The Independent-ზე დაყრდნობით გავრცელდა. თუმცა არც The Independent-ის სტატიაში, არც სააგენტო “პირველის” ინფორმაციაში არ ჩანს ჯონ კერის კონკრეტული ციტატა, სადაც ის თურქეთის NATO-დან გარიცხვის საფრთხეზე საუბრობს. ამგვარი ციტატა არც სხვა სანდო მედიასაშუალებების ვებსაიტებზე იძებნება.

The Independent-ის მასალის სათაურში გამოტანილი სიტყვები: „თურქეთის ამბოხებამ შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას ქვეყნის ნატოს წევრობას“ გამოცემის ინტერპრეტაციაა და არა ჯონ ქერის მიერ ნათქვამი ციტატა ან მისი პერიფრაზი. სტატიაში აღნიშულია, რომ ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა საგარეო საკითხებში ფედერიკა მოგერინიმ ამერიკის შეერთებული შტატების გენერალურ მდივანთან, ჯონ კერისთან ერთად პრესკონფერენციაზე განაცხადა, რომ ქვეყნები, სადაც სიკვდილით დასჯა გამოიყენება, ვერ შეუერთდებიან ევროპის კავშირს, ჯონ კერიმ კი დაამატა, რომ ასეთი მოთხოვნები აქვს NATO-საც.

იგივე ინფორმაცია არასწორი ფორმულირებით ჰქონდა გამოქვეყნებული The Washington Post-საც, თუმცა მასალა მალევე შესწორდა. თავდაპირველად, მედიასაშუალებამ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ჯონ კერის თქმით,თურქეთის NATO-სწევრობა საფრთხის წინაშე იდგა.

სააგენტო პირველმა ევროკავშირის გაუქმების შესახებ მცდარი ინფორმაცია გაავრცელა2016-06-28 საინფორმაციო სააგენტო პირველმა 2016 წლის 27 ივნისს არასწორი ინფორმაცია გაავრცელა. სააგენტოს ცნობით, გერმანია და საფრანგეთი ევროკავშირის გაუქმების ინიციატივით გამოვიდნენ. აღნიშული ინფორმაციის წყაროდ სააგენტომ “უცხოური მედია” მიუთითა. კერძოდ - პოლონური ტელეკომპანია TVP Info. ამ კონკრეტული საინფორმაციო საშუალების გარდა იგივე ინფორმაცია გაავრცელა რამდენიმე სხვა საინფორმაციო ვებგვერდმა, მათ შორის, რუსულმა მედიასაშუალებებმა Russia Today-მ და Pravdareport-მა. მათ განაცხადეს, რომ ფრანგული და გერმანული მხარის მიერ ხელმოწერილ დოკუმენტში საუბარია ახალი “სუპერსახელმწიფოს” შექმნაზე, თუმცა მითითებულ დოკუმენტში ევროკავშირის დაშლაზე არაფერია აღნიშნული.

იგივე შინაარსის სიახლე "მარშალპრესმაც" გაავრცელა და წყაროდ "პირველი" მიუთითა.

უნდა აღინიშნოს, რომ „პირველის“ მიერ გავრცელებული ინფორმაცია არცერთ სანდო დასავლურ მედიასაშუალებას არ გაუვრცელებია. ამასთანავე გერმანიისა და საფრანგეთის წარმომადგენლები, მათ შორის, ქვეყნის პირველი პირები, ბრიტანეთის რეფერენდუმის შემდეგ გამუდმებით საუბრობენ იმაზე, რომ ევროკავშირი ბრიტანეთის გარეშე გააგრძელებს ფუნქციონირებას.