პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა მაუწყებლობის კანონში შესატან ცვლილებებს. ინფორმაცია პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ გაავრცელა.

დეტალები:

• პარლამენტმა მაუწყებლობის შესახებ კანონში სადაო ცვლილებები დაჩქარებული წესით მიიღო, რასაც თემაზე მომუშავე ორგანიზაციები თავიდანვე აკრიტიკებდნენ.
• ცვლილებებლის მიხედვით, სიძულვილის ენას და ტერორიზმისკენ მოწოდების, ასევე, უხამსობის შემცველი პროგრამა და რეკლამა კომუნიკაციების კომისიის რეგულირების სფეროში ექცევა.

ნახეთ ვრცლად: რა საფრთხეს ხედავენ კანონპროექტში

რატომ მიიღო პარლამენტმა ცვლილებები დაჩქარებული წესით

ცვლილებების დაჩქარებულად მიღების არგუმენტად მმართველ პარტიაში ევროკავშირის მოთხოვნების შესრულებას ასახელებდნენ. კანონპროექტის ერთ-ერთმა ინიციატორმა, დავით სონღულაშვილმა თქვა, რომ "ვინმეს დისკომფორტი უფრო ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ვიდრე ევროკავშირში ინტეგრაცია”.

ცვლილებები აუდიოვიზუალური მედიასერვისების დირექტივის (AVMSD) გამო მიიღეს. “შემოქმედებითი ევროპის პროგრამის” ფარგლებში, საქართველო უნდა შეესაბამებოდეს დირექტივის კონკრეტულ დებულებებს.

რა თქვა ევროკავშირის წარმომადგენლობამ

მათი განცხადებით, ევროკავშირის დირექტივებს არ აქვს ზუსტი წესები, თუ როგორ უნდა შესრულდეს ისინი - “ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებს აქვთ თავისუფლება, თავად გადაწყვიტონ, როგორ უნდა ასახონ დირექტივები კანონმდებლობაში. საქართველოს შემთხვევაში, განსაკუთრებით ახლა, როცა გაფართოების გზაზეა, ის გარკვეულ პრინციპებსა და წესებს უნდა შეესაბამებოდეს”.

ევროკავშირის წარმომადგენლობა აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო საზოგადოებისა და მედიის მხრიდან მოისმინეს მრავალი ავტორიტეტული აქტორის შეშფოთება, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებენ საქართველოს მარეგულირებლის დამოუკიდებლობას.

• “საქართველოს მხარესთან კონსულტაციების განმავლობაში ევროკომისია ყოველთვის ხაზს უსვამდა მარეგულირებლის ეფექტურ დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებით შემდგომი მუშაობის აუცილებლობას. ჩვენ გვესმის, რომ საქართველომ ასეთი სამუშაოების გაგრძელების ვალდებულება აიღო”.
• “ევროკომისია გააგრძელებს მაუწყებლობის შესახებ კანონის მჭიდრო მონიტორინგს და მზად იქნება, საქართველოს გაუწიოს დახმარება”.

რაც შეეხება უხამსობას, ევროკავშირის წარმომადგენლობის განცხადებით, “უხამსობის” ცნება დირექტივის ნაწილი არ არის და არ არსებობს მისი რეგულირების საჭიროება დირექტივის მიხედვით.

• “ამ საკითხთან დაკავშირებით, მნიშვნელოვანია იმის უზრუნველყოფა, რომ დიალოგი გაიმართება დაინტერესებულ მხარეებთან მის გამოყენებასთან დაკავშირებით”.

პარლამენტმა პლენარულ სხდომაზე საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრებად გიორგი კოხრეიძე და თამილა დოლიძე აირჩია. ორივე კანდიდატურას 83-მა დეპუტატმა დაუჭირა მხარი.

ვინ არიან არჩეული წევრები

• გიორგი კოხრეიძე აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორად 2019 წელს, წინა დირექტორის, ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტით გათავისუფლების შემდეგ აირჩიეს, რასაც ტელევიზიაში კრიზისი მოჰყვა. მას მეორე ვადითაც სურდა თანამდებობის დაკავება, თუმცა შემდეგ კანდიდატურა მოხსნა.
• თამილა დოლიძე, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდის წევრი იყო ბოლო 4 წლის განმავლობაში.

კანდიდატურები პარლამენტში წარდგენილი იყვნენ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს მიერ.

კონტექსტი

ამას წინ უძღოდა მიმდინარე წლის ზაფხულში მაუწყებლობის შესახებ კანონში შეტანილი ცვლილებები. რითაც გაუქმდა აჭარის ტელევიზიასა და რადიოში მრჩეველთა საბჭო, რის შემდეგაც აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოს უფლება მიენიჭა, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოში 3 კანდიდატი წარადგინოს.

კიდევ რა შეიცვალა:

• გაიზარდა პირველი არხის ბორდის შემადგენლობა 9-დან 11 წევრამდე, აჭარის უმაღლესი საბჭოსთვის მინიჭებული კვოტით, სადაც, პარლამენტის მსგავსად, უმრავლესობას "ოცნება" ფლობს.
• დაუქვემდებარა აჭარის საზმაუს მენეჯმენტი პირველი არხის ბორდს, რომელსაც ხელმძღვანელობს ვასილ მაღლაფერიძე — "ქართული ოცნების" თავმჯდომარის ყოფილი მოადგილე და მმართველი პოლიტსაბჭოს ყოფილი წევრი.
• მეურვეთა უმრავლესობას შეეძლება უნდობლობა გამოუცხადოს მაუწყებლების დირექტორს.

თემაზე მომუშავე ორგანიზაციები ითხოვდნენ პრეზიდენტს ამ ცვლილებებზე ვეტო დაედო.

ვრცლად:

• რა ცვლილებები შევიდა მაუწყებლობის შესახებ კანონში
• ინტერვიუ რატი იონათამიშვილთან, კანონპროექტის ერთ-ერთ ავტორთან

ქალთა და ქვიარ თემებზე მომუშავე ახალი ონლაინმედიის გაცხადებული პოზიციაა, რომ იბრძვიან თანასწორობისა და მრავალფეროვნებისთვის. "აპრილმა" მუშაობა ერთი თვის წინ დაიწყო.

მოკლედ, "აპრილის" შესახებ

• “აპრილი” 2023 წლის 25 აპრილს ხუთმა ადამიანმა ოფიციალურად დაარეგისტრირა.
• სანამ ახალ მედიასაშუალებას დააფუძნებდნენ გუნდი ონლაინგამოცემა “ქვიარში“ (Queer.ge) მუშაობდა.
• 10 აპრილს ცნობილი გახდა, რომ ისინი “ქვიარს” ტოვებდნენ. მაშინ მთავარი რედაქტორი და ჟურნალისტები მიუთითებდნენ, რომ ბოლო თვეების განმავლობაში ორგანიზაციაში განვითარდა გუნდისთვის მოულოდნელი და მიუღებელი პროცესები.

“აპრილის” როლი ქართულ მედიაგარემოში

გამოცემის ხელმძღვანელი და თანადამფუძნებელი ხატია ღოღობერიძე ამბობს, რომ სხვადასხვა მიზეზის გამო, საქართველოში მეინსტრიმული მედია ნაკლებად აშუქებს ქალებისა და ლგბტქია+ ადამიანების უფლებებს და მნიშვნელოვანია, ყურადღება დაეთმოს არა მხოლოდ ძალადობასა და უფლებების დარღვევას, არამედ პოზიტიურ გაშუქებასაც.

“მედია აპრილის პრინციპები და ღირებულებები დამყარებულია ადამიანის უფლებების პატივისცემაზე. ვიბრძვით თანასწორობისა და მრავალფეროვნებისთვის, ვართ კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებების სადარაჯოზე და ვეწინააღმდეგებით დისკრიმინაციას. გვჯერა, რომ ყველა ადამიანი თანასწორია, მიუხედავად სექსუალური ორიენტაციისა, გენდერული იდენტობისა, ეთნიკური თუ რელიგიური კუთვნილებისა და ა.შ.” - გვეუბნება ხატია ღოღობერიძე.

აპრილის მიზანია, იყოს მედიასაშუალება, რომელიც მისცემს ტრიბუნას მეინსტრიმული მედიისთვის ნაკლებად ხილვად ადამიანებს, ასევე, იმუშავებს ცნობიერების გაზრდასა და დისკრიმინაციის აღმოფხვრაზე. ხატია ღოღობერიძე ამბობს, რომ "გაზრდილი პოლიტიკური ჰომოფობიის გამო, ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია".

აპრილის რედაქტორი თამუნა გეგიძეა, რომელიც ადრე ონლაინგამოცემა "News.On.ge-ს" რედაქტორი იყო. მისი თქმით, სურს, უფრო ხმამაღლა და მკაფიოდ ისმოდეს არამხოლოდ ქალების და ლგბტქ+ ადამიანების, არამედ ყველა არადომინანტური ჯგუფის ხმა.

“მინდა, ამ ადამიანებისთვის გავხდეთ სანდო პლატფორმა, რომელსაც ნებისმიერ დროს მიმართავენ. ჩვენი მთავარი მიზანია, ეს იყოს უსაფრთხო სივრცე ყველასთვის: პლატფორმა, გადამოწმებულ ინფორმაციას და ყველა პერსპექტივას მიაწვდის საზოგადოებას, სწორი გადაწყვეტილებების მისაღებად” - აღნიშნავს გეგიძე.

მედია მუშაობს როგორც ანალიტიკურ და გასართობ მასალებზე. ასევე ეხება ახალ ამბებსა და პოლიტიკას. თამუნა გეგიძის შეფასებით, მათი თემები, მჭიდროდ არის დაკავშირებული პოლიტიკასთან, “ვინაიდან, გადაწყვეტილების მიმღები პირები პასუხისმგებელნი არიან საქართველოს ყველა მოქალაქის უფლებრივ მდგომარეობაზე”.

გამოწვევები

გამოცემის ხელმძღვანელი რამდენიმე გამოწვევას ასახელებს, რომელთა შორისაა ფინანსური სტაბილურობა, ჰომოფობიური განწყობები და ფიზიკური უსაფრთხოება.

• “პოლიტიკური ჰომოფობიისა თუ ძალადობის არაერთი შემთხვევის გამო, რესპონდენტების ნაწილი გრძნობს საფრთხეს, რაც ამ გარემოში ეს ლოგიკურია”.
• “ბოლო პერიოდში ჟურნალისტები ხშირად არიან ძალადობის სამიზნეები და ამაზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიასაც არაერთხელ გაუკეთებია განცხადება. ჰომოფობიური ფონის გათვალისწინებით, ვხედავთ ამ საფრთხეებს ჩვენ მიმართაც."

"თუმცა ის საქმე, რასაც ვაკეთებთ, ძალიან მნიშვნელოვანი გვგონია და ამ რისკების გამო გაჩუმებას არ ვაპირებთ. ჩვენ ვართ და ვიქნებით მედია, რომელიც გააჟღერებს ყველა ადამიანის ხმას, ვინც იდენტობის გამო იჩაგრება” - ამბობს ღოღობერიძე.

მიზნები

გამოცემა გეგმავს, მომავალში ფოკუსი გააფართოვოს და გააშუქოს მაგალითად, ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების საკითხებიც. “თუმცა ამისთვის აუცილებელია, ჩვენ არ ვილაპარაკოთ მათ ნაცვლად." - ამბობს ხატია ღოღობერიძე - "ვაპირებთ შევხვდეთ აქტივისტებს, ორგანიზაციებს, ცალკეულ ადამიანებს, რომლებიც თავად იქნებიან საკუთარი თემის ხმა ჩვენს პლატფორმაზე."

ჯერჯერობით გამოცემას მსგავსი გაფართოების რესურსი არ აქვს, რადგან მათთვის მნიშვნელოვანია, მასალა ეთნიკური უმცირესობების ენებზეც გაავრცელოს. "სხვადასხვა ფონდის მხარდაჭერის იმედი გვაქვს, რადგან გვგონია, რომ ეს საკითხები ყველას გვეხება, ძალიან მნიშვნელოვანია და არ არსებობს დემოკრატია, სადაც ამა თუ იმ ჯგუფის უფლებები მუდმივად იზღუდება”, - გვეუბნება ხატია ღოღობერიძე.

გუნდს სურს, “აპრილი” იყონ პლატფორმა, რომელიც წაახალისებს ჯანსაღ დისკუსიას, ხელს შეუწყობს აზრების გაცვლას და საზოგადოების ცნობიერების გაზრდას. სწორედ ამის გამო, ნებისმიერი განსხვავებული აზრის მქონე ადამიანს სთავაზობენ რომ დაწერონ მათი ბლოგის რუბრიკაში. გამოქვეყნების კრიტერიუმი კი ასეთია: ბლოგი არ უნდა შეიცავდეს სიძულვილის ენას და დისკრიმინაციას.

ამ ეტაპზე მედია აპრილი სრულიად დონორების მხარდაჭერით ფუნქციონირებს. სამომავლოდ კი სურთ, ნაწილობრივ მაინც შეძლონ კომერციულ ნაწილზე მუშაობა.

“გვჯერა, საქართველოშიც გამოიძებნება ბიზნესი, რომლებსაც არსებული ჰომოფობიური ფონის მიუხედავად, მოუნდებათ თანამშრომლობა ეთიკურ მედიასთან, რომელიც მუშაობს ქალებისა და ლგბტქია+ ადამიანების უფლებებზე. მათ უნდა ახსოვდეთ, რომ ამა თუ იმ პროდუქციას მოიხმარს ყველა, მიუხედავად მისი გენდერული იდენტობისა თუ სექსუალური ორიენტაციისა. შესაბამისად, მათთვისაც საინტერესო იქნება ჩვენთან თანამშრომლობა” - ამბობს ხატია ღოღობერიძე.

პარლამენტმა დაჩქარებული წესით განიხილა და მე-3 მოსმენით მიიღო მაუწყებლის შესახებ კანონში სადავო ცვლილები. კანონს მხარი 79-მა დეპუტატმა დაუჭირა, 3 წინაარმდეგი იყო.

მოკლედ: ცვლილებებით გაფართოვდა კომუნიკაციების კომისიის მანდატი. უხამსობა და სიძულვილის ენა აქამდეც აკრძალული იყო, თუმცა ახლა დაინტერესებულ პირს საშუალება ექნება კომუნიკაციების კომისიასთან გაასაჩივროს თვითრეგულირების ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება.

პროექტის ავტორები ამბობენ, რომ ამ ცვლილებებით შეასრულებენ ევროკავსირის 12 რეკომენდაციიდან მე-7 პუნქტს. საკითხზე მომუშავე ორგანიზაციები კი ამბობენ, რომ ეს ზრდის საფრთხეს სიტყვის თავისუფლების და მედიების დამოუკიდებლად საქმიანობის კუთხით.

• რა საფრთხეს ხედავენ კანონპროექტში
• მაუწყებლობის შესახებ კანონში სადავო ცვლილებები დაინიცირდა

განახლება: პარლამენტმა ცვლილებები უკვე მიიღო მესამე მოსმენით

მოკლედ: პარლამენტი დაჩქარებული წესით განიხილავს ცვლილებებს, რომლითაც იზრდება კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის უფლებამოსილება, სიძულვილის ენა კი რეგულირების სფეროში ექცევა. გარდა ამისა, ინიციირებულ პროექტს უხამსობის შესახებ ჩანაწერები დაემატა - ცვლილებები პირველი და მეორე მოსმენით უკვე მიიღეს.

ვრცლად: მაუწყებლობის შესახებ კანონში სადავო ცვლილებები დაინიცირდა

სიძულვილის ენა

სიძულვილის ენა და ტერორიზმისკენ მოწოდება მაუწყებლის შესახებ კანონით რეგულირდება



დღეს მოქმედი კანონით, 55(2) მუხლზე რეაგირება შესაძლებელია მხოლოდ თვითრეგულირების მექანიზმის ფარგლებში. გადაწყვეტილებების სასამართლოში, კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიაში ან სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოში გასაჩივრება დაუშვებელია.

ახალი კანონპროექტით კი სწორედ ეს დეტალი იცვლება და დაინტერესებულ პირს უფლება ექნება გადაწყვეტილება კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიაში გაასაჩივროს.

კომუნიკაციების კომისიისთვის დამატებითი უფლებამოსილების მინიჭებას საფრთხედ აღიქვამს მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციების ნაწილი. ამის მიზეზად, GDI-ს სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პროგრამის დირექტორი მარი კაპანაძე ამბობს, რომ "კომუნიკაციების კომისიას აქვს დამოუკიდებლობის სერიოზული პრობლემა".

“გვაქვს მოლოდინი, რომ კომუნიკაციების კომისია, როგორც პოლიტიზირებული და მიკერძოებული ორგანო ამ გაფართოებულ მანდატს გამოიყენებს სწორედ იმისთვის, რომ განსაკუთრებით წინასაარჩევნოდ, დასაჯოს კრიტიკული მედია”.

საფრთხე სიძულვილის ენის განმარტებისას

კანონში განმარტებულია, თუ რას მოიაზრებს სიძულვილის ენა, თუმცა იურისტების შეფასებით, განმარტება იძლევა ინტერპრეტაციის საშუალებას ისე, რომ რომ შეიზღუდოს გამოხატვის თავისუფლება.

GDI-ს განცხადებით, სიძულვილის ენის რეგულირება პირველ რიგში სწორედ უმცირესობათა დაცვით უნდა იყოს ნაკარნახევი. თუმცა ორგანიზაცია ამატებს, რომ ხელისუფლების ზოგადი პოლიტიკის ფონზე, არადამაჯერებლად გამოიყურება ცვლილებების ამოქმედება მათ სასარგებლოდ.

გარდა ამისა, პარლამენტში კანონპროექტის განხილვისას ქართული ოცნების ერთ-ერთმა დეპუტატმა, ბექა ოდიაშარიამ “განმარტა” რა არის სიძულვილის ენა.

• “გაინტერესებთ, სიძულვილის ენა რა არის? აგიხსნით. სიძულვილის ენაა, როგორც ოპოზიციის ფლანგი პრეზიდენტს მოიხსენიებდა. სიძულვილის ენაა, ბატონი გვარამია, პრეზიდენტის დღევანდელი დამცველი, წლების განმავლობაში როგორც მოიხსენიებდა საქართველოს პრეზიდენტს. ამას სიძულვილის კი არა, გაუგონარი ენა ერქვა. არ უნდა შეიზღუდოს ეს? თქვენ გგონიათ, საზოგადოების დაკვეთა ეს არ გახლავთ? ნამდვილად გახლავთ”.

უხამსობა

მოქმედი კანონმდებლობით იკრძალება პორნოგრაფიის, აგრეთვე ადამიანისა და მოქალაქის ღირსებისა და ძირითად უფლებათა შემლახავი ისეთი პროგრამის ან რეკლამის განთავსება, რომელიც შეიცავს უხამსობას.

უხამსობის განმარტება კი ასეთია: “ქმედება, რომელიც ეწინააღმდეგება საზოგადოებაში დამკვიდრებულ ეთიკურ ნორმებს და არ აქვს საზოგადოებრივ-პოლიტიკური, კულტურული, საგანმანათლებლო ან მეცნიერული ღირებულება”.

ამ ეტაპზე დარღვევის გასაჩივრება შესაძლებელია თვითრეგულირების ორგანოში. ახალი არასრულწლოვნების ნაწილში უხამსობა გადდაის რეგულირებაში.  

ამჟამად მოქმედი:



ცვლილების მიღების შემთხვევაში:



მიუხედავად იმისა, რომ კანონით ამის უფლებამოსილება არ ჰქონდა, კომუნიკაციების კომისიას აქამდე უკვე უმსჯელია, იყო თუ არა ჟურნალისტური პროდუქტი უხამსობის შემცველი.

მაგალითად, 2021 წელს სამართალდამრღვევად ცნო მთავარი არხი, ბექა ყორშიას სიუჟეტის გამო

• რატომ არის საშიში კომუნიკაციების კომისიის მსჯელობა ‘მთავარი არხის’ სიუჟეტში უხამსობის ნაწილზე;
• კომუნიკაციების კომისია კანონსაწინააღმდეგოდ მოქმედებს და ცენზურის საფრთხეს აჩენს: მედიაკოალიცია.

რით ხსნის მმართველი გუნდი კანონში შესატან ცვლილებებს

“ქართული ოცნება” ამბობს, რომ ცვლილებების შეტანის მოტივაცია ევროკავშირის 12 რეკომენდაციიდან მეშვიდე პუნქტის შესრულებაა. ის მოიცავს მედიას და იმ სამართლებრივ დავებს, რომლებიც მედია ორგანიზაციების მფლობელებს უკავშირდება.

ევროკომისია მოუწოდებს საქართველოს უზრუნველყოფილი იყოს თავისუფალი, დამოუკიდებელი მედიაგარემო. ხოლო მედიასაშუალებების მფლობელების შემთხვევაში სამართლებრივი დავები წარიმართოს უმაღლესი სამართლებრივი სტანდარტების დაცვით. აქვე ნახსენებია ჟურნალისტებზე ძალადობის ფაქტების ეფექტური გამოძიება.

კანონპროექტის ერთ-ერთმა ინიციატორმა, დავით სონღულაშვილმა ბიუროს სხდომაზე თქვა, რომ "ვინმეს დისკომფორტი უფრო ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ვიდრე ევროკავშირში ინტეგრაცია”.

ქართული ოცნების თავმჯდომარემ, ირაკლი კობახიძემ კი თქვა, რომ მაუწყებლობის შესახებ კანონში ცვლილებების მიმართ არავითარი პოლიტიკური ინტერესი არ აქვთ - “არის ევროკავშირის დირექტივა, რომელიც სრულდებაო”.

ცვლილებების მიღების პროცესში მეტ ჩართულობას ითხოვენ ორგანიზაციები

მედია კოალიციამ მოუწოდა საპარლამენტო უმრავლესობას, მედიასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო ცვლილებები არ მიიღოს მაუწყებლებთან კონსულტაციისა და ფართო კონსენსუსის გარეშე.

მედიაკოალიციის წარმომადგენლის, მამუკა ანდღულაძის თქმით, ნებისმიერ ცვლილების მიღებისას გათვალისწინებული უნდა იყოს კონტექსტი. ასევე, მისი შეფასებით, მნიშვნელოვანია, რომ მედიასთან კონსულტაციის გარეშე ეს ნაბიჯი არ გადაიდგას.

კონტექსტი

2022 წლის დეკემბერში პარლამენტმა დაამტკიცა ცვლილებები, რომლითაც სიძულვილის ენის და ტერორიზმისკენ მოწოდების შემცველი პროგრამა, ასევე რეკლამა კომუნიკაციების კომისიის რეგულირების სფეროში ექცეოდა. თუმცა მიმდინარე წელს ამის შეცვლა მოუწიათ.

მმართველმა პარტიამ ახლა ისევ შეცვალა თავისივე მიღებული გადაწყვეტილება და კომისიაში გასაჩივრების მექანიზმს ისევ აბრუნებს. ბიუროს სხდომაზე გამოითქვა აზრი, რომ დირექტივის შესასრულებლად თანარეგულირება გამართლებული იქნებოდა, მაგრამ დავით სონღულაშვილის აღნიშნა, რომ ევროპის საბჭოს რეკომენდაცია თანარეგულირებაზე ევროკომისიამ არასწორად ჩათვალა. მისი მტკიცებით, ბოლოს შეთანხმდნენ, რომ ან თვითრეგულირება ან რეგულირება უნდა ყოფილიყო.

პარლამენტში აპირებენ დაჩქარებული წესით განიხილონ ინიციატივას ცვლილებების შესახებ მაუწყებლობის შესახებ კანონში. მედიის თემაზე მომუშავე ორგანიზაციები ამაში რისკებს ხედავენ და განხილვისას ფართო კონსენსუსს ითხოვენ.

ქრონოლოგია:

• 2022 წლის დეკემბერში პარლამენტმა დაამტკიცა ცვლილებები, რომლითაც სიძულვილის ენის და ტერორიზმისკენ მოწოდების შემცველი პროგრამა, ასევე რეკლამა კომუნიკაციების კომისიის რეგულირების სფეროში ექცეოდა. რა პრობლემები ქონდა კანონპროექტს წაიკითხეთ აქ.
• 2023 წლის ივლისში კი მიიღეს კიდევ ერთი ცვლილება, რომლითაც ეს ნაწილი გაუქმდა - მაშინ დარგობრივი ეკონომიკისა და ეკონომიკური პოლიტიკის კომიტეტის თავმჯდომარე დავით სონღოლაშვილი აღნიშნავდა, რომ “ცვლილებების განხორციელებით გასწორდება მოქმედ კანონში არსებული ტექნიკური თუ შინაარსობრივი უზუსტობები”.

მარტივად რომ ვთქვათ, მოქმედი კანონმდებლობით, ნორმის დარღვევაზე მხოლოდ თვითრეგულირების მექანიზმის ფარგლებშია შესაძლებელი რეაგირება. გადაწყვეტილებების სასამართლოში, კომისიაში ან სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოში გასაჩივრება დაუშვებელია.

თუმცა ახლა ინიციირებული კანონპროექტით, სიძულვილის ენისა და ტერორიზმისკენ მოწოდების შემცველი პროგრამის გავრცელებაზე კვლავ ბრუნდება მარეგულირებელ კომისიაში გასაჩივრების მექანიზმი.

კანონპროექტის ინიციატორები უმრავლესობის წევრები არიან:

• დავით სონღულაშვილი;
• ეკა სეფაშვილი;
• ბეჟან წაქაძე;
• ისკო დასენი;
• ირაკლი კირცხალია;
• ანტონ ობოლაშვილი;
• ირმა ზავრადაშვილი.

დეტალურად: რას ითვალისწინებს კანონპროექტი

• შესაძლებელი გახდება, სიძულვილის ენის და ტერორიზმისკენ მოწოდების შემცველი პროგრამისა და რეკლამის გავრცელების აკრძალვის დარღვევისას მაუწყებლის თვითრეგულირების ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებების კომუნიკაციების კომისიაში გასაჩივრება.
• ასევე, ტერორიზმისკენ მოწოდებისა და სიძულვილის ენის გავრცელებისას ადამიანის უფლებების უხეშად შელახვის შემთხვევებში, კომისია უფლებამოსილი იქნება რეაგირება მოახდინოს კანონით გათვალისწინებული უფლებამოსილების ფარგლებში და დააკისროს დამრღვევს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა კანონით დადგენილი წესით.

აკრძალვის დარღვევის შემთხვევაში, მედიამომსახურების მიმწოდებლები ჯერ გაფრთხილებას მიიღებენ, ერთი წლის განმავლობაში ანალოგიური დარღვევის განმეორებით ჩადენის შემთხვევაში კი დაეკისრებათ ჯარიმა ბოლო ერთი წლის შემოსავლის 0,5%-ის ოდენობით, არანაკლებ 2500 ლარისა. მომდევნო ანალოგიური დარღვევის შემთხვევაში ჯარიმის თანხა იზრდება.

განმარტებით ბარათში ვკითხულობთ, რომ კანონის მიღების შედეგად შესრულდება ევროკომისიის რეკომენდაცია, რომლის მიხედვითაც შეიქმნება ტერორიზმისაკენ მოწოდებისა და სიძულვილის ენის გავრცელების აღსაკვეთად ეფექტური მექანიზმი საკანონმდებლო დონეზე.

თუმცა ეს სადავო ცვლილებაა

მედიის ადვოკატირების კოალიციის შეფასებით:

• მარეგულირებლის ხელში დამატებითი ძალაუფლების კონცენტრაცია ზრდის მისი ბოროტად გამოყენების რისკს. წარსული პრაქტიკის გათვალისწინებით, მედიის ადვოკატირების კოალიციისა და მედია ორგანიზაციებს შეშფოთების სრულიად ლეგიტიმური საფუძველი აქვს.

კოალიცია მოუწოდებს საპარლამენტო უმრავლესობას, მედიასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო ცვლილებები არ მიიღოს მაუწყებლებთან კონსულტაციისა და ფართო კონსენსუსის გარეშე, რასაც მოითხოვს ევროდირექტივა აუდიოვიზულაური მედიამომსახურების შესახებ.

რას გულისხმობს ევროდირექტივა?

2014 წლის ასოცირების შეთანხმებით, საქართველოს დაეკისრა ვალდებულება, რომ აუდიოვიზუალური მედია მომსახურების სფეროში კანონმდებლობა ევროკავშირის კანონმდებლობის მოქმედ რედაქციას დაუახლოვოს, მათ შორის:

• დაიცვას კულტურული მრავალფეროვნება, უზრუნველჰყოს მედია პლურალიზმი, გაზარდოს შშმ ადამიანების ხელმისაწვდომობა მედიაზე, შექმნას სიძულვილის ენისა და ტერორიზმის წაქეზების პრევენციის მექანიზმები და ა.შ.

ტელეკომპანია იმედს ჟურნალისტი ქეთი ფარცხალაძე ტოვებს.

დეტალები:

• ქეთი ფარცხალაძე “იმედის კვირის” რეპორტიორი იყო და კულტურის ამბებს აშუქებდა.
• როგორც მან ფეისბუკზ დაწერა, “უთხრეს რომ პოლიტიკურ თემებზე უნდა ემუშავა” და სამსახურის დატოვება ამის გამო გადაწყვიტა.

პოსტში ვკითხულობთ:

• "საარჩევნო წელი დაიწყო, პოლიტიკა კიდევ უფრო გააქტიურდა. მითხრეს, რომ პოლიტიკურ თემებზეც მომიწევდა მუშაობა. მე არ მინდა, ჟურნალისტიკიდან რომელიმე პარტიისთვის მუშაობა, ამ გუნდის მხარდამჭერიც რომ ვიყო, როგორც მოქალაქე. ახალს არაფერს ვამბობ, არხს გაცხადებული აქვს სარედაქციო პოლიტიკა”
• “მივდივარ სახლში. მივდივარ მადლიერებით ხელმძღვანელების მიმართ - შესაძლებლობებისთვის, მხარდაჭერისთვის, ამ დრომდე შენარჩუნებისთვის... გულისწყვეტითაც მივდივარ… გზა გამოჩნდება!”.

ჟურნალისტი მედიაჩეკერთან ამ თემაზე დამატებით კომენტარს არ აკეთებს.

არქივი: მიმდინარე წლის მარტში მარტში ე.წ. რუსული კანონის მიღების პროცესში ფარცხალაძე იყო იმედის ერთ-ერთი ჟურნალისტი, ვინც კანონპროექტი გააკრიტიკა.

• მან საკუთარი პოზიცია ფეისბუკზე დაწერა - მიიჩნევდა, რომ კანონპროექტებთან დაკავშირებით, გასათვალისწინებელია სხვადასხვა ფაქტორი, მათ შორის, ევროკავშირისა და შეერთებული შტატების კრიტიკული შეფასებები და სამოქალაქო პროტესტი.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ 5 ოქტომბერს ნაწილობრივ დააკმაყოფილა შინაგან საქმეთა სამინისტროს წინააღმდეგ ჟურნალისტ ეკატერინე აბაშიძის სარჩელი. ინფორმაცია საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ გაავრცელა.

უწყებას დაზარალებულისთვის 3 000 ლარის გადახდა დაეკისრა, თუმცა გადაწყვეტილება ჯერ ძალაში არ არის შესული.

• მიზეზი: “მოსარჩელე მხარე, მორალური ზიანის ოდენობის ნაწილში გადაწყვეტილების გასაჩივრების საკითხს, დასაბუთებული გადაწყვეტილების ჩაბარების შემდეგ განიხილავს”.

დეტალები: საქმე ეხება 2019 წლის 20-21 ივნისის აქციებს.

• ეკატერინე აბაშიძეს, რომელიც იმ დროს ინტერპრესნიუსის ჟურნალისტი იყო და აქციას აშუქებდა, შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლის მიერ ნასროლი რეზინის ტყვიები მოხვდა.
• “სასამართლოს გადაწყვეტილება მნიშვნელოვანია იმ თვალსაზრისით, რომ მოცემულ შემთხვევაში სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა სისხლის სამართლის საქმის გამოძიების დასრულებამდე დადგა, რომელიც მიმდინარეობს საპროტესტო შეკრებისას სამართალდამცავების მიერ განხორციელებული ძალადობისა და იარაღით სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტზე” - ვკითხულობთ საიას განცხადებაში.

ე.წ. გავრილოვის ღამის საქმეზე არასამთავრობო ორგანიზაცია 15-მდე ადამიანის უფლებებს იცავს. მათ შორის არიან ჟურნალისტები, რომლებმაც დაზიანებები მიიღეს სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებისას, ასევე, შემთხვევითი გამვლელები და აქციის მონაწილეები.

როგორ იხსენებს ეკატერინე აბაშიძე 20 ივნისს ღამეს

ეკატერინე აბაშიძე, რომელიც დღეს ჟურნალისტი აღარ არის, მედიაჩეკერთან გაიხსენა, რომ “გავრილოვის ღამეს” ოფისში მუშაობდა. თუმცა მოგვიანებით, პარლამენტთან მყოფი ჟურნალისტების შეცვლა მოუწია.

იხსენებს, რომ როცა ადგილზე მივიდა სიმშვიდე იყო, თუმცა მოგვიანებით დაძაბულობა კვლავ დაიწყო და ლაივში გავიდა - “40 წუთი ვიღებდი პირველ ლაივს, ბოლოსკენ მომხვდა ტყვია” - ეს ჩანს კადრებშიც. ამის შემდეგ ფოტოგრაფთან ერთად იდგა, რომელსაც ფარი ეჭირა - მისი თქმით, შესამჩნევი იყო, რომ ჟურნალისტები იყვნენ, მაგრამ ამ მათი მიმართულებით მაინც იყო რამდენიმე გასროლა. მოგვიანებით ჟურნალისტი ქაშვეთისკენ გადავიდა, სადაც სასწრაფო დახმარების მანქანებს გაჰყავდათ დაშავებულები. 

რაც შეეხება სასამართლოს გადაწყვეტილებას, ეკატერინე აბაშიძე ამბობს, რომ თანხის ოდენობაზე საუბარი ადეკვატურობას მოკლებული იქნება.

• "თანხის ოდენობის ნაწილი უბრალოდ ფორმალურია, მაგრამ მნიშვნელოვანია, ასეთი ბევრი პრეცედენტი გვქონდეს და ამასთან, საკმაოდ დიდი ხანი ველოდით სამართლიანობის აღდგენას”.

პროფესიიდან წასვლის ერთ-ერთ მიზეზად უსაფრთხოების საფრთხესაც ასახლებს. ამბობს, რომ 2019 წლის ნოემბერში, ჯანმრთელობის გამო ოპერაციის გაკეთება უწევდა, ამ დროს კი კვლავ იყო აქციები - “მიხაროდა, რომ ოპერაციას ვიკეთებდი და იქ არ მივდიოდი. დავუფიქსირე ჩემს თავს შიშის შეგრძნება”.

კონტექსტი

2019 წლის 20-21 ივნისს, პარლამენტის შენობასთან საპროტესტო აქცია მას შემდეგ დაიგეგმა, რაც რუსეთის დუმის დეპუტატი, სერგეი გავრილოვი მართლმადიდებლობის საპარლამენტთაშორისო გენერალურ ასამბლეას პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძლიდან გაუძღვა - წაიკითხეთ ვრცლად.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ ტელეკომპანია “ფორმულას” ერთ-ერთ დამფუძნებელზე, მიშა მშვილდაძეზე თავდასხმაში ბრალდებული დამნაშავედ ცნო და 6-თვით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა.

რა მოხდა:

• მიშა მშვილდაძეს 27 ივნისს უცნობი პირი თავს დაესხა და ფიზიკურად გაუსწორდა.
• შსს-მ გამოძიება სისხლის სამართლის კოდექსის 126-ე მუხლით დაიწყო, რაც ძალადობას გულისხმობს.
• 28 ივნისს სოციალურ ქსელში მოქალაქე ნიკოლოზ გუგეშაშვილმა დაწერა, რომ თავად იყო თავდამსხმელი - ის იმავე დღეს დააკავეს.
• 29 ივნისს გამოძიებამ მშვილდაძეს დაზარალებულის სტატუსი ოფიციალურად მიანიჭა.

სხვა დეტალები

საქმის გამოძიება, მხოლოდ ერთი მუხლით მიმდინარეობდა, თუმცა მთელი პერიოდის განმავლობაში დაზარალებულის მხარე ითხოვდა გამოძიება ორგანიზებული დანაშაულისა და ჟურნალისტური საქმიანობის ხელყოფის მუხლითაც წარმართულიყო.

• 5 ივლისს ფორმულაში თქვეს, რომ მშვილდაძეზე თავდასხმის ფიგურანტი სუს-ის გამომძიებელია.
• 6-ში კი გენპროკურატურამ მიიღო გადაწყვეტილება, მშვილდაძეზე თავდასხმის საქმე სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს გამოეძიებია და არა შსს-ს.
• საგამოძიებომ საქმე დახურულად გამოაცხადა 11 სექტემბერს, დაზარალებული დავას საერთაშორისო სასამართლოში გაგრძელებას აპირებს.

მოკლედ: სატელევიზიო რეიტინგების მთვლელი ორგანიზაციის, Tri Media Intelligence (*TMI) -ის მიხედვით, 2023 წლის ახალ სატელევიზიო სეზონზე ტელევიზიების კვირის შემაჯამებელი საინფორმაციო გადაცემების რეიტინგში გადაცემა "იმედის კვირა" (იმედი) ლიდერობს.


მონაცემებში:

• იმედის კვირა, 10 სექტემბრის გამოშვება (იმედი) — 252.940 მაყურებელი
• ნოდარ მელაძის შაბათი, 9 სექტემბრის გამოშვება (ტვ პირველი) 109.810 მაყურებელი
• პოსტ ფაქტუმ, 10 სექტემბრის გამოშვება (მთავარი არხი) — 86.350 მაყურებელი
• კურიერი PS, 10 სექტემბრის გამოშვება (რუსთავი 2) — 62.210 მაყურებელი
• შაბათის ფორმულა, 16 სექტემბრის გამოშვება (ფორმულა) — 21.620 მაყურებელი
• კვირის მოამბე, 17 სექტემბრის გამოშვება (პირველი არხი) — 19.260 მაყურებელი

დეტალები:
TMI-ის მიხედვით,

• აქ ნაჩვენებია კვირის შემაჯამებელი გამოშვებების მხოლოდ სეზონის პირველი გადაცემის ტელეყურების ჯამური რაოდენობა - გადაცემის რეალურ დროში ან იმავე დღეს, გადახვევის ფუნქციით ყურების მიხედვით.

"მაგალითისთვის, 10 სექტემბერს გასულ "იმედის კვირას" წუთში საშუალოდ, საქართველოში მცხოვრებმა 18 წელს ზევით მყოფმა 250 ათასამდე ადამიანმა უყურა, როგორც რეალურ დროში, ასევე, იმავე დღეს, გადახვევის ფუნქციის გამოყენებით", — გვითხრა TMI-მ, ორგანიზაციამ, რომელიც ტელეყურების მონაცემებს ამუშავებს და აქვეყნებს 2016 წლიდან.

---

არქივი:

• ტელეყურება გადახვევით — რა შეცვალა ამ ტექნოლოგიამ საქართველოსა და მსოფლიოში
• ვინ და როგორ ზომავს ტელევიზიების რეიტინგებს - მოკლედ და დეტალურად

---

სტრიქონებს შორის:

• საკვირაო გადაცემების არსი, როგორც წესი, პოლიტიკურია და ამგვარ ფორმატებში ტელემაყურებელს შეუძლია ნათლად "ამოიკითხოს" კონკრეტული ტელევიზიის ძირითადი სარედაქციო პრიორიტეტები, ხედვები და პოზიციები.
• საქართველოს კონტექსტში, ხშირად, ტელევიზიების საკვირაო გადაცემები კონკრეტული პოლიტიკური პარტიის პრიორიტეტულ გზავნილებსაც იმეორებენ.
• ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ტელეარხების ამ ფორმატის ზოგიერთი გადაცემა საგამოძიებო ჟურნალისტიკაზე აცხადებს პრეტენზიას და აუდიტორიას ექსკლუზიურად სთავაზობს ამბებს, რომელიც ხელისუფლების მაღალჩინოსანთა მხრიდან, ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების შესაძლო შემთხვევების შესახებ უყვება-ხოლმე.

კონტექსტი:

• პოპულარული არხების საკვირაო გადაცემებისთვის, 2023 წლის ახალი სატელევიზიო სეზონის ძირითადი საინფორმაციო ნარატივი "ნოდარ მელაძის შაბათის" 9 სექტემბრის გამოშვებამ შექმნა რეპორტაჟით, რომელშიც საუბარია რომ პრემიერ-მინისტრმა, ირაკლი ღარიბაშვილმა, გამოიყენა სამთავრობო თვითმფრინავი პირადი ვიზიტისთვის ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

"ტვ პირველის" მიერ გახმაურებული ეს საკითხი სხვადასხვა არხმა სხვადასხვაგვარად განავრცო, მათ შორის, "იმედმაც", თუმცა,

• "იმედის კვირის" ტელემაყურებელმა მხოლოდ ამ ისტორიის მთავრობისავე მაღალჩინოსნების ვერსია შესთავაზა, რომელშიც სრულიად უგულებელყოფილი იყო საწინააღმდეგო აზრი.

იმედის კვირის კონტექსტი:

• გადაცემა "იმედის კვირა" 2023 წლის ყველაზე პოპულარული ოცდახუთი სატელევიზიო პროგრამის სიაშია და ამ რეიტინგში მას მხოლოდ გასართობი პროგრამები უსწრებს.

წყარო: betterflymedia.ge/analytics/


სარედაქციო აქცენტები:

• ეს საკვირაო გამოშვება, როგორც წესი, არ აღიარებს ხელისუფლების მუშაობის ხარვეზებს და არ სთავაზობს აუდიტორიას "ქართული ოცნების" საქმიანობის კრიტიკულ ანალიზს.
• მათი კრიტიკა მხოლოდ პარტია "ქართული ოცნების" ოპონენტებისკენ მიემართება, მათ შორის, მათკენაც, ვისაც ამავე გადაცემაში აშუქებდნენ პოზიტიური ტონით მანამ, სანამ მათ მიმართ მმართველი პარტია იყო კეთილგანწყობილი.
• ამის მაგალითია საქართველოს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი გიორგი გახარია და დღეს უკვე "ოცნების" ხედვებისგან გამიჯნული სხვა ყოფილი თანამოაზრეები.

ამ სეზონის პირველ გამოსვებაშიც, "იმედის კვირამ" მაყურებელს შესთავაზა მხოლოდ ისეთი რეპორტაჟები, რომელშიც სარედაქციო აქცენტები ტრადიციულად, მხოლოდ მმართველი პარტიის საჯარო გზავნილებზეა მორგებული, ოპოზიციას კი წამყვანი "რადიკალებად" მოიხსენიებს, ხელისუფლების მაღალჩინოსნების მსგავსად მეტი

მოკლედ: ტვ პირფელისა და ფორმულას გადამღებ ჯგუფებზე სავარაუდო თავდასხმის გამო გამოძიება დაიწყო.

20 სექტემბერს TV პირველმა და ფორმულამ გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ მათ გადამღებ ჯგუფებს აშშ-ის მიერ სანქცირებული ოთარ ფარცხალაძის დაცვის წევრები თავს დაესხნენ.

რა მოხდა?

ყოფილი გენერალური პროკურორი აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა დაასანქცირა. მათი განცხადებით, FSB-ის ოფიცერმა ონიშჩენკომ და FSB-მ გამოიყენეს ფარცხალაძე ქართულ საზოგადოებასა და პოლიტიკაზე რუსეთის საკეთილდღეოდ გავლენისთვის. სწორედ ამის შემდეგ დაინტერესდა მედია კიდევ ერთხელ ოთარ ფარცხალაძით.

“შაბათის ფორმულას” და “ნოდარ მელაძის შაბათის” გადამღები ჯგუფები იმ ტერიტორიაზე მივიდნენ, სადაც, სავარაუდოდ, ფარცხალაძე იმყოფებოდა. როგორც ჟურნალისტები ამბობენ, ისინი იმყოფებოდნენ სახლის მიმდებარე ტერიტორიაზე, ქუჩაში და არა კერძო საკუთრებაში.

რა ისმის და ჩანს ტელეკომპანიების გავრცელებულ კადრებში?

• TV პირველის ჟურნალისტს მარიამ გაფრინდაშვილს ერთ-ერთი პირი ართმევს ტელეფონს. როგორც ჟურნალისტი ამბობენ, მას ტელეფონი 20-30 წუთის შემდეგ დაუბრუნეს. მისივე თქმით, წაართვეს ტელეკომპანიის ტექნიკა, რომელიც ამ დრომდე არ დაუბრუნებიათ.
• ტელეკომპანია ფორმულას მიერ გავრცელებულ კადრებში კი ჩანს, რომ უცნობ პირს ძალის გამოყენებით მიჰყავს ოპერატორები. ჟურნალისტი მას ვინაობას ეკითხება და ამბობს, რომ ის ჟურნალისტებზე ძალადობს. “რატომ სცემეთ ჩემი ოპერატორი? მიპასუხეთ”.
• ფორმულამ გაავრცელა ჟურნალისტი კომენტარს, რომელიც ამბობს, რომ დაცვის გაღიზიანება ფარცხალაძის ადგილსამყოფელის შესახებ დასმულმა კითხვამ გამოიწვია. მას შუბლზე მცირედი დაზიანებაც აღენიშნება.

გამოძიება: როგორც სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურში მედიაჩეკერს უთხრეს, გამოძიება სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მეორე ნაწილითაა დაწყებული.

• მუხლი გულისხმობს, ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლას.
• მე-2 ნაწილი: იგივე ქმედება, ჩადენილი ძალადობის მუქარით ან სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე ან უამისოდ.

უწყებაში უკვე იმყოფებოდნენ TV პირველის ჟურნალისტი და ოპერატორი, ელოდებიან ფორმულას გადამღებ ჯგუფსაც.

ქარტია მოუწოდებს საგამოძიებო უწყებებს, დაუყოვნებლივ მისცენ პასუხისგებაში TV პირველისა და ფორმულას გადამღებ ჯგუფებზე თავდამსხმელები.

პრობლემაა, რომ:

• ბოლო წლებია ჟურნალისტებზე თავდასხმა გახშირდა. ერთი მხრივ, ამის მიზეზი ხელისუფლების წარმომადგენლების აგრესიული რიტორიკაა, მეორე მხრივ, კი დაუსჯელობის სინდრომი, მათ შორის, გაჭიანურებული გამოძიებები.

ქარტია მოუწოდებს ხელისუფლებას, არ წაახალისოს მოძალადეები და გაატაროს ყველა პრევენციული ღონისძიება, რათა უზრუნველყოს მედია მშვიდი და უსაფრთხო სამუშაო გარემოთი და დაიცვას ჟურნალისტები ყოველგვარი თავდასხმისა და საქმიანობაში უკანონო ხელშეშლისგან.

პარლამენტის თავმჯდომარემ, შალვა პაპუაშვილმა ბოლო დროს არაერთხელ გააკრიტიკა მედია და კონკრეტული გამოცემები. ივლისის ბოლოს OC Media-მ პაპუაშვილს ოპედის გამოქვეყნებაზე უარი უთხრა, პარლამენტის თავმჯდომარემ კი დონორებს მისწერა და როგორც მედიაში ამბობენ, მათზე "ზეწოლა სცადა".

სწორედ ამ საკითხებზე დაუსვეს დღეს ჟურნალისტებმა კითხვა პარლამენტის თავმჯდომარეს. მან კი რამდენჯერმე გაიმეორა, რომ OC Media-ს "ექსკლუზიურად" სთავაზობდა ოპედის გამოქვეყნებას და “წვრილმანი შარლატანიც” უწოდა.

გამოაქვეყნა თუ არა პაპუაშვილის პასუხი OC Media-მ

მას შემდეგ, რაც გამოცემამ სტატია გამოაქვეყნა, სადაც პაპუაშვილის "ზეწოლის მცდელობაზე" ისაუბრა. პარლამენტის თავმჯდომარის ოფისიდან OC Media-ს რედაქტორს, მარიამ ნიკურაძეს დაუკავშირდნენ და ითხოვეს პასუხის ცალკე, დამოუკიდებელი ფორმით გამოქვეყნება.

როგორც ნიკურაძე წერს, თავმჯდომარის ოფისს განუმარტა, რომ ახალ სტატიაზე მუშაობნენ, პაპუაშვილის პასუხი არ იქნებოდა ცალკე და გამონაკლისის სახით ციტატების ნაცვლად სრულად სტატიის ბოლოს დაურთავდნენ (რაც გააკეთეს კიდეც). აღნიშნავს, რომ თავად მან დაუშვა ტექნიკური შეცდომა და პიართან კომუნიკაციისას ისე გამოჩნდა, თითქოს პაპუაშვილის პასუხს ცალკე პუბლიკაციად დადებდნენ.

• "ცოტა ხნის მერე ისევ მკითხა, ანუ მიდასტურებთ, რომ დაურედაქტირებლად იქნება სტატიის გარეთო და ნუ ქუჩაში ვიყავი, კონფერენციაზე ვაგვიანებდი და ამ სირბილ-სირბილში მეორე ნაწილი არასწორად აღვიქვი, ვიფიქრე, დაგვთანხმდა და დავუდასტურე".
• "უკვე როცა გამოქვეყნდა, პასუხი მოითხოვა და მივხვდი შეცდომას და მოვუბოდიშე გაუგებრობისთვის თიკოს, სტატია (პასუხის შესახებ) ავიღეთ მთლიანად დროებით და ვკითხე, თუ იყვნენ თანახმა დაბრუნებაზე".

შალვა პაპუაშვილმა X-ზე (ყოფილი Twitter) დაწერა, რომ შეთანხმების მიუხედავად OC Media-მ არ გამოაქვეყნა მათი პასუხი.

• "OC Media-მ დაარღვია არა მხოლოდ ჟურნალისტური კეთილსინდისიერების უბრალო წესი - უარი თქვა მათ სტატიაზე პასუხის გამოქვეყნებაზე, არამედ დაარღვია ნდობა, რომელიც უნდა არსებობდეს ნორმალურ ადამიანურ ურთიერთობებში, რაც უპრეცედენტოა თუნდაც პოლარიზებული ქართული მედიისთვის".

პაპუაშვილის "პრეტენზია" ქარტიაზე

• პარლამენტის თავმჯდომარის აზრით, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მთავარი ამოცანა ისაა, რომ “ჟურნალისტურ ეთიკაზე და სტანდარტებზე იყოს ჩადარაჯებული”.
• "თუკი რაიმეს ვოჩდოგი უნდა იყოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, ის უნდა იყოს ჟურნალისტების ვოჩდოგი, ჟურნალისტების მიმართ უნდა ჰქონდეთ ეს დამოკიდებულება და აბსოლუტურად ჩუმად არიან" - თქვა მან OC Media-ს დონორებთან კომუნიკაციის შესახებ ჟურნალისტების კითხვის პასუხად.
• პაპუაშვილის კომენტარს გამოეხმაურა ქარტია. მათი განცხადებით, ორგანიზაცია არის ჟურნალისტების დამოუკიდებელი გაერთიანება, "შესაბამისად, თავად წევრები წყვეტენ და გადაწყვეტენ, რით უნდა იყოს ეს ორგანიზაცია დაკავებული".
• "ხელისუფლება კი დაკავებული უნდა იყოს გამოხატვის თავისუფლების დაცვით, ჟურნალისტებზე თავდამსხმელების სათანადო დასჯით, მედიის კითხვებზე პასუხის გაცემით და არა ინფორმაციის დამალვით, მედიაზე ზეწოლით, შემზღუდავი კანონებისა თუ ბრძანებების მიღების მცდელობებითა და მიღებით" - წერია განცხადებაში.

პარლამენტის თავმჯდომარე და "მთის ამბები"

პაპუაშვილმა დღეს "მთის ამბებზეც" ისაუბრა. რედაქტორს, გელა მთივლიშვილს "თვითგამოცხადებული ჟურნალისტი" უწოდა და შოვის ტრაგედიის დროს "პანიკის დათესვაში" დაადანაშაულა. მთივლიშვილმა პაპუაშვილის ეს განცხადება თავდასხმად შეაფასა და თქვა, რომ "მისი და ქართული ოცნების პოლიტიკური გუნდის სხვა ლიდერების ყოველი ასეთი განცხადება აუარესებს მედიის სამუშაო გარემოს და მას უფრო მეტად საშიშს ხდის".

შოვის ტრაგედია და მთის ამბები: 3 აგვისტოს, რაჭაში, შოვში მეწყერი ჩამოწვა. "მთის ამბები" იყო პირველი მედიასაშუალება, რომელმაც ინფორმაცია გაავრცელა. გამოცემა აქტიურად მუშაობდა სტიქიის ადგილიდან.

იყო რამდენიმე ინციდენტი, მათ შორის:

1. 4 აგვისტოს ერთ-ერთმა ადგილობრივმა საჯარო მოხელემ გელა მთივლიშვილს უთხრა, რომ "წყალში გადააგდებდა" თუ "წესიერად არ მოიქცეოდა".

2. 5 აგვისტოს "მთის ამბებმა" FB-გვერდზე გამოაქვეყნა ფოტო, რომელზეც შალვა პაპუაშვილმა დააკომენტარა.

• გამოცემა წერდა, რომ ფოტოზე ხელისუფლების წარმომადგენლებთან მოშორებით მდგომი კაცი ერთ-ერთი დაკარგულის მამა იყო, რომელიც მესამე დღეა, ელის თავისი შვილის ამბის გაგებას და რომელთანაც საჯარო პირებს არ უსაუბრიათ.
• შალვა პაპუაშვილმა ამ ფოტოს კომენტარებში "მთის ამბებს" მოუწოდა, წაეშალა სტატუსი, რადგან აღნიშნა, რომ ინფორმაცია არ იყო სიმართლე და მოქალაქეს ფოტოს გადაღებამდე რამდენიმე წუთით ადრე ესაუბრებოდნენ.
• პაპუაშვილის კომენტარი ფოტოდან წაიშალა. აღწერა კი დააედითეს.

3. 9 აგვისტოს, შოვის მეწყრიდან 6 დღის შემდეგ პარლამენტის თავმჯდომარემ ქართული ოცნების ოფისში ბრიფინგი გამართა.

• პაპუაშვილმა დიდი ნაწილი ზოგიერთი მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციის კრიტიკას დაუთმო და როგორც თავად თქვა, "მთის ამბების" და ორგანიზაცია "მწვანე ალტერნატივის" მიერ გავრცელებული ყალბი ამბები გააბათილა.
• მისი განცხადება, ონლაინგამოცემამ მედიასაშუალებაზე მორიგ თავდასხმად შეაფასა.

პაპუაშვილის გარდა, "მთის ამბები" ქართული ოცნების თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძემ გააკრიტიკა და შეურაცხმყოფელი სიტყვით მოიხსენია.

• "გელა მთივლიშვილი საერთოდ სამარცხვინო კაცია, იცით რა გააკეთა მან ხო? პაპუაშვილი ესაუბრებოდა ერთ-ერთ ადამიანს და მან შემდეგ გაავრცელა ამ ადამიანის ფოტო და ტყუილი თქვა პირდაპირ, თითქოს მას არავინ ელაპარაკებოდა. იკადრა. ასეთ ადამიანებზე ლაპარაკი მედიის კონტექსტში არის აბსოლუტურად არასწორი. არაფერი კავშირი არ აქვს მედიასთან და ჟურნალისტიკასთან გელა მთივლიშვილს".

როგორც მთივლიშვილი ამბობს, მიუხედავად საჯარო ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვისა და რესპონდენტების გაფრთხილება/დაშინებისა, მუშაობენ ფილმზე, რომელიც შოვის ტრაგედიის შესახებაა.