თბილისის საქალაქო სასამართლომ საქმის - "გიორგი კაპანაძე (რიჟა) 4 მედიასაშუალებისა და 8 ჟურნალისტის წინააღმდეგ“ წარმოება დაიწყო. მოსამზადებელი სხდომა გუშინ, 27 ივნისს გაიმართა და კონკრეტული თარიღის განსაზღვრის გარეშე გადაიდო. Მოსარჩელე მხარე, ბიზნესმენი გიორგი კაპანაძე  სხდომაზე არ გამოცხადდა. მოსამართლე არჩილ კოჭლამაზაშვილმა მიზეზად მისი ახლო ნათესავის გარდაცვალება დაასახელა. "მედიაჩეკერი" კაპანაძის ადვოკატს, გიორგი ყავლაშვილსაც დაუკავშირდა, თუმცა, მან დროის უქონლობის გამო კომენტარზე უარი თქვა.

ბიზნესმენი გიორგი კაპანაძე ტელეკომპანია „ფორმულას“, „მთავარი არხის“, „ტვ პირველის“, „რადიო თავისუფლებისა“ და 8 ჟურნალისტის წინააღმდეგ წარდგენილი სარჩელით, პატივისა და ღირსების შემლახავი ინფორმაციის/ცნობების მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით უარყოფას ითხოვს.

„რადიო თავისუფლებისა“ და გიორგი მგელაძის ადვოკატის, მარიამ გაბროშვილის თქმით, კაპანაძის სარჩელი 2020 წლის მასალას ეხება და აქედან გამომდინარე, მას ხანდაზმულობის ვადა გასული აქვს. 

ჟურნალისტ გიორგი მგელაძის განმარტებით, მასში ორ ბიზნეს ჯგუფს შორის დავაა აღწერილი. ერთი საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის, ედუარდ შევარდნაძის ძმის შვილიშვილი, მამუკა შევარდნაძე, მეორე კი "დეზერტირების ბაზრის" მფლობელი ჯგუფია.

"დეზერტირების ბაზრის" დაზარალებულები მოვიდნენ ჩემთან და თქვეს, რომ მათი მოწინააღმდეგე მხარის, შევარდნაძის უკან გავლენიანი ბიზნესმენი, გიორგი კაპანაძე იდგა, რომელსაც ქართული საზოგადოება იცნობს, როგორც „რიჟას“ და ის ეხმარებოდა მათ წინააღმდეგ დავაში.

დაახლოებით 2-3 თვის განმავლობაში ვიძიებდი ამ თემას. Მოვკრიბე ყველა მტკიცებულება, რაც მათ მონათხობს ადასტურებდა, ან აბათილებდა. Რაც საჭიროდ ჩავთვალე, რომ იყო მეტ-ნაკლებად გადამოწმებადი, დამტკიცებადი, მრავალ წყაროზე დაყრდნობით ჩემს ჟურნალისტურ პროდუქტში მოხვდა.

გამოქვეყნებამდე რამდენიმე მცდელობა მქონდა, რომ დავკავშირებოდი თავად ადრესატს (კაპანაძეს). Მისი დეიდა არის ცნობილი ქართველი ჟურნალისტი, თამარ ფხაკაძე, რომელიც დღეს "რუსთავი 2"-ის ერთ-ერთი მმართველია. თამარ ფხაკაძესთან მქონდა ორი საუბარი და ორივე საუბრის აუდიო ჩანაწერი წარვუდგინე სასამართლოს, როგორც მტკიცებულება. საბედნიეროდ, ამ დრომდე მქონდა შენახული ყველა მტკიცებულება, სადაც მას ვთხოვდი, რომ ბატონ გიორგი კაპანაძეს მოეცა ინტერვიუ და კომენტარი ამ საკითხთან დაკავშირებით.

მე მოვამზადე მასალა, ავსახე ინტერვიუები, მტკიცებულებები, დოკუმენტები და, რა თქმა უნდა, სტატიის თავშივე აღვნიშნე, რომ ამ ყველაფერთან კავშირს გიორგი კაპანაძე უარყოფს. 

ჩვენ, ჟურნალისტებმა ვიცით, რომ თვითრეგულირების სიმძიმე უფრო მეტია ჩვენთვის, ვიდრე კანონი. Მე თუ მკითხავ, კანონი ბევრად მსუბუქია, ვიდრე ეთიკური პრინციპები და ვთვლი, რომ ეს სტატია მომზადებული იყო ეთიკური პრინციპების დაცვით და ყველა შესაძლო ხერხის გამოყენება ვცადე, რომ მაქსიმალურად ზუსტი ინფორმაცია მიმეტანა აუდიტორიამდე", - ამბობს ჟურნალისტი "მედიაჩეკერთან" საუბრისას.

გიორგი მგელაძის შეფასებით, ეს არის მედიის წინააღმდეგ ერთგვარი კამპანიის ნაწილი.

"თვითონ სარჩელი იმდენად სუსტია, იმდენად ქაოტურად შერჩეული მოპასუხეებია, იმდენად ხანდაზმული საქმეებია, ჩვენი შემთხვევა განსაკუთრებით, რომ ვერ ვხედავ სხვა მიზანს გარდა იმისა, რომ ე.წ. SLAPP-ის ეფექტი ჰქონდეს. სწორი სამართლებრივი შეფასების შემთხვევაში, სამართლებრივად მოგების არანაირი შანსი არ აქვთ. მგონია, რომ გავლენიანი ადამიანები მსგავსი სარჩელებით მსუსხავი ეფექტის მოხდენას ცდილობენ ხოლმე".

„ტვ პირველის" იურისტის, ვასილ ჟიჟიაშვილის განცხადებით, წარდგენილი სარჩელით, სადავო არა ტელეკომპანიის, არამედ რესპოდენტის განცხადებაა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ტელევიზია სათანადო მოპასუხე საერთოდ არ არის.

„საქმე ეხება ტელეკომპანიის ვებგვერდზე განთავსებულ კონკრეტულ სტატიას და მითითებულია ამ სადავო განცხადებაში, რომ ეს სიტყვები კონკრეტულ რესპოდენტს, ბესო დონაძეს ეკუთვნის, რომელიც კორუფციის მკვლევარია.

აქედან გამომდინარე, ამ საქმესთან „ტვ პირველს“ არანაირი შემხებლობა არ აქვს. დავამატებდი იმასაც, რომ სარჩელი ხანდაზმულია, რადგან ცილისწამების დავებზე  მისი შეტანის ვადა 100 დღეა. ამ შემთხვევაში სარჩელი 3 წლის შემდეგ არის შეტანილი, ამიტომ მას პრობლემა ამ ნაწილშიც აქვს“, - განმარტავს ჟიჟიაშვილი. 

ტელეკომპანია "მთავარი არხისა“ და გიორგი გაბუნიას იურისტის, ლიკა მეტრეველის თქმით, დავა მათ შემთხვევაშიც ცილისწამებაზეა და ხანდაზმულობის ვადის ამოწურვის გამო ის ვერ აღსრულდება.

„რეალურად, აღსრულების ნაწილი ვერ დადგება, ვინაიდან ამაზე პრაქტიკა გვაქვს და ვიცით, რომ  ხანდაზმულობის ვადა 100 დღიანია. მივყვებით დინებას, როგორ და რანაირად ცდილობს სასამართლოს მეშვეობით, ცენზურის დაწესებასა და თავისუფალი სიტყვის შეზღუდვას ბატონი გიორგი კაპანაძე.

2021-2022 წლების სიუჟეტებია. აქამდე მას არ მომუმართავს, არანაირი კომუნიკაცია არ ყოფილა. თვითრეგულირების ორგანო არსებობს მაუწყებელში, კანონით განსაზღვრული და გათვალისწინებული, რომელიც საკმაოდ აქტიურია ჩვენს შემთხვევაში. განვიხილავთ, სხდომებს ვატარებთ და შესაბამისი გადაწყვეტილებებიც გვაქვს. ანუ, ამ კუთხითაც შეეძლო,  თუ სასამართლო არ სურდა იმ ეტაპზე და ეს საქმე თვითრეგულირებაში განიხილებოდა", - განმარტავს "მედიაჩეკერთან" საუბრისას ლიკა მეტრეველი. 

ტელეკომპანია "ფორმულას" იურისტის, გვანცა ხარშილაძე განცხადებით, ასეთი დავები მათთვის უცხო არ არის და ბოლო პერიოდში, ეს უკვე მედიასთან ბრძოლის მეთოდად იქცა. ხარშილაძის თქმით, 2020 და 2022 წლის სიუჟეტებზე ხანდაზმულობის ვადები გასულია, თუმცა,  სხვა მედიებისგან განსხვავებთ Ერთ-ერთი  სიუჟეტი 2023 წლის ოქტომბრისაა. 

"ჩვენ ამ ნაწილში არსებითად დავა მოგვიწევს და უკვე შინაარსობრივ ნაწილზე უნდა გადავიდეთ, იყო თუ არა ეს ცილისწამება. ცილისწამებად კვალიფიკაციისთვის კანონით დადგენილი არცერთი კრიტერიუმი სახეზე არ არის. Უშუალოდ ამ პირის მიმართ უნდა იყოს გავრცელებული ინფორმაცია. 1 ქუთი და რამდენიმე წამი გრძელდება სიუჟეტი, რომელიც საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა. Მასში ეს ადამიანი მოხსენიებული მხოლოდ ერთხელაა და ისიც ზოგად კონტექსტში. Საკითხი შესაძლო კორუფციულ გარიგებებს ეხებოდა.

მეეორე კრიტერიუმით, ინფორმაცია არსებითად მცდარი ფაქტების შემცველი უნდა იყოს და ესეც არაა სახეზე და არც ზიანის მიმყენებელი არაა მისთვის. 

გარდა ამისა, არსებობს კიდევ ერთი კრიტერიუმი. Ესაა, როდესაც საჯარო პირის მიმართ ხდება ინფორმაციის გავრცელება და თმენის ვალდებულება ამ შემთხვევაში უფრო მაღალია. Მიუხედავად იმისა, რომ გიორგი კაპანაძე, კლასიკური გაგებით, კანონმდებლობის ჩანაწერით, საჯარო პირი არაა, მის მიმართ მაინც მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესი არსებობს. მნიშვნელოვანი ფიგურაა საზოგადოებაში და ხშირად ხდება ამ საკითხებთან დაკავშირებით მისი სახელის მოხსენიება, ამიტომ, რა თქმა უნდა, ჩვეულებრივ კერძო პირთან მიმართებით, მისი თმენის ვალდებულება უფრო მაღლია", - ამბობს "მედიაჩეკერთან" საუბრისას ადვოკატი.

"გიორგი კაპანაძე 4 მედიასაშუალებისა და 8 ჟურნალისტის წინააღმდეგ" - ერთ-ერთი ის საქმეა, რომელსაც "საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა" SLAPP დავად მიიჩნევს. ორგანიზაციის იურისტის, ეკატერინე სუბელიანის შეფასებით, კრიტიკული მედიების წინააღმდეგ სარჩელი გავლენიანი პირის, ბიზნესმენის მიერ არის შეტანილი.

"როდესაც მოსარჩელეს ცალსახად ხანდაზმული სარჩელი შემოაქვს, არც უნდა ჰქონდეს მოლოდინი, რომ მისი მოთხოვნა აღსრულდება. Ასეთ დროს სხვა მიზანი, გარდა იმისა, რომ რესურსი გახარჯოს მედიების, ჟურნალისტების, დაღალოს და შემდეგ ჩაახშოს მათი კრიტიკული აზრი, არ შეიძლება არსებობდეს.

გარდა ამისა, Საყურადღებოა, რა დროს შემოაქვს სარჩელი მხარეს. Განცხადებების უმეტესობიდან გასულია 3 წელი. როდესაც ხელისუფლებასთან დაკავშირებულ პირებს ერთი მეორეზე მიყოლებით შემოაქვთ სარჩელები, მასაც მაშინ ახსენდება, რომ 3 წლის წინანდელი მასალები გაასაჩივროს და სადავო გახადოს. 

მიგვაჩნია, რომ ამ კამპანიის ნაწილია Მედიები დაღალო, ატარო სასამართლოებში და საბოლოოდ, გაუქრო სურვილი, რომ რაიმე კრიტიკული თქვას. Სწორედ, ამ მიზეზების გამო, ესეც ერთ-ერთი იმ საქმეთაგანია, რომლებიც სამოქალაქო ჩართულობის წინააღმდეგ არის მიმართული", - განმარტავს სუბელიანი.

"დემოკრატიული ინიციატივის" 2023 წლის ანგარიშის - "SLAPP საქმეები საქართველოში, ახალი საფრთხე მედიის თავისუფლებისთვის" მიხედვით, კრიტიკულად განწყობილი მედიებისა და უფლებადამცველების წინააღმდეგ სასამართლოში შეტანილი სარჩელების რაოდენობა ბოლო წლებში გაიზარდა. მათი მნიშვნელოვანი ნაწილი საქალაქო სასამართლოში დაკმაყოფილდა, სააპელაციო სასამართლომ კი პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილებები ძალაში დატოვა. 

დღევანდელი მონაცემებით SLAPP სასამართლო დავების რაოდენობამ 42-ს მიაღწია.

რას ნიშნავს SLAPP სასამართლო დავა მედიის წინააღმდეგ -  ნახეთ "მედიაჩეკერის" სტატია არქივიდან