ნორვეგიელმა ჟურნალისტმა ვეგას ტენოლდმა აშშ-ში ნეო-ნაცისტებისა და კუ კლუქს კლანის დემონსტრაციების გაშუქება 2011 წელს დაიწყო. დონალდ ტრამპის არჩევამდე, ასევე ევროპაში, მათ შორის საქართველოში, ულტრა მემარჯვენე განწყობების მოზღვავებამდე გაცილებით ადრე. იქამდე, ვიდრე თეთრკანიანთა უპირატესობის მხარდამჭერები საერთაშორისო პრესაში აქტიურად მოხვდებოდნენ.

ტენოლდის წიგნი "ყველაფერი რაც გიყვარს დაიწვება: თეთრი ნაციონალიზმის ხელახლა დაბადება ამერიკაში" მის ექვსწლიან გამოცდილებას აღწერს.

ამ გამოცდილებაზე ჟურნალისტთან ინტერვიუ The Guardian-მა ჩაწერა:

- როგორ წარადგინე საკუთარი თავი? როგორ განმარტე ვინ იყავი იმის გარდა, რომ უბრალოდ თქვი რეპორტიორი ვარო?

ნორვეგიელი სოციალისტი ვარ, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათი მტერი ვარ. ნორვეგიაში ჯერ კიდევ შეგიძლია სოციალისტებს მისცე ხმა და ამას შესაძლოა გარკვეული გავლენა ჰქონდეს. თუმცა ვცდილობდი ეს იდეოლოგიური აფილაცია შემესუსტებინა, რამაც შესაძლებლობა მომცა მეჩხუბა, მეკამათა მათთან. ვუთხარი, რომ მართლა მაინტერესებდა რითი იზიდავს მათ ეს იდეოლოგია და რა აიძულებთ გადაიხადონ უზარმაზარი სოციალური ფასი ღიად ნაცისტობისთვის.

- ბოლო პერიოდში, თეთრი ნაციონალიზმის გაშუქებაზე ერთ-ერთი კრიტიკული მოსაზრების თანახმად, ამბების უმეტესობა მოთხრობილია თეთრი პერსპექტივიდან, განსაკუთრებით, თეთრი კაცების პერსპექტივიდან. მაგალითად, ჟურნალის Slate პოლიტიკური კორესპონდენტი ჯამელ ბუი ამბობს, რომ ამერიკელი პოლიტიკური რეპორტიორების უმრავლესობა თეთრკანიანია, რაც ხელს უშლის იმის აღქმას, თუ რამდენად საშიში არიან ეს ჯგუფები. თქვენ რას ფიქრობთ ამ საკითხზე?

აბსოლუტურად ვეთანხმები. ბევრ ადამიანს არ მიუწვდება ხელი იმაზე, რა შესაძლებლობაც მე მქონდა. ძალიან დიდი პრივილეგია მაქვს, რადგან ვარ თეთრი, ნორვეგიელი და მელოტი. შარლოტსვილში ჩემი ფოტოგრაფი მეგობარი წავიყვანე მეთიუსთან [თეთრი ნაციონალისტების ლიდერი] შესახვედრად. რომ მივედით, სახლში მისი მეგობრები დაგვხვდნენ, რომლებიც ჩუმად საუბრობდნენ, თითქოს ჩემი მეგობარი ებრაელი იყო. ამის შესამოწმებლად მას ბეკონიანი პიცა შესთავაზეს და თითქოს აიძულეს მისი შეჭმა.

ეს ნამდვილად მიუთითებს გამოწვევებზე, რომელთა წინაშე დგება ყველა, ვინც არაა თეთრკანიანი და კაცი და სურს ამ საკითხის გაშუქება. მე კი არ ვარ ულტრა-მემარჯვენე ნაციონალიზმის ტრადიციული მსხვერპლი. მე არ ვარ რასიზმის მსხვერპლი.

- რა გავლენა ჰქონდა ნეო-ნაცისტებთან გატარებულ დროს შენს ყოველდღიურ ცხოვრებაზე?

მათთან გატარებული დრო დამეხმარა მეტი გამეგო თეთრ ნაციონალიზმზე. ისე მეცნობა რიტორიკა, რომელსაც დღეს საჯარო პოლიტიკაში ვხედავთ, თითქოს უკვე მომისმენია ასეთი რამ. აიოვას [აშშ-ის შტატი] კონგრესმენი სტივ კინგი მუდმივად წერს ტვიტერზე საოცარ რასისტულ რაღაცებს და მე ამ დროს ვფიქრობ, რომ ეს შვიდი წლის წინ ერთ-ერთ აქციაზე უკვე მითხრეს. ერთ-ერთი პირველი ინტერაქცია მქონდა ერთ კაცთან არიზონადან [შტატი სამხრეთ-დასავლეთ აშშ-ში, მექსიკის საზღვართან]. მაშინ ნიუ ჯერსიში მოგზაურობდა და მახსოვს თქვა: “ნიუ ჯერსიში ვართ და მექსიკელი დავინახე, რაც იმას ნიშნავს, რომ ნამდვილად გვჭირდება კედელი.” და ეს მოხდა 2011 წელს.

ეს ყველაფერი უკვე მოსმენილი და ნანახი მაქვს, რაც კიდევ უფრო შემაძრწუნებელია. ეს უბრალოდ რასიზმი არაა. ეს მოდის ნეო-ნაცისტებისგან და კუ-კლუქს-კლანისგან. რაღაცები რაზეც ვსაუბრობთ - უკვე ლამის კონგრესში - პირდაპირ ულტრა, ულტრა, ულტრა მარჯვნიდან მოდის. ესაა საფრთხე, რასაც ისინი წარმოადგენენ.

- არის თუ არა ეს მოძრაობა, რომელზეც ჟურნალისტები სერიოზულად უნდა საუბრობდნენ?

რა თქმა უნდა - ჩვენ უნდა გავაშუქოთ ეს ადამიანები, რადგან უკეთ დავინახავთ, როგორ აზროვნებს ჩვენი მოქმედი პრეზიდენტი [დონალდ ტრამპი]. მაგრამ ჩვენ უნდა ჩავსვათ ყველაფერი კონტექსტში. მაგალითად, კლანის წარმომადგენლები რაღაც ფლაერებს დაკიდებენ მანქანებზე ჩრდილოეთ კაროლინაში და უცებ, ყველა ჟურნალისტი მიდის და აშუქებს კლანს. რაც, ნუ, კარგია, მაგრამ ჩვენ უნდა ვისაუბროთ უფრო დიდ პრობლემაზე - როგორ გახდა მეინსტრიმი ის, რაზეც ისინი საუბრობენ და რისიც სჯერათ. ჩვენ არ უნდა დავპანიკდეთ, რომ “უი, კლანი ისევ მსვლელობას აწყობს.”

- რატომ არ მოგწონთ ტერმინი “ნორმალიზება”, “ნორმალიზაცია”?

მგონია, რომ ამ ტერმინს იმ ადამიანების წინააღმდეგ იყენებენ, რომლებიც აშუქებენ იმას რაც სხვებს არ მოსწონთ. ჩემთვის, მნიშვნელოვანია, გაშუქდეს ისეთი ამბებიც, რომლებიც შესაძლოა საზიზღარი და აუტანელი იყოს. და ეს მათი ნორმალიზება არაა. არ მომწონს, რომ ამ სიტყვას ბრალდების დატვირთვით იყენებენ.

ადამიანებს უკითხავთ: “როგორ მიდიხარ და აშუქებ იმ საშინელ ხალხს, რომელსაც არ ეთანხმები? და ჩემი პასუხი ყოველთვის ასეთია: “რატომ არ უნდა გავაშუქო? რატომ არ უნდა ვცადო, გავიგოთ რა არის ჩვენთვის საშინელი და აუტანელი”?

- ნეო-ნაცისტების ლიდერი, მეთიუ ჰაიმბაქი ამბობს, რომ რუსეთთან თანამშრომლობაში ადანაშაულებენ. ბევრი კითხვა არსებობს იმასთან დაკავშირებით, ვინ აფინანსებს მას და საიდან აქვს შესაძლებლობა იმოგზაუროს ევროპაში ადგილობრივ ულტრა-მემარჯვენე ჯგუფებთან შესახვედრად, როცა მისივე თქმით, რასისტული შეხედულებების გამო არაერთი სამსახურიდან გაათავისუფლეს. თუ იცით საიდან იღებს ის ფულს?

ჩემი აზრით, სხვადასხვა ნაცისტური და ნაციონალისტური ჯგუფები ამერიკაში, ასე ვთქვათ, რუსეთისადმი სიყვარულში ეჯიბრებიან ერთმანეთს. ვფიქრობ, მათ ჰგონიათ, რომ რუსეთში დიდი ფულია. ამასთან, ჩემი აზრით, საკმარისი მტიკცებულებები იმის სათქმელად, რომ ეს ჯგუფები ფულად დახმარებას იღებენ, არ გვინახავს. რუსეთი ნამდვილად ეხმარება პოლიტიკურ პარტიებს აღმოსავლეთ ევროპაში. ვიცი, რომ უნგრული პარტია Jobbik საკმაოდ დაკავშირებულია რუსეთთან. დღევანდელ მსოფლიოში რუსეთი არის თეთრი ნაციონალიზმის შუქურა.

ფულის უმეტესობა საწევროზე მოდის, რაც, ვფიქრობ ბევრი არ უნდა იყოს. ვიცი, რომ მეთიუ ფულს აგროვებს. მას აქტივიზმის სეზონიც აქვს და მუშაობის სეზონიც. შესაძლოა, მდიდარი დამფინანსებელიც ჰყავს, არ ვიცი. მიმოგზაურია მასთან ერთად და ვიცი, რამდენად საცოდავად მოგზაურობს. სასტუმროს ოთახში ყოველთვის 6-7 ადამიანია. თუ მართლაც ჰყავს დონორი, მაშინ ის ძალიან მოკრძალებული ყოფილა.

- დაახლოებით ექვსი წლის განმავლობაში ესწრებოდით ნაციონალ-სოციალისტურ, კლანისა და სხვა ნაციონალისტურ დემონსტრაციებს. ელოდით თუ არა შარშან ზაფხულში, შარლოტსვილში მომხდარ ძალადობას?

არა. აქციების წინ, ყოველთვის არის ონლაინ დაპირისპირებები ანტიფასა [ანტი-ფაშისტური მოძრაობა] და ულტრა მემარჯვენეებს შორის. თუმცა, ტრადიციულად, აქციებზე ყოველთვის დადგმული სიტუაციაა. არის ორი ფრონტი. შუაში დგას პოლიცია და ქმნის ბარიერს. ამიტომ უფლება გაქვს შენს ოპოზიციონერ დემონსტრანტებს მიაძახო: “პოლიცია რომ არ იყოს…” ასე რომ, ეს დემონსტრაციები სულ ასეთი ბლეფია.

[შარლოტსვილამდე] მეთიუ ჰაიმბაქმა მითხრა, რომ ადგილობრვი სამართალდამცველებთან კომუნიკაცია ისეთი კარგი არ იყო, როგორც ეგონა. ცოტათი დამფრთხალი იყო, ყველას ეგონა, რომ ჩვეულებრივი მორიგი დემონსტრაცია იქნებოდა. საპარკინგე ადგილიდან გამოვედით და დავინახე ანტიფას კონტრ-დემონსტრანტები. ძალიან მეუცნაურა, რომ პოლიციის კორდონი არ იყო. ამის შემდეგ ყველაფერი ცუდად წავიდა. პოლიციელებმა ტერიტორია დატოვეს, რის გამოც გარდაუვალი გახდა ის, რაც მოხდა.

- რა მოხდა?

ძალიან უცნაურო მომენტი იყო. წარმოიდგინეთ ძველი მულტფილმი, სადაც პერსონაჟი მირბის და კლდის კიდეს გასცდება, უცებ აანალიზებს, რომ მის ქვეშ მიწა აღარაა და ვარდება. უცბად, პოლიცია ქრება და ანტიფა და ნაცისტები ერთმანეთს მისჩერებიან და თითქოს ფიქრობენ: ნუთუ მართლა არაფერი გვაშორებს? შეიძლება, ერთმანეთს დავერიოთ?

ყველაფერი რელსებიდან გადავიდა და ქუჩაში ჩხუბი დაიწყო. მახსოვს უამრავი ადამიანი ყვიროდა და ეძებდა პოლიციას.

ერთი ბლოკის მოშორებით სამხრეთით წავედი, რადგან გავიგე, რომ პოლიციელები იყვნენ იქ. მართლაც დამხვდა ათზე მეტი პოლიციელი, რომელიც არაფერს აკეთებდა. მივედი და ვუთხარი: “აქ არაფერი ხდება, ზემოთ მოედანზე კი ადამიანებს სცემენ. რატომ არ აკეთებთ რამეს?” ერთ-ერთმა უბრალოდ მითხრა წადიო.

- თქვენს წიგნში წერთ: “ულტრა მემარჯვენეები, ან სულ მცირე მათი ინკარნაცია, რომელთაც წლების განმავლობაში ვაშუქებდი, აუცილებლად დამარცხდება… [მაგრამ] თეთრი სუპრემაციზმი ულტრა მემარჯვენეების გარეშეც კარგად გრძნობს თავს.” რას გულისხმობთ?

უბრალოდ უნდა შეხედოთ მსოფლიოს, რომელშიც ახლა ვცხოვრობთ. შეხედეთ პენიტენციურ სისტემას, შეხედეთ ფერადკანიანი პატიმრების რიცხვს. სისტემა აბსოლუტურად მორგებულია თეთრკანიანი ადამიანების ბენეფიტებზე. ამიტომ ვფიქრობ, რომ ნაციონალიზმისა და თეთრი სუპრემაციზმის ეს ფორმა არ იმუშავებს. იმიტომ, რომ ამის საჭიროება არ არსებობს.

წყარო: The Guardian