ორი კვირის წინ თურქეთში გაუჩინარდა ჯამალ ხაშოგი, ცნობილი ჟურნალისტი საუდის არაბეთიდან, Washington Post-ის მიმომხილველი, რომელიც თავისი ქვეყნის ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად იყო განწყობილი. ბოლოს იგი 2 ოქტომბერს, თურქეთში, საუდის არაბეთის საკონსულოში შემავალი ნახეს, სადაც განქორწინების დამდასტურებელი დოკუმენტის ასაღებად იყო. შემდეგ რა მოხდა, იდუმალებითაა მოცული. დღეს, 18 ოქტომბერს Washington Post-მა გამოაქვეყნა მისი ბოლო სვეტი. მედიაჩეკერი ამ სვეტის თარგმანს გთავაზობთ. 

კარენ ეტაია, Washington Post-ის “გლობალური მოსაზრებების” სექციის რედაქტორი:

ეს სვეტი ჯამალ ხაშოგის მთარგმნელისა და ასისტენტისგან მივიღე სტამბოლში ჯამალის გაუჩინარების მეორე დღეს. Post თავს იკავებდა მისი გამოქვეყნებისგან, რადგან იმედი გვქონდა, ჯამალი დაბრუნდებოდა და ტექსტს მასთან ერთად დავარედაქტირებდი. ახლა უნდა მივიღო რეალობა: ეს არ მოხდება. ეს მისი ბოლო მასალაა, რომელსაც Post-ისთვის შევასწორებ. სვეტი სრულყოფილად აღწერს მის მის დამოკიდებულებას თავისუფლების მიმართ არაბულ სამყაროში. თავისუფლებისადმი, რომელსაც, როგორც ჩანს, სიცოცხლე შესწირა. ყოველთვის მადლიერი ვიქნები, რომ ერთი წლის წინ ჟურნალისტური სახლისთვის Post აირჩია და ერთად მუშაობის შანსი მოგვცა.

წაიკითხეთ: როგორ გაუჩინარდა თურქეთში ჟურნალისტი საუდის არაბეთიდან

შედეგად, ამ ქვეყნებში მცხოვრები არაბები არიან ან არაინფორმირებული, ან მისინფორმირებული. მათ არ აქვთ შესაძლებლობა ადექვატურად შეაფასონ, მით უმეტეს საჯაროდ განიხილონ, საკითხები, რომლებიც ეხება რეგიონს და მათ ყოველდღიურ ცხოვრებას. საზოგადოებრივ ფსიქიკაზე სახელმწიფოს ნარატივი დომინირებს, და მიუხედავად იმისა, რომ ბევრს ამის არ სჯერა, მოსახლეობის დიდი ნაწილი ამ ყალბი ნარატივის მსხვერპლია. სამწუხაროდ, ეს სიტუაცია, ალბათ, არ შეიცვლება.

არაბული სამყარო სავსე იყო იმედით 2011 წლის გაზაფხულზე. ჟურნალისტებს, აკადემიკოსებს და საერთოდ მოსახლეობას ჰქონდა მოლოდინები ნათელი და თავისუფალი არაბული საზოგადოებებისა მათივე პატივსაცემ ქვეყნებში. არსებობდა მოლოდინი, რომ ისინი გახდებოდნენ ემანსიპირებულნი მათივე ხელისუფლებების ჰეგემონიისგან და ინფორმაციაში მუდმივი ჩარევისა და ცენზურისგან. თუმცა ეს მოლოდინები მალე ჩამოიშალა; ეს საზოგადოებები ან ძველ სტატუს კვოს დაუბრუნდნენ, ან კიდევ უფრო უხეშ გარემოში აღმოჩნდნენ.

ჩემი ძვირფასი მეგობარი, ცნობილი საუდელი მწერალი სალეჰ ალ-შეჰი, საუდის არაბეთის პრესაში გამოქვეყნებულ ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი სვეტის ავტორია. ახლა ის, სამწუხაროდ, უკანონო პატიმრობაშია და 5 წელი აქვს მისჯილი ხელისუფლების საწინააღმდეგო კომენტარებისთვის. ეგვიპტის ხელისუფლების მიერ გაზეთ al-Masry al Youm-ის მიტაცებას არ გამოუწვევია არანაირი რეაქცია კოლეგებისგან. ასეთი ქცევები აღარ იწვევს საერთაშორისო საზოგადოების გაღიზიანებას. ამის ნაცვლად, ასეთი ქცევები იწვევს დაგმობას, რომელსაც მალე დუმილი მოჰყვება ხოლმე.

შედეგად, არაბი ხელისუფლებები თავისუფალნი არიან მედიის გაჩუმებაში. იყო დრო, როცა ჟურნალისტები ფიქრობდნენ, რომ ინტერნეტი გაათავისუფლებდა ინფორმაციას ცენზურისა და კონტროლისგან, რომელიც ბეჭდურ მედიასთან ასოცირდება. მაგრამ ეს ხელისუფლებები, რომელთა არსებობა ინფორმაციის კონტროლზეა დამოკიდებული, აგრესიულად ბლოკავენ ინტერნეტს. ისინი აკავებენ ადგილობრივ რეპორტიორებს და ზეწოლას ახდენენ რეკლამის დამკვეთებზე, რათა კონკრეტული გამოცემების შემოსავლები დააზარალონ.

არსებობს რამდენიმე ოაზისი, რომელიც არაბული გაზაფხულის სულს განასახიერებს. ყატარის ხელისუფლება აგრძელებს საერთაშორისო ახალი ამბების გაშუქების მხარდაჭერას. ტუნისსა და ქუვეითშიც კი, სადაც პრესა სულ მცირე “ნაწილობრივ თავისუფალია”, მედია საშიანო საკითხებზე ფოკუსირდება და არა უფრო დიდ არაბულ სამყაროზე. ისინი ხშირად ვერ ბედავენ, მისცენ პლატფორმა ჟურნალისტებს საუდის არაბეთიდან, ეგვიპტიდან, იემენიდან. ლიბანიც კი, არაბული სამყაროს ძვირფასი თვალი, როცა საქმე პრესის თავისუფლებას ეხება, პრო-ირანული ჰეზბოლას გავლენისა და პოლარიზაციის მსხვერპლი გახდა.

არაბულ სამყაროს საკუთარი “რკინის ფარდა” ემუქრება, არა საგარეო აქტორების, არამედ საშინაო ძალების მხრიდან, რომლებიც ძალაუფლებისთვის იბრძვიან. ცივი ომის დროს, Radio Free Europe-მა, რომელიც წლების განმავლობაში კრიტიკულ ინსტიტუციად გარდაიქმნა, თავისუფლების იმედის შვილებასა და დაცვაში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა. არაბებს სჭირდებათ რაღაც მსგავსი.

ჩემმა გამოცემამ, Post-მა აიღო ინიციატივა თარგმნოს და გამოაქვეყნოს მისი მასალების ნაწილი არაბულად. ამისთვის მე მადლობელი ვარ. არაბებს სჭირდებათ, წაიკითხონ საკუთარ ენაზე, რათა გაიგონ და განიხილონ აშშ-სა და დასავლეთში დემოკრატიის ასპექტები და სირთულეები. თუ ეგვიპტელი წაიკითხავს სტატიას ვაშინგტონში სამშენებლო პროექტის რეალური ღირებულების გამოაშკარავების შესახებ, ის უკეთ გააანალიზებს მსგავსი პროექტების შედეგებს მისსავე საზოგადოებაში.

არაბულ სამყაროს სჭირდება ძველი ტრანსნაციონალური მედიის თანამედროვე ვერსია, რათა მოქალაქეები იყვნენ ინფორმირებულნი გლობალურ საკითხებზე. უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენ მივცეთ პლატფორმა არაბთა ხმებს. ჩვენ განვიცდით სიღარიბეს, არასწორ მართვას და განათლების ცუდ სისტემას. დამოუკიდებელი საერთაშორისო ფორუმის შექმნით, რომელიც თავისუფალი იქნება ნაციოანლისტი ხელისუფლებების მიერ გავრცელებული სიძულვილის პროპაგანდით, რიგით ადამიანებს არაბულ სამყაროში შესაძლებლობა ექნებათ გადაჭრან სტუქტურული პრობლემები, რომლებიც მათ საზოგადოებებს აწუხებს.