პოდკასტის ამ ეპიზოდის გმირისთვის, 56 წლის მხატვარ-დიზაინერ, ნინო თოფურიძისთვის ონლაინ მუშაობა სიახლე არაა. უკვე 6 წელია პანდემიით გამოწვეული „ახალი ჩვეულებრივობა“ (ე.წ. New Normal) მისთვის ჩვეულებრივი ამბავია. პროფესიიდან გამომდინარე, ის ყველაზე მეტად და ხშირად იყენებს ინტერნეტს, ლეპტოპს, და სმარტფონს.



ნინო ციფრულ იმიგრაციას თავიდან შიშით შეხვდა, მაგრამ ეს პროცესი მისთვის ინგლისურისა და რუსული ენების ცოდნამ ბევრად გაამარტივა. მართალია მოგვიანებით კომპიუტერისა (მაიკროსოფტის) და სმარტფონის პარამეტრების ქართულ ენაზე გაცნობა გახდა შესაძლებელი, თუმცა წლების წინ, როდესაც საქართველოში ციფრული ტექნოლოგიის სწავლის აუცილებლობა დადგა, მაშინ, ნინოსგან განსხვავებით, მისი ასაკის ადამიანები რთულ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ. ნინოს თავისივე ასაკის მეგობრების გამოცდილებაზე ვკითხე და მითხრა რომ ციფრული წიგნიერების უნარები მეტ-ნაკლებად განვითარებული აქვთ, თუმცა არიან ისეთებიც, ვისაც ონლაინ ბანკის სიკეთეებიც კი ვერ დავანახეო.

ინგლისური ენის ცოდნის გარდა ნინოს უპირატესობა ციფრული წიგნიერების გზაზე მხატვარ-დიზაინერის პროფესიამაც განაპირობა. იმის გამო, რომ მას ფერისა და ფაქტურის აღქმის განსაკუთრებული უნარი და გამოცდილება აქვს, ეს ნინოს ვიზუალურად წიგნიერ ციფრულ იმიგრანტად აქცევს. რას ვგულისხმობ ამაში? ვიზუალური წიგნიერება ერთ-ერთი მიმართულება ახალი დროის წიგნიერებებს (New Literacies) შორის, მედიაწიგნიერებასთან ერთად და გულისხმობს იმას, რომ ანალიზი შეეხება არა სიტყვებს, არამედ ფოტოს, ვიდეოს, ილუსტრაცია და ა.შ, ანუ ყველაფერს, სადაც აღქმის ობიექტია არა ნაწერი/ნაბეჭდი ტექსტი, არამედ ილუსტრაცია. ვიზუალური წიგნიერების უნარები ონლაინ-შოპინგის დროს მეხმარება არ მოვტყუვდე რას ვყიდულობო, მითხრა ნინომ. გარდა ამისა, როდესაც YouTube-ზე სხვადასხვა ვიდეოებს ვუყურებ, უკვე პირველი წამიდან შემიძლია ვთქვა, რამდენად რეალურია ის რასაც ვუყურებ და ღირს თუ არა მასზე დროის ხარჯვაო.

ინფორმაციას მისაღებად იყენებს ლეპტოპსა და თავის სმარტფონს. საძიებო სისტემებიდან არჩევანს Google-სა და YouTube-ზე აკეთებს. ინფორმაცია ბევრად მრავალფეროვანი, მოკლე და გასაგებიაო. ამ ეპიზოდის გმირი, საძიებო სისტემების გამოცდილებაზე საუბრისას, ისევ ახსენებს ინგლისურ და რუსულ ენას, რაც მის უპირატესობაზე მეტყველებს. წარმოიდგინეთ მისივე ასაკობრივი ჯგუფის სხვა წარმომადგენელი, რომელიც ინფორმაციას გუგლში ქართულად ეძებს. რას ხედავს ნინო და რას ხედავს ის ციფრული იმიგრანტი, რომელიც საძიებო ენად იყენებს მხოლოდ ქართულს, ან უკეთეს შემთხვევაში ქართულ და რუსულ ენებს?

ნინო თოფურიძე ცნობილი ტელეწამყვანის და ერთ-ერთ პირველი ტელე-დიქტორის, ლია მიქაძის შვილია, თუმცა დღეს ნინო ტელევიზორს თითქმის აღარ უყურებს. გაქრა შემეცნების და ტელევიზიის მიმართ პატივისცემის მიზეზებიო, აღნიშნა ნინომ, თანამედროვე ქართულ სატელევიზიო არხებზე საუბრისას და ის ამბებიც გაიხსენა, როცა დედას ტელევიზიაში დაჰყავდა.

ციფრული ტექნოლოგიებისა და ინტერნეტის სიკეთეებზე საუბრისას ყოველთვის არსებობს, სულ მცირე, ერთი „მაგრამ“. ნინო თოფურიძისთვის ეს სმარტფონზე დამოკიდებულებით აიხსნება. იმისთვის რომ კაფეში ტელეფონ-მომარჯვებულ ახალგაზრდა წყვილს ან ზებრაზე ტელეფონში ჩარგულ ახალგაზრდებს არ დავემსგავსო, გამოსავალი აპლიკაციების შემცირებასა და ტელეფონის სახლში დატოვებაში ვიპოვე, როცა ვიცი რომ გარეთ თეატრის, კინოს ან სხვა ღონისძიებისთვის გავდივარო. ვუსმენდი და ვფიქრობდი, ნეტა მეც შემეძლოს ამის გაკეთება? იქნებ მეცადა? იქნებ გამოვიდეს?

მედიაწიგნიერების ექსპერიმენტი

ტელევიზორს არ ვუყურებო, ხაზგასმით მითხრა ნინო თოფურიძემ, ამიტომ მედიაწიგნიერების ექსპერიმენტისთვის ისევ ფეისბუქს მივმართეთ. გავხსენით და დავიწყეთ მისი ნიუსფიდის თვალიერება. ჩვენ რომ ყველა ის სარეკლამო შინაარსის ინფორმაცია წაგვეკითხა, რაც ნინოს ნიუსფიდში შემოგვხვდა, ალბათ რეკლამით ფულსაც ვიშოვიდით, ამიტომ სადღაც უნდა გავჩერებულიყავით და ასე სქროლვა-სქროლვაში მივადექით სტატიას კოვიდ-პასპორტების შესახებ. ნინოსთვის ეს ოდნავ მტკივნეული საკითხია, იმიტომ რომ თავად აცრილი არ არის ჯანმრთელობის პრობლემის გამო და იმის გამოც, რომ მას უბრალოდ არ მოსწონს აცრის საშუალებით ყველას ერთი ნიშის ქვეშ გაერთიანება. ყველა ქვეყანას პანდემიასთან ბრძოლის საკუთარი სტრატეგია უნდა ჰქონდესო, ამიტომ კოვიდ-პასპორტის შემოღება თავისუფლების შეზღუდვად და კონტროლის დაწესების საშიშ პრეცედენტად მიმაჩნიაო.

მედიაწიგნიერების ყველა კითხვას ნინო თოფურიძემ მეტ-ნაკლები წარმატებით უპასუხა:

1. ვინ შექმნა ამბავი?

პასუხი: Jam news-მა.

კომენტარი: ჯემნიუსი ონლაინ-მედია პლატფორმაა კავკასიაში მიმდინარე ამბებზე. ვებგვერდის ინფორმაციით, მათი რედაქცია აერთიანებს რეგიონში მცხოვრებ ჟურნალისტებს, მოქალაქე-რეპორტიორებს, და ექსპერტებს. საიტზე ხშირად ნახავთ ანალიტიკურ სტატიებს და მულტიმედია პროდუქტს. ნინოს ვკითხე, რამდენად იცოდა ამ ონლაინ მედიის შესახებ, რაზეც მიპასუხა რომ პირველად ესმის. ინფორმაცია კი მის ნიუსფიდში თემის აქტუალობის გამო მოხვდა. ეს ალბათ ის ინფორმაციაა, ყველასთან რომ ამოვარდებაო. ამაზე Jam News-ის ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებული სტატისტიკაც მეტყველებს, რომლის თანახმადაც 21 ნოემბრის მონაცემებით, სტატია კოვიდ-პასპორტების შესახებ ყველაზე პოპულარულია მკითხველებს შორის. 2. რა მეთოდებია გამოყენებული ჩემი ყურადღების მისაპყრობად?

პასუხი: ფოტო, სადაც აეროპორტის გამშვები პუნქტი ჩანს. მეგონა კიდევ ახალი სამოგზაურო რეგულაციები დაწესდა და ვიფიქრე რომ წავიკითხავო, თუმცა სათაურმა სხვა რამე უთხრა.

კომენტარი: ფეისბუქის ნიუსფიდში კოვიდ-პასპორტების შესახებ ეს სტატია მისმა მეგობარმა გააზიარა. ყურადღება კი აეროპორტის სარეგისტრაციო დახლის ფოტომ მიიქცია. ნინოს მოგზაურობა უყვარს, ან ვის არ უყვარს? აეროპორტი ასეთი ადამიანებისთვის ჯადოსნური ადგილია, ამიტომ ფოტოს გამოქვეყნებით მკითხველი გაცილებით სწრაფად და ეფექტურად რეაგირებს, რამაც ნინოს შემთხვევაშიც იმუშავა, იმის მიუხედავად რომ კოვიდ-პასპორტს ვერ მიიღებს თუ არ აიცრება. 3. როგორ აღიქვამს მესიჯს სხვადასხვა ადამიანი?

პასუხი: ცხადია იქნებოდნენ ისინიც, ვინც მაშინვე გაიქცეოდნენ კოვიდ-პასპორტის ასაღებად, ისევე როგორც ისინიც ვინც ჩემსავით გაღიზიანდებოდნენ.

კომენტარი: ნინოს პასუხი ზუსტია. სტატიის ქვეშ არსებული კომენტარებიც ამას ადასტურებს.

4. რა იდეოლოგია/შეხედულებები/ღირებულებები დგას ამ ამბის უკან?

პასუხი: ალბათ ის, რომ მალე კოვიდ-პასპორტის გარეშე ვერსად წავალთ და ვერაფერს გავაკეთებთ. კომენტარი: ნინოს პასუხი ზუსტია. კოვიდ-პასპორტის შემოღების მთავარი იდეა ის არის რომ ადამინებმა გააცნობიერონ რა პრობლემების წინაშე დადგებიან პასპორტის გარეშე. სტატიაში, რომელიც აღნიშნულ სიახლეს ეხმიანება, აეროპორტის ფოტოს გამოყენება გადაადგილების თავისუფლებასთან დაკავშირებულ მესიჯს აგზავნის. იმუშავებს თუ არა ეს მესიჯი ნინოს შემთხვევაში, ჯერ არ ვიცით. პოდკასტის ჩაწერისას ეს ნამდვილად არ მიგრძვნია. 5. რა არის გამოტოვებული?

პასუხი: გამოტოვებული არაფერია. ის რაც კოვიდ-პასპორტს ეხება აქ ყველაფერი ნათქვამია.

კომენტარი: ამ კითხვაზე პასუხს ვერ გავცემთ, თუ სტატია ბოლომდე არ წავიკითხეთ. ნინომ დასკვნა მხოლოდ სტატიის სათაურზე დაყრდნობით გააკეთა, რაც სრულს სურათს არ იძლევა.

56 წლის ნინო თოფურიძის ისტორია, ციფრულ ტექნოლოგიებთან დაკავშირებული მისი გამოცდილებები და ღიაობა, რომელსაც ის სიახლეების მიმართ იჩენს ნამდვილად წარმოადგენს მისი, როგორც ციფრული იმიგრანტის უპირატესობას. მისგან ბევრი ისეთი რჩევაც მივიღე, რომელსაც სიამოვნებით მოვარგებდი ჩემს ციფრულ ცხოვრებას. მედიაწიგნიერების გამოცდაც გადალახულია, თუმცა კრიტიკული მედია წიგნიერების გაუმჯობესებისთვის გზა მაინც გასავლელია.