მედიაჩეკერი ხუთ ასეთ, საინტერესო ისტორიას გაგაცნობთ.

1938 წლის 30 ოქტომბერს უელსმა რადიოსადგურ CBS-ში პიესა “სამყაროების ომი“ დადგა. წარმოდგენაში მარსიანელები დედამიწას იპყრობდნენ და ადამიანებს ანადგურებდნენ. მეორე დღეს ამერიკულ პრესაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ შოუს მსვლელობის პარალელურად ამერიკის ქუჩები მასობრივმა პანიკამ და ისტერიამ მოიცვა, ადამიანების დაშავდნენ და დაიღუპნენ კიდეც. (საუბრობდნენ თვითმკვლელობის შემთხვევებზე).

ამ ამბიდან რამდენიმე ათწლეულის შემდეგ გაირკვა, რომ ისტორია გაზვიადებული იყო. რადიოპიესის 75 წლის იუბილეზე ამერიკულმა გამოცემამ Slate -მა ვრცელი სტატია გამოაქვეყნა, რომელშიც ნათქვამი იყო, რომ იმ საღამოს CBS-ის შოუს ძალიან ცოტა ადამიანი უსმენდა, იმდენად ცოტა, რომ ყველა მათგანსაც რომ დაეჯერებინა რასაც იქ ყვებოდნენ, მასობრივ ისტერიას მაინც ვერ გამოიწვევდა.

აღმოჩნდა, რომ ამერიკული ბეჭდური მედიის ნაწილმა პანიკის შესახებ ტყუილი სპეციალურად გაავრცელა. გაზეთებს სურდათ რადიოს, როგორც ინფორმაციის წყაროს დისკრედიტაცია მოეხდინათ და იმ დროისათვის მზარდი პოპულარობის მქონე კონკურენტი ჩამოეშორებინათ.

მეორე ისტორიაც 30-იანი წლების ამერიკას უკავშირდება. New York Times-ის პულიცერის პრემიის მფლობელი რეპორტიორი, ვოლტერ დიურანტი 1922-1936 წლებში გაზეთის მოსკოვის ბიუროს ხელმძღვანელი იყო. მას ეკუთვნოდა იმ ინფორმაციის უდიდესი ნაწილი, რომელიც ამერიკაში საბჭოთა კავშირის შესახებ ვცრელდებოდა. არაერთი საინტერესო რეპორტაჟის ავტორ დიურანტს 1931 წელს პულიცერის პრემიაც კი გადასცეს. თუმცა მალე გაირკვა, რომ მისი ნამუშევრების ნაწილი საბჭოთა პროპაგანდას ემსახურებოდა და ხშირად რეალობას იყო აცდენილი.

დიურანტის ყველაზე ცნობილი ტყუილი 1932-33 წლებში უკრაინაში შიმშილობის ამბის დამალვა იყო. ინფორმაცია მალე მაინც გავრცელდა ბრიტანულ პრესაში, დიურანტი კი ჯიუტად უარყოფდა სიტუაციის სიმძაფრეს და წერდა, რომ მართალია პირობები ძალიან ცუდი იყო, მაგრამ ეს არ იყო შიმშილობა.

ათეული წლების შემდეგ სხვადასხვა ორგანიზაციები და ადამიანთა ჯგუფები ჟურნალისტისთვის პულიცერის პრემიის ჩამორთმევას მოითხოვდნენ. პულიცერის კომიტეტმა ამ საკითხზე ორჯერ, 1990 და 2003 წელს იმსჯელა, თუმცა ეს გადაწყვეტილება არ მიიღო. კომიტეტის წევრების აზრით, დიურანტი იმსახურებდა პრიზს იმ სტატიებისთვის, რაც 1932 წლამდე დაწერა და რაც ტყუილი არ იყო. მის საქციელს ბევრი იმით ამართლებდა, რომ სტალინის დიქტატურის პირობებში კომპრომისების გარეშე მოსკოვში მუშაობა თითქმის წარმოუდგენელი იყო და დიურანტსაც დიდი არჩევანი არ ექნებოდა.

მასალაში ჟურნალისტი ჯენეტ კუკი 8 წლის ჰეროინდამოკიდებული ბიჭის ისტორიას ყვებოდა და დეტალურად აღწერდა მის ყოველდღიურ ცხოვრებას. ამ მასალისთვის ჟურნალისტმა პულიცერის პრემია მიიღო.

ამ შემთხვევაშიც, მალე გაირკვა, რომ ისტორია გაყალბებული იყო და „ჯიმი“ რეალურად არ არსებობდა. Washington Post-მა ბოდიში მოიხადა, კუკი კი იძულებული გახდა ჯილდო უკან დაებრუნებინა და პოსტი დაეტოვებინა. ეს ერთადერთი შემთხვევაა პულიცერის ისტორიაში, როდესაც პრიზი უკან დააბრუნეს.

2014 წლის ნოემბერში, ჟურნალმა Rolling Stone-მა, ვრცელი სტატია გამოაქვეყნა სათაურით - "A Rape on Campus“ ( გაუპატიურება კამპუსში). მასალის ავტორი ჟურნალისტი საბრინა ერდელი ყვებოდა ვირჯინიის უნივერსიტეტის სტუდენტი გოგონას, ჯეკის ამბავს, რომელიც, მისი მტკიცებით ჯგუფური გაუპატიურების მსხვერპლი იყო. სტატიაში დეტალურად იყო აღწერილი, როგორ შეიტყუა ჯეკი მეგობარმა ბიჭმა ბნელ ოთახში, სადაც კიდევ რამდენიმე ბიჭი დახვდა და დაახლოებით 3 საათის განმავლობაში ძალადობდნენ მასზე. სტატიას დიდი გამოხმაურება მოჰყვა, როგორც უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობის, ისე მედიისა და პოლიციის მხრიდან.

თუმცა, გამოძიების შედეგად ვერც სხვა ჟურნალისტებმა და ვერც პოლიციამ, მტკიცებულებები ვერ აღმოაჩინეს. მოგვიანებით კი გაირკვა, რომ Rolling Stones-ის ჟურნალისტმა სათანადოდ არ გამოიძია დეტალები და მხოლოდ ერთ წყაროზე, ე.წ. მსხვერპლზე დაყრდნობით მოამზადა მასალა. ისტორიის სიყალბე სტატიის გმირმაც აღიარა. აღმოჩნდა, რომ მან ეს ამბავი იმ ბიჭის ყურადღების მისაქცევად მოიგონა, რომელიც მოსწონდა. თუმცა, იგი ამბობდა, რომ ინტერვიუს დროს თავისი გამოგოილი ამბის თავადაც სჯეროდა.

Rolling Stones-ს ამ ამბის გამო არაერთხელ მოუხდა ბოდიშის მოხდა. 2016 წელს გამართულ სასამართლოზე ჟურნალს უნივერსიტეტიდან შესული საჩივრების გამო 1 მილიონი დოლარის, საბრინა ედერლის კი 2 მილიონ დოლარამდე ჯარიმის გადახდა დაეკისრა. Pointer Institute-მა ამ ამბავს „ წლის შეცდომა“ უწოდა ჟურნალისტიკაში.

ნისენი მანამდე ხელმძღვანელობდა საგამომცემლო სახლს Actes Sud-ს, რომელმაც ალექსეევიჩის წიგნები ფრანგულად გამოსცა და პირადადაც იცნობდა მწერალს. ამ დეტალის პოსტის სანდოობაში ეჭვი ბევრს არ შეუტანია, არც ის გადაუმოწმებიათ, რომ ანგარიში ახალი შექმნილი იყო და ეს ინფორმაცია მისი მფლობელის მხოლოდ მეოთხე პოსტი იყო.

ინფორმაცია გაავრცელა რუსეთის არაერთმა მედიასაშუალებამ, მათ შორის: Rossiiskaya Gazeta-მ, RIA Novosti-მ, ასევე Current Time TV-მ, რომელიც რადიო თავისუფლებისა და ამერიკის ხმის ერთობლივი პროექტია. რუსეთს არც ევროპული გამოცემები ჩამორჩნენ- ალექსეევიჩი მკვდრად გამოაცხადეს ფრანგულმა Le Figaro-მ და მთავარმა პორტუგალიურმა ყოველდღიურმა გამოცემამ Diario de Noticias.