სამთავრობო პროპაგანდა, რომელსაც განსაკუთრებით, ავტორიტარული რეჟიმები იყენებდნენ, ყველა დროში არსებობდა, თუმცა სოციალური ქსელების ეპოქაში მან ახლებური - დიდწილად, ანონიმური სახე მიიღო. განსაკუთრებით, ფეისბუქზე მთავრობა გველაპარაკება ანონიმური ან დაქირავებული მომხმარებლების (ტროლების) პირით. ტროლები „ქართულ ოცნებასთან“ ოფიციალურად არ ასოცირდებიან (და როგორც წესი, გამალებით უარყოფენ ხელისუფლებასთან რაიმე კავშირს), თუმცა რეალურად, ისინი იმ მესიჯების გავრცელებას უწყობენ ხელს, რაც მთავრობის სასიცოცხლო ინტერესებშია.

იმის მიუხედავად, რომ სამთავრობო პროპაგანდამ ინფორმაციულ ეპოქაში ესეთი რადიკალური სახეცვლილება განიცადა, მასთან ბრძოლის ტექნოლოგია ჯერ კიდევ განვითარების საწყის ეტაპზეა.

ტროლებთან ბრძოლის ყველაზე გავრცელებულ ხერხებს შორის არის: იგნორირება, წაშლა და მითების გაქარწყლება (მათთან დებატებში შესვლა და სიმართლის დამტკიცება). თუმცა ეს მეთოდები ყოველთვის არ მუშაობს და ზოგჯერ, კონტრპროდუქტიულიცაა.

იქიდან დავიწყოთ, რომ თუ ტროლებს უყურადღებოდ დავტოვებთ, ეს ვერ შეაჩერებს მათ მიერ ყალბი ინფორმაციების გავრცელებას და ადამიანების დატერორებას. მათი მიზანი ის არის, რომ ხილვადობა ჰქონდეთ - რაც შეიძლება მეტმა ადამიანმა დაინახოს ის, რომ ისინი ბევრნი არიან.

ზოგჯერ მათი დამქირავებლები იმასაც არ აქცევენ ყურადღებას, თუ რამდენად დამაჯერებელია ტროლების გამოგონილი სახელები. მაგალითად, ყოფილა ისეთი შემთხვევები, როდესაც „ქართული ოცნების“ მიერ სოციალურ ქსელებში დადებულ განცხადებებს აშკარად არაქართულენოვანი ფეისბუქ პროფილები იწონებდნენ. ამ შემთხვევაში, დამკვეთებისთვის მთავარი სიმრავლის ეფექტის შექმნაა. ტროლების იგნორირებით კი სიმრავლის ეფექტს ვერ მოვერევით.

ტროლებთან ბრძოლის ეფექტური მეთოდი არც მათი სოციალური ქსელებიდან მასობრივად წაშლა გამოდგა. „მეტას“ ბოლო ანგარიშის მიხედვით, კომპანიამ ფეისბუქიდან 2022 წლის ბოლო კვარტალში 1 მილიარდ 300 მილიონი ყალბი პროფილი წაშალა. წაშლილი ყალბი პროფილების ეს ასტრონომიული რაოდენობა მით უფრო განსაცვიფრებელია იმ ფონზე, როდესაც წინა კვარტლების სტატისტიკაც დაახლოებით მსგავსია. ისე ჩანს, რომ ტროლები ცხრათავიანი დრაკონებივით არიან: რამდენ თავსაც აჭრიან, იმდენი ამოსდით.

ტროლების წაშლას კიდევ უფრო არაეფექტურ ტაქტიკად აქცევს ისიც, რომ სოციალური ქსელებისთვის ტროლების ამოცნობა ბევრად უფრო რთულია, ვიდრე ბოტების (ავტომატიზირებული პროფილების). ტროლს შეუძლია, რომ დამაჯერებელი „ლეგენდა“ შექმნას საკუთარ გამოგონილ „მე“-ზე. ამის გამო, ზოგჯერ სოციალური ქსელების ინდივიდუალურ მომხმარებლებსაც კი უჭირთ ტროლების ამოცნობა, არათუ სოციალური ქსელების მონიტორინგის სისტემებს. ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, ტროლების წაშლის მეთოდით ანონიმურ პროსამთავრობო პროპანდას ყოველთვის ეფექტურად ვერ დავუპირისპირდებით.

მითების გაქარწყლება და ფაქტების შემოწმება მართალია ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტებია ყალბი პროფილების წინააღმდეგ, თუმცა ისინიც ყოველთვის პოლიტიკურად ეფექტური არ არის ხოლმე. მაგალითად, ზოგიერთი კვლევა გვიჩვენებს, რომ ყალბი ფაქტების შემოწმება და მათი გასწორება არ ცვლის ამომრჩევლების ნდობას პოპულისტი ლიდერებისა და მათი არგუმენტების მიმართ. ამის მიზეზი მრავალგვარი შეიძლება იყოს, თუმცა ძირითადად, მაინც ყველაფერი ფსიქოლოგიურ ფაქტორებს და განსაკუთრებით კოგნიტურ მიკერძოებებს (მათ შორის, საკუთარი მოსაზრების მიმართ მიკერძოებას) შეიძლება დავაბრალოთ.

ზემოთქმულის გათვალისწინებით, აშკარაა, რომ ტროლებთან ბრძოლის ახალ მეთოდებზე ფიქრი ჩვენი საუკუნის ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევაა. ვფიქრობ, იმის ნაცვლად, რომ ვებრძოლოთ ტროლების არსებობას ტექნოლოგიური ხერხებით, აქცენტი უფრო მეტად უნდა გავამახვილოთ იმაზე, თუ რამდენად შეიძლება პოლიტიკურ სივრცეში მათი მესიჯების განეიტრალება.

ტროლებთან ბრძოლის ინოვაციური მიდგომების ერთ-ერთ, მეტნაკლებად წარმატებული მაგალითია „ნაფო“ („NAFO“). ეს არის პოპულარული ინტერნეტ მოძრაობა, რომელიც ვირტუალურ სივრცეში რუსეთის საინფორმაციო კამპანიას უპირისპირდება. მისი წევრები სატირას და ე.წ. „მიმებს“ იყენებენ იმისთვის, რომ რუსული პროპაგანდის მესიჯები გაანეიტრალონ.

„ნაფოს“ მსგავსი ინიციატივები ერთი მხრივ, იმპერიალისტურ პროპაგანდასთან ბრძოლის ტრადიციულ პოლიტიკურ საშუალებებს ეყრდნობიან; მეორე მხრივ, ისინი სოციალური ქსელების ლოგიკას კი არ უპირისპირდებიან, არამედ პირიქით, ვირტუალური ეკოსისტემების თავისებურებებს სათავისოდ, კეთილი მიზნებისთვის იყენებენ. ალბათ სწორედ ამიტომ დაიმსახურა „ნაფომ“, როგორც უკრაინის თავდაცვის მინისტრის ოლექსი რეზნიკოვის, ისე, ესტონეთის პრემიერ-მინისტრის, კაია კალასის ქება-დიდება.

„ქართული ოცნების“ ინტერენტ პროპაგანდასთან დაპირისპირებისთვის ტროლებთან ბრძოლის პარადიგმისა და მეთოდოლოგიის გაფართოება გვჭირდება. ამისთვის შეგვიძლია დავეყრდნოთ საერთაშორისო გამოცდილებას, ან მოვიფიქროთ რაიმე ახალი, რომელიც საინფორმაციო ომის სასწორს სამოქალაქო საზოგადოებისკენ და დემოკრატიისკენ გადმოხრის.