დარწმუნებული ვარ, თქვენც მიდიხართ 26 ოქტომბერს
დაგეგმილ საპარლამენტო არჩევნებზე და გაცნობიერებულიც გაქვთ, როგორი
კრიტიკული მნიშვნელობა აქვს თქვენს ხმას.
თუმცა, თუ ჯერ კიდევ არ გადაგიწყვეტიათ ვის ირჩევთ და ამ თვითგამორკვევის პროცესში დამხმარე ინსტრუმენტად სხვადასხვა ორგანიზაციის მიერ ჩატარებულ წინასაარჩევნო რეიტინგებს იყენებთ, ამ ბლოგში გაგიზიარებთ საკვანძო კითხვებზე პასუხებს, რის მიხედვითაც შეგიძლიათ შეაფასოთ მედიასაშუალებების მიერ გაშუქებული კვლევის სანდოობა:
(შენიშვნა: ბლოგში გამოყენებული ყველა ქარდი შედგენილია „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის" მიერ 2024 წლის არჩევნებისთვის მომზადებული სახელმძღვანელოს მიხედვით)
1. ვინ ატარებს
წინასაარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის კვლევას?
2. რა
მოთხოვნებს უნდა აკმაყოფილებდეს საზოგადოებრივი აზრის
კვლევა?
3. რა უნდა იყოს მითითებული საზოგადოებრივი
კვლევის შედეგების გამოქვეყნებისას?
ამას საარჩევნო
კოდექსის 51-ე მუხლი განსაზღვრავს:
4. რა იკრძალება და რა ხდება წინასაარჩევნო
საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გამოქვეყნების წესების
დარღვევის შემთხვევაში?
5. ვინ და როგორ არეგულირებს წინასაარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გამოქვეყნების წესებს?
როგორც ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის გაიდში ვკითხულობთ: „მედია
საარჩევნო პროცესის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რგოლია და ის
განსაკუთრებულ როლს ასრულებს საზოგადოების ინფორმირების, საარჩევნო
პროცესების გამჭვირვალობის საქმეში”. ამ როლის
შესასრულებლად კრიტიკულად მნიშვნელოვანია მედიასაშუალებებმა
საზოგადოერივი აზრის კვლევისა და გაშუქების დროს ადგილობრივი
საკანონმდებლო რეგულაციები და საერთაშორისო სტანდარტები დაიცვან.
„მაუწყებელთა ქცევის კოდექსით გათვალისწინებული პრინციპებისა და წესების დარღვევებს განიხილავენ და რეაგირებას ახდენენ მაუწყებელთა თვითრეგულირების მექანიზმები მათივე დადგენილი წესების შესაბამისად”-მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის (27-ე მუხლი). ხოლო :
მაგალითად, 19 სექტემბერს კომუნიკაციების კომისიამ საზოგადოებრივი აზრის კვლევის კანონდარღვევით გაშუქების მიზეზით, ტელეკომპანია „ბი ემ ჯის” სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა - „კერძოდ, კვლევის გამოქვეყნებისას ტელეკომპანიის მიერ დაირღვა საქართველოს „საარჩევნო კოდექსი“, რომლის მიხედვითაც არჩევნებთან დაკავშირებული საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გაშუქებისას მაუწყებელი ვალდებულია მიუთითოს კვლევის დამკვეთი, გამოკითხვის თარიღი, შესაძლო ცდომილების ფარგლები და ასევე, ფასიანია თუ უფასო გამოკითხვა”.
რაც შეეხება რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოს, მისი გადაწყვეტილება შესაძლებელია გასაჩივრდეს სააპელაციო სასამართლოში. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.
„მედიის წარმომადგენლების მიერ საქმიანობის განხორციელებისას არსებითია მიუკერძოებლობისა და სამართლიანობის პრინციპების დაცვა, საარჩევნო პროცესის და პროცედურების მაღალი პასუხისმგელობის გრძნობითა და პროფესიონალიზმით გაშუქება, რათა არავის მისცენ მათით მანიპულირების საშუალება და ამომრჩევლებს ინფორმაცია ობიექტურად მიაწოდონ.” მედიასაშუალებები რომ ამ პრინციპებს იცავდნენ, როგორც რიგით ამომრჩევლებს, ძალიან დიდი რესურსი დაგვეზოგებოდა და, გარდა ზემოთ ხსენებული მარკერებისა, კიდევ დამატებითი სანდოობის ტესტის ჩატარება არ მოგვიწევდა.
სამწუხაროდ, დღევანდელ ქართულ რეალობაში, როცა რომელიმე მედიასაშუალების მიერ გამოქვეყნებული წინასააარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგებს ეცნობი და სანდობიის დადგენას ცდილობ, აუცილებლად დაუსვი შენს თავს კითხვა - რომელიმე პოლიტიკური პარტიის ინტერესების გამტარებელი ხომ არ არის ეს მედია.
მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის თანახმად, მაუწყებლები ვალდებულები არიან, უზრუნველყონ მათ ეთერში წარმოდგენილი საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგების საფუძვლიანობა, საიმედოობა და არ დაუშვან საზოგადოებრივი აზრით მანიპულირება.
თუმცა, მაგალითისთვის, აგვისტოსა და სექტემბერში ორი სხვადასხვა ტელევიზიის დაკვეთით ჩატარებული წინასააარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგებს შორის ისეთი სხვაობაა, რთულია ობიექტური რეალობის დადგება, რადგან ორივე ტელევიზია მხარეს წარმოადგენს:
1. გორბის
კვლევა - არჩევნები 2024
2. Edison Research
-ის კვლევა - არჩევნები 2024
მესმის, შეიძლება დაგრჩეთ შთაბეჭდილება, რომ ეს ყველაფერი თქვენგან დამატებით ძალისხმევას მოითხოვს, მაგრამ იმ პირობებში, როცა ქვეყნის წამყვანი მედიასაშუალებები სახელისუფლებო ან ოპოზიციური პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის იარაღად იქცნენ, 26 ოქტომბრის არჩევნები კი ჩვენს მომავალს განსაზღრავს, ყურადღების მოდუნების ფუფუნება არ გვაქვს.
ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ
ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.
