"ამ წუთებში ცნობილი გახდა, რომ პოლონეთში საქართველოს სრულუფლებიანმა ელჩმა ილია დარჩიაშვილმა პროტესტის ნიშნად თანამდებობა დატოვა", - ეს ტექსტი, ამავე სათაურით, გამოცემა presa.ge-მ 20 ივნისს გამოაქვეყნა, იმ მოვლენების პარალელურად, რაც თბილისში, საქართველოს პარლამენტში, მართლმადიდებლობის საპარლამენტთაშორისო გენერალურ ასამბლეაზე რუსი დეპუტატის მიერ თავმდჯომარის სავარძლის დაკავებას მოჰყვა.

მასალა, სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებიდან ერთ საათში 70-მდე ადამიანმა გააზიარა, მოქალაქეები წერდნენ, რომ ელჩის საქციელი გმირობის ტოლფასია.

როგორც "მედიაჩეკერმა" გაარკვია, presa.ge-ს მიერ გავრცელებული ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება. ელჩის მიერ თანამდებობის დატოვებას არ ადასტურებენ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში. აღნიშნული ინფორმაცია სხვა მედიასაშუალებებმაც გადაამოწმეს, presa.ge-მ კი გამოქვეყნებული ტექსტი ვებგვერდიდანაც და სოციალური ქსეიდანაც ისე წაშალა, რომ მკითხველისთვის შეცდომის შესახებ არ უცნობებია.

 

შეგახსენებთ, დღეს, 20 ივნისს, თბილისში, საქართველოს პარლამენტის შენობაში მართლმადიდებლობის საპარლამენტთაშორისო გენერალური ასამბლეის სესია მიმდინარეობდა, რომელიც რუსეთის დუმის დეპუტატმა სერგეი გავრილოვმა გახსნა. გავრილოვი სესიას საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძლიდან უძღვებოდა. ამ ფაქტს მოქალაქეთა და ოპოზიცისს აღშფოთება მოჰყვა. “ევროპული საქართველოსა” და “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” დეპუტატებმა ასამბლეის მონაწილეებს სესიის გაგრძელების საშუალება არ მისცეს, მოქალაქეებმა კი სოციალური ქსელით პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დააორგანიზეს.

ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის პოსტზე ეკატერინე ტიკარაძის დანიშვნამდე ორი დღით ადრე, რომელსაც მანამდე საჩხერის სამედიცინო ცენტრის ხელმძღვანელის თანამდებობა ეკავა, ტელეკომპანია “იმედმა” სწორედ ამ კლინიკის “საერთაშორისო აღიარების” შესახებ ამბავს კვირის შემაჯამებელ გადაცემაში - “იმედის კვირა” 10 წუთიანი სიუჟეტი მიუძღვნა.

“სიკვდილს გადარჩენილი პაციენტების ისტორიები საჩხერის საავადმყოფოდან. "იმედის კვირა" იმ დაწესებულებას სტუმრობდა, რომელიც მომავალში საერთაშორისო აღიარებას ელოდება. თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისად აღჭურვილი საავადმყოფო არა მარტო საჩხერეში, არამედ ქვეყნის მასშტაბით ერთ-ერთ მოწინავე ადგილს იკავებს. ეს არის კლინიკა, რომელიც ჭიათურელ მაღაროელებს უფასოდ მოემსახურება, ამის შესახებ მათ მთავრობის წარმომადგენელმა მიმდინარე კვირას აცნობა”, - ასე წარადგინა წამყვანმა თემა.

ამის შემდეგ სიუჟეტში უკვე ჟურნალისტი გვიყვება, რომ “აქ მთავარი სიკვდილზე გამარჯვებაა, მართვითი სუნთქვით რეანიმაციულ განყოფილებაში და კომატოზური მდგომარეობიდან გამოყვანა, საჩხერის საავადმყოფოს ექიმებისთვის მარტივი არ არის”.

სიუჟეტიდან აღნიშნული კლინიკის მედპერსონალის მხრიდან „უმძიმესი ბრძოლისა და შრომის შედეგად“ გადარჩენილი სიცოცხლეების შესახებ ისტორიები მოვისმინეთ და იმ „ულტრათანამედროვე“ აპარატურისა და ტექნიკის შესახებ მივიღეთ ინფორმაცია, რომელსაც საჩხერის კლინიკა ფლობს.

„საჩხერის რეანიმაციულ განყოფილებაში სულ 10 ინდივიდუალური პალატაა, ყველა ოთახი თანამედროვე, მაღალი საერთაშორისო აპარატურითა და ინვენტარითაა აღჭურვილი“, - ვისმენთ სიუჟეტიდან და იმ მომსახურებების შესახებ დეტალურად ვიღებთ ინფორმაციას, რომლითაც „ათობით საჩხერელი და სხვადასხვა რეგიონიდან ჩამოსული პაციენტები ყოველდღიურად სარგებლობს“.

„2018 წლის აპრილში საავადმყოფოში გაიხსნა ჰემოდიალეზის განყოფილება, თანამედროვე სტანდარტის 14 სპეციალური აპარატით სარგებლობა უფასოა საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ფარგლებში. ჰემოდიალეზის განყოფილების გახსნიდან დღემდე პროფესიონალმა ექიმებმა დახმარება 50 ადამიანზე მეტს გაუწიეს. ჰემოდიალეზის განყოფილება რეგიონში ახალია და ადგილობრივებს კვირაში ოთხჯერ დედაქალაქში ჩასვლა აღარ უწევთ“, - განმარტავს ჟურნალისტი.

ამასთან, ის ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ საჩხერის სამედიცინო ცენტრი ერთ-ერთი მოწინავეა არა მარტო რეგიონში არამედ ქვეყნის მასშტაბით, რომ წლებია საავადმყოფო საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად ფუნქციონირებს. ყველაფერს თან კლინიკის შიდა პერიმეტრის კადრები ახლავს, რის ფონზეც ჟურნალისტი გვიყვება:

„ასე გამოიყურება კლინიკის საოპერაციო, ახალი თანამედროვე სამედიცინო ტექნიკით, დაწესებულების ხელმძღვანელობის ინიციატივით შეიძინეს გულის კონორანოგრაფიის სპეციალური აპარატი, რომელიც სისხლძარღვების გამოკვლევებისთვის არის საჭირო, გარდა ამისა, კლინიკაშია უნიკალური, 2018 წელს გამოშვებული ვიდეოენდოსკოპური აპარატი, რომლითაც საჭმლის მომნელებელი სისტემის დეტალური კვლევა ხდება“.

სიუჟეტიდან ისიც შევიტყვეთ, რომ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის წარმომადგენელი საჩხერის საავადმყოფოს მუშაობას აქტიურად აკვირდება, სულ მალე დაწესებულება სამედიცინო სფეროში ერთ-ერთ მაღალ საფეხურზე აიწევს და აისო სერტიფიკატს მიიღებს, სერტიფიცირების პროცესი უკვე დაწყებულია.

„საჩხერის სამედიცინო ცენტრში, სულ 500 ადგილობრივია დასაქმებული. დაწესებულება მუდმივად ცდილობს ექიმებისა და მედპერსონალის განვითარებასა და გადამზადებას. რამდენიმე დღის წინ საავადმყოფოშივე გაიხსნა უფასო საბავშვო ბაღი მხოლოდ საავადმყოფოს თანამშრომლების შვილებისთვის. საჩხერის სამედიცინო დაწესებულება თანამშრომლობს თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტთან და აქტიურად მონაწილეობს მომავალი ექიმების აღზრდაში… საჩხერის საავადმყოფოს წინ დიდი გეგმები აქვს, მალე პალიატიური განყოფილებაც დაემატება და უფრო მეტიც, აქვე გაიხსნება კოლეჯი, სადაც საავადმყოფოს გამოცდილი ექიმები ცოდნას მომავალ ექთნებს გაუზიარებენ“, - ასე სრულდება მაყურებლისთვის საჩხერის სამედიცინო ცენტრში 10 წუთიანი მოგზაურობა.

ტელეკომპანია „იმედის“ მხრიდან ჯანდაცვის მინისტრის ცვლილებამდე ორი დღით ადრე, საჩხერის სამედიცინო ცენტრის შესახებ მსგავსი შინაარსის სიუჟეტის მომზადება და კლინიკის სიკეთეებზე სიკეთეებზე ხაზგასმა, იმის შთაბეჭდილებას ქმნის, რომ არხის მხრიდან ეს სწორედ ამ კლინიკის ხელმძღვანელის და მომავალი ჯანდაცვის მინისტრის შესახებ საზოგადოებაში გარკვეული პოზიტიური განწყობისა და დამოკიდებულების შექმნის მცდელობა იყო. ამასთან, კლინიკის აშენება ბიძინა ივანიშვილის სახელთან არის ასოცირებული. მინისტრად დანიშვნამდე, აღნიშნული ცენტრის ხელმძღვანელი იყო ჯანდაცვის უკვე ყოფილი მინისტრი დავით სერგეენკოც.

24 მაისს მხატვარმა ლია უკლებამ ფეისბუკის პირად გვერდზე თავისი ახალი ნამუშევრის ფოტო გამოაქვეყნა. ფოტოზე ასახულია ტრანსგენდერი ქალი, რომელსაც თავზე შარავანდედი აქვს და ხელში ბავშვი უჭირავს.

ლია უკლებას ნახატს სოციალურ ქსელში სიძულვილის ენის შემცველი დისკუსია მოყვა. 10 ივნისს კი მის ნამუშევარს „ასავალ-დასავალის“ ჟურნალისტი გიორგი გიგაური გამოეხმაურა. გიგაურმა მხატვრის წინააღმდეგ ფეისბუკის გვერდზე მუქარის და სიძულვილის ენის შემცველი, ჰომოფობიური ტექსტი გამოაქვეყნა, რომელიც სხვადასხვა საიტებზე და სოციალურ ქსელში ვირუსულად გავრცელდა.

გიგაური წერდა, რომ ლია უკლებას ნახატზე „ტრანსგენდერი იესოა“ გამოსახული და ნამუშევარს „სატანისტობად“ აფასებდა. მისივე თქმით, ამით ავტორი ქართველთა რელიგიურ გრძნობებს შეურაცხყოფდა და წერდა, „სანამ ამ სატანისტებს ,,შარლი ებდოს'' მოუწყობდეს ვინმე, სასწრაფოდ მისაღებია კანონი, რომლითაც რელიგიური სიწმინდეებისა და გრძნობების შეურაცხყოფისათვის, პატიმრობა მიესჯებათ!“

გამოცემებმა topnews.com.ge, alia.ge, resonancedaily.com, progressnews.ge გიგაურის მუქარანარევი ტექსტი უცვლელად გამოაქვეყნეს და, მიუხედავად იმისა, მხატვარს ნამუშევრის სახელი არ დაუსახელებია, წერდნენ, თითქოს „იესო პომადით და ჩვილი ბავშვით ხელში“ ნახატის სახელწოდება იყო.

თავად ავტორი „ნეტგაზეთთან“ საუბრისას განმარტავს, რომ მისი ნამუშევარი რეფლექსიაა ტრანსგენდერი ადამიანების პრობლემებზე, ნახატზე ქრისტეს წარმოდგენაზე კი ამბობს, რომ ეს მხოლოდ და მხოლოდ მათი ინტერპრეტაციაა.

„სკანდალზე ორიენტირებული ონლაინ-მედიების ნაწილმა, ისე, რომ ამბავი ჩემთან არ გადაუმოწმებიათ, ეს სათაური ფაქტად გაასაღეს, ნებით თუ უნებლიეთ, ტყუილის ტირაჟირებას შეუწყვეს ხელი. ასე იქცა გუნდა ზვავად. ადამიანებმა ეს ინტერპრეტაცია ჭეშმარიტებად ისე მიიღეს, რომ საკუთარი თავისთვის არ უკითხავთ – იქნებ ტილოზე ქრისტე არ არის. იქნებ შარავანდედი დედასაც შეიძლება ჰქონდეს, დედას, რომელიც ყველაფერს აკეთებს შვილის კეთილდღეობისთვის,“ - აცხადებს ლია უკლება და ამბობს, რომ მისი მიზანი ადამიანების და მათი რწმენის შეურაცხყოფა არ ყოფილა.

გამოცემებმა, რომლებმაც ჰომოფობიური და სიძულვილის ენის შემცველი ტექსტების გაავრცელეს, ლია უკლებას წინააღმდეგ მიმართული აგრესია უფრო გააღვივეს. მსგავსი შეტევა მხატვარზე 2015 წელსაც იყო,  მაშინ, როდესაც მისი ნამუშევარი „თვითმკვლელი ღვთისმშობელი“ ილიას უნივერსიტეტში გამოიფინა.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე პრინციპის თანახმად,

• ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.
  
  
  ⇒  ⇒ ფოტოგალერეა

10 ივნისს გაზეთ „ალიას“ გვერდზე ფრაქცია „ნაციონალური მოძრაობის“ თავმჯდომარე რომან გოცირიძის სახელით გავრცელდა ყალბი ინფორმაცია. „ალია“ წერდა, თითქოს რომან გოცირიძე "რუსთავი 2-ის" ეთერში ზაზა სარალიძის ემოციურ გამოსვლას „სტანდარტული შოუ პროგრამად“ აფასებდა და ამბობდა:

"ის რაც გუშინ ზაზა სარალიძის მხრიდან რუსთავი ორის ეთერში ვიხილეთ, იყო სტანდარტული შოუ პროგრამა ! არ შეიძლება ანგელოზივით შვილი მიწაში ჩააწვინო და შენ თეატრალურის სტუდენტებზე ნიჭიერად თამაშობდე! ნაციონალური მოძრაობა მთელი ეს პერიოდი მას მხარში ედგა, თუმცა მისმა შეცდომებმა ნახეთ რაც მოიტანა! არ მიკვირს განგებამ რატომ არგუნა ამ კაცს ასეთი განსაცდელი".

„ალიამ“ ინფორმაციის წყაროდ მიუთითა 2019 წლის 21 მაისს ფეისბუკში შექმნილი გვერდი „სირცხვილის კორიდორი“, რომელიც ფოტო/ვიდეო მანიპულაციებით, დამონტაჟებული მასალებით და დეზინფორმაციის გავრცელებით „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ დისკრედიტაციას ცდილობს.

„ალიას“ მასალას რომან გოცირიძე მალევე ფეისბუკის პირად გვერდზე გამოეხმაურა. მისი სახელით გავრცელებულ ინფორმაციას „ბინძური ჭორი“ უწოდა და გაზეთს ბოდიშის მოხდისკენ და მასალის დაუყოვნებლივ წაშლისკენ მოუწოდა. გოცირიძემ ოფიციალური განცხადება 11 ივნისს პარლამენტშიც გააკეთა. მისი თქმით, დაფინანსებული ე.წ. ტროლები და გაზეთი „ალია“ მიზანმიმართულად ავრცელებენ ყალბ ინფორმაციებს:

„მე ამას არ აღვიქვამ, როგორც ჩემზე პირადად თავდასხმას. აქ საგანგაშო ის ფაქტია, რომ ისინი ამით ეწევიან ბატონი ზაზა სარალიძის ფსიქოლოგიურ ტერორს. უნდათ, ადამიანი გამოიყვანონ წყობიდან და უნდათ, რომ მან აიღოს ხელი თავის სამართლიან ბრძოლაზე.“

მიუხედავად იმისა, რომ „ალია“ რომან გოცირიძეს დაუკავშირდა(რასაც მასალის განახლებული ვერსიიდან ვიგებთ) და მან მისი სახელით გავრცელებული ინფორმაცია უარყო, გაზეთი წერს, რომ „ალიას საბოდიშო არაფერი აქვს“ და ამტკიცებს, რომ ინფორმაციის დამადასტურებელი „სქრინები“ აქვს. თუმცა იმის მტკიცებულება, რომ რომან გოცირიძემ მსგავსი სიტყვები თქვა, მასალაში არ ჩანს.

„ალიას“ მიერ გავრცელებული დეზინფორმაცია სხვა რამდენიმე გვერდსაც ჰქონდა გამოქვეყნებული, თუმცა მათ მალევე წაშალეს. მასალა ამ დროისთვის მხოლოდ alia.ge-ზე და geotimes.ge-ზე იძებნება. geotimes.ge მასალის ბოლოს წერს, რომ „სად და როდის გააკეთა პარლამენტარმა ეს განცხადება, უცნობია. ამას ვერც ერთი წყარო ვერ აზუსტებს.“

 

2019 წლის 9 ივნისს მთაწმინიდის მაჟორიტარულ ოლქში პარლამენტის შუალედური არჩევნების მეორე ტური გაიმართება. ერთმანეთს მმართველი გუნდის მიერ მხარდჭერილი კანდიდატი ვლადიმერ კახაძე და ევროპული საქართველო-თავისუფალი დემოკრატების კანდიდატი შალვა შავგულიძე დაუპირისპირდებიან.

არჩევნების მეორე ტურმა, პოლიტიკური სიმპატიების გათვალისწინებით, კონკრეტული მედიასაშუალებების დღის წესრიგიც შეცვალა. ეს მეორე ტურში გადასული მაჟორიტარობის კანდიდატების გაშუქების დისკურსში გამოიხატა. მაგალითად ტელეკომპანია “იმედმა”, პირველი ტურის შემდეგ, მაჟორიტარობის ოპოზიციურ კანდიდატს შალვა შავგულიძეს, მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში, 7 სიუჟეტი მიუძღვნა. ამ მასალებში მის ირგვლივ უარყოფითი კონტექსტის შექმნის მიზნით, შავგულიძე ყოფილ სახელისუფლებო პარტიასთან “ნაციონალურ მოძრაობასთან” არის გაიგივებული.

 

⇒    მიხეილ სააკაშვილის მხარდაჭერა

 

მაგალითად, 22 და 23 მაისს, ორი სიუჟეტი მიუძღვნა “იმედმა” საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის შავგულიძისადმი გამოხატულ მხარდაჭერას. მასალების მთავარი აქცენტი კი ისაა, რომ შავგულიძე ამ მხარდაჭერას იღებს და სააკაშვილს მადლობას უხდის.

“შალვა შავგულიძეს მხარს მეორე ტურში მიხეილ სააკაშვილი უჭერს. მხარდაჭერა კანდიდატს ყოფილმა პრეზიდენტმა მორიგი facebook ლაივით გამოუცხადა. შესაძლოა, ეს გირგვლიანის ოჯახის ყოფილი ადვოკატისთვის, რომელიც რიგგარეშე არჩევნების წინ ყოფილი ნაციონალების ბანაკში აღმოჩნდა, ერთადერთი მხარდაჭერა იყოს. ჯერჯერობით დამარცხებული კანდიდატები შალვა შავგულიძის სასარგებლოდ ნაბიჯის გადადგმას არ ჩქარობენ”, - ამ ტექსტით წარადგინა წამყვანმა ამ თემაზე მომზადებული ერთ-ერთი სიუჟეტი.

 

⇒  "შავგულიძემ მორალური ზღვარი გადაკვეთა"

 

27 და 28 მაისს, შავგულიძის შესახებ მომზადებული ორი სიუჟეტის მთავარი აქცენტი იყო ის, რომ “შავგულიძეს არ ახსოვს რაზე იხდის სასჯელს ბაჩო ახალაია და უჭირს კითხვაზე პასუხი არიან თუ არა ახალაია და ვანო მერაბიშვლი პოლიტპატიმრები”.

ამავე სიუჟეტებში მმართველი გუნდის წევრების კომენტარებით კიდევ ერთი მესიჯი ვრცელდება შალვა შავგულიძეზე: “მან მორალური ზღვარი გადაკვეთა”.

“შალვა შავგულიძის ადვოკატი, პასუხს ვერ გვცემს და ერიდება პასუხის გაცემა იმაზე, იყვნენ და არიან თუ არა, ვანო მერაბიშვილი და ბაჩო ახალაია პოლიტპატიმრები, ვერ ამბობს ამას. ანუ, იმასაც კი ვერ ბედავს, რომ განაცხადოს ღიად, რომ სანდრო გირგვლიანის ფაქტიურად მკვლელები, ადამიანები, რომლებმაც სისტემა შექმნეს, რომელმაც თავის მხრივ მოკლა სანდრო გირგვლიანი, პოლიტპატიმრები არ არიან. ამით ყველაფერი არის ნათქვამი”, - ამბობს ოცნების ერთ-ერთი დეპუტატი დავით მათიკაშვილი.

“ოცნების” კიდევ ერთი დეპუტატი კარლო კოპალიანი კი განმარტავს, რომ “შავგულიძე დადგა იმ ხალხის გვერდით, ვინც მოკლა მისი დაცვის ქვეშ მყოფი გირგვლიანი და მოლაშვილი, ამაზე მეტი ამაზრზენი რა უნდა იყოს?!”

 

⇒  შავგულიძე "იმედის კვირის" რაკურსით

 

შავგულიძის თემა აქტუალური იყო იმედის კვირის შემაჯამებელ გადაცემა “იმედის კვირაშიც”. მასზე ამ ფორმატში ასევე ორი ვრცელი სიუჟეტი მომზადდა. ამ მასალებშიც მთავარი ხაზი მიხეილ სააკაშვილის მხარდაჭერასა და “ნაციონალურ მოძრაობასთან” მის აფილაციაზე გადიოდა.

2011 წლის 26 მაისზე მომზადებული სიუჟეტის შემდეგ, წამყვანმა თემა ასე წარადგინა:

“ამ გუნდთან ერთად, ამ ყველაფრის შემოქმედთან ერთად აპირებს შალვა შავგულიძე ქვეყანაში სამართლიანობისთვის ბრძოლას უსამართლობის წინააღმდეგ. პოლიტიკური და სამართლებრივი პარადოქსი იქნება ჩვენი შემდეგი თემა. ძალადობრივი რეჟიმის შემოქმედი მიხეილ სააკაშვილი შალვა შავგულიძეს მხარდაჭერას უცხადებს. რა მიზანმა გააერთიანა გირგვლიანის ოჯახის ადვოკატი გირგვლიანის მკვლელ ყოფილ სახელისუფლებო გუნდთან? რა მოსულა და რა არა პოლიტიკაში?”

სანდრო გირგვლიანის მკვლელობის კონტექსტში განიხილა "იმედის კვირამ" შალვა შავგულიძის თემა 2 ივნისის გადაცემაში.

“კომფორტი და ძალაუფლება რომ არ ეთმობოდა მიხეილ სააკაშვლს ამის ნათელი მაგალითია ახალგაზრდა ბანკირის მკვლელობის საქმე, რომლის გასაყალბებლად ყველაფერზე წავიდა, მკვლელებს სასათბურე პირობები შეუქმნა და კანონმდებლებს კანონებიც კი შეაცვლევინა იმისთვის, რომ საკუთარი იმიჯი და ხელისუფლება გადაერჩინა. მკვლელობიდან 13 წლის შემდეგაც წარმოუდგენელია იმ სისასტიკეზე საუბარი, რომლის ავტორიც სააკაშვილის რეჟიმი იყო. როგორ გაანადგურეს ოჯახი, რომელიც უსამართლობის წინააღმდეგ ქუჩაში გამოვიდა. სამართლიანობისთვის ბრძოლას შვილმკვდარი დედაც შეეწირა,რომლის გვერდითაც სამართლებრივი ბრძლის გზაზე მაშინ შალვა შავგულიძე იდგა. დღეს კი იმ გუნდის წარმომადგენელია, რომელიც თავის დროზე, ადამიანის სიცოცხლის ხელყოფაში ამხილა”, - ამბობს წამყვანი.

შემდეგ თემა გირგვლიანის საქმეზე დაკავებულებისთვის განსაკუთრებული პირობების შექმნის მიზნით განხორციელებული საკნონმდებლო ცვლილელებების კუთხით გაიშალა. საუბარი იყო იმაზე, რა როლი ჰქონდა ამ საქმეში საკანონმდებლო ორგანოს. აღნიშნულით სიუჟეტში იმას გაესვა ხაზი, რომ მაშინდელი კანონშემმოქმედები მოცემული მომენტისთვის ევროპულ საქართველოს წარმოადგენენ, რომლებიც თავის მხრივ არჩევნებში მხარს შალვა შავგულიძეს უჭერენ.

“აი ასეთ ადამიანებთან ურთიერთობა შემოგვთავაზა ბატონმა შავგულიძემ, რაც იყო ამ ფილმის შექმნის მიზეზი და მიზანიც ის იყო, რომ ადამინებმა დაინახონ და ადამიანებმა გადაწყვიტონ შეიძლება თუ არა ასეთი ურთიერთობების დაშვება ჩვენს პოლიტიკურ ცხოვრებაში”, - ამბობს აღნიშნულ თემაზე მომზადებული საგამოძიებო ფილმის ავტორი ვახტანგ კომახიძე.

“მის [შავგულიძის] საქმეში ახლა არავინ ერევა ის, როგორც ნაციონალური რეჟიმის შემოქმედები… თანამოაზრეა იმ კანონშემოქმედების, ვინც გირგვლიანის მკვლელვებს კანონები მოარგო და ვისზეც სტრასბურგის საჩივარშიც ამბობდა, რომ ცვლილება სწორედ ამ საქმეს მოარგეს… ბრძოლა მანდატისთვის აერთიანებს მათთან, ვისაც წლების განმავლობაში ებრძოდა, მათთან ერთად აპირებს კანონშემოქმედებას ვინც კანონმდებლობა საკუთარ ინტერესებს და გირგვლიანის მკვლელობის საქმის გაყალბებას მოარგო”, - განმარტავს ჟურნალისტი. 

 

 ⇒  გირგვლიანისა და ხორავას ქუჩის საქმე

 

შავგულიძის თემაზე მომზადებული ერთ-ერთი ბოლო სიუჟეტი იმედის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში 5 ივნისს გავიდა. ამ მასალაში ხაზგასმულია, რომ მთაწმინდის მაჟორიტარობის კანდიდატი გირგვლიანის საქმეს ხორავას ქუჩაზე მომხდარ მკვლელობას ადარებს. ჟურნალისტის თქმით, ეს თავის მხრივ “ნაციონალური მოძრაობის” მანკიერ წარსულზე ხაზგასმაა, ეს კი იმ ფონზე, როდესაც შვგულიძე მთაწმინდაზე მაჟორიტარობისთვის სწორედ ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლების სახელით იბრძვის.

აღსანიშნავია, რომ ყველა ზემოთდასახელებულ სიუჟეტში საპირისპირო მხარის კომენტარებსაც ვისმენთ. თუმცა, მასალების ყურებისას იქმნება შთაბეჭდილება, რომ ეს მხოლოდ ხელოვნური ბალანსის შექმნის მცდელობაა და სხვა არაფერი. სიუჟეტების აქცენტები, კონტექსტი, ტონი და ლექსიკა, ცალსახად, ერთი კონკრეტული კანდიდატის მიმართ უარყოფითი ფონის შექმნისა და ამომრჩევლის ემოციებით მანიპულირების შთაბეჭდილებას ტოვებს. აღსანიშნავია, რომ სანდრო გირგვლიანის თემა შავგულიძის კონტექსტში ტელეკომპანია იმედისთვის არჩევნების პირველი ტურის წინასაარჩევნო კამპანიის დროსაც აქტუალური იყო. მაშინ შალვა შავგულიძეს პასუხს იმაზე სთხოვდნენ, რატომ არ გაასაჩივრა გირგვლიანის საქმე სააპელაციო სასამართლოში.

⇒  შავგულიძის თემა არჩევნების პირველ ტურამდე

ამ თემაზე, ტელეკომპანია იმედმა გადაცემაში “პირისპირ” შავგულიძესა და გირგვლიანის საქმის მოსამართლეს ლევან მურუსიძეს შორის დებატიც მოაწყო. ამ გადაცემაში კამათი სწორედ იმაზე წარიმართა, რამდენად სწორი იყო ადვოკატის მხრიდან საქმის სააპელაციო სასამართლოში არგასაჩივრება. იმავე თემაზე, იმავე სტუდიაში დისკუსია შალვა შავგულიძესა და ფრაქცია ქართული ოცნების” ხელმძღვანელს მამუკა მდინარაძეს შორისაც შედგა.

შუალედური არჩევნების პირველი ტური 19 მაისს გაიმართა. არჩევნებში მოსახლეობის დაბალი აქტივობის გამო, პირველ ტურში გამარჯვება ვერცერთმა კანდიდატმა მოიპოვა. ქართუკი ოცნების კანდიდატმა ვლადიმერ კახაძმ ამომრჩევლების ხმების 41%, ხოლო ევროპული საქართველო-თავისუფალი დემოოკრატების კანდიდატმა 36.83% მიიღო.

ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში, 4-დან 7 ივნისის ჩათვლით პერიოდში, საქართველოში სუიციდის ოთხი შემთხვევა მოხდა. ოთხიდან ერთი გარდაცვლილი არასრულწლოვანი იყო. ოთხივე შემთხვევა მედიის დღის წესრიგში მოხვდა, თუმცა, მედიასაშუალებების ნაწილმა მომხდარი ეთიკური სტანდარტების დარღვევით გააშუქა - გამოაქვეყნეს გარდაცვლილის ფოტოები, აღწერეს სუიციდის მეთოდი, გაასაჯაროვეს არასაჭირო დეტალები გარდაცვლილთა პირადი ცხოვრებიდან, ისაუბრეს სუიციდის სავარაუდო მიზეზებზე და ახალ ამბებად აქციეს გარდაცვლილთა ახლობლების მიერ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული ემოციური პოსტები. გარდა ამისა, ოთხი ფაქტის გაშუქებიდან სამ შემთხვევაში სუიციდის რომანტიზებას ჰქონდა ადგილი, რაც განსაკუთრებით სახიფათოა.

ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც სუიციდიაპრობლემურად შუქდება. არაერთი სტატია იძებნება “მედიაჩეკერის” არქივშიც. ყველა ამ მასალაში საუბარია, რომ თვითმკვლელობის შემთხვევების გაშუქებისას მედიას განსაკუთრებული სიფრთხილე მართებს, რისკები განსაკუთრებულად დიდია, თუ საქმე არასრულწლოვანს ეხება.

ამ რისკებზე საუბრობს “მედიაჩეკერთან” ფსიქოლოგი მაია ცირამუაც. მისი თქმით, განსაკუთრებულ რისკ ჯგუფს მოზარდები წარმოადგენენ, რადგან ისინი ასმაგად უფრო იმპულსურები არიან, ვიდრე ნებისმიერი სხვა ადამიანი: „ახლა უამრავი თინეიჯერი არის შეძრული იმ ამბებით, რაც ხდება. თანამედროვე სამყაროში ისედაც ძალიან სერიოზული გამოწვევის წინაშე არიან მოზარდები. ჩვენს ქვეყანაში კი, სადაც ზოგადად არ არის ხალისიანი ცხოვრება, არაფერს არ სთავაზობს მოზარდს სახელმწიფო, რომ მან ბედნიერად იცხოვროს - უფრო მეტად იზრდება რისკები. თინეიჯერები პირდაპირ ახდენენ კოპირებას თავიანთ ცხოვრებაში იმ სულისკვეთების, იმ მეთოდის, იმ მიზნის, რაც იკვეთება სუიციდის არსებულ სიტუაციებში. ნაცვლად იმისა, რომ ვილაპარაკოთ პრევენციაზე, ჩვენ ვავრცელებთ და ვატრიალებთ სარისკო და სახიფათო ინფორმაციას.“

მაია ცირამუა რამდენიმე დეტალზე ამახვილებს ყურადღებას, რაც მისი თქმით, განსაკუთრებით პრობლემურია სუიციდის შემთხვევების გაშუქებისას. მათ შორის, მომხდარის დეტალების აღწერა და სუიციდის რომანტიზება.

“დეტალების აღწერა არის ცეცხლზე ნავთის დასხმა. კატეგორიულად არ შეიძლება საუბარი თვითმკვლელობის ფორმაზე, მიზეზებზე, მითუმეტეს მაშინ, როდესაც მიზეზით შესაძლოა მოხდეს ფაქტის რომანტიზება. დაუშვებელია, ილაპარაკო სუიციდის საშუალებებზე, რადგან ის ადამიანი, რომელიც მოწყვლადია ამ თვალსაზრისით და შეიძლება ამაში პოულობდეს რაღაც „გზას“, შესაძლოა, შენ მას უკარნახო რა და როგორ გააკეთოს”, - ამბობს იგი და ამატებს, რომ ე.წ. რომანტიკული თვითმკვლელობა გაცილებით უფრო სარისკოა და უფრო ფრთხილად უნდა გაშუქდეს: “არც ვიცი, საერთოდ უნდა გაშუქდეს თუ არა მიზეზის მითითებით. მე დავაკვირდი, რომ ბოლო დღეებში გამოიკვეთა შემთხვევები, სადაც ფიგურირებს შეყვარებულის გამო თვითმკვლელობა. ეს უკვე ძალიან სახიფათო სიგნალია”.

⇒ ამავე თემაზე: რა უნდა ვიცოდეთ სუიციდის გაშუქებისას

სუიციდის დეტალების აღწერა, პრობლემის გადაჭრის საშუალებად წარმოჩენა და ა ერთ მარტივ მიზეზამდე დაყვანა რომ დაუშვებელია, ამის შესახებ საუბარია სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებშიც.

• “არ დაიყვანოთ სუიციდი მხოლოდ ერთ მარტივ მიზეზამდე, მაგალითად, პირად ურთიერთობებში არსებული პრობლემები, ფინანსური მდგომარეობა, ნარკოტიკები და აშ. განსაკუთრებით საშიშია სუიციდის მიზეზად ჯანმრთელობის მდგომარეობის (მაგალითად, ფსიქიკური პრობლემები) დასახელება. ამგვარი გაშუქება ფარულ მესიჯს ატარებს, რომ ამ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანისთვის გამოსავალი სუიციდია”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელოში.

უკანასკნელ დღეებში მომხდარი სუიციდის შემთხვევების გაშუქება მხოლოდ ზემოთჩამოთვლილი პრობლემებით არ დასრულებულა. გარკვეულმა გამოცემებმა მკითხველის ყურადღების მიქცევა გარდაცვლილების ახლობლების ემოციური განცხადებების გავრცელებითაც სცადეს.

„ნახეთ, რას წერს ტრაგიკულად გარდაცვლილის მამა“, „წაიკითხეთ დაღუპული გოგონას მამის პირველი კომენტარი“ - ამ და მსგავსი სათაურებით ონლაინ გამოცემების ნაწილმა სუიციდით გარდაცვლილის მშობლების ფეისბუკის პირად გვერდზე გამოქვეყნებული სტატუსები გამოაქვეყნა. მაია ცირამუას თქმით, მსგავსი შინაარსის ტექსტების გავრცელება განსაკუთრებით სარისკო და სახიფათოა.

„როდესაც მშობელი ემოციურ სტატუსს წერს თავის შვილთან დაკავშირებით, მას პატიებას სთხოვს, სიტყვა „მაპატიეს“ იყენებს და მისი ეს სტატუსი ელვისებური სისწრაფით ვრცელდება, ჩათვალეთ, რომ ეს ზრდის რისკს იმისას, რომ ვინც გაბრაზებულია მშობელზე, მან იპოვოს რაღაც „გზა“, - ამბობს ფსიქოლოგი.

მისივე თქმით, სუიციდი იმდენად მძიმე თემაა, რომ ზემოთჩამოთვლილი რეკომენდაციები არამხოლოდ ჟურნალისტებმა უნდა გაითვალისწინონ, არამედ მოქალაქეებმაც: “ჩვენ უნდა გვეყოს სამოქალაქო პასუხისმგებლობა, ადამიანობა, სიყვარული ბავშვების მიმართ, რომ ეს არ გავავრცელოთ”.

ისევე როგორც ბოლო დღეებში მომხდარ შემთხვევებში, სხვა დროსაც, ხშირად, მედიასაშუალებების ნაწილი მომხდარს ზედაპირულად აშუქებს. იფარგლება მხოლოდ მომხდარი ფაქტით და არ იწყებს მსჯელობას, რა არის აუცილებელი პრევენციისთვის, არ ცდილობს ადამიანების დახმარებას და არ აწვდის მათ ინფორმაციას მსგავს შემთხვევებში საჭირო სერვისების შესახებ.

სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ნათქვამია, რომ სუიციდის ფაქტის გაშუქებამდე, სასურველია მედია დაფიქრდეს, რატომ აშუქებს ამ კონკრეტულ შემთხვევას, რა არის მისი მიზანი.

5 ივნისს, ქართული მედიასაშუალებების ნაწილმა გაავრცელა ინფორმაცია ჰოლანდიაში, ქალაქ არნემში, სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი 17 წლის გოგოს, ნოა პოტჰოვენის ევთანაზიის მეშვეობით გარდაცვალების შესახებ. პოტჰოვენი სექსუალური შევიწროვების მსხვერპლი პირველად 11 წლის ასაკში გახდა. 14 წლის ასაკში კი ის ორმა მამაკაცმა გააუპატიურა. როგორც ქართულ ვებგვერდებზე გამოქვეყნებულ ნიუსებში ეწერა, გოგონამ ფაქტის შესახებ მშობლებს დაუმალა, თუმცა, მოგვიანებით მან ბიოგრაფიული წიგნიც გამოსცა ძალადობის, ანორექსიისა და დეპრესიის შესახებ.

გოგონას ევთანაზიით გარდაცვალების შესახებ, რომელიც 2002 წლიდან ჰოლანდიაში ლეგალურია, ინფორმაცია 4 ივნისს გავრცელდა საერთაშორისო მედიაში. ქართული მედიასაშუალებები ამბის გაშუქებისას სწორედ უცხოურ გამოცემებს, მათ შორის, The Daily Beast-ს, the Independent-სა და Euronews-ს ეყრდნობოდნენ. პოტჰოვენის გარდაცვალებას ევთანაზიის ეთიკურობაზე დისკუსია მოჰყვა სოციალურ ქსელებში მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. მას შემდეგ, რაც ცნობილი გახდა, რომ სართაშორისო მედიების გავრცელებული ინფორმაცია გადაუმოწმებელ ინფორმაციას ეყრდნობოდა, არაქართულენოვანი გამოცემების ნაწილმა, მათ შორის ზემოთ მოყვანილმა წყაროებმა შეასწორეს თავიანთ გავრცელებულ ცნობებში. აღსანიშნავია, რომ სხვა საერთაშორისო მედიისგან განსხვავებით, ადგილობრივ, ჰოლანდიურ მედიას არ გაუვრცელებია ინფორმაცია, რომ პოტჰოვენის ევთანაზიის მეშვეობით სიკვდილის შესახებ. როგორც the Guardian-ი წერს, ფაქტობრივად, უცნობია თუ როგორ მოკვდა ახალგაზრდა. თუმცა, დაზუსტებით შეიძლება ითქვას, რომ მისი გარდაცვალების მიზეზი არ გამხდარა ევთანაზია ან რაიმე ტიპის ჩარევა სამედიცინო პერსონალის მიერ.

მოგვიანებით პოტჰოვენის ევთანაზიით გარდაცვალების ფაქტი უარყო როგორც სამედიცინო კლინიკამ, რომელსაც ის 2017 წელს დაუკავშირდა ევთანაზიის პროცედურის ჩასატარებლად, ისე თავად გოგონას მშობლებმა. „ჩვენ ნოა პოტჰოვენის მშობლები ღრმად ვართ დამწუხრებულები ჩვენი გოგონას ნოას გარდაცვალების გამო ნოამ აირჩია რომ შეეწყვიტა საკვებისა და სასმლის მიღება. გვსურს ხაზი გავუსვათ, რომ სწორედ ეს გახლდათ მისი გარდაცვალების მიზეზი და ის მოკვდა გასულ კვირას ჩვენი თანდასწრებით. ყველას ვთხოვთ ჩენი პირადი ცხოვრების პატივისცემას, რათა ოჯახმა შეძლოს იგლოვოს ის,“ - აღნიშნული იყო განცხადებაში, რომელიც ჰოლანდიურმა გამოცემა De Gelderlander-მა.

აღსანიშნავია, რომ ქართული მედიასაშუალებების დიდ ნაწილს არ გაუსწორებია თავიანთ ვებგვერდებზე გამოქვეყნებული მცდარი და დაუზუსტებელი ინფორმაცია.

ყალბი ამბების გარეშე მაისის თვეს არ ჩაუვლია. თუმცა, გასული თვეებისგან განსხვავებით, მაისში გავრცელებული ე.წ. Fake News-ების თემატიკა სულ სხვადასხვა იყო და უმეტესად, არც მიმდინარე მოვლენებთან ჰქონდა რაიმე კავშირი.

თვის ყველაზე პოპულარული ყალბი ეხებოდა ზუგდიდში “ქართული ოფისზე” თითქოსდა მეხის დაცემას. ამბავი 2 მაისს თავდაპირველად სოციალური ქსელის მომხმარებელმა გაავრცელა. ფეისბუკის პირად გვერდზე ორგანიზაცია „თავისუფალი ზონის“ წევრი მარიამ ბაშარულმა გამოქვეყნა ვიდეო, სადაც ოფისის სიახლოვეს მობილიზებული სამაშველო ჯგუფი ჩანდა, ის ამტკიცებდა, რომ “ქართული ოცნების” ოფისს მეხი დაეცა.

მიუხედავად იმისა, რომ ვიდეოში არც ალმოდებული ოფისი ჩანდა, არც მეხის ჩამოვარდნის ფაქტი და სოციალური ქსელის მომხმარებლის გარდა, ამბავს არც სხვა წყარო ადასტურებდა, დაუზუსტებელი ინფორმაცია გადამოწმების გარეშე ნამდვილ ამბად გამოაქვეყნეს გვერდებმა newsreport.ge, akhalitaoba.ge, tzona.ge, paqtebi.ge, newposts.ge, resonancedaily.com, itar.ge, unipress.ge, guriismoambe.com, readtime.ge, iposti.ge, sportmix.geაღნიშნული გვერდები, სათაურშივე მტკიცებით ფორმაში წერდნენ, რომ ზუგდიდში მდებარე „ოცნების“ საარჩევნო შტაბს მეხი დაეცა. ზოგი გვერდი იმასაც იუწყებოდა, რომ „ოცნებას მეუფე იობის წყევლამ უწია“, ზოგი კი წერდა, რომ „მეხმა ზუგდიდში თავისი არჩევანი უკვე გააკეთა“.

შედეგად, დაუდასტურებელი ამბავი ვირუსულად გავრცელდა სხვადასხვა საიტებზე და სოციალურ ქსელში. ამბავს მალევე გამოეხმაურა „ქართული ოცნების“ საარჩევნო შტაბის პრესსამსახურის უფროსი პაატა ლაგვილავა. მისი ინფორმაციით, მეხი საერთოდ არ ჩამოვარდნილა და „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და „ქართული ოცნების“ოფისებს შორის მდებარე ბოძზე მოკლე ჩართვა მოხდა.

7-8 მაისს სხვადასხვა საიტებსა და სოციალურ ქსელში გავრცელდა ყალბი ინფორმაცია, თითქოს 91 წლის ფრანგი მონაზონი, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის აღდგენაში წვლილის შესატანად, ქალიშვილობას აუქციონზე ყიდდა.

ინფორმაციის წყარო სატირული გამოცემა „Wold News Daily Report“ იყო, რომელიც მხოლოდ სატირულ კონტენტს ქმნის და მათ მიერ გავრცელებული ამბები სინამდვილეს არ შეესაბამება, რაც არც ერთ ქვემოთ ჩამოთვლილ გამოცემას არ მიუთითებია.

22 მაისს 7 თვის შვილის განზრახ მკვლელობის ბრალდებით არასრულწლოვანი დააკავეს. მალევე შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა განცხადება, რომ ბრალდებული დანაშაულს აღიარებდა. თუმცა, მეორე დღეს, 23 მაისს მდგომარეობა შეიცვალა. ბრალდებულის ადვოკატმა განაცხადა, რომ არასრულწლოვანი დუმილის უფლებას იყენებს, რაც არ ნიშნავს იმას, რომ იგი დანაშაულს აღიარებს.

აღაიანში მომხდარი ტრაგედია ორი დღის განმავლობაში მაუწყებლების და ონლაინ მედიის მთავარი თემა იყო. ზოგიერთმა გამოცემამ 22 მაისს დღის განმავლობაში ამბის გაშუქებას 15-ზე მეტი ახალი ამბავი მიუძღვნა. მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლოს ოფიციალური ვერდიქტის გამოცხადებამდე, ბრალდებულს უდანაშაულობის პრეზუმფცია იცავს, მედიამ ამბის სენსაციურ ჭრილში გაშუქებით, არასრულწლოვნის იდენტიფიცირებით და არასაჭირო, პირადი ცხოვრების დეტალების გასაჯაროვებით, სასამართლოს განაჩენის დადგომამდე, ბრალდებული ერთადერთ დამნაშავედ შერაცხა.

მომხდარის გაშუქება

თავდაპირველად, ცნობილი გახდა, რომ ტრაგედია კასპის რაიონის სოფელ აღაიანში მოხდა და ბრალდებული მშობელი 16 წლის იყო. მოგვიანებით კი მედია ალაპარაკდა დანაშაულის ჩადენის სავარაუდო მოტივებზე.

ჟურნალისტები მომხდარის მიზეზს ეძებდნენ მეზობლებთან, ოჯახის ახლობლებთან და მათზე დაყრდნობით ნელ-ნელა ამჟღავნებდნენ პირადი ცხოვრების ისეთ დეტალებს, რასაც არანაირი კავშირში არ ჰქონდა მომხდართან. მძიმე ემოციურ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანების კომენტარებს, ვარაუდებს, შეფასებებს, დადასტურებულ ფაქტად სთავაზობდნენ მკითხველს.

მედიამ არ შეაფასა ის რისკი, რასაც ბრალდებულის შესახებ მსგავსი ინფორმაციების გავრცელება გამოიწვევდა. ღვივდებოდა საზოგადოების ინტერესი მომხდარის მიმართ, მედია კი ნაბიჯ-ნაბიჯ, ირიბად ახდენდა არასრულწლოვნის იდენტიფიცირებას. შედეგად, კმაყოფილდებოდა საზოგადოების ცნობისმოყვარეობა და არა საზოგადოებრივი ინტერესი.

ბრალდებული არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება

ეთიკური ჟურნალისტიკის სახელმძღვანელოები ხაზგასმით მიუთითებენ მედიებს, რომ მსგავსი საკითხების გაშუქებისას განსაკუთრებული სიფრთხილე მართებთ და დაუშვებელია კრიმინალურ ისტორიებში მონაწილე, დაზარალებული, ბრალდებული და მსჯავრდებული არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება.

მიუხედავად იმისა, რომ მთელი დღის განმავლობაში სხვადასხვა ფორმით, ირიბად ხდებოდა არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება, პირველ დღეს ფართო აუდიტორიისთვის მაინც უცნობი იყო ბრალდებულის სახელი და გვარი. მომხდარის გასაჯაროვებიდან დაახლოებით 15 საათის შემდეგ კი, ერთ-ერთმა გამოცემამ ცალკე ახალ ამბად დაწერა და მკითხველს „ექსკლუზიურად“ აცნობა 7 თვის ბავშვის მკვლელობაში ბრალდებულის სახელი და გვარი. მოხდა არასრულწლოვნის პირდაპირი იდენტიფიცირება.

ონლაინ გამოცემების ნაწილმა მომხდარიდან მალევე ბრალდებულის ფოტოები გამოაქვეყნა და აჩვენა საზოგადოებას მისი სახე.

საზოგადოებრივი ინტერესი თუ საზოგადოებრივი ცნობისმოყვარეობა

გამოცემების ნაწილმა მომხდარის გაშუქებისას, პრობლემის ჩვენების ნაცვლად პირველ რიგში „დამნაშავე დედის“ ძიება დაიწყო. მკითხველის ყურადღების მიქცევას გამოცემები არასრულწლოვნის ფოტოების გასაჯაროებით და სენსაციური სათაურებით ცდილობდნენ. გარდაცვლილის ახლობლების ემოციურ ფონზე გაკეთებულ კომენტარებსა და არასრულწლოვნის მიმართ გაჟღერებულ ყველაზე მძიმე ბრალდებებს სათაურში ციტირებდნენ და თითოეულის კომენტარს ახალ ამბად სთავაზობდნენ მკითხველს.

მედიასაშუალებების ნაწილის მთავარი აქცენტი არ ყოფილა არასრულწლოვნის ქორწინებასა თუ პოსტნატალურ პრობლემაზე მსჯელობა, არ განუხილავთ, რას შეიძლება მიყვანა არასრულწლოვანი ამ ქმედებამდე, არ უმსჯელია ხომ არ არის ბრალდებული თავადაც მსხვერპლი. ამის ნაცვლად ისინი ფოკუსს აკეთებდნენ იმაზე, თუ რას ამბობდა გარდაცვლილი ბავშვის ბაბუა, მამიდა და რა ვერსიები ჰქონდა სამეზობლოს… შედეგად, დაუდასტურებელი ინფორმაცია და ბრალდებულის პირადი ცხოვრების არასაჭირო დეტალები ვირუსულად გავრცელდა სოციალურ ქსელში, რასაც საზოგადოების აგრესია და სიძულვილის ენის შემცველი, სექსისტური დისკუსია მოჰყვა.

„ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შეიძლება გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების მიმართ. შესაბამისად, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც რასაც ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს“ - ვკითხულობთ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში.

როგორ უნდა გააშუქოს მედიამ მსგავსი შემთხვევები

ეთიკური ჟურნალისტიკის მიხედვით, მსგავსი მძიმე საკითხების გაშუქებისას, მედია უნდა ფოკუსირდეს არა კონკრეტულ შემთხვევაზე, არამედ პრობლემაზე ფართო კონტექსტში. ქარტიის მიერ შემუშავებული სახელმძღვანელო წესები კი მიუთითებს მედიებს, რომ უბედური შემთხვევების, ტრაგედიების, ძალადობის გაშუქებისას უნდა მოხდეს ბალანსის დაცვა საზოგადოებრივ ინტერესსა და ეთიკურ გაშუქებას შორის.

„როდესაც საქმის გარემოებები რთულია, საჯარო ინტერესი კი მაღალი, ამბის მეორეხარისხოვანი დეტალების გაშუქების ვნება ქმნის რეალურ საფრთხეს შეიქმნას ბრალდებულების და მათი ახლობლების „დევნის“ პრეცენდენტი, რისი თავიდან აცილებაც შეიძლება მხოლოდ ძირითადი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი, გადამოწმებული ფაქტების გაშუქებით, რაც ამცირებს სპეკულაციებისა და საზოგადოებაში მცდარი შეხედულებების შექმნის საშიშროებას.“ - ვკითხულობთ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში.

ამავე სახელმძღვანელოს მიხედვით, კრიმინალური ფაქტის გაშუქების დროს, ეთიკის სტანდარტების დარღვევის უფრო დიდ რისკი არსებობს ახალი ამბების მომზადებისას. განსაკუთრებით საფრთხილოა კრიმინალური შემთხვევის ახალ ამბად გაშუქება, როდესაც საქმე ეხება არასრულწლოვანს.

„როდესაც ფაქტი ახალი მომხდარია, ემოციური ფონი გამძაფრებულია და ხშირად ჟურნალისტები მისი ზეგავლენის ქვეშ ექცვიან. ჟურნალისტი უნდა შეეცადოს, შეინარჩუნოს ნეიტრალურ ტონი და არ მოექცეს ამბის მონაწილეთა ემოციური გავლენის ქვეშ.“

რაც შეეხება პირადი ცხოვრების დეტალების გასაჯაროების საკითხს, ჟურნალისტის მიერ პირის პირად ცხოვრებაში შეჭრა გამართლებულია მხოლოდ მაშინ, როდესაც მოპოვებული ინფორმაციის მიმართ არსებობს საჯარო ინტერესი. ამასთანავე, მედია უნდა დაფიქრდეს, რა უარყოფითი შედეგები შეიძლება მოჰყვეს პირის პირად ცხოვრებაზე ინფორმაციის გამოქვეყნებას და დეტალების გასაჯაროებით დაკმაყოფილებული საჯარო ინტერესი გადაწონის თუ არა მისთვის მიყენებულ ზიანს. უნდა გაიაზროს, პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციის გავრცელება ხომ არ გამოიწვევს პირის სტიგმატიზებას, თემიდან გარიყვას, დისკრიმინაციას.

22 მაისს მედიის საშუალებით გავრცელდა ინფორმაცია, რომ კასპის რაიონში 16 წლის არასრულწლოვანი დედა 7 თვის შვილის გაგუდვის გამო დააკავეს. ამბავი დღის მთავარი თემაა როგორც მაუწყებლებისთვის, ისე ონლაინ გამოცემებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ მომხდარიდან მხოლოდ რამდენიმე საათია გასული, სხვადასხვა ონლაინ გამოცემების გვერდებზე და სოციალურ ქსელში ვირუსულად ვრცელდება არასრულწლოვნის ფოტოები, დაუდასტურებელი ინფორმაცია დანაშაულის ჩადენის მოტივზე და პირადი ცხოვრების დეტალები, რომელიც კავშირში არ არის მომხდართან.

ეთიკური ჟურნალისტიკის სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, ასეთ დროს მნიშვნელოვანი აქცენტი უნდა გაკეთდეს პრობლემაზე, იმ გარემოებებზე, რაც ასეთ ტრაგედიას იწვევს და ნაკლებად ფოკუსირდეს მედია კონკრეტულ პირთა პირად ცხოვრებაზე.

ბავშვთა საკითხების გაშუქების წესების მიხედვით დაუშვებელია ბრალდებული არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება. აქ იგულისხმება ვინაობის როგორც პირდაპირ, ისე ირიბად გამჟღავნება. გარდა ამისა, მედიამ თავი უნდა შეიკავოს დაზარალებულის, ბრალდებულის და შემთხვევასთან დაკავშირებული სხვა პირთა ცხოვრებიდან ისეთი დეტალების გასაჯაროვებისგან, რომელიც საქმესთან კავშირში არ არის.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის  პირადი ცხოვრების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების თანახმად,  მნიშვნელოვანია ჟურნალისტმა გაანალიზოს:

• ამ დეტალების გარეშე შეძლებთ თუ არა პრობლემის სრულყოფილად წარმოჩენა?
• რა დამატებით ინფორმაციას იძლევა მასალა?
• რა ზიანს მიიღებს პირი მისი პირადი ინფორმაციის გამოქვეყნებით?
• გამოქვეყნებით დაკმაყოფილებული საჯარო ინტერესი გადაწონის თუ არა პირისთვის მიყენებულ ზიანს?
• რა ალტერნატიული ხერხები არსებობს ამბის გასაშუქებლად?

ამავე რეკომენდაციების თანახმად, მსგავსი საკითხების გაშუქებისას, მედიამ უნდა გაითვალისწინოს მოსალოდნელი საფრთხე, უარყოფითი შედეგები და ამბის გაშუქებამდე, დაფიქრდეს, რა ზიანის მომტანი შესაძლოა იყოს მსგავსი დეტალების გასაჯაროება.

გარდა ამისა, როდესაც არსებობს მძიმე ემოციური ფონი დაუდასტურებელი ინფორმაციის გავრცელება განსაკუთრებით რისკის შემცველია. ეს ხელს უწყობს სპეკულაციებს და შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.

15 მაისს ქარელში 16 წლის მოზარდი სავარაუდოდ, სუიციდის შედეგად გარდაიცვალა. აღნიშნული შემთხვევა მალევე მოექცა ონლაინმედიის ფოკუსში. გამოცემების ნაწილმა ამბავი სენსაციურ ჭრილში გააშუქა, გამოაქვეყნა გარდაცვლილის ფოტოები, მკითხველს მოუყვა სუიციდის სავარაუდო მიზეზი, მეთოდი და სხვა არასაჭირო დეტალები.

15-17 მაისის პერიოდში ამბავი სენსაციურად გააშუქეს გვერდებმა: primetime.ge, cyc.ge, dianews.ge, resonancedaily.com, sarkenews.ge, progressnews.ge, presa.ge, kvira.ge, paqtebi.ge, mshoblebi.ge. თითოეულ მასალაში ამბის მთავარი ფოკუსი არა პრობლემის გაშუქება, არამედ კონკრეტული ტრაგედიის სენსაციურობა იყო. გამოცემები მყვირალა სათაურებით ცდილობდნენ მკითხველის ყურადღების მიქცევას.

სუიციდის შემთხვევების გაშუქება განსაკუთრებით საფრთხილოა მაშინ, როდესაც საქმე არასრულწლოვანს ეხება. სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში აღნიშნულია, რომ ისეთი სენსიტიური თემის გაშუქებისას, როგორიც სუიციდია, მნიშვნელოვანია არა კონკრეტულ შემთხვევაზე, არამედ ზოგადად პრობლემაზე ფოკუსირება.

ეთიკის ქარტიის სახელმძღვანელო ხაზგასმით მიუთითებს მედიებს, რომ მოერიდონ სუიციდის რომანტიზებას, შემთხვევის ერთ მარტივ მიზეზამდე დაყვანას, გარდაცვლილის ფოტოების და არასაჭირო დეტალების გასაჯაროებას. ქარტიის რეკომენდაციით, მედიამ უნდა შესთავაზოს აუდიტორიას ინფორმაცია იმ სერვისების შესახებ, რომელიც მძიმე მდგომარეობაში მყოფ ადამიანებს და სუიციდის მსხვერპლთა ოჯახის წევრებს ეხმარება.

16 მაისს ზუგდიდში ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა, რის შედეგადაც სკოლის დამამთავრებელი კლასის მოსწავლეები დაშავდნენ. მომხდარი ახალ ამბად გაავრცელა ონლაინ გამოცემების ნაწილმა და ტექსტს დაურთო სოციალურ ქსელში, სხვადასხვა მომხმარებლის მიერ გავრცელებული ფოტოები, რომლებზეც ახლო ხედით ჩანდნენ დაშავებული ადამიანები.

სკოლის დამტავრებისას, “ბოლო ზარის” დღეს, ავტოსაგზაო შემთხვევები ხშირად ხდება და ცხადია, მედია ამ თემით უნდა დაინტერესდეს, თუმცა, იმ ფოტოებს, რომლებიც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში სტატიებს დაურთეს, არანაირი დამატებითი ინფორმაციული ღირებულება არ აქვს, აუდიტორიისა და რა თქმა უნდა, დაშავებულის ახლობლებისთვის კი მძიმე სანახავია.

ასეთი ფოტოები არაერთ საიტზე იძებნება, მათ შორის: newposts.ge, dianews.ge, resonancedaily.com, news.coa.ge, paqtebi.ge, progressnews.ge (რომელთაც “მედიაჩეკერი” შეგნებულად არ უთითებს ბმულებს).

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირადი ცხოვრების გაშუქების სახელმძღვანელოში აღნიშნულია, რომ საჯარო ინტერესსა და უბედურ შემთხვევებში მონაწილე პირთა პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციის გამჟაღვნებას შორის მედიამ უნდა მოახერხოს ბალანსის დაცვა.

• დაშავებულთა, ტანჯვასა და შოკში მყოფ ადამიანთა ახლო ხედით ჩვენება გამართლებულია მაშინ, თუკი ეს წარმოაჩენს მომხდარის მასშტაბს, საჭიროა კონტექსტის საჩვენებლად და ინფორმაციის სრულად გადმოსაცემად
• მედიამ უნდა იფიქროს იმაზეც, რეტრავმირებას გამოიწვევს თუ არა შემზარავი გამოსახულების მრავალჯერადად ჩვენება. ეცადეთ, მინიმუმამდე შეამციროთ გარდაცვლილთა ახლობლების და გადარჩენილთა რეტრავმირება.

კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში კი ხაზგასმით აღნიშნულია, რომ მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა. ასევე, მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება.