29 ივლისს „პრაიმტაიმის“, საინფორმაციო სააგენტო „პირველის“(pia.ge) და ტელეკომპანია „დია“-ს გვერდზე გამოქვეყნდა სტატია სიღარიბეში მცხოვრებ ოჯახზე. მასალაში აქცენტი გაკეთებულია ხუთ არასრულწლოვანზე, რომლებსაც უკუდურეს გაჭირვებაში უწევთ ცხოვრება. სტატიაში არასრულწლოვნების სრულად იდენტიფიცირება ხდება - გასაჯაროებულია ბავშვების და მათი მშობლების სახელი და გვარი, საცხოვრებელი ადგილი და, ასევე, სტატიას თან ერთვის მათი ფოტოები. არასრულწლოვნების პრობლემების ფართო კონტექსტში მსჯელობის ნაცვლად, ბავშვები სიბრალულის ობიექტებად არიან წარმოჩენილი და მათი სტიგმატიზება ხდება.

მასალაში აღწერილია ოჯახის საცხოვრებელი სახლი, სადაც არასრულწლოვნებს უმძიემს პირობებში უწევთ ცხოვრება. ასევე, ერთ-ერთი მშობლის კომენტარიდან ვიგებთ, რომ აღნიშნულ ბინაში ცხოვრება სახიფათოც არის, რადგან გაზქურა დაზიანებულია და ბუნებრივი აირი ჟონავს. მშობლის თქმით, ბავშვები, ტანსაცმლის არქონის გამო, სკოლაშიც არ დადიან.

მასალაში არ არის მსჯელობა იმის შესახებ, რა არის საჭირო იმისთვის, რომ ბავშვებმა უსაფრთხო, ნორმალურ გარემოში იცხოვრონ და დაცული იყოს მათი უფლებები. სტატიიდან ვერ ვიგებთ, აქვს თუ არა ოჯახს სოციალურად დაუცველის სტატუსი, იღებს თუ არა შემწეობას ან რაიმე სახის დახმარებას. ასევე, ვერ ვიგებთ, იცის თუ არა სოციალურმა სამსახურმა ან ადგილობრივმა თვითმმართველობამ ამ ოჯახის შესახებ, რა სერვისებს სთავაზობს მათ სახელმწიფო და ა.შ. მიუხედავად მრავალი პრობლემისა, მასალაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა, დაკავშირებოდა საჭირო უწყებებს.

მსგავსი საკითხების ზედაპირული გაშუქება, აარასრულწლოვნების საქველმოქმედო ობიექტებად წარმოჩენა და არასაჭირო იდენტიფიცირება, მათ სტიგმატიზებას უწყობს ხელს. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის „ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოში“ ვკითხულობთ, რომ ჟურნალისტური მასალების მომზადებისას უპირატესი მნიშვნელობა ბავშვის ინტერესებს უნდა მიენიჭოს და ჟურნალისტმა არ უნდა მოამზადოს ისეთი მასალა, რომელიც საზიანო იქნება მისთვის. სახელმძღვანელო წესებში ასევე აღნიშნულია, რომ ბავშვი ქველმოქმედების ან მოწყალების მიმღებ ობიექტად არ უნდა იყოს წარმოჩენილი.

როგორ რეაგირებს არასამთავრობო სექტორი საჯარო პირების მიერ შეურაცხმყოფელი და სიძულვილის ენის შემცველი ლექსიკის გამოყენებაზე - ეს იყო 21 ივლისს, გადაცემა “იმედის კვირის” ერთ-ერთი თემა, რომელიც არასამთავრობოების დისკრედიტაციის მცდელობის შთაბეჭდილებას ტოვებს.

კერძოდ ”იმედის კვირაში”, არასამთავრობო სექტორი იმის გამოა გაკრიტიკებული, რომ არ დაგმო და არ გაემიჯნა “რუსთავი 2-ის” უკვე ყოფილი გენერალური დირექტორის ნიკა გვარმიას მხრიდან ქართველი მოსამართლეებისა და ქართული სასამართლო სისტემის კრიტიკის დროს გამოყენებულ “შეურაცხმყოფელ” ეპითეტებს.

ამ თემაზე გადაცემის წამყვანი ირაკლი ჩიხლაძე ტუდიაში ტოქშოუ “პირისპირის” პროდიუსერს რუსა შელიას ესაუბრება. დიალოგი დაახლოებით 14 წუთს გრძელდება.

დისკუსია იწყება განმარტებით, რომ სტრასბურგის სასამართლომ ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილებით საქართველოს შიდა სასამართლოების ყველა ინსტანციაში “მიუკერძოებელი და აბსოლუტურად სრული კანონმდებლობის დაცვით მიღებული გადაწყვეტილებები დააფიქსირა”. შემდეგ კი საუბარი იმ მმიმართულებით ვითარდება, როგორ იქცა ნიკა გვარამიას მხრიდან დარტყმის პირველივე ობიექტად მოსამართლე თამაზ ურთმელიძე, რომელმაც ტელეკომპანიის საქმე თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილა. აღნიშნული დისკუსიის მონაწილეების მხრიდან “სასამართლოს დისკრედიტაციისთვის” მიმართულ ტაქტიკად არის შეფასებული.

“განცხადებები და შეფასებები არის ძალიან მძიმე, მაგრამ საინტერესოა, როდესაც პირდაპირი ეთერიდან ნიკა გვარამია ასე ესხმოდა თავს მოსამართლეებს, როგორი იყო მესამე სექტორის დამოკიდებულება? გმობდნენ თუ არა სიძულვილის ენას?” - ინტერესდება წამყვანი.

საპასუხოდ, ჟურნალისტი ამბობს, რომ იმ ფონზე, როდესაც სტრასბურგის სასამართლო გვარამიას მიერ მოსამართლეების მიმართ გამოყენებულ “შეურაცხმყოფელ განცხადებებეს” “შემაშფოთებლად” მიიჩნევს, არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები “ასეთ დისკრედიტაციასთან” შეწინააღმდეგებას არ ცდილობენ: “[განსაკუთრებით] იმ ფონზე, როდესაც საზოგადოებაში ძალიან დაბალი არის ნდობა მართლმსაჯულების და სასამართლო სისტემის მიმართ”.

ჟურნალისტი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ” დიდი მცდელობის მიუხედავად”, სამოქალაქო სექტორის განცხადებას, სადაც ისინი ქართული მართლმსაჯულების ყველა ინსტანციას დაიცავდნენ, ვერ მიაკვლია.

“[სამაგიეროდ] ძალიან ბევრი იძებნება მათი ერთობლივი განცხადება იმასთან დაკავშირებით, რომ ეჭვი არსებობს, რომ ხელისუფლება ცდილობს, სასამართლო სისტემაში მოახდინოს გარკეული გავლენები გადაწყვეტილებაზე “რუსთავი 2-თან” დაკავშირებით”, - ამბობს იგი და იქვე ინტერესდება, “სტრასბურგის გადაწყვეტილების შემდეგ, თუ [მაინც] გადააფასებენ ან გადახედავენ” არასამთავრობოები მათ განცხადებებს.

ამ თემაზე გადაცემაში ისე იმსჯელეს, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციების მოსაზრებები არ მოგვისმენია. სტუდიაში არც აღშნინული სასამართლო პროცესების მისამართით არსებული ლეგიტიმური კითხვები გაუხსენებიათ, რაც არაერთ ადგილობრივ თუ საერთაშორისო ანგარიშში აისახა. არაფერი თქმულა არც სტრასბურგის 2017 წლის 3 მარტის გადაწყვეტილებაზე, რომლითაც ევროპულმა სასამართლომ ფაქტობრივად ადგილობრივ დონეზე სიტყვის თავისუფლების მყისიერი საფრთხე დაინახა და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულების შეჩერების მექანიზმი გამოიყენა.

“იმედის კვირიდან” ისიც შევიტყვეთ, რომ არასამთავრობო სექტორი დუმდა მაშინაც, როდესაც ცალკეული პოლიტიკოსები, იმის მტკიცებით, რომ სტრასბურგმა გადაწყვეტილება “ივანიშვილის ფულით და პუტინის გავლენით მიიღო”, თავად ამ სასამართლოს დისკრედიტაციას ცდილობდნენ. იქვე განმარტეს, რომ აღნიშნულზე კომენტარი მხოლოდ “ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის” თავმჯდომარემ სულხან სალაძენ გააკეთა, ისიც მათსავე სტუდიაში, მათივე კითხვის საპასუხოდ.

დისკუსიის მონაწილეებს არ უცდიათ გარკვევა რამდენად მიზანშეწონილია“ცალკეული პოლიტიკოსების” განცხადებებზე ერთობლივი განცხადებით პასუხი. მით უფრო იმ ფონზე, როდესაც ეს პოლიტიკოსებიც განმარტავდნენ, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებას პატივს სცემენ და მას კითხვის ნიშნის ქვეშ არ აყენებენ.

“იმედის კვირას” არც სხვა ისეთი ანალოგიების ძებნა დაუწყია, როდესაც სტრასბურგის სასამართლოს კონკრეტულ გადაწყვეტილებას ამა თუ იმ ქვეყანაში უკმაყოფილება გამოუწვევია და შემდგომ ამავე სასამართლოს დიდი პალატის გადაწყვეტილებას სურათი კარდინალურად შეუცვლია.

დისკუსიის მონაწილეებმა ისიც გაიხსენეს, რომ არასამთავრობო სექტორს არაფერი უთქვამს მაშინაც, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნების წინასაარჩევნო კამპანიის დროს ქალ საპრეზიდენტო კანდიდატზე სალომე ზურაბიშვილზე თავდასხმა გენდერული ნიშნით ხდებოდა. ამის საილუსტრაციოდ კი მის მიმართ გამოყენებული ისეთი შეფასებები მოიყვანეს, როგორიცაა - “საქართველოს მტერი” და “რუსეთის აგენტი”.

“სალომე ზურაბიშვილმა რამდენჯერმე მიმართა არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მათ შორის, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებს, რომლებიც გენდერის თვალსაზირისით, ქალთა უფლებებზე მუშაობენ, თუმცა მათი მხრიდან საპასუხო შესაგებელი სიტყვა არ მოგვისმენია, სამწუხაროდ”, - ამბობს ჟურნალისტი და იქვე განმარტავს, რომ მისი შთაბეჭდილებით, “სამწუხაროდ, გარუკვეველი მიზეზებით, ცალ კარში თამაშობენ”. ეს კი იმფონზე, როდესაც “სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლები, უნდა ეხმარებოდნენ მესამე სექტორის განვითარებას, საზოგადოების მეტ აქტუალიზაციას გარკვეული პროცესების მიმართ”.

დისკუსიის მონაწილეებმა სალომე ზურაბიშვილთან მიმართებით არასამთავრობო სექტორი ისე გააკრიტიკეს, რომ დასაბუთებულად არ უთქვამთ, რა კავშირი აქვს ზემოთ ხენებულ ეპითეტებს გენდერული ნიშნით დისკრედიტაციასთან. მათ არც ბოლო დროს სწორედ გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის ფაქტები გაუხსენებიათ, როდესაც “ქართული ოცნები”ს წევრებიოპოზიციური პარტიის ქალ დეპუტატს თავს სწორედ გენდერული ნიშნით დაესხნენ. ასევე, ყურადღების მიღმა დარჩა, “ქართული ოცნების” წევრის სექსისტური განცხადებები ჟურნალისტ ინგა გრიგოლიას მისამართით.

არხის მხრიდან საკითხის ასეთი ცალმხრივი პოზიციით წარმოჩენა ტოვებდა აღქმას, რომ მთავარი მიზანი სწორედ არასამთავრობო სექტორის დისკრედიტაცია, მათი იმიჯის შელახვა და საზოგადოების თვალში მათი დემონიზება იყო. აღსანიშნავია, რომ ეს ტელეკომპანია “იმედის” მხრიდან სამოქალაქო საზოგადოების კრიტიკის პირველი მცდელობა არ არის. მსგავსი შემთხვევების შესახებ “მედიაჩეკერიც” არაერთხელ წერდა.

14 ივლისს ტელეკომპანია “იმედის” ყოველკვირეული გადაცემა „იმედის კვირის“ ერთ-ერთი სიუჟეტი ქვეყანაში ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის მიერ პროვოცირებულ სოციალურ-ეკონომიკურ კრიზისს და იმ ზარალს ეხებოდა, რომელიც აღნიშნულის ფონზე საქართველოს ეკონომიკას მიადგა. 

მაგალითად, სიუჟეტის წარდგენაშივე გადაცემის წამყვანმა ჩიხლაძემ მტკიცებით ფორმაში, ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სახელმწიფო ამბოხის შესახებ ნაციონალური მოძრაობის გეგმა ჩავარდა. „პროვოკაციული გეგმის მიუხედავად, ვერც სოციალური ბუნტი შედგა, სამაგიეროდ იზარალა ქვეყნის ეკონომიკამ. მნიშვნელოვანი შეფერხება აქვს ტურიზმის სექტორსაც, სეზონი ნაწილობრივ ჩავარდა და საერთო ჯამში, საუბარია, რომ 2 მილიარდი დოლარი დავკარგეთ“, - ამბობს წამყვანი.

სიუჟეტის მიხედვით, ქვეყანაში ეკონომიკური კრიზისი, ლარის გაუფასურება, რუსეთის მიერ საქართველოსთან ფრენების აკრძალვა და ამით გამოწვეული ზარალი “ნაციონალურ მოძრაობას” ბრალდება ისე, რომ ამის გამამყარებელი მტკიცებულებები არ ჩანს.

“ნაციონალური მოძრაობის პოლიტიკური ექსტრემიზმი” და საპროტესტო აქციები

ამბის თხრობა თბილისში 20 ივნისს დაწყებული საპროტესტო აქციებით იწყება, რასაც ანალიტიკოსის სტატუსით ჩაწერილი ორი რესპონდენტის საუბარი მოჰყვება. ერთი-ერთი მათგანი გენშტაბის ყოფილი უფროსი ლევან ნიკოლეიშვილი ანტისაოკუპაციო აქციებს და შს მინისტრის, გიორგი გახარიას გადაყენების მოთხოვნას ოპოზიციური პარტიების სურვილად განიხილავს და იქ მყოფ დემონსტრანტებს “ერთ მუჭა ხალხად” მოიხსენიებს. ჟურნალისტი ამის საპირწონედ არ აღნიშნავს, რომ აქციები სამოქალაქო საზოგადოების მიერ იყო ინიცირებული და 20 ივნისის შემდეგ, არაერთი მასშტაბური აქცია გაიმართა, სადაც “ერთ მუჭა ხალხზე” გაცილებით მეტი ადამიანი მონაწილეობდა.

აქციების კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიასთან დაკავშირების ქვეტექსტის გაძლიერებას სიუჟეტში დასმული კითხვით თავად ჟურნალისტიც ცდილობს: „გენშტაბის ყოფილ უფროსს ახლა ის უფრო აინტერესებს, ოცი ივნისის ღამეს აქციის დაშლისას, ვინ და რა მოტივაციით გადაამეტა უფლებამოსილებას, იდგა თუ არა ე.წ. ურჩი სპეცრაზმელების უკან ექსპრეზიდენტი თავისი განცხადებებით“.

მიუხედავად იმისა, რომ წამყვანმა დადასტურებულ ფაქტად მიაწოდა აუდიტორიას ინფორმაცია, თითქოს ნაციონალური მოძრაობის გეგმა ჩავარდა, ჟურნალისტი ამბობს, “იგეგმებოდა თუ არა დესტაბილიზაცია, ეს საგამოძიებო ორგანომ უნდა გაარკვიოს”. თუკი ჯერ არავის გამოუძიებია მომხდარი, გაუგებარი რჩება, რას ეყრდნობოდა წამყვანი, როდესაც ამტკიცებდა, რომ “სახელმწიფო ამბოხი ჩავარდა”.

იმის დასამტკიცებლად, რომ ქვეყანა ერთი კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფის მიერ „პოლიტიკური ექსტრემიზმის მძევალი გახდა“, ჟურნალისტი უფრო ჩრდილოეთითაც მიდის. სიუჟეტში პუტინისა და კრემლის პოლიტიკის აქტიური მხარდამჭერისა და გამზიარებლის, წარმოშობით ქართველი რუსეთში მოღვაწე ჟურნალისტის, თინა კანდელაკის მოსაზრებებს ვისმენთ, რომელიც ამბობს, რომ „პოლიტიკური ექსტრემიზმით და ტერორიზმით [საქართველოს] ექსპრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილია დაკავებული“. უფრო მეტიც, ის რუსეთისთვის „ოკუპანტის“ იარლიყის მიკერებას სწორედ სააკაშვილის პროვოკაციასა და ერთი არხის [რუსთავი 2] პროპაგანდის შედეგად მიიჩნევს. სიუჟეტის ავტორი იმასაც გვიყვება, რომ თინა კანდელაკს მის რესტორანში მისული მომხმარებლებისთვის „ორ ქვეყანას შორის დაძაბულობის ფონზე ყოველ დღე უწევს სტუმრებისთვის იმის ახსნა, რომ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობები ჩიხში არ უნდა შეიყვანოს ერთი პოლიტიკოსის ქმედებებმა და ერთი ტელეწამყვანის გინებამ“.

შესაბამისად, ნაციონალური მოძრაობა რომ ამბოხს გეგმავდა და თბილისში ორგანიზებული აქციები ამ პარტიას უკავშირდება, თინა კანდელაკის და ლევან ნიკოლეიშვილის მოსაზრებებს ეფუძნება. სიუჟეტში არ ჩანს არცერთი ფაქტობრივი გარემოება, მტკიცებულება, რომელიც ამ მოსაზრებებს გაამყარებდა. ჟურნალისტს არც უცდია განსხვავებული მოსაზრების წარმოჩენა, არც ფაქტები შეუთავაზებია აუდიტორიისთვის და არც ის უჩვენებია, რამ გამოიყვანა და დატოვა ოც დღეზე მეტ ხანს დემონსტრანტები ქუჩაში.

რუსეთის მიერ საქართველოსთვის საპასუხო ეკონომიკური სანქციები და ავიაემბარგო

“ნაციონალური მოძრაობის მიერ პროვოცირებული პოლიტიკური ექსტრემიზმის” შემდეგ სიუჟეტში მსჯელობას ქვეყნისთვის მიყენებულ იმ ეკონომიკურ ზიანზე საუბარი ებმის, რაც როგორც ასევე სიუჟეტიდან ირკვევა, სწორედ ერთი პოლიტიკური პარტიისა და ტელევიზიის პროვოკაციულ ქმედებებს მოჰყვა. საქართველოში ფრენების შეზღუდვის შესახებ საკითხი სიუჟეტში დუმის მიერ ინიცირებულ სანქციებთან ერთად, მანიპულაციურად ისეა განხილული, თითქოს ორივე მათგანი ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის” წამყვანის, გიორგი გაბუნიას მიერ 7 ივლისს ეთერში პუტინის გინებას მოჰყვა. არადა. პუტინმა რუსეთიდან ფრენების შეზღუდვის შესახებ გადაწყვეტილება მას შემდეგ მიიღო, რაც საქართველოში რუსი კომუნისტი დეპუტატის სერგეი გავრილოვის ვიზიტს და მის საკანონმდებლო ორგანოში სტუმრობას საზოგადოების ფართომასშტაბიანი პროტესტი მოჰყვა. გიორგი გაბუნიას მონოლოგის შემდეგ დუმის მიერ ინიცირებული სანქციები კი არ დამტკიცდა.

რუსეთის მხრიდან დაანონსებული ემბარგოს კონტექსტში განიხილავს ჟურნალისტი ეროვნული ვალუტის რყევასაც. სიუჟეტში ლარის კურსის ვარდნის მიზეზად თბილისში მიმდინარე საპროტესტო აქციებს ასახელებს საქართველოს ეკონომიკის მინისტრი ნათია თურნავა. ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებს რუსეთის გარდა ევროკავშირიდან ტურისტების შემოდინების ნაკადის შემცირებასთან აკავშირებს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის უფროსი მარიამ ქვრივიშვილიც. ჟურნალისტი არ ცდილობს ფაქტების მოძიებას და იმის ჩვენებას თუ როდის დაიწყო ლარმა გაუფასურება. სინამდვილეში ვარდნა აქციებამდე ბევრად ადრე დაიწყო, რასაც ერთი წინადადებით ახსენებს, თუმცა იქვე ამატებს, რომ ანტირეკორდი ეროვნულმა ვალუტამ ბოლო პერიოდში დაამყარა, რითიც ცდილობს გაამყაროს მოსაზრება, რომ რუსეთის მიერ დაანონსებული ემბარგო არის ლარის რყევის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი და ამით გამორიცხოს ხელისუფლების პასუხისმგებლობა.

სიუჟეტის ბოლო ნაწილი ქართული პროდუქტისთვის რუსული ბაზრის მნიშვნელობაზე საუბარს ეთმობა. ბიზენსომბუდსმენის მოადგილე ლევან კალანდაძე ხაზგასმით ამბობს, რომ საუბარი იმაზე, რომ რუსულ ბაზარზე საერთოდ უარი უნდა ვთქვათ, კონტრპროდუქტიული, ყოველგვარ რაციონალიზმსა და ლოგიკურაობას მოკლებულია.

რუსული ბაზრის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს თავად ჟურნალისტიც. „მიუხედავად იმისა, რომ 2006 წელთან შედარებით, ღვინის ექსპორტი რუსეთში 85%-დან 63%-მდეა შემცირებული ქართულ ბიზნესს ამ დრომდე მაინც არ შეუძლია იყოს დამოუკიდებელი რუსეთის ბაზრისგან“, - სწორედ ამ სიტყვებით ასრულებს ის სიუჟეტს.

12 წუთიანი სიუჟეტი, რომელიც კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფის ქმედებების შედეგად, რუსეთის მხრიდან დაწესებულ და მოსალოდნელ ეკონომიკურ სანქციებზე საუბარს დაეთმო, არაფერი თქმულა ზოგადად, საექსპორტო ბაზრის დივერსიფიკაციის მნიშვნელობაზე. არ განხილულა ქვეყნისთვის რუსეთის ბაზარზე დამოკიდებულების სახიფათო მხარეები. არადა, ჟურნალისტი რუსეთის მიერ 2006 წელს დაწესებულ სანქციებზე, რომელმაც 7 წელს გასტანა, თავადვე საუბრობს. ასევე, არ განხილულა ბალტიისპირეთის მაგალითი, თუ როგორ მოახერხეს ასევე პოსტსაბჭოთა ქვეყნებმა რუსული ეკონომიკური გავლენისგან თავის დაღწევა და ევროკავშირის ბაზარზე ადაპტირება. სიუჟეტში არ უსაუბრიათ სახელისუფლებო სტრუქტურების პასუხისმგებლობაზე არც აქციების დაწყების და 21 ივნისს მისი დაშლის ნაწილში და არც ლარის გაუფასურებაზე მსჯელობისას.

იქმნებოდა შთაბეჭდილება, რომ სიუჟეტის და მისი ავტორის მთავარი მიზანი ქართული პროდუქციისთვის რუსული ბაზრის კვლავ ჩაკეტვის პირობებში, არა გამოსავლებისა და ალტერნატივების ძებნა, არამედ მოსალოდნელ და უკვე დამდგარ ზიანში მხოლოდ ერთი კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფის - ნაციონალური მოძრაობის ბრალეულობის ძიება და მათი დადანაშაულება იყო.

11  ივნისს რამდენიმე გამოცემამ,  pia.ge, for.ge და kvira.ge-მ  გამოაქვეყნეს თითქმის იდენტური შინაარსის მასალები, რომლის  მიხედვითაც"40 ათასიანი ხელფასის   მქონე ნიკა გვარამიას გლეხები ფეხებზე ჰკიდია".  სამივე სტატია ასახავს ყვარლის მკვიდრის, თენგის დათუნაშვილის მოსაზრებას. ის აკრიტიკებს ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ის" დირექტორს, ნიკა გვარამიას, რომელმაც  თქვა, „პუტინი კარგიაო იმიტომ უნდა ვთქვათ, რომ ვიღაცამ “ბორჯომი”, ღვინო და “ნაბეღლავი” შეიტანოს რუსეთში?"  თენგიზ დათუნაიშვილის თქმით, რუსეთის ბაზარი რომ გადაიკეტოს, ძალიან გაუჭირდებათ ღვინისა და ყურძნის გაყიდვა. 

მასალა სავარაუდოდ სარეკლამოა, თუმცა, სამივე გამოცემას pia.ge-ს, for.ge-ს და kvira.ge-ს ეს სტატია შესაბამისი აღნიშვნის გარეშე აქვს გამოქვეყნებული, შესაბამისად გაუგებარი რჩება მკითხველისთვის სად მიაგნო სამივე გამოცემამ ამ მევენახეს,  სად გააკეთა მან ეს კომენტარი და როგორ მოხვდა მისი მოსაზრება ამ გამოცემების ვებსაიტებზე.  მასალები რომ ხელშეკრულების ფარგლებში შეიძლება იყოს გამოქვეყნებული, ადასტურებს გამოცემა reginfo.ge-ს რედაქტორის, გელა მთივლიშვილის მიერ სოციალურ ქსელში გაკეთებული განცხადება, რომლის მიხდვითაც ამ სტატიის გამოქვეყნებას სთხოვდა ერთ-ერთი საბიუჯეტო ორგანიზაცია საინფორმაციო - სარეკლამო მომსახურებაზე გაფორმებული ხელშეკრულების ფარგლებში, რაზეც მან უარი უთხრა.























სარეკლამო და სარედაქციო მასალების გამჯვნის ვალდებულებას ჟურნალისტებს ქარტიის მეცხრე პრინციპი ავალდებულებს. იმისათვის, რომ აუდიტორია შეცდომაში არ შევიდეს და სხვის მიერ მომზადებული, საფასურის სანაცვლოდ გამოქვეყნებული მასალა არ მიიჩნიოს სარედაქციო მასალად, აუცილებელია ნათლად ჰქონდეს მითითება რეკლამის შესახებ. სარეკლამო და სარედაქციო მასალის გამიჯვნის წესები დაკონკრეტებულია ქარტიის მიერ მომზადებულ გაიდლაინში. 

ამ დოკუმენტის თანახმად, მედიასაშუალებამ არ შეიყვანოს აუდიტორია შეცდომაში - არ მიაწოდოს ინფორმაცია ისე, თითქოს ის გადამოწმებული და დაზუსტებულია მაშინ, როდესაც გამოქვეყნდა გარკვეული საფასურის სანაცვლოდ. აქვე აღნიშნულია, რომ "იმ შემთხვევაში, როდესაც დამკვეთის მიერ მოწოდებული მასალა შეიცავს კონკრეტულ ბრალდებებს რომელიმე პირის მიმართ, ანდა ცალსახაა, რომ მიზნად ისახავს მის დისკრედიტაციას, მის გამოქვეყნებაზე გადაწყვეტილება რედაქციამ უნდა მიიღოს საკუთარი სარედაქციო პოლიტიკის შესაბამისად."

„ნენსკრა ჰესის პროექტი და „ნენსკრა ჰიდროს” სოციალური პროექტები სვანეთში“ - ამ სათაურით 7 ივლისს ტელეკომპანია "იმედზე", გადაცემა "იმედის კვირაში", ნენსკრა ჰესის შესახებ გავიდა სიუჟეტი. 7 წუთის განმავლობაში მაყურებელი ისმენდა წამყვანის, ჟურნალისტისა და რესპონდენტების მტკიცებას იმის შესახებ,  რამდენად დიდ სიკეთეს მოუტანს „ნენსკრა ჰესი“ ადგილობრივებსა და საქართველოს ეკონომიკას. მაყურებელს არ მოუსმენია საწინააღმდეგო აზრი, არც ერთი დამოუკიდებელი ექსპერტის შეფასება და დასაბუთებული, არგუმენტირებული მსჯელობა იმის შესახებ, რომ ჰესი მართლაც მხოლოდ და მხოლოდ სარგებლის მომტანია. მასლის ავტორს არც ჰესის მშენებლობით გამოწვეული ადგილობრივების პროტესტი უხსენებია და არც ის საფრთხეები, რაზეც გარემოსდამცველი ორგანიზაციები საუბრობენ. 

სიუჟეტის წარდგენისას წამყვანი აქცენტს აკეთებს „ნენსკრა ჰესის“ სიკეთეებსა და სარგებელზე - „პროექტი ჭუბერის თემში ხორციელდება. ის დასახლებული პუნქტისგან მოშორებით არის და არ გულისხმობს ოჯახების განსახლებას. გარდა ჰესის მშენებლობისა, „ნენსკრა ჰიდრო“ რეგიონში ფართო მასშტაბიან სოციალურ პროექტებსაც ახორციელებს და იმაზეც ზრუნავს, რომ სამშენებლო სამუშაოებზე ადგილობრივები დაასაქმოს. ამისთვის კომპანიამ კადრების საკუთარი რესურსით გადამზადება უკვე დაიწყო“.

წამყვანის მსგავსად, სიუჟეტის ავტორიც არაერთხელ ახსენებს მაყურებელს „ნენსკრა ჰიდროს“ სიკეთეებს და ხაზს უსვამს, რომ ჰესი საქართველოს ენერგოდამოუკიდებლობას კიდევ უფრო განამტკიცებს. გარდა ამისა, ჟურნალისტი მაყურებელს ინვესტორი კომპანიის გამოცდილების შესახებაც უყვება და არწმუნებს, რომ „მას სვანეთის წყლებთან შეჭიდება არ გაუჭირდება“.

ჟურნალისტი საუბრობს სოციალურ პროექტებზეც - „ნენსკრა ჰესის მშენებლობის აქტიურ ფაზაში შესვლისას 1000-ზე მეტი სამუშაო ადგილი შეიქმნება. პრიორიტეტი კი, ადგილობრივ მოსახლეობას მიენიჭება. კომპანიამ ამაზე წინასწარ იზრუნა და ადგილობრივები პროფესიულ გადამზადებას უკვე თბილისში გადიან… ფართომასშტაბიანი სოციალური პროექტების განხორციელებაც ნენსკრა ჰიდრომ თავის თავზე აიღო და 400-მდე ოჯახს მიწის ნაკვეთების აზომვაში, ნახაზის მომზადებასა და მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციის პროცესში უწევს დახმარებას. ტურისტებისთვის არც თუ ისე ნაცნობ მხარეში ამუშავდა საოჯახო სასტუმროები, სადაც, ძირითადად, პროექტში დასაქმებული ადამიანები ცხოვრობენ. ადგილობრივებს იმედი აქვთ, რომ ჰესი ამ მხარეს კიდევ უფრო განავითარებს“, - ამბობს ჟურნალისტი და არც კი ახსენებს იმ ადგილობრივებს, რომლებიც ჰესის მშენებლობას ეწინააღმდეგებიან, მის უარყოფით მხარეებზე, ზიანზე და მოსალოდნელ საფრთხეებზე საუბრობენ.

სიუჟეტის დასასრულს, ჟურნალისტი ამტკიცებს, რომ სვანეთის სარგებელი ჰესის მშენებლობის პროცესში კიდევ უფრო გამოჩნდება, თუმცა მშენებლობის და ექსპლუატაციაში ჩაშვების შემდეგ ჰესი გაცილებით დიდ სარგებელს საქართველოს ენერგოსისტემას მოუტანს.

გასული წლის 5 ივლისს ჭუბერში სტიქია მოხდა და ადიდებულმა მდინარე ნენსკრამ რამდენიმე სოფელი დატბორა. ღვარცოფის შემდეგ, ადამიანის უფლებებზე მომუშავე 8 არასამთავრობო ორგანიზაციამ ხელისუფლებას განცხადებით მიმართა. განცხადებაში აღნიშნულია, რომ „გეოლოგიური რისკები კიდევ უფრო გაძლიერდება ჰესის პროექტის ზეგავლენის შედეგად, ვინაიდან მშენებლობის პროცესში ტყე/მცენარეული საფარი პირწმინდად მოიჭრება, რაც დამატებით მეწყრულ და ღვარცოფულ კერებს გააჩენს.“

ჟურნალისტს ეს ფაქტი მაყურებლისთვის არ უცნობებია , არ დაუსვამს კითხვა, ჰქონდა თუ არა რაიმე კავშირი წყალდიდობასა და ჰესის მშენებლობას, სამაგიეროდ, აღნიშნა, რომ „როგორც კომპანიაში ამბობენ, ნენსკრა ჰესი ერთგვარი პრევენცია იქნება წყალდიდობისგან“ - თუმცა არც ამ შემთხვევაში დაუსვამს კითხვა, თუ „როგორ“ და მაყურებელს არ მოუსმენია არც ერთი არგუმენტი იმის დასტურად, რომ ჰესი წყალდიდობის ან სხვა სტიქიისგან დაიცავს მოსახლეობას.

ჟურნალისტს იმის თქმაც „დაავიწყდა“, რომ 2015 წლიდან დღემდე სვანეთსა და თბილისში არაერთხელ გამართა საპროტესტო აქცია და არც ის უხსენებია, რომ პროტესტის გამო 2016 წელს ადგილობრივ მოსახლეობას ერთ კვირაზე მეტი გზა ჰქონდათ გადაკეტილი. არც იმის შესახებ მიუწვდია ინფორმაცია, რომ „ნენსკრა ჰესის“ მშენებლობას გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ნაწილიც ეწინააღმდეგება.

მაყურებელმა ჯამში მოისმინა 7 რესპონდენტის შეფასება. მათგან 2 - ხელისუფლების, 3 - უშუალოდ კომპანიის წარმომადგენელი და 2 ჰესის მშენებლობის მომხრე ადგილობრივი იყო. თითოეული მათგანი, ისევე როგორც წამყვანი და ჟურნალისტი, „ნენსკრა ჰესის“ სიკეთეებზე საუბრობდა და ეკონომიკურ სარგებელს უსვამდა ხაზს. მაყურებელს არ ჰქონდა შესაძლეობლობა, რომ მოესმინა დამოუკიდებელი ექსპერტის, გეოლოგის, ჰიდროლოგის ან გარემოსდამცველის შეფასება. მთელი სიუჟეტის განმავლობაში მაყურებელს არ მოუსმენია განსხვავებული აზრი და არც იმის შესახებ მიუღია ინფორმაცია, თუ რა რისკები არსებობს და რა ზიანს მოუტანს გარემოს ჰესის მშენებლობა.

აღსანიშნავია ისიც, რომ „ნენსკრა ჰესის“ გარშემო დისკუსია მას შემდეგ გააქტიურდა, რაც სახელმწიფოსა და „ნენსკრა ჰესის“ მშენებელ კომპანიას შორის გაფორმებული ხელშეკრულება 8 ივნისს, „რუსთავი 2“-ის გადაცემა „შაბათის კურიერმა“ გაასაჯაროვა. გარემოსდაცვითმა ორგანიზაცია „მწვანე ალტერნატივამ“ კი ხელშეკრულების გააანალიზების საფუძველზე განაცხადა, რომ პროექტი ქვეყნის ბიუჯეტს წელიწადში 60 მილიონი დოლარის ზარალს მიაყენებს.

10 ივლისს რამდენიმე გამოცემამ გაავრცელა ყალბი ინფორმაცია, თითქოს სერგეი გავრილოვი მალტაზე ისვენებს. გამოცემებმა ამბავს პიარ სპეციალისტ ელდარ პირმისაშვილის მიერ გადაღებულ ფოტო დაურთეს და მისი იუმორისტული პოსტი ნამდვილ ამბად გაავრცელეს.

თავდაპირველად, ელდარ პირმისაშვილმა ფეისბუკის პირად გვერდზე უცნობი პირის ფოტო გამოაქვეყნა და დაწერა, "ამოვდივარ ზღვიდან და რას ვხედავ ?! გავრილოვი დამჯდარა ჩემს შეზლონგზე, მივვარდი და ვილანძღები რუსულად… რაც მერე მოხდა, გაგაოცებთ".  პირმისაშვილმა მედიაჩეკერს უთხრა, რომ პოსტი იუმორით დაწერა და მალევე წაშალა.

რადიო ფორტუნამ, ელდარ პირმისაშვილის მიერ გადაღებული უცნობი ადამიანის ფოტო შემდეგი სათაურით გამოაქვეყნა „სეერგეი გავრილოვმა მალტაზე ქართველი დამსვენებლის შეზლონგის ოკუპაცია მოახდინა“. თუმცა, მასალა მალევე წაშალა და ამ დროისთვის ინფორმაცია გამოცემის გვერდზე აღარ იძებნება.

იდენტური შინაარსის მასალა, რადიო ფორტუნაზე დაყრდნობით, გაავრცელა გამოცემა „დაიჯესტმა“. „პრაიმ ტაიმმა“ კი ფეისბუკის გვერდზე, გამოცემის ლოგოს დართვით და ავტორის მითითების გარეშე, პირმისაშვილის გადაღებული ფოტო გამოაქვეყნა ტექსტით „სერგეი გავრილოვი მალტაზე ისვენებს“.

ზემოთხსენებულმა გამოცემებმა ამბავი ისე გამოაქვეყნეს, რომ პირველწყაროსთანაც არ გადაუმოწმებიათ.

 

 

სიცხისგან დამდნარი ავტომობილები, ჯანდაცვის პროგრამით დაფინანსებული მშობიარობა პენსიონერებისთვის და პოლონეთში საქართველოს ელჩის გადადგომა - ივნისის თვეში გავრცელებულ ამ სამ ყალბ ამბავს არაფერი ჰქონდა საერთო და მათგან მხოლოდ ერთი უკავშირდებოდა ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებს. მიუხედავად იმისა, რომ სამივე შემთხვევაში მარტივად დასადგენი იყო სიმართლე, სოციალურ ქსელში გავრცელებული კომენტარებიდან და რეაქციებიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ საზოგადოების გარკვეულმა ნაწილმა ზემოთ ჩამოთვლილი ყალბი ამბები მარტივად დაიჯერა.

სიცხისგან დამდნარი ავტომობილების შესახებ ინფორმაცია თავდაპირველად „ექსკლუზივი TV“-ის ფეისბუკის გვერდზე გავრცელდა. გვერდი იუწყებოდა, რომ 14 ივნისს არაბულ ქვეყნებში მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ტემპერატურა - 63°C დაფიქსირდა, რის გამოც ავტომობილები დადნა.

„ქუვეითში შუადღის საათებში ტემპერატურამ 50°C მიაღწია(იხ.ფოტოზე), რის შემდეგაც, ტემპერატურა ისევ გაიზარდა და 63°C გახდა, რამაც ქუჩებში მანქანების დნობა გამოიწვია. ადგილობრივებმა კი მოძრაობა შეწყვიტეს და ქუჩები ორ წუთში დაცარიელდა,“ - წერდა „ექსკლუზივი TV“.  მოგვიანებით, 14-18 ივნისის პერიოდში კი იდენტური ინფორმაცია გავრცელდა რადიო ოდიშისა და „The Tbilisi Times“ ფეისბუკის გვერდებზე და საიტებზე: sarkenews.ge, progressnews.ge, cnobisfurceli.ge, gmtv.ge.

სინამდვილეში, ფოტოზე ასახული მანქანები არიზონაშია გადაღებული და მათი დადნობა არა სიცხემ, არამედ ხანძარმა გამოიწვია. აღნიშნულ ყალბ ამბავს სხვადასხვა დროს უცხოური გვერდებიც ხშირად ავრცელებენ.

ყალბი ამბავი, თითქოს ჯანდაცვის პროგრამით პენსიონერებს მშობიარობა დაუფინანსდებოდათ, 10 ივნისს გავრცელდა. გამოცემა გურიის მოამბე და საიტები qronika.ge, newpost.com.ge, geoshock.blogspot.com წერდნენ, რომ „ჯანდაცვის პროგრამით პენსიონერებს მშობიარობა/საკეისრო კვეთა დაუფინანსდებათ:

"პროგრამით ვერ ისარგებლებენ პირები, რომელთა წლიური შემოსავალი არის 40 000 ლარი და მეტი, გარდა საპენსიო ასაკის პირებისა. მათ შესაძლებლობა ექნებათ მიიღონ მომსახურება პროგრამის მხოლოდ შემდეგი კომპონენტების ფარგლებში: მშობიარობა/საკეისრო კვეთა და მაღალი რისკის ორსულთა, მშობიარეთა და მელოგინეთა სტაციონარული მომსახურება". - წერდნენ გვერდები.

იდენტური შინაარსის ყალბი ინფორმაცია 2017 წელსაც გავრცელდა. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, აღნიშნული ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება და ზემოთ მოყვანილი ამონარიდი არასწორად არის გაგებული.

გვერდების ნაწილმა (მაგალითად, digest.pia.ge, bfm.ge) ინფორმაცია წაშალა და ახლა მხოლოდ საძიებო სისტემაში ჩანს, რომ ეს ამბავი გამოცემებს გამოქვეყნებული ჰქონდათ.

ბოლო ყალბი ინფორმაცია მიმდინარე მოვლენებს უკავშირდებოდა. 20 ივნისს, მაშინ, როდესაც თბილისში, საქართველოს პარლამენტის შენობაში რუსეთის დუმის დეპუტატ სერგეი გავრილოვის გამოსვლას აპროტესტებდნენ, გამოცემა presa.ge-მ გაავრცელა ინფორმაცია პოლონეთში საქართველოს ელჩის გადადგომის შესახებ. „პოლონეთში საქართველოს სრულუფლებიანმა ელჩმა ილია დარჩიაშვილმა პროტესტის ნიშნად თანამდებობა დატოვა“ -წერდა presa.ge, სტატიის კომენტარებში კი მოქალაქეები, ვისაც ინფორმაცია ნამდვილი ეგონა, აღნიშნავდნენ, რომ ელჩის საქციელი გმირობის ტოლფასი იყო.

მოგვიანებით, presa.ge-ის მიერ გავრცელებულ ცრუ ინფორმაციას საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო გამოეხმაურა. სამინისტროს წარმომადგენელმა ელჩის მიერ თანამდებობის დატოვება არ დაადასტურა . presa.ge-მ კი გამოქვეყნებული ტექსტი ვებგვერდიდან და სოციალური ქსეიდან ისე წაშალა, რომ მკითხველისთვის შეცდომის შესახებ არ უცნობებია.

ორი კვირაა თბილისში, პარლამენტის წინ, ყოველ საღამოს საპროტესტო აქციები იმართება, რომელშიც ათასობით ადამიანი მონაწილეობს. ხალხის სიმრავლის გამო, დედაქალაქის მთავარ გამზირზე, მეტწილად ქუჩაც იკეტება. ამ აქციებს, რომელიც თავდაპირველად რუსეთის დუმის დეპუტატის სერგეი გავრილოვის თბილისში ვიზიტს მოჰყვა, ანტისაოკუპაციო აქციები უწოდეს. პროტესტი გამწვავდა მას შემდეგ, რაც აქციის პირველ დღეს ხალხმრავალი საპროტესტო აქცია ხელისუფლებამ ძალის გამოყენებით დაშალა და შედეგად არაერთი ადამიანი დაშავდა. ახლა აქციის მონაწილეების მთავარი მოთხოვნა საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის გიორგი გახარიას გადადგომაა.

ამბის მასშტაბურობისა და მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მე-14 დღეა საპროტესტო აქციები მედიის ერთ-ერთი მთავარი თემაა. ცენტრალურმა მაუწყებლებმა, ამ ამბის გამო, შეცვალეს სამაუწყებლო ბადე და საღამოობით ეთერში სპეციალური გამოშვებით გადიან. თუმცა, სპეციალური გამოშვების ხანგრძლივობა, კადრები, რასაც ამ გამოშვებებში ვხედავთ და მიმდინარე მოვლენების შეფასებები, ერთმანეთისგან, რიგ შემთხვევაში, მკვეთრად განსხვავდება.

საპროტესტო აქციების გაშუქების ტენდენციას “მედიაჩეკერი” პროტესტის მე-10 დღეს დააკვირდა. მაშინ, როდესაც აქციის ორგანიზატორებმა მასშტაბური, ხალხმრავალი საპროტესტო მსვლელობა - თავისუფლების მარში დააანონსეს. “მედიაჩეკერი” 18:00-დან 24:00 საათამდე პერიოდში 4 მაუწყებელს დააკვირდა: ტელეკომპანია “იმედი”, “რუსთავი 2”, ტელეკომპანია “პირველი” და საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი.

4-დან 3-მა მაუწყებელმა, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა, “ტელეკომპანია პირველმა” და “რუსთავი 2-მა”, 29 ივნისის საღამოს, აქციასა და მსვლელობაზე საუბარი 18:00 საათიდან დაიწყო, ტელეკომპანია “იმედმა” კი 19:00 საათზე. 19:00 საათზე, “იმედის” 20:00-საათიანი “ქრონიკის” დაანონსებისას, წამყვანმა თქვა, რომ თბილისში საპროტესტო მსვლელობისთვის ემზადებოდნენ და ამ დეტალებს 20:00-საათიან “ქრონიკაში” ნახავდნენ, თუმცა, “ქრონიკის” სპეციალური გამოშვება დაგეგმილზე ნახევარი საათით ადრე, 19:25 საათზე დაიწყო.

ორ არხს, საზოგადოებრივ მაუწყებელსა და რუსთავი 2-ს საინფორმაციო გამოშვება, არასპეციალური ეთერის დროსაც 18:00 საათზე აქვს. ამ დღისთვის განრიგი, “იმედის” გარდა, შეცვალა “TV პირველმაც”, რომელსაც საინფორმაციო გამოშვებები შაბათ დღეს 17:00 საათზე და შემდეგი 22:00 საათზე აქვს.

4-დან 2-მა მაუწყებელმა, “რუსთავი 2-მა” და “Tv პირველმა” 29 ივნისის საღამოს სპეციალური გამოშვება საპროტესტო აქციის დასრულებამდე გააგრძელა: “რუსთავი 2” - 23:22 სთ, “tv პირველი” - 23:29 სთ. 2-მა, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა და “იმედმა” სპეციალური ეთერები იქამდე დაასრულა, ვიდრე რუსთაველზე აქცია დამთავრდებოდა, "იმედმა” 22:26 საათზე, პირველმა არხმა კი 22:02 საათზე. (სპეციალური ეთერის დასრულების შემდეგ, საზოგადოებრივი მაუწყებლის წამყვანმა მაყურებელს განუმარტა, რომ აქციის პირდაპირ ეთერში გაშუქება გაგრძელდებოდა მათ ონლაინ პლატფორმებზე და ასევე საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეორე არხზე).

ამ ხნის განმავლობაში, ყველა მაუწყებელს ჰქონდა სარეკლამო ჭრები და აქციის, ან ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებზე მომზადებული სხვა თემები, თუმცა მცირე დოზით (იმ დღის ამბავი იყო ასევე ბრიფინგი “ქართულ ოცნებაში”).

29 ივნისის საღამოს, შაბათს, “რუსთავი 2-ის” ეთერში გადაცემა “შაბათის კურიერიც” გავიდა. წამყვანს გადაცემა აქციების ეპიცენტრიდან, რუსთაველის გამზირზე მოწყობილი სპეციალური ღია სტუდიიდან მიჰყავდა. გადაცემა 21:00 საათზე, აქციაზე მიმდინარე მოვლენების მიმოხილვით (მარიამ გაფრინდაშვილის ჩართვა) დაიწყო და 22:24 საათზე დასრულდა. გადაცემაში ხუთი სიუჟეტი გავიდა და ყველა მათგანის თემა საპროტესტო აქციები იყო. სიუჟეტებს შორის პერიოდში ეთერში აქციის კადრები გადიოდა, მათ შორის, მაყურებელს მოასმენინეს რამდენიმე გამომსვლელის სიტყვა, ანიტა რაჭველიშვილის სიმღერა და აჩვენეს ბანერის “გახარია წადი” გაშლა. “შაბათის კურიერის” დასრულების შემდეგ “რუსთავი 2-ზე” ისევ “კურიერის” სპეციალური გამოშვება გაგრძელდა.

ტელეკომპანია “იმედზე” კი გადიოდა შაბათის “ქრონიკა”, რომლის ფორმატი სხვადასხვა საკითხების სტუმრებთან ერთად განხილვას ითვალისწინებს. იმ საღამოს “ქრონიკას” 7 სტუმარი ჰყავდა, მათგან 2 სტუდიაში მივიდა, დანარჩენები კი სხვადასხვა ადგილებიდან ერთვებოდნენ. გამოშვების პარალელურად, ეკრანზე გადიოდა აქციის კადრებიც და იმ კონკრეტულ თემასთან ერთად, რაზე სასაუბროდაც კონკრეტული სტუმარი იყო მიწვეული, საუბრობდნენ თბილისში მიმდინარე აქციებზეც, პერიოდულად კი უბრუნდებოდნენ რუსთაველის გამზირს და მაყურებელს ჰქონდა საშუალება მოესმინა აქციაზე გამომსვლელებისთვის.

29 ივნისის საღამოს, აქციების მიმდინარეობისას, ოთხივე მაუწყებელი მაყურებელს ძირითადად აქციაზე მყოფი მოქალაქეებისა და ოპოზიციური პარტიების ლიდერების მოსაზრებებს აცნობდა. თუმცა, განსხვავება რესპონდენტებში, არხებს შორის, მაინც თვალშისაცემია.

ქვემოთ გთავაზობთ ინფორმაციას რესპონდენტების რაოდენობის შესახებ და ამ მონაცემებში, “იმედის” შემთხვევაში, მითვლილია ის რესპონდენტებიც, რომლებიც “შაბათის ქრონიკას” ჰყავდა ეთერში სტუმრად, ან ჩართვით სხვა ლოკაციიდან.

აქვე, ამ მონაცემებში არ შედიან აქციაზე გამომსვლელები, რომელთა მოსმენის შესაძლებლობა, პერიოდულად, პირდაპირ ეთერში ყველა არხის მაყურებელს ჰქონდა.



საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე, გამომსვლელების გარდა, მოვისმინეთ ოპოზიციის 13 წარმომადგენლის, აქციის 2 ორგანიზატორისა და 6 მონაწილის (6-დან ერთი იყო არასამთავრობო სექტორიდან) შეფასება.

“იმედის” მაყურებელმა, აქციაზე გამომსვლელების გარდა, იმ საღამოს უსმინა ეთერში მყოფ 7 რესპონდენტს, საიდანაც 6 მმართველი გუნდის წარმომადგენელი იყო და მხოლოდ ერთი ოპოზიციის. მოისმინა ოპოზიციის 4 წარმომადგენლის და აქციის 2 მონაწილის კომენტარი.

“TV პირველზე”, აქციაზე სიტყვით გამომსვლელთა პარალელურად, შესაძლებელი იყო ოპოზიციის 21 წარმომადგენელის, მთავრობის 2 წარმომადგენელის, აქციის 5 ორგანიზატორისა და 23 მონაწილის (მათ შორის იყვნენ: 2 არასამთავრობო სექტორიდან, 7 ხელოვანი, ერთი ფოტოჟურნალისტი) შეფასების მოსმენა.

“რუსთავი 2-ზე” კი, აქციაზე გამომსვლელთა პარალელურად, გავიდა ოპოზიციის 27 წარმომადგენლის, მთავრობის 2 წევრის, აქციის 3 ორგანიზატორისა და 26 მონაწილის (მათ შორის იყვნენ, 8 ხელოვნების სფერდან, 3 ჟურნალისტიკის, 1 პოლიტოლოგი, 1 გარემოსდამცველი აქტივისტი) კომენტარი.

 

4-დან სამ არხზე, აქციებზე საუბრისას, საინფორმაციო გამოშვებების წამყვანები ან ჟურნალისტები, რომლებიც ჩართვებზე იდგნენ, აქციას რომელიმე პოლიტიკურ ძალას არ მიაწერდნენ. ტელეკომპანია “იმედზე” კი ყურადღებას ამახვილებდნენ იმ ფაქტზე, რომ მსვლელობას ოპოზიციური პოლიტიკური პარტების ლიდერები მიუძღოდნენ, განსაკუთრებული აქცენტი კი "ნაციონალური მოძრაობაზე" კეთდებოდა.

მაგალითისთვის, სპეციალური გამოშვების დასაწყისში, წამყვანმა თქვა:

“ეს მსვლელობა დაიგეგმა გუშინ, როგორც იქ შეკრებილმა პოლიტიკოსებმა გუშინვე განაცხადეს, მოხდებოდა მათი აქტივისტების მობილიზება რეგიონებიდან. ჩვენს მაყურებელს ჰქონდა შესაძლებლობა, რომ მიეღო ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ მოემართებიან რეგიონებიდან სწორედ ნაციონალური მოძრაობისა და ევროპული საქართველოს პარტიის რეგიონული აქტივისტები ამ აქცია-მსვლელობაში მონაწილეობის მისაღებად. თქვენ კადრში სწორედ პოლიტიკოსებს ხედავთ, ნაციონალური მოძრაობის ლიდერებს. ისინი წინ მიუძღვიან ამ აქცია-მსვლელობას” [იმედი, წამყვანი, 19:28სთ, 29 ივნისი, 2019წ]

მსვლელობაში ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების მონაწილეობაზე საუბრობდნენ სხვა არხებზეც და ცხადია, აჩვენებდნენ კიდეც შესაბამის კადრებს, თუმცა, ამ არხებზე, “იმედის” მსგავსად, “ნაციონალური მოძრაობაზე” განსაკუთრებული აქცენტი არ კეთდებოდა.

მაგალითად, ისევ “იმედის” წამყვანის ტექსტი:

“თქვენ ხედავთ, ამ აქცია-მსვლელობის სათავეში ნაციონალური მოძრაობის ლიდერები იმყოფებიან და ისინი მიუძღვიან სწორედ ამ აქციას, რომელსაც ერთადერთი მოთხოვნა აქვს ამჯერად - ეს არის შს მინისტრის გადადგომა...

მთელი ამ დროის განმავლობაში, აქციის ორგანიზატორები ხაზს უსვამდნენ იმას, რომ ეს არ არის პოლიტიკოსების მიერ დაგეგმილი პროტესტი, აქცია, რომ ამ აქციის სათავეში დგანან რიგითი მოქალაქეები და პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლები არიან გამიჯნულები, გვერდზე დგანან, მაგრამ ჩვენ თითქმის ყოველდღე, ამ აქციის მსვლელობას როდესაც ვაკვირდებით, პირდაპირ ეთერში ვხედავთ, რომ პოლიტიკოსები აქტიურად არიან აქციებზე წარმოდგენილნი, რიგ შემთხვევაში სიტყვითაც მიმართავენ იქ მოქალაქეებს. დღეს კი უკვე ვხედავთ, რომ ამ აქციის პირველ რიგებში დგანან და ისინი მოუძღვებიან სწორედ ამ მსვლელობას. როგორც უკვე გითხარით, თავადვე დააანონსეს, რომ რეგიონებიდან ჩამოიყვანდნენ ისინი საკუთარ მხარდამჭერებს და აქტივისტებს და მიიღებდნენ ამ მსვლელობაში მონაწილეობას”. [იმედი, წამყვანი, 19:30 სთ, 29 ივნისი, 2019წ]

მსგავსი აქცენტი ჰქონდა ჩართვებში იმედის ჟურნალისტსაც. მაგალითად: „აქ მყოფ ადამიანებში საკმაოდ დიდი ნაწილი არიან ამ პოლიტიკური პარტიების მხარდამჭერები და სავარაუდოდ, დღეს ტრიბუნასთან ამ პარტიის ლიდერებს ვიხილავთ“ [იმედი, ჟურნალისტის ჩართვა აქციიდან, 19:33 სთ. 29 ივნისი, 2019წ]

საპროტესტო აქციების დაწყებიდან დღემდე, მაუწყებლები აქციაზე რამდენიმე კამერით მუშაობენ, მათ შორის, საჰაერო გადაღების კამერებით, ე.წ. დრონით. 29 ივნისის საღამოს დრონით გადაღებული კადრები ოთხივე მაუწყებელმა გამოიყენა, თუმცა, სხვადასხვა დროს, განსხვავებული რაკურსითა და სიხშირით.

მსვლელობის დაწყებამდეც და შემდეგ, მსვლელობის პერიოდშიც, ოთხივე მაუწყებელი მაყურებელს ახლო კადრებით უყვებოდა რა ხდებოდა თბილისში.

საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა საჰაერო გადაღების კამერის მიერ გადაღებული კადრების გამოყენება დაახლოებით 21:00 საათიდან დაიწყო. სპეციალური გამოშვების დაწყებიდან ამ დრომდე, ეთერში სამი სხვადასხვა რაკურსით გადაღებული ახლო კადრები გადიოდა.

21:00 საათამდე ასევე ახლო ხედები და პანორამული ხედები გადიოდა “იმედის” ეთერშიც. 21:00 საათიდან გამოშვების ბოლომდე კი მაყურებელი ძირითადად ხედავდა დრონის კადრს და იშვიათად გამომსვლელების საშუალო ხედით გადაღებულ კადრს.

“TV პირველზე” მუშაობდა 4 კამერა სხვადასხვა ადგილიდან. მაყურებელი ხედავდა აქციის მონაწილეების პანორამულ ხედებს, გამომსვლელების ახლო და საშუალო კადრებს, დრონით გადაღებული კადრი კი მხოლოდ ერთ ეპიზოდში(გიორგი გახარიას ბანერის გაშლისას) იხილა.

TV პირველის მსგავსად, აქციის ახლო კადრები გადიოდა “რუსთავი 2-ის” ეთერშიც. აქ დრონის კადრი პირველად 22:17 საათიდან გამოჩნდა.

[შენიშვნა: სტატიის მთავარ ფოტოდ გამოყენებულია On.ge-ს ფოტო]

დრონის კადრები მაუწყებლებიდან

27 ივნისს 19:00 საათზე თბილისში, პარლამენტის წინ ანტისაოკუპაციო აქცია გაიმართა. აქციის ბოლოს, დაახლოებით, 22:30 საათზე საპროტესტო აქციის მონაწილეებმა პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის ბიძინა ივანიშვილის სახლისკენ მსვლელობა გამართეს. საპროტესტო აქციას და შემდგომ მსვლელობას პირდაპირ ეთერში გადასცემდნენ მაუწყებლები - ტელეკომპანია პირველი, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი და “რუსთავი 2”. ტელეკომპანია „იმედმა“ კი არც საპროტესტო აქცია და არც მსვლელობა, 27 ივნისის საღამოს არ გააშუქა.

„იმედის“ ეთერში დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება 22:18 საათზე დასრულდა, რის შემდეგაც ეთერში მხატვრული ფილმი - „მანდარინების“ ჩვენება დაიწყო. მანამდე, “იმედის” მაყურებელს შესაძლებლობა ჰქონდა პირდაპირ ეთერში ედევნებინა თვალი პრემიერ მინისტრ მამუკა ბახტაძის ბრიფინგისთვის და შემდგომ შინაგან საქმეთა მინისტრ გიორგი გახარიას ტელეწამყვანებთან შეხვედრისთვის.

იმ დროს, როდესაც ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერში მხატვრული ფილმი გადიოდა, მშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, შს მინისტრის გადადგომის მოთხოვნით, რუსთაველის გამზირიდან ბიძინა ივანიშვილის სახლამდე ფეხით მსვლელობით მივიდნენ.

პარლამენტის წინ საპროტესტო აქციები 20 ივნისიდან იმართება. საპროტესტო აქცია თბილისში, პარლამენტთან, მას შემდეგ დაიგეგმა, რაც რუსეთის დუმის დეპუტატი სერგეი გავრილოვი მართლმადიდებლობის საპარლამენტთაშორისო გენერალურ ასამბლეას პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძლიდან გაუძღვა. აქციის პირველ დღეს, გვიან ღამით, ხალხმრავალი საპროტესტო აქცია ხელისუფლებამ ძალის გამოყენებით დაშალა. აქციის დარვების დროს 2-მა ადამიანმა თვალი დაკარგა, დაშავდა 240 მოქალაქე, მათ შორის, 38 ჟურნალისტი და 80 პოლიციელი, 305 მოქალაქე კი დააკავეს.

მეცხრე დღეა აქციის მონაწილეები შინაგან საქმეთა მინისტრის გიორგი გახარიას გადადგომას ითხოვენ. მათი დანარჩენი ორი მოთხოვნა - 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების პროპორციული წესით ჩატარება და აქციის დაკავებული მონაწილეების გათავისუფლება, ხელისუფლებამ დააკმაყოფილა.

 

 

26 ივნისს მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სვანეთში 12 წლის მოზარდმა ცეცხლსასროლი იარაღით მამა, შემთხვევით, სასიკვდილოდ დაჭრა. გამოცემების ნაწილმა, ამბის გაშუქებისას დაასახელა გარდაცვლილის სახელი და გვარი, ასაკი, ფოტო და სხვა დეტალები, რითაც არასრულწლოვნის ირიბი იდენტიფიცირება მოხდა. ეთიკური ჟურნალისტიკის მიხედვით, დაუშვებელია კრიმინალურ ისტორიებში მონაწილე არასრულწლოვნის როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი იდენტიფიცირება.

გამოცემებმა „ინტერპრესნიუსი“, „კვირის პალიტრა“, „დრონი.ჯი“, „პალიტრა ვიდეო“, „ნიუპოსტი“, „ინტერმედია“, „პრაიმტაიმი“, „ალია“, „რეზონანსი“ და გვერდებმა itv.ge, ambebi.ge, geoinformer.tk, vog.ge, news.coa.ge, timenews.ge მომხდარის გაშუქებისას, გაავრცელეს არასრულწლოვნის მიერ შემთხვევით მოკლული მამის ფოტო, დაასახელეს მისი სახელი, გვარი და სხვა არასაჭირო დეტალები, რამაც არასრულწლოვნის ირიბი იდენტიფიცირება გამოიწვია.

ჟურნალისტური ეთიკის მიერ მომზადებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში ხაზგასმით აღნიშნულია, რომ დაუშვებელია კრიმინალურ ისტორიებში მონაწილე, დაზარალებული, ბრალდებული და მსჯავრდებული ან/და თვითმხილველი არასრულწლოვნების იდენტიფიცირება. ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოში კი ნათქვამია, რომ ბავშვის დაფარვა უპირობოდ აუცილებელია, როდესაც იგი არის ბრალდებული/მსჯავრდებული ან თუნდაც მოწმე. გარდა ამისა, სახელმძღვანელო მიუთითებს მედიებს, რომ გაითვალისწინონ „ბავშვის სახის დაფარვა არ არის საკმარისი მისი სრულად არაიდენტიფიცირებისთვის, ხშირად მისი ამოცნობა შესაძლებელია გარემოს აღწერით, ან სხვა რესპონდენტების იდენტიფიცირებით“.

 

აქვე, იხილეთ:   

5 რეკომენდაცია მედიას მკვლელობაში ბრალდებული არასრულწლოვნის საკითხის გაშუქებისთვის [Video]

26 ივნისს რუსთავი2-მა გაავრცელა ინფორმაცია, თითქოს 20 ივნისს, რუსთაველის გამზირზე საპროტესტო აქციის დარბევაში მონაწილე სპეცრაზმელები დასასვენებლად ანტალიაში გაუშვეს. რუსთავი 2-ზე დაყრდნობით, დაუდასტურებელი ინფორმაცია, გადამოწმების გარეშე გაავრცელეს გვერდებმა დრონი.ge, პრესა.ge, ფაქტები.ge, თაიმერი, ალია, newsreport.ge, itv.ge.

რუსთავი 2 წერდა, რომ სპეცრაზმელების დასასვენებლად გაშვების შესახებ ინფორმაცია „სპეციალური ავიარესის ერთ-ერთმა მგზავრმა აცნობა და ფოტო მიაწოდა. ამავე მგზავრის ინფორმაციით, სპეცრაზმელები ბორტზე სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლებმა შეაცილეს.“

შსს-ის პრესსამსახურში „მედიაჩეკერს“ განუცხადეს, რომ რუსთავი2-ის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება. დაშავებული 80 სამართალდამცველიდან ორს მკურნალობის საზღვარგარეთ გაგრძელება დასჭირდა, რის გამოც ისინი თურქეთში გაემგზავრნენ.

რუსთავი 2-ის გავრცელებულ ინფორმაციას სოციალურ ქსელში ერთ-ერთი პოლიციელის ოჯახის წევრიც გამოეხმაურა. მისი თქმით, მის მეუღლეს აქციის დროს თვალი დაუზიანდა და მხედველობა თითქმის დაკარგა, რის გამოც, მინისტრის ბრძანებით, იგი თურქეთში, ქალაქ სტამბოლში წაიყვანეს, რათა მხედველობა შეუნარჩუნდეს.

განახლება: 02.10.2024

2019 წლის 26 ივნისს მაღაზია „აიპლიუსის“ დაყაჩაღების მცდელობის ბრალდებით, სამართალდამცველებმა ახალგაზრდა კაცი დააკავეს. შემთხვევიდან მალევე, ონლაინ ტელევიზია POSTV-მ სოციალურ ქსელში სათვალთვალო კამერის ჩანაწერები გაავრცელა. სიუჟეტის შესავალში ონლაინ ტელევიზიამ ყურადღება იმაზე გაამახვილა, რომ „აიპლიუსის” მაღაზიის დაყაჩაღების მცდელობისას დაკავებული მოქალაქე, 21 ივნისს, პარლამენტთან აქციაზე, გიორგი გახარიას გადადგომას ითხოვდა.

იგივე ნარატივით გაავრცელეს ამბავი გამოცემებმა „ქართული აზრი“, „კვირა +“, „პრაიმტაიმი“, „ექსკლუზივ ნიუსი“, ტელეკომპანია „დია“, „ალია“, digest.pia.ge და სოციალურ ქსელში არსებულმა გვერდმა iNews. ამ მედიასაშუალებათა უმეტესობამ სათაურში მიუთითა, რომ “მაღაზიის დაყაჩაღებაში ბრალდებული აქციაზე გახარიას გადადგომას ითხოვდა, ან აქციის ერთ-ერთი მონაწილეა".

ბრალდებული აქციებთან დააკავშირა ტელეკომპანია „იმედმაც“. 26 ივნისს 14:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში გასულ სიუჟეტში ჟურნალისტმა აღნიშნა, რომ დაკავებული პარლამენტის წინ მიმდინარე აქციაში მონაწილეობდა.

ვინ არის ბრალდებული მოქალაქე ან რა კავშირი აქვს აქციასთან, - დამატებითი ინფორმაცია მკითხველისთვის არცერთ გამოცემას არ შეუთავაზებია. მოგვიანებით, გამოცემებმა „ტაბულა“ და „ნეტგაზეთი“, გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ      ახალგაზრდა კაცს არანაირი კავშირი არ აქვს აქციის ორგანიზატორებთან და, პირიქით, ის აქციაზე პროვოკაციის მოწყობას ცდილობდა. არსებობს ვიდეომასალაც, რომელშიც ჩანს, როგორ გაჰყავთ სამართალდამცავებს აქციიდან ეს მოქალაქე.

როგორც “მედიაჩეკერმა” გადაამოწმა, ახალგაზრდა კაცი 2015 წლიდან 2019 წლის ივნისის დასაწყისამდე თბილისის მერიის მიერ დაფინანსებული ერთ-ერთი შპს-ს      დირექტორი იყო. ის 50%-იან წილს ფლობს 2012 წელს დაფუძნებულ კერძო კომპანიაში, რომლის შესახებაც ინტერნეტში რაიმე ინფორმაცია არ იძებნება.

ახალგაზრდა კაცის შესახებ ეს მონაცემები იმ გამოცემებს, რომელთა გაშუქების მთავარი აქცენტი მისი აქციასთან კავშირი იყო, მასალისთვის არ დაურთავთ. გამოცემებს არც აქციიდან მისი გაძევების შესახებ უცნობებიათ მკითხველისთვის. ამბის ამგვარი გაშუქება კი ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ის თბილისში მიმდინარე ანტისაოკუპაციო აქციების დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად.

***

პარლამენტის წინ საპროტესტო აქციები 20 ივნისიდან იმართება. საპროტესტო აქცია თბილისში, პარლამენტთან, მას შემდეგ დაიგეგმა, რაც რუსეთის დუმის დეპუტატი სერგეი გავრილოვი მართლმადიდებლობის საპარლამენტთაშორისო გენერალურ ასამბლეას პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძლიდან გაუძღვა. აქციის პირველ დღეს, გვიან ღამით, ხალხმრავალი საპროტესტო აქცია ხელისუფლებამ ძალის გამოყენებით დაშალა. აქციის დარბევის დროს ორმა ადამიანმა თვალი დაკარგა, დაშავდა 240 მოქალაქე, მათ შორის, 38 ჟურნალისტი და 80 პოლიციელი, 305 მოქალაქე კი დააკავეს.

მეშვიდე დღეა აქციის მონაწილეები შინაგან საქმეთა მინისტრის გიორგი გახარიას გადადგომასა და დაკავებულების გათავისუფლებას ითხოვენ. მათი კიდევ ერთი მოთხოვნა, 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების პროპორციული წესით ჩატარება, ხელისუფლებამ დააკმაყოფილა.

---

 

მასალა განახლდა 2024 წლის 2 ოქტომბერს ამ მოქალაქის მომართვის საფუძველზე, რომელმაც „მედიაჩეკერს“ წარუდგინა 2019 წლით დათარიღებული სასამართლოს განჩინება, საიდანაც დასტურდება, რომ დანაშაულის ჩადენის მომენტში ის შეურაცხადი იყო და არ შეეძლო გაეცნობიერებინა თავისი ქმედების ფაქტობრივი ხასიათი და მართლწინააღმდეგობა. შესაბამისად, „მედიაჩეკერმა“ მასალიდან ამოიღო ის ინფორმაცია, რაც მოქალაქის იდენტიფიცირების საშუალებას იძლეოდა.