“ხანძარის შედეგად დაღუპული დედა და 4 შვილი. ოჯახს, რომელიც უკიდურეს გაჭირვებაში ცხოვრობდა, რამდენიმე თვის წინ სოციალური დახმარებაც მოუხსნეს” - ამ აღწერით გამოაქვეყნა "ტელეკომპანია პირველმა" ბაღდათში მომხდარი ტრაგედიის შემდეგ სოციალურ ქსელში ვიდეო, რომელიც ოჯახის მდგომარეობას აღწერდა და შემთხვევამდე 2 თვით ადრე იყო გადაღებული. ვიდეოს არ ერთვოდა განმარტება, რომ იყო საარქივო მასალა და არაზუსტი იყო ინფორმაცია დახმარების მოხსნის შესახებ. მომხდარიდან მალევე მასალის ამ ფორმით, განმარტების გარეშე გავრცელება მანიპულაციური იყო და აუდიტორია შეცდომაში შეიყვანა. ამგვარი გაშუქება ქმნიდა ირიბ მინიშნებას, თითქოს ხანძარი სიდუხჭირემ გამოიწვია, რაც ამ ეტაპზე დადგენილი არ არის. არაზუსტი და მანიპულაციური იყო დილის საინფორმაციო გამოშვებებში მაუწყებლის მიერ მაყურებლისთვის პირდაპირ ეთერში მიწვდილი ინფორმაციაც.

შემთხვევა ბაღდათში 3 თებერვალს მოხდა. ხანძრს 4 ბავშვი და 2 ქალი ემსხვერპლა. ამბავი მედიისთვის იმავე ღამეს, დაახლოებით, 23:00 საათისთვის გახდა ცნობილი და 4 თებერვალს ყველა მედიასაშუალებისთვის დღის ერთ-ერთი წამყვანი თემა იყო. “TV პირველმა” ტრაგედიის გაშუქება მომხდარიდან მალევე დაიწყო. თავდაპირველად, 23:50 საათზე, არხის ფეისბუკის გვერდზე გამოქვეყნდა ხანძრის ამსახველი ვიდეო, რომელსაც თან ერთვოდა შემდეგი ტექსტი: “ხანძარს 5 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა, მათ შორის ოთხი ბავშვია. არსებული ინფორმაციით, მიტოვებულ სახლში სოციალურად დაუცველი ოჯახი თვითნებურად იყო შესახლებული.” (თავდაპირველად, ყველა მედიასაშუალებამ 5 გარდაცვლილის შესახებ მიაწოდა ინფორმაცია აუდიტორიას, რადგან მეექვსე ცხედარი მაშველებმა მოგვიანებით იპოვეს. მედიასაშუალებების ნაწილმა, მასალები შესწორების სტანდარტის შესაბამისად ჩაასწორა, ნაწილის გვერდზე (მათ შორის “TV პირველის“) კი არაზუსტი ინფორმაცია კვლავ იძებნება.)

მოგვიანებით, დაახლოებით, 03:00 საათისთვის არხის ფეისბუკის გვერდზე გავრცელდა ვიდეო “TV პირველის” არქივიდან, სათაურით “ტრაგედია!” ვიდეო ასახავდა სოციალურად დაუცველი ოჯახის ცხოვრების კადრებს, რომელიც 21 ნოემბერს გადაცემა “რეაქციაში” გავიდა. გამოქვეყნებულ ვიდეოფრაგმენტში გაჭირვებაში მცხოვრები ქალი სოციალური დახმარების შეჩერების შესახებ საუბრობდა. მაუწყებლის მიერ გავრცელებულ ვიდეოს შეცდომაში შემყვანი შინაარსის ტექსტი ერთვოდა თან: “ხანძარის შედეგად დაღუპული დედა და 4 შვილი. ოჯახს, რომელიც უკიდურეს გაჭირვებაში ცხოვრობდა, რამდენიმე თვის წინ სოციალური დახმარებაც მოუხსნეს ”.



მაუწყებელს თავისი აუდიტორიისთვის არ მიუწვდია ინფორმაცია, რომ ოჯახს სოციალური დახმარება გარკვეული მიზეზით (ჯანდაცვის სამინისტროს განმარტებით, კომუნალურ გადახდებზე აბონენტის ნომერის არქონის გამო), დროებით ჰქონდა შეჩერებული, არ განუმარტავს, რომ დეკემბერში ოჯახს კვლავ აღუდგა დახმარება და განაცდური თანხა ერთიანად ჩაერიცხა.

ფეისბუქგვერდზე ვიდეოს გამოქვეყნების შემდეგ, ბაღდათში მომხდარი ტრაგედია იგივე აქცენტით გაშუქდა 4 თებერვლის დღის პირველ ნახევარში მაუწყებლის ეთერში გასულ საინფორმაციო გამოშვებებში:

“TV პირველმა” 4 თებერვალს დილის 9 საათიანი საინფორმაციო გამოშვება 20 წუთით ადრე, 08:40-ზე სპეციალური გამოშვებით დაიწყო. ბაღდათიდან ჟურნალისტის პირდაპირი ჩართვის შემდეგ, წამყვანმა მაყურებელს ხანძრის შედეგად გარდაცვლილი ოჯახის არქივიდან ამოღებული ვიდეო წარუდგინა და განუმარტა, რომ “გაჭირვებულ ოჯახს სოციალური დახმარება მხოლოდ და მხოლოდ იმის გამო მოუხსენეს, რომ მას, დროებით, ელექტროენერგია მეზობლისგან ჰქონდა შემოყვანილი”.

ერთი საათის შემდეგ, საინფორმაციო გადაცემის წამყვანი კვლავ რამდენიმე წუთით ადრე(09:50) სპეციალური გამოშვებით დაბრუნდა ეთერში და მაყურებელს “ევროპული საქართველოს” ლიდერის, გიგი უგულავას განცხადება შესთავაზა პირდაპირ ეთერში, რომელიც ბაღდათში მომხდარი ტრაგედიის გამო, პარლამენტის პიკეტირების გადადების შესახებ საუბრობდა. გიგი უგულავას განცხადების შემდეგ, საინფორმაციო გამოშვების წამყვანმა და თემაზე მომუშავე ჟურნალისტმა კვლავ შეახსენეს მაყურებელს, რომ ოჯახს სოციალური დახმარება ჰქონდა მოხსნილი.

11:00 საათიან გამოშვებაშიც, წამყვანი და ჟურნალისტი კვლავ იგივე აქცენტს აკეთებდნენ - არქივიდან ამოღებულ ვიდეოს და ახლობლების ნათქვამს ეყრდნობოდნენ და ამბობდნენ, რომ ოჯახს დახმარება მოუხსნეს. თუმცა ამჯერად მერის კომენტარიც გავიდა ეთერში, რომელიც ამბობდა, რომ ოჯახი სოციალურ დახმარებას იღებდა.

“TV პირველის” მაყურებელმა, ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილის გიორგი წოწკოლაურის მედიასთან გაკეთებული განცხადების შემდეგ, 12:00 საათიან გამოშვებაში გაიგო, რომ ოჯახს სოციალური დახმარება დროებით ჰქონდა შეწყვეტილი. ჯანდაცვის სამინისტროს აღნიშნული განცხადების მიუხედავად, 13:00 საათიან გამოშვებაშიც მაუწყებელმა აქცენტი კვლავ სოციალური დახმარების მოხსნაზე გააკეთა. საინფორმაციო გამოშვების ანონსში და აღწერაში კვლავ განმარტების გარეშე, ხაზგასმული იყო, რომ ოჯახს რამდენიმე თვის წინ სოციალური დახმარებაც მოუხსნეს. გარდა ამისა, სამინისტროს განცხადების შემდეგ, მაუწყებელი სოციალურ სააგენტოში არკვევდა, მოუხსენეს თუ არა დახმარება ოჯახს.





“TV პირველის” მაყურებელი შესაბამის წყაროებთან დაზუსტებულ ინფორმაციას მხოლოდ 14:00 საათიდან იღებდა. 4 თებერვალს ამავე ამბავს მიეძღვნა გადაცემა “რეაქციაც”.

თუმცა მანამდე გავრცელებული შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია კვლავ არ შეუსწორებია მაუწყებელს და ამ დრომდე იძებნება არხის ფეისბუკ გვერდზე. არც თავდაპირველად გამოქვეყნებული ვიდეოს აღწერაშია ცვლილება შესული. აღსანიშნავია, რომ ვიდეო კვლავ იგივე ტექსტით ვრცელდება და ამ დროისთვის “TV პირველის” ფეისბუკგვერდზე აღნიშნულ ვიდეოს 393 000-ზე მეტი ნახვა და 5 400-მდე გაზიარება აქვს. ასევე, “TV პირველს” დღის განმავლობაში არცერთხელ არ აუღნიშნავს, რომ თავდაპირველად მაუწყებელმა არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა.

ბაღდათში მომხდარი ტრაგედია მედიის ფოკუსში ცხადია უნდა მომხვდარიყო და ასევე, ცხადია, რომ მედიას უნდა დაესვა ყველა კითხვა და დაეყენებინა ყველა შესაბამისი უწყების პასუხისმგებლობის საკითხი.

თუმცა, მასალის ამ დროს და ამ ფორმით გავრცელება, მინიშნების გარეშე - რომ ის იყო არქივის, ასევე ის, რომ ოჯახს სოციალური დახმარება მოხსნის შემდეგ ისევ აღუდგა, მანიპულაციური იყო და აუდიტორია შეცდომაში შეიყვანა. ამგვარი გაშუქება ქმნიდა ირიბ მინიშნებას, თითქოს ხანძარი სიდუხჭირემ გამოიწვია, რაც ამ ეტაპზე დადგენილი არ არის.

TV პირველის ეს ვიდეო გახდა ინსპირაცია სხვა ონლაინ გამოცემებისთვისაც, რომლებმაც ასევე შეცდომაში შეიყვანეს აუდიტორია.

“TV პირველზე” დაყრდნობით, ხანძარის შედეგად დაღუპული ოჯახისთვის სოციალური დახმარების მოხსნის შესახებ არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელეს შემდეგმა მედიასაშუალებებმა: პალიტრავიდეო, ფორტუნა, ნიუპოსტი, პროგრესნიუსი, სარკე ნიუსი, რეზონანსი, newsreport.ge, cyc.ge, paqtebi.ge, hotnews და სხვა.

აღნიშნულ გვერდებზე სოციალური დახმარების მოხსნის შესახებ არაზუსტი ინფორმაცია კვლავ დამატებითი განმარტებების გარეშე იძებნება და არ დრომდე არ არის შესწორებული. მიუხედავად იმისა, რომ გამოცემებმა ბაღდათში მომხდარ ტრაგედიაზე დღის განმავლობაში სხვა მასალებიც მოამზადეს, თავდაპირველად გამოქვეყნებული მასალები მაინც პრობლემურია, რადგან თუ მკითხველი მხოლოდ ზემოთჩამოთვლილ მასალებს ნახავს, არაზუსტ ინფორმაციას მიიღებს.

დაახლოებით ერთი კვირის წინ თურქეთის ერთ-ერთი პატარა ქალაქში,  კაიზერში ქართველი ემიგრანტი ქალი მოკლეს.  ადგილობრივმა თურქულმა მედიამ მომხდარზე გამოქვეყნებულ ამბავს შეცდომით  სხვა  ქალის ფოტო დაურთო,  რომელიც ასევე საქართველოს მოქალაქეა და ამჟამად საბერძნეთში ცხოვრობს. იგივე შეცდომა დაუშვა CNN-ის თურქულმა წარმომადგენლობამაც.  იმ ქალის  ოჯახი, რომლის ფოტოც შეცდომით გამოაქვეყნეს, აპირებს მედიებს მორალური ზიანის მიყენებისთვის უჩივლოს. 




თურქული მედიის შეცდომის შესახებ მსხვერპლის შვილმა თაკო სვანიძემ Facebook-ის საკუთარ გვერდზე დაწერა და ამბავს შესაბამისი ფოტომტკიცბულებებიც  დაურთო. როგორც იგი წერს, შეცდომა იმან გამოიწცვია, რომ მისი დედისა და გარდაცვლილი ქალის გვარები მსგავსია, მათ შორის განსხვავებული მხოლოდ ერთი სიმბოლოა.

„ვცდილობ მაქსიმალურად თუმცა ვერაფრით ავაღებინე ფოტოები თურქულ მედიას. სიენენმაც კი უპასუხისმგებლოდ გადააკოპირა ფოტო. ყველანაირ რჩევას მივიღებ ჩემი იურისტი მეგობრებისგან, როგორ შეიძლება ამ კომპანიებს ვუჩივლო“ - დაწერა მან. .

ამბის შესახებ მეტი დეტალის გასაგებად „მედიაჩეკერი“ თაკო სვანიძეს დაუკავშირდა, რომელიც ამჟამად გერმანიაში ცხოვრობს. მისი თქმით, თურქულ წყაროებზე დაყრდნობით ამბავი იდენტური შინაარსითა და ფოტოთი ახალი ამბების ქართულმა სააგენტომ ambebi.ge-მაც გააშუქა. თემა იგივე ფოტოებით „მთავარი არხის“ ინტერესშიც მოხვდა, ფოტოს სახის გარკვეულ ნაწილზე, თვალებთან, დიდი შავი ფერის ზოლი ჰქონდა, თუმცა ახლობლებისთვის ფოტოზე გამოსახული ადამიანის იდენტიფიცირება მაინც შესაძლებელი იყო. 

თაკო სვანიძე „მედიაჩეკერთან“ საუბარში იხსენებს როგორი მძიმე აღმოჩნდა ამბავი ოჯახისა და ახლობლებისთვის. „შოკში ჩავვარდით“, - ამბობს იგი.

მისივე განმარტებით, მას შემდეგ, რაც მან ambebi.ge-ს რედაქციას მისწერა და შეცდომაზე მიუთითა, სააგენტომ მასალა წაშალა. მისივე თქმით, იგი რამდენიმე თურქულ სააგენტოსთან დაკავშირებასაც შეეცადა, თუმცა უშედეგოდ, არცერთი მათგანისგან პასუხი არ მიუღია. 

რაც შეეხება CNN-ის თურქულ წარმომადგენლობას, თაკო სვანიძის თქმით, საიტი მას მხოლოდ მას შემდეგ გამოეხმაურა, რაც საქმეში მისი ნაცნობი ჩაერთო, რომელიც ასევე CNN-ის თანამშრომელია და რედაქციამდე ხმა სწორედ მან მიიტანა. მიუხედავად იმისა, რომ იგი რედაქციისგან ამბის ჩასწორებას ითხოვდა, CNN-მა მასალა საიტიდან ისე წაშალა, რომ მომხდარი გაუგებრობისა და შეცდომის შესახებ მკითხველისთვის არაფერი განუმარტავს. 

თაკო სვანიძე ამბობს, რომ ამბავი იმდენად ბევრი გამოცემის ვებგვერდზე მოხვდა, რომ ყველასთან ცალ-ცალკე დაკონტაქტება შეუძლებელია.  მისივე თქმით,  შესაბამისი სამართლებრივი კონსულტაციების შემდეგ, აპირებს სამართლებრივი დავა დაიწყოს  და  მისთვის და მისი ოჯახისთვის მიყენებული მორალური ზიანის ანაზღაურება მოითხოვოს.

„ცოცხალ ადამიანს შეუქმნეს პრობლემები. ამბის შესახებ შეითხზა უამრავი ისტორია, რომლებიც უკვე დედაჩემთან ასოცირდება. დედაჩემი და ჩვენი ოჯახი ვართ დაზარალებული, იმიტომ, რომ ყველამ შოკი გადავიტანეთ. თავიდან ამ ამბის ყურადღების მიღმა დატოვებას ვაპირებდი, თუმცა თავად ვარ ჟურნალისტი და თუ ამას მე არ გავაკეთებ, მაშინ სხვამ რა უნდა მოიმოქმედოს?“, - უთხრა თაკო სვანიძემ „მედიაჩეკერს“ და იქვე დასძინა, რომ მას სამართლებრივი დავის წამოწყებით პრეცედენტის შექმნა სურს, რაც საბოლოო ჯამში მედიას  მეტი პასუხისმგებლობისკენ უბიძგებს.

პლაგიატის ბრალდების წინააღმდეგ “კონკრეტული მტკიცებულებებით” შეიარაღებული თსუ-ს რექტორი გიორგი შარვაშიძე - აღნიშნული კუთხით გააშუქა ტელეკომპანია “იმედმა” 2 თებერვალს გადაცემა “იმედის კვირაში” გიორგი შარვაშიძის სადოქტორო დისერტაციის ნაშრომში დიდი მოცულობით პლაგიატის აღმოჩენის შესახებ მედიის საშუალებით გავრცელებული ინფორმაცია.

მასალაში რომ გიორგი შარვაშიძის პოზიცია იქნებოდა დაცული, ეს თემის წარდგენისას წამყვანის ტექსტშივე გახდა ცნობილი, რომელმაც თქვა, რომ თსუ-ის რექტორის პლაგიატის ბრალების შესახებ ვნებათაღელვა არ ცხრება, რომ ერთი მხარე გიორგი შარვაშიძეს სხვისი ინტელექტუალური საკუთრების საკუთარ სადოქტორო ნაშრომში წყაროს მითითების გარეშე გადატანას ედავება, “მეორე მხარე კი - ბრალდებას სასაცილოს უწოდებს და მის გასაქარწყლებლად კონკრეტულ მტკიცებულებებს დებს”.

თემაზე მომზადებული მასალიდან შევიტყეთ, რომ საქართველოს პარლამენტის დადგენილებაზე - საქართველოში უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების შესახებ მუშაობა “ფონდი ღია საზოგადოება საქართველოს” ინიციატივით 2000 წელს დაიწყო და ორგანიზაციაში ამ მიზნის გასახორციელებლად სპეციალური პროგრამაც მუშაობდა, რომელშცი გიორგი შარვაშიძე ექსპერტის რანგში ჩაერთო.

ჟურნალისტმა ასევე თქვა, რომ გიორგი შარვაშიძემ ფონდის დახმარებით პროექტში როგორც ქართველი, ისე უცხოელი ექსპერტები ჩართო და მისი ხელმძღვანელობით შემუშავებული დოკუმენტი განმარტებით ბართთან ერთად, საქართველოს პარლამენტმა 2002 წლის პირველ მარტს მიიღო. “ის ნაწილობრივ ქვეყნის უმაღლესი განათლების რეფორმას დაედო საფუძვლად. უამრავი ადამიანის მონაწიელბით შექმნილი ნაშრომი ოფიციალურ დოკუმენტად იქცა, რომელზეც ცხადია საავტორო უფლება არავის აქვს”, - განმარტა მანვე.

სიუჟეტში ასევე ხაზგასმით ითქვა, რომ შარვაშიძეს შეეძლო, რომ სადისერტაციო ნაშრომში სახელები და გვარები საერთოდ არ მიეთითებინა, თუმცა ის ასე არ მოიქცა და “მართალია, არა სქოლიოსა და ბიბლიოგრაფიაში, მაგრამ უშუალოდ დისერტაციის ტექსტის 58-59-ე გვერდებზე ის ადამიანები მიუთია, ვინც ამ დადგენილების შექმნაში იყო ჩართული, მათ შორის, ექსპერტებიც, რომელთა ნამუშევრებიც დისერტაციაშია დასახელებული”.

ამასთან, ისიც აღინიშნა, რომ თსუ-ის პროფესორის იაგო კაჭკაჭიშვილის წერილის საფუძველზე ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში შარვაშიძის ნაშრომი პლაგიატის პროგრამაზე გაატარეს და მისი პარლამენტის ბრძანების შედარებით დადგინდა, რომ “გამოვლენილი ვითარება შეესაბამება პლაგიატის განსაზღვრებას”.

ჟურნალისტი კითხვის ნიშნის ქვეს ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პლაგიატის დადგენის პროგრამასაც აყენებს და ამბობს: “შედარება მხოლოდ ტექნიკური იყო, თუ შინაარსობრივიც ამის გარკვევის საშუალება არ მოგვეცა… ცხადია, თუ ვინმე სიღრმისეულად ჩაიხედავდა, ორივე დოკუმენტში სახელებს და გვარებს ამოიკითხავდა, რატომ არ ჩაიხედეს? ამ კითხვაზე პასუხი მარტივია... ეს არაა რექტორის მიმართ პირველი ბრალდება. თავდაპირველად რექტორის დიპლომზე თქვეს, რომ ის ყალბი იყო, რაც არ დადასტურდა. ახლა სადავო მისი დოქტორის ხარისხი გახადეს და საზოგადოებას სხვადასხვა ხერხებით თითქმის დააჯერეს, რომ რექტორმა სხვისი ინტელექტუალური ნაშრომი მოიპარა და ეს იმის ფონზე, როდესაც რექტორის არჩევნები ახლოვდება”, - ხაზგასმით თქვა ჟურნალისტმა.

მასალაში ასევე მოვისმინეთ, “ფონდი ღია საზოგადოება საქართველოს” პროგრამის მაშინდელი დირექტორის მარინე ჩტაშვილისა და საავტორო უფლებათა ასოციაციის ხელმძღვანელის გიგა კობალაძის კომენტარები, რომელთაგანაც ერთი ამბობს, რომ შარვაშიძის ნაშრომში ყველა ექსპერტის სახელი იყო მითითებული, რომლებმაც თავის დროზე პოლიტიკის დოკუმენტის შემუშავებაში მიიღეს მონაწილება. მეორე კი განმარტავს, რომ საკანონმდებლო აქტების გამოყენების უფლება ყველას აქვს და “ამ შემთხვევაში წყაროს მითითება საჭირო არ არის”.

ჟურნალისტი მარინე ჩიტაშვილისგან იმითაც დაინტერესდა, “რომ არა ბატონი გიორგი ინიციატივა და მონდომება, იქნებოდა თუ არა ეს დოკუმენტი დღეს?”, - რაზეც კითხვის ადრესატი პასუხობს, რომ “არა”.

ამასთან, სიუჟეტში თავად გიორგი შარვაშიძეც განმარტავს, რომ საუბარი პარლამენტის დადგენილებაზეი, რომლის განმარტებითი ბარათიც არის ყველასი. “მე რომ არ ვყოფილიყავი ამ ჯგუფის წევრი ან ხელმძღვანელი, მაშინაც არ იქნებოდა ეს პლაგიატის თემა ან ვიღაცის საკუთრების მითვისების, იმიტომ, რომ ეს არის საერთო საკუთრება “, - ამბობს იგი.

მასალაში პლაგიატის შესახებ ბრალდების ავტორის თსუ-ის პროფესორის იაგო კაჭკაჭიშვილის პოზიციაც ისმის, რომელიც ამბობს, რომ “შარვშიძემ გამოიყენა პოლიტიკის დოკუმენტი, რომელიც არის კოლექტიური შრომის ნაყოფი და ამის შესახებ დისერტაციაში არსად არის მითითბული”. თუმცა, იგი იქვე კაჭკაჭშვილის მსჯელობის მიმართ სკეპტიციზმს იშველიებს და ამბობს: “ვცადეთ იაგო კაჭკაჭიშვილის ლოგიკას მივყოლოდით და ვთხოვეთ იმ შრომის ნაყოფში ის თავი ან აბზაცი მიეთითებინა, სადაც მისი ინტელექტუალური შრომის პროდუქტი იყო გადატანილი ან ასახული. მან ეს ვერ გააკეთა, რაც თავიდანვე ცხადი იყო და ჩვენი საუბრის ლოგიკური დასასრულიც დადგა”.

თითქმის 8 წუთიან სიუჟეტში არაფერი თქმულა “თავისუფლების მონიტორის” მიერ თემაზე გასული წლის 15 ნოემბერს მომზადებულ საგამოძიებო სიუჟეტზე, სადაც ნათქვამი იყო, რომ შარვაშიძის 140 გვერდიანი დისერტაცია სიტყვა-სიტყვით იმეორებს 2002 წელს 15 ექსპერტის მიერ შემუშავებული პოლიტკის დოკუმენტის ტექსტს. ასევე, არაფერი თქმულა იმაზე, რომ ეს ცალკე პოლიტკის დოკუმენტი იყო და არა პარლამენტის მიერ მიღებული დადგენილება. აგრეთვე, არ დასმულა კითხვის ნიშნები რამდენად მართებულია სადისერტაციო ნაშრომის თითქმის ⅓-ის სიტყვა-სიტყვით სხვა ნაშრომიდან გადმოტანა.

ამასთან, არ განმარტებულა ციტირების სტანდარტი და აღნიშნულის შესახებ სიუჟტში არც კვალიფიციური შეფასებები მოგვისმენია.

აგრეთვე, ყურადღება არ გამახვილებულა, საქართველოს ჟურნალისტიკის ეთიკის ქარტიის საბწოს მიერ თემასთან მიმართებით 25 იანვარს მიღებულ გადაწყვეტილებაზე, რომელშიც საბჭომ დაადგინა, რომ “თავისუფლების მონიტორის” მიერ მომზადებულ სიუჟეტში სი პრინციპები (სიზუტე, შესწორება) არ დარღვეულა, რაზეც თბილისი სახელმწიფო უნივერსიტეტი მიუთითებდა.

არხს მხრიდან საკითხის მსგავსი ცალმხრივი გაშუქება და გიორგი შარვაშიძის პოზიციის მკაფიო მხარდაჭერა, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ტელეკომპანია “იმედის” მთავარი მიზანი თსუ-ის ლექტორის მხარდაჭერა და საზოგადოებისთვის იმის ჩვენება იყო, რომ მის სადისერტაციო ნაშრომთან მიმართების საზოგადოებაში გაჩენილი კითხვები აპრიორი სიცრუე, რაც გიორგი შარვაშიძის იმიჯის მიზანმიმართულ შელახვას ემსახურება.

ქვეყნის „საერთაშორისო ავანტიურაში“ და „სახიფათო თამაშებში“ ჩათრევის, ასევე „დესტაბილიზაციის მოწყობის“ მიზნით, "ნაციონალური მოძრაობა", როგორც საერთაშორისო ტერორიზმის „მხარდამჭერი“ და „ტერორიზმის სადარაჯოზე“ მდგომი პოლიტიკური ძალა, ასეთ კონტექსტში განიხილეს ტელეკომპანია „იმედზე“28 იანვარს ტოქშოუ „არენაში“ პროკურატურის მიერ თემირლან მაჩალიკაშვილის საქმეზე გამოძიების შეწყვეტის გადაწყვეტილება.

თემაზე სასაუბროდ სტუდიაში მხოლოდ ერთი მხარე იყო მოწვეული, რომლებიც სახელმწიფოს ოფიციალურ პოზიციას გამოხატავდნენ და საგამოძიებო უწყების მიერ გახმოვანებულ ვერსიას იცავდნენ. კერძოდ: სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის კონტრტერორისტული ცენტრის უფროსი ირაკლი ჩიმაკაძე, პროკურორი ვანო ოქროპირიძე, საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერი მამუკა მდინარაძე, ექსპერტი მამუკა არეშიძე, ანალიტიკოსები - ნიკოლოზ მეტრეველი ამირან სალუქვაძე და კინორეჟისორი გოგა ხაინდრავა.

წამყვანის მიერ თემის წარდგენის შემდეგ, ეთერში ტერორიზმის თემაზე მომზადებული დაახლოებით 43 წუთიანი ფილმი გავიდა, რომელშიც ასევე მხოლოდ ერთი - სახელმწიფოს მიერ გაჟღერებული ვერსია იყო წარმოჩენილი. ფილმი 2017 წელს ბერი გაბრიელ სალოსის ქუჩაზე მიმდინარე სპეცოპერაციით დაიწყო, შემდეგ მსოფლიო მასშტაბით განხორციელებული ტერაქტების სერიის განხილვით გაგრძელდა.

ამის შემდეგ ფილმში აქცენტი უკვე პანკისის ხეობისა და აჭარის მკვიდრების ტერორისტულ ორგანიზაციებთან კავშირზე გაკეთდა და საუბარი სალოსის ქუჩაზე ლიკვიდირებული აჰმედ ჩატაევის საქართველოში შემოსვლისა და მის მიერ საქართველოში დაგეგმილი ტერაქტების სერიაზე საუბრით გაგრძელდა. აღნიშნულს უკვე თემირლან მაჩალიკაშვილის ჩატაევის ჯგუფთან სავარაუდო კავშირების დეტალური სქემის განხილვა მოჰყვა.

ფილმში ასევე დეტალურად იყო წარმოდგენილი სალოსის ქუჩასა და პანკისში ჩატარებული სპეცოპერაციების რეკონსტრუქცია და ასევე ხაზგასმით იყო ნათქვამი, რომ მაჩალიკაშვილის მისამართით გასროლა გადაუდებელი აუცილებლობით იყო გამოწვეული. ფილმი რომ სპეცსამსახურებთან აქტიური თანამშრომლობით მომზადდა, ეს თავად გადაცემის ერთ-ერთმა წამყვანმა ვაკა გორგილაძემაც აღნიშნა. თავის მხრივ კი, ფილმის მომზადებისთვის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის კონტრტერორისტული ცენტრის უფროსმა ირაკლი ჩიმაკაძემ მათ მადლობა გადაუხადა.

ამის შემდეგ სტუდიაში საუბარი თემის პოლიტიკურ ნაწილზე გაგრძელდა, რაც პოლიტიკური ოპოზიციის კერძოდ კი "ნაციონალური მოძრაობის" მიერ „საკუთარი ინტერესებიდან გამომდინარე“, საკითხით „პოლიტიზების“, „მანიპულირების“, „ინტერპრეტაციითა“ და „სპეკულაციის“ კონტექსტით გამოიხატა.

"ნაციონალური მოძრაობის", როგორც ტერორიზმის მხარდამჭერ და ერთგვარ წამქეზებელ პოლიტიკურ ძალად წარმოჩენისთვის, გადაცემაში აქტიურად განიხილებოდა ჩატაევის საქმე, ნაციონალური მოძრაობის მიერ მისი საქართველოში ხელოვნური ბრალდებით ჩამოყვანის, შემდეგ მისი საკუთარი მიზნებისთვის გამოყენებისა და ლაფანყურის სპეცოპერაციის საკითხი.

კიდევ უფრო მეტი დამაჯერებლობისთვის, გადაცემაში „ევროპული საქართველოს“ წევრის გივი თარგამაძის მიერ „ტელეკომპანია პირველთან“ საუბრის ვიდეოც შემოგვთავაზეს. ამ ვიდეოში თარგამაძე ამბობს, რომ ჩატაევის საქართველოში ექსტრადირებისა და მისი მხრიდან თანამშრომლობის სურვილის გამოთქმის შემდეგ, „კონკრეტულ ღონისძიებებში ჩატაევი იყო გამოყენებული, როგორც მომლაპარაკებელი“. აღნიშნული კი წამყვანმა შეაფასა, როგორც „აღიარება თუ როგორ თანამშრომლობდა ხელისუფლება ჩატაევთან“ და როგორ „შექმნა [მან] ჩატაევის ფენომენი“.

გადაცემის წამყვანისგან შემდეგი შინაარსის შეფასებებსა და კითხვებს ვისმენდით:

• „ამ ფილმის შემდეგ, პროკურატურის ბრიფინგის შემდეგ, ოპოზიცია კვლავ განაგრძობს უსინდისო სპეკულაციას ამ თემით და პირდაპირ მანიპულირებს მათ შორის მალხაზ მაჩალიკაშვილით. ეს რას ნიშნავს, ოპოზიციის ნაწილი არის საერთაშორისო ტერორიზმის მხარდამჭერი?“
•  „ნაციონალური მოძრაობისთვის" არ იყო საკმარისი ქვეყნის წინაშე მდგარი პრობლემები, ის დიდი ხალისით ჩაება საერთაშორისო ტერორისტულ თამაშებში… რაკი ჩატაევი უპირისპირდებოდა კადიროვს საქართველოს ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, რომ გადაერჩინა იგი. ჩამოჰყავთ ჩატაევი, ხდება შეთანხმება, ის იღებს ე.წ. ოპერატიულ პასპორტს, რომლითაც მოგზაურობს. შემდეგ, ხდება მისი ჩამოყვანა შეგზავნა ლაფანყურში, სადაც იგი რჩება იქ, ანუ ჩატაევმა გადააგდო ქართული სპეცსამსახურები. შემდეგ, სპეცსამსახურები ატარებენ სპეცოპერაციას, ანადგურებენ იქ ვიღაც ტერორისტებს თუ არ ვიცით ვის და აჰყავთ ჩატაევი, რომელსაც აღმოჩანდა ჩაგდებული ხელყუმბარა, ანუ მისი დაკავება მოხდა არაკანონიერად“. 
  
  
• „ევროპაში ტერორიზმთან მიმართებით მთელი საზოგადოება არის კონსოლიდირებული, ჩვენთან ხდება პირიქით, ჩვენთან პოლიტიკურ მიჯნაზე არის, ხელისუფლება აწყობს ბრიფინგებს, ხდება გამოძიება, არის ფაქტები, ხელმოწერები, საბუთები, სასამართლოს გადაწყვეტილება, სხვადასხვა საექსპერტო უწყებების დასკვნები და ამის მიუხედავად ოპოზიცია კვლავ განაგრძობს შვილმკვდარი მამით სპეკულაციას და უნდობლობას უცხადებს სახელმწიფოს, შესაბამის უწყებებს და ამ სამწუხარო ტრაგედიას, რომ ეს იყო გარდაუვალი აუცილებელი თავდაცვითი რეაქცია“. 
  
  
• „რაში სჭირდებოდა ნაც მოძრაობას ჩატაევი? რაიმე პოლიტიკური თამაშებისთვის, თუ უფრო მძიმე თამაშებისთვისაც ამზადებდნენ? იყენებდნენ თუ არა ჩატაევისნაირ ტიპებს საქართველოში შიდა პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად?“ 
  
  
• „ჩამოყვანეს აქ [ჩატაევი] და მონსტრი ვერ შექმნეს საბედნიეროდ, მაგრამ მოჰყვა მსხვერპლი, დესტაბილიზაცია, ეს ყვეაფერი ხდებოდა რუსეთის საზღვართან… მოკლედ ეს სახიფათო თამაშებია, რად უნდოდა ეს ნაციონალურ მოძრაობას?“

ოპოზიცასთან მიმართებით იდენტური შინაარსის განცხადებებს აკეთებდნენ გადაცემის სტუმრებიც.

„მაჩალიკაშვილის საქმესთან ვერ ვისმენთ ვერცერთ არგუმენტს გაჩერებულები ვართ პოლიტიკურ მესიჯებზე, რომ მამას შვილი მოუკლეს და წმინდად მანიპულირებენ მხოლოდ და მხოლოდ ემოციებზე, არცერთი საგნობრივი არგუმენტი ჩვენ დღემდე მოსმენილი არ გვაქვს“, - თქვა საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერმა მამუკა მდინარაძემ.

მამუკა არეშიძის შეფასებით კი, სწორედ წინა ხელისუფლების „საერთაშორისო ავანტურაში ჩართვის სურვილმა გამოიწვია ამ ადამიანების სიკვდილი საუბარია ლაფანყურის სპეცოპერაციაზე და საშინლად შეილახა ქვეყნის რეპუტაცია“.

გოგა ხაინდრავამ "ნაციონალურ მოძრაობას" „ბნელი ძალა“ უწოდა, რომელიც ებრძვის „ამ ქვეყანას“ და ებრძვის „ყველგან, სადაც შეუძლიათ, სადაც ხელი და ენა მიუწვდებათ იმიტომ რომ სძულთ ეს ქვეყანა“. „მარტო ჩატაევი კი არა თითქმის ყველა ჯგუფის (ტერორისტული) წევრი იყო ჩამოყვანილი ევროპის სხვადასხვა ქვეყნიდან ისინი იყვნენ აქ ჩამოყვანილი ავანტიურის ჩასატარებლად საქართველოში“, - დასძინა მანვე.

ექსპერტმა ნიკოლოზ მეტრეველმა კი ხაზგასმით აღნიშნა, რომ "ნაციონალური მოძრაობის" ლიდერები „ჩატაევის გადმოყვანით გახდნენ ტერორიზმის სპონსორები, საერთაშორისო საფრთხის სპონსორები“.

სწორედ ასეთ შეფასებებს ვისმენდით მთელი გადაცემის განმავლობაში, ისე, რომ საკთხზე სიმბოლურად მაინც საპირისპირო პოზიცია წარმოჩენილი არ იყო. წამყვანებს არც ის განუმარტავთ, რომ მათ გადაცემაში მეორე მხარეც მოიწვიეს, თუმცა უარი მიიღეს.

გადაცემას თან ახლდა ინტერქატივი, რომლის კითხვა ასე იყო ფორმულირებული:

ინტერაქტივის შედეგები ასე დაჯამდა:  91.6%-მა თქვა, რომ ძალაუფლებაში დაბრუნება, 8.4%-მა კი - ქვეყნის უსაფრთხოება.




მაჩალიკაშვილის საქმის ცალმხრივად განხილვა, სახელწმიფოს მიერ გაჟღერებული პოზიციის  უაპელაციოდ მიღება და შემდეგ უკვე ტერორიზმის მხარდაჭერასა და წახალისებაში "ნაციონალური მოძრაობის" დადანაშაულება, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ გადაცემის მიზანი არა საკითხის კრიტიკულად განხილვა, არამედ მხოლოდ ერთი პოლიტიკური ძალის დისკრედიტაცია და საზოგადოების თვალში მისი იმიჯის შელახვა იყო.

დღეს, 29 იანვარს რამდენიმე გამოცემამ გაავრცელა არასწორი ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ჩინეთში, სპეციალურად კორონავირუსით დაავადებულებისთვის, საავადმყოფო 2 დღეში ააშენეს. გამოცემები წერდნენ, რომ კლინიკის ასაშენებლად მუშები და მოხალისეები ორი დღის განმავლობაში მუშაობდნენ.

სინამდვილეში, ჩინეთის ქალაქ უხანთან ახალი შენობა კი არ ააშენეს, არამედ საავადმყოფოს რეკონსტრუქცია დასრულდა 2 დღეში და კორონავირუსით დაინფიცირებულებისთვის სამედიცინო დახმარების მიზნით გაიხსნა.

2 დღეში ახალი კლინიკის აშენების შესახებ, შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია თავდაპირველად გამოაქვეყნეს შემდეგმა გამოცემებმა: bm.ge, “მეგა tv”, “ბორჯომი tv”, mcm.ge.

“ბორჯომი tv-ის" და mcm.ge-ს გვერდებზე ამ დრომდე არასწორი ინფორმაცია იძებნება. bm.ge-მ და “მეგა tv-მ" კი სტატია მოგვიანებით ჩაასწორეს. თუმცა მათგან მხოლოდ bm.ge-მ დაიცვა შესწორების სტანდარტი, განახლებულ სტატიას შესაბამისი ტექსტი დაურთო და მკითხველს თავდაპირველი მასალის ჩასწორების შესახებ ინფორმაცია მიაწოდა.

24-27 იანვრის პერიოდში რამდენიმე ონლაინგამოცემამ და სხვადასხვა საიტებმა გაავრცელეს მანიპულაციური ინფორმაცია, თითქოს, თურქეთში გაუპატიურება ლეგალური გახდება. გამოცემები წერდნენ, რომ ახალი კანონი კაცებს არასრულწლოვანი გოგოების გაუპატიურების უფლებას მისცემს.

ინფორმაცია თავდაპირველად, 24 იანვარს, “ნიუპოსტმა” გაავრცელა შემდეგი სათაურით “ახალი კანონი თურქეთში მამაკაცებს არასრულწლოვანი გოგოების გაუპატიურების უფლებას მისცემს”. გამოცემა წერდა, რომ თურქეთში იანვრის ბოლოს წარადგენენ ახალ კანონს, რომლის მიხედვითაც მამაკაცს ახალგაზრდა გოგოს გაუპატიურება ლეგალურად შეეძლება, თუ შემდგომ მასზე იქორწინებს.

“თურქეთის ხალხთა დემოკრატიული პარტია აღნიშნავს, რომ ეს კანონმდებლობა ბავშვთა ქორწინებას ლეგალურს გახდის და გაუპატიურებას, როგორც კანონმდებლობით დაშვებულს. არსებობს ბავშვთა სექსუალური ექსპლუატაციის საფრთხეც”, - წერდა “ნიუპოსტი” და ინფორმაციის წყაროდ უცხოური გამოცემების“dailymail”, “dailystar” და “independent” სტატიების ბმულებს უთითებდა.

“ნიუპოსტზე” დაყრდნობით იდენტური მასალა სიტყვა-სიტყვით გამოაქვეყნეს შემდეგმა გამოცემებმა: “ალია”, tia.ge, emigrantebi.org და allmedia.news.  მოგვიანებით “ნიუპოსტმა” სტატია წაშალა, თუმცა ზემოთჩამოთვლილ გვერდებზე კვლავ იძებნება და მათ წყაროდ კვლავ "ნიუპოსტი" აქვთ მითითებული.

მსგავსი მანიპულაციური და შეცდომაში შემყვანი მასალა გამოაქვეყნა "hotnews-მა" შემდეგი სათაურით “მამაკაცებს არასრულწლოვანი გოგოების გაუპატიურების უფლებას მისცემენ”. საიტი ყოველგვარი არგუმენტების და წყაროების გარეშე, მტკიცებით ფორმაში წერდა, რომ “თურქეთის ახალი დემოკრატიული პარტია, იანვრის ბოლოს, წარადგენს კანონს, რომლის მიხედვითაც მამაკაცებს ახალგაზრდა გოგოების გაუპატიურება ლეგალურად შეეძლებათ. ეს კანონმდებლობა ბავშვთა ქორწინებას ლეგალურს გახდის”. 

აქცენტი იმაზე, რომ თურქეთის პარლამენტში ინიცირებული ახალი კანონპროექტი ბავშვების გაუპატიურებას ლეგალურს გახდის, არასწორია. სინამდვილეში, აღნიშნული კანონპროექტით, თურქეთში კაცებს არასრულწლოვანთან სექსისთვის გათვალისწინებული სასჯელის აცილება შეეძლებათ, თუკი მსხვერპლს ცოლად მოიყვანენ.

ოპოზიციური პარტიები და ქალთა უფლებადამცველები კანონპროექტს აპროტესტებენ. იგივე კანონპროექტი 2016 წელსაც იყო თურქეთის პარლამენტში ინიცირებული, თუმცა ეროვნული და მსოფლიო მასშტაბით გამოწვეული დიდი აღშფოთებისა და პროტესტის გამო, კანონპროექტი ჩავარდა.  აღსანიშნავია, რომ ეს ინფორმაცია არცერთ გამოცემას არ მოუძიებია და არ შეუთავაზებია მკითხველისთვის.

„ქართული ოცნების“ მთავრობის „შუცვლელი“, „მკაცრი“ და „ამავდროულად ცინიკური გამომეტყველების“ იუსტიციის მინისტრი თეა წულუკიანი და საპარლამენტო კომიტეტის დარბაზში მჯდომი „ანერვიულებული, თავის მართლების რეჟიმში მყოფი“ ომბუდსმენი ნინო ლომჯარია, რომელიც „ყველას სახალხო დამცველი არ არის“ - აღნიშნულ კონტექსტში წარმოაჩინა ტელეკომპანია „იმედმა“ 26 იანვარს გადაცემა „იმედის კვირაში“ სახალხო დამცველის ოფისისა და იუსტიციის მინისტრის აპარატს შორის გასულ კვირას განვითარებული მოვლენები.

თემის წარდგენისას წამყვანმა თქვა, რომ „მიმდინარე კვირის მთავარი პოლიტიკური პერსონა იუსტიციის მინისტრია, რომელიც სახალხო დამცველის ანგარიშის პირისპირ დადგა და ყველა შენიშვნას თუ ბრალდებას ღიად უპასუხა“. მანვე მაყურებელს ასეთი სურათი დაუხატა: „საპარლამენტო ტრიბუნასთან მკაცრი და ამავდროულად ცინიკური გამომეტყველებით მდგარი წულუკიანი და კომიტეტის დარბაზში მჯდომი, ანერვიულებული, თავის მართლების რეჟიმში მყოფი ლომჯარია. იუსტიციის მინისტრმა სახალხო დამცველს პირდაპირ უთხრა, რომ იგი ყველას დამცველი არ არის, იმის მიუხედავად, რომ ამას კანონი ავალდებულებს და დიდად არც პატიმრების მონახულებით იწონებს თავს“.

თემაზე მომზადებულ მასალა იმის შეხსენებით დაიწყო, რომ „იუსტიციის მინისტრი ერთადერთი იყო, ვინც წარდგენისას კოლეგების გვერდით ყველაზე ბოლოს დადგა და ერთადერთი, ვინც ბოლომდე დარჩა“ და რომ „ქართული ოცნების” ხელისუფლებაში თეა წულუკიანი ის გამონაკლისია, ვისაც სამთავრობო ცვლილებები არ შეხებია“. ჟურნალისტმა უწყების მიერ დადებითაც შესრულებული საქმიანობის ის ჩამონათვალიც გაგვაცნო, რომელსაც, როგორც თავადვე თქვა, წულუკიანი „განსაკუთრებით აღნიშნავს“.

ჟურნალისტმა პენიტენციურ სისტემაში გატარებული რეფორმებისთვის “ოცნების” მთავრობის მიმართ არც საქებარი სიტყვები დაიშურა, იქვე არც ყოფილი ხელისუფლების კრიტიკა გამორჩა და თქვა: „წამების, არაადამიანური მოპყრობის მსჯავრდებულისადმი ჰუმანური დამოკიდებულებით შეცვლა და თანამედროვე სტანდარტის საპატიმრო დაწესებულებების მოწყობა, სასჯელაღსრულების სისტემაში მთავარი მიღწევა და ოცნების ხელისუფლების ერთ-ერთი მთავარი განმასხვავებელი მახასიათებელია “ნაციონალური მოძრაობის” ხელისუფლებისგან“.

აღნიშნულის შემდეგ კი, იგი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, სახალხო დამცველი მაინც ამბობს, რომ „კრიმინალური სუბკულტურის გავლენა ციხეში დღესაც პრობლემაა“. ომბუდსმენის საქმიანობის მიმართ სკეპტიკური განწყობის შესაქმნელად ჟურნალისტი იქვე აღნიშნავს, რომ „წულუკიანმა ლომჯარიას სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში 2018 წელს ოთხი, 2019-ში ნული ვიზიტი დაუთვალა“. სახალხო დამცველის კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიასთან აფილაციის მიზნით კი იქვე დასძინა: „სანაცვლოდ ომბუდსმენმა 2020 წლის ანგარიში მეორე დღესვე გახსნა და ე.წ. მატროსოვის ციხეში ვანო მერაბიშვილი, ირაკლი ოქრუაშვილი და კახაბერ ნაკანი მოინახულა“.

მაყურებლის მხრიდან საკითხთან მიმართებით კიდევ უფრო მეტი კითხვის ნიშნის გასაჩენად მასალაში იუსტიციის მინისტრის კომენტარსაც ვისმენთ, რომელიც ამბობს: „როდესაც სახალხო დამცველი ჩემი შენიშვნის შემდეგ გამოცხადდა არა უვადო პატიმრებთან, არა ბავშვებთან, არა ქალებთან, არამედ მივიდა იქ სადაც მივიდა, მე მაინც ვარ მადლიერი იმედს ვიტოვებ, რომ ეს არ იქნება ბოლო ვიზიტი“.

სახალხო დამცველის მხრიდან მისი პატიმრებთან კონფიდენციალური ვიზიტების გასაჯაროების გამო იუსტიციის სამინისტროს კრიტიკის საპასუხოდ, ჟურნალისტი ასევე იუსტიციის მინისტრის კომენტარს გვთავაზობს, რომელიც ამბობს, რომ საკითხის შესახებ მედიის მხრიდან დასმულ კითხვაზე პასუხის გაცემა მათი ვალდებულება იყო.

ჟურნალისტი იუსტიციის სამინისტროს მიერ პენიტენციურ დაწესებულებებში გაკეთებული ვიდეოჩანაწერის გასაჯაროების გამო ომბუდსმენის კიდევ ერთ კრიტიკასაც ეხმაურება და უწყების პოზიციის დაცვას ცდილობს. „პატიმრობის შესახებ კოდექსის 54-ე მუხლი მაღალი რისკის დაწესებულებებში ელექტრონულ ჩანაწერს უშვებს. ელექტრონული მეთვალყურეობით კი მხოლოდ შარშან 80-ზე მეტი სუიციდის მცდელობა აღიკვეთა. თეა წულუკიანი ამბობს, რომ გასაჯაროებული ჩანაწერები კანონიერი ვადით იყო შენახული, საზოგადოებამ კი უნდა იცოდეს რეალობა და ისიც, თუ რა ვითარებაში უწევთ რიგ შემთხვევებში მუშაობა პენიტენციური სისტემის თანამშრომლებს“, - ამბობს იგი.

სიუჟეტის მიწურულს, აქცენტი ომბუდსმენის აპარატის თანამშრომლის ციხეში ვიზიტის დროს ჩაცმულობაზეც კეთდება და ჟურნალისტი გვამცნობს, რომ თეა წულუკიანის თქმით, „ჩაცმულობა ომბუდსმენმა ჯერ მის თანამშრომლებს დაუწუნა, რომლებსაც ფორმები არ ჰქონდათ და სახელმწიფომ მხოლოდ 2019 წლის ბოლოს შეუძინა, ჯინსი კი მისი საპასუხო რეაქცია იყო“. „თუმცა ასეთი ჩაცმულობით ციხეში საქმიანი ვიზიტი მისთვის მოსაწონი მაინც არ არის“, - იქვე დასძენს ჟურნალისტი.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემის წამყვანმა თემის წარდგენისას გვითხრა, რომ ჟურნალისტმა იუსტიციის მინისტრთან ექსკლუზიური ინტერვიუ ჩაწერა და ჩანდა, რომ ჟურნალისტს უწყების ხელმძღვანელის მიმართ კითხვების, მათ შორის, კრიტიკულის დასმის შესაძლებლობა ჰქონდა, როგორც მასალიდან ჩანს, იგი მხოლოდ შემდეგი კითხვებით შემოიფარგლა:

• განიხილება თუ არა თეა წულუკიანის კანდიდატურა პარლამენტის თავმჯდომარედ?
• არიან თუ არა დღეს ციხეში რეალურად ე.წ. მაყურებლები?
• ყავის დალევა უფრო მეტად არის ნდობაში შესვლის ფორმა თუ გამოყენება პატიმრის ნივთებისა?

თემის მსგავს კონტექსტი განხილვა, იუსტიციის მინისტრისთვის კომფორტული გარემოს შექმნა და მისთვის უწყების მიმართ საზოგადოებაში დაგროვებული არაერთი კრიტიკული კითხვის არდასმა, ასევე საზოგადოებისთვის ომბუდსმენის, როგორც „არა ყველას სახალხო დამცველის“ წარმოჩენა, ამასთან, მის პოლიტიკურ აფილაციებზე მინიშნება, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ სიუჟეტის მიზანი სახალხო დამცველის ოფისის დაკნინება და მისი დისკრედიტაცია და იუსტიციის სამინისტროს პოზიციის გამართლება იყო.

ჩინეთიდან ჩამოსულ ახალგაზრდა ქალს ვირუსი აქვს - მსგავსი ფორმულირების, პანიკის გამომწვევი სათაურებით, 28 იანვარს, შუადღეს, დაახლოებით ერთი საათის 15:00 -16:00 შუალედში, მედიასაშუალებების ნაწილმა და ე.წ. კლიქბაიტ საიტებმა ვირუსულად გაავრცელეს ამბავი იმის შესახებ, რომ ახალგაზრდა ქალს, რომელიც ჩინეთიდან დაბრუნდა, მაღალი ტემპერატურა აქვს.  ეს მაშინ, როდესაც ჩინეთში ვირუსის შემთხვევები დღითიდღე იზრდება და საქართველოს მოქალაქეებშიც  ვირუსის  მოსალოდნელი გავრცელების თემაზე გამძფრებული შიში და ემოციაა. 

ამბავი, თავდაპირველად, რეგიონულმა ტელეარხმა “გურჯაანი Tv-მ” გაავრცელა. ტელევიზიის ჟურნალისტი ჩართვაში ყვებოდა, რომ “გავრცელებული ინფორმაციით, ბაკურციხეში ჩინეთიდან ჩამოსულ ქალს აქვს ვირუსი და აღენიშნება ტემპერატურა”. აქვე იგი ამბობდა, რომ შეამოწმეს თუ არა ახალგაზრდა ქალი ჩამოსვლისას აეროპორტში, მათთვის უცნობია. (ეს იმდროს, როდესაც აეროპორტებში მგაზვრების შემოწმება რამდენიმე დღის წინ დაიწყო, ახალგაზრდა ქალი კი ჩინეთიდან 16 იანვარს დაბრუნდა და ამის შესახებაც ამავე მასალიდან ვიგებთ). ამავე ჩართვაში ჟურნალისტი ციტირებდა სოფლის ექიმის ნათქვამს, რომ ქალს აქვს მწვავე და არა მძიმე რესპირატორული ინფექცია და ეს საშიში არ არის. ექიმის კომენტარის შემდეგ, კი ჟურნალისტი პირდაპირ ჩინეთში გავრეცელებულ კორონავირუსზე იწყებდა საუბარს და ყვებოდა, რომ დაინფიცირებულთა რიცხვმა 4500-ს გადააჭარბა და ყველა შემთხვევა დადასტურებულია.

მიუხედავად იმისა, რომ თავად "გურჯაანი TV-ის" მიერ გავრცელებული ამ ამბის ინფორმაციული ღირებულება, მაშინ როცა, ეჭვიც კი არ არსებობს კორონავირუსზე, გაუგებარია, მასალა არ დარჩა მხოლოდ ამ მედიაში და მისი გამოქვეყნებიდან ერთ საათში საინფორმაციო სივრცესა და სოციალურ ქსელს ვირუსულად მოედო.

“მედიაჩეკერი” შეგნებულად არ ასახელებს იმ ონლაინმედიებსა და საიტებს, რომლებმაც ეს ინფორმაცია გაავრცელეს, მათ შორის, რამდენიმემ უფრო სენსაციური სათაურით, თითქოს გავრცელდა საქართველოში კორონავირუსი და არც ამ მასალების ბმულებს გთავაზობთ. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმცია არ გაუვრცელებიათ მხოლოდ ვიზიტორებზე ორიენტირებულ საიტებს.

ამბის პირველწყაროს მსგავსად, არცერთ გამოცემას არ უცდია მკითხველისთვის დამატებითი ინფორმაცია მიეწოდებინა და თავი აერიდებინა სენსაციური და პანიკის გამომწვევი სათაურისთვის. შესაბამისად, მასალებს მოჰყვა კიდეც პანიკა მკითხველებში, რასაც მოწმობს სოციალურ ქსელში ამ მასალების კომენტარების ველში მკითხველების შეშინებული კომენტარები.

მომხმარებლების კომენტარები მხოლოდ შიშს არ გამოხატავს, მათი ნაწილი ქსენოფობიური და სიძულვილის ენის შემცველია, ადრესატები ჩინეთის მოქალაქეები არიან.

ამბის გავრცელებიდან მალევე, რამდენიმე გამოცემამ, მათ შორის, ნეტგაზეთმა გამოაქვეყნა დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელის, ამირან გამყრელიძის განმარტება ბაკურციხის შემთხვევაზე. გამყრელიძის ინფორმაციით, ჩინეთიდან ჩამოსულ ახალგაზრდა ქალს ჩვეულებრივი რესპირატორული ინფექციის კლინიკური სურათი აქვს, ოჯახში იყო გრიპოზული ინფექცია და ქალსაც სავარაუდოდ აქედან შეხვდა. ამავდროულად, მან განმარტა, რომ ახალგაზრდა ქალი იყო სულ სხვა ქალაქში, რომელიც დაშორებულია ვუჰანიდან (სადაც ვირუსია გავრცელებული).

მიუხედავად გამყრელიძის ამ განმარტებისა, ბაკურციხეში ჩინეთიდან ჩამოსული ქალის ვირუსის შესახებ მასალები ამ დრომდე მაინც ვირუსულად ვრცელდება.

შეგახსენებთ, ბოლო დღეებია ყოელდღიურად იზრდება ჩინეთში კორონავირუსით დაავადებულთა რაოდენობა. ვირუსი, ცნობილი როგორც 2019-nCoV, პირველად ქალაქ ვუჰანში, დეკემბრის ბოლოს დაფიქსირდა. ვირუსის შემთხვევები გამოვლინდა ევროპის რამდენიმე ქვეყანაშიც. სხვადასხვა ქვეყნებმა ვირუსისგან თავის დასაცავად სპეციალური ზომები მიიღეს. სიფრთხილის მიზნით, გარკვეული ზომები მიიღეს საქართველოშიც, – აეროპორტში ჩამოსული მგაზვრები ვირუსზე მოწმდებიან, ჩინეთიდან კი საქართველოს მოქალაქეების ევაკუაცია იგეგმება.

26 იანვარს სოფელ ქვიშხეთთან ავტომობილი მტკვარში გადავარდა. ავარიის შედეგად, 5 მგზავრიდან 4 საავადმყოფოში მიყვანამდე გარდაიცვალა, ერთი დაშავებულის მდგომარეობა კი ამ დრომდე მძიმეა. ავარიის შესახებ ინფორმაცია მთელი დღის განმავლობაში ვრცელდებოდა სხვადასხვა მედიასაშუალებების გვერდებზე და სოციალურ ქსელში. გამოცემები ცდილობდნენ, რომ განახლებადი ინფორმაცია ოპერატიულად მიეწოდებინათ აუდიტორიისთვის. ამ მცდელობაში კი, მედიასაშუალებებმა ვირუსულად გაავრცელეს დაუდასტურებელი ინფორმაცია მსხვერპლის რაოდენობის შესახებ, ავარიის ადგილზე გადაღებული მძიმე კადრები და არასაჭირო დეტალები გარდაცვლილების შესახებ.

თავდაპირველად, ქვიშხეთში მომხდარი ავარიის შესახებ ინფორმაცია მედიაში დაახლოებით 16:00 საათზე გავრცელდა. მედიასაშუალებების ნაწილი წერდა, რომ ავარიის შედეგად 5 მგზავრი გარდაიცვალა და მათ შორის სამი ბავშვია. მოგვიანებით კი ცნობილი გახდა, რომ ავარიას 4 ადამიანი ემსხვერპლა, ერთი კი მძიმე მდგომარეობაში, საავადმყოფოშია გადაყვანილი. დაუდასტურებელი ინფორმაცია გაავრცელეს სხვადასხვა მედიასაშუალებებმა, მათ შორის საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველმა არხმა”, “ნიუპოსტმა”, “პალიტრავიდეომ”, “ალიამ”, “დიანიუსმა”, “მეტრონომმა”, “რეზონანსმა”, “გურიისმოამბემ”.

ზემოთჩამოთვლილი მედიასაშუალებების ნაწილმა, მსხვერპლის რაოდენობის შესახებ პირველად გავრცელებული არაზუსტი ინფორმაცია მოგვიანებით ჩაასწორა ან საერთოდ წაშალა, ნაწილის ვებგვერდებზე კი ამ დრომდე იძებნება.

ავარიის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებიდან მალევე, სოციალურ ქსელში და რამდენიმე მედიასაშუალების გვერდზე, გამოჩნდა შემთხვევის ამსახველი ფოტო და ვიდეო მასალები. გამოცემების ნაწილმა მომხმარებლების მიზიდვა სენსაციური სათაურებით სცადა და აუდიტორიას აცნობა, რომ ავარიის შემზარავ კადრებს სწორედ მათ საიტზე ნახავდნენ, ნაწილი კი მკითხველს აფრთხილებდა, რომ მათ მიერ გამოქვეყნებული ფოტო/ვიდეო მასალა შემზარავ, მძიმე კადრებს შეიცავდა. ტრაგედიის ამსახველი მძიმე ვიზუალური მასალა ამ დრომდე იძებნება “რუსთავი2-ის”, “მთავარი არხის”, “დიანიუსის”, “geoinformer-ის” და “რეზონანსის” გვერდებზე.

განსაკუთრებით მძიმე იყო "რუსთავი 2-ის" მიერ ფეიხბუკზე გამოქვეყნებული ვიდეომასალა. 

• იხილეთ ამ თემაზე:  "რუსთავი 2-მა" ავარიისას გარდაცვლილი ბავშვების მძიმე კადრები გაავრცელა

გამოცემებმა არ გაითვალისწინეს ის საფრთხეები, რასაც მსგავსი კონტენტის გამოქვეყნება შეიცავს. გაუგებარია, რა ინფორმაციული ღირებულების მატარებელი იყო აუდიტორიისთვის გარდაცვლილების მძიმე კადრების ჩვენება.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში აღნიშნულია, რომ მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა. მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება. გარდა ამისა, მედიამ უნდა იფიქროს იმ პოტენციური ტრავმაზე, რომელიც შესაძლოა მძიმე კადრების ჩვენებამ მიაყენოს მსხვერპლის ახლობლებს.

არაზუსტი ინფორმაციებისა და შემზარავი კადრების გავრცელების შემდეგ, ავარიაში გარდაცვლილების შესახებ არასაჭირო დეტალების გასაჯაროების ახალი ტალღა დაიწყო. გამოცემები აქვეყნებდნენ გარდაცვლილი ბავშვების ფოტოებს, ოჯახის წევრების სახელებს და გვარებს, წერდნენ დაღუპული კაცის ასაკის, პროფესიის, სამუშაო ადგილის შესახებ, მის პიროვნულ თვისებებზე ალაპარაკებდნენ ოჯახის ახლობლებს და მსგავს არასაჭირო ინფორმაციას ვირუსულად ავრცელებდნენ.

გარდაცვლილების ფოტოები, მათი პირადი ცხოვრების შესახებ არასაჭირო დეტალები გამოაქვეყნდა “ამბები.ge-ს” “პრაიმტაიმის”, “ნიუპოსტის”, “ალიას”, “ახალი თაობის”, “ნიუპრესის”, ინფო9-ის”, “გურიანიუსის”, “დრონი.ge-ს” და სხვა გამოცემების გვერდებზე.

რატომ და რა მიზნით მალავდა ამ დრომდე ყოფილი პოლიციელი 2014 წელს გადაღებულ ვიდეოკადრებს, სადაც ჩანს, რომ დაზვერვის სამსახურის მოქმედი ხელმძღვანელის ლევან იზორიას (იგი იმ დროს შს მინისტრის მოადგილე იყო) ძმა სამართალდამცველებს სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებს და მათ ემუქრება? - მხოლოდ ამ კითხვებით დაინტერესდა ტელეკომპანია “იმედი” მოქმედი მაღალჩინოსნის ძმის მიერ 5 წლის წინ ჩადენილი შესაძლო სამართალდარღვევის შესახებ 24 იანვარს მთავარი საინფორმაციო გამოშვებისთვის მომზადებულ სიუჟეტში.

წამყვანმა თემის წარდგენისას აღნიშნა, რომ “ყოფილი პოლიციელი, რომელიც ლევან იზორიას ძმას ვახტანგ იზორიას სამართალდამცველების შეურაცხყოფაში ადანაშაულებს, მხოლოდ “ქრონიკას” ემალება”. ის, რომ ყოფილი პოლიციელი “ქრონიკის” კითხვებს არ პასუხობს და იგი მხოლოდ “ნაციონალური მოძრაობის” ტელეარხთან თანამშრომლობს” მეორე წამყვანმაც ხაზგასმით აღნიშნა და იქვე იმით დაინტერესდა, თუ “რა მიზნით მალავდა საპატრულო პოლიციის მაიორი 2014 წელს სამხრე კამერით გადაღებულ ინციდენტს?”

მსგავსი პათოსი გაგრძელდა სიუჟეტშიც. “პოლიციელს, რომელმაც ეს კადრები გადაღებიდან ხუთი წლის შემდეგ, ერთ-ერთი მედიასაშუალების დახმარებით გაასაჯაროვა, არაერთხელ ვთხოვეთ, რომ კითხვებზე ეპასუხა, მათ შორის, იმ კითხვაზე, რატომ დუმდა ამ პერიოდის განმავლობაში, [თუმცა], პოლიციელი გიორი დვალიშვილი მთელი დღის მცდელობის მიუხედავად “ქრონიკასთან” არ ჩნდება, თუმცა თანამშრომლობს სხვა მედიასთან და აწვდის ვიდეოკადრებს”, - ამბობს ჟურნალისტი, რის შემდეგადაც საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერის მამუკა მდინარაძის კომენტარს ვისმენთ, რომელიც ხაზს ასევე იმას უსვამს, რომ პოლიციელი კადრებს ხუთი წლის განმავლობაში იქამდე ინახავდა, ვიდრე მას სამსახურში პრობლემები არ შეექმნა.

ამის შემდეგ, ყოფილი პოლიციელის მიმართ უნდობლობის გაჩენის მიზნით, ჟურნალისტი ყურადღებას იმაზე ამახვილებს, რომ “მის სახლში “ნაციონალური მოძრაობის” წევრი იმყოფებოდა, რომელიც “სხვა ოპოზიციონერ თანამოაზრეებთან ერთად, ამ საქმის პოლიტიკურ ნაწილზე დილიდან საუბრობდა”.

მანვე სავარაუდო სამართალდარღვევის ქმედების გამართლების მიზნით, იქვე დასძინა, რომ “მაშინ, როდესაც “ნაციონალური მოძრაობის” ყოფილი და მოქმედი ლიდერები იზორიას ძმისთვის ხელის დაფარებაზე საუბრობდნენ, გაირკვა, რომ სინამდვილეში საქმე სხვაგვარდაა” და რომ თურმე იზორიას ძმას ფსიქიკური პრობლემები ჰქონია, რაზეც დეპუტატმა სოფო კილაძემ ისაუბრა. პარალელურად, იზორიას დედის Facebook სტატუსიც შემოგვთავაზეს, რომელშიც მისი შვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე საუბრობს.

მასალიდან ისიც მოვისმინეთ, რომ “დედის ამ განცხადების შემდეგ, პოზიცია არ შეუცვლიათ, მათ ვისაც სურთ, რომ ეს ინციდენტი პოლიტიკური მიზნებისთვის გამოიყენონ და ამის შესახებ ჩვენთან არ ისაუბრა არც თავად პოლიციელმა”. ჟურნალისტმა ისიც აღნიშნა, რომ მათ ის აინტერესებდათ, “ჰქონდა თუ არა მას ინფორმაცია იზორიას ძმის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე, მაშინ როდესაც გამოძიებას ითხოვდა”, თითქოს აღნიშნული მომხდარს რაიმე ფორმით გაამართლებდა.

სიუჟეტიდან ასევე ვერ მოვისმინეთ ვერცერთი კრიტიკული კითხვა, რომელიც მომხდარის გამო სისტემაში არსებულ პრობლემებს შეეხებოდა, მით უფრო, იმ ფონზე, როდესაც “მთავარი არხის” მიერ თემაზე მომზადებულ მასალაში ნათქვამი იყო, რომ ვიდეოკადრების არსებობის შესახებ საქმის კურსში არიან მოქმედი პრემიერ-მინისტრი გიორგი გახარია და მოქმედი შს მინისტრი ვახტანგ გომელაური.

ასევე არ დასმულა კითხვა იმის შესახებ, თუკი სავარაუდო სამართალდამრღვევს ფსიქიკური პრობლემები ნამდვილად ჰქონდა, რატომ მართავდა იგი ავტომობილს, რატომ ჰქონდა მას მართვის მოწმობა და ე.წ. “ნარუშილოვკა”, რომლის ჩვენების შემდეგაც, პოლიციელი ვალდებულია გაჩერებული ავტომობილისა და მისი მძღოლის შემოწმება აღარ გააგრძელოს და გაჩერებული პირი მაშინვე გაუშვას. აღნიშნული ასევე იყო ნათქვამი თემაზე “მთავარი არხის” მიერ წინა დღით მომზადებულ სიუჟეტში.

ჟურნალისტი არც იმით დაინტერესებულა ხომ არ ჰქონდა ადგილი მაღალჩინოსნის მხრიდან მისი ძმის მიმართ გავლენების გამოყენებას, შესაძლო დანაშაულის მიჩქმალვას და დამნაშავისთვის ხელის დაფარებას.

სიუჟეტში აქცენტის მხოლოდ იმაზე გადატანა, თუ რატომ მალავდა პოლიციელი ამ დრომდე მის ხელთ არსებულ ვიდეოკადრებს და ყურადღების იმაზე გამახვილება, რომ შესაძლო დამნაშავეს ჯანმრთელობის აქვს, ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ მიზანი არა თემის სრულფასოვნად და კრიტიკულად გაშუქება, არამედ სამართალდამცველი უწყების, ასევე ყოფილი თუ მოქმედი მაღალჩნოსნების ქმედების გამართლება და მათთვის პასუხისმგებლობის აცილება იყო.

გარდაცვლილი არასრულწლოვნები, რომელთა მდინარიდან ამოყვანასა და გადარჩენას ცდილობენ მოქალაქეები და საპატრულო პოლიციის თანამშრომლები, თვითმხილველთა ემოციური შეძახილები (“ხელოვნური სუნთქვა”, “გული, გული, ჩაბერე, ჰაერი ჩაბერე”, “გულზე დაამასაჟე”, “რამდენი ბავშვები არიან”) და ეს რეპლიკები სუბტიტრებად ვიდეოზე - ქვიშხეთში მომხდარი ავარიის ამსახველი მასალა ასე იძებნება “რუსთავი 2-ის” ფეისბუკის გვერდზე. იგივე ვიდეოკადრები, შედარებით მოკლე ხანგრძლივობის და მხოლოდ ბავშების დაფარული, ე.წ. დაბლარული სახეებით გავიდა მაუწყებლის 18:00 და 21:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებებშიც.

ავტოსაგზაო შემთხვევა სოფელ ქვიშხეთთან 26 იანვარს მოხდა. ავარიას ერთი ოჯახის 5 წევრიდან 4 ემსხვერპლა, ერთი დაშავებულის მდგომარეობა კი ამ დრომდე მძიმეა. გარდაცვლილებს შორის 3 არასრულწლოვანი იყო.

ამ შემთხვეის შესახებ ვიდეომასალა ფეისბუკის გვერდზე “რუსთავი 2-მა” შემთხვევიდან მალევე გამოაქვეყნა.ვიდეოში ჩანს როგორ ამოჰყავთ გამვლელებს გარდაცვლილი ბავშვები მდინარეში გადავარდნილი მანქანიდან, როგორ უტარებენ ხელოვნურ სუნთქვას და უშედეგოდ ცდილობენ მათ გადარჩენას. კადრებში გარკვევით ჩანს გარდაცვლილი ბავშვების სახეები და ისმის შეშფოთებული თვითმხილველების ხმები. ეს შეძახილები ვიდეოს სუბტიტრებადაც ადევს.

“მაუწყებელმა არ უნდა გადაიღოს ან გაავრცელოს მასალა, რომელშიც ასახულია უბედური შემთხვევის შედეგად დაზარალებულები ან პიროვნება პირადი ტრაგედიის ან მწუხარების დროს, მათ შორის საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ან დაკრძალვაზე, როდესაც ეს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას ხელყოფს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მიღებულია პირის თანხმობა. პირის გარდაცვალების შემთხვევაში საჭიროა ოჯახის წევრების თანხმობა,” - ვკითხულობთ მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოშიც ხაზგასმულია, რომ მსგავსი შემთხვევების გაშქებისას მედიამ ვიზუალური მასალა ფრთხილად უნდა შეარჩიოს.

მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა.

მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება.

რატომ იყო აუცილებელი ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ასეთი მძიმე კადრების ჩვენება, გაუგებარია. თავად ფაქტი - 4 ადამიანის გარდაცვალება ავტოსაგზაო შემთხვევისას, ისედაც ძალიან მძიმეა. ამ სიმძაფრის აღსაქმელად ჩვენება - როგორ ამოჰყავთ წყლიდან გარდაცვლილი ბავშვები და როგორ ცდილობენ მათ გადარჩენას, საჭირო აღარ იყო, მითუმეტეს, რომ ეს კადრები არანაირ დამატებით ინფორმაციულ ღირებულებას არ ატარებს და მხოლოდ ემოციური სიმძაფრის დატვირთვა აქვს.

ქარტიის გაიდლაინი ამგვარი კადრების გავრცელებისას გარდაცვლილების ახლობლების ტრამვირების საფრთხეებზეც საუბრობს.

“ტანჯვისა და მწუხარების ამსახველი საარქივო მასალის (დანაშაულის ჩათვლით) გამოყენებისას მაუწყებელი უნდა შეეცადოს, შეამციროს ის პოტენციური ტრავმა, რომელიც შესაძლოა ამ მასალამ მიაყენოს მასში ასახულ პიროვნებას და/ან მის ნათესავებს”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელო წესებში.

21 იანვარს, პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტში, ციხეებთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველის კრიტიკული ანგარიშის საპასუხოდ, იუსტიციის მინისტრმა თეა წულუკიანმა წარადგინა ვიდეომასალა, სადაც ომბუდსმენის წარმომადგენლის პატიმართან შეხვედრის ფრაგმენტია ასახული. თეა წულუკიანმა ომბუდსმენის წარმომადგენელი ჩაცმულობისა და ქმედებების გამო გააკრიტიკა.

იმავე დღეს ონლაინ გამოცემებმა - “ნიუპოსტმა”, “ფორტუნამ” და “ცნობის ფურცელმა” გამოაქვეყნეს სტატია, თითქოს ომბუდსმენის წარმომადგენელი, რომელიც პენიტენციური სამსახურის მიერ გავრცელებულ ვიდეოზე იყო ასახული, ლევან მახარაშვილია. გამოცემებისთვის შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის წყარო თავად ლევან მახარაშვილის ფეისბუქ პოსტი გახდა, რომელიც არასწორად აღიქვეს:


გამოცემები წერდნენ, რომ აღნიშნული პოსტით, დახეული ჯინსების გამო გაკრიტიკებული ომბუდსმენის წარმომადგენელი ლევან მახარაშვილი, იუსტიციის მინისტრს პასუხობს. სინამდვილეში, ლევან მახარაშვილი სახალხო დამცველის აპარატში საერთოდ არ მუშაობს.


“ნიუპოსტმა” მცდარი ინფორმაცია მას შემდეგ წაშალა, რაც თავად ლევან მახარაშვილმა გამოაქვეყნა ფეისბუქის პირად გვერდზე “ნიუპოსტის" სტატიის ფოტოასლი და დაწერა, რომ არასდროს უმუშავია ომბუდსმენის აპარატში და მან მხოლოდ თავისი აზრი დააფიქსირა სოციალურ ქსელში.

თუმცა, წაშლის მიუხედავად, “ნიუპოსტის” სტატია გუგლის საძიებო სისტემაში კვლავ იძებნება.





“ფორტუნას” და “ცნობის ფურცელს” კი ამ დრომდე არ ჩაუსწორებიათ მასალა და არასწორი ინფორმაცია, თითქოს იუსტიციის მინისტრის მიერ გაკრიტიკებული ომბუდსმენის წარმომადგენელი ლევან მახარაშვილია, მკითხველისთვის კვლავ ხელმისაწვდომია.