„თბილისის საკრებულოს წევრებმა ელექტროავტობუსით იმგზავრეს“ – ამ სათაურით, იდენტური ტექსტითა და ფოტოთი, დღეს, 29 მაისს, ახალი ამბავი შვიდ მედიასაშუალებაში გამოქვეყნდა.  ამათგან, მხოლოდ ერთმა მიუთითა, რომ ეს ხელმომწერის ინფორმაციაა.

პირველი ელექტროავტობუსის შესახებ თბილისის საკრებულოს პრესსამსახურის მიერ მომზადებული ტექსტი, უცვლელად გამოაქვეყნეს შემდეგმა სააგენტოებმა: ინტერპრესნიუსი, აიპრესი, სააგენტო პირველი, ექსკლუზივ ნიუსი, imedinews.ge, info9, Citykvira.ge (რომელიც არის პორტალ „კვირას“ პროექტი).

შვიდი სააგენტოდან, მხოლოდ ერთმა, „ინტერპრესნიუსმა“ მიანიშნა მკითხველს, რომ სტატია სარეკლამოა. სტატიის ბოლოში, გამოცემამ, ისე როგორც სხვა სარეკლამო მასალებს,  ნიშანი დაურთო, რაც ნიშნავს, რომ ეს ხელმომწერების მიერ კონკრეტული ხელშეკრულების ფარგლებში მიწოდებული ტექსტია. არცერთ დანარჩენს მსგავსი განმარტება მკითხველისთვის არ შეუთავაზებია.

შვიდიდან მხოლოდ ორმა, ინტერპრესნიუსმა და აიპრესმა ჩაამატა გავრცელებულ მასალას, რომ ეს არის თბილისის საკრებულოს პრესსამსახურის ინფორმაცია. დანარჩენებმა ტექსტი ზუსტად ისე გამოაქვეყნეს, როგორც ეს თბილისის საკრებულოს გვერდზე იყო. მცირე ცვლილება მხოლოდ imedinews.ge-მ შეიტანა, - პრესსამსახურის ვერსიას სატრანსპორტო საკითხთა კომისიის წევრის, შალვა ოგბაიძისა და თბილისის საკრებულოს თავმჯდომარის მოადგილის მარიკა დარჩიას კომენტარები ამოაკლო. 

მიუხედავად იმისა, რომ ელექტროავტობუსის საქართველოში შემომყვანი კომპანიის, „ფრეგობასის“ ფეისბუკის გვერდზე დღევანდელი პრეზენტაციის არაერთი ფოტოა, ყველა სააგენტომ გავრცელებულ ინფორმაციას ერთი და იგივე ფოტო დაურთო.

გამოცემა „ჯორჯიან თაიმსმა“ გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „პირველი ქართველი ჯაშუში ქალი იზოლდა (ალექსანდრა) კვეტენაძე - უნიკალური ფოტო ლევილის არქივიდან“.

სინამდვილეში, იზოლდა კვეტენაძე არ არის რეალური პიროვნება და შესაბამისად არც პირველი ჯაშუში ქალი არ ყოფილა არასდროს.  სტატიაში თანდართულ ფოტოზე ასახული ქალი კი არის ამერიკელი მსახიობი, მოდელი და ყოფილი პორნოვარსკვლავი საშა გრეი.

საშა გრეის ფოტო, რომელიც გამოყენებულია სტატიაში

იუმორისტული შოუს წამყვანმა ვანო ჯავახიშვილმა სოციალურ ქსელში გამოაქვეყნა ფოტო წარწერით - „როგორც იქნა ხაშურში ასფალტი დააგეს“. ფოტოზე ჩანს ქუჩა, რომელზეც ასფალტი მხოლოდ ვიწრო ზოლზეა დაგებული.

ეს ფოტო თანდართული ტექსტით უცვლელად, დამატებითი ინფორმაციისა და განმარტებების გარეშე გამოაქვეყნა რამდენიმე ონლაინ გამოცემამ: Metronome.ge, DiaNews.ge, Gurianews.com და Accent.com.ge.

სინამდვილეში, ფოტო 2017 წლის ოქტომბერში, უკრაინის ქალაქ ნიკოპოლში, ბაქოს ქუჩაზეა გადაღებული.



ვანო ჯავახიშვილმა გავრცელებული ფოტო სოციალური ქსელიდან რამდენიმე საათში წაშალა, სააგენტოებზე კი ეს ფოტო და ტექსტი დღემდეა განთავსებული.

24 მაისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქომ განცხადება გაავრცელა და სასულიერო პირებსა და მათთან ღირებულებით თანხვედრ ადამიანებს “რუსთავი 2-ის” ბოიკოტორებისკენ მოუწოდა. საპატრიარქომ ეს განცხადება მას შემდეგ გაავრცელა, რაც 22 მაისს გიორგი გაბუნიამებიან “ცენზურაზე სასაუბროდ” სტუდიაში მხატვარ ლია უკლებას ნახატი "თვითმკვლელი ღვთისმშობელი" მიიტანა.

საპტრიარქოს განცხადება მოხვდა ტელეკომპანიების “რუსთავი 2-ის”, “იმედისა” და “TV პირველის” დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებაში, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა კი - არ გააშუქა.

2018 წლის 22 მაისს, “კურიერის” მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში, ერთ-ერთი სიუჟეტი დედის მხრიდან მცირეწლოვან შვილზე ფიზიკურ ძალადობას ეხებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ მსხვერპლი არასრულწლოვანი იყო და წამყვანმა შესავალ ტექსტში ეს თავადაც ახსენა, სიუჟეტში დასახელდა შემთხვევის ადგილი, დედის ასაკი და ვინაობა.

მასალა სავარუდო მოძალადე დედის კადრით იწყება, რომელიც გადამღებ ჯგუფს სთხოვს, რომ არ გადაუღონ. მიუხედავად ამისა, სიუჟეტში ის ვიზუალურად სრულად იდენტიფიცირებულია. ჟურნალისტისგან ვიგებთ, რომ მათ ხელთ არსებული ინფორმაციით, დედა შვილებს ფიზიკურად ხშირად უსწორდება. ერთ-ერთი ბოლო შემთხვევა კი, ორი დღის წინ მოხდა და ექვსი წლის ბიჭუნას ცემის კვალი ახლაც ეტყობა.

სიუჟეტიდან ვერ შევიტყეთ, კონკრეტულად რა წყაროსა და ფაქტებზე დაყრდნობით საუბრობდა ჟურნალისტი დედის მხრიდან შვლების ცემის მრავალჯერად შემთხვევებზე, მას ამისთვის დამატებითი ინფორმაცია, რაც მსჯელობას უფრო არგუმენტირებულს და სარწმუნოს გახდიდა, არ წარმოუდგენია.

ჟურნალისტის თქმით, 6 წლის ბავშვის ცემის შესახებ ინფორმაცია აქვთ მეზობლებსაც, რომლებიც ფაქტს ოჯახის სოციალურ მდგომარეობას და დედის მძიმე ემოციურ ფონს უკავშრებენ. ამის საპასუხოდ კი, სიუჟეტში ვხედავთ მეზობლებს, რომლებიც ყვებიან, რომ ის კარგი დედაა და ბავშვს შესაძლოა, განერვიულებულმა დაარტყა. მათ გადაჭრით არც ცემის ფაქტი დაუდასტურებიათ, არც მის სოციალურ მდომარეობასა და მით უფრო, არც დედის ემოციურ ფონზე გაუმახვილებიათ ყურადღება. ერთ-ერთმა მათგანმა კი შვილებზე დედის მხრიდან სისტემატური ძალადობის ფაქტი კატეგორიულად გამორიცხა.

სიუჟეტში მოვისმინეთ სოციალური სააგენტოს წარმომადგენლის კომენტარიც, რომელიც განმარტავს, რომ აღნიშნული ქალბატონის მხრიდან შვილებზე შესაძლო ძალადობის შესახებ მათთნ შესული ეს პირველი განცხადებაა და რომ დედას დადებითად ახასიათებენ, როგორც მეზობლები, ისე ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოც.

მასალიდან გაუგებარი დარჩა, რა დამატებითი ინფორმაციული ღირებულება და კავშირი ჰქონდა მომხდართან ჟურნლისტის მხრიდან იმის ხაზგასმას, რომ სავარაუდო მოძალადე დედას შვილები პირველი ქორწინებიდან ჰყავს და მას მეორე ოჯახი ერთი წლის წინ დაენგრა. ასევე, რა აუცილებელ პირობას წარმოადგენდა სიუჟეტში იმის გამოკვეთა, რომ ოჯახი სოციალურად დაუცველია. აღნიშნულმა, მომხდარში დეტალურად გარკვევის ნაცვლად, სოციალურად დაუცველ ოჯახებში ძალადობის მაღალი რისკის შესახებ საზოგადოებაში არსებული წარმოდგენები კიდევ უფრო გააღრმავა.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ ძალადობის მსხვერპლი ბავშვის შემდგომი ტრავმის, სტიგმატიზებისა და გარიყვის თავიდან აცილების მიზნით ძალდობის მსხვერპლი ბავშვი ისე უნდა დაიფაროს, რომ მისი იდენტიფიცირება ვერ მოხდეს. იმავე დოკუმენტის მიხედვით, ბავშვის სახის დაფარვა მისი სრულად არაიდენტიფიცირე­ბისთვის საკმარისი არ არის, ხშირად მისი ამოცნობა შესაძლებელია გარემოს აღწერით, ან სხვა რესპონდენტების იდენტიფიცირებით. მიუხედავად იმისა, რომ “კურიერის” სიუჟეტში ძალადობის მსხვერპლი ბავშვი დაფარული იყო, სხვა დეტალების გამჟღავნებით, დედის ჩვენებით, იდენტიფიცირება მარტივად იყო შესაძლებელი.

18 მაისს ტელეკომპანია “რუსთავი 2”-ის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში უფასო სასადილოების შესახებ გავიდა მასალა. სიუჟეტს - “კვება 97 თეთრად”, მაყურებელი შეცდომაში შეჰყავს.

მასალაში ჟურნალისტი ჰყვება, რომ ზუგდიდის მერიამ სოციალურად დაუცველი მოსახლეობის კვების ხარჯი დაზოგა და თანხას ბიძინა ივანიშვილის მიერ შეძენილი ხის გადასატანად საჭირო ხიდის ასაშენებლად დახარჯავს. თუმცა მასში არ არის ნაჩვენები არც ერთი დოკუმენტი, რომლითაც ეს ინფორმაცია დასტურდება. სიუჟეტის ბოლოს კი ირკვევა, რომ ამ ინფორმაციის წყარო “ნაციონალური მოძრაობის” წარმომადგენელია.

“ის, რაც უმწეო და მიუსაფარ მოხუცებს ზუგდიდის უფასო სასადილოში დააკლეს, მათ მენიუზე უკვე აისახა. სოციალურად დაუცველი ერთი პირის გამოსაკვებად ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი დღეში მხოლოდ 97 თეთრს ხარჯავს. ანუ დადგენილზე ბევრად ნაკლებს. ირკვევა, რომ ტენდერში ადგილობრივმა ხელისუფლებამ ყველაზე დაბალი ფასის მქონე კომპანიას გაამარჯვებინა, რომელსაც 40 ათასით ნაკლებს, ისევ სოციალურად დაუცველების დღიური მენიუს გაღარიბების ხარჯზე გადაუხდის. საკვებს უმწეოები არც კვირა დღეს მიიღებენ”, - ამბობს ჟურნალისტი.


სიუჟეტში არ ჩანს, როგორი იყო სასადილოს ბენეფიციართა მენიუ ამ ტენდერამდე და რა შეიცვალა ახლა: საკვების ხარისხი, ულუფის მოცულობა თუ ორივე ერთად. ჟურნალისტი ამბობს, რომ ტენდერში ყველაზე დაბალი ფასის მქონე განმცხადებელმა გაიმარჯვა და არ განმარტავს, რომ ტენდერის პრინციპი სწორედ ესაა. მასალაში არ ჩანს მთავარი, რაც ჟურნალისტს უნდა მოეკვლია, იმისათვის, რომ ტენდერის შედეგის შესახებ მაყურებლისთვის ცალსახა და სრული ინფორმაცია მიეწოდებინა - ვერ ვიგებთ რა მომსახურება უნდა გაეწია ტენდერში მონაწილეობის პრეტენდენტს და რა მომსახურებას სწევს გამარჯვებული კომპანია. ასევე ვერ ვიგებთ, თანხის შემცირებამ, გასულ წელთან შედარებით, როგორ იმოქმედა მენიუზე.

სიუჟეტის ავტორი მასალაში გვთავაზობს ბენეფიციარების კომენტარებს, რომლებიც სასურველ საჭმელსა და პრობლემებზე საუბრობენ, უფასო სასადილოების დირექტორისა და ზუგდიდის საკრებულოს თავმჯდომარის კომენტარს. თუმცა ვერცერთი მათგანის ნათქვამით ვერ ვიგებთ კონკრეტულად რა გაუარესდა ფულის დაზოგვით.

მასალის მეორე ნაწილი ოპოზიციონერი დეპუტატის ვარაუდებს ეთმობა. იგი ყვება, რომ თანხები იხარჯება ბიძინა ივანიშვილის ხეების გადასატანად და ეს ფული აკლდება სოციალურად შეჭირვებულებს. შესაბამისი მტკიცებულება, ან რაიმე დოკუმენტი კი სიუჟეტში არ ჩანს.

მასალა, როგორც მისი ყურებისას ირკვევა, მხოლოდ ერთი პოლიტიკური ჯგუფის მონაყოლს ეყრდნობა. სიუჟეტში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა გადაემოწმებინა სრულდება თუ არა სატენდერო წინადადებაში მითითებული მოთხოვნები, ან შეესაბამება თუ არა ბენეფიციარების კვების რაციონი სტანდარტებს.

“მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის” მიხედვით (მუხლი 13), მაუწყებელი ვალდებულია მიაწოდოს აუდიტორიას სანდო და ზუსტი ინფორმაცია, არ დაუშვას ცრუ ან შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის გავრცელება.

ნიკა მელიას განცხადება ერთ არასწორ დეტალს შეიცავდა - ტენდერი, რომელზეც მან ისაუბრა, უკონკურენტო არ იყო, თუმცა, მაშინ როდესაც მან ეს განცხადება გააკეთა, ტენდერი ჯერ კიდევ დახურული იყო და დეტალები, მათ შორის ისიც, ვინ მონაწილეობდა ტენდერში, მხოლოდ ამ განცხადებიდან სამი დღის შემდეგ, 4 მაისს, ტენდერის გახსნის დღეს გასაჯაროვდა.

მანამდე, 1-ელ მაისს სტუდია „მონიტორმა“ გაავრცელა ვიდეომასალა, რომლის თანახმადაც ფაროსანას წინააღმდეგ საინფორმაციო კამპანიის წარმოებისთვის მედია ჰოლდინგ „პალიტრაში“ შემავალი კომპანია შპს "ედლაინი" ბიუჯეტიდან 709 ათას ლარს მიიღებს. ამავე პროდუქტში აღნიშნული იყო, რომ შპს „ედლაინი“ ტენდერში უკონკურენტოდ მონაწილეობდა.

ამ ტენდერზე ნიკა მელიამ იმავე დღეს, 1-ელ მაისს, “TV პირველის“ ეთერში თქვა: „გამოაცხადეს რაღაცა მილიონ ლარამდე ტენდერი... და ვინ მოიგო ეს ტენდერი? რომელიც უკონკურენციო იყო, ანუ არ ყავდა კონკურენტი, დახურული ტენდერი?! ქუმსიშვილის ოჯახის წევრმა, ქუმსიშვილის ცოლის ბიძაშვილმა“. 



გავრცელებულ ინფორმაციაზე გამოხმაურებები მეორე დღესვე დაიწყო. „პალიტრამედიამ“ რამდენიმე მასალა მოამზადა, სადაც ნიკა მელიას ნიკანორ მელიად მოხსენიება დაიწყო. მას შემდეგ კი, რაც ტენდერის შედეგები გასაჯაროვდა, „პალიტრამედიამ“ ღიად განაცხადა, რომ რედაქტორთა საბჭოს გადაწყვეტილებით, ვიდრე ნიკა მელია საჯაროდ არ უარყოფდა მის მიერ გავრცელებულ ცრუ ინფორმაციას, მედიასახლ „პალიტრის“ ყველა მედია პლატფორმა მას ნიკანორ ცრუ მელიად მოიხსენიებდა.

პარალელურად „პალიტრამედიის“ სხვადასხვა პლატფორმებზე გაჩნდა მასალები, რომლებიც ნიკა მელიას დისკრედიტაციას ემსახურება. 7 მაისს „კვირის პალიტრაში“ გამოქვეყნდა მასალა სახელწოდებით - "ვის ებრძვიან მელიები ანუ "სიბრიყვე სიცრუისა", რომელშიც გამოცემამ ფოტომანიპულაციებს მიმართა.

ამავე დღეს, „პალიტრავიდეომ“ ვიდეომასალაც გაავრცელა - რატომ დაიმალა მელია?!

11 მაისს, Ambebi.ge-ზე, რომელიც ასევე „პალირტამედიის“ პლატფორმაა, გამოქვეყნდა სტატია - მელიამ „ნაციონალური მოძრაობა“ და „ედლაინი“ გარიგებაში „ამხილა“. მასალა ასე სრულდება: „შესაძლოა, რომელიმე მკითხველს თანაგრძნობაც გაუჩნდეს „ნაციონალური მოძრაობის“ მიმართ, რომელსაც იმდენად წინდაუხედავი ლიდერი ჰყავს, რომ მეტსახელად „ცრუ“ შეერქვა. თუმცა ეს თავად „ნაციონალების“ არჩევანია... ბატონ ნიკანორს კი ვურჩევთ, არ დაივიწყოს ქართული ანდაზა: “ტყუილს მოკლე ფეხები აქვს“.

14 მაისს, მედიასახლი ამ თემას ისევ დაუბრუნდა. „კვირის პალიტრამ“ სტატიაში - როგორ "ამხილა" მელიამ "ნაციონალები", კვლავ ფოტომონტაჟი გამოიყენა.

მედიასახლში შემავალ გამოცემებში მსგავსი შინაარსის მასალებს პირველი მაისიდან დღემდე სისტემური და კამპანიური ხასიათი აქვს. სტატიები ერთდროულად ჰოლდინგში შემავალ რამდენიმე პლატფორმაზე, სხვადასხვა ფორმით (ახლი ამბავი, სტატია, ვიდეომასალა, სტატიის მოკლე ამონარიდი) ვრცელდება. თითოეულ გამოცემაში ამ თემაზე 5 ან მეტი მასალა იძებნება და სტატიების უმეტესობას ერთი და იგივე შინაარსი აქვს. გამოცემას აქვს თეგიც -  'ნიკანორ ცრუ მელია'

„საქართველოში „ნარკომანების რევოლუცია“ მზადდება!“ - თბილისში გამართული აქციების შესახებ ასეთი მანიპულაციური სათაურით გამოაქვეყნა გამოცემა „საქინფორმმა“ მასალა, რომელიც გაჯერებულია ანტიდასავლური გზავნილებით, შეცდომაში შეჰყავს მკითხველი და ადამიანების გარკვეული ჯგუფების სტიგმატიზებას ახდენს.

12 და 13 მაისს მიმდინარე აქციებს „საქინფორმმა“ ვრცელი სტატია მიუძღვნა, რომელსაც რამდენიმე გზავნილი აქვს. მასში ნათქვამია, რომ „ეს იყო ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის მხარდამჭერების მიერ მოწყობილი სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობა", "აქციის მონაწილეები ითხოვდნენ ნარკოტიკების ლეგალიზებას" და "მოსახლეობის უმრავლესობა უკიდურესად უარყოფითად ეკიდება ე.წ. „დასავლურ ღირებულებებს“. ამ გზავნილებს გამოცემა მასალის სხვადასხვა ნაწილში არაერთხელ იმეორებს და ამავდროულად, ისე, რომ მასალაში არ ჩანს რაზე დაყრდნობით, რის საფუძველზე ავითარებს ასეთ მსჯელობას ავტორი.

ექსპრეზიდენტ მიხელ სააკაშვილს გამოცემა ახსენებს მასალის დასაწყისშიც და დასასრულშიც: „მომხდარის მიღმა აშკარად იკვეთება ოპოზიციის და საქართველოს ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის პოლიტიკური ინტერესები, რომელიც საპროტესტო ტალღაზე საქართველოში დასაბრუნებლად და, რადაც უნდა დაუჯდეს, ახალი „ფერადი რევოლუციის“ მოსაწყობად ემზადება - თუნდაც ეს „ნარკომანების რევოლუცია“ იყოს“, - ვკითხულობთ სტატიაში.

სტატიაში არასწორი ინფორმაციაა აქციის მიზნის შესახებაც. გამოცემა წერს, რომ ორგანიზატორებმა ხელისუფლებას „ყველა სახეობის ნარკოტიკების ლეგალიზაცია მოსთხოვეს“. მაშინ, როდესაც აქციის მოთხოვნა ეს არ ყოფილა. გარდა ამისა, მასალაში საქართველოს სკოლებში მომხდარი დაპირისპირებები და ოჯახში ძალადობის გახშირებული შემთხვევებიც ნარკოპოლიტიკის ლიბერალიზაციასთან არის დაკავშირებული, ომბუდსმენი და საქართველოს პრეზიდენტი კი ნარკორეალიზატორების მხარდაჭერაში არიან დადანაშაულებული.

გარდა ამისა, სტატიაში გვხვდება სიძულვილის ენა და ხდება წამალდამოკიდებული ადამიანების დისკრედიტაცია და სტიგმატიზება. აქციის მონაწილეები მოხსენიებული არიან ბრბოდ, ორგანიზატორები კი ნარკომანებად.

სტატია ორი ნაწილისგან შედგება და ანტიდასავლური გზავნილები განსაკუთრებულად აქცენტირებულად მასალის მეორე ნაწილში გვხვდება. მაგალითად: „მომხდარმა აჩვენა, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა უკიდურესად უარყოფითად ეკიდება ე.წ. „დასავლურ ღირებულებებს“ - ნარკომანიის ლეგალიზაციას, ლგბტ-ს ცხოვრების სტილის პროპაგანდას და „კლუბურ კულტურას“;

ამ ნაწილში აქციის „ჩვენი თავისუფლებისთვის“ მონაწილეები მოხსენიებული არიან როგორც „ქართველი საზოგადოების „ელიტარული გამოსული“ პროდასავლური ნაწილი - ლიბერტარიანელები, ლგბტ, ფემინისტები, ბომონდის და მათი უფლებების დამცველი, დასავლურ გრანტებზე შექმნილი არასამთავრობო ორგანიზაციები“, კონტრაქციის მონაწილეები კი „პატრიოტული ძალები, ანუ - ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობა”.

სტატია მკითხველს აქციის ფოტოებსაც სთავაზობს, თუმცა, ყველა ავთენტური არ არის. სტატიაში გამოყენებულია ლგბტ პირების ფოტო, რომელსაც ამ აქციასთან კავშირი არ აქვს, არის ფოტომანიპულაცია და აქციის მიზნების ლგბტ-საზოგადოებასთან დაკავშირებასა და ჰომოფობიური განწყობების გაღვივებას ემსახურება.

ორი დღის განმავლობაში, 12-და 13 მაისს, საქართველოს დედაქალაქში, თბილისში რუსთაველის გამზირზე საპროტესტო აქციები მიმდინარეობდა. აქცია გზავნილით „ჩვენი თავისუფლებისთვის“ „თეთრი ხმაურის მოძრაობამ“ და სხვა ორგანიზაციებმა მას შემდეგ დაიწყეს, რაც 12 მაისს ღამის კლუბებში სპეცოპერაცია ჩატარდა. პროცესი შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ნარკოტიკების რეალიზატორებთან ბრძოლით ახსნა. აქციის მეორე დღეს ნეონაცისტების კონტრაქცია დაიწყო.


ეს მოვლენები კვირას, 13 მაისს, მაუწყებლების კვირის გადაცემების მთავარი თემა იყო. თუმცა, გადაცემებში „P.S.-სა“ და „იმედის კვირაში“ ამბები განსხვავებული აქცენტებით გაშუქდა. „რუსთავი 2-ის“ მთავარი ფოკუსი „თეთრი ხმაურის მოძრაობის“ აქცია და მონაწილეთა მოთხოვნები იყო, ტელეკომპანია „იმედი“ კი კვირის გადაცემაში მეტწილად კონტრაქციასა და აქციების ტერიტორიაზე დაცულ უსაფრთხოების ზომებზე აკეთებდა აქცენტს.

გადაცემის მსვლელობისას „P.S-ი.“ პირველ ჩართვას ახალგაზრდების აქციიდან იწყებდა, „იმედის კვირა“ კი კონტრაქციიდან და ხაზს მოსალოდნელ საფრთხეებს უსვამდა. გარდა ამისა, „რუსთავი 2-ის“ კვირის გადაცემაში გაცილებით ხშირად ისმოდა აქციის ორგანიზატორებისა და მონაწილეების განცხადებები და მოთხოვნები, ვიდრე ტელეკომპანია „იმედის“ კვირის ეთერში. აქ უფრო მეტად უკომენტაროდ აჩვენებდნენ აქციიდან კადრებს.

განსხვავებული აქცენტებით დაიწყეს გადაცემები წამყვანებმაც. „რუსთავი 2-ის“ გადაცემა „P.S.-ის“ წამყვანმა გიორგი გაბუნიამ გადაცემის დასაწყისში განმარტა, რომ მას საღამოს წაყვანა რუსთაველის გამზირიდან სურდა, თუმცა, სამართალდამცველებმა ამის საშუალება არ მისცეს. ამის შემდეგ, გადაცემის შესავალშივე, წამყვანმა მაყურებელს მოუთხრო რა ხდებოდა აქციებზე, ამცნო, რომ პოლიცია ზღუდავდა ძირითად აქციაზე მოქალაქეების შესვლას და ჟურნალისტების ჩართვებით დეტალურად გააცნო, რა მოთხოვნები ჰქონდათ მონაწილეებს. გადაცემის პირველ ნახევარ საათში „P.S.-მა“ აუდიტორიას კონტრაქციის მონაწილეთა მოთხოვნების შესახებაც მოუთხრო.

„P.S.-ისგან“ განსხვავებით, „იმედის კვირის“ წამყვანს ირაკლი ჩიხლაძეს, გადაცემის შესავალში არ უხსენებია ის ფაქტი, რომ სამართალდამცველების ალყის გამო აქციის მონაწილეებს უჭირდათ პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიაზე შესვლა. „იმედის კვირამ“ მთავარი აქცენტი იმაზე გააკეთა, რომ ღამის კლუბებში ჩატარებული სპეცოპერაციის შემდეგ პირდაპირ ეთერში, პირველ კომენტარს გააკეთებდა შინაგან საქმეთა მინისტრი გიორგი გახარია. წამყვანის ანონსის მიხედვით, მინისტრი ახსნიდა სპეცოპერაციის საჭიროებას.

„იმედმა“ კვირის გადაცემაში ამბის თხრობა კონტრაქციით დაიწყო და მაყურებელს პირველ რიგში ის უთხრა, რომ რუსთაველის გამზირზე უსაფრთხოების უპრეცენდენტო ზომები იყო მიღებული. სიუჟეტშიც მოვლენების ეპიცენტრიდან „იმედის კვირამ“ ჯერ კონტრაქციის მონაწილეები ჩართო, რომლებიც ყვებოდნენ „რომ არიან ნარკობარიგებისა და მამათმავლების წინააღმდეგ გამოსული და აპროტესტებენ 9 აპრილის მემორიალის შეურაცხყოფას“. ამის შემდეგ აჩვენა რა ხდებოდა პარლამენტის წინ მიმდინარე ძირითად აქციაზე და თქვა ისიც, რომ სამართალდამცველების ალყის გამო აქციის მონაწილეები ვერც გადიოდნენ და ვერც შედიოდნენ.

„იმედის კვირის“ ჟურნალისტები, რომლებიც აქციების ეპიცენტრიდან ერთვებოდნენ, ხაზგასმით აღნიშნავდნენ, რომ მიღებული იყო უსაფრთხოების უპრეცენდენტო ზომები, ამას ისინი ჩართვებში არაერთხელ იმეორებდნენ. ასევე, გადაცემის წამყვანმა მაყურებელს უთხრა, რომ პარლამენტის შენობასთან „აქციებს მართავდნენ კლუბების ხელმძღვანელები, მათი მხარდამჭერები და უბრალოდ ქლაბერები“.

გადაცემის მსვლელობისას, „იმედის კვირამ“ არაერთხელ გაიმეორა საქართველოს პრემიერ მინისტრისა და შინაგან საქმეთა მინისტრის კომენტარები.


შს მინისტრის, გიორგი გახარიას ბოდიში იყო კიდევ ერთი დეტალი, რაც ამ ორმა მაუწყებელმა განსხვავებული ფოკუსით მიაწოდა მაყურებელს.

„უახლესი საქართველოს ისტორიაში, მე არ მახსენდება ყოველ შემთხვევაში, შინაგან საქმეთა მინისტრი, რომელიც გასულიყო ხალხში და მოეხადა ბოდიში“, - აღნიშნა „იმედის კვირის“ წამყვანმა მას შემდეგ, რაც მინისტრმა ბოდიში მოიხადა და აქციის მონაწილეებმა დაშლა დაიწყეს. ეს ფრაზა გადაცემის წამყვანმა გადაცემის დასასრულს, მაშინ, როდესაც საღამოს აჯამებდა, კიდევ ერთხელ გაიმეორა.

„იმედი კვირის“ წამყვანმა მაყურებელს რამდენჯერმე უთხრა, რომ დღე მშვიდობიანად და კონკრეტული შედეგით დასრულდა და ეს იყო სამართალდამცველების ეფექტური მუშაობისა და პირველ რიგში შს მინისტრის დამსახურება: „დღე მშვიდობიანად დასრულდა და ამის მთავარი ავტორი არის შს მინისტრი“.

განსხვავებულ რიტორიკას ისმენდა „რუსთავი 2-ის“ მაყურებელი, რომელმაც აუდიტორიას არხის დირექტორის ნიკა გვარამიასა და ჟურნალისტის ეკა კვესიტაძის პირადი შეფასება შესთავაზა.

„ეს აქცია დღეს დამარცხდა“, - ასე შეაფასა მოლაპარაკებების შედეგი „რუსთავი 2-მა“. ნიკა გვარამიას შეფასებით, კონტრაქცია იყო ხელისუფლებისგან მართული და ეს კარგად გამოიყენა შინაგან საქმეთა სამინისტრომ, რომელმაც მოახერხა მთავარი აქცენტების გადატანა. „შეუძლებელ სისულელეზე დათანხმდნენ [აქციის მონაწილეები]“... „ისინი დაამარცხეს, რუტინით შეჭამენ“ ... „10:0 ხელისუფლების სასარგებლოდ“– ისმოდა მოლაპარაკებების შედეგის შეფასებისას „რუსთავი 2-ის“ ეთერში.

გვარამია და კვესიტაძე მკვეთრად აკრიტიკებდნენ აქციის ორგანიზატორებს, რომლებმაც მინისტრის ბოდიშის შემდეგ აქციის დაშლის გადაწყვეტილება მიიღეს. ისინი დაადანაშაულეს არაორგანიზებულობასა და გამოუცდელობაში და არაერთხელ აღნიშნეს, რომ ეს დამარცხება პროცესებისგან პოლიტიკური პარტიების ჩამოშორების შედეგი იყო: „ძალიან წარუმატებელი რამ მოხდა. მძიმე შეცდომები გაახმოვანეს და მათი სოციალურ აქტივიზმს დიდ მომავალს ვერ ვუწინასწარმეტყველებდი“, - განაცხადა ნიკა გვარამიამ და კიდევ ერთხელ დასძინა, რომ ორგანიზატორების გადაწყვეტილება იყო სამარცხვინო.


13 მაისს განვითარებული მოვლენების შესახებ „იმედისა“ და „რუსთავი 2-ის“ ეთერი ორი განსხვავებული დასკვნის გაკეთების შესაძლებლობას იძლეოდა „იმედის“ მაყურებელს დარჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრმა და სამართალდამცველებმა ეფექტური მუშაობის შედეგად ქვეყანას თავიდან ააცილეს სამოქალაქო დაპირისპირება, შეძლეს შეეკავებინათ კონტრაქციის მონაწილეები, რომელთა დიდი ნაწილი „ალკოჰოლის ზემოქმედების ქვეშ იყო“, იქცეოდა აგრესიულად და მზად იყო თავდასხმისთვის. რაც შეეხება მთავარ აქციას, ეს იყო მშვიდობიანი პროტესტის მონაწილეთა გამარჯვება, რადგან, საქართველოს უახლეს ისტორიაში პირველად, შს მინისტრი მივიდა აქციაზე, მოიხადა ბოდიში და დაიგეგმა მოლაპარაკება.

მძიმე ღამე ასეთ ოპტიმისტურ განწყობაზე ვერ დაასრულა „რუსთავი 2-ის“ მაყურებელმა, რომელსაც უთხრეს, რომ აქცია დამარცხდა. „რუსთავი 2-მა“ დღის შეჯამებისას აუდიტორიას მოუთხრო, რომ რეალურად ხელისუფლებამ ოსტატურად დაგეგმილი სცენარით ვითარება სათავისოდ შეატრიალა. მშვიდობიანი პროტესტის მონაწილეებს აგრესიული მამაკაცების ჯგუფი მიუგზავნა, აქციის მონაწილეები შეაშინა, შემდეგ თვითონ არბიტრის როლში მოგვევლინა, არც მიგზავნილი ხალხის დარბევა დასჭირდა და აქციის მონაწილეების მადლიერებაც დაიმსახურა დღის მშვიდობიანად დამთავრებისთვის. „რუსთავი 2-ის“ წამყვანების თქმით, რეალურად ამით ხელისუფლებამ მოახერხა საკუთარი თავიდან აქცენტის გადატანა და ამით მხოლოდ და მხოლოდ მან მოიგო. აქცია დამარცხდა და დიდი ალბათობით, „აღარ იარსებებს ეს მოძრაობა“.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ გამოიკვლია და დაადგინა, რომ “POSTV-ს” გადაცემაში „STOP ხამი“ პარკირების შესახებ ქალაქ გორში გადაღებული ეპიზოდი დადგმული იყო.

სადავო გადაცემა “POSTV”-ს ეთერში 2018 წლის 26 მარტს გავიდა. განმცხადებელი, დავით მახარაშვილი გადაცემაში პრობლემურად შემდეგ ეპიზოდს მიიჩნევდა: გადაცემის გადამღები ჯგუფი უახლოვდება BMW მარკის ავტომობილს, რომელიც გაჩერებულია ფეხით მოსიარულეთა გადასასვლელზე, რაც დარღვევაა. მანქანაში მძღოლის ადგილის გვერდით ზის ერთი პირი, რომელსაც გადაცემის წამყვანი ავტომობილის გადაყენებას სთხოვს. საპასუხოდ მანქანაში მჯდომი პირისაგან ისმის გინება და შეურაცხმყოფელი სიტყვები წამყვანის მიმართ. ხაზს უსვამს, რომ „გორელია“ და „არაფერი არ უნდა შეეშალოთ“. მაყურებელს შთაბეჭდილება რჩება, რომ ეპიზოდი ასახავს რეალურ ფაქტს, რომ მანქანაში მყოფი „გორელი“ პირი არის აგრესიული, უზრდელი და არ ემორჩილება კანონს.

ქარტიის საბჭო ამ ეპიზოდის დეტალების შესასწავლად გორში ჩავიდა და უშუალოდ გამოჰკითხა სადავო ეპიზოდში მონაწილე პირები. გამოკითხვის შედეგად დადგინდა, რომ ეპიზოდი დადგმული იყო.

შესაბამისად, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის საბჭოს გადაწყვეტილებით, ამ ეპიზოდში დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი [არასწორი ინფორმაციის გავრცელება], მე-3 პრინციპი [გავრცელდა გაყალბებული ინფორმაცია] და მე-11 პრინციპი [განზრახ მოხდა არასწორი/გაყალბებული ინფორმაციის მომზადება/დამახინჯება].

„გადაცემის მთავარი იდეა ემსახურება იმას, რომ გამოავლინოს პარკირებასთან დაკავშირებული რეალური მდგომარეობა და ასევე სოციალური პასუხისმგებლობისაკენ მოუწოდოს იმ ადამიანებს, ვინც არღვევს კანონს, შესაბამისად გამოგონილი, გაზვიადებული, დადგმული ეპიზოდების გამოყენება არის ინფორმაციის განზრახ ფალსიფიცირებით აუდიტორიის მიზანმიმართულად შეცდომაში შეყვანა“, - აღნიშნულია ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებაში.

ამავე გადაწყვეტილების მიხედვით, დადგმულმა სცენამ და წამყვანის შეფასებითმა კომენტარებმა (გადაცემის წამყვანი ბოლოს აღნიშნავს, რომ იგი გორში აღარ ჩამოვა, ვინაიდან მის მიმართ გამოიჩინეს ასეთი აგრესია) გამოიწვია დისკრიმინაციის წახალისება. ვიდეო გახდა საფუძველი ასეულობით კომენტარის, რომელთა უმრავლესობაში ლანძღავდნენ გორელებს, მაშინ როცა მედიის ვალია ყველანაირად შეუშალოს ხელი ნებისმიერი სახის დისკრიმინაციას, ამ შემთხვევაში მედია თავად მოგვევლინა მის წამხალისებლად.

12 მაისს გვიან ღამით თბილისის ღამის კლუბებში სპეცოპერაცია ჩატარდა. როგორც შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განმარტა, სპეცოპერაციის მიზანი ნარკოტიკების გასაღებასთან ბრძოლა იყო.იქ მყოფ მოქალაქეებს კლუბის ტერიტორია დაატოვებინეს, რასაც პროტესტი მოჰყვა. პოლიციასა და მოქალაქეებს შორის მოხდა შეხლა–შემოხლა, დააკავეს რამდენიმე ადამიანი. კლუბების ტერიტორიაზე მოვლენები ფაქტობრივად მთელი ღამის განმავლობაში ვითარდებოდა.

შემთხვევა მედიის ყურადღების ცენტრში მაშინვე მოქეცა და ამბის მასშტაბურობიდან გამომდინარე მოვლენათა განვითარება პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა. გამონაკლისი აღმოჩნდა საზოგადოებრივი მაუწყებელი და ტელეიმედი. მაშინ, როდესაც ამბავი დაახლოებით 1:00 საათზე დაიწყო, საზოგადოებრივი მაუწყებელი პირდაპირ ეთერში შევიდა 3:38 საათზე, ტელეიმედს კი მაყურებლისთვის მთელი ღამის განმავლობაში არ უცნობებია მომხდარის შესახებ.

რაც შეეხება ამ ორი მაუწყებლის ვებსაიტებსა და ფეისბუკის გვერდებს,საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა სოციალური ქსელისა და ვებსაიტის მეშვეობით ინტერნეტ აუდიტორიას მომხდარის შესახებ ოპერატიულად ამცნო. ტელეიმედმა კი ვებსაიტზე ინფორმაცია განათავსა და მოგვიანებით ფეიბუკშიც პირდაპირი ეთერის რეჟიმში გაუშვა რა ხდებოდა კლუბების მიმდებარე ტერიტორიაზე.

2018 წლის 6 მაისს, კვირას, "რუსთავი 2-ის" გადაცემა "პოსტ სკრიპტუმში" ერთ-ერთი სიუჟეტი მოზარდების სუიციდის შემთხვევებსა და ინტერნეტ თამაშს, ეგრეთ წოდებულ "ლურჯ ვეშაპს მიეძღვნა"

მასალას რამდენიმე გზავნილი ჰქონდა მაყურებლისთვის: საქართველოში მოზარდები თავს იკლავენ ინტერაქტიული თამაშის (ლურჯი ვეშაპის) გამო, ამ თამაშს ჰყავს ქართველი მენტორები, ბავშვების თვითმკვლელობით ვიღაცები დიდ ფულს აკეთებენ და ამ ყველაფრის ფონზე, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო არაეფექტურად მუშაობს. ეს მესიჯები გადაცემის წამყვანმა თემის წარდგენისას გააჟღერა, მტკიცებით ფორმაში: „ბავშვების სიცოცხლე და სიკვდილიც სხვების გასართობია, ე. წ. მენტორების, რომლებიც დავალებებს აძლევენ მოზარდებს და ბოლოს ისინი თვითმკვლელობამდე მიჰყავთ“.

ასეთივე ქვეტექსტი ჰქონდა მთლიან სიუჟეტსაც, სახელწოდებით: „ფსონი ბავშვების სიკვდილზე“. თუმცა, მასალაში არ ყოფილა არცერთი სანდო არგუმენტი და დასაბუთება, რაც მის მთავარ გზავნილებს დაადასტურებდა.

ამბავი - სუიციდის შემთხვევების "ლურჯ ვეშაპთან", ასევე ქართველ ხელმძღვანელებსა და დიდ ფულთან კავშირზე, სიუჟეტის ავტორმა ერთი რესპონდენტის, შვილმკვდარი დედის მონათხრობზე დაყრდნობით გაავრცელა. რესპონდენტი მომხდარს თამაშთან რამდენიმე მიზეზით აკავშირებს: წარწერა, რომელიც შვილმა თავის მოკვლამდე ფანჯარაზე დატოვა, გოგონას ტელეფონში აღმოჩენილი ძალადობის შინაარსის შემცველი ფოტოები და ჩანაწერები, რომლებშიც იგი ახსენებს ადრესატს საეჭვო ფსევდონიმით: „ეს ყველაფერი ერთმანეთთან დავაკავშირეთ და საბოლოო ჯამში ამ დასკვნამდე მივედით, რომ ელენე სამწუხაროდ ამ თამაშს შეეწირა, ისევე როგორც ძალიან ბევრი ბავშვი საქართველოში“.

"ლურჯი ვეშაპის" ქართველი ხელმძღვანელის თემასაც ავტორი ამავე რესპონდენტის შემდეგი მონაყოლით ავრცელებს: "მე დანამდვილებით ვიცი, რომ ამ თამაშს ჰყავს ქართველი მენტორი და მე მინიმუმ სამი შემთხვევა ვიცი მშობლებისგან და ბავშვებისგან, როდესაც ისინი ადასტურებენ ფაქტს, რომ მათ ესაუბრებოდნენ ქართულად", - ეუბნება რესპონდენტი სიუჟეტის ავტორს, თუმცა მასალაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა გადაამოწმა თუ არა ეს ნათქვამი და სცადა თუ არა ამ ადამიანებთან დაკავშირება. ასევე, ვერ გავიგეთ გამოძიებას მაინც თუ აქვს ინფორმაცია ამ ადამიანებზე და ისინი თუ თანამშრომლობენ შესაბამის უწყებასთან.

თამაშის კავშირს მოზარდების სუიციდთან და ქართველი ხელმძღვანელის თემას ავტორი მასალაში მხოლოდ ფსიქოლოგის კომენტარით ამყარებს. ჟურნალისტის კითხვაზე: „შეგიძლიათ დანამდვილებით იმის თქმა, რომ ამ ქალაქში, ან ამ ქვეყანაში, ამ თამაშის გამო მოზარდების სიცოცხლე დასრულებულა ფატალურად?“ რესპონდენტი პასუხობს, რომ ამას ადასტურებს. იქვე იგი ამატებს, რომ "თამაში განსაკუთრებით რეგიონებშია მოდაში“. თუმცა, სიუჟეტში არ ჩანს რის საფუძველზე ამბობს ამას იგი.

ასევე, მხოლოდ ორი რესპონდენტის კომენტარი უდევს საფუძვლად იმის მტკიცებას, რომ საგამოძიებო უწყება არაეფექტურად მუშაობს. გარდაცვლილი მოზარდების მშობლები ამბობენ, რომ ვერ გახსნეს მათი შვილების მობილურები და კომპიუტერები. საგამოძიებო უწყებაში კი ამბობენ, რომ საქმის დეტალების გასარკვევად არსებობს სხვა გზაც და კატეგორიულად გამორიცხავენ კავშირს სუიციდსა და ინტერნეტ თამაშს შორის.

„ვადასტურებთ მთავარ კითხვას, ეს (სუიციდი) არ არის ინსპირირებული საჯარო სივრცეში არსებული რაღაც თამაშით“, - ამბობს მასალაში ცენტრალური კრიმინალური დეპარტამენტის ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლის მთავარი სამმართველოს უფროსი, რომლის თქმით, შესწავლილია მოზარდების სუიციდის ყველა შემთხვევა და ფაქტები, რომლებზეც გარდაცვლილების მშობლები აპელირებენ, არასწორია.

მასალის ბოლოს ავტორი ასევე ამბობს, რომ "სახიფათო თამაშის სავარაუდო მსხვერპლები არიან მსოფლიოს რამდენიმე ქვეყანაში. პოსტსაბჭოთა სივრცეში მოზარდთა სუიციდის ყველაზე ხშირი ფაქტებია ლიტვაში“. თუმცა, წინა გზავნილების მსგავსად, ვერც ამ შემთხვევაში ვიგებთ ან ვხედავთ დოკუმენტს, წყაროს ან სტატისტიკას, რაც ავტორს ამ განცხადების საფუძველს აძლევს. მასალიდან არ ჩანს რა აჩვენა გამოძიებამ სხვა ქვეყნებში, დადგინდა თუ არა სადმე, თუნდაც მაგალითად ლიტვაში, სადაც ავტორის თქმით, თვითმკვლელობის მაღალი მაჩვენებელია, შემთხვევების კავშირი ინტერნეტ თამაშთან.

ისეთი თემისადმი, როგორიცაა არასრულწლოვნების სუიციდი, რა თქმა უნდა მაღალი საჯარო ინტერესია და მედიამ ამ საკითხებზე უნდა ილაპარაკოს. თუმცა, სწორედ ამ დიდი ინტერესისა და თემის სენსიტიურობის გამო მართებს ჟურნალისტს განსაკუთრებული სიფრთხილე და მეტი პასუხისმგებლობა მასალის მომზადებისას.

„არ დაიყვანოთ სუიციდი მხოლოდ ერთ მარტივ მიზეზამდე, მაგალითად, პირად ურთიერთობებში არსებული პრობლემები, ფინანსური მდგომარეობა, ნარკოტიკები და ა.შ. ამგვარი გაშუქების მთავარი ფოკუსი პრობლემაზე მსჯელობაა. მაგალითად, შესაძლებელია, საზოგადოებას დაეხმაროთ გაარჩიონ სუციდის გამომწვევი ნიშნები, რათა მოხდეს პრევენცია", - ვკითხულობთ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო დოკუმენტში.

ამავე სახელმძღვანელოში ნათქვამია, რომ ჟურნალისტს განსაკუთრებული ყურადღება მართებს გარდაცვლილის ოჯახის წევრთან ურთიერთობისას.

„სუიციდის მსხვერპლის ოჯახის წევრები, ახლობლები, მეგობრები არიან აფექტურ მდგომარეობაში, დაბნეულები, თავს გრძნობენ დამნაშავედ და ეძებენ პასუხებს კითხვაზე, რატომ მოიქცა მათი ახლობელი ასე. ასეთ სიტუაციაში მათ შესაძლოა ჟურნალისტებს უთხრან ისეთი რამ, რასაც მომავალში ინანებენ. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ სუიციდის მსხვერპლის გარემოცვა ხშირად იყენებს მედიასთან ინტერვიუს იმისთვის, რომ ბრალი დასდოს რომელიმე პირს ახლობლის თვითმკვლელობაში. არადა, ამ დროს, ისინი, მიღებული შოკის გამო, შესაძლოა კარგად ვერც აცნობიერებდნენ საკუთარ ნათქვამსა თუ ქმედებებს. კვლევები ცხადყოფს, რომ სუიციდის მსხვერპლთა ოჯახი თავადვე არის სუიციდისკენ მიდრეკილი მაღალი რისკჯგუფი“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.