საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის საბჭოს განცახდებით მიმართა მოქალაქ თორნიკე კაკალაშვილმა, რომელიც მიიჩნევდა, რომ სამაუწყებლო კომპანია „რუსთავი2-ის“ გადაცემაში „კურიერი P.S.-ის“ წამყვანმა - გიორგი გაბუნიამ დაარღვია ქარტიის მე-7 პრინციპი.

ამ პრინციპის თანახმად „ ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალუირი ორიენტაციის, ენის, რელოგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით“.

კაკალაშვილის პოზიციით, მე-7 პრინციპი წამყვანის საავტორო ტექსტში დაირღვა, როდესაც ის ბიძინა ივანიშვილის მიერ ხეების შეძენასა და ტრანსპორტირებაზე საუბრობდა. 18 მარტს „რუსთავი2-ის“ ეთერში გასულ გადაცემაში გიორგი გაბუნიამ შემდეგი კომენტარი გააკეთა:

"იესო ქრისტემ საშინელი შეცდომა დაუშა, როდესაც 2000 წლის წინ ისრაელში მოვიდა. უნდა მოსულიყოაჭარაში და ჯვარზე კი ვეღარ გააკრავდნენ, იმიტომ რომ ხე აღარ იქნებოდა დარჩენილი და ამ დროისთვის ბიძინას ეზოში იქნებოდაგადატანილი ყველა ხე. ასე იცოცხლებდა იესო ღრმა სიბერემდე, მთავარია სადმე ბიძინასთვის არ გადაეკვეთა გზა, ან უარესი, მისეზოში არ დაეწყო ქადაგება, თორემ იგივენაირად დაასრულებდა, როგორც 2000 წლის წინ, ან უარესად“.

ამ მონოლოგის შემდეგ ტელეკომპანიასთან რადიკალურად განწყობილი მართმადიდებელთა ჯგუფი შეიკრიბა და „ რუსთავი2-ის“ ჟურნალისტებს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა და ზოგიერთ მათგანს ფიზიკურად გაუსწორდა.

თორნიკე კაკალაშვილი მიიჩნევს, რომ გაბუნიას გაცხადება ქრისტიანოფობიურია და შესაბამისად მორწმუნე საზოგადოების აღშფოთებას იწვევს:

„ეს ყოველივე სცდება ყოველგვარი გამოხატვის თავისუფლებას და შეიცავს რელიგიური დისკრიმინაციის აშკარა ნიშნებს. მან ამგანცხადებით მასხარად აიგდო და ფაქტობრივად, ფეხქვეშ გათელა წმინდა სახარება და მთელი ქრისტიანული სწავლება/ღვთისმეტყველება. გაბუნიამ ათობით ათასი ტელემაყურებლის წინაშე, პირდაპირ ეთერში, აგდებულად მოიხსენია კაცობრიობისმხსნელი, ჩვენი უფალი-ღმერთი იესო ქრისტე და წაახალისა ქრისტიანთა რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაცია“- აღნიშნავს ის თავის წერილში და ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას ამ მონოლოგის „სათანადო შეფასებისა და დაგმობისკენ“ მოუწოდებს.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში მე-7 პრინციპი არ დარღვეულა, რადგან სახეზე არ იყო რამე ნიშნით პირის გამორჩევა და მისი სხვასთან არათანაბარ მდგომარეობაში ჩაყენება. წამყვანს არც სიძულვილის ენა გამოუყენებია. ( ევროსაბჭოს მიერ 1997 წელს მიღებულ რეკომენდაციის მიხედვით სიძულვილის ენა მოიაზრებს გამოხატვის ყველა ფორმას, რომელიც ავრცელებს, აქეზებს, ხელს უწყობს ან ამართლებს რასობრივ შუღლს, ქსენოფობიას, ანტისემიტიზმს ან შეუწყნარებლონაზე დაფუძნებული შუღლის სხვა ფორმებს, ნაციონალიზმს, ეთნოცენტრიზმს, დისკრიმინაციისა და უმცირესობათა ან მიგრანტთა მიმართ გამოხატული მტრობის ჩათვლით)

განმცხადებელი მიიჩნევს, რომ გაბუნიას მონოლოგში სიძულვილის ენა მიმართული იყო ქრისტიანების წინააღმდეგ. საბჭომ საკითხზე მსჯელობისას აღნიშნა, რომ აზრის გამოხატვა სიძულვილის ენად შეიძლება შეფასდეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც ის „კონკრეტული ნიშნის გამო შურაცხყოფს, დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში აყენებს ანდა აღვივებს სტიგმას და სტერეოტიპებს“. საბჭო მიიჩნევს, რომ გიორგი გაბუნიას სადავო ტექსტი არ იყო მიმართული ქრისტეს ან ქრისტიანების წინააღმდეგ და წამყვანის მხრიდან ეს იყო მცდელობა, გაეკრიტიკებინა საჯარო პირი, ბიძინა ივანიშვილი. „მან კრიტიკისთვის გამოიყენა შედარება, რომელიც შეიძლება არ იყო რელევანტური, მაგრამ ამასთან ნეგატიურად არ მოიხსენიებდა ქრისტიან მორწმუნეებს. შესაძლებელია მორწმუნე პირი თვლიდეს, რომ ქრისტეს მოხსენიება არასაკრალურ კონტექსტში დაუშვებელია, მაგრამ ეს ავტომატურად არ გულისხმობს შეურაცხყოფას“- ნათქვამია ქარტიის განცხადებაში.

შესაბამისად, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის საბჭომ დაასკვნა, რომ გიორგი გაბუნიას არ დაურღვევია ქარტიის მე-7 პრინციპი.

“კვლევის თანახმად, თბილისში ყველაზე ხშირად რადიო „პალიტრის“ საინფორმაციო გამოშვებას უსმენენ” - ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, Interpressnews-ის ამ სტატიაში დაირღვა ქარტიის მესამე პრინციპი, რომლის მიხედვითაც, “ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები”.

სადავო ჟურნალისტური მასალის მიხედვით, IPR & Analytical Center-მა 2017 წლის ოქტომბერ-ნოემბერში რადიოს აუდიტორიის კვლევა ჩაატარა. კვლევის თანახმად, გამოკითხულთა ყველაზე მეტმა (21.2%) თქვა, რომ რადიო “პალიტრის” საინფორმაციო გამოშვებას ყველაზე ხშირად უსმენს.

საბჭოს გადაწყვეტილებით, მესამე პრინციპი დაირღვა, რადგან მიიჩქმალა ფაქტი, რომ აღნიშნული კვლევა თავად “კვირის პალიტრის” ბალანსზე არსებულმა ქოლ ცენტრმა ჩაატარა:

“სტატიაში კვლევის განმახორციელებლად მითითებული იყო IPR & Analytical Center, რომელიც მოპასუხის განმარტებით, ცენტრის საფირმო სახელწოდებაა. ინფორმაციის ამგვარად გავრცელებით, რჩებოდა შთაბეჭდილება, თითქოს კვლევა არა თავად “პალიტრის“ ჰოლდინგმა, არამედ სხვა, მიუკერძოებელმა კომპანიამ ჩაატარა. ამ მნიშნელოვანი ფაქტის მიჩქმალვა, არასწორ აღქმას იწვევდა მკითხველში” - აღნიშნულია განცხადებაში.

განმცხადებელი, სამაუწყებლო კომპანია “ჰერეთი” მესამე პრინციპის (მიჩქმალვის) გარდა, სადავოდ პირველ პრინციპსაც (სიზუსტე) ხდიდა, რადგან მიიჩნევდა, რომ ამგვარი კვლევა საერთოდ არ ჩატარებულა. თუმცა საბჭომ ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა არ დაადგინა - მოპასუხე ანა მარშანიამ წარმოადგინა კვლევის ჩატარების მტკიცებულებები და მიუთითა, რომ კვლევა ჩაატარა შპს "კვირის პალიტრის“ ბალანსზე არსებულმა ცენტრმა: “რა თქმა უნდა საბჭო აფასებს იმას, ჩატარდა თუ არა კვლევა და არა იმას, თუ რამდენად სანდო ან სწორია კვლევის მეთოდოლოგია, შედეგები და ა.შ”, - ვკითხულობთ გადაწყვეტილებაში.

“სიდას” ყოფილი ხელმძღვანელის, ზვიად დევდარიანის მხიდან ქალების სავარაუდო შევიწროვება საზოგადოებრივი მაუწყებლის გადაცემა “აქტუალურ თემაში” ბოლო ორ კვირაში ორჯერ განიხილეს. პირველად, როცა სავარაუდო მსხვერპლი ქალების ისტორიები გასაჯაროვდა (21 მარტი) და მეორედ, როცა ზვიად დევდარიანმა სამართლებრივი ბრძოლის დასაანონსებლად პრესკონფერენცია გამართა (3 აპრილი). ორივე გადაცემის ფოკუსი იყო არა ქალთა მიმართ ძალადობა, არამედ სავარაუდო მოძალადის უფლებების დაცვა.

21 მარტს ამ თემაზე მსჯელობა “ტაბულას” დამფუძნებელ თამარ ჩერგოლეიშვილთან, ევანგელური ბაპტისტური ეკლესიის ეპისკოპოსთან, რუსუდან გოცირიძესთან და საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამშრომელთან, რამილია ალიევასთან გადაწყვიტეს. პირველი კითხვა, რომელიც წამყვანმა გადაცემის დაწყებისას დასვა, შეეხებოდა იმას, თუ რამდენად ხდება “ძალადობაში ბრალდებულის” უფლებების დაცვა მის შესაძლო დანაშაულზე საუბრით მაშინ, როცა არ არსებობს სასამართლოს გადაწყვეტილება. იგივე შინაარსის კითხვა წამყვანმა მოგვიანებითაც გაიმეორა, რითიც ფაქტობრივად მიუთითა, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებამდე სავარაუდო დანაშაულზე მსჯელობა არ შეიძლება.

მაშინ, როდესაც სახალხო დამცველმაც დაადასტურა, რომ ქალების “მონათხრობი შეიცავდა როგორც სავარაუდო სექსუალური შევიწროების, ასევე სექსუალური ხასიათის ძალადობის ნიშნებს”, გადაცემის წამყვანმა მაკა ცინცაძემ რამდენჯერმე ეჭვქვეშ დააყენა ამგვარი ფაქტების არსებობა.

“იგივე, როცა ძალადობის ფორმებზე ვსაუბრობთ, შესაძლოა, მე არაძალადობრივი მიდგომები აღვიქვა ძალადობად და ამას დავარქვა ძალადობა”, - ამ ფრაზით გააწყვეტინა წამყვანმა ერთ-ერთ რესპონდენტს საუბარი, რომელიც ქალებზე ძალადობის ფორმების ახსნას ცდილობდა. როცა “ტაბულას” რედაქტორი იმ ისტორიებზე საუბრობდა, სადაც ქალები დევდარიანის დანაშაულზე ყვებოდნენ, წამყვანმა თქვა: “საინტერესოა, რა ინფორმაციაა. მე ვერ მოვიპოვე ეს ინფორმაცია”.

გადაცემის მესამე ნაწილი ქალთა მოძრაობის მიერ სექსუალური შევიწროების აკრძალვის შესახებ პარლამენტში შეტანილ ინიციატივასაც შეეხო, სადაც საუბარია “სექსუალური ხასიათის კომენტარებზე, უხამს ხუმრობებზე, მიშტერებაზე, სტვენასა და ტელეფონის ნომრის ან შეხვედრის დაჟინებულ მოთხოვნზე, რომელიც უარის შედეგადაც გრძელდება”. წამყვანმა ამ ინიციატივას რადიკალიზმი უწოდა და დაინტერესდა ამით ქალები ხომ არ მოექცევიან უხილავი ჩადრის ქვეშ და მათზე “შეხედვა ხომ არ აიკრძალება”.

ასევე მხოლოდ სავარაუდო მოძალადის უფლებების დაცვას ეძღვნებოდა 3 აპრილის გადაცემა. ზვიად დევდარიანმა “აქტუალური თემა” გამოიყენა ტრიბუნად იმისთვის, რომ საზოგადოება საკუთარ სიმართლეში დაერწმუნებინა. ამას ხელს უწყობდა წამყვანიც, რომელიც რიგ შემთხვევებში პასიური მსმენლის როლში იყო და არც განმეორებით სვამდა უპასუხოდ დატოვებულ კითხვებს და არც დეტალებით ინტერესდებოდა. გადაცემა ცალმხრივი იყო, მხოლოდ დევდარიანის და მისი ადვოკატის პოზიციები ისმოდა.

„რას აკეთებდა ზვიად დევდარიანი და ვინ ვისი უფლება დაარღვია, ახლა, ამას სასამართლო დაადგენს“, - ამ სიტყვებით დაიწყო გადაცემა წამყვანმა, პირველი კითხვა კი ქალების იმ ისტორებიების შესახებ დასვა, რომლებიც დევდარიანს სექსუალურ შევიწროებაში და ძალადობაში ადანაშაულებენ, თუმცა წამყვანს არ უხსენებია კონკრეტულად რა ტიპის დანაშაულზე იყო საუბარი, ან რას ყვებოდნენ ქალები. დევდარიანმა რამდენიმეწუათიანი მონოლოგის შემდეგ, რომელიც კითხვაზე პასუხის ნაცვლად პირად განცდებს აღწერდა, თქვა, რომ ქალების ისტორიების ნამდვილობის დადგენა მასაც სურს.

მოგვიანებით, გადაცემის სტუმარმა აღნიშნა, რომ მისთვის უცნობია, რა აღიქვეს იმ ქალებმა სექსუალურ შევიწროებად ან ძალადობად, რომლებიც მას უჩივიან. დევდარიანი, ასევე, აღნიშნავდა, რომ მას არ ჰქონდა გავრცელებულ ბრალდებებზე პასუხების გაცემის შესაძლებლობა და რომ მისი სამეურვეო საბჭოს კანდიდატებიდან მოხსნა მმართველი პარტიისთვისაც ხელსაყრელი იყო. მის წინააღმდეგ ბრძოლაში დაადანაშაულა სახელმწიფო სტრუქტურები, მმართველი პარტია. მიუხედავად ამისა, წამყვანი არ შეეცადა დაეზუსტებინა და ეჩვენებინა აუდიტორიისთვის, რამდენად რელევანტურია მისი მოსაზრებები. რა სარგებელს იღებდა მმართველი პარტია ზვიად დევდარიანის მიმართ ბრალდებების გავრცელებით, როცა მარტივად შეეძლო მისი კანდიდატურის ჩაგდება.

მაშინ, როდესაც ქვეყანაში აქტუალური გახდა ქალთა უფლებების დაცვა, როდესაც ქალებმა გაბედეს ხმამაღლა სავარაუდო სექსუალური შევიწროებისა და ძალადობის შესახებ საუბარი, მნიშნელოვანია, განსაკუთრებით საზოგადოებრივი მაუწყებელი ძალიან ფრთხილად მუშაობდეს ამ თემაზე. ორივე გადაცემაში წამყვანი ნაცვლად ფაქტებით, არგუმენტებით დაპირისპირებისა, ცალმხრივად აშუქებს საკითხს და მთელ ეთერს მხოლოდ ძალადობაში დადანაშაულებულ პირს უთმობს, არ აჩვენებს თავად მსხვერპლების პოზიციებს და არ უხსნის აუდიტორიას რეალური პრობლემის არსს.

ორგანიზაციამ, „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ „რუსთავი 2-ის“ გადაცემის „შაბათის კურიერში“ გასული სიუჟეტის გამო საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას მიმართა. მასალა, ეხება 15 წლის გოგონას, რომელიც პედაგოგს სექსუალურ შევიწროებაში ადანაშაულებს.

სადავო სიუჟეტი „რუსთავი 2“-ის გადაცემა „შაბათის კურიერის“ ეთერში 31 მარტს გავიდა.

განმცხადებელი მიიჩნევს, რომ მასალაში ჟურნალისტებმა ვერ უზრუნველყვეს არასრულწლოვანის კონფიდენციალურობის სრული დაცვა. ამის გამო, მოხერხდა გოგონას ამოცნობა, იგი თანატოლებისგან ჩაგვრის მსხვერპლი გახდა და თვითმკვლელობა სცადა.

ორგანიზაციის პოზიციით, ჟურნალისტმა ვერ შეაფასა მოსალოდნელი საფრთხე, რომელსაც ძალადობის ფაქტის გაშუქებით უქმნიდა მოზარდს. განცხადების მიხედვით, გადაცემის „შაბათის კურიერის“ პროდიუსერმა და ჟურნალისტმა ამ სიუჟეტში საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მე-8 პრინციპი დაარღვიეს.

ქარტიის მე-8 პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტი ვალდებულია, დაიცვას ბავშვის უფლებები; პროფესიული საქმიანობისას უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭოს ბავშვის ინტერესებს, არ მოამზადოს და არ გამოაქვეყნოს ბავშვების შესახებ ისეთი სტატიები ან რეპორტაჟები, რომლებიც საზიანო იქნება მათთვის“.

„ჟურნალისტს უნდა ეხმარა ყველა ღონე, რათა დაეფარა ყველა ის დეტალი, რაც გოგონას იდენტიფიცირების საშუალებას იძლეოდა და თავიდან აეცილებინა მოსალოდნელი საფრთხე“, - ნათქვამია განცხადებაში.

გასული წლების მსგავსად, ქართულმა გამოცემებმა პირველი აპრილი წელსაც აღნიშნეს და გამოგონილი ამბები გამოაქვეყნეს.

მედიასაშაულებების ნაწილმა ამბები თავად მოიგონა, ნაწილმა კი სხვა კომპანიებისა და ორგანიზაციების მიერ გავრცელებული ხუმრობები დაიჯერა და მკითხველს, როგორც ახალი ამბავი, ისე შესთავაზა. ამათგან ზოგიერთმა გამოცემამ მიუთითა, რომ სიახლე საპირველაპრილო ხუმრობა იყო, ზოგ მასალაშ კი ამგვარი მინაწერი დღემდე არ იძებნება.

მე-18 საუკუნეში გადაშენებული კავკასიური ტყებუჩის აღმოჩენის ამბავი - თბილისის ზოოპარკის საპირველაპრილო ხუმრობა რამდენიმე ონლაინმედიამ სიმართლედ აღიქვა და გამოაქვეყნა. ხუმრობის გაცნობიერების შემდეგ, ზოგმა მასალა წაშალა, თუმცა ის ამ დრომდე იძებნება Imedinews-ის საიტზე. მასალაში მოგვიანებით გაჩნდა მინაწერიც, რომ ინფორმაცია “თბილისის ზოოპარკის ადმინისტრაციამ საპირველაპრილო ხუმრობის სახით გაავრცელა”.

“გუშინ მივიღეთ ძალიან სასიხარულო და მოულოდნელი შეტყობინება. თითქმის, 2 წლიანი კვლევის შემდეგ, უნიკალური კლიმატური პირობების გამო, საქართველო მოხვდა იმ რამდენიმე ქვეყანას შორის, სადაც NASA-სა და SpaceX-ის მიერ, მოხდება ძაღლების შერჩევა კოსმოსური მისიისთვის“, – ზოომაღაზიათა ქსელის “ზოომარტის” ეს ხუმრობა გააშუქეს Marketer-მა და Imedinews-მა. მარკეტერის სტატიაში მოგვიანებით გაჩნდა ჩანაწერი, რომელიც მკითხველისთვის გასაგებს ხდის, რომ ამბავი რეალურად ხუმრობაა. იმედინიუსის საიტზე განთავსებულ მასალაში კი ამ დრომდე არაა მითითებული, რომ სტატია გამოგონილ ამბავზეა.

აფხაზური მედიის საპირველაპრილო ხუმრობა, თითქოს აფხაზეთის სამმა მკვიდრმა 200 ტონა აზიური ფაროსანა შეაგროვა, რაშიც 200 მილიონ რუბლს მიიღებენ, გააშუქა LivePress-მა, ხოლო ლაივპრესზე დაყრდნობით Imedinews-მა. პირველწყარომ “ApsnyLIFE” მასალაში განმარტება მოგვიანებით გააკეთა და დაწერა, რომ ამბავი რეალურად გამოგონილია. ზემოაღნიშნულ ქართულ საიტებზე კი სტატია ამ დრომდე იძებნება.

პირველ აპრილს ორი გამოგონილი ამბავი გამოაქვეყნა “გურიის მოამბემ”. ერთ-ერთი სტატიის თანახმად, გურიის გუბერნატორად ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის ყოფილი ლიდერი დავით მჟავანაძე ინიშნება.

“მჟავანაძემ მოინანია გამოჩენილი ქართველი დენდროლოგის მიმართ განხორციელებული პროვოკაციები და პირობა დადო, რომ გუბერნატორად დანიშვნის პირველივე დღიდან პირადად უხელმძღვანელებს ხეების გადატანის პროცესს მთაგორიანი გურიიდან ზღვისპირეთისაკენ და უზრუნველყოფს მის უსაფრთხო ტრანსპორტირებას, ასევე პირობა დადო, რომ ერთ ხეს პირადად მისი ხელებით მოგლეჯს და ზურგით ჩაიტანს შეკვეთილში”, - ვკითხულობთ სტატიაში.

მეორე საპირველაპრილო მასალა კი გურიის მოამბემ ოზურგეთის მერის მიერ, ილარიონ კეჭაყმაძის მემორიალური დაფის გახსნას მიუძღვნა.

“გასული საუკუნის მიწურულსა და ოცდამეერთე საუკუნის დასაწყისში აქ ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა უდიდესი ძირგამომთხრელი, მჩხიბავი, მიმთვისებელი და მყვლეფელი ამა ქვეყნისა მონაი ხვთისა ილაია კეჭაყმაძე“ - მემორიალურ დაფას სწორედ ეს წარწერა დაამშვენებს”, - წერია სტატიაში.

ორივე მასალაში თავიდანვე აღნიშნული იყო, რომ სტატია ხუმრობაა და სიმართლეს არ შეესაბამება.

“NBA: “უორიორსმა” ზაზა ფაჩულია გუნდიდან გარიცხა”, - ამ სათაურით მასალა გამოაქვეყნა Sporter.ge-მ.

“P.S. საბედნიეროდ, იუმორის გრძნობა Sporter.ge-ზეც გვაქვს, ამიტომ ეს სტატია, რა თქმა უნდა, საპირველაპრილო ხუმრობაა. ზაზა ფაჩულია კი “ოკლენდში” რჩება”, - წერს მასალის ავტორი.

კიდევ ერთი აფხაზური სააგენტოს, Cyxymu.info-ს ხუმრობას წამოეგო Ipress, რომელმაც გამოაქვეყნა მასალა “დე ფაქტო აფხაზეთი 4 რუს დიპლომატს გამოაძევებს”. აიპრესის მასალაში ამ დრომდე არ წერია, რომ ამბავი რეალურად ხუმრობაა. Ipress-ის მასალის ზუსტი ასლი გამოაქვეყნა Reportiori.ge-მაც.

“ევროპის მაუწყებელთა კავშირის გადაწყვეტილებით 2018 წლის ევროვიზიაზე საქართველოს წარმომადგენელი, გია სურამელაშვილი იქნება!” - ამ სათაურით მასალა notifications.ge-მ გამოაქვეყნა. სტატაის 3 ათასზე მეტი გაზიარება აქვს, თუმცა არსადაა აღნიშნული, რომ ამბავი სიმართლეს არ შეესაბამება და ხუმრობაა.

პაპუნა უგრეხელიძის საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თავმჯდომარის პოსტიდან გადადგომის თემა 27 მარტს, „მოამბის“ მთავარ გამოშვებაში 29- წუთზე, მე-15 ამბად, კადრ-სინქრონის სახით გავიდა. გადადგომამდე, უგრეხელიძე ყოფილმა თანამშრომელმა სექსუალურ შევიწროებაში დაადანაშაულა. სექსუალური შევიწროების ფაქტი დადგინდა სახალხო დამცველის ამაპარტის მიერ საქმის შესწავლის შედეგადაც. 27 მარტის "მოამბის" მასალაში საერთოდ არ აღუნიშნავთ ამბის მნიშვნელოვანი დეტალი, რომ ქალს, რომელიც უგრეხელიძეს სექსუალურ შევიწროებაში სდებს ბრალს, ანონიმურად დარჩენა სურდა, თუმცა თავად უგრეხელიძემ სოციალურ ქსელში თანამდებობის დატოვების შესახებ გავრცელებულ განცხადებაში მისი სახელი და გვარი გაასაჯაროვა. ამ ეტაპზე, საჯარო რეესტის ყოფილი უფროსის მხრიდან პერსონალური ინფორმაციის გამჟღავნების საკითხს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატი სწავლობს.

“საბერძნეთში ლტოლვილები პოლიციელებს თავს დაესხნენ” - ამ მანიპულაციური სათაურით 21 მარტს მასალა გამოაქვეყნა geworld.ge-მ: - ვკითულობთ მასალაში. პირველწაყროში, რომელსაც Geworld.ge ეყრდნობა, წერია, რომ საბერძნეთის კუნძულ ლესბოსზე, რვა პოლიციელი ლტოლვილთა ბანაკში არეულობის შედეგად დაშავდა.

“არეულობა დაახლოებით 150-მა მიგრანტმა დაიწყო. პროტესტი გამოიწვია განკარგულებამ, რომლის ძალითაც მათ კუნძულის დატოვება აეკრძალათ. უკმაყოფილო ადამიანებმა ნაგვის კონტეინერებს ცეცხლი წაუკიდეს, შემდეგ კი პოლიციელებს შეუტიეს, რომლებიც არეულობის თავიდან ასაცილებლად ადგილზე მივიდნენ” - ვკითხულობთ geworld-ის მასალაში.

გარდა ამისა, მიგრანტების მიმართ უარყოფითი სარედაქციო პოლიტიკის მქონე “საქართველო და მსოფლიომ” მასალას დაურთო ფოტო, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო კუნძულ ლესბოსზე მომხდარ შემთხვევასთან. გუგლში ფოტოს ძიებით დგინდება, რომ ის დაახლოებით 3 წლის წინ არის პირველად გამოქვეყნებული.

ქალთა მიმართ ძალადობის კონკრეტული ისტორიების გაშუქებისას მოძალადის გამართლებისა და მსხვერპლისკენ თითის გაშვერის ტენდენცია ქართულ მედიაში არაერთხელ გამოიკვეთა. ბოლო შემთხვევა კი თემქაზე 21 წლის ანა ნაცვლიშვილის მკვლელობის საქმეს ეხება. ბრალდებული მისი შეყვარებულია.

საკითხის გაშუქებისას, ონლაინმედიის ნაწილმა ძირითადი აქცენტი იმაზე გააკეთა, რომ თითქოსდა, ბრალდებულმა შეყვარებულს მესამე პირთან ინტიმური ურთიერთობის დროს შეუსწრო. ამის შესახებ მედიას ინფორმაცია ბრალდებულის ადვოკატმა მიაწოდა და მისი ეს კომენტარი სრულიად უკონტექსტოდ, ცალკე ამბად გახდა მედიის ინტერესის საგანი: “ადვოკატი - ლადო გრიგალაშვილმა ანა ნაცვლიშვილს "ბე-ემ-ვეს" მძღოლთან ინტიმური ურთიერთობისას შეუსწრო” - ამ სათაურით მასალა გამოაქვეყნა ინტერპრესნიუსმა, Ambebi.ge-მ, CyC.ge-მ, რადიო ფორტუნამ, ww.ge-მ mediamall-მა, fortuna.ge-მ. გაუგებარია, რა საზოგადოებრივი ინტერესის, ან რა მნიშვნელოვანი საინფორმაციო ღირებულების მატარებელია ადვოკატის ამ განცხადების ამგვარი სათაურებით, კონტექსტის გარეშე გამოქვეყნება. რას ემსახურება ის, საჯარო ინტერესს, თუ ერთი მხრივ, საზოგადოების ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებას, მეორე მხრივ კი პირდაპირ ან ირიბად იმის ხაზგასმას, რომ როცა კაცი ქალზე ძალადობს, ან უფრო მეტიც, კლავს მას, როგორც წესი, ქალია დამნაშავე, სწორედ მან გამოიწვია მოძალადე, რადგან “ღირსეული ქალისთვის შეუფერებელი” ცხოვრებით ცხოვრობდა. როცა მედია მეზობლების, ნათესავების, ადვოკატების თუ სხვა აქტორების ამ ტიპის კომენტარებს სრულიად უკონტექსტოდ სთავაზობს აუდიტორიას, ფაქტობრივად აძლიერებს სტერეოტიპს, რომლის მიხედვითაც, სწორედ ქალი და მისი შეუფერებელი საქციელია დანაშაულის გამომწვევი და მამაკაცის წონასწორობიდან გამომყვანი მიზეზი.

palitranews უფრო შორსაც მიდის და ერთ-ერთი მეზობლის მოსაზრებასაც გვთავაზობს: “ძალიან კარგი გოგო იყო, პატიოსანი. ახლანდელი გოგოებივით რესტორანი, ბარი, დისკოთეკა მისთვის გამორიცხული იყო”, - რეალურად რა მნიშვნელობა აქვს მსხვერპლი ბარებში და კლუბებში დადიოდა თუ არა, რა კავშირი შეიძლება ჰქონდეს ამას საქმესთან, მასალიდან არ ჩანს.

ამგვარ კონტექსტში შუქდებოდა კიდევ ერთი საქმე, დეა გოშხეთელიანზე ქმრის მხრიდან ძალადობის ფაქტიც. მედიაში მაშინაც გაჩნდა სტატიები სათაურებით: “ასეთი დედა ამბობს, რომ მსხვერპლია” - რას ყვება კაცი, რომელიც ყოფილ ცოლზე ძალადობაშია ბრალდებული?”, “ვინ არიან ცნობილი პირები, რომლებიც ოჯახურ ძალადობაში ბრალდებული მამაკაცის პატიმრობიდან გათავისუფლებას ითხოვენ?”, “სკანდალური მორიგების აქტი, დედამ მხოლოდ ორი ღამე ისურვა შვილის ნახვა. ბაკურაძეები ყოფილი რძლის მიმართ სარჩელს ამზადებენ”. ფეისბუკზე ძალადობაში ბრალდებულის მხარდასაჭერად გვერდიც შეიქმნა, სახელწოდებით - “მოძალადე თუ მსხვერპლი?”. ყველა ამ მასალაში ჩანდა მცდელობა, დაზარალებული ასე ვთქვათ, უღირსი ქალის როლში, დედობისთვის შეუფერებელ კონტექსტში წარმოეჩინათ, თითქოს, ბრალდებული ამ ზომამდე სწორედ მისმა, ქალისთვის შეუფერებელმა საქციელმა მიიყვანა და მანაც დამსახურებული მიიღო.

„გერმანიის შინაგან საქმეთა მინისტრი: ქვეყანაში ისლამის ადგილი არ არის“ - ამ სათაურით, ინფორმაციას ინტერნეტ გამოცემა „საქართველო და მსოფლიო“ ავრცელებს, მასალაში ვკითხულობთ: „გერმანიის ახალმა შინაგან საქმეთა მინისტრმა ჰორსტ ზეეჰოფერმა გამოცემა “ბილდისთვის” მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ ქვეყანაში ისლამის ადგილი არ არის და მიგრანტების დეპორტაციაზე აქტიურად იმუშავებს“.

გერმანიის შს მინისტრის, ჰორსტ ზეეჰოფერ განცხადების შესახებ მასალა იძებნება „დოიჩე ველესა“ და The Washington Post-ზე, სადაც მოცემულია მინისტრის ციტატა და ამბის კონტექსტი. სინამდვილეში, მინისტრმა თქვა, რომ ისლამი, გერმანულ კულტურას არ ეკუთვნის, გერმანული კულტურის ფორმირება ქრისტიანობის საფუძველზე მოხდა. ხოლო, „საქართველო და მსოფლიომ“ ზეეჰოფერის ნათქვამი კონტექსტის გარეშე მიაწოდა მკითხველს, რაც ქმნიდა განწყობას, რომ გერმანიის შს მინისტრი ისლამოფობია.

„საქართველო და მსოფლიოს“ შეცდომაში შეჰყავს აუდიტორია, მაშინ როცა წერს, რომ გერმანიის შს მინისტრის თქმით, „ქვეყანაში ისლამის ადგილი არ არის და მიგრანტების დეპორტაციაზე აქტიურად იმუშავებს“. „დოიჩე ველესა“ და The Washington Post-ზე გამოქვეყნებულ მასალებში ჩანს, რომ მინისტრს დეპორტაცია არ უხსენებია. თუმცა, „დოიჩე ველეზე“ იძებნება მისი სხვა, უფრო ძველი განცხადება, სადაც ის აღნიშნავს, რომ ქვეყანაში უნდა დაჩქარდეს თავშესაფრის მაძიებელთათვის სტატუსის მინიჭებაზე გადაწყვეტილების მიღების პროცედურები, უნდა დაჩქარდეს იმ პირთა დეპორტაცია, რომელთაც ლტოვილის სტატუსი არ მიენიჭათ და ქვეყანაში არალეგალურად იმყოფებიან. ამ განცხადებაში მინისტრს მუსლიმები არ უხსენებია. „საქართველო და მსოფლიომ“ კი ორი განცხადება, რომელთაგან ერთი ისლამს, ხოლო მეორე დეპორტირებულთა რაოდენობის ზრდას ეხებოდა, და რომლებიც სხვადასხვა დროს გაკეთდა, ერთმანეთს დაუკავშირა და აუდიტორიას ერთად შესთავაზა.

რომა კალანდაძე

19 მარტის „აქტუალურ თემაში“ სტუმრად მიწვეულმა გოგა ხაინდრავამ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერი არასამთავრობო ორგანიზაციების და სახალხო დამცველის „მავნებლურ საქმიანობაზე“ სასაუბროდ გამოიყენა. ის გადაცემის პირველი ნაწილის ერთადერთი სტუმარი იყო და წამყვანის მიერ დასმული სამი კითხვიდან, კრიტიკული თუ დამაზუსტებელი არც ერთი ყოფილა. ბუნდოვანია, რა იყო სტუმრის შერჩევის კრიტერიუმი და საპირწონედ, რატომ არ მოგვასმენინეს არც ერთი განსხვავებული აზრი.

მართალია, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სახალხო დამცველის ცუდ მხარეებზე, ბორდის წევრობის სხვა კანდიდატების - იზაბელა ოსიპოვას და ზაზა შათირიშვილის დადებით თვისებებზე საუბრობდნენ, თუმცა მაინც ბუნდოვანი დარჩა, რაზე იყო გადაცემა, რა იყო თემის ფოკუსი. მაგალითად, გადაცემის შესავალში წამყვანმა აღნიშნა, რომ სახალხო დამცველის მიმართ დღეს მთავარი კითხვა, რაც ისმის, ისაა, იზიარებს თუ არა ის ბორდის წევრობის კანდიდატის, ზვიად დევდარიანის პოზიციას საზოგადოებრივ მაუწყებელთან დაკავშირებით. ბუნდოვანი დარჩა, რატომ იყო სწორედ ეს კითხვა „მთავარი შეკითხვა“ 19 მარტს, იმ დღეს, როცა ნინო ლომჯარიამ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც აღნიშნა, რომ შეხვდა სექსუალური შევიწროების სავარაუდო მსხვერპლებს და გამოიკვეთა, რომ მათი მონათხრობი შეიცავს როგორც სავარაუდო სექსუალური შევიწროების, ასევე სექსუალური ხასიათის ძალადობის ნიშნებს,

„საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრობის კანდიდატი, რომელიც სახალხო დამცველმა ნინო ლომჯარიამ წარადგინა, ერთ-ერთია იმ არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებს შორის, რომელმაც 6 პუნქტიან გეგმას ხელი მოაწერა და რომლის მიხედვითაც, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიმართ ნდობა კრიტიკულად დაბალი დონეზეა. მათივე განცხადების მიხედვით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ ემსახურება საზოგადოების ინტერესს, ვერ ასრულებს კანონით დაკისრებულ როლს და წარმოადგენს ვიწრო პარტიული ინტერესის გამტარებელ მედიაორგანიზაციას. ბოლო დღეებში განვითარებული მოვლენების შემდეგ, სახალხო დამცველთან გაჩნდა მთავარი შეკითხვა: ხომ არ იზიარებს ნინო ლომჯარია პირველ არხთან მიმართებაში მის მიერ დასახელებული კანდიდატის პოზიციას, თუ სწორედ ეს პოზიცია გახდა ნინო ლომჯარიასთვის ზვიად დევდარიანის სასარგებლოდ მიღებული გადაწყვეტილების საფუძველი“ - ასეთი იყო წამყვანის შესავალი ტექსტი. არასამთავრობო ორგანიზაციების კრიტიკას, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიმართ, წამყვანი ასე აფასებს: „ეს არის მიზანმიმართული კამპანია, რომელიც გათვლილი არის ჩვენი საქმიანი რეპუტაციის შელახვაზე და ითვალისწინებს ჩვენს დისკრედიტაციას“.

წამყვანმა არაერთხელ გაუსვა ხაზი, რომ სტუდიაში სტუმრობა შესთავაზა როგორც სახალხო დამცველს, ისე იმ არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, რომლებიც, წამყვანისვე თქმით, მუდმივად აკრიტიკებენ საზოგადოებრივ მაუწყებელს. მას არ დაუკონკრეტებია, რომელ არასამთავრობო ორგანიზაციებს მიმართა და ვისგან მიიღო უარი.

წამყვანს სტუმრისთვის არ დაუსვამს არც ერთი კრიტიკული შეკითხვა. ჩანდა, რომ რესპონდენტიცა და ინტერვიუერიც ერთ აზრზე იყვნენ, სტუმრის მხრიდან გაჟღერებულ ბრალდებებსა წამყვანის მხრიდან არ მოჰყოლია არანაირი რეაგირება. წამყვანის შეკითხვები იყო ძალიან ზოგადი, „თქვენ რას ფიქრობთ“ ტიპის. მან სულ სამი შეკითხვა დასვა:

1. რატომ აღმოჩნდა სამეურვეო საბჭოს წევრობა ასეთი მაღალი ინტერესის საგანი?

2. ბატონო გოგა, დღეს თქვენ ასეთი რამ განაცხადეთ: ნინო ლომჯარიას თავმოყვარეობა რომ ჰქონდეს, პოსტს დატოვებდა.საინტერესოა, ასეთი მკვეთრი განცხადების გაკეთების საფუძველს რა გაძლევთ?

3. ლომჯარიას მიერ დასახელებულ კანდიდატთან მომხდარ სკანდალამდე , იყო კიდევ ერთი კანდიდატი, რომელთან დაკავშირებითაც აზრთა სხვადასხვაობა ისმოდა, და რომლის დასახელებასაც მოჰყვა ხმაური. სამეურვეო საბჭოს არჩევნებში ჩართული ადამიანების ნაწილი აპროტესტებდა ზაზა შათირიშვილის კანდიდატურას იმ მიზეზით, რომ ის არის ვასილ მაღლაფერიძის მეგობარი თუმცა ეს ფაქტი არის, რომ არავისთვის არ იყო საიდუმლო. გაავრცელეს ფოტო, როგორც გვახსოვს ყველას, დაარქვეს შემდეგ უკვე ამას სკანდალი, საინტერესო არის ერთი რამ, რა იყო ამ ე.წ. ფოტოსკანდალის ანატომია და რამდენად მისაღები არის აი ამ ფორმით, ამ მეთოდებით ბრძოლა?

გოგა ხაინდრავამ კი, თავისმხრივ, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ტრიბუნა გამოიყენა არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სახალხო დამცველის დისკრედიტაციისთვის და მათი ქვეყნისა და ეროვნული ფასეულობების მტრებად წარმოჩენისთვის. მაგალითისთვის, სტუმარი „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ ხელმძღვანელს, ეკა გიგაურს „კაპიტან გიგაურად“, ხოლო სახალხო დამცველს „ლეიტენანტ ლომჯარიად“ მოიხსენიებდა: „ლომჯარიას მართავს კაპიტანი გიგაური, ეტყობა ლომჯარია ჯერ ლეიტენატია, ვერ მიიღო უკეთესი უფრო მაღალი წოდება“. „არსამთავრობოების კასტა“, „მათი ბელადი სააკაშვილია“ „სექტანტური ინტერესების დამცველები“ - ისმოდა გადაცემაში სტუმრის მხრიდან, არასამთავრობო ორგანიზაციების მისამართით.

ბორდის წევრობის კანდიდატის, ზვიად დევდარიანის გარშემო მიმდინარე ამბებიც, გოგა ხაინდრავამ არასამთავრობო ორგანიზაციის „ნამდვილი სახის სადემონსტრაციოდ“ გამოიყენა, თუმცა არ აღუნიშნავს, რომ სავარაუდო სექსუალური შევიწროების ფაქტები პირველად, სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ გახმაურდა, ეს მისთვის არც წამყვანს შეუხსენებია: „ლომჯარიას და კაპიტან გიგაურს, უნდოდა დედვარიანის გაყვანა, მთელ დანარჩენ საზოგადოებას უნდოდა ზაზა შათირშვილის გაყვანა, ახლა განასხვავეთ ვინ არის მართალი, ვინ რა პოზიციაზე დგას. აქეთ დგას დევდარიანი, აქეთ დგას შათირშივლი“.

შიგადაშიგ, სტუმარი წამყვანსაც ამხნევებდა და მოუწოდებდა, არ აჰყოლოდა არასამთავრობოების პროვოკაციებს: „წყნარად უნდა იმუშაოთ, არ აყვეთ, მთავარი თქვენი შემფასებელი არის მაყურებელი“ ამბობს სტუმარი, „რა თქმა უნდა“ - ეთანხმება წამყვანიც.

გადაცემის მეორე ნაწილი მთლიანად მაუწყებლის ბორდის წევრობის კიდევ ერთ კანდიდატზე, იზაბელა ოსიპოვაზე დადებით კონტექსტში საუბარს დაეთმო. სტუმრები იყვნენ: ზაურ ხალილოვი, სამოქალაქო ინტეგრაციის ფონდის აღმასრულებელი დირექტორი და აზერბაიჯანული თემის წარმომადგენელი, მიხეილ ავაქიანი, სომხური სათვისტომოს წარმომადგენელი, ასოციაციის „შენ“ ხელმძღვანელი და აგიტ მირზოევი იეზიდური თემის წარმომადგენელი, ჩართულობისა და განვითარების ცენტრის ხელმძღვანელი.

17 მარტს, ქალთა მოძრაობამ გაავრცელა განცხადება, რომელშიც უფლებადაცმველს და არასამთავრობო ორგანიზაცია „სიდას“ ხელმძღვანელს, ზვიად დევდარიანს სექსუალური შევიწროების 10-ამდე შემთხვევაში ადანაშაულებდა და მაუწოდებდა სახალხო დამცველს, მოიეხსნა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდის წევრობაზე დედვარიანის კანდიდატურა. განცხადების გავრცელებიდან მალევე, ცნობილი გახდა, რომ ნინო ლომჯარიამ ზვიად დევდარიანი კანდიდატობიდან მოხსნა. 18 მარტს კი ლომჯარია ქალთა მოძრაობის წევრებს და იმ პირებს შეხვდა, რომლებიც დევდარიანის მხრიდან შესაძლო სექსუალური შევიწროების ფაქტებზე საუბრობენ. პარალელურად, ონლაინმედიაში ქვეყნდებოდა სავარაუდო მსხვერპლების ისტორიებიც.

ეს თემა გაშუქდა ტელევიზიების საინფორმაციო გამოშვებების როგორც დღის, ისე საღამოს გამოშვებებში. თუმცა საკითხი ვერ მოხვდა „რუსთავი-2-ის“ ვერც 17 მარტის „შაბათის კურიერში“ და ვერც 18 მარტის „კურიერ P.S-ში”. ორი დღის განმავლობაში ამბავი მხოლოდ 17 მარტის 6 საათიან „კურიერში“ მოკლე კადრ-სინქრონის სახით გავიდა.

2018 წლის 14 მარტს, გარემოს ეროვნული სააგენტოს ხელმძღვანელმა თამარ ბაგრატიამ თანამდებობა დატოვა. წასვლის მიზეზად მან ხელმძღვანელთან პრინციპულ საკითხებზე შეუთანხმებლობა დაასახელა. 15 მარტს ბაგრატიამ პრესკონფერენაცია გამართა და თანამდებობიდან წასვლის მიზეზები დეტალურად განმარტა. მისი თქმით, რეორგანიზაციის პროცესში, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე ნინო თანდილაშვილი სააგენტოში არსებულ ვაკანტურ თანამდებობაზე კონკრეტული პირის უპირობო დანიშვნას მოითხოვდა. რაზეც ბაგრატიამ, მისივე თქმით, უარი განაცხადა და თანამდებობა დატოვა. სხვა არხებისგან განსხვავებით, ეს ამბავი 15 მარტის 9 საათიან "მოამბეში" ვერ მოხვდა.