საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის რედაქტორი და წამყვანი, ირინა ყურუა და რადიოს რედაქტორი მაია მერკვილაძე "მედიაჩეკერთან" ინტერვიუში ტელევიზიაში არსებულ პრობლემებზე საუბრობენ და მედიის დღევანდელ მდგომარეობას აფასებენ. მერკვილაძე აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის უფროსის ყოფილი მოადგილეა. ის თანამდებობიდან 2020 წელს გაათავისუფლეს. 

მედიაჩეკერი: დღევანდელი პოლიტიკური კონტექსტის გათვალისწინებით, რა მდგომარეობაა დღეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიასა და რადიოში?

ირინა ყურუა: არ ულხინს დღეს აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელს, როგორც ზოგადად მედიას, მაგრამ ახლა ყველაზე დიდი პრობლემა თვითცენზურაა. დარწმუნებული ვარ, ნიუსრუმს ან რომელიმე სხვა რგოლს ყოველწამიერად არავინ ურეკავს და დირექტივებს არ აძლევს. ყველაზე მეტად რაზეც მტკივა გული, არის ის, რომ ამ ხალხში არიან ის ძალიან კარგი, სწორი ღირებულებების მქონე ჟურნალისტები, რომელთან ერთადაც გვიმუშავია მეც, ჩემს საუკეთესო კოლეგებსაც, იმ ჟურნალისტებსაც, ვისზეც დღეს მედია დგას. დღეს ეს ადამიანები არსად, არსად იძებნებიან. რატომ? ისინი თვითგადარჩენის რეჟიმში არიან და თავს მალავენ. მე და მაიკოს [მერკვილაძეს] ხშირად გვიკამათია იმაზე, რომ ვერ ვიქნებით მკაცრები და ყველას გმირობას ვერ მოვთხოვთ, მაგრამ მგონია, რომ ჟურნალისტიკა არის ის ადგილი, სადაც პერსონალური გმირობაა საჭირო იმისათვის, რომ არ დაიკარგოს მთავარი მონაპოვარი - გამოხატვის თავისუფლება. 

მაია მერკვილაძე: როდესაც საარჩევნო პერიოდში კეთდებოდა არხის მონიტორინგი, იქ კარგად ჩანდა შედეგები. ვთქვათ, რამდენი პროცენტი ეთმობოდა ხელისუფლებას და მათ ოპონენტებს და ეს პროცენტულად კარგად ჩანდა, როგორც რაოდენობრივად, ისე თვისებრივად. ასე ზეპირი შეფასებით, არ ვიცი რამდენად ობიექტური იქნება, თუმცა, მე მაქვს ჩემი სუბიექტური აზრიც და შეფასებებიც. მე ვიცი, რას ვაკეთებდით ჩვენ და რა კეთდება ახლა. არ ვიტყვი, რომ საუკეთესო პროდუქტს ვქმნიდით, მაგრამ თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ჩვენ ვსვამდით შეკითხვებს და ვცდილობდით, რომ პასუხები გვეპოვნა. ჩემი შეფასებით, ის, რისგანაც დაცლილია ახლა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, არის სწორედ შეკითხვები. აქედან გამომდინარე არ ჩანს ის ხალხი, ვისაც ეს შეკითხვები მიემართება. ტელევიზიაში მუშაობენ ჩემი კოლეგები, რომლებიც გრძნობენ ამ უხერხულობას, დარწმუნებული ვარ და ვხედავ ამას, ეს უხერხულობა არსებობს. თუმცა, ისე მოხდა შინაარსის შეცვლა და შეკითხვების გამოცლა, რომ კონკრეტული დავალება არ ყოფილა, თუ როგორ უნდა გაეკეთებინათ. მხოლოდ ის ითქვა, თუ რა არ უნდა ყოფილიყო. ასეთი პოლიტიკა იყო, რომ არ გაეკეთებინათ ადამიანებს ის, რაც მანამდე კეთდებოდა. 

ირინა ყურუა: საზოგადოებრივ მაუწყებელს, ყველა სხვა მაუწყებლისგან განსხვავებით, მეტი პასუხისმგებლობა და ტვირთი აქვს. როდესაც ხალხის ფულით იკვებები და არსებობ, ხალხი უნდა იყოს შენი პრიორიტეტი და არა ხელისუფლება. არაფერს ორიგინალურს არ ვამბობ, მაგრამ როდესაც ვერ იცავ ჟურნალისტურ პრინციპს, ეს უკვე სირცხვილი კი არა, დანაშაულია.  

მაია მერკვილაძე: ახლაც კონკრეტული მითითებები და მითუმეტეს რადიოში, სადაც მე ვმუშაობ, არაფერი ეგეთი არ არის. რაც შეეხება სხვა გადაცემებს ან თუნდაც ტელევიზიას, ის, რაც შეიძლება გარედან არ ჩანდეს, არის, რომ კონკრეტული ჟურნალისტების ზეწოლის შედეგად გადაწყვეტილებები იცვლება. მაგალითად, თუკი მიმდინარეობს აქცია და ის არ გადაიცემა პირდაპირ ეთერში, ეს ჟურნალისტები აპროტესტებენ, ითხოვენ და ამის შედეგად აქცია ირთვება პირდაპირ ეთერში. 

აგრეთვე, ამ პროცესში ყურში ძალიან ცუდად მხვდება, როდესაც ამ კანონპროექტს ეძახიან "გამჭვირვალობის კანონს". სამწუხაროდ, ეს ისმოდა ჩვენი ტელევიზიიდანაც. კლიშეებს მეც ვერიდები და მაგალითად, არც "რუსულ კანონს" ვეძახი და არც "აგენტების კანონს". მირჩევნია, ვთქვა კანონპროექტი უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, მაგრამ მისთვის გამჭვირვალობის კანონის დარქმევა, ჩემი აზრით, არის მავნებლობა. ამ ტერმინებში ჩანს პოზიცია, სამწუხაროდ. 

მედიაჩეკერი: როგორ აფასებთ დღევანდელ პოლიტიკურ პროცესებსა და მედიის მდგომარეობას?

ირინა ყურუა: ახლა რასაც ჩვენ ვუყურებთ, არის ჟურნალისტებზე ზეწოლა. პატრულს ეძახი საშველად და ის არ მოდის. [საუბარია ნოდარ მელაძის განცხადებაზე „ტვ პირველის" მიმდებარედ ჩასაფრებასთან დაკავშირებით, რა დროსაც მელაძემ 112-ის მიმართა.] ისეა ჩამოშლილი ქვეყანაში ინსტიტუციები, რომ სწორედ, ჟურნალისტმა უნდა ამოიღოს ხმა. ახლა ბრძოლის პირველ ხაზზე უნდა იყვნენ ჟურნალისტები. რა არ გადაგვიტანია. ასლან აბაშიძის დროს კასეტებით გავრბოდით, უშიშროების სამსახურის მანქანები მოგვსდევდნენ და თბილისში მაინც ვაგზავნიდით მასალას. იმ დროს ციფრული ტექნოლოგიები განვითარებული არ იყო. მაშინ არ შეგვშინებია. სახლიდან რომ გამოვდიოდი. უშიშროების ბიჭებს ვესალმებოდი, ხომ კარგად ხართ-მეთქი, იმდენად ვცნობდით უკვე სახეზე ერთმანეთს. ასეთი გამოცდილების მქონე ჟურნალისტებს აშინებენ?! 

მე მაინც ვფიქრობ, რომ ჩვენმა კოლეგებმა შიგნიდან უნდა მოვძებნოთ ძალა. ეს დროებითი შემოტევებიც როგორღაც უნდა გადავლახოთ, თორემ ახლა რომ ჩავიკარგოთ, გავისუსოთ, დაველოდოთ, რომ წინა პლანზე ჩემი კოლეგა გავაგდო, ის მეხამრიდათ გამოვიყენო და ამით თავი დავიზღვიო, ასე არ გამოვა. სამსახურსაც დავკარგავთ, მერე რა?! რამდენჯერ გვაქვს ეს გამოცდილი. მთავარია, ჩვენი პროფესიული პრინციპი არ დაიკარგოს, იმიტომ რომ დღეს ჟურნალისტიკა ადამიანებზე, პერსონებზე დგას. ასეთი ხანა უდგას საქართველოში დღეს ჟურნალისტიკას და ესეც არ არის ახალი. ყოველთვის გამოსულა მედია ამ წნეხიდან. 

მე სოლიდარობის იმედი მაქვს ამ ჩვენი ჟურნალისტური ოჯახის. კი, ძალიან ბევრი ადამიანი დღეს ძალიან ცუდ როლს თამაშობს და მათ ნამდვილად უღალატეს საკუთარ პროფესიას, მაგრამ მგონი, ახლა იმის დროც არ არის, რომ დავიყოთ ჩვენიანებად და სხვისიანებად. პირიქით, მე მაშინ უფრო ბედნიერად ვიგრძნობ თავს, როდესაც უფრო მეტი ადამიანი მიხვდება, რომ არასწორ მხარეს დგომა ჟურნალისტიკა არ არის. ახალი თაობა გვასწავლის, რა უნდა ვქნათ. არა აქვს მნიშვნელობა რა პროფესიის ან მომავალი პროფესიის არიან. მე უნდა ვიყო იქ, სადაც ჩემი სტუდენტები არიან, რომელნიც იმდენად სწორად აზროვნებენ, რომ მათგან ვსწავლობ ბევრ რამეს. და ახლა მათ ხომ ვერ დავემალები?! ვიდრე მაქვს საშუალება ვცდილობ, სადაც სათქმელია, ვილაპარაკო. მეტი რა შემიძლია?! ამიტომ ვფიქრობ, რომ ეს თვითცენზურაც როგორღაც უნდა გადავლახოთ და ერთმანეთი გავაძლიეროთ. 

ძალიან მესიამოვნა, იმ დღეს სოლიდარობის მიზნით კოლეგები რომ მივიდნენ „ტვ პირველის“ ოფისთან  და გაამაგრეს ერთმანეთი. ასეც უნდა იყოს, მეც მივიდოდი, უბრალოდ შორს ვარ.