ეთიკა
კატეგორია - ეთიკა
10 მარტს, ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში, შიდა ქართლში, საოკუპაციო ზოლთან ახლოს, საავტმობილო გზების დაგების შესახებ მასალა გავიდა. სიუჟეტში ადგილობრივებზე დაყრდნობით, ვითარდება აზრი, რომ გზა, რომელიც სოფელ ზემო ნიქოზთან იგება, ცხინვალისკენ მიდის და შესაძლოა, სწორედ ცხინვალიდან მომავალ მაგისტრალურ გზას შეუერთდეს. თუმცა, რაიმე სახის მტკიცებულბა, ან კომენტარი, რომელიც ადგილობრივების ვარაუდებს გაამყარებდა, სიუჟეტში არ ჩანს.

„გზა, რომელიც საოკუპაციო საზღვრამდე მიდის - ზემო ნიქოზში დასრულებული სამუშაოებით თუ ვიმსჯელებთ, ეს სოფლის გზას ნაკლებად ჰგავს, რადგან, სავარაუდოდ, სატვირთო ავტომობილებზეც არის გათვლილი. ამიტომ, ადგილობრივებს ეჭვი აქვთ, რომ საბოლოოდ ეს მაგისტრალი ცხინვალიდან მომავალ გზას დაუკავშირდება,“ - ამ სიტყვებით წარადგინა სიუჟეტი გადაცემის წამყვანმა დაწყებამდე.

სიუჟეტის დაწყებიდან რამდენიმე წამში ადგილობრივების კომენტარები ისმის, რომლებიც ვარაუდობენ, რომ ე.წ. დარიალის გზა იკეტება და შესაძლოა, ცხინვალის მიმართულებით ავტომობილებმა ახალდაგებული გზით იარონ. ჟურნალისტმა ადგილობრივების ვარაუდები ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრთან, საავტომობილო გზების დეპარტამენტის ხელმძღვანელთან, შერიგებისა და თანასწორობის მინისტრთან გადაამოწმა. ყველა მათგანმა უარყო ინფორმაცია, რომ ეს გზა ცხინვალიდან მომავალ მაგისტრალურ გზას დაუკავშირდება.

„ოფიციალური უწყებების განმარტებები საეჭვოდ მიაჩნიათ ზემო ნიქოზში. ადგილობრივები კურიერთან ყვებიან, რომ მთავრობის მიერ გაკეთებული გზა არა ქართული სოფლებისკენ, არამედ ცხინვალისკენ მიდის. ამბობენ იმასაც, რომ გზის რეაბილიტაცია არ ხდება სოფელში არსებულ მნიშვნელოვან ობიექტებთან, რაც კიდევ უფრო დიდ ეჭვებს აჩენს“ - ამბობს ჟურნალისტი და გვთავაზობს ადგილობრივის კომენტარს, რომელიც იმავეს იმეორებს, თუმცა ჟურნალისტი თავად არ მისულა იმ მნიშვნელოვან ობიექტებთან, რომელზეც კომენტარშია საუბარი და არ უჩვენებია, არის თუ არა იქ გზა გაკეთებული.

სიუჟეტში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა, საკუთარი თვალით გადაემოწმებინა სად მიდის გზა, არ იყო წარმოდგენილი გზის რეაბილიტაციის პროექტი/ნახაზი, რაც ნათელს გახდიდა, მართლაც უერთდება თუ არა ეს გზა ცხინვალის მაგისტრალს. არ ჩანდა ამ დოკუმენტების მოპოვების მცდელობა.

სიუჟეტიდან იკვეთებოდა, რომ გზა, რომელიც სიუჟეტის მიხედვით, სავარაუდოდ ცხინვალის მაგისტრალურ გზას შეუერთდება, პრობლემებს შექმნის ქვეყნის უსაფრთხოების თვალსაზრისით. თუმცა ამ საკითხის სიღრმისეული განხილვა არ მომხდარა, მაყურებელმა უშუალოდ სფეროს სპეციალისტებისგან, ქვეყნის უსაფრთხოებაზე პასუხისმგებელი პირებისგან ვერ მოისმინა, თუკი მართლაც ასეა და გზა ცხინვალის მაგისტრალთან მიდის, რა კონკრეტული საფრთხის შემცველი შეიძლება იყოს ის. სიუჟეტში თემა ერთი მხრივ საპარლამენტო უმრავლესობას, მეორე მხრივ ნაციონალური მოძრაობისა და ევროპული საქართველოს წევრებს შეაფასებინეს. გიორგი ბარამიძის აზრით, ამ გზის რეაბილიტაცია, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისკენ ნაბიჯების გადადგმის გარეშე, ქვეყნის ღალატი იქნება, გია ვოლსკის თქმით კი, ზოგადად, კონფლიქტების ტრანსფორმაციის პროცესში რაც მეტი გზა იქნება, უკეთესია, ამ ეტაპზე კი, კონკრეტულად ამ გზის ცხინვალის მაგისტრალურ გზასთან დაკავშირებით რაიმე გადაწყვეტილების ან მოსაზრების არსებობას ვერ დაადასტურებს.

„ზემო ნიქოზისა და ცხინვალის დამაკავშირებელ გზაზე ბოლოს და ისიც 2008 წელს რუსულმა ტანკებმა გაიარეს. მას შემდეგ რუსმა სამხედროებმა გზა მავთულხლართებით ჩაკეტეს,“ - ამ სიტყვებით დაამთავრა სიუჟეტი წამყვანმა.

კატეგორია - ეთიკა
უკრაინელი მილიარდერის, კიევის ყოფილი მერის, საქველმოქმედო ფონდ „სოციალური პარტნიორობისა“ და პარტია „ბედნიერი საქართველოსთვის“ დამაარსებლის ლეონიდ ჩერნოვეცკის ფეისბუკ სტატუსები თუ აქტივობები რამდენიმე საინფორმაციო სააგენტოს მიერ ზუსტად ერთი და იმავე პერიოდულობით, ერთნაირი სათაურებით, ტექსტებითა და ფოტოებით აქტიურად შუქდება. ტექსტებში კორექტურული და მექანიკური შეცდომებიც კი იდენტურია.

2017 წელს ლეონიდ ჩერნოვეცკის გაშუქება „presa.ge-მ,“ და „newpost.ge-მ“ ერთდროულად, 5 იანვრიდან დაიწყეს. საიტების საძიებო სისტემით დათვლის შედეგად გამოიკვეთა, რომ 5 იანვრიდან დღემდე, ორივე გამოცემაში, ჩერნოვეცკის შესახებ 36 სიახლე გამოქვეყნდა. აღსანიშნავია, იდენტური სიახლეები news.ge-ზეც ქვეყნდება, თუმცა ყველა სიახლეს, გარდა ოთხისა, R ნიშანი აქვს, რაც იმას ნიშნავს, რომ მასალა სარეკლამოა, იდენტურ სიახლეებს “presa.ge-სა“ და „newpost.ge-ზე“ კი ამგვარი ნიშანი არ აქვს, შესაბამისად, მკითხველისთვის აღიქმება, როგორც სარედაქციო მასალა. (კონკრეტულ მაგალითს შეგიძლიათ გაეცნოთ ლინკზე: news.ge, newpost.ge, presa.ge )

„შრომა სირცხვილი არ არის, მაგრამ ბავშვები, პირველ რიგში, სკოლაში უნდა დადიოდნენ,“ - ეს წელს დაწერილი პირველი სიახლის სათაურია. სიახლეში ჩერნოვეცკის ფეისბუქ სტატუსია მოცემული. უცნაურია, რომ ზუსტად ამავე სათაურით, იდენტური ტექსტითა და ფოტოთი გამოქვეყნდა მასალა სამივე საინფორმაციო სააგენტოს ვებგვერდზე. მეტიც, „news.ge-სა“ და „newpost.ge-ზე“ ზუსტად ერთსა და იმავე დროს (15:44 სთ-ზე) განთავსდა, 8 წუთით გვიან აიტვირთა იგივე მასალა „presa.ge-ზე“. რეკლამის ნიშანი ამ შემთხვევაში, არც news.ge- ზე გვხვდება.

ასეთივე ვითარებაა 9 იანვარს გამოქვეყნებულ მასალებშიც. „ჩერმოვეცკის ფონდი – ერთ-ერთი უმსხვილესი საქველმოქმედო ორგანიზაციაა საქართველოში. სასტუმრო „მერკურმა“ ფონდის მზრუნველობის ქვეშ მყოფი ბავშვები საზეიმო საახალწლო წვეულებაზე დაპატიჟა,“ - ასე იწყება სიახლე ყველა საინფორმაციო სააგენტოს მასალაში, ამჯერად ერთნაირია კორექტურაც - სამივე საინფორმაციო სააგენტოს ტექსტში რატომღაც ერთნაირი მექანიკური შეცდომა გვხვდება(„ჩერმოვეცკი“ ჩერნოვეცკის ნაცვლად). გარდა ამისა, ამ სიახლეს news.ge-ზე R ნიშანი აქვს, presa.ge-ზე და newpress.ge-ზე კი სარედაქციო მასალის ფორმით დევს.

„ლეონიდ ჩერნოვეცკიმ სოციალურად დაუცველი მოქალაქეების კიდევ ერთ პრობლემაზე ისაუბრა,“ - ასე იწყება ამ დროისთვის ბოლო, 13 მარტის ყველა მასალა. შემდეგ კი სრულადაა გამოქვეყნებული ჩერნოვეცკის ფეისბუკპოსტი.

ყველა სიახლეებში ლეონიდ ჩერნოვეცკი პოზიტიურადაა გაშუქებული: ჟურნალისტები ყვებიან, როგორ მოუწყო ექსკურსია ბავშვებს ჩერნოვეცკის საქველმოქმედო ფონდმა, როგორ დაპატიჟა ამავე ფონდის მზრუნველობის ქვეს მყოფი პატარები წვეულებაზე, როგორ გაამახვილა ჩერნოვეცკიმ ყურადღება ხანშიშესული ადამიანების პრობლემებზე. „მე ყოველთვის ვცდილობ ბავშვებს დღესასწაული ვაჩუქო. ყველაზე მეტად მათი ბედნიერი სახეების ხილვა მაბედნიერებს! პატარებს სასწაულების ყოველთვის უნდა სწამდეთ და ოცნებით არასდროს უნდა დაიღალონ!“ - ვკითხულობთ ერთ-ერთ სიახლეში ჩერნოვეცკის სიტყვებს.

იქიდან გამომდინარე, რომ სააგენტოები ერთნაირი სათაურებით, ზუსტად ერთნაირი ტექსტებით, ერთნაირი კორექტურული შეცდომებით და ერთნაირი ფოტოებით აქვეყნებს მასალებს, ხშირ შემთხვევაში კი ერთსა და იმავე სიახლეს news.ge-ზე R ნიშანი აქვს, presa.ge-ზე და newpost.ge-ზე კი სარედაქციო მასალით ქვეყნდება, ჩნდება ეჭვი, რომ მასალები სარეკლამო ხასიათისაა და მომზადებულია არა რედაქციების მიერ, არამედ მათი ავტორი თავად ლეონიდ ჩერნოვეცკი ან მისი პიარ სამსახურია.
კატეგორია - ეთიკა
6 მარტს „პალიტრანიუსის“ ერთ-ერთი სიუჟეტი სასაფლაოს საყარაულოში მცხოვრები მცირეწლოვანი ბავშვების თემას ეხებოდა, სადაც ჟურნალისტი დედასთან და ბებიასთან ერთად მცხოვრები სამი არასრულწლოვნის მძიმე ცხოვრების შესახებ მოგვითხრობდა. მასალაში ბავშვები სენსაციურ და სენტიმენტალურ ჭილში გაშუქდნენ, აჩვენეს ატირებული პატარები, კადრებს კი ტრაგიკული მუსიკა გასდევდა.

სიუჟეტი საფლავზე მოთამაშე ბავშვების კადრით იწყება, რასაც არასრულწლოვნების დედის კომენტარი ერთვის: „ისეთი შეყვარებულები არიან, სულ სასაფლაოზე გარბიან ხოლმე. ხშირად თამაშობენ,“ - რესპონდენტის ამ ფრაზას მოყვება წამყვანის „მხატვრული“ ტექსტი, რომელიც სიუჟეტის მუსიკასთან ერთად, კიდევ უფრო დრამატულს ხდიდა ამ ამბავს: „იმის ნაცვლად, რომ პატარები ახლა სკვერში ან სულაც ეზოში თამაშობდნენ, უკვე წლებია მათი საყვარელი და გასართობი ადგილი სასაფლაოა. ბავშვობის ლამაზ წლებს აქ, ამ ადგილას გაატარებენ. სასაფლაოზე გარდაცვლილთა მეზობლობა მათი განაჩენია. ეს პატარები, საფლავის პრიალა მარმარილოს ჯებირების ნაცვლად, ნამდვილ კარუსელებზე უნდა კატაობდნენ... ახლა მათი მეზობლები საფლავებია და ამ საფლავებზე იშვიათად გამოჩენილი ჭირისუფლები.“

სიუჟეტში დედა იმ მძიმე სოციალურ პირობებზე ყვება, რომელშიც ის და მისი შვილები ცხოვრობენ, კადრში დედის გვერდით ჩანს მისი მცირეწლოვანი შვილი, რომელიც დედის მონათხრობს ისმენს და ტირის.

სენტიმენტალურია სიუჟეტის დასასრულიც: „ამ ბავშვებს ცოცხალი ადამიანები ენატრებათ... შემთხვევითი არაა, რომ ისინი სასაფლაოზე ცხოვრობენ, მათი არსებობა ისეთივე შავი ფერისაა, როგორიც ძაძებში გამოწყობილი ჭირისუფალი. ისინი დამპალოს სასაფლაოზე მიცვალებულთაგან თავის დასაღწევად იბრძვიან... მათ სამყოფელს სხვა მგლოვიარეთა ხმა მოიცავს, ღამე კი ლამპიონების ნაცვლად, ჩაბნელებულ სამარხებზე ანთებული კანდელები ანათებენ“.

ჟურნალისტთა საერთაშორისო ფედერაციის სახელმძღვანელო მითითებების მიხედვით, ჟურნალისტებმა ყველაფერი უნდა გააკეთონ იმისთვის, რომ არ გადაუხვიონ უმაღლეს ეთიკურ სტანდარტებსა და ნორმებს ბავშვთა პრობლემების გაშუქებისას, კერძოდ: „მოერიდონ ბავშვებთან დაკავშირებული პრობლემების სენსაციურ და სტერეოტიპულ გაშუქებას პუბლიკაციების პოპულარობის მიზნით“.

კატეგორია - ეთიკა
კრიზისული სიტუაციები, კატასტროფები, ბუნებრივი კატასტროფები - მედიის ყურადღების ცენტრში, როგორც წესი, დაუყოვნებლივ ხვდება.

ასეთ დროს მედიასაშუალებები იწყებენ ბრძოლას, თუ ვინ აცნობებს აუდიტორიას პირველად მოსალოდნელი საფრთხის შესახებ, ვინ დაასწრებს კატასტროფის ენით აღუწერელი კადრების ავრცელებას, ვინ მოყვება ადამიანურ ტრაგედიებზე, სტიქიის დამანგრეველ და ხშირად სიცოხლისათვის სახიფათო შედეგებზე, ვინ უამბობს მაყურებელს გადარჩენილების ისტორიას.

კატეგორია - ეთიკა
„უზნეობა დემოტრაკიის სახელით,“ - ამ სათაურით გამოაქვეყნა „საქართველო და მსოფლიომ (geworld.ge-მ)“ 1 მარტს ტრანსგენდერებთან დაკავშირებული მასალა.

„წვერიანი ქალები,“ - ასეთი ფრაზით მოიხსენიებს ავტორი ტრანსგენდერ ქალებს სტატიის დასაწყისში.

„მუსიკოსები მაკიაჟით გალამაზებულები და ქალების მაღალქუსლიან ფეხსაცმელზე “ამხედრებულები” წარსდგებიან მაყურებლების წინაშე. როგორც ამ ქალ-კაცებმა განაცხადეს, მათ მომზადებული აქვთ ნამდვილი ჰიმნი ლგბტ-თემის დასაცავად იმ ქვეყნებში, რომლებშიც “მამათმავლების უფლებები ირღვევა,“ - ვკითხულობთ სტატიაში, სადაც აშკარად იგრძნობა ჟურნალისტის ცინიკური და ჰომოფობიური განწყობები.

გამოქვეყნებულ მასალაში ავტორი ჰომოფობიურ დამოკიდებულებასა და ცინიზმს ავლენდა თავად ევროვიზიის მაყურებლების მისამართითაც: „ეს არასტანდარტული როკკოლექტივი აპირებს, გააოცოს დამსწრენი პროვოკაციული წარმოდგენით და იმედოვნებენ, რომ მათ თბილად მიიღებს “ევროვიზიის” მაყურებელი, რომელთა შორის ტრადიციულად ბევრი არიან პედერასტები ყველა ქვეყნისა.“

სტატიის მეორე ნახევარში ავტორი მოულოდნელად, პედოფილი მამაკაცის თემას ეხება და მკითხველისთვის გაუგებარი რჩება, როგორ უკავშირდება პედოფილიაში ბრალდებული პირის თემა ტრანსგენდერი ქალების თემას.

მასალის დასასრულ კი, ჟურნალისტი წერს უკრაინელ გეი წყვილზე, რომელმაც, როგორც სტატიიდან ირკვევა, „დასაქორწინებლად აშშ-ს მიაშურა.“ საყოველთაო სიხარულს ერთი კოვზი კუპრი ამწარებდა: უკრაინაში მათი ურთიერთობის დაკანონებას არავინ აღიარებს,“ - ვკითხულობთ სტატიაში.

ცინიკური იყო ავტორის კიდევ ერთი ფრაზა: „სამაგიეროდ პატრიოტები არიან: ნეფეს ლურჯი კოსტიუმი ეცვა და ყვითელი ჰალსტუხი ეკეთა, დედოფალს პირიქით _ ყვითელი კოსტიუმი და ლურჯი ჰალსტუხი ამშვენებდა. იქნებ, პირიქით? ალაჰმა უწყის.“

ჰომოფობიურია „საქართველო და მსოფლიოს“ 1 იანვრის კიდევ ერთი მასალა („ობამას შემოღებული ტრანსგენდერების სპეცტუალეტები აყროლდა და გააუქმეს“), რომელშიც ავტორი ტრანსგენდერებსა და ანტიდისკრიმინაციული ღონისძიებების მომხრეებს დასცინოდა და მათ „საყროლეთის მეცენატებს“ უწოდებდა.
კატეგორია - ეთიკა
5 მარტს ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის გადაცემა "კურიერ P.S.-ში" საქართველოს მართლმადიდებლურ ეკლესიაში არსებული პრობლემების საილუსტრაციოდ სიუჟეტი გავიდა, რომელის მთავარი გმირებიც მღვდლის ყოფილი ცოლი და მათი საერთო შვილი იყვნენ. სიუჟეტში მოქმედი სასულიერო პირის მიერ, მის მღვდლად მოღვაწეობამდე, ყოფილი ცოლის მიმართ ფიზიკურ და სიტყვიერ შეურაცხყოფაზეა საუბარი. ამავე სიუჟეტიდან ირკვევა, რომ 4 წლის ბავშვის მიმართ,მისი მამის ოჯახის მხრიდან, ფსიქოლოგიური ზეწოლა ხორციელდება და ბავშვი ამის გამო, ფსიქოლოგთან დაჰყავთ.

სიუჟეტში არასრულწლოვნის პირდაპირი იდენტიფიცირება არ ხდება, მისი სახე არ ჩანს, თუმცა მასალაში დაუფარავად ჩანან ბავშვის დედა, მამა და ბაბუა, რითიც ბავშვის ირიბი იდენტიფიცირებაა შესაძლებელი.

იმის მიუხედავად, რომ სიუჟეტის მთავარ თემად გადაცემის წამყვანი ეკლესიაში არსებულ პრობლემებს ასახელებს, სიუჟეტის გმირებს სტატუსებად ტიტრში მითითებული აქვთ „დედა“ და „ბაბუა“. სიუჟეტში არაერთხელაა საუბარი არასრულწლოვანზე:

„ეს პატარა სამი თვიდან ბაბუის ოჯახში იზრდება. მისმა მშობლებმა ურთიერთპატივისცემასა და სიყვარულზე უარი ქორწინებიდან რამდენიმე თვეში თქვეს,“ - ამ სიტყვებით დაიწყო ჟურნალისტმა სიუჟეტი, რომელიც სასულიერო პირის ყოფილი ცოლის მიერ ძალადობის შესახებ ისტორიის მოყოლით გრძელდება. „რუსთავი 2“-თან ინტერვიუზე უარი თქვა არასრულწლოვნის მამამ, რომლმაც აღნიშნა, რომ კომენტარს ბავშვის ინტერესებიდან გამომდინარეარ აკეთებდა: „4 წლის ბავშვს მორალურ ზიანს ვერ მივაყენებ ჩემი ვერანაირი კომენტარით,“ - აღნიშნავდა ის.

სიუჟეტში არასრულწლოვნის დედა ბავშვის მიმართ განხორციელებულ ზეწოლაზე საუბრობს.

„ეუბნებიან ბავშვს იქ რომ მიდის - რატომ მიდიხარ, რატომ რჩები დედასთან, რატომ გიყვარს. საშინელებებს ეუბნებიან ჩემზე, რასაც ბავშვი თვითონ აფიქსირებს ფსიქოლოგთან ურთიერთობაში. დაგვჭირდა ფსიქოლოგი, სოციალურმა სამსახურმა ჩართო ეს ფსიქოლოგი, ჩემი მოთხოვნით. უკვე გაუსაძლისია, ისეთი ამბები მოჰქონდა იმ ოჯახიდან, აუცილებლად უნდა ჩართულიყო ამაში ფსიქოლოგი და ეს ვინმეს ყურამდე უნდა მისულიყო," - ამბობს არასრულწლოვნის დედა.

კატეგორია - ეთიკა
საავტორო სვეტები, პოლიტიკური სიახლეები, სოციალური თემები, რელიგია, სამართალი - „საქინფორმი" მკითხველს ამ რუბრიკებს როგორც ქართულ, ისე რუსულ ენაზე სთავაზობს. გამოცემა გამოირჩევა ანტიდასავლური განწყობების ტირაჟირებით.

კატეგორია - ეთიკა
აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი და აქტივისტი, აფგან მუხთარლი, რომელიც აზერბაიჯანის ხელისუფლებისგან იყო დევნილი და თავს საქართველოში აფარებდა, დაახლოებით ორი კვირის წინ თბილისის ცენტრიდან გაუჩინარდა და ბაქოს ციხეში აღმოჩნდა. როგორც თავად ჟურნალისტი ამბობს, გაიტაცეს, რაშიც მონაწილეობას ქართული მხარეც იღებდა.
კატეგორია - ეთიკა
მიმდინარე წლის 11 მაისს ცნობილი გახდა, რომ მოხის სადავო ნაგებობას კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი მიენიჭა, მუსლიმ თემს კი მეჩეთის ასაშენებლად მიწა გამოეყო.
კატეგორია - ეთიკა
საზოგადოებრივი მაუწყებლის 31 მაისის დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუხტარლის გაუჩინარების ფაქტი მეორე ამბად გავიდა. საკითხი ორ ნაწილად გაშუქდა, პირველ ნაწილში თავად ფაქტი იყო მიმოხილული, მეორეში კი პოლიტიკოსების და არასამთავრობოების შეფასებები შემოგვთავაზეს. თემის გაშუქებისას იკვეთებოდა, რომ მაუწყებელი ცდილობდა, მუხტარლის პიროვნების შესახებ ნეგატიური საზოგადოებრივი აზრის შექმნას და მთავარი საკითხიდან, ყურადღების მეორეხარისხოვანზე გადატანას. იქმნებოდა შთაბეჭდილება, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი წარმოაჩენდა, რომ თითქოს, მუხტარლი არა ჟურნალისტი, არამედ ანტიაზერბაიჯანული პოლიტიკური მოძრაობის აქტივისტია.

უნდა აღინიშნოს, რომ „მოამბის“ პირველ სიუჟეტში მოსწავლეების თვითდაზიანების შესახებ გვიამბეს - მასალიდან ვიგებდით, რომ ერთ-ერთი სკოლის მოსწავლეებმა ხელები დაისერეს და ეს ფაქტი, სავარაუდოდ, ერთ-ერთ ინტერნეტ თამაშს უკავშირდებოდა. „მოამბემ“ მიიჩნია, რომ 31 მაისს, ეს თემა უფრო მნიშვნელოვანი იყო, ვიდრე თბილისიდან გაუჩინარებული ჟურნალისტის ამბავი.

აქცენტის გადატანა მთავარიდან მეორეხარისხოვანზე

„ურთიერთგამომრიცხავი ვერსიები საქართველოში გაუჩინარებულ და აზერბაიჯანში ნაპოვნი ჟურნალისტის შესახებ. აფგან მუხტარლის საზღვრის უკანონოდ კვეთას ედავებიან, რასაც წინასწარ პატიმრობაში მყოფი ჟურნალისტი უარყოფს და ფაქტს გატაცებად აფასებს“, - ასე დაიწყო წამყვანმა თემაზე მომზადებული პირველი, გამხსნელი სიუჟეტის შესავალი ტექსტი. „ურთიერთგამომრიცხავ ვერსიებად“, არა მხოლოდ შესავალ ტექსტში, არამედ მთლიან სიუჟეტში წარმოდგენილი იყო შემდეგი საკითხები:

ა) მუხტარლი ან აზერბაიჯანულმა მხარემ გაიტაცა

ან

ბ) საზღვარი უკანონოდ გადაკვეთა

ამ სიუჟეტში საერთოდ არ დასმულა კითხვა, როგორ მოხვდა მუხტარლი აზერბაიჯანში - ქართული სპეცსამსახურების მონაწილეობით, თუ აზერბაიჯანული სპეცსამსახურების მეშვეობით, ისე რომ ქართულმა მხარემ ვერაფერი გაიგო. ამ მნიშვნელოვანი საკითხიდან აქცენტი გადატანილი იყო იმაზე, მუხტარლი აზერბაიჯანულმა მხარემ გაიტაცა, თუ საზღვარი მართლაც უკანონოდ გადაკვეთა.

როგორ მოხვდა ჟურნალისტი საქართველოდან აზერბაიჯანში - ეს კითხვა გამოშვებაში პირველად, თემაზე მომზადებულ მეორე სიუჟეტში, გადაცემის 14-ე წუთზე დაისვა (შეგახსენებთ, რომ 31 მაისის მოამბე სულ 20 წუთიანი იყო). შესავალ ტექსტში აღინიშნა, რომ ზემოხსენებული შეკითხვა „მესამე სექტორს“ აინტერესებს. ამავე სიუჟეტში მოხვდა ინფორმაცია, ჟურნალისტების მიერ მუხტარლის მხარდასაჭერად გამართული აქციის შესახებ, თუმცა საინტერესოა, რომ სიუჟეტში არათუ აქციის მონაწილე არც ერთი ჟურნალისტის კომენტარი არ შეუთავაზებიათ მაყურებლისთვის, არამედ არც კი აღუნიშნავთ, რომ აქცია ჟურნალისტების მიერ იყო ორგანიზებული და მონაწილეთა უმეტესობაც სწორედ მუხტარლის ქართველი კოლეგები იყვნენ. მაყურებელმა სიუჟეტიდან მხოლოდ ის გაიგო, რომ თბილისის რამდენიმე ადგილზე, მუხტარლის მხარდასაჭერად აქცია გამართეს: „აქციაზე მივიდნენ პოლიტიკოსებიც, პლაკატები გაშალეს საქართველოში მცხოვრებმა აზერბაიჯანელებმაც“ - დააკონკრეტმა ჟურნალისტმა და საქართველოში მცხოვრები აზერბაიჯანელი ჟურნალისტისა და „გირჩის“ ლიდერის, ზურაბ ჯაფარიძის სინქრონები შემოგვთავაზა. მოგვიანებით, საპარლამენტო ოპოზიციის, სახალხო დამცველის, აშშ-ს ელჩის, პრეზიდენტის შეფასებებიც მოვისმინეთ.

ცხადია, პოლიტიკოსები, სახალხო დამცველი, პრეზიდენტი, არასამთავრობოები თუ აშშ-ს ელჩი, ხშირად აკეთებენ განცხადებებს ქვეყანაში მიმდინარე სხვადასხვა პროცესის შესახებ, მაგრამ საქართველოში ჟურნალისტები არც თუ ისე ხშირად გამოდიან აქციებზე მონაწილის სახით და არც თუ ისე ხშირად აპროტესტებენ მიმდინარე პროცესებს, შესაბამისად, ის რომ აქციაზე ჟურნალისტები უცხადებდნენ აზერბაიჯანელ კოლეგას სოლიდარობას, ამბის მნიშვნელოვანი დეტალი იყო, რაც „მოამბემ“ თავის მაყურებელს არ უამბო.

მუხტარლის დაკავშირება „ანტიაზერბაიჯანულ იატაკქვეშა მოძრაობასთან“

„ცოტა ხნის წინ მუხტარლი ერთ-ერთმა აზერბაიჯანულმა მედიამ იატაკქვეშეთში მოქმედი ანტიაზერბაიჯანული მოძრაობის ლიდერადაც გამოაცხადა“ - მოვისმინეთ წამყვანისგან შესავალ ტექსტში. ბუნდოვანი დარჩა, რომელმა აზებაიჯანულმა მედიასაშუალებამ გამოაცხადა მუხტარლი ანტიაზერბაიჯანული მოძრაობის ლიდერად, რამდენად სანდოა ეს მედია და მის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, მუხტარლის ანტიაზერბაიჯანული საქმიანობის შესახებ - ეს აქცენტები წამყვანის შესავალში არ დასმულა. ამავე ტექსტიდან მაყურებელს ექმნებოდა განწყობა, რომ მუხტარლი საეჭვო საქმიანობაში იყო გარეული.

მუხტარლის „ანტიაზერბაიჯანულ საქმიანობას“ უშუალოდ სიუჟეტშიც შეეხნენ, ვრცლად განიხილეს ვერსია, რომ დაკავებული მუხტარლი და მისი მეგობრები იატაკქვეშა ანტიაზერბაიჯანული მოძრაობის წევრები არიან. სიუჟეტიდან ვიგებთ, რომ მუხტარლის ფეისბუკ გვერდიდან „საინტერესო დეტალები იკითხება“. კერძოდ, „26 მაისს გამოქვეყნებულ პოსტში ჟურნალისტი წერს, რომ აღარაღლის აზერბაიჯანული სპეცსამსახურების წარმომადგენლები უთვალთვალებდნენ. ამ პოსტის მიხედვით, იგივე ადამიანები ცოტა ხნით ადრე უთვალთვალებდნენ მათ საერთო მეგობარს და აზერბაიჯანული ოპოზიციური პარტიის , ეროვნულ ფრონტის თავმჯდომარის მოადგილეს, გოზალ ბაირამლის, რომელიც თბილისში მეგობრებს, მათ შორის კლინიკა ლანცეტის დირექტორს, ფარმან ჯეირანის სტუმრობდა”, - ამბობს ჟურნალისტი.

„პოსტში დასახელებული მეოთხე ადამიანი და მეგობარი, რომელმაც მუხტარლი ბოლოს ნახა, იატაქვეშა მოძრაობის არსებობას უარყოფს, თუმცა არ მალავს რომ ისინი ახლო მეგობრები იყვნენ და აზერბაიჯანის დატოვებადე ოპოზიციური მოძრაობის, ეროვნული ფრონტის რიგებში იყვნენ“- განმარტავს ჟურნალისტი და გვთავაზობს მუხტარლის იმ მეგობრის სინქრონს, რომელმაც მუხტარლი გაუჩინარებამდე რამდენიმე საათით ადრე ნახა.

სიუჟეტის ამ ნაწილით, იქმნებოდა შთაბეჭდილება, რომ მიზანი მუხტარლის ანტიაზერბაიჯანულ მოძრაობასთან კავშირის ვერსიის გაჟღერება იყო, გარდა ამისა, მაყურებელს ექმნებოდა განცდა, რომ დააკავეს არა ჟურნალისტი, რომელიც თავის ქვეყანაში ჟურნალისტური საქმიანობის გამო იდევნება, არამედ პოლიტიკური მოძრაობის წევრი, რომელიც საეჭვო, ანტიაზერბაიჯანულ, ანუ ანტისახელმწიფოებრივ იატაკქვეშა მოძრაობასთანაა დაკავშირებული.

კლინიკა „ლანცეტის“ დირექტორის და მუხტარლის მეგობრობა

სიუჟეტში აღნიშნული იყო, რომ მუხტარლი და მის ფეისბუკ პოსტში აღნიშნული ადამიანები „აზერბაიჯანულმა პროსახელისუფლებო გამოცემამ ანტიაზერბაიჯანული იატაქვეშა მოძრაობის ლიდერებად მოიხსენია“. ჟურნალისტი განმარტავს, რომ ამ დასახელებული 4 პიროვნებიდან სამი უკვე დაკავებულია - მუხტარლი და გოზელი, რომლებსაც საზღვრის უკანონო გადაკვეთას და თანხის არადეკლარირებულად გადატანას ედავებიან, და კლინიკა ლანცეტის დირექტორი, საქართველოს მოქალაქე, რომელიც საქართველოში დააკავეს და რომელსაც ღვიძლის ტრანსპლანტაციის დროს, ორი ადამიანის გარდაცვალების გამო, თაღლითობა ედება ბრალად. გაუგებარი დარჩა, თუკი მიზანი იმის წარმოჩენაა, რომ მუხტარლის ფეისბუკ სტატუსში ნახსენები პირები , რომლებსაც მუხტარლის თქმით უთვალთვალებდნენ, დაკავებულები არიან აზერბაიჯანული მხარის მიერ, რა კავშირში იყო ლანცეტის დირექტორი, რომელიც ქართულმა მხარემ დააკავა კონკრეტული ბრალდებით - თაღლითობით. სიუჟეტში არაერთხელაა ხაზგასმული, რომ ლანცეტის დირექტორი, მუხტარლი და დასახელებული კიდევ ორი პიროვნება მეგობრები არიან.

ლანცეტის დირექტორის დაკავების საკითხს დაკავების დღიდან მედია აქტიურად აშუქებს მაღალი საჯარო ინტერესიდან გამომდინარე - ამ პირს, ღვიძლის ტრანსპლანტაციის დროს ორი ადამიანის გარდაცვალების გამო, თაღლითობაში ედება ბრალი. ამ გაშუქების შედეგად, ცხადია, საზოგადოებას აქვს გარკვეული წინასწარი განწყობები და ინფორმაცია ლანცეტის დირექტორის შესახებ. „მოამბის“ სიუჟეტში, ამ ადამიანის მუხტარლისთან კონტექსტში ხსენება, ისე რომ ბუნდოვანი დარჩა, რა კავშირში იყო მისი დაკავება მუხტარლის გაუჩინარებასთან, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ემსახურებოდა მუხტარლის საქმიანობის შესახებ ეჭვების გაჩენასა და იმ აზრის გაჟღერებას, რომ მუხტარლი და თაღლითობის ბრალდებით დაკავებული “ლანცეტის” დირექტორი მეგობრები არიან.

„მუხტარლი ჟურნალისტი არ არის“

მას შემდეგ, რაც მუხტარლის და მისი ნაცნობების თუ მეგობრების ანტიაზერბაიჯანულ მოძრაობაში და პოლიტიკურ პარტიაში საქმიანობის ვერსიები მიმოიხილეს, შემოგვთავაზეს ვიცეპრემიერ ჯეჯელავას განცხადება, რომ მუხტარლი ჟურნალისტი არ არის და ის რადიო თავისუფლებაში არა ჟურნალისტად, არამედ დაცვის თანამშრომლად მუშაობდა.

ჯეჯელავას სინქრონის შემდეგ, ჩართვაზე ჟურნალისტი დაბრუნდა და მუხტარლის საქმიანობის შესახებ აღნიშნა:

„ჩვენ დღეს ამ თემაზე დავუკავშირდით რადიო თავისუფლების თანამშრომლებს პრაღის ოფისში, მათ შორის იმ ჟურნალისტებს , რომლებიც მუშაობდნენ აზერბაიჯანის ოფისში, ამ ოფისის დახურვამდე და მათ დაგვიდასტურეს, დაკავებული ჟურნალისტი იყო არა შტატიანი თანამშრომელი, არამედ უბრალოდ, შეკვეთით ამზადებდა მათთვის სტატიებს“.

მუხტარლის საქმიანობის შესახებ მსჯელობა, ჟურნალისტის ამ სიტყვებით დასრულდა. მაყურებელმა კი, ჯერ ვიცეპრემიერისგან გაიგო, რომ მუხტარლი ჟურნალისტი არ იყო, შემდეგ „მოამბის“ რეპორტიორისგან მოისმინა, რომ ის „იყო არა შტატიანი თანამშრომელი, არამედ უბრალოდ შეკვეთით ამზადებდა სტატიებს“.

აქვე, შედარებისთვის გთავაზობთ, როგორ გააშუქა ნეტგაზეთმა ვიცე პრემიერის განცხადება. „აფგან მუხტრალის ჟურნალისტობის დამადასტურებელი ფაქტები“ სტატია ამ სათაურით , ჯეჯელავას განცხადების პერიფრაზით დაიწყო, შემდეგ კი მასალას ერთვოდა მუხტარლის მიერ მომზადებული ჟურნალისტური პროდუქტის ბმულები, რომელიც ცხადყოფდა, რომ ჯეჯელავას განცხადება მცდარი იყო. “ჯეჯელავას ტყუილი - აფგან მუხტარლი არაერთი ჟურნალისტური გამოძიების ავტორია“ - ეს კი კიდევ ერთი გამოცემის on.ge -ს სათაურია.

უნდა აღინიშნოს, რომ ეს თემა „მოამბემ“ წინა დღეს, 30 მაისსაც გააშუქა, დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვების პირველ ამბად. 30 მაისი სიუჟეტს ის პრობლემები, რაც ზემოთ მიმოვიხილეთ, არ ჰქონია, აქცენტები სწორად, ადეკვატურად, საჯარო ინტერესის შესაბამისად იყო დასმული, თუმცა 30 მაისის აქცენტები 31 მაისის სიუჟეტში ვეღარ მოხვდა.

შენიშვნა: მასალა ვებსაიტზე პირველად, 1 ივნისს გამოქვეყნდა, თუმცა ტექნიკური პრობლემის გამო, საიტი გაითიშა და ბოლო ერთი კვირის მონაცემები წაიშალა, შესაბამისად, მასალა ქვეყნდება ხელახლა. ბოდიშს გიხდით, შეფერხებისთვის.
კატეგორია - ეთიკა
„ქართულ არხზე“ სახალხო პარტიის თავმჯდომარეს მამუკა გიორგაძეს საავტორო გადაცემა “ქართული გზა“ მიჰყავს. გადაცემაში ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს მიმოიხილავენ ხოლმე და მის შესახებ ანონსი პერიოდულად იდება „სახალხო პარტიის“ ფეისბუქ გვერდზეც.

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში (მუხლი 16) აღნიშნულია:„დაუშვებელია პოლიტიკური თანამდებობის პირის ან პოლიტიკური პარტიის წევრის მონაწილეობა ახალი ამბების ან საინფორმაციო პროგრამებში წამყვანის, ინტერვიუერის ან ჟურნალისტის სახით“.