ქართული ონლაინ გამოცემების ნაწილის მიერ გავრცელებული ამბავი, თითქოს მასაჩუსეტსის შტატში მორგის თანამშრომელს, 29 წლის დემიენ კოულის კორონავირუსი ინფიცირებულ გვამთან სექსუალური კონტაქტის შემდეგ დაუდგინდა, ყალბია.

ამის შესახებ მასალა ონალაინ გამოცემა newposts-მა 16 აგვისტოს გამოაქვეყნა. Სტატიაში ნათქვამია, რომ მარტოხელა მამაკაცი, რომელსაც პირდაპირი, დაუცველი შემხებლობა, რამდენიმე გვამის გარდა არავისთან ჰქონია, „იძულებული გახდა ეღიარებინა, რომ მას ინტიმური კონტაქტი ჰქონდა რამდენიმე გვამთან“.

„კორონავირუსზე გამოკვლევის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ დემიენის მიერ წაბილწული გვამებიდან რამდენიმეს ინფექცია მართლაც აღმოაჩნდათ, თუმცა, სავარაუდოდ ვირუსი სიცოცხლეში უსიმპტომოდ მიმდინარეობდა და ამის შესახებ არაფერი იცოდნენ. ეს ადასტურებს იმას, რომ კორონავირუსი შეიძლება გარდაცვლილი ადამიანებისგანაც ისევე გავრცელდეს, როგორც ცოცხლებისგან“, - ვკითხულობთ მასალაში.

Newposts-ი ინფორმაციას კანადაში რეგისტრირებულ ვებგვერდ World News Daily Report-ზე დაყრდნობით წერს, რომლის მთავარი მიმართულება მსოფლიოში მიმდინარე ამბების „სასაცილო“ რაკურსში წარმოჩენა და „მაღალი ხარისხის სატირული“ მასალების მომზადებაა.

„World News Daily Report-ი პასუხისმგებელობას იღებს მისი სატირული ხასიათის მასალებსა და მათ გამოგონილ შინაარსზე. მასალებში წარმოჩენილი ყველა პერსონაჟი სრულად გამოგონილები არიან და მათი ნებისმიერ ადამიანთან მსგავსება მხოლოდ სასწაულის დამსახურებაა“, - ვკითხულობთ ვებგვერდის აღწერილობაში.

ო

აგვისტოდან დღემდე ფეისბუკში $182,838 ღირებულების რეკლამა განთავსდა საქართველოდან პოლიტიკურ, სოციალურ და საარჩევნო საკითხებზე. “მედიაჩეკერი” დაინტერესდა, თუ რა თანხებს ხარჯავენ ამ მიმართულებით მედიასაშუალებები და ძირითადად, რა ტიპის პროდუქტს არეკლამებენ საინფორმაციო გვერდები წინასაარჩევნოდ.

ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშიდან ვიგებთ, რომ ყველაზე მეტი თანხა - $2813 დახარჯული აქვს ონლაინ-გამოცემა Tinp.ge-ს (“დღეს პოლიტიკაში”). “სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო ორგანიზაციის” (ISFED) ცნობით, ეს ვებგვერდი “საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის” სასარგებლოდ მუშაობს. ფეისბუკის მონაცემებით, Tinp.ge-ის მიერ დაფინანსებულ სტატიების, ძირითადად, პოზიტიურად წარმოაჩენს სწორედ პატრიოტთა ალიანსის ლიდერების აქტივობებს და ნეგატიურად იმ ოპოზიციურ პარტიებს, როგორიცაა “ევროპული საქართველო”, ენმ და ლელო.


“პატრიოტთა ალიანსთან” დაკავშირებული კიდევ ერთი მედიაორგანიზაცია - “ობიექტივი” ათავსებს პოლიტიკურ რეკლამას ფეისბუკში. მაგალითად, “ობიექტივმა” აგვისტოს ბოლოს დაასპონსორა მასალა, რომელშიც ასახული იყო "საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის" პოზიცია ბათუმში გაკრულ ბანერთან დაკავშირებით.

ვებგვერდს geosociety.ge (“საქართველოს საზოგადოება”) 48 მასალის ფეისბუკით რეკლამირებაში $281 აქვს დახარჯული აგვისტოდან დღემდე. დაფინანსებულ მასალებს შორის გვხვდება პრემიერ-მინისტრ გიორგი გახარიასა და თბილისის მერის კახა კალაძის განცხადებები. ამასთან, გამოცემა ასპონსორებს ისეთ პოსტებს, რომლებიც ნეგატიურად წარმოაჩენს ცალკეულ ოპოზიციონერებს. მაგალითად, დასპონსორებულია ამონარიდი ვიდეომასალიდან, რომელიც ასეა დასათაურებული: “როგორ გააკოტრა „თიბისი ბანკმა“ და მამუკა ხაზარაძემ ბიზნესმენი ჯემალ ლეონიძე”. ხოლო “ლელოს” კიდევ ერთ ლიდერთან დაკავშირებით, დასპონსორებულია პოსტი, რომელიც მანიპულაციურად აღწერს ბადრი ჯაფარიძის საარჩევნო კამპანიას და მიზნად ისახავს მის დაცინვას.


ფეისბუკში შექმნილი რამდენიმე გვერდი (Tbilisi Daily, Interworld, Headlinegeorgia) არეკლამებს საქართველოში შექმნილ სოციალურ ქსელ Feedc.com-ზე გამოქვეყნებულ სტატიებს. დასპონსორებული მასალების უმრავლესობა შეეხება ბელარუსში მიმდინარე პროცესებს.

როგორც ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშიდან ირკვევა, ფეისბუკში შექმნილია არაერთი გვერდი, რომლებიც არეკლამებენ პოლიტიკური სუბიექტების მადისკრედიტებელ ან პირიქით, სარეკლამო მასალებს.

მაგალითად, გვერდი HAHA News - ჰაჰა ნიუსი აგვისტოში შეიქმნა და მასზე განთავსებულია პოსტები, რომლებიც აშარჟებს ხელისუფლების ქმედებებს. ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშში შევიდა ამ გვერდზე გამოქვეყნებული ფოტო პოსტი, რომელიც ეხმაურებოდა თბილისის ღამის ეკონომიკის პროექტის ხელმძღვანელობიდან სერგი გვარჯალაძის გადადგომას.


გვერდი “საინფორმაციო ბლოგი - Informative Blog” ივნისშია შექმნილი და ძირითადად, პოზიტიურად წარმოაჩენს სახელისუფლებო გუნდის (არჩილ თალაკვაძის, მამუკა მდინარაძის, კახა კალაძის) განცხადებებსა და აქტივობებს.
გვერდს დასპონსორებული აქვს სწორედ ასეთი მასალები.




ლიბერალები და ლიბერალიზმი, ანტიდასავლური პროპაგანდა არის რამდენიმე ფეისბუკ-გვერდის მიერ დაფინანსებული მასალების ძირითადი სამიზნე. მაგალითად, ასეთ მასალებს ასპონსორებს ულტრარადიკალური ჯგუფის გვერდი Alt-Info • ალტ-ინფო და Politicano • პოლიტიკანო.






ფეისბუკზე პოლიტიკურ და საარჩევნო საკითხებზე მომზადებული მასალების რეკლამირებას მიმართავენ, ასევე, მეინსტრიმული მედიასაშუალებები საქართველოში. მათ შორის, ყველაზე მეტი თანხა აგვისტოდან დღემდე დახარჯული აქვს ტვ იმედს ($744).



POS TV-ის რამდენიმე გვერდი აქვს ფეისბუკში. POSTV - ახალი ამბებისა და POSTV - ანალიტიკის საშუალებით მასალების რეკლამირებაში POS TV-ის $262 აქვს დახარჯული აგვისტოდან დღემდე. დასპონსორებული მასალები აკრიტიკებს წინა ხელისუფლებასა და მიხეილ სააკაშვილს და პოზიტიურად წარმოაჩენს ხელისუფლებას.









მედიასაშუალებების მიერ ფეისბუკზე მასალების რეკლამირება დამკვიდრებული პრაქტიკაა იმისათვის, რომ მათ მიერ მომზადებული მასალები რაც შეიძლება ფართო აუდიტორიაზე გავრცელდეს სოციალური ქსელის საშულებით. ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშის მიხედვით, ძირითადი მეინსტრიმული მედიასაშუალებების უმრავლესობა ბოლო ერთ თვეში $100-ზე ნაკლებს ხარჯავდა ფეისბუკზე პოლიტიკურ, სოციალურ და საარჩევნო საკითხებზე გამოქვეყნებული მასალების რეკლამირებაში.

არასრული ჩამონათვალი იხილეთ ცხრილში, რომელიც მოიცავს 2020 წლის 4 აგვისტოდან 12 სექტემბრის ჩათვლით პერიოდის მონაცემებს:

კომუნიკაციების კომისიამ არ დააკმაყოფილა საზოგადოებრივი მაუწყებლის საჩივარი ტელეკომპანია „ფორმულას“ წინააღმდეგ. საქმე ეხება „ფორმულას“ ეთერში გასულ იუმორისუტულ გადაცემას „ფსკერი“, რომელშიც საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და გადაცემა „ახალი დღის“ ლოგოები და ვიზუალური შეფუთვა უცვლელი სახით გამოიყენეს.

კომუნიკაციების კომისიის განმარტებით, ტელეკომპანია „ფორმულამ“ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვიზუალური კომპონენტები საკუთარ ორიგინალურ კონტენტს, პაროდიის მიზნით დაადო და აღნიშნული ლოგოები მაუწყებლის გაშარჟებისთვის გამოიყენა.

"საქმის მასალებიდან გამომდინარე, აშკარაა, რომ „ფორმულას“ მიზანი იყო სატირულ-იუმორისტული გადაცემის განთავსება და მისი მოტივაცია არ ყოფილა საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და „ახალი დღის“ ლოგოების და ამავე გადაცემის ვიზუალური კომპონენტების საკუთარი მაუწყებლობის ან გადაცემის ამოსაცნობ ნიშნებად გამოყენება", - ნათქვამია კომუნიკაციების კომისიის განცხადებაში.

კომუნიკაციების კომისიამ ტელეკომპანია „ფორმულას“ პაროდიულ-იუმორისტული მიზნით განთავსებული გადაცემა საავტორო და მომიჯნავე უფლებების არამართლზომიერ გამოყენებად არ ჩათვალა და საზოგადოებრივ მაუწყებელს საჩივარი არ დაუკმაყოფილა.

საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა კომუნიკაციების კომისიას 13 აგვისტოს მიმართა. საჩივარში მითითებული იყო, რომ 2020 წლის 11 აგვისტოს შპს „ფორმულას“ ეთერში და ფეისბუქგვერდზე განთავსდა გადაცემა „ფსკერი“, რითაც შპს „ფორმულამ“ დაარღვია სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ უფლებები და კანონიერი ინტერესები.

“პოლიტიკური ამორალობა “ნაციონალური მოძრაობისაგან” - ამ შესავლით დაიწყო ტელეკომპანია “იმედზე” 19 აგვისტოს დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება. სიუჟეტში, რომლის მთავარი სათქმელი “ქართული ოცნების” თავმჯდომარეს ეყრდნობოდა, “ქრონიკის” წამყვანმა მაყურებელს ყოველგვარი მტკიცებულებების გარეშე მოუყვა, თუ “როგორ ცდილობს სააკაშვილის გუნდი მოსახლეობის მოტყუებით მთავრობის სოციალური პროგრამის საკუთარი ინტერესისთვის გამოყენებას”.

ამბის წარდგენისას გადაცემის წამყვანმა მაყურებელს დადასტურებულ ფაქტად, მტკიცებით ფორმაში უთხრა, რომ “ნაციონალური მოძრაობა” მთავრობის სოციალურ პროგრამას საკუთარი ინტერესებისთვის იყენებს და მეტიც, კონკრეტული ადამიანები ამით ფინანსური სარგებლის მიღებასაც კი ცდილობენ:

"ნაციონალური მოძრაობა" მთავრობის სოციალური დახმარების პროგრამას საკუთარი მიზნებისთვის იყენებს. მმართველი პარტიის ინფორმაციით, ოპოზიციის წარმომადგენლები მოქალაქეებს სახელმწიფოსაგან 200 ლარიანი დახმარების მისაღებად შუამავლობას სთავაზობენ. გამოვლინდა ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც კონკრეტული პირები ინიციატივისაგან ფინანსური სარგებლის მიღებას შეეცადნენ.”

წამყვანის აღნიშნულმა შესავალმა მაყურებელს მოლოდინი შეუქმნა, რომ სიუჟეტში ბრალდებების დამადასტურებელ არგუმენტებს და მტკიცებულებას ნახავდა, თუმცა უშედეგოდ. აღმოჩნდა, რომ “იმედისთვის” წყარო მმართველი პარტიის, “ქართული ოცნების” თავმჯდომარე მამუკა მდინარაძე იყო, რომლის მიერ გაჟღერებული ბრალდებებიც ისევე იყო მოკლებული კონკრეტულ ფაქტებსა და მტკიცებულებებს, როგორიც წამყვანისა და სიუჟეტის ავტორის.

მამუკა მდინარაძე აცხადებდა, რომ, ერთი მხრივ, არიან კონკრეტული არკეთილსინდისიერი ადამიანები, რომლებსაც, შესაძლოა, პოლიტიკურ პარტიებთან კავშირი საერთოდ არ აქვთ და რომლებიც გარკვეული ანაზღაურების სანაცვლოდ სთავაზობენ მოსახლეობას 200 ლარიან დახმარებაზე განაცხადის დარეგისტრირებას. მეორე მხრივ კი, “ამორალურ” საქციელს ჩადის “ნაციონალური მოძრაობაც”, რომელმაც “იკადრა ის, რომ პოლიტიკური ქულების დაწერა გადაწყვიტა ბავშვების დახმარებებთან, კომპენსაციებთან დაკავშირებით”.

მდინარაძე ამბობდა, რომ “ერთიც ამორალურია და მეორეც”. თუმცა, სიუჟეტში მის მიერ გაჟღერებული არცერთი ბრალდების დამადასტურებელი ფაქტი არ იყო წარმოდგენილი და გაურკვეველი დარჩა, რას ეყრდნობოდა თავად მამუკა მდინარაძე ან ჟურნალისტი, რომელიც უაპელაციოდ, მტკიცებით ფორმაში იმეორებდა “ქართული ოცნების” მიერ შეთავაზებულ ნარატივს.

მამუკა მდინარაძის განცხადების შემდეგ, ჟურნალისტმა მაყურებელს ამცნო, რომ თუ რეგისტრაციაში დახმარება დასჭირდებათ, ამაში მუნიციპალიტეტები დაეხმარებიან და შემდეგ ამ საკითხზე ეთერში გავიდა თბილისის მერისა და ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლის კომენტარები.

სიუჟეტში არ ჩანდა ჟურნალისტის მცდელობა, რომ სხვა წყაროებთანაც გადაემოწმებინა მამუკა მდინარაძის მიერ გაჟღერებული ბრალდებები. ასევე, არ ჩანდა მცდელობა, რომ ე.წ. ბრალდების მხარის “ნაციონალური მოძრაობის” პოზიციაც წარმოეჩინა და ცალმხრივად, არგუმენტებისა და ფაქტების გარეშე არ გაეშუქებინა ამბავი, რომელსაც “იმედს” მხოლოდ “ქართული ოცნება” უყვებოდა.

საბოლოო ჯამში, “იმედის” სიუჟეტიდან მაყურებელმა გაიგო, რომ “ნაციონალურმა მოძრაობამ” “პოლიტიკური ამორალობა” ჩაიდინა, თუმცა, ვერ გაიგო თუ რაში მდგომარეობდა კონკრეტულად ეს “ამორალობა” და რას ეყრდნობოდა სიუჟეტში წარმოდგენილი ერთადერთი მხარე - “ქართული ოცნება”, როდესაც ოპონენტს მოსახლეობის მოტყუებაში და მთავრობის სოციალური დახმარების პროგრამის საკუთარი მიზნებისთვის გამოყენებაში ადანაშაულებდა.

19 აგვისტოს “ეროვნულ-დემოკრატიულმა ინსტიტუტმა” (NDI) გამოაქვეყნა ანგარიში, რომელშიც საუბარია საქართველოში არსებულ წინასაარჩევნო გარემოზე. ანგარიშის მიგნებები, სხვადასხვა აქცენტებით, ყველა ცენტრალური მაუწყებლის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში მოხვდა, ტელეკომპანია“იმედმა" კი NDI-ს ანგარიში დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში არ გააშუქა. 

NDI-ის ანგარიშში, რომელზეც “იმედის” მაყურებელს ინფორმაცია არ მიუღია, ნათქვამია, რომ საქართველოში არჩევნების სანდოობასთან დაკავშირებული გარკვეული საკითხები კვლავ გამოწვევად რჩება, რაც ქვეყანაში პოლარიზაციას კიდევ უფრო აძლიერებს და საარჩევნო პროცესის მიმართ საზოგადოების ნდობას ამცირებს. ამავე ანგარიშში ორგანიზაციამ გამოაქვეყნა 30 რეკომენდაცია საარჩევნო გარემოს გასაუმჯობესებლად.

19 აგვისტოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში NDI-ის კვლევა სხვადასხვა აქვენტებით გააშუქეს შემდეგმა მაუწყებლებმა: “რუსთავი 2”, “მთავარი”, “ფორმულა”, “ტვ პირველი”, “აჭარა” და “პოსტვ”.

რაც შეეხება საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხს, 21:00 საათზე, იმ დროს, როდესაც არხზე დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება გადის, 19 აგვისტოს დინამო თბილისი - ტირანას საფეხბურთო მატჩი გავიდა, შესაბამისად, მთავარი საინფორმაციო ეთერში არ ყოფილა.

9 აგვისტოს ტელეკომპანია “მთავარი არხის” გადაცემა “პოსტ ფაქტუმის” ერთ-ერთი სიუჟეტი, დიდი თანხის სანაცვლოდ სოციალური მუშაკებისა და სოციალური სამსახურის ხელმძღვანელი პირების არასრულწლოვანთა ვაჭრობაში სავარაუდო ჩართულობის შესახებ, სრულიად დაუსაბუთებელ, კონკრეტული ფაქტებისა და სარწმუნო არგუმენტების გარეშე, მხოლოდ ვარაუდებზე დამყარებულ მსჯელობას ეფუძნებოდა.

კერძოდ, თემის წარდგენისას, წამყვანმა ამბის თხრობა იმ ფორმით დაიწყო, რომ ზემოთ ხსენებული პირების მძიმე დანაშაულში სავარაუდო ჩართულობის სარწმუნოობის შესახებ საზოგადოებრივი აზრი წინასწარ მოამზადა. “სოციალური მუშაკები, გარიგებული უშვილო ოჯახებთან და დიდი თანხების სანაცვლოდ სხვის შვილებს ყიდიან”, - სწორედ ამ ტექსტით დაიწყო მან ამბის მოყოლა და შემდგომ მისივე ვრცელი მონოლოგი, მხოლოდ ვარაუდებით გამყარებული თეორიებით განაგრძო.

წამყვანმა ქვეყანაში იმგვარი სქემის მოქმედების შესახებ გვიამბო, რომლის მიხედვითაც საქართველოში, თითქოს, სოციალური მუშაკები წლობით უშვილო ოჯახებს “დიდი ფულის სანაცვლოდ” ეხმარებიან. უფრო კონკრეტულად კი, თითქოს, საგულდაგულოდ, ისეთ ღარიბ, სოციალურად დაუცველ ოჯახებს ეძებენ, სადაც მცირეწლოვანი ბავშვები იზრდებიან და მიზანმიმართულად ოჯახურ მდგომარეობას “ისე საშინლად აღწერს”, რომ “რომ იქ დაიდოს დასკვნა, თითქოს იქ ბავშვის დატოვება დაუშვებელია”.

“ამ დასკვნის საფუძველზე მშობლებს ბავშვს ართმევენ, დროებით გადაჰყავთ სხვა ოჯახში და გარკვეული ხნის შემდეგ, სამუდამოდ გააშვილებენ, ანუ ახალ მშობლებს უპოვნიან. ეს ახალი მშობლები კი - სწორედ ის უშვილო წყვილი აღმოჩნდება, რომელმაც ამ ბავშვში ფული გადაიხადა”, - აგრძელებს წამყვანი დამაჯერებლად, ყოველგვარი არგუმენტებისა და მყარი დასაბუთების გარეშე და ვარაუდზე დაყრდნობით უშვებს, რომ ამ სქემაში, “დიდი ალბათობით, სოციალური სამსახურის ხელმძღვანელობაც იქნება ჩართული”.

მსჯელობაში ერთ-ერთი დედის ვარაუდებს იშველიებს, რომლის არასრულწლოვანი ვაჟი სოციალური სამსახურის გადაწყვეტილებით, აპრილის თვეში კახეთის ერთ-ერთ რაიონში მინდობით აღზრდაში გადაიყვანეს. დედის რწმენით, მას ოჯახში არსებული სოციალური გარემო განზრახ, ხელოვნურად იმისთვის დაუმძიმეს, რომ მისთვის “ბავშვის ჩამორთმევა უფრო ადვილი ყოფილიყო”.

წამყვანის ვრცელი მონოლოგის შემდეგ, ამბის თხრობა იმავე პათოსითა კონკრეტული მტკიცებულებებისა და დამაჯერებელი არგუმენტების გარეშე გაგრძელდა თემაზე მომზადებულ სიუჟეტშიც. ჟურნალისტიც ბავშვის ოჯახის ვერსიას იმეორებს, რომლის თანახმადაც, საქმე შესაძლო დანაშაულთან გვაქვს და რომ “სოციალური სამსახური ბავშვის გასხვისებას გეგმავს”.

ამავე ვერსიას ავითარებს სიუჟეტის კიდევ ერთი გმირი, რომლის ვინაობაც დაკონკრეტებული არა არის და რომელიც, ასევე, მხოლოდ ვარაუდებზე დაყრდნობით ამბობს, რომ ოჯახიდან ბავშვი მხოლოდ იმიტომ წაიყვანეს, რომ იგი “სუპერ მდიდარი ოჯახისთვის უნდოდათ”.

მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემის წამყვანის საკმაოდ ვრცელი მონოლოგი და ვრცელი სიუჟეტიც სოციალური მუშაკების დიდი თანხების სანაცვლოდ არასრულწლოვნების გაყიდვის დანაშაულებრივ სქემაში სავარაუდო ჩართულობას ეხებოდა, შემოთავაზებულ მასალაში აღნიშნულის რაიმე მყარი დასაბუთება, კვალიფიციური არგუმენტაცია ან კონკრეტული მტკიცებულება ვერ ვნახეთ.

გარდა ამისა, სიუჟეტში წარმოჩენილი არ იყო მეორე მხარე, რომელსაც საპასუხო კომენტარის გაკეთებისა და წარდგენილი მძიმე ბრალდებების უარყოფის ან გაბათილების შესაძლებლობა ექნებოდა. ჟურნალისტმა სიუჟეტის მიწურულს მხოლოდ ის თქვა, რომ მან იმ სოციალურ მუშაკთან დაკავშირება სცადა, რომელიც კონკრეტულ საქმეზე მუშაობდა, თუმცა უშედეგოდ.

მასალაში მის მიერ მოპასუხე მხარის წარმოჩენის სხვა მცდელობა არ იკვეთებოდა. შესაბამისად, გაუგებარი დარჩა, რატომ არ სცადა ავტორმა უშუალოდ პასუხისმგებელი უწყების წარმომადგენლის ან სხვა ოფიციალური პირის პოზიციის ჩვენება, რომელიც მაყურებელს მომხდართან მიმართებით მათ ვერსიას გააცნობდა და მიღებული გადაწყვეტილების მიზეზებს ახსნიდა.

ამბის ცალმხრივად, სანდო წყაროების, ფაქტებისა და მტკიცებულებების გარეშე გაშუქება, ასევე, საკმაოდ მძიმე ბრალდებების მხოლოდ დაინტერესებული მხარის ვარაუდებსა და ეჭვებზე დამყარება, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ არხის მიზანი არსებული პრობლემის არა მრავალმხირი, კომპლექსური და კვალიფიციური წარმოდგენა, არამედ მხოლოდ სენსაციური გაშუქება და კონკრეტული საჯარო სამსახურის დისკრეტიცია, აგრეთვე მის გარშემო საზოგადოებრივი აზრის ფორმირება და მისი ნაგეტიური მიმართულებით წარმართვა იყო.

ამბავი პირველად 26 ივლისს ტელეკომპანია "პირველმა" გააშუქა. სიუჟეტში დედა ვარაუდს გამოთქვამდა, რომ მას შვილი სოციალურმა სააგენტომ გაშვილების მიზნით ჩამოართვა.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, „მთავარი არხის“ დირექტორმა და წამყვანმა, ნიკა გვარამიამ, ჩართვაში, რომელშიც საუბრობდა, რომ შაქარაშვილის გარდაცვალების ღამეს დიდუბის მეტროს მიმდებარე ტერიტორიაზე ვიდეოკადრებში ასახული ადამიანი ავთანდილ ბილანიშვილს ჰგავს, ქარტიის პირველი (სიზუსტის) პრინციპი დაარღვია.

ნიკა გვარამიას წინააღმდეგ ქარტიას ავთანდილ ბილანიშვილის, მეტსახელად „კაწროს“ მეუღლემ, ნათია რუხაიამ მიმართა. განმცხადებელი თავდაპირველად თავად ბილანიშვილი იყო, თუმცა, მოგვიანებით, მომჩივანისვე თხოვნით, განმცხადებელი შეიცვალა.

სადავო მასალა ტელეკომპანიის ეთერში 2020 წლის 7 ივლისს, მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა. ამ დღეს, საინფორმაციო გამოშვებაში ჩაერთო ნიკა გვარამია, რომელმაც თქვა, რომ 19 წლის ფეხბურთელის, გიორგი შაქარაშვილის გარდაცვალების ღამეს, თბილისში, დიდუბის ავტოსადგურის მიმდებარე ტერიტორიაზე ვიდეოკადრებში ასახული ადამიანი ავთანდილ ბილანიშვილს ჰგავს.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად, ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.

მხარე ასევე დავობდა მე-3 (წყაროს დადასტურების) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯების) პრინციპების დარღვევასაც.

მე-3 პრინციპი - „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.“

მე-11 პრინციპი - ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

• ფაქტის განზრახ დამახინჯება;
• ნებისმიერი სახის ქრთამის, საჩუქრის ან სხვა სარგებლის მიღება პროფესიულ საქმიანობაზე გავლენის მოხდენის სანაცვლოდ;
• პლაგიატი.

საბჭოს გადაწყვეტილებით, ნიკა გვარამიას მე-3 და მე-11 პრინციპის დარღვევა არ დაუდგინდა.

შეგახსენებთ, ავთანდილ ბილანიშვილის სახელი 19 წლის ფეხბურთელის გიორგი შაქარაშვილის საქმეში თავდაპირველად მედიამ გააჟღერა. მედიაში მისი სახელის არაერთხელ ხსენების შემდეგ, 8 ივლისს, იგი საგამოძიებო ორგანოებში დაიბარეს. გამოკითხვის დასრულების შემდეგ, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომელშიც ნათქვამია, რომ 19 ივნისის ღამეს, დიდუბის ტერიტორიაზე გადაღებულ ვიდეოკადრებში ხაშურში მცხოვრები ლაშა ლურსმანაშვილი ჩანს და არა  ავთანდილ ბილანიშვილი. ამ ინფორმაციის გასაჯაროება უწყებამ მაღალი საზოგადოებივი ინტერესით ახსნა.

გარდაცვლილის გადმოსვენება, გლოვა, მგლოვიარე მამის დევნა მიკროფონებითა და კამერით, - ბოლო რამდენიმე დღეა ცენტრალური ტელევიზიების მაყურებელი 23 წლის თამარ ბაჩალიაშვილის გარდაცვალების საქმეს ამ მძიმე კადრების ფონზე ადევნებს თვალს.

22 ივლისს ცნობილი გახდა, რომ თამარ ბაჩალიაშვილი, რომელსაც ხუთი დღის განმავლობაში ეძებდნენ, ქვემო ქართლში, თეთრიწყაროს ტყეში, საკუთარ მანქანაში გარდაცვლილი იპოვეს. ბაჩალიაშვილის საქმეს მედია წინა დღეებშიც აქტიურად აშუქებდა და ცხადია, მომხდარი ფაქტის გახმაურების წუთიდან, მედიის განსაკუთრებული ყურადღების ქვეშ მოექცა. მიუხედავად, არაერთი შემთხვევისა, როდესაც მსგავსი გაშუქება პროფესიულ წრეებში კრიტიკის საგნად იქცა, ტრაგედიის სენსაციურად გაშუქების, ამბის დრამატიზებისა და მაყურებლის ემოციების გამძაფრების ცდუნებას ტელევიზიებმა ამჯერადაც ვერ გაუძლეს.

22 და 23 ივლისს საზოგადოებამ პირდაპირ ეთერში ნახა, როგორ გადმოასვენეს გარდაცვლილი საკუთარი მანქანიდან და მეორე დღეს როგორ მიასვენეს სახლში. მაყურებელმა ასევე პირდაპირ ეთერში იხილა უმძიმეს მდგომარეობაში მყოფი მამის რეაქცია, როდესაც მან შვილის დაღუპვის შესახებ გაიგო და გარდაცვლილის სანახავად თეთრიწყაროში, ადგილზე ჩავიდა.

22 ივლისს დღის საინფორმაციო გამოშვებები ტელეკომპანიებმა: “ტვ პირველი”, “ფორმულა”, “მთავარი არხი”, “იმედი”, “რუსთავი 2” და საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველი არხი” თამარ ბაჩალიაშვილის გარდაცვალების ამბის გაშუქებით დაიწყეს.

მთელი დღის განმავლობაში ჩამოთვლილი ტელევიზიები პირდაპირ ეთერში ორი ადგილიდან მაუწყებლობდნენ - გარდაცვლილის სახლის მიმდებარე ტერიტორიიდან, სადაც ოჯახის წევრები და ახლობლები იმყოფებოდნენ და თეთრიწყაროდან, სადაც თამარ ბაჩალიაშვილის ცხედარი იპოვეს.

ზემოთჩამოთვლილი მაუწყებლებიდან ყველაზე ნაკლებად დრამატიზებული და ემოციური იყო ტელეკომპანია “იმედისა” და “პირველი არხის” გაშუქება. ეს ორი მაუწყებელი, ძირითადად, ჟურნალისტის ჩართვით და რესპონდენტების კომენტარების გაშუქებით შემოიფარგლებოდა, თუმცა ორივე მაუწყებლის ეთერში, მცირე დოზით მაინც მოხვდა ემოციური კადრები.

ტელეკომპანია “პირველის”, “ფორმულას”, “მთავარისა” და “რუსთავი 2-ის” მაყურებელი კი თითქმის მთელი დღის განმავლობაში პირდაპირ ეთერში თანმიმდევრულად ადევნებდა თვალს ტრაგედიის ადგილას განვითარებულ მოვლენებს.

ცხადია, ამბის მიმართ არსებობს მაღალი საჯარო ინტერესი და მედიას თანმიმდევრულად და სწრაფად უნდა მიაწოდებინა საზოგადოებისთვის ინფორმაცია. თუმცა, გარდა ემოციური დატვირთვისა, გაუგებარია, რა ინფორმაციული ღირებულების იყო მაყურებლისთვის გარდაცვლილის გადმოსვენებისა კადრების ნახვა და მძიმე მდგომარეობაში მყოფი ოჯახის წევრების შემზარავი გლოვის მოსმენა.

“კრიმინალური ფაქტის გაშუქებისას ეთიკის სტანდარტების დარღვევის უფრო დიდ რისკი არსებობს ახალი ამბების მომზადებისას. როდესაც ფაქტი ახალი მომხდარია, ემოციური ფონი გამძაფრებულია და ხშირად ჟურნალისტები მისი ზეგავლენის ქვეშ ექცვიან. ჟურნალისტი უნდა შეეცადოს, შეინარჩუნოს ნეიტრალურ ტონი და არ მოექცეს ამბის მონაწილეთა ემოციური გავლენის ქვეშ”, - ვკითხულობთ კრიმინალის გაშუქების გზამკვლევში, რომელიც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერაა მომზადებული.

ტელეკოპანია “მთავარისა”, “პირველის”, “ფორმულას” და “რუსთავი 2-ის” მაყურებელმა დღის განმავლობაში არაერთხელ ნახა მძიმე ემოციურ მდგომარეობაში მყოფი მამა, უყურა მიცვალებულის სხეულის მანქანიდან გადმოსვენებას და მოისმინა მეზობლების არასაჭირო კომენტარები, შეფასებები და ვარაუდები.

პირდაპირი ჩართვების დროს, ჟურნალისტები ცდილობდნენ ნებისმიერი იქ მყოფი ადამიანისგან მოეპოვებინათ საჭირო თუ არასაჭირო ინფორმაცია. ცდილობდნენ გარდაცვლილის მეზობლებთან გაერკვიათ თუ რა შეიძლება გამხდარიყო 23 წლის ქალის გარდაცვალების მიზეზი, ჰქონდა თუ არა მას პრობლემები სამსახურში, კონფლიქტი ოჯახში, მიაჩნიათ თუ არა რომ გამოძიება არაეფექტურად მიმდინარეობდა, მათი აზრით, შეიძლებოდა თუ არა მისი გადარჩენა შესაბამის ორგანოებს დროულად რომ ემოქმედა, რას ფიქრობენ თვითმკვლელობის ვერსიაზე და ა.შ.

დღის ეთერისგან განსხვავებით, შემაჯამებელი საინფორმაციო გამოშვებები შედარებით დაცლილი იყო სენსაციური და ემოციური გაშუქებისგან. თუმცა, სიუჟეტებში მაინც მოხვდა პრობლემური კადრები. მაგალითად, “რუსთავი 2-მა” სიუჟეტი გარდაცვლილი შვილის სანახავად მისული მამის ემოციური კადრებით დაიწყო და არაერთხელ აჩვენა მაყურებელს მძიმე მდგომარეობაში მყოფი მშობელი. საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა კი ამბის გაშუქებისას მიცვალებულის მანქანიდან გადმოსვენების კადრები დაუფარავად აჩვენა.

აღსანიშნავია, რომ სხვა მაუწყებლებმა მოგვიანებით დაბლარეს მიცვალებულის გადმოსვენების კადრები, რომლებსაც მანამდე, დღის საინფორმაციო გამოშვებაში, პირდაპირ ეთერში დაუფარავად ხედავდა მაყურებელი.

დღის საინფორმაციო გამოშვებების მსგავსად, ყველა მაუწყებლისთვის მომხდარი მთავარი ამბავი იყო 22 ივლისის შემაჯებელ, დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაშიც, გარდა ტელეკომპანია “იმედისა”.

თამარ ბაჩალიაშვილის გარდაცვალების ამბავი “იმედმა” 20:00 საათიანი საინფორმაციო გამოშვების დასკვნით ნაწილში, 55-ე წუთზე გააშუქა და 5 წუთამდე დრო დაუთმო.

“იმედის” მთავარი საინფორმაციო გადაცემის ბადეში ამბები შემდეგი თანმიმდევრობით მოხვდა:

1. ეპიდვითარება საქართველოში
2. როდის აღდგება საერთაშორისო რეგულარული ფრენები
3. მსოფლიო მასშტაბით კორონავირუსით ინფიცირებულთა რიცხვი გაიზარდა რუსეთში კოვიდინფიცირებულთა რაოდენობა 800 000-ს უახლოვდება
4. ამერიკის კონგრესში საქართველოს მიმართ სანქციებზე საუბარი არასდროს გამართულა
5. 2020 წელი საქართველოს თავდაცვის ძალებში ჯარისკაცებზე ზრუნვის წლად გამოცხადდა
6. ოკუპანტების მიერ გატაცებული ზაზა გახელაძე მე-11 დღეა ტყვეობაში იმყოფება
7. უდანაშაულო ადამიანის მკვლელობა და სპექტაკლი პოლიციის იმიჯის გადასარჩენად
8. შაქარაშვილის საქმის ერთ-ერთი მოწმე ვახო ახვლედიანი გამოკითხვაზე იმყოფება
9. ხუთი დღის წინ გაუჩინარებული 23 წლის გოგონა გარდაცვლილი იპოვეს
10. დედაქალაქს ახალი პარკირების წესები აქვს
11. 21-23 აგვისტოს ბათუმი შავი ზღვის ჯაზ ფესტივალს უმასპინძლებს

დანარჩენმა მაუწყებლებმა საინფორმაციო გამოშვება თამარ ბაჩალიაშვილის გარდაცვალების ამბით დაიწყეს და მთლიანობაში, ამბის გაშუქებას პრაიმტაიმის პერიოდში, დაახლოებით, 15-დან 25 წუთამდე დრო დაუთმეს.

ემოციურად მძიმე, არასაჭირო კადრები ნახა მაყურებელმა 23 ივლისსაც. ამ დღეს ტელეკომპანიებმა “მთავარმა” და “ტვ პირველმა” გააშუქეს გარდაცვლილის სახლში მისვენება, ახლობლების ტირილი და გლოვა.

“მთავარმა” არხმა გარდაცვლილის სახლში გადასვენებისა და იქ მყოფების გლოვის ამსახველი მძიმე ემოციური კადრები ცალკე მასალად გამოაქვეყნა ფეისბუკის გვერდზე. ვიდეო ერთ დღეში ნახევარ მილიონამდე ადამიანმა ნახა.

პირველი არხი - სხვების კრიტიკა იმ კადრების გამო, რაც თავადაც აჩვენა

23 ივლისს “პირველმა არხმა” მოამბის 21:00 საათიან გამოშვებაში ტრაგედიების არეთიკურ გაშუქებაზე მოამზადა სიუჟეტი, სახელწოდებით - “ფსიქოლოგიური ტერორი - ტრაგედიის გაშუქება ქართულად”. წამყვანმა სიუჟეტის წარდგენა შემდეგი ტექსტით დაიწყო:

“უმძიმესი ფაქტების გაშუქების ახალი ტენდენცია, რომელიც ზოგიერთმა მედიასაშუალებამ დაამკვიდრა. მოვლენების ეთიკურად გაშუქების ყველა სახელმძღვანელოში შავით თეთრზე წერია, რომ მედია პირდაპირ ეთერში მუშაობისას უნდა ცდილობდეს, აქცენტი არ გააკეთოს შოკში მყოფი ადამიანების ტანჯვის ჩვენებაზე, თავიდან უნდა აიცილოს შემზარავი გამოსახულების მრავალჯერადად ჩვენება და მინიმუმამდე უნდა შეამციროს გარდაცვლილთა ახლობლების ხელახლა ტრავმირება. თუმცა ბოლო პერიოდში ეს სტანდარტი არაერთხელ უხეშად დაირღვა…”



წამყვანის აღნიშნული წარდგენის შემდეგ კი ეთერში ის კადრები გავიდა, რაზეც მაუწყებელი სხვა ტელევიზიებს აკრიტიკებდა. სიუჟეტში ჟურნალისტმა ქრონოლოგიურად აღწერა როგორ განვითარდა მოვლენები მას შემდეგ, რაც მამამ შვილის გარდაცვალების შესახებ შეიტყო და სწორედ ის მძიმე ემოციური კადრები გაუშვა ეთერში, რომელზეც თავად საუბრობდა:

“მამა შვილის გარდაცვალების ამბავს იგებს და რა ხდება ამ დროს - კაცი, რომელსაც ესესაა აცნობეს მისი ცხოვრების ალბათ ყველაზე ტრაგიკული ამბავი, წრეში ხვდება. წრეში, რომლის გარღვევაც არც ისე იოლია” - ამბობს ჟურნალისტი და პარალელურად გადის ფაქტის ამსახველი კადრები, სადაც, სხვა ტელევიზიებთან ერთად, მიკროფონით ხელში ჩანს პირველი არხის ჟურნალისტიც.

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში (მუხლი35/20) ვკითხულობთ, რომ მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა:

“მაუწყებელმა არ უნდა გადაიღოს ან გაავრცელოს მასალა, რომელშიც ასახულია უბედური შემთხვევის შედეგად დაზარალებულები ან პიროვნება პირადი ტრაგედიის ან მწუხარების დროს, მათ შორის საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ან დაკრძალვაზე, როდესაც ეს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას ხელყოფს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მიღებულია პირის თანხმობა. პირის გარდაცვალების შემთხვევაში საჭიროა ოჯახის წევრების თანხმობა”.

კადრების სიფრთხილით შერჩევაზე საუბრობს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაც.

“მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება”, - ვკითხულობთ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში. ამავე დოკუმენტის მიხედვით, სიფრთხილეა საჭირო მაშინაც კი, თუ ტანჯვისა და მწუხარების ამსახველ საარქივო მასალას გამოვიყენებთ.

“მაუწყებელი უნდა შეეცადოს, შეამციროს ის პოტენციური ტრავმა, რომელიც შესაძლოა ამ მასალამ მიაყენოს მასში ასახულ პიროვნებას და/ან მის ნათესავებს. იგივე ეხება ინსცენირებულ რეკონსტრუქციებსა და ფაქტებზე დაფუძნებულ პროგრამებს”, - ნთქვამია სახელმძღვანელოში.

21 ივლისს ტელეკომპანიებმა “მთავარმა” და “რუსთავი 2-მა” დღის მთავარი - 21:00 საათიანი საინფორმაციო გამოშვება თბილისის ზღვაზე მომხდარი ტრაგიკული შემთხვევის - ორი არასრულწლოვნის გარდაცვალების გაშუქებით დაიწყეს. პირდაპირ ჩართვაში შემთხვევის ადგილზე მყოფმა ჟურნალისტებმა მაყურებელს შეატყობინეს, რომ ერთი გარდაცვლილი მოზარდის ცხედარი მაშველებმა რამდენიმე საათის წინ იპოვეს, ხოლო მეორე მოზარდის სამძებრო ოპერაცია იმ წუთებშიც მიმდინარეობდა. ჟურნალისტებმაც, ისევე როგორც მაყურებელმა, პირდაპირ ჩართვაში გაიგეს, რომ მაშველებმა მეორე მოზარდის ცხედარიც იპოვეს. მაუწყებლებმა არასრულწლოვნის წყლიდან ამოსვენების კადრები პირდაპირ ეთერში აჩვენეს.

“რამდენიმე წამის წინ გახდა ცნობილი, რომ მეორე ბავშვი, რომელიც ამ ტერიტორიაზე იმყოფებოდა, მყვინთავებმა უკვე იპოვეს. ისინი ახლა ცდილობენ და თქვენ კადრში ხედავთ, ტერიტორიაზე მაშველთა ჯგუფი ბავშვის ამოყვანას სწორედ ამ წუთებში ცდილობს. ეს ინფორმაცია ჩვენც რამდენიმე წამის წინ გავიგეთ, ვიდრე ეთერში შემოვიდოდით.

თქვენ ახლა კადრში ხედავთ, რომ მიმდინარეობს სავარაუდოდ 15 წლის ბავშვის ამოყვანა და, აი, ხედავთ, ახლა მყვინთავებს როგორ ამოყავთ ის თბილისის ზღვის ტერიტორიიდან”, - ამ შესავლით ჩაერთო “მთავარი არხის” ჟურნალისტი პირდაპი ეთერში და მისი სიტყვების პარალელურად მაყურებელი ხედავდა როგორ ამოჰყავდათ მაშველებს ცხედარი წყლიდან.

მოზარდის წყლიდან ამოსვენების შემდეგ პირდაპირი ეთერიდან კადრი მალევე შეწყდა და ეთერში სამძებრო სამუშაოების დროს გადაღებული ვიდეომასალა გავიდა.

ზუსტად იმავე დროს, თითქმის იდენტური შინაარსით და კადრებით გააშუქა ამბავი “რუსთავი 2-მაც”:

“ეს წამია მყვინთავებმა იპოვეს გარდაცვლილი მოზარდი, რომლის ცხედარი ამოჰყავთ ეხლა თბილისის ზღვის ტერიტორიიდან. ეხლა თქვენ შეგიძლიათ კადრში ნახოთ სწორედ ეს ვითარება, თუ რა მდგომარეობაა ადგილზე” , - “რუსთავი 2-ის” მაყურებელიც, ჟურნალისტის სიტყვების პარალელურად, ეთერში გარდაცვლილი მოზარდის ამოყვანის კადრებს ხედავდა.

აღსანიშნავია, რომ “კურიერის” წამყვანმა ჟურნალისტის ჩართვის დასრულებისას პირდაპირ ეთერში გასული მძიმე კადრების ჩვენებისთვის მაყურებელს ბოდიში მოუხადა.

გარდა ემოციური დატვირთვისა, გაუგებარია, რა ინფორმაციული ღირებულება ჰქონდა ტელეკომპანია “მთავარისა” და “რუსთავი 2-ის” პირდაპირ ეთერში მაყურებელისთვის გვამის ამოსვენების კადრების ჩვენებას. მაუწყებლებმა არ გაითვალისწინეს ის პოტენციური ტრავმა, რომელიც, შესაძლოა, მძიმე კადრების ჩვენებამ მიაყენოს მსხვერპლის ახლობლებს და, ზოგადად, საზოგადოებას.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ დაზარალებულის, გვამის ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლის და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე, მიზანშეწონილი არ არის. ამავე გზამკვლევში ვკითხულობთ, რომ უბედური შემთხვევების და ტრაგედიების გაშუქებისას უნდა მოხდეს ბალანსის დაცვა საზოგადოებრივ ინტერესსა და ეთიკურ გაშუქებას შორის.

გარდა მძიმე კადრების ჩვენებისა, მაუწყებლებმა ამბავი გააშუქეს სენსაციურად, არ გამოკვეთეს მთავარი პრობლემა და არ დასვეს სწორი აქცენტები.

მაგალითად, პრობლემაზე აქცენტირების ნაცვლად, “რუსთავი 2-ის” ჟურნალისტი დაინტერესდა მოზარდების ზღავაზე ასვლის მოტივით და მაყურებელს შეატყობინა, რომ ამის შესახებ ინფორმაცია ძალიან მალე გახდება ცნობილი:

“ბუნებრივია, ჩვენთვის საინტერესოა, თუ რა არის კონკრეტული მოტივი ამ ახალგაზრდების თბილისის ზღვის ტერიტორიაზე ამოსვლის. თუმცა, უკვე გითხარით, რომ ამ მოტივებზე უკვე მუშაობენ საგამოძიებო უწყებების წარმომადგენლები და ჩვენ ძალიან მალე გვეცოდინება ინფორმაცია ამის შესახებ”, - ამბობს ჟურნალისტი.

ანიშნული ამბის გაშუქებისას, მნიშვნელოვანი იყო საზოგადოებას მიეღო ინფორმაცია, რომ ამ ადგილას მსგავსი უბედური შემთხვევა პირველად არ მომხდარა და არასამთავრობო ორგანიზაციების ნაწილი და მოქალაქეები თბილისის ზღვაზე უსაფრთხოების ზომების გამკაცრებას წლებია ითხოვენ. ასევე, მნიშვნელოვანია მაყურებელს სცოდნოდა თუ რომელი უწყებაა პასუხისმგებელი აღნიშნულ ზონაზე უსაფრთხოების ზომების დაცვაზე. მიუხედავად ამისა, მაუწყებლები შემოიფარგლნენ ამბის ზედაპირული გაშუქებით და 21 ივლისის მთავარ გამოშვებაში არცერთს პრობლემაზე არ უსაუბრია.

ავთანდილ ბილანიშვილის, მეტსახელად „კაწროს“ მეუღლე ნათია რუხაია ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ დირექტორსა და წამყვანს, ნიკა გვარამიას, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში უჩივის. განმცხადებელი თავდაპირველად თავად ბილანიშვილი იყო, თუმცა, მოგვიანებით, მომჩივანისვე თხოვნით, განმცხადებელი შეიცვალა.

მხარე დავობს 2020 წლის 7 ივლისს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში ნიკა გვარამიას მიერ გაჟღერებულ ინფორმაციაზე, რომლის თანახმად, მკვლელეობის ღამეს დიდუბის მეტროს მიმდებარე ტერიტორიაზე ვიდეოკადრებში ასახული ადამიანი ავთანდილ ბილანიშვილია.

„იმის გამო, რომ ნიკოლოზ გვარამიას 19 წლის ფეხბურთელის, გიორგი შაქარაშვილის უმძიმესი ტრაგედია როგორღაც დაეკავშირებინა „ქართულ ოცნებასთან“ და კერძოდ ივანიშვილის ოჯახთან, სრულიად დაუსაბუთებლად გააჟღერა ავთანდილ ბილანიშვილის გვარი, ვინაიდან ყველასთვის, მათ შორის ბატონი გვარამიასთვის იმთავითვე ცნობილი იყო ავთანდილ ბილანიშვილის და ბერა ივანიშვილის მეგობრობის შესახებ. მართალია, 12 ივნისის გადაცემაში ეს ინფორმაცია თავად ნიკოლოზ გვარამიამ უარყო, თუმცა მიგვაჩნია, რომ მის მიერ, თუნდაც ვარაუდების დონეზე გავრცელებულმა ცრუ-ინფორმაციამ თავის მიზანს მიაღწია და ავთანდილ ბილანიშვილი, ისევე როგორც მისი ოჯახი - მეუღლე და არასრულწლოვანი შვილი გახდნენ საყოველთაო ბულინგის მსხვერპლნი“, - ნათქვამია განცხადებაში, რომელიც ქარტიამ 13 ივლისს მიიღო.

ავთანდილ ბილანიშვილის წარმომადგენელი ნიკა გვარამიას სამი პრინციპის დარღვევას ედავება: 1-ლი (სიზუსტის), მე-3 (დადასტურებული წყარო) და მე-11(ფაქტის განზრახ დამახინჯება).

1-ლი პრინციპის თანახმად, ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.

მე-3 პრინციპი - „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.“

მე-11 პრინციპი - ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: · ფაქტის განზრახ დამახინჯება;

• · ნებისმიერი სახის ქრთამის, საჩუქრის ან სხვა სარგებლის მიღება პროფესიულ საქმიანობაზე გავლენის მოხდენის სანაცვლოდ; 
• პლაგიატი.

ავთანდილ ბილანიშვილის სახელი 19 წლის ფეხბურთელის გიორგი შაქარაშვილის საქმეში არაერთხელ გაჟღერდა. მისი სახელი თავდაპირველად ტელეკომპანია „მთავარმა არხმა“ ახსენა, როგორც ბიძინა ივანიშვილის ოჯახთან დაახლოებული ქუჩის ავტორიტეტი, რომელიც საქმეში ფიგურირებს და „საქმის ჩფარცხვას“ ცდილობს.

მედიაში ბილანიშვილის სახელის არაერთხელ გაჟღერების შემდეგ, 8 ივლისს, იგი საგამოძიებო ორგანოებში დაიბარეს. გამოკითხვის დასრულების შემდეგ, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომელშიც ნათქვამია, რომ 19 ივნისის ღამეს, დიდუბის ტერიტორიაზე გადაღებულ ვიდეოკადრებში ხაშურში მცხოვრები ლაშა ლურსმანაშვილი ჩანს და არა „ქუჩის ავტორიტეტი", ავთანდილ ბილანიშვილი. ამ ინფორმაციის გასაჯაროება უწყებამ მაღალი საზოგადოებივი ინტერესით ახსნა.

გიორგი რურუა, როგორც წარსულში მძიმე დანაშაულებისთვის წითელი ცირკულარით ძებნილი, სერიული მკვლელი, მაფიოზი და კრიმინალი - როგორ წარმოაჩენდა სამაუწყებლო და ონლაინ მედიის ნაწილი ტელეკომპანია “მთავარი არხის” ერთ-ერთ დამფუძნებელს გიორგი რურუას, მას შემდეგ, რაც ოპოზიცია ხელისუფლებისგან საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მიღწეული შეთანხმების მხარდაჭერის წინაპირობად მის გათავისუფლებას ასახელებდა.



ბოლო ერთ თვეში, “იმედმა” გიორგი რურუას 4 სიუჟეტი მიუძღვნა. ერთ-ერთი პირველი ვრცელი სიუჟეტი 7 ივნისს, კვირის შემაჯამებელ გადაცემა”იმედის კვირაში” მომზადდა. 11 წუთიანი სიუჟეტი სახელწოდებით - “რურუას კრიმინალური წარსული” - სრულად გიორგი რურუას მიერ 90-იან წლებში “ადამიანის გატაცებას, ყაჩაღობას, თანხის გამოძალვას, [ქვეყნიდან] გაქცევას და ამერიკაში ყალბი პასპორტით ცხოვრებას” ეხებოდა.

“რურუას სახელს 90-იანი წლების საქართველოს არაერთი სისხლიანი ვენდეტა უკავშირდება, მათ შორის, შატბერაშვილის ქუჩაზე [მომხდარი] გახმაურებული მკვლელობა”, - თქვა თემის წარდგენისას წამყვანმა და დასძინა, რომ ერთ-ერთი მოკლულის ოჯახზე ახლა განხორციელებული მუქარის შესახებ, შსს-მ მოკვლევაც დაიწყო.

ამის შემდეგ, სიუჟეტი გიორგი რურუას მიერ ქვეყნიდან გაქცევისა და მექსიკიდან აშშ-ში ყალბი პასპორტით გადასვლის ვრცელი ისტორიით გრძელდება საიდანაც ვიგებთ, რომ “ადამიანის გატაცების, ყაჩაღობის და გამოძალვისთვის 1997 წლიდან ინტერპოლის წითელი ცირკულარით ძებნილი გიორგი რურუა ჯორჯიის შტატში საზღვრის უკანონოდ კვეთისთვის 2000 წელს დააკავეს” და საქართველოში ჩამოიყვანეს.

ავტორი დეტალურად ყვება, რომ რურუას ძებნის ისტორია 1995 წელს იწყება და მაშინ “ინტერპოლის ცენტრალური სამდივნოსთვის საქართველოდან გაგზავნილ თხოვნაში რურუა დახასიათებულია, როგორც აგრესიული, შეიარაღებული, მკვლელობისადმი მიდრეკილი, გამოძალვასა და ადამიანის გატაცებაში ბრალდებული”.

სიუჟეტის ავტორი, გიორგი რურუას საქართველოში დეპორტირების შემდეგ, მის წინააღმდეგ დაწყებულ სამართლებრივ საქმეებსაც იხესენებს და გვიყვება, რომ მას გამოძიება რამდენიმე დანაშაულს ედავებოდა. მათ შორის იყო, “თანამზრახველებთან” ერთად, მოქალაქის გატაცება, ცემა და იარაღის მუქარით დიდი ოდენობის თანხის გამოძალვა.

მასალაში 1993 წელს თბილისში, შატბერაშვილის ქუჩაზე მომხდარი მკვლელობის ისტორიაც ცოცხლდება, რომელშიც, როგორც სიუჟეტიდან ვიგებთ, სხვა პირებთან ერთად, გიორგი რურუასაც ამხელდნენ. მართალია, ავტორი განმარტავს, რომ ეს საქმე არავის გამოუძიებია, თუმცა ამატებს, რომ ერთ-ერთი მოკლულის ოჯახი მომხდარში სწორედ გიორგი რურუას ადანაშაულებს.

სიუჟეტში ერთ-ერთი გარდაცვლილის და ე.წ. “ვერის საძმოს” მიერ, რომლის შემადგენლობაშიც გიორგი რურუაც მოიაზრებოდა, ჯერ მისი შვილის, შემდეგ კი - მისი ძმის და კიდევ ორი პირის მკვლელობის შესახებ ყვება და ამბობს, რომ ბოლო მკვლელობის მოწმე მისი რძალიც იყო.

ამბიდან ისიც შევიტყეთ, რომ მკვლელობას კიდევ ორი მოწმე ჰყავდა, მათგან ერთი რურუას საქართველოში დეპორტირებისას ცოცხალი უკვე აღარ იყო, ხოლო მეორე საკუთარ სახლში რამდენიმე თვეში მოკლეს. ამასთან, ისიც გავიგეთ, რურუას საქმის გამომძიებელი, რომელმაც მისი ექსტრადირების შემდეგ, საქმე გადაიბარა, “ნაციონალური მოძრაობის” ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებისთვის დააკავეს” და “მან ციხეში, საეჭვო ვითარებაში თავი ჩამოიხრჩო”.

ჟურნალისტმა ისიც თქვა, რომ საქმის მასალების მიხედვით, რურუას გამოძიების საწყის ეტაპზე ალიბი შეუქმნეს, თითქოს იგი ჯაბა იოსელიანთან ერთად ზუგდიდში იმყოფებოდა და ალიბს ხელს “ბევრი მხედრიონელი აწერდა”, რომელთაგან ერთ-ერთმა 26 წლის შემდეგ აღიარა, რომ იმ დროს იგი “ზუგდიდში არ იმყოფებოდა და იქ ვერც გიორგი რურუას ნახავდა”.

“რურუების გვარი და გასამხედროებული დაჯგუფება, რომელსაც ე.წ. “ბოროტების საძმოდ” მოიხსენიებდნენ 90-იანი წლების ბევრ კრიმინალურ შემთხვევას უკავშირდება. გიორგი რურუას ოჯახის 7 წევრის მკვლელობაში ადანაშაულებს თამარ თორაძე. გიორგი ჭანტურიას პოლიტიკურ მკვლეობაში კი რურუები წლების შემდეგ, ირინა სარიშვილმა ამხილა. ამ ე.წ. საძმოს უკავშრებდნენ ედუარდ შევარდნაძეზე თავდასხმასაც”, - თქვა სიუჟეტის ავტორმა.

მასალაში ყოფილი სახალხო დამცველის სოზარ სუბარის კომენტარსაც ვისმენთ, რომელიც ამბობს, რომ 2007 წელს, რამდენიმე დაჯგუფებიდან, ყველაზე სასტიკი - “რურუების დაჯგუფების” წევრები “დადიოდნენ ბაზრობებზე და ხალხს აშინებდნენ, რომ თუკი ისინი აქციაზე გასვლას გაბედავდნენ, მათ უსასტიკესად დასჯიდნენ”.

სიუჟეტის ავტორის შეფასებით, გიორგი რურუა ახლა მათთვის არის პოლიტპატიმარი, “ვინც ასეთივე მეთოდებით უსწორდებოდა ყველას, ვისთვისაც მათი პოლიტიკა მიუღებელი იყო”. “ახლა, სააკაშვილის კლასტერისთვის საარჩევნო სისტემის ცვლილების ბედიც და დემოკრატიაც სწორედ კრიმინალური წარსულის მქონე გიორგი რურუას თავისუფლებაზე გადის”, - დასძენს იგი.

ვრცელი სიუჟეტიდან ვერ მივიღეთ პასუხი კითხვაზე, თუ რა კავშირი აქვს გიორგი რურუას წარსულ საქმიანობას მის ამჟამინდელ პატიმრობასთან და რა საერთო ხაზი აერთიანებდა მის ძველ ისტორიას ამჟამინდელ ვითარებასთან. გაუგებარია რატომ გადაწყვიტა არხმა პირის წარსული “დანაშაულების” არსებულ რეალობასთან დაკავშირება, მაშინ როდესაც ამ ორ მოცემულობას შორის რაიმე ტიპის კვეთა და მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი შემოთავაზებულ სიუჟეტში არ იკვეთებოდა.

“იმედმა” თემაზე იმავე შინაარსის სიუჟეტები მოამზადა 18, 24 და 28 ივნისსაც.

გიორგი რურუას დისკრედიტაციის მცდელობას კამპანიური ხასიათი ჰქონდა ონლაინ მედიის ნაწილშიც. მაგალითად, გამოცემები: “მარშალპრესი”, “კვირა.ჯი”, “თვალსაზრისი” და “რეპორტიორი” რურუას “კრიმინალური წარსულით” განსაკუთრებით მას შემდეგ დაინტერესდნენ, რაც ოპოზიციამ 8 მარტის შეთანხმების ფარგლებში მისი გათავისუფლება მოითხოვა და “ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ” და “ევროპულმა საქართველომ” ამ მიზეზით საკონსტიტუციო ცვლილებებს მხარი არ დაუჭირეს.

“კრიმინალი ჟორჟიკა”, “საერთაშორისო ნაძირალა”, “სერიული მკვლელი”, “მაფიოზი”, - ეს არასრული ჩამონათვალია იმ ეპითეტებისა, რომლითაც გიორგი რურუას დახასიათება ზემოთ ჩამოთვლილ გამოცემებს მასალების სათაურებშივე გამოჰქონდათ.

მსგავსი მძიმე ბრალდებების გაჟღერებისას, “მარშალპრესი”, “კვირა.ჯი”, “თვალსაზრისი” და “რეპორტიორი”, ძირითადად, მთავრობის წევრების განცხადებებს ანდა ფეისბუქ მომხმარებლების სტატუსებს ეყრდნობოდნენ. გამოცემები, ასევე, ახალ ამბად აქვეყნებდნენ „ქართული ოცნების“ კონსულტანტის, მუსიკოსის, ექსპერტისა თუ ჟურნალისტის სტატუსით მოყვანილი პირების ფეისბუქ პოსტებს.

მაგალითად, ინტერესდებოდნენ თუ რას ფიქრობს და რას პოსტავს ფეისბუქზე გიორგი რურუას შესახებ ვინმე ნიკოლოზ მჭედლიშვილი, სოფო ზარანდია, ზაზა კევლიშვილი, დიტო ჩუბინიძე, ლაშა ნაცვლიშვილი თუ სხვა. ეს პირები, ძირითადად, ავრცელებდნენ დაუდასტურებელ, მძიმე ბრალდებებს გიორგი რურუას წინააღმდეგ, პირდაპირ აკავშირებდნენ სხვადასხვა მკვლელობებთან და რურუას მხარდაჭერის გამო აკრიტიკებდნენ “ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასა” და “ევროპულ საქართველოს”.

გარდა მომხმარებლების ფეისბუქ პოსტების გამოქვეყნებისა, მაგალითად, “რეპორტიორი”, საკუთარ პლატფორმაზე ტელეკომპანია “იმედის” მიერ მომზადებულ გიორგი რურუას მადისკრედიტირებელ სიუჟეტებსაც ავრცელებდა.

ზემოთ ჩამოთვლილმა გამოცემებმა გამოაქვეყნეს რურუას ამერიკიდან ექსტრადირების კადრებიც. აღნიშნული მედიასაშუალებებისთვის ვიდეომასალის წყაროც ტელეკომპანია “იმედი” იყო.

გიორგი რურუას სხვადასხვა დანაშაულებთან დაკავშირების ისტორიებიდან, გამოცემები ყველაზე აქტიურად წერდნენ ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის საქმეზე. აქვეყნებდნენ გიორგი და კონსტანტინე გამსახურდიას განცხადებებს და პირდაპირ ადანაშაულებდნენ გიორგი რურუას ზვიად გამსახურდიას მკვლელობაში. გამსახურდიას ოჯახის წევრებისა და ფეისბუქის მომხმარებლების განცხადებებიდან ყველაზე მძიმე ბრალდებები კი სათაურშივე გამოჰქონდათ. მაგალითად - “რურუასა და მისნაირი ბანდების ხელშეწყობით განხორციელდა ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის ორგანიზება და სისრულეში მოყვანა”, “არ შეიძლება გიყვარდეს ზვიადი და პოლიტპატიმრად აცხადებდე სერიულ მკვლელს გიორგი რურუას”, “გიორგი რურუა თავისი კრიმინალური წარსულით ამაყობს” და ა.შ.

გიორგი რურუას და ოპოზიციური პატიების მადისკრედიტირებელი შინაარსის მასალების კამპანიურად გავრცელებით, გამოცემები ნელ-ნელა აყალიბებდნენ ნარატივს, რომ “ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ” და “ევროპულმა საქართველომ” “კრიმინალის, სერიული მკვლელისა და დამნაშავის არგამოშვების გამო, საკონსტიტუციო ცვლილებებს მხარი არ დაუჭირა.

გიორგი რურუას შესახებ ამგვარი მასალების კამპანიური მომზადება, ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ ასეთი გაშუქების მიზანი ამ პირის შესახებ საზოგადოებრივი აზრის ერთი კონკრეტული მიმართულებით ჩმოყალიბებაა. კერძოდ, მომზდებული მასალების მიზანი მაყურებლისთვის იმის ჩვენებაა, რომ წარსულში “არაერთი დანაშაულის” ჩამდენი პირი ახლა“პოლიტპატიმრად” არ უნდა იყოს მიჩნეული და მის საქმესთან დაკავშირებით გამოძიების მისამართით დამატებითი კითხვები არ უნდა დაისვას, რადგანაც მისი წარსული გამოცდილება სრულიად საპირისპიროს ამბობს.

“ყველა იმ ბავშვისთვის, ვინც იყო ამ პროცესში ჩართული, ჩანს იმ კადრებში თუ არა, გაბლარულია თუ არა, არ აქვს ამას მნიშვნელობა, თავისთავად ამ კადრების გამოჩენა რაიმე ფორმით, ასეთი დოზით ტრიალი, ასეთი გადაცემების გაკეთება, პირველი - ზრდის რეტრავმატიზაციის რისკებს, მეორე - მოდის ძალიან დიდი აგრესია საზოგადოების მხრიდან მსხვერპლის მისამართით, ხდება მისი დადანაშაულება, რასაც შეიძლება ძალიან მძიმე შედეგი მოჰყვეს და მესამე, ეს არის მზა მასალა პედოფილებისთვის”, - ასე აფასებს ფსიქოლოგი მაია ცირამუა იმ რისკებს, რაც შეიძლება მოჰყვეს პორნოგრაფიის მსხვერპლი ბავშვების კადრების რაიმე ფორმით ჩვენებას საზოგადოებისთვის.

მაია ცირამუას ეს შეფასება ეკუთვნის ბავშვთა პორნოგრაფიის საქმეზე მომზადებულ სიუჟეტს, რომელიც რამდენიმე დღის წინ, ტელეკომპანია “მთავარი არხის” კვირის შემაჯამებელ გადაცემაში გავიდა. სიუჟეტი ქართველი მოზარდების პორნოგრაფიული შინაარსის ფოტოებისა და ვიდეოების ღია სივრცეში ხელმისაწვდომობას ეხებოდა. სიუჟეტს თანდართული ჰქონდა ამ ფაქტის ამსახველი კადრები, რომელზეც ბავშვების სახეების დასაფარად ე.წ. “ბლარი” იყო გამოყენებული, თუმცა, გარკვეულ შემთხვევებში, მსხვეპლი არასრულწლოვნების ახლობლებისთვის მათი ამოცნობა შესაძლებელი იყო. ამასთან, კადრში ჩანდა სავარაუდო დანაშაულის ერთ-ერთი ადგილიც და აღწერილი იყო გარემო.

მასალის გასვლისთანავე სოციალურ ქსელში მომხდარს დიდი განხილვა მოჰყვა. კრიტიკის პასუხად, სიუჟეტის ავტორმა და გადაცემის პროდიუსერმა, სოციალურ ქსელშივე განაცხადეს, რომ მათი მიზანი იყო ამ მასალით დახმარებოდნენ ბავშვებს, რომელთა კადრები დიდი ხანია ასე ვრცელდება და ისედაც უკვე ბევრმა ნახა. მათ არც კი განუხილავთ ვერსია, რომ ასეთი კადრები საერთოდ არ უნდა ყოფილიყო სიუჟეტში, ირწმუნებოდნენ, რომ ბავშვები “კარგად იყვნენ დაბლარული და მათი ამოცნობა შეუძლებელი იყო”.

“თუ ჩვენი ამოცანაა, რომ სახელმწიფომ გამოიძიოს ეს საქმე და გაქრეს ეს საშინელი კადრები ინტერნეტ სივრციდან, მაშინ ჩვენ თვითონ რატომ ვუწყობთ ხელს ამ კადრების თუნდაც დაბლარული ფორმით გავრცელებას? 1%-იც რომ არსებობდეს რისკი იმისა, რომ ვიღაც ამ ბავშვს ამოიცნობს, და ყველაზე უფრო მტკივნეული, თავად ბავშვი ამოიცნობს თავის თავს, იქ უკვე ყველაფერი მთავრდება”, - ამბობს მაია ცირამუა.

მისივე თქმით, როდესაც ვიცით, რომ ბავშვთა პორნოგრაფიის კადრები ინტერნეტსივრცეში არსებობს და სახელმწიფო ამაზე არ რეაგირებს, მედიამ ამაზე უნდა ილაპარაკოს, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორ გააკეთებს ამას.

“როდესაც გვეკამათებიან [მასალის ავტორები], გვეუბნებიან, რომ სახეები დაბლარულია და არ ჩანს. რისკი რა არის?! ის თემი, სადაც ეს შემთხვევა მოხდა, არის პატარა, ამ ამბის შესახებ ყველა საქმის კურსშია და ამ ადამიანებისთვის ცხადი და გასაგებია ვისზეა საუბარი და რა პროცესში მიიღეს ამ ადამიანებმა მონაწილეობა. აქამდე შეიძლება ზედაპირული წარმოდგენა ჰქონდათ, მაგრამ ახლა დეტალურად არიან ინფორმირებული, იმიტომ რომ იქ იყო ასეთი კადრები. შეიძლებაა მე ვერ ვიცნო მსხვერპლი, მაგრამ მას აუცილებლად იცნობს თავისი თანაკლასელი, მეზობელი, ის ადამიანი, ვინც იცის, ვინ იყო ამ პროცესში ჩართული. ეს მათთვის ძალიან სერიოზულ პრობლემებთან შეიძლება იყოს დაკავშირებული და თვითონ ბავშვისთვის, ყველაზე მაღალი რისკი რაც არის, ეს არის რეტრავმატიზაციის რისკი”.

რეტრავმატიზაციის რისკი არ არის ერთადერთი, რაც მაია ცირამუას აზრით, ასეთ შემთხვევაში არსებობს. ცირამუა ამბობს, რომ ადევნებდა თვალს როგორი დისკუსია დაიწყო სოციალურ ქსელში და როგორ ამუშავდა მანქანა, რომელმაც მთავარ დამნაშავეებად ისევ მსხვერპლები აქცია:

“არაერთი მოსაზრება წავიკითხე ამასთან დაკავშირებით, რომ ეს ბავშვია ისევ დამნაშავე. არ იცოდა რას აკეთებდა?! შეიკრა მთელი ჯაჭვი და კიდევ სხვა ტიპის ძალადობის მსხვერპლებად გადავაქციეთ ეს ბავშვები”.

და ამას გარდა, ცირამუა კიდევ ერთ პრობლემაზე ამახვილებს ყურადღებას:

“მრავალმხრივ პრობლემურია ასეთი ჩვენება. რამდენად კარგად დაბლარულია ეს კადრები, ამას არ აქვს მნიშვნელობა, იმიტომ რომ ამით, ფაქტობრივად, მათ მასალა დადეს, მოდი ასე ვთქვათ, პედოფილებისთვის, აღარ სჭირდებათ მათ ძებნა. ყველა მხრიდან, რა მხრიდანაც არ უნდა შევხედოთ ამ ამბავს, ეს იყო ძალიან სერიოზული დარღვევა და ძალიან მაღალი რისკის შემცველი ამ ბავშვების ფსიქო-ემოციური მდგომარეობისთვის, მათდამი საზოგადოების დამოკიდებულების კუთხით. ამ ბავშვებს წავართვით შანსი, რომ ნდობა გაუჩნდეთ ადამიანების მიმართ. იმიტომ რომ ეს ტალღა, რისხვა, ისევ წავიდა ამ ბავშვების მისამართით და არა იქით, საითაც უნდა წასულიყო”.

სიუჟეტის გასვლისთანავე საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ არხს მოუწოდა ამოეღო აღნიშული სიუჟეტი გავრცელების ყველა შესაძლო პლატფორმიდან. ასევე მოუწოდა ყველა მედიასაშუალებას არ გაევრცელებინათ მსგავსი, ბავშვთა ინტერესების დამაზიანებელი ვიდეო კადრები.

“მედიის ვალდებულებაა, თავიდან აიცილოს ბავშვის რეტრავმირება და არ გაახსენოს მას ამბავი, რომელიც ნეგატიურ ემოციებთანაა დაკავშირებული. გამონაკლის შემთხვევად მიიჩნევა რედაქციის დასაბუთება და საჯარო ინტერესი, რასაც “მთავარი არხის” ეთერში გასული სიუჟეტის შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია”, - ვკითხულობთ ქარტიის განცხადებაში.

მიუხედავად ამ განცხადებისა და საზოგადოების კრიტიკისა, ამ შემთხვევიდან ორი დღის შემდეგ, ამავე არხზე დაანონსდა, რომ ბავშვთა პორნოგრაფიის საქმეზე იქნებოდა გადაცემა “ნანუკას შოუ”, რომელშიც საქმის დეტალებზე სტუმარი თავად ილაპარაკებდა. გადაცემის სტუმარი სრულწლოვანი უნდა ყოფილიყო, თუმცა, მაია ცირამუა ამბობს, რომ ამას არ აქვს მნიშვნელობა.

“ეს უარესია”, - ამბობს მაია ცირამუა, რომელიც ფიქრობს, რომ ადამიანის პირადი ტრაგედიიდან შოუს გაკეთება, სულ ცოტა ძალიან დაბალი სტანდარტია, - “საერთოდ გაუგებარია ჩემთვის, რატომ შეიძლება ამას ადამიანი აკეთებდეს. კიდევ ერთხელ, ასეთი ამბების გახსენება ნებისმიერი ფორმით, არის მაღალი რეტრავმატიზაციის რისკი მონაწილე პირებითვის და ხაზგასმით ვამბობ, ასეთი გადაცემებით, ასეთი სიუჟეტებით, ჩვენ ამ ადამიანებს ვწირავთ განკითხვისთვის, იმ საზოგადოებაში, სადაც მსხვერპლია ყოევლთვის დამნაშავე, ვაგდებთ ძალიან მძიმე სიტუაციაში და უნდა ვიფიქროთ შედეგზე - უნდა ვივარაუდოთ, რომ ეს კარგ შედეგზე ვერ გაგვიყვანს, იმიტომ, რომ რეტრავმატიზაციის გარდა, ეს ბავშვები ხდებიან ბულინგის, სექსტინგის მსხვერპლი”.

23 ივნისის გვიან საღამოს, სიუჟეტის გასვლიდან ორი დღის შემდეგ, მომხდარს არხის გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია გამოეხმაურა, ბოდიში მოიხადა და თქვა, რომ “მთავარმა არხმა” მძიმე შეცდომა დაუშვა.



იმავე დღეს, გვიან, მას შემდეგ, რაც კრიტიკა მიიღო “ნანუკას შოუს” ანონსმა, სოციალურ ქსელში გამოეხმაურა საქმეს გადაცემის ავტორიც და თქვა, რომ “მაყურებლის ნაწილმა ვერ გაიგო, რომ მათ სტუმარს კავშირი არ ჰქონდა ამავე არხზე გასულ რეპორტაჟთან”.

“არსებობს ორი ფოტოგრაფის საქმე. აქედან ერთის საქმეა არასრულწლოვნების თემა და მეორე საქმეზე დაკავებულია დედა-შვილი. სწორედ მეორე საქმის დეტალებზე დაავანონსეთ სტუმარი, რომელიც ფიქრობს რომ მის დას და დედას, ბრალი არასწორად წაუყენეს. გოგო სრულწლოვანია, თუმცა მის გამოჩენას ისედაც არ ვაპირებდით”.

ამავე სტატუსის თანახმად, მათ გვიან გაიგეს, რომ არასრულწლოვნების ფოტოები ჯერ კიდევ ხელმისაწვდომია. “გვითხრეს რომ ამ საქმის ნებისმიერი შინაარსით გაცოცხლება ფოტოების აქტუალურობას ისევ დღის წესრიგში დააყენებს. ამიტომ, გადავწყვიტე დროებით, ვიდრე მასალები არ წაიშლება გადავდო გადაცემა”.



24 ივნისის მდგომარეობით, არც კვირის შემაჯამებელ გადაცემაში გასული სიუჟეტი და არც ნანუკას შოუს ანონსი ინტერნეტ სივრცეში აღარ იძებნება.