პანდემიამ ჯავახეთში თითქმის ყველა სფერო დააზარალა და ერთ-ერთი ასეთი არის სოფლის მეურნეობა, რაც უდიდეს პრობლემას წარმოადგენს მოსახლეობისთვის.

ადგილობრივები ჩივიან, რომ გაუფასურებული ლარის, გაძვირებული პროდუქტებისა და საწვავის ფონზე, გლეხების მიერ მოწეული მოსავლის ფასი სულ უფრო და უფრო მცირდება. კოვიდ 19-ის მიერ გამოწვეულმა კრიზისმა ისედაც რთული ეკონომიკური მდგომარეობა რეგიონში ახლა კიდევ უფრო დაამძიმა. ახალციხიდან დაახლოებით ათ კილომეტრში მდებარეობს სოფელი ვალე, სადაც ადგილობრივები ძირითადად კომბოსტოს, ჭარხლისა და კარტოფილის მოყვანით ირჩენენ თავს.

ტონობით მოწეულ მოსავალს საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში ყიდიან და წლიდან წლამდე თავი ასე გააქვთ. თუმცა პანდემიის გამო ჩაკეტილმა საზღვრებმა და, მოგეხსენებათ, კომენდანტის საათმა გლეხები სახლში დატოვა. კომენდანტის საათი ერთერთი გამოწვევაა მათთვის, ვინც სოფელში ცხოვრობს. თუ ადრე მოსავალი გასაყიდად ქვეყნის სხვა ქალაქებში მიჰქონდათ, ახლა გადაადგილების შეზღუდვის გამო კრიზისიდან გამოსავლის ერთადერთი გზაც ჩაიკეტა.

ვალეს მკვიდრი, გურამ გოზალიშვილი, მეცხრე არხთან აცხადებს, რომ წლების განმავლობაში კურატორობდა თანასოფლელებსა და მყიდველებს შორის ურთიერთობას, თუმცა ახლა ამბობს, რომ წელს ჭარბი მოსავალი მოვიდა და ჯამში მოსახლეობის მოსავალმა დაახლოებით 40 ათასი ტონა შეადგინა. ვალელებმა მოსავლის მხოლოდ 60 პროცენტამდე რეალიზაცია შეძლეს, დარჩენილ ტონობით გაფუჭებულ პროდუქტს კი ყრიან ან, უკეთეს შემთხვევაში, პირუტყვს აჭმევენ.

ვალეში გლეხებს კარტოფილის გარდა, კომბოსტოც უფუჭდებათ. ეს კიდევ ერთი პრობლემაა, რომელიც დღესდღეობით აწუხებთ მათ.

სხვა გაძვირებული პროდუქტის მიუხედავად, ფერმერები იძულებულები არიან ერთი კილოგრამი კომბოსტო 8 თეთრად, ხოლო კარტოფილი 30 თეთრად გაყიდონ, რათა ბაზრიდან ისევ სახლში წაღება არ მოუწიოთ.

შექმნილ ვითარებას სავალალოს უწოდებენ სპეციალისტები. სასოფლო საკონსულტაციო ცენტრის ხელმძღვანელი გურამ ჯინჭველაძე ამბობს, რომ ბოლო წლების შრომა პრაქტიკულად წყალში გადაიყარა, რადგან პანდემიამდე ხდებოდა ისე, რომ ერთ ოჯახს მხოლოდ კომბოსტო, მეორეს კარტოფილი ან მესამეს მხოლოდ ჭარხალი მოეყვანა.

ჭარბი მოსავალი და რეალიზაციის პრობლემა სამცხის გარდა ჯავახეთსაც აწუხებს. ახალქალაქისა და ნინოწმინდის სოფლების მოსახლეობა ბოლო პერიოდში განსაკუთრებით ხშირად ჩივის, რომ ტონობით კარტოფილი უფუჭდებათ და მის გაყიდვას ვეღარ ახერხებენ.

ჩაკეტილი საზღვრების გამო, სოფლის მაცხოვრებლები მეზობელ ქვეყნებში სამუშაოდ ვეღარ წავიდნენ. ყველამ მიწა დაამუშავა და კარტოფილი დათესა. მოსახლეობას კორონავირუსის კი არა, ამ შემთხვევაში ჭარბი მოსავლის მიუხედავად, სიღარიბის უფრო ეშინია, როგორც თვითონ ადგილობრივები გვიცხადებენ. ახალქალაქის მერი კი აცხადებს, რომ მოსახლეობას 40 ათასამდე ტონა კარტოფილი აქვს ამ დროს და რეალიზაცია რომ უჭირთ ამის შესახებ არამხოლოდ მათ, არამედ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსაც შეატყობინეს.

მოგეხსენებათ წელს საქართველოში უცხოეთიდან სამ მილიონ დოლარამდე ღირებულების კარტოფილის იმპორტი განხორციელდა. მოსახლეობის პროტესტსაც ეს ფაქტი კიდევ უფრო ამძიმებს და კიდევ უფრო იწვევს. ისინი ამბობენ, რომ პანდემიამ მათ ჭარბი მოსავალი, შემცირებული შემოსავალი და დაკარგული სახსრები დაუტოვა.

სამწუხაროდ, საზოგადოებაში გავრცელებულია ვაქცინის მიმართ უნდობლობა და, მე ვფიქრობ, რომ აუცილებელია მედიის მიერ ვაქცინაციის პროცესის შესახებ სწორი ინფორმაციის, გზავნილებისა და სიახლეების გავრცელება.

კოვიდ-19-ისა და ვაქცინაციის შესახებ მეტი ამომწურავი ინფორმაცია და ახალი ამბავი უნდა გაავრცელოს მედიამ ყველასთვის გასაგებ ენაზე. სამწუხაროა, რომ საეჭვო და მცდარი ინფორმაცია, რომელიც იოლად ხელმისაწვდომია, უფრო სწრაფად ვრცელდება.



მოქალაქეები ვინც უკვე აიცრა, რადიო “ათინათან” ჰყვებიან, რომ ვაქცინის გაკეთებაზე გადაწყვეტილების მიღება მათთვის არ იყო მარტივი, თუმცა ძალიან ბევრი ფიქრის, სხვადასხვა აზრის, რეკომენდაციის მოსმენის შემდეგ მათ მიიჩნიეს, რომ ეს აცრა აუცილებელია მათთვის და სხვისი ჯანმრთელობისთვის.

მათ კარგად აქვთ გააზრებული, რომ კოვიდისგან თავის არიდება მხოლოდ ვაქცინაციით მოხდება. სხვათაშორის, საზოგადოებაში მუსირებს ასეთი მიდგომაც: თუ ვინმემ გაიკეთა ვაქცინა, ჰგონიათ რომ სამსახურმა აიძულა.

ის ადამიანი რაღაცნაირად აიძულეს, რომ გააკეთებინეს, და არა თავისი სურვილით მოხდა ეს ყველაფერი. თავიდანვე ზუგდიდის რეფერალურ ჰოსპიტალში კვირაში ოთხი დღის მანძილზე იყო შესაძლებელი ვაქცინა გაეკეთებინა მსურველს. თუმცა ნაკლები იყო მსურველი და დღეები შეამცირეს. ამჯერად ორჯერ არის შესაძლებელი ვაქცინაცია. საშუალოდ კვირაში მთელი სამეგრელოს მასშტაბით 40-მდე ადამიანი იცრება.

ზუგდიდში რომ გააჩეროთ მოქალაქეები, 60-65 წელს ზემოთ მოქალაქეებს, ნაკლებად აქვთ ინფორმაცია, თუ როგორ უნდა დარეგისტრიდნენ, რომელი ვაქცინები არის ხელმისაწვდომი, სად უნდა აიცრან. 20 მაისიდან ზუგდიდის რეფერალურ ჰოსპიტალში კორონავირუსის წინააღმდეგ სინოფარმის ვაქცინით ვაქცინაცია იწყება და რეფერალური ჰოსპიტალის დირექტორმა გვითხრა ჩვენ საუბარში, რომ უკვე შეინიშნება აქტიურობა ვაქცინაციაზე რეგისტრირებული ადამიანების.

რაც შეეხება აღდგომის ამბებს. აღდგომის ღამეს ეკლესიაში მრევლი საკმაოდ იყო. ვერ ვიტყვი, რომ დისტანციები იყო დაცული და პირბადეები სწორად ეკეთათ. მიუხედავად იმისა, რომ ეკლესიის გარე პერიმეტრზე ხმის გამაძლიერებლები იყო, ხალხი მაინც შიგნით ცდილობდა შესვლას. დისტანცია არ იყო დაცული. სასაფლაოების ტერიტორიაზე შეზღუდვების დარღვევის შემთხვევები არ დაფიქსირებულა. პოლიცია სასაფლაომდე მისასვლელ გზებს და დაწესებული რეგულაციების აღსრულებას დილიდან საღამომდე აკონტროლებდა.

ჩვენ ვცდილობთ, რომ მეტი პოზიტიური ინფორმაცია გავაშუქოთ, ადამიანები ჩავწეროთ, ვინც ვაქცინა გაიკეთა. მეტი ამომწურავი ინფორმაცია გავაცნოთ ადამიანებს და მერე თვითონ გადაწყვიტონ, თვითონ ჰქონდეთ მათ არჩევანის უფლება.

ცხოვრება კოვიდთან ერთად ადვილი არ აღმოჩნდა შიდა ქართლისთვის. მე ვარ ელიზა ქრისტესიაშვილი, შიდა ქართლის საინფორმაციო ცენტრის ჟურნალისტი. ვისაუბრებ იმაზე, რასაც ჩვენი მედიასაშუალება აქტიურად აშუქებს ხოლმე პანდემიის პირობებში.


ესენი არიან ადამიანები, რომლებსაც ყველაზე მეტად სჭირდებათ სხვისი მზრუნველობა. ზოგი მათგანი მარტოხელაა, ზოგს შორს ჰყავს ოჯახი, ზოგიერთი კი იქით უვლის ოჯახს. ეს ადამიანები ყოველდღე იბრძვიან არსებობისთვის და ზოგჯერ უსახლკაროდ, უსახსროდ დარჩენილი დიდი ოჯახების ერთადერთი საყრდენი თვითონ არიან ხოლმე.

ამ შემთხვევაში მინდა მოგიყვეთ ერთ ქალბატონზე, რომელიც ხაშურში ცხოვრობს. ცხოვრობს შვილთან, სიძესთან და სამ მცირეწლოვან შვილიშვილთან ერთად. სახლი, სადაც ცხოვრობენ, არ არის მათი სახლი. ისინი მარტოხელა ნათესავმა შეიფარა.

ეს ქალბატონი 61 წლის არის ის ყოველდღე ფეხით მიდის ხაშურის უფასო სასადილოში, რომელიც 40 წუთის სავალზეა და ფეხით ბრუნდება უკან. ეს ქალბატონი არ თაკილობს არანაირ სამუშაოს. დადის ნახირში, ბარავს, თოხნის. როგორც ის გვიყვება, ყველაზე ცუდი არის ის, რომ სწორედ პანდემიის გამო, იმ მცირედი შემოსავლით რაც მას აქვს, ვეღარაფერს ყიდულობს. ამ შემთხვევაში გულისხმობს საკვებ პროდუქტებს, რომლის ფასიც ძალიან არის გაზრდილი, განსაკუთრებით, აი, ასეთი გაჭირვებული ადამიანებისთვის.

მსგავსი პრობლემებით უამრავი ადამიანია, სამწუხაროდ. მე ვნახე ბავშვები, რომლებიც ავად არიან და მშობლები წამლებს ვერ ყიდულობენ. ვნახე 13 წლის ბიჭი, რომელიც სკოლაში არ წავიდა იმიტომ, რომ ქურთუკი დაუპატარავდა და რცხვენია თანატოლების, რომელიც ფიქრობს, რომ დასცინებენ და კიდევ უამრავი ასეთი შემიძლია რომ გავიხსენო.

შიდა ქართლში პანდემიის მხრივ მძიმე მდგომარეობა იყო კასპის მუნიციპალიტეტში. იყო სამი სოფელი, რომელშიც ეპიდემიამ იფეთქა. ესენია სამთავისი, იგოეთი და ქვემო ჭალა. სხვათა შორის, ქვემო ჭალა არის გამყოფი ხაზის მიმდებარე სოფელი. 25 მარტიდან დღემდე ამ ერთ სოფელში ასზე მეტი ადამიანი დაინფიცირდა.

სამწუხაროდ, ორი ადამიანი გარდაიცვალა. სწორედ გარდაცვლილი მამაკაცის მეუღლე, რომელიც ქვემო ჭალის მკვიდრია, გვესაუბრა სავარაუდო მიზეზზე, თუ რატომ მოხდა კასპის მუნიციპალიტეტში ასეთი ეპიდაფეთქება და როგორ გავრცელდა ვირუსი ასე სწრაფად. მისი თქმით, სამთავისის ეკლესიის მრევლი მოსალოცად წავიდა თელათგორში. აქ აღინიშნება ხოლმე თევდორობა, რომლის მოსალოცადაც წავიდა მეუფე თავის მრევლთან ერთად. ეს მრევლი, როგორც ეს ქალბატონი იხსენებს, იქნებოდა დაახლოებით ორასი ადამიანი. ამიტომ ვირუსი ძალიან სწრაფად გავრცელდაო. სხვათაშორის დაუდასტურდა მეუფესაც, მგალობლებსაც და სამთავისის მონასტრის მონაზვნებსაც. რაც შეეხება ეპარქიის პოზიციას, ისინი ამბობენ, რომ ეპარქია იცავს ყველა რეკომენდაციას, რაც არის გაცემული და ისინი არ მიიჩნევენ, რომ არიან პირველწყარო ამ ეპიდაფეთქების.

აუცილებლად უნდა ვთქვათ, როგორ მიმდინარეობს ვაქცინაციის პროცესი შიდა ქართლში. გეტყვით, რომ აქტივობა არის ძალიან დაბალი.

ამას ართულებს ისიც, რომ ჩვენთან არის მხოლოდ ასტრა-ზენეკას ვაქცინა ხელმისაწვდომი. ვისაც სურდა აცრა, მაგრამ არ სურდა ასტრა-ზენეკათი აცრილიყვნენ, ასეთი ადამიანები აიცრნენ ფაიზერით ქუთაისსა და თბილისში. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ, სამწუხაროდ, ყველას არ ჰქონდა იმის შესაძლებლობა, რომ წასულიყვნენ ქუთაისსა და თბილისში. ამიტომ საკმაოდ ბევრია ისეთი ადამიანი, რომელთაც სურთ აცრა, მაგრამ არა ასტრა-ზენეკას ვაქცინით. ესეც ძალიან ართულებს ეპიდმდგომარეობას ჩვენს რეგიონში.

მოგესალმებით, მე ეკა ნოზაძე ვარ, ტელეკომპანია “ბორჯომის” ჟურნალისტი. დღეს მოგიყვებით ჩვენს ქალაქში, ბორჯომში, დაწყებულ და შეჩერებულ ვაქცინაციის პროცესზე. შესაბამისად, იმ გამოწვევებზე, რომლის წინაშეც ადგილობრივი მოსახლეობა აღმოჩნდა.



ბორჯომში ვაქცინაცია 18 მარტს დაიწყო და ამავე დღეს დასრულდა. იმუნიზაციის მსურველებზე ნეგატიურად იმოქმედა იმავე დღეს ახალციხეში მომხდარმა ძალიან მძიმე ამბავმა და პორტალზეც, შესაბამისად, აღარავინ დარეგისტრირდა, ჯანდაცვის სამინისტრომ კი ვაქცინა სამედიცინო ცენტრიდან საერთოდ გაიტანა.

ტელეკომპანია “ბორჯომის” ფეისბუქ გვერდზე ჩვენ გამოკითხვა გავაკეთეთ. გვაინტერესებდა განწყობები ადგილობრივი მოსახლეობის: სურთ თუ არა აცრის გაკეთება ადგილობრივებს, რასაც მოსახლეობის მხრიდან არაერთგვაროვანი რეაქცია და გამოხმაურება მოჰყვა, რასაც, ბუნებრივია, ველოდით. ვერ ვიტყვი, რომ უმრავლესობის პასუხი დადებითი იყო, და აქ კიდევ ერთი პრობლემა არაინფორმირებულობაა, განსაკუთრებით, ალბათ, რეგიონებში.

მაგრამ ვისაც ჰქონდა სურვილი ვაქცინაციის, ვინც მიუხედავად არსებული ძალიან მწირი ინფორმაციისა, მაინც გადაწყვიტა გაეკეთებინა კოვიდის საწინააღმდეგო ვაქცინა, მისთვის გაჩნდა ახალი გამოწვევა: სად გაიკეთოს ვაქცინა ანუ სად დარეგისტრირდეს.

ბორჯომთან გეოგრაფიულად ყველაზე ახლომდებარე ქალაქებიდან, ახალციხეში ასევე შეწყდა იმუნიზაციის პროცესი. ხაშურში მიმდინარეობს, თუმცა აქ არ არის არჩევანის საშუალება წარმოდგენილ ვაქცინებს შორის.

ამიტომ რჩება თბილისი და, წარმოიდგინეთ თქვენ 65 წელს გადაცილებული ადამიანები, რომლებიც დამოუკიდებლად იმუნიზაციის პორტალზეც კი ვერ რეგისტრირდებიან, რომლებსაც არ აქვთ საკუთარი ტრანსპორტი, როგორ უნდა იმგზავროს საზოგადოებრივი ტრანსპორტით, გაიკეთოს ვაქცინა და იმავე დღეს დაბრუნდეს უკან. მე პირადად ვესაუბრე ადამიანებს, რომლებმაც გამოთქვეს მზაობა გაიკეთონ ვაქცინა.

მათი ასაკი არის დაახლოებით 70, 80, 85 წელი. მაგრამ აღმოჩდნენ დილემის წინაშე: სად და რა საშუალებით. წარმოიდგინეთ ბორჯომში, მაღალმთიან სოფლებში მცხოვრებლები, რომლებსაც მხოლოდ ბორჯომამდე ჩამოსასვლელად და უკან დასაბრუნებლად სჭირდებათ ერთი დღე.

როგორ წავლენ ასაცრელად დედაქალაში ან, თუნდაც, ყველაზე ახლომდებარე ხაშურის ჰოსპიტალში. ადმინისტრირების თვალსაზრისით, ბევრი პრობლემაა და, შესაბამისად, კითხვებით ჩვენ, რა თქმა უნდა, ჯანდაცვის სამინისტროს და დაავადებათა კონტორლის ეროვნულ ცენტრს მივმართეთ, მაგრამ, სამწუხაროდ, პასუხები ჩვენს კითხვებზე ვერ მივიღეთ. შესაბამისად, მოსახლეობასაც ვერ ვუთხარით როგორც მედიამ, ადგილობრივმა, როდის გაგრძელდება ვაქცინაციის პროცესი ბორჯომში ან გაგრძელდება თუ არა საერთოდ.

არადა, როგორც უკვე თავში ვთქვი, არაინფორმირებულობაა ყველაზე მთავარი გამოწვევა ჩვენს ქვეყანაში იმუნიზაციის პროცესში და, თუ ვამბობთ, რომ ვაქცინაციაა პანდემიის დასრულების გარანტი, მაშინ გამოდის რომ სახელმწიფო თავისი გადაწყვეტილებებით აფერხებს ისედაც ნელი ტემპით მიმდინარე იმუნიზაციის პროცესს.

საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების გადაწყვეტილებით, ოკუპირებული აფხაზეთის მცხოვრებლებისთვის ხუთდღიანი სავალდებულო კარანტინი მოიხსნა, თუმცა ენგურის ხიდზე გარკვეული შეზღუდვები მაინც რჩება.

რა შეზღუდვებია ეს და როგორ შეხვდნენ გალელები ამ დაგვიანებულ გადაწყვეტილებას, მოგიყვებით მე,  “ლაივპრესის” ჟურნალისტი. „აფხაზეთის რეგიონის მცხოვრებლებისთვის კარანტინი რომ გაუქმებულიყო, ამ გადაწყვეტილებამდე მისვლას, სამწუხაროდ, ადამიანების სიცოცხლე დასჭირდა”, - ამბობენ გალელები.

მდინარე ენგურში ოთხი მოქალაქის დაღუპვიდან ერთი კვირის თავზე ხელისუფლებამ გააუქმა კარანტინი, რასაც გალის მცხოვრებლები უკვე ერთი წელია ითხოვდნენ. ტრაგედიას სამოქალაქო აქტივისტების, არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენელთა საპროტესტო აქციები მოჰყვა.

საბოლოოდ კი, ხელისუფლებას მოუწია გადაეხედა საკუთარი მიდგომისთვის. თუმცა, ეს ოთხი ადამიანი არ ყოფილა პირველი მსხვერპლი მდინარე ენგურში. შარშან აგვისტოში ენგურში 70 წლამდე მამაკაცის ცხედარი გამოირიყა, რომელიც ზუგდიდში რამდენიმე თვის დაგროვილი პენსიის ასაღებად მოდიოდა.

ერთი თვის შემდეგ კი, უკვე საოკუპაციო ხაზის სიახლოვეს, სოფელ ხურჩაში, შუახნის მამაკაცი გარდაიცვალა მდინარე ენგურის გადმოცურვის შემდეგ. კიდევ დარჩა ერთი ნაბიჯი იმისთვის, რომ ენგურის ხიდზე გადაადგილება დაუბრუნდეს პანდემიამდე ნიშნულს. რას ნიშნავს ეს? იმას, რომ ენგურის ხიდი ჯერჯერობით ყველასთვის ღია არაა. აფხაზეთიდან სამეგრელოში გადმოსვლა შეუძლია ადამიანთა მხოლოდ გარკვეულ კატეგორიას. ესენი არიან პენსიონერები, ავადმყოფები და სპეციალური საშვის მქონე პირები.

ეს საშვი არის ერთთვიანი, სოხუმში გაიცემა და დაახლოებით 45 ლარი ღირს. აფხაზეთის ყველა მცხოვრებისთვის ხიდის გახსნის გადაწყვეტილება კი უკვე სოხუმმა უნდა მიიღოს.

გალელები “ლაივპრესთან” საუბარში ამბობენ, რომ მათთვის მთავარი დაბრკოლება მაინც სავალდებულო კარანტინი იყო. მათ ასე სჯერათ დღესაც, რომ შეძლებენ დანარჩენ საქართველოში გადმოსვლას უკვე კარანტინის მოხსნის შემდეგ. პენსიონერების, ავადმყოფების და საშვიანების გარდა, პრინციპში არც არავინ მიდიოდა ეგრეთ წოდებულ გამშვებ პუნქტთან, რადგან არავის ჰქონდა იმის იმედი, რომ გამოატარებდნენ.

ახლა კი აქვთ იმედი მოლაპარაკებების, თუნდაც თანხის სანაცვლოდ და გარკვეული დაშვებების, რომ გამოატარებენ პრობლემების გარეშე. რეალურად კი, 19 აპრილიდან, უკვე მას შემდეგ, რაც ოფიციალურად კარანტინის გაუქმების გადაწყვეტილება ძალაში შევა, გამოჩნდება ვინ შეძლებს ზუგდიდში გადმოსვლას, ადამიანთა რა კატეგორია, რა ასაკობრივი ჯგუფი და ა.შ. ანუ პრაქტიკაში როგორ გადაითარგმნება უკვე ეს შემსუბუქება.

კარანტინის მოხსნის გადაწყვეტილება გალელებს ერთის მხრივ ძალიან გაუხარდათ. სოციალურ ქსელში ულოცავდნენ ერთმანეთს ამ გადაწყვეტილებას და მადლობას ეუბნებოდნენ ახალგაზრდებს, ვინც გვერდში დაუდგა და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებთა ხმა უფრო ხმამაღლა გააგონა დანარჩენ საქართველოს, მაგრამ მეორე მხრივ, ამბობენ რომ ეს გადაწყვეტილება ძალიან ძვირი დაჯდა, ადამიანების სიცოცხლე.

მათ აქვთ სრულიად ლეგიტიმური კითხვები: მსხვერპლი რატომ გახდა საჭირო ამისთვის და ტრაგედია რატომ ვერ აირიდეს თავიდან? გალელები ახლა დე-ფაქტო ხელისუფლების გადაწყვეტილებას ელოდებიან, რომ ადმინისტრაციული საზღვარი ყველასთვის გახსნან, თუმცა ეს როდის მოხდება, ბუნებრივია არავინ იცის. მათი თქმით, ახლა ცენტრალურმა ხელისუფლებამ უნდა იმუშაოს აქტიურად სოხუმთან იმისთვის, რომ დაჩქარდეს ამ გადაწყვეტილების მიღება.

19 აპრილიდან კი, მოქალაქეებს ხუთდღიანი კარანტინის ნაცვლად, კორონავირუსზე სწრაფი ტესტებით შეამოწმებენ. ასევე ჩაერთვებიან ვაქცინაციის პროცესში ნებაყოფლობით. მათთვის შესაბამისი ამცრელი კაბინეტი საოკუპაციო საზღვრის სიახლოვეს, რუხის კლინიკაში იქნება. მანამდე კი, ტრაგედიის გამო თბილისმა და სოხუმმა თითი ერთმანეთისკენ გაიშვირეს.

როგორც ყოველთვის, ცენტრალურმა ხელისუფლებამ მომხდარში საოკუპაციო რეჟიმი დაადანაშაულა, სოხუმმა კი კარანტინზე გაამახვილა ყურადღება და გალელებს ურჩია, რომ “საქართველოში” მოსახვედრად მხოლოდ ენგურის ხიდით ისარგებლონ. აფხაზეთის მთავრობამ, ლეგიტიმურმა მთავრობამ, ჩვენთან საუბარში აღნიშნა, რომ ისინი დაეხმარნენ მდინარე ენგურში დაღუპულთა ოჯახებს და მათ საკმაოდ სოლიდური თანხა გადასცეს, თუმცა რა რაოდენობის თანხაზეა საუბარი, ეს არ დააკონკრეტეს ჩვენთან საუბარში.

ასევე ამბობენ, რომ კიდევ განაგრძობენ ამ დახმარებას ამ ოჯახებისთვის და ტრაგედიის პირისპირ მარტოს არ დატოვებენ.

 

მე ვარ თეკლე მორგოშია, საინფორმაციო სააგენტო “ქუთაისიპოსტის” ჟურნალისტი.

ჩვენი დღევანდელი საუბრის თემა გახლავთ კოვიდსაწინააღმდეგო ვაქცინაციის პროცესი საქართველოში, რომელიც შეიძლება ითქვას, სამწუხაროდ ჩავარდა. დღეის მონაცემებით 11 ათასი ადამიანი არის აცრილი, მაშინ როდესაც მთავრობის მიერ გაწერილი გეგმის მიხედვით, ოცი დღის განმავლობაში სულ მცირე აცრილი უნდა ყოფილიყო 60 ათასი ადამიანი. ძალიან დიდი სხვაობა არის, ხედავთ თქვენ 60 ათასსა და 11 ათასს შორის.

ეს მანიშნებელია იმის, რომ ვაქცინაცია არ შედგა, იმიტომ რომ მოსახლეობას არ მიაწოდეს ინფორმაცია.

ვაქცინაციის პროცესი არ ნიშნავს იმას, რომ ჩამოიტანო ვაქცინა, შეისყიდო, გადაიხადო, სესხად აღებული სხვადასხვა მსოფლიო ბანკებიდან. თანხა მილიონები გადაიხადო, ჩამოიტანო და უთხრა, რომ მოდით ახლა ვიწყებთ ვაქცინაციის პროცესს და აუცილებლად უნდა მოხვიდეთ.

მანამდე უნდა გაეკეთებინათ ეს მოსამზადებელი სამუშაოები. კოვიდსაწინააღმდეგო იმუნიზაციის ეროვნული გეგმა არც ისე ცუდად აქვს მთავრობას შემუშავებული, რომელიც იანვარში დაამტკიცეს მიმდინარე წლის, სადაც შავად თეთრზე წერია, რომ უნდა მოეხდინათ საზოგადოების ინფორმირებულობა. რამდენად მნიშვნელოვანი იყო პანდემიის დამარცხებაში ვაქცინაციის პროცესი, რა ვაქცინებს მიიღებდა საქართველო, რატომ უნდა გაგვეკეთებინა, რა შემცველობა ჰქონდა ამას. ზუსტად ეს ძალიან კარგად ჰქონდა გაწერილი საკოორდინაციო საბჭოს და ზოგადად მთავრობის მიერ შემუშავებულ ეროვნულ გეგმაში, თუმცა ვერ შესრულდა.

ჩვენ დავინტერესდით იყო თუ არა ამ პროცესში ჩართული ადგილობრივი მთავრობა. ვკითხეთ მერიას და მერიამ გვითხრა, რომ ამაში უნდა ყოფილიყო სამხარეო ადმინისტრაცია ჩართული, რადგან ის უშუალოდ კომუნიკაციაში იმყოფებოდა საკოორდინაციო საბჭოსთან.

გუბერნიას ვკითხეთ და გვითხრა, რომ დაავადებათა კონტროლის ცენტრია პასუხისმგებელი და ჩვენ არაფერ შუაში ვართ. როდესაც ვკითხე დაავადებათა კონტორლის ეროვნული ცენტრის დირექტორს ბატონ ამირან გამყრელიძეს, რატომ არ მოხდა მოსახლეობის ინფორმირებულობა, მან მითხრა რომ ხედავთ რამდენი ბუკლეტია დაბეჭდილი.

ეს ბუკლეტები არცერთ სამედიცინო დაწესებულებაში, ყოველ შემთხვევაში ქუთაისის სამედიცინო დაწესებულებაში, არცერთ მედპერსონალს და პაციენტს და არც იქ დასაქმებულ სხვა ადამიანს არ უნახავს თვალით. რომ ვკითხე როდის დაიწყეთ ეს ყველაფერი, დავიწყეთ მაშინ როცა მივიღეთ ეს ვაქცინა. და უფრო ადრე ხომ შეიძლებოდა დაწყება? იყო პასუხი, რომ ჩვენ აქამდე არ ვიცოდით გვექნებოდა თუ არა ვაქცინა.

თუკი ჩავარდება ვაქცინაციის ეროვნული გეგმა, გავივლით იმ გზას, რაც გავიარეთ 2020 წლის მარტში, აპრილში. ეს ნიშნავს იმას, რომ ეკონომიკა, რომელიც ისედაც ბოლო წლების განმავლობაში განსაკუთრებით არ იყო მყარი, ახლა მითუმეტეს არის ჩამოშლის ზღვარზე. ინფორმაციულ ვაკუუმშია საზოგადოება. ქუთაისში რომ გავაჩეროთ ადამიანი, ათიდან მხოლოდ ერთი იტყვის, რომ შეიძლება გავიკეთო. დანარჩენები ამბობენ, რომ არ აქვთ ამომწურავი ინფორმაცია ამ თემის ირგვლივ.

კორონავირუსის ვაქცინაციის პროცესი მარნეულის მუნიციპალიტეტში შეფერხებით მიმდინარეობს. სწორედ ამ თემასთან დაკავშირებით ვისაუბრებ მე. მე ვარ ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, სათემო რადიო მარნეულის ჟურნალისტი.

ჩვენ როგორც ჟურნალისტებს მივიჩნევთ, რომ გვაქვს ვალდებულება, რომ ვაქცინაციის პროცესზე აქტიურად ვისაუბროთ და აქტიურად გავაშუქოთ ეს პროცესი. ვცდილობთ, რომ ხალხს მივაწოდოთ ზუსტი ინფორმაცია, თუ რას ნიშნავს ზოგადად ვაქცინაცია, რატომ უნდა გაიკეთონ და რისთვის არის მნიშვნელოვანი და რატომ არის მათთვის პირველ რიგში მნიშვნელოვანი. მარნეულში შემოიტანეს 15 მარტს კორონავირუსის ათასი ვაქცინა.


17 მარტს უკვე დაიწყო ჯეოჰოსპიტალში ვაქცინაციის პროცესი. ერთ პაკეტში არის ათი დოზა ვაქცინის. როდესაც გაიხსნება ვაქცინა, ათ ადამიანს უნდა გაუკეთდეს. სხვა შემთხვევაში, დანარჩენი ფუჭდება. პირველ დღეს, ჩვეულ რეჟიმში ერთი შეკვრა გაიხსნა და 17 მარტს გაიკეთა ათმა სამედიცინო სფეროს წარმომადგენელმა ვაქცინა. უკვე 18 მარტს გაიკეთა მხოლოდ შვიდმა და სამი ვაქცინა გაფუჭდა, გადაყარეს. 18 მარტის შემდგომ მარნეულის მუნიციპალიტეტში არცერთ სამედიცინო სფეროს წარმომადგენელს არ გაუკეთებია ვაქცინა.

როგორც ჩვენ გვეუბნება იმ კლინიკის ხელმძღვანელი, სადაც კეთდება ვაქცინაცია, ამ დრომდე რეგისტრაცია სპეციალურ პორტალზე არავის გაუკეთებია. მარნეულის მუნიციპალიტეტში შეიძლება ითქვას, რომ სამედიცინო სფეროს წარმომადგენლები უკვე აღარ იკეთებენ ვაქცინას.

მარნეულში 65 წელს ზევით მოსახლეობაც უკვე დარეგისტრირდა. არ არის ბევრი, მაჩვენებელი არ არის დიდი, მაგრამ არის ერთეული შემთხვევები. მედდის გარდაცვალებამ, ამ სამწუხარო ფაქტმა, ძალიან დიდი ზეგავლენა მოახდინა ვაქცინაციის პროცესზე.

მარნეულის მოსახლეობა ძირითადად ინფორმაციას იღებს აზერბაიჯანულ ენაზე. მოსახლეობის უმეტესობა არის აზერბაიჯანულენოვანი. ისინი ინფორმაციას ძირითადად იღებენ უცხოური მედია საშუალებებიდან.

აზერბაიჯანული და თურქული მედია საშუალებებიდან. ჩვენის მხრივ, რადიოში ვცდილობთ ყოველდღიურად, რომ საქართველოში მიმდინარე პროცესები ვაჩვენოთ და მივაწოდოთ მათთვის გასაგებ ენაზე. შეიძლება ითქვას, რომ რადიოს ჩართულობა არ არის საკმარისი. ამ შემთხვევაში მიმაჩნია, რომ ინფორმაციის ნაკლებობაა მოსახლეობაში.

მოსახლეობამ კარგად არ იცის და არ აქვს გააზრებული თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ვაქცინაციის პროცესი. მე არ მახსენდება სახელმწიფოს მხრიდან ან აზერბაიჯანულ ან სომხურ ენაზე წარმოებული კამპანია. შეიძლება ითქვას, რომ ერთგვარი ვაკუუმია შექმნილი მუნიციპალიტეტში ინფორმაციული.

აქტიური კამპანია უნდა დაიწყოს. ვაქცინა ყველამ უნდა გაიკეთოს ჩემი აზრით, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში როცა მათ აქვთ გააზრებული თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ეს. სამწუხაროდ რასაც მე ვუყურებ, ადგილობრივი თვითმმართველობაც, ადგილობრივი მუნიციპალიტეტიც და ცენტრალურ დონეზეც ხელისუფლება არ ცდილობს იმის გაკეთებას, რომ მოსახლეობას ჰქონდეს სწორი და ამომწურავი ინფორმაცია.

"ადგილობრივები ხშირად საუბრობენ ყალბ ინფორმაციებზე, რომელიც უკავშირდება კორონავირუსის ვაქცინაციას. ბევრს არ სურს აცრა, რადგან ამბობენ რომ უარეს მდგომარეობაში აღმოჩნდებიან", - ბორის ღარსლიანი, ნინოწმინდის სათემო რადიოდან გვიყვება, რამდენად დიდია ჯავახეთში დეზინფორმაციის გავლენა ადგილობრივებზე.

პოდკასტი მომზადებულია მულტიმედია განათლების ცენტრის მიერ, სერიისთვის "ცხოვრება კოვიდთან ერთად".

 

წაიკითხეთ პოდკასტის ტექსტური ვერსია:

მე ვარ ბორის ღარსლიანი, ჟურნალისტი ქალაქ ნინოწმინდიდან. ვცხოვრობ ქალაქ ნინოწმინდაში. უკვე 10 წელია ნინოწმინდის სათემო “რადიო ნორ”-ში ვმუშაობ. დღეს კორონავირუსის თემაზე ვისაუბრებ, თუ რა სირთულეები შეგვიქმნა მუშაობის დროს. კორონავირუსის პიკის დროს გართულდა ის, რომ ხალხი დაინფიცირდა და მათ შორის ჩვენი თანამშრომლებიც. სულ რამდენიმე ჟურნალისტი მუშაობდა. მიუხედავად ამისა, ვცდილობდით არ გამოგვრჩენოდა ახალი ამბები და ინფორმაცია მიგვეწოდებინა მოსახლეობისთვის. შეიძლება ითქვას, რომ დღეში 24 საათს ვმუშაობდით, რათა მოსახლეობას ვირუსის შესახებ სრულყოფილი ინფორმაცია ჰქონოდა.

მოსახლეობის უმეტესობას სურდა სცოდნოდა, თუ რომელი რაიონიდან, სოფლიდან იყვნენ ინფიცირებულები და მათთან კონტაქტში მყოფი ადამიანები. მაგრამ ჯანდაცვის ადგილობრივი ცენტრიდან მხოლოდ ასეთ ინფორმაციას ვიღებდით: ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტში სულ 5 შემთხვევაა. მაგრამ კონკრეტული ინფორმაცია სოფლებისა და ქალაქების შესახებ ჩვენ არ გვქონდა. უფრო კონკრეტულ მონაცემებს ვერ ვიღებდით. შესაბამისად, ჩვენ ვერ ვაწვდიდით მოსახლეობას ინფორმაციას იმაზე თუ კონკრეტულად რომელ სოფლებში იყვნენ ინფიცირებულები.

პრობლემა ის არის, რომ ადგილობრივები ხშირად საუბრობენ ყალბ ინფორმაციებზე, რომელიც უკავშირდება კორონავირუსის ვაქცინაციას. ბევრს არ სურს აცრა, რადგან ამბობენ რომ უარეს მდგომარეობაში აღმოჩნდებიან. ახალციხის კლინიკაში მედდა აიცრა, რის შემდეგაც კომაში ჩავარდა. ამ ახალმა ამბავმა კიდევ უფრო დიდი გავლენა მოახდინა ხალხზე. თუკი მანამდე მოსახლეობის დაახლოებით 70% არ უნდოდა აცრა, ახლა ეს რიცხვი ნამდვილად გაიზრდება. მთავრობას არ უწარმოებია კამპანია იმის შესახებ, რომ ხალხს ჰქონოდა მეტი ინფორმაცია ვაქცინის შესახებ.

ჩვენ ხშირად ვხვდებით ხალხს და ვაწვდით სწორ ინფორმაციას კორონავირუსის შესახებ: რა კანონები არსებობს, რა არის სწორი და არასწორი, ვესაუბრებით ყალბ ინფორმაციაზე. რა თქმა უნდა, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ არ არის საკმარისი.

მართალია მოსახლეობას ინფორმაცია ჭირდება, მაგრამ რამდენიმე თვე მთლიანად დისტანციურად ვმუშაობდით. ხალხსაც და ჩვენც გვეშინოდა, რომ არ დავინფიცირებულიყავით. თუმცა დისტანციური მუშაობა არ არის ეფექტური და სრულყოფილი.

"უმეტესი ნაწილი მოსახლეობის არ აპირებს ვაქცინის გაკეთებას [პანკისში], რადგან აქვთ ცრუ წარმოდგენები ჭორების დონეზე: რომ ეს არის ცუდი, ხდება ჩვენი “დაჩიპვა”, კონტროლი და ძალიან დაბალია ნდობის მომენტი ვაქცინისადმი. ბევრს არც კი აქვს ინფორმაცია რა ვაქცინები არსებობს, რატომ უნდა გავიკეთოთ ... ეს კითხვები არსებობს, მაგრამ არ არსებობს პასუხები", - რამზან გორგიშვილი, პანკისის სათემო რადიოს ჟურნალისტი საუბრობს ჟურნალისტების როლზე, ვაქცინაციის პროცესში, მითუმეტეს იმ ფონზე, როდესაც სახელმწიფოს შესაბამისი საინფორმაციო კამპანია არ უწარმოებია.

პოდკასტი მომზადებულია მულტიმედია განათლების ცენტრის მიერ სერიისთვის "ცხოვრება კოვიდთან ერთად".

 

წაიკითხეთ პოდკასტის ტექსტური ვერსია:

მე ვარ რამზან გორგიშვილი პანკისის ხეობიდან. წარმოვადგენ პანკისის სათემო Radio Way-ს დღეს. მე ვისაუბრებ ჟურნალისტების როლზე, ჩვენს ერთგვარ მისიაზე რაც გვაკისრია პანდემიის პირობებში, ზოგადად, კორონავირუსთან და ვაქცინასთან დაკავშირებით მოსახლეობის ინფორმირების მიმართულებით.

პანდემიის პირობებში ჟურნალისტის მუშაობა რთული გახდა, გამომიდინარე იქიდან, რომ დისტანციურ მუშაობაზე გადასვლამ გარკვეულწილად ერთი პერიოდი შეგვიზღუდა ველზე მუშაობა. ძალიან მნიშვნელოვანია ადამიანებთან ურთიერთობა, მათთან კონტაქტი, ინტერვიუები, რესპოდენტების ჩაწერა, რაც შენი პროფესიული განვითარებისთვისაც და უფრო ხარისხიანი მასალის მისაღებად არის აუცილებელი.

გარდა ამისა, პანდემიის პირობებში ჟურნალისტებს დამატებითი მისია დაგვეკისრა: ეს არის მოსახლეობის ინფორმირება. მოსახლეობის ინფორმირება კოვიდთან დაკავშირებითაც და მოსახლეობის ინფორმირება ახლა, ამ ეტაპზე უკვე ვაქცინაციასთან დაკავშირებითაც.

ამ პერიოდში აქტუალურია ვაქცინაციის თემა. მსოფლიოს 114 ქვეყანაში უკვე მიმდინარეობს ვაქცინაცია. ყოველდღიურად 8 მილიონ ადამიანზე მეტი იცრება.

ადგილზე რასაც ვუყურებ, მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი არ აპირებს ვაქცინის გაკეთებას. საინფორმაციო კამპანია მთავრობას, ჯანდაცვის სამინისტროს დღემდე არ დაუწყია.

მაგალითად, ბოლო კვლევა იყო “ედისონ რისერჩის”, სადაც საუბარი იყო რომ მოსახლეობის 46% წინააღმდეგია ვაქცინის გაკეთების, 17% კი თავს იკავებდა. ეს იყო 5 თვის წინანდელი კვლევა.

ჩვენ მინი გამოკითხვა ჩავატარეთ პანკისის ხეობაში. სხვადასხვა ჯგუფები ჩავწერეთ. ესენი იყვნენ უხუცესები, მასწავლებლები, რიგითი ადამიანები, ადგილობრივი ექიმები. გამოიკვეთა რომ 5 თვის შემდეგაც იგივე დამოკიდებულება არსებობს საზოგადოებაში.

უმეტესი ნაწილი მოსახლეობის არ აპირებს ვაქცინის გაკეთებას, რადგან აქვთ ცრუ წარმოდგენები ჭორების დონეზე: რომ ეს არის ცუდი, ხდება ჩვენი “დაჩიპვა”, კონტროლი და ძალიან დაბალია ნდობის მომენტი ვაქცინისადმი.

ბევრს არც კი აქვს ინფორმაცია რა ვაქცინები არსებობს, რატომ უნდა გავიკეთოთ ვაქცინა, რა შეიძლება მოჰყვეს ამ ვაქცინის გაკეთებას, რატომ კეთდება ორი დოზა, შემცირდება თუ არა სიკვდილიანობა, ვიქნები თუ არა გადამტანი.

ანუ ეს კითხვები არსებობს, მაგრამ არ არსებობს პასუხები, რაც ძალიან დიდი პრობლემაა. სწორედ აქ იკვეთება მედიის და ზოგადად ჟურნალისტების როლი.

ჩვენ უნდა მოვახდინოთ საინფორმაციო კამპანია, რომელიც არ დაწყებულა დღემდე და ეს რა თქმა უნდა პრობლემაა და ამას შეიძლება კრიტიკულადაც მივუდგეთ, ზოგადად მთავრობის პოლიტიკას ამ მიმართულებით.

ჩვენ ვკისრულობთ ამ მისიას, რომ მოვახდინოთ მოსახლეობის ინფორმირება და მივაწოდოთ მათ პასუხები იმ კითხვებზე, რაც მათ გააჩნიათ. ეს რა თქმა უნდა ჩემთვისაც და ყველა ჟურნალისტისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და ორმაგად მნიშვნელოვანს ხდის: ჯერ ერთი, რომ თვითონ ვაქცინის თემაა მნიშვნელოვანი. მეორეს მხრივ, საინფორმაციო კამპანიის მიმართულებით.

"ჩვენს რეგიონში განსაკუთრებით ბევრი თვითდასაქმებული ახალციხესა და ბორჯომის მუნიციპალიტეტებშია. ადგილობრივები ტურისტების მომსახურების მიზნით შეძენილ ელექტრომობილებს, ე.წ ბაგებსა და კვადროციკლებს ყიდიან. აღნიშნული ტექნიკით უცხოელ ტურისტებს რეგიონში არსებულ ღირშესანიშნაობებს ათვალიერებინებდნენ. რადგან ბანკის სესხი ვერ დაფარეს, ნაწილმა ეს ტექნიკა გაყიდა", - ნუკა სტეფნაძე, SK news-ის ჟურნალისტი გვიამბობს როგორ შეცვალა პანდემიამ ადგილობრივების ცხოვრება სამცხე-ჯავახეთში. 

ნუკა ამბობს, რომ პანდემიამ ერთგვარი ზღვარი გაავლო მოსახლეობასა და ჟურნალისტებს შორისაც, რადგან ვირუსის შიშით ადგილობრივები ჟურნალისტებს ხშირად ეუბნებოდნენ უარს შეხვედრებსა და ინტერვიუებზე.




წაიკითხეთ პოდკასტის ტექსტური ვერსია:

დღეს ვისაუბრებ იმ პრობლემებზე, რომელიც პანდემიამ ჩვენს რეგიონში, სამცხე-ჯავახეთში შექმნა. კორონავირუსმა ახალი გამოწვევების წინაშე დაგვაყენა როგორც ჟურნალისტები, ისე ადგილობრივები.მე ვარ ნუკა სტეფნაძე ახალციხიდან, „სამხრეთის კარიბჭეს“ ჟურნალისტი. ჩვენთან დაიკეტა რესტორნები, სასტუმროები, მუშაობა შეაჩერეს მცირე საწარმოებმა, რის გამოც სამსახური დაკარგა ასობით ადამიანმა. ამ ყველაფერმა რეგიონის ეკონომიკაზე ძალიან ცუდად იმოქმედა. განსაკუთრებით რთულ მდგომარეობაში ის ობიექტები აღმოჩნდნენ, რომლებიც უცხოელ ტურისტებზე იყვნენ დამოკიდებულნი. მეპატრონეები ბანკის ვალებს ვეღარ იხდიან. ამის გამო ქონების გაყიდვაც კი უწევთ. ახალციხეში თქვენ თუ ჩამოხვალთ, ნახავთ სასტუმროებსა და კაფე–ბარებზე გამოკრულ აბრას, სადაც აწერია რომ „იყიდება“.

რაც შეეხება ჩვენს მუშაობას, ბუნებრივია პანდემიამ პრობლემები ჩვენც შეგვიქმნა, სხვადასხვა უწყების დისტანციურ მუშაობაზე გადასვლის გამო. გვიჭირდა საჯარო ინფორმაციის მიღება. ჩვენს გაგზავნილ წერილებს ვგულისხმობ. პასუხები ზოგჯერ ორი ან სამი კვირით იგვიანებდა. ნაწილზე კი ამ დრომდე არ მიგვიღია. აი მაგალითად მე შემიძლია გავიხსენო პრემია–დანამატებთან დაკავშირებით საჯარო ინფორმაცია 2020 წლის დეკემბერში გამოვითხოვე მუნიციპალიტეტებიდან. პასუხი კი 2021 წლის იანვრის ბოლოს, ნაწილის კი თებერვლის დასაწყისში მივიღე.

გარდა ამისა, სოფლებში რეპორტაჟების მომზადების დროს, გვიჭირდა რესპოდენტების მოძიება. კორონავირუსის შიშით სახლში არ გვიშვებდნენ. სიცივის გამო კი გარეთ ჩაწერაზე არ გვთანხმდებოდნენ. ამ ყველაფრის ფონზე იძულებულები გავხდით, რომ სატელეფონო ინტერვიუები ჩაგვეწერა.

პანდემიამ ერთგვარი ზღვარი გაავლო მოსახლეობასა და ჟურნალისტებს შორის სამწუხაროდ. სატელეფონო ინტერვიუების დროს მომზადებული მასალა ისეთი გულწრფელი და ემოციური არ არის, როგორსაც რესპოდენტთან პირისპირ საუბრის დროს მოამზადებდი. თუმცა ახლა რეპორტაჟებსა და შედარებით მსუბუქ თემებს სამწუხაროდ ნაკლებ ყურადღებას ვუთმობთ. ვცდილობთ ვწეროთ მეტი პანდემიასა და მისგან გამოწვეულ პრობლემებზე.

ჩვენს რეგიონში განსაკუთრებით ბევრი თვითდასაქმებული ახალციხესა და ბორჯომის მუნიციპალიტეტებშია. ადგილობრივები ტურისტების მომსახურების მიზნით შეძენილ ელექტრომობილებს, ე.წ ბაგებსა და კვადროციკლებს ყიდიან. აღნიშნული ტექნიკით უცხოელ ტურისტებს რეგიონში არსებულ ღირშესანიშნაობებს ათვალიერებინებდნენ. რადგან ბანკის სესხი ვერ დაფარეს, ნაწილმა ეს ტექნიკა გაყიდა. აი მაგალითად, ბორჯომში ჩავწერე რესპოდენტი, რომელმაც სესხის გამო ჯერ საკუთარი მანქანა გაყიდა, შემდეგ კი ელექტრომობილიც.

ეს არის ის რეალობა რაც ჩვენს რეგიონშია და არა მარტო ჩვენთან. ახალი გამოწვევა ჩვენი ქვეყნისთვის კორონავირუსის ვაქცინის მიღებაა. სამწუხაროდ იგვიანებს, შესაბამისად ახალი ტალღის საშიშორება დგას. მე მინდა გითხრათ რა დამოკიდებულებაა ვაქცინასთან დაკავშირებით სამცხე–ჯავახეთში. ვფიქრობ ეს არანაკლები პრობლემაა ქვეყნისთვის და რეგიონისთვის. ჩვენ რამდენჯერმე გამოვკითხეთ მოსახლეობა. მათი უმრავლესობა ფიქრობს, რომ ვაქცინას არ გაიკეთებს. ვფიქრობ ამ კუთხით კიდევ ბევრი სამუშაოა, მოსახლეობის მეტი ინფორმირებულობაა საჭირო. მაგალითად, რატომ არის საჭირო აცრა, რა გვერდითი მოვლენები აქვს, არის თუ არა საფრთხის შემცველი მისი გაკეთება და ა.შ.ძირითადად ამ და სხვა პრობლემების წინაშე დგას ჩვენი რეგიონი.

"მაშინ, როდესაც საქართველოს დიდ ქალაქებში მოსახლეობა კოვიდთან თანაცხოვრების რიტმს უდგამს ფეხს, მთის სოფლებში უკვე დიდი ხანია ერთგვარი პანდემიაა. ვიდრე ქალაქში საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გარეშე დროებით ცხოვრებას ვეგუებით, მთის სოფლებში დიდი ხანია საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გარეშე ცხოვრობენ. როდესაც ოჯახის ექიმთან სატელეფონო კონსულტაციას ვიღებთ, ისინი ვერც კი რეკავენ", - ლაშა ორჯონიკიძე, გამოცემა "მთის ამბების" ჟურნალისტი გვიამბობს როგორია კოვიდთან ერთად ცხოვრება მთაში.



პოდკასტი მომზადებულია "მულტიმედია განათლების ცენტრის" მიერ სერიისთვის - ცხოვრება კოვიდთან ერთად. 

 

წაიკითხეთ პოდკასტის ტექსტური ვერსია:

„ოოო კორონა კი მაგრად გვაშინებს, ჩვენს გამო არა, ბალღებისთვინა, იქით ქალაქჩი. ჩემი რძალი გომბორელია, ხან აქ მაიყვანენ ბალღებს ხან იქ აღრეკენ რო მოშორდნენ - ქალაქს. ეშინიანა ავადობის, ცხელდებისო ამბობენ და იმითა“, - გვითხრა და წყლიანი მზერა გვერდით მჯდომი თოვლისფრად შებერილი წვერულვაშიანი მეუღლისკენ გააპარა.

თაია ჭინჭარაული და გიგი არაბული სამი საუკუნის აშენებული ხევსურული ბანიანი სახლის ბანზე ისხდნენ, როდესაც მოულოდნელად ვესტუმრეთ. ხევსურეთის სოფელ გველეთს ბევრი ხალხი ახსოვს. 85 წლის გიგი არაბული ახალგაზრდობას იხსენებს, როდესაც გუდამაყრის ქედზე შეფენილ სოფელში თვრამეტ ოჯახს უცხოვრია. ლამაზი ხევსურული სოფელი ყოფილა გველეთი. ბანიანი სახლების სარკმლიდან ხელის გულივით მოსჩანს მარცხნივ ბარისახო და მარჯვნივ მდინარე დართვისის ხევის კალთებზე შეფენილი მოწმაო და დათვისი.

გველეთი დართვისის ოთხი სოფლიდან ერთერთია, რომელშიც ჯერ კიდევ ანთია კერა. ისიც ზამთრამდე. დიდთოვლობის გამო მოხუცი ცოლ-ქმარი ბარში ჩამოდის, თუმცა ქალაქში გაჩერება უჭირთ.

„ქალაქჩი წავიდეთ, რა გავაკეთოთ ქალაქჩი? აქ გვირჩევნია აი, ჰაერზე ვორთა, თავისუფლებაია, არც არავინ უფროსი გვყავ“, გვეუბნება თაია ჭინჭარაული და უხერხულობას ვერ მალავს მასთან მისული სტუმრები მოშორებით რომ ვდგავართ.

პანდემიამ მთაში სტუმარ-მასპინძლობის წესზეც მოახდინა გავლენა. მასპინძლებისგან დისტანცირებული სტუმრები სახესაც ვმალავთ. ასეა, კოვიდთან თანაცხოვრება ყოველდღიურ საქმიანობაში ჩვენგან მეტ პასუხისმგებლობას და სხვების ჯანმრთელობის გაფრთხილებას მოითხოვს. ის, რაც ქალაქისთვის უჩვეულოა, მთის სოფლებისთვის ყოველდღიურობაა. იქ სულ კომენდანტია. თანასოფლელებს არათუ ღამის 9 საათის შემდეგ, გვერდით სოფლებშიც კი ვერ ნახავთ.

თაიას და გიგლას ბანიდან მოპირდაპირე მთის კალთაზე მაღალ ბალახებში ჩაკარგული ნასახლარი მოსჩანს. ეს სოფელი მოწმაოა, სადაც ჯერ კიდევ საუკუნის დასაწყისში, 87 ადამიანს უცხოვრია. ახლა ამდენი აგურიც კი არ არის დარჩენილი.

„ყველაზე მეტი ძნელი ეგ არი, აი, რო მეზობელი არ არი, რო აქ ჩქამდესა, აი, ადამიან რო გითხრას, იქ ესეა, ეგრე არი, ესეა და არაა. მარტო ტელევიზორს ვუყურებთ, აქედან გავიგეთ რომ ქალაქჩი ავადობაია, სიკვდილის არ გვეშინის, ჩვენ ჩვენი ცხოვრება უკვე ვნახეთ. ახალგაზრდებისა ვდარდობთ თორე ჩვენთან ადამიანები აღარ მოდიან, ავადობაი რას მოვა.“

მაშინ, როდესაც საქართველოს დიდ ქალაქებში მოსახლეობა კოვიდთან თანაცხოვრების რიტმს უდგამს ფეხს, მთის სოფლებში უკვე დიდი ხანია ერთგვარი პანდემიაა. ვიდრე ქალაქში საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გარეშე დროებით ცხოვრებას ვეგუებით, მთის სოფლებში დიდი ხანია საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გარეშე ცხოვრობენ. როდესაც ოჯახის ექიმთან სატელეფონო კონსულტაციას ვიღებთ, ისინი ვერც კი რეკავენ. ექიმის დახმარება? ალბათ არ არის რთული მისახვერდი ამ კითხვაზე პასუხი. მთის სოფლების მოსახლეობის მხოლოდ წინასაარჩევნოდ გახსენება კი ქვეყნის ხელისუფლების ერთგვარი ტრადიციაა. ბევრის დაპირება მოუსმენიათ თაიას და გიგიას. მოსულნიც და წასულნიც ბევრი უნახავთ. მთის სოფლებში ჯერ კიდევ ცხოვრობს ხალხი. გველეთში კი ისევ დგას სამი საუკუნის წინ აშენებული ბანიანი სახლი, რომლის აივნიდანაც ჯერ კიდევ მოსჩანს მოწმაო. მე ლაშა ვარ ორჯონიკიძე. ეს კი კოვიდთან ერთად ცხოვრების ამბავია მთიდან.

"ფაქტობრივად, ონლაინ სწავლება ჩავარდა ოკუპირებულ აფხაზეთში [რაღაც პერიოდში] და სწავლება შეწყდა, ასე გამოდის... რაც შეეხება ჯანდაცვას, იმდენად გართულდა სიტუაცია, რომ დე ფაქტო ხელისუფლებამ საველე ჰოსპიტალის გახსნა ითხოვა და სოხუმში რუსული სამხედრო საველე ჰოსპიტალი გაიხსნა", - მაია ფიფია, "რადიო ათინათი".

ამ პოდკასტში მაია მხოლოდ პანდემიის სირთულებზე არ საუბრობს, ის ასევე გვიამბობს მათ თანამშრომლობაზე აფხაზ კოლეგებთან, რასაც განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს გადამოწმებული ინფორმაციის მისაღებად და არამხოლოდ.

წაიკითხეთ პოდკასტის ტექსტური ვერსია:

- დღეს ვისაუბრებ თუ როგორ ვთანამშრომლობ აფხაზ კოლეგებთან პანდემიის პირობებში. მე ვარ მაია ფიფია, ვმუშაობ რადიო "ათინათში" და უკვე წლებია რადიოში გვაქვს ქართულ-აფხაზური ერთობლივი გადაცემები, ერთობლივი პროექტები და დღეს მინდა სწორედ ამაზე ვისაუბრო: თუ როგორ განვითარდა ჩვენი ურთიერთობა, ჩვენი თანამშრომლობა პანდემიის პირობებში.

 - მუშაობა, ისევე როგორც ყველა სხვა სფეროში, აქაც სირთულეებთან იყო დაკავშირებული და იყო ბევრი რაღაც ახალი, რასაც აქამდე არ ვაკეთებდით. ამ პირობებში ყველაფერი რასაც ვაკეთებდით, ყველა თემა დაკავშირებული იყო პანდემიასთან, ლოქდაუნთან და აქედან გამომდინარე პრობლემებთან. ამდენად, ჩემთვის მნიშვნელოვანი იყო მიმეღო ინფორმაცია და ზუსტი ინფორმაცია, იმის შესახებ თუ როგორ ცხოვრობს ხალხი ახლა ოკუპირებულ რეგიონში. რა ცვლილებებია დე ფაქტო ჯანდაცვის სისტემაში. ჩვენ არ შეგვიძლია მივიღოთ ოფიციალური ინფორმაცია როგორც ცნობილია. აქედან გამომდინარე, როდესაც არის პარტნიორი, კოლეგა რომელიც იკვლევს ამ ყველაფერს და გაწვდის ამ ინფორმაციას, ეს უფრო დაზუსტებული და მნიშვნელოვანია, ვიდრე ის რაც შეიძლება წაიკითხო ინტერნეტ სივრცეში.

- მათთვისაც რთული იყო მუშაობა, იმიტომ, რომ ისინი ვერ გადიოდნენ ადგილზე. დისტანციურ მუშაობაზე გადავედით ჩვენც და ისინიც და საკმაოდ რთული იყო როდესაც ფოტორეპორტაჟის მომზადება უხდებოდათ ან რაღაც თემაზე მასალის მომზადება და იყო პერიოდები როდესაც ვერ გადიოდნენ. უბრალოდ ვერ გადიოდნენ. დისტანციური მუშაობა იყო და ამდენად ეს იყო მთავარი სირთულე პანდემიის პირველ პერიოდში.

- აფხაზეთში საკმაოდ რთული სიტუაციაა და ყველა მიმართულებით იყო სირთულე და პრობლემები. მაგრამ გამოვყოფდი ჯანდაცვას, განათლებას, რაც თვალში საცემი იყო. რაც შეეხება ჯანდაცვას, იმდენად გართულდა სიტუაცია რომ დე ფაქტო ხელისუფლებამ ითხოვა საველე ჰოსპიტალის გახსნა და რუსული სამხედრო საველე ჰოსპიტალი გაიხსნა სოხუმში. იყო მიმართვა და ითხოვდნენ მოხალისეების დახმარებას, იმდენად რთული სიტუაცია იყო გარკვეული პერიოდის განმავლობაში. რეგულაციების გამკაცრება დაიწყეს, თუმცა მოსახლეობა არ ასრულებდა ამ რეგულაციებს.

- საზღვარი გაიხსნა იმ პერიოდში. რუსეთიდან ფსოუზე საზღვარი გაიხსნა. ამანაც საკმაოდ გაართულა სიტუაცია, იმიტომ რომ ტურისტები შემოდიოდნენ განსაკუთრებული შეზღუდვების გარეშე.

- მეორე რასაც გამოვყოფდი ეს იყო განათლება. სკოლები გადავიდნენ დისტანციურ სწავლებაზე, თუმცა გამომდინარე იქიდან, რომ არ არის საკმარისი რესურსი, მე ვგულისხმობ ტექნოლოგიებს, კადრებს. ფაქტიურად ონლაინ სწავლება ჩავარდა აფხაზეთში და სწავლება შეწყდა ასე გამოდის. რაღაც პერიოდის განმავლობაში სწავლა აღარ იყო. იყო მომენტი, როდესაც მივიღე ინფორმაცია ჩვენი პარტნიორებისგან, რომ პედაგოგებმა ასეთ ხერხსაც მიმართეს: კლასებს ხსნიდნენ, შენობებს ქირაობდნენ და გარკვეული საფასურის სანაცვლოდ უმცროსკლასელებს ამეცადინებდნენ.

- მანამდეც რუსეთმა გაამკაცრა კონტროლი საზღვარზე და დააწესა დამატებით დოკუმენტაცია და გადასახადები ე.წ. ექსპორტზე აფხაზეთიდან, მანდარინის ექსპორტზე. მოსავალი იყო დიდი, გაორმაგებული მოსავალი იყო, როგორც გავრცელდა ინფორმაცია შარშანდელ წელთან შედარებით. მაგრამ ბევრმა მცირე მეურნემ, რომელსაც საკუთარი ავტომობილებით გადაჰქონდა საზღვარზე, ვერ მოახერხა გადატანა და მოსავლის დიდი ნაწილი დალპა და გადაყრაც კი მოუხდათ. ეს არის ძირითადი შემოსავალი, რაც შეეხება სოფლის მეურნეობას. რა თქმა უნდა პირადი ურთიერთობები არის, რა თქმა უნდა კითხვებს სვამენ, რა თქმა უნდა აინტერესებთ რა ხდება საქართველოს მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ყველა მიმართულებით.

- თუკი ვსაუბრობთ გარკვეულ თემაზე, იგივე განათლებაზე, მათ აინტერესებთ როგორი განათლების სისტემაა აქ. რა თქმა უნდა შედარებას აკეთებენ. არის რაღაც ზღვარი, რომელსაც ჩვენ არ ვცდებით მითუმეტეს ამ სიტუაციაში, რომ შევინარჩუნოთ ეს ურთიერთობები. მე იმედი მაქვს, რომ გაგრძელდება ეს ურთიერთობები. მსგავსი კონტაქტები და შეხვედრები კოლეგებთან. ეს აუცილებელია.