ტელეკომპანია "პირველის" გადაცემა "პირველი ხაზის" ავტორმა და წამყვანმა გიორგი ნიორაძემ, საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის თამარ ჟვანიას მასწავლებლების შესახებ მომზადებული სიუჟეტისთვის მაყურებელს ბოდიში მოუხადა და განაცხადა, რომ არხის გადაწყვეტილებით, მასალამაუწყებლის ყველა პლატფორმიდან წაიშლება.  

თამარ ჟვანიას შესახებ სიუჟეტი გავიდა გადაცემაში "პირველი ხაზი", რომელსაც ჟურნალისტები გიორგი ნიორაძე და ვიკა ბუკია უძღვებიან. 12 ნოემბერს, იმ დღეს, როდესაც ეთერში ეს მასალა გავიდა, გადაცემა მხოლოდ გიორგი ნიორაძეს მიჰყავდა.

"ჟურნალისტურ სტანდარტს რომ თავი დავანებო, ეს იყო, მსუბუქად რომ ვთქვა, მდარე სატელევიზიო პროდუქტი, ძალიან ცუდი ესთეტიკის, რომელზეც პასუხისმგებელი თავიდან ბოლომდე ვარ მე. ვაღიარებ, მე შემეშალა და ამისთვის ბოდიშს ვუხდი მაყურებელს, გარდაცვლილი პედაგოგების ოჯახებს და ჩემს კოლეგებს, ამ და სხვა რედაქციებში, ვისაც დისკომფორტი შევუქმენი. ვაღიარებ ჩემს, დავარქვათ შეცდომას, ეს სიუჟეტი არ ასახავს არც ამ არხის და არც ამ გადაცემის სტანდარტს და შესაბამისად, აღნიშნული სიუჟეტი იხსნება "ტვ პირველის" ყველა ელექტრონული პლატფორმიდან", - განაცხადა გიორგი ნიორაძემ სიუჟეტის გასვლიდან მეორე დღეს გადაცემის ბოლოს. 



შეგახსენებთ, მასალა, რომლის გამოც გადაცემის წამყვანმა ბოდიში მოიხადა, ტელეკომპანიის ეთერში 12 ნოემბერს გავიდა. სიუჟეტის ავტორი დაინტერესდა იმით, როგორი მოსწავლე იყო თამარ ჟვანია და ამ მიზნით, იმ მუნიციპალიტეტში ჩავიდა, სადაც ცესკოს თავმჯდომარემ სასკოლო განათლება მიიღო.  

უფრო ვრცლად, იმ სიუჟეტის შესახებ, რომლის გამოც გადაცემის წამყვანმა ბოდიში მოიხადა, წაიკითხეთ სტატიაში: როცა ჟურნალისტი იკვლევს, როგორი მოსწავლე იყავით სკოლაში. 

14 ნოემბრის 01:50 საათის მონაცემებით, აღნიშნული სიუჟეტი ისევ იძებნებოდა გადაცემა "პირველი ხაზის" ფეისბუკის გვერდზე. საუბარია12 ნოემბრის გადაცემაზე, რომელიც სწორედ ამ სიუჟეტით მთავრდება. ცალკე მოჭრილი ეს კონკრეტული მასალა კი, რომელიც მაუწყებლის ფეისბუკის გვერდზე ვრცედებოდა, გიორგი ნიორაძის ბოდიშამდე  კარგა ხნით ადრე, 13 ნოემბრის დღის პირველ ნახევარშივე უკვე აღარ იძებნებოდა.  

განახლება: ამ სტატიის გამოქვეყნებიდან მალევე, გადაცემის ფესიბუკის გვერდზე ვიდეომასალა დაარედაქტირეს. ამჟამად, 12 ნოემბრის გადაცემის პირდაპირი ეთერის (LIVE) ვიდეოს ბოლო ნაწილი მოჭრილი აქვს და სიუჟეტი სოციალურ ქსელში აღარ იძებნება.

ჟურნალისტის პროფესიული მოვალეობაა საზოგადოებრივი ინტერესის დაკმაყოფილება.

31 ოქტომბრის არჩევნების შედეგებთან დაკავშირებით მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესია, ვინაიდან შემაჯამებელ ოქმებში ცდომილების ის მასშტაბი, რაზეც ოპოზიცია საუბრობს, არჩევნების შედეგებს ცვლის იმ თვალსაზრისით, რომ ერთპარტიულ მმართველობას კოალიციური მთავრობა ანაცვლებს.

ცხადია, რომ არჩევნების შედეგების შეჯამებაზე პასუხისმგებელია ცენტრალური საარჩევნო კომისია. შესაბამისად, საზოგადოებრივი ინტერესის საგანია იმის გარკვევა, თუ რატომ აღმოჩნდა ბევრი ცდომილება შემაჯამებელ ოქმებში. იყო თუ არა ეს განპირობებული უბნებისა და ოლქების დონეზე კომისიის წევრების დაბალი კვალიფიკაციით? თუ ეს ასეა, როგორ და რატომ შეარჩია ცესკომ კომისიის წევრები? როგორია თავად ცესკოს წევრების პროფესიული კვალიფიკაცია? მათი კავშირები ხელისუფლებასთან ან სხვა საარჩევნო სუბიექტებთან, რამაც შესაძლოა გავლენა მოახდინოს მათ პროფესიულ საქმიანობაზე და ა.შ.

მაგრამ არის თუ არა საზოგადოებრივი ინტერესის საგანი კომისიის წევრების ან ცესკოს თავმჯდომარის გარეგნობა? წონა? ასაკი? და ბოლოს, აკადემიური მოსწრების მაჩვენებლები სკოლაში?

ტელეკომპანია “პირველის” ეთერში გასული რეპორტაჟის ავტორი დაინტერესდა იმით, თუ როგორი მოსწავლე იყო ცესკოს თავმჯდომარე თამარ ჟვანია. ამ მიზნით ჟურნალისტი ჩავიდა ერთ-ერთ მუნიციპალიტეტში, სადაც ჟვანიამ სასკოლო განათლება მიიღო; ეწვია სკოლას, სადაც ის სწავლობდა; მოიძია მისი ფიზიკის მასწავლებელი, მათემატიკის მასწავლებლებს კი სასაფლაოზე მიაკითხა; გამოკითხა მეზობლები, მუნიციპალიტეტის მაცხოვრებლები და მთელი ამ შრომის შედეგად საზოგადოებას მიაწოდა ინფორმაცია, რომ თამარ ჟვანია სკოლაში ფრიადოსანი და მოწესრიგებული მოსწავლე ყოფილა, მათ შორის, მაღალი აკადემიური მოსწრება ჰქონდა ფიზიკა-მათემატიკაშიც.

მოდით, ახლა ვიკითხოთ - მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე არჩევნების შესაძლო გაყალბების საკითხზე რა ინფორმაცია მიიღო ამ სიუჟეტის ნახვის შემდეგ აუდიტორიამ? რა კავშირშია თამარ ჟვანიას, როგორც ცესკოს თავმჯდომარის პროფესიულ საქმიანობასთან ან მისი მხრიდან არჩევნების შესაძლო გაყალბებასთან ანუ სისხლის სამართლის დანაშაულთან ის, თუ როგორი მოსწავლე იყო ის სკოლაში და რა ნიშნებს უწერდნენ მათემატიკისა თუ ფიზიკის მასწავლებლები? - რა თქმა უნდა, არავითარი.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეათე პრინციპის მიხედვით, ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი. ცხადია, პირადი ცხოვრების ნაწილია ის, თუ როგორი აკადემიური მოსწრება ჰქონდა ამა თუ იმ პირს სკოლაში. საზოგადოებრივ ინტერესზე უკვე ვისაუბრეთ ზემოთ ამ კონკრეტულ შემთხვევაში.

მოდით, ახლა ისიც ვიკითხოთ, თუ რატომ შეიძლება იყვნენ მასწავლებლები ანგარიშვალდებულები მოსწავლეების პროფესიულ საქმიანობაზე? - რას ემსახურებოდა ჟურნალისტის შეფასება, რომ “ალბათ საფლავში ბრუნავდა” თამარ ჟვანიას მათემატიკის მასწავლებელი? ან რატომ ჩააყენა თავის მართლების პოზიციაში ფიზიკის მასწავლებელი, რომლის ფრიადის დამსახურება ყოფილა, ჟურნალისტის ტექსტის მიხედვით, ჟვანიას წარჩინების ატესტატი?

თუკი ხსენებული რეპორტაჟის ავტორი ჟურნალისტის ლოგიკას მივყვებით, გამოდის, რომ მედიამ უნდა მიაკითხოს კორუფციაში ან სხვა “არითმეტიკულ ოპერაციებთან” დაკავშირებულ უკანონო საქმიანობაში დადანაშაულებული ან მხილებული პირების მათემატიკის მასწავლებლებს; ან “გამზრდელის” ანალოგიით პასუხი მოსთხოვს მკვლელობაში ბრალდებულების აღმზრდელებს და ა.შ.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მე-7 პრინციპის მიხედვით, ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ ნებისმიერი ნიშნით დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე.

***

განახლება: მასალის თავდაპირველ ვერსიას თანდართული ჰქონდა ის სიუჟეტი, რომელიც მაუწყებლის ეთერში გავიდა. თუმცა, ვინაიდან მოგვიანებით, არხმა ამ სიუჟეტის გამო ბოდიში მოიხადა და მასალა ყველა პლატფორმიდან წაშალა, ჩვენც საჭიროდ ჩავთვალეთ, სიუჟეტი აგვეღო და ის აღარ არის საჯაროდ ხელმისაწვდომი. რედაქციის ბოდიშის შესახებ კი შეგიძლიათ წაიკითხოთ ამ ბმულზე

“ჯერჯერობით სახლში არავინ არ იმყოფება და ჩვენ შეგვიძლია დავათვალიეროთ სახლი”, - ამ სიტყვებით შეუძღვა პირდაპირი ეთერის საშუალებით მაყურებელს “ფორმულას” ჟურნალისტი კერძო პირის საცხოვრებელ სახლში, რომელიც, რეპორტიორის თქმით, სამართალდამცავებმა გაჩხრიკეს.

ჟურნალისტის ინფორმაციით, სახლი ეკუთვნოდა ერთ-ერთ მოქალაქეს, რომელიც საქართველოს ბანკზე თავდამსხმელი ბადრი ესებუას ნათესავია და ჩხრეკაც ამ თავდამსხმელის ძებნის ოპერაციის ფარგლებში ჩატარდა.

მაყურებელმა იხილა როგორ შედის ჟურნალისტი და ოპერატორი კერძო პირის სახლში, ათვალიერებს ცარიელ ოთახებს, სადაც ჩხრეკის კვალი სახეზეა - გადმოყრილია კარადებიდან ნივთები, დამტვრეულია ინტერიერის გარკვეული ნაწილები და ა.შ. მაყურებელი იგებს, რომ სახლში არავინაა.

საქართველოს ჟურნალისტურის ეთიკის ქარტიის მე-10 პრინციპის მიხედვით, “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი”.

ქარტიის პრინციპების განმარტებების მიხედვით, ამ შემთხვევაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება “საზოგადოებრივ ინტერესს”.

ზუგდიდში საქართველოს ბანკზე შეიარაღებული თავდასხმის ფაქტი, რა დროსაც რამდენიმე ათეული ადამიანი მძევლად აიყვანა თავდამსხმელმა და საბოლოოდ ნახევარი მილიონი დოლარი გაიტაცა და ამ დრომდე მიმალულია, ეჭვგარეშეა, რომ მაღალი საზოგადობრივი ინტერესის მქონე საქმეა. საზოგადოების ლეგიტიმური ინტერესის საგანია, მიიღოს დეტალური ინფორმაცია, თუ რამდენად ეფექტურად ახორციელებენ საგამოძიებო ორგანოები დამნაშავის ძებნა-დაკავების ოპერაციას, თუმცა, ემსახურებოდა თუ არა ამ ინტერესის დაკმაყოფილებას “ფორმულას” ჟურნალისტის ჩართვა თავდასხმაში ბრალდებული პირის ნათესავის ცარიელი სახლიდან? რა ტიპის მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე ინფორმაციის მიწოდებას ემსახურებოდა ჟურნალისტის მხრიდან არეული საწოლებისა და კარადების, გაჩხრეკილი საძინებლის ჩვენება?

“ამგვარი ინტერესის გარეშე არა მხოლოდ კერძო პირის, არამედ საჯარო პირის პირად ცხოვრებაში შეჭრაც არაეთიკურია”, - ნათქვამია ქარტიის პრინციპების განმარტებებში.

“ფორმულას” ფეისბუკ-გვერდზე ლაივ-ჩართვის ამსახველი ვიდეოჩანაწერის კომენტარებში მაყურებლის ნაწილი არაეთიკურს უწოდებდა ჟურნალისტის ქცევას, როდესაც ის კერძო პირის საცხოვრებელ სახლში შეიჭრა, სადაც არავინ იმყოფებოდა და მაყურებელს დაათვალიერებინა ოთახები.

ქარტიის მე-10 პრინციპის დაცვის კუთხით, გაყოფილია ჟურნალისტისა და რედაქტორის (პროდიუსერის) პასუხისმგებლობა: ჟურნალისტის პასუხისმგებლობაა, რამდენად კეთილსინდისიერად მოიპოვებს მასალას ადამიანის პირადი ცხოვრების შესახებ; რედაქტორის (პროდიუსერის) პასუხისმგებლობაა რას გამოაქვეყნებს და რას არა.

როგორ უნდა მოიქცეს მედია, როდესაც შეიარაღებული თავდამსხმელი პირდაპირ ეთერში ჩართვას ითხოვს, რა ხდება მაშინ, როდესაც ეს ულტიმატუმია, რა სარედაქციო დასაბუთება აქვთ იმ მაუწყებლებს, რომლებმაც ზუგდიდში, საქართველოს ბანკში შეჭრილი თავდამსხმელი, მძევლის საშუალებით, პირდაპირ ეთერში ჩართეს, რას ამბობენ მედიაანალიტიკოსები და რას გვკარნახობს საერთაშორისო გამოცდილება.

21 ოქტომბერს, ზუგდიდში, დაახლოებით, 14:30 საათზე, შეიარაღებული პირი “საქართველოს ბანკის” ფილიალში შეიჭრა და იქ მყოფი ადამიანები მძევლად აიყვანა. მომხდარიდან მალევე ტელევიზიებმა პოლიციის ოპერაციის პირდაპირ ეთერში გაშუქება დაიწყეს და უწყვეტ რეჟიმში აჩვენებდნენ, თუ რა ხდებოდა ადგილზე. შემთხვევიდან დაახლოებით ერთ საათში “მთავარ არხს” სოციალური ქსელის მეშვეობით შენობაში მყოფი ერთ-ერთი მძევალი დაუკავშირდა და აცნობა, რომ თავდამსხმელი პირდაპირ ეთერში ჩართვას ითხოვდა.

მაუწყებელმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომ პირდაპირ ეთერში ჩაერთო შენობაში მყოფი ერთ-ერთი მძევალი, რა დროსაც შეიარაღებულ პირს საშუალება მიეცა თავისი მოთხოვნები გაეჟღერებინა - მან გამოსასყიდის სახით ნახევარი მილიონი აშშ დოლარი მოითხოვა. მოგვიანებით, თავმდამსხმელს, კვლავ მძევლების მეშვეობით, პირდაპირი ეთერი დაუთმო ტელეკომპანია “პირველმაც”. შეიარაღებულ პირს იგივე მცდელობა ჰქონდა ტელეკომპანია “ფორმულაშიც” თუმცა, მაუწყებელმა გადაწყვიტა, რომ მისთვის პირდაპირი ეთერი არ დაეთმო.

მომხდარის შემდეგ პროფესიულ წრეებში დისკუსია დაიწყო - უნდა ჩაერთო თუ არა მედიას თავდამსხმელი მძევლის საშუალებით პირდაპირ ეთერში. ნაწილი ამბობდა, რომ მედიამ შეცდომა დაუშვა და რისკზე წავიდა.

ტელეკომპანია “მთავარი არხის” დირექტორმა ნიკა გვარამიამ, მომხდარის შემდეგ სოციალურ ქსელში ვრცელი სარედაქციო განმარტება გამოაქვეყნა. მან დაწერა, რომ იმ შემთხვევაში, თუ თავმდამსხმელს პირდაპირ ეთერს არ დაუთმობდნენ, მძევლების სიცოცხლეს შესაძლოა საფრთხე დამუქრებოდა.

“რაც შეეხება იმას, უნდა გაგვეყვანა თუ არა ტერორისტი ეთერში, არ არსებობს არც ერთი სატელევიზიო სტანდარტი, რომელიც ამას კრძალავს. ამას გარდა და მთავარი, როცა მძევალი გიკავშირდება და გეუბნება, რომ ტერორისტის მოთხოვნით გამოდის კავშირზე, როგორ უნდა უთხრა უარი ეთერში გაყვანაზე, როცა თავზე ადგას ტერორისტი, მის მოთხოვნას ასრულებს და შეიძლება ტვინი გაასხმევინონ, თუ ვერ შეასრულა? ანუ უარი კავშირზე მისი სიკვდილით შეიძლება დასრულდეს?

ტელეკომპანია “პირველის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე “მედიაჩეკერთან” ამბობს, რომ მათ ეთერი დაუთმეს მძევალს და ეს არ იყო ინტერვიუ თავმდამსხმელთან. მისი თქმით, მაყურებელმა მათი მეშვეობით გაიგო, თუ რა ხდებოდა შიგნით და მიიღო მნიშვნელოვანი ინფორმაცია:

“პირველ რიგში, ეს არ იყო თავდამსხმელის ჩართვა, აქ საუბრობდა მძევალი. მეორე - ადამიანებმა, რომლის ოჯახის წევრებიც იქ იმყოფებოდნენ, არაფერი იცოდნენ, ჩვენთან ეთერში გავიდა მათი ოჯახის ატირებული წევრების ინტერვიუები და, როგორც მინიმუმ, ამ ადამიანებმა ნახეს, რომ მათი ოჯახის წევრები იყვნენ ჯანმრთელები. მე არ ვფიქრობ, რომ მედიამ რამე დააშავა, პირიქით, მედიამ მისცა სრულყოფილი და ამომწურავი ინფორმაცია საზოგადოებას”.

თავმდამსხმელს, მძევლის მეშვეობით, მცდელობა ჰქონდა, რომ ტელეკომპანია “ფორმულას” ეთერიც გამოეყენებინა, თუმცა, მაუწყებელმა გადაწყვიტა, რომ მისთვის პირდაპირი ეთერი არ დაეთმო. “მედიაჩეკერი” მაუწყებლის სარედაქციო გადაწყვეტილებით დაინტერესდა.

ტელეკომპანიის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი გიორგი ლაფერაშვილი ამბობს, რომ თავდაპირველად შსს-სთან დააზუსტეს, რომ უცნობი პირი, რომელიც ტელეფონით დაუკავშირდა და ამტკიცებდა, რომ გვერდზე უდგას შეიარაღებული ადამიანი, ნამდვილად მძევალი იყო, მსჯელობის შემდეგ კი მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ტრიბუნა არ დაეთმოთ. თუმცა, თავდამსხმელის მოთხოვნები ეთერში გააჟღერეს და აღნიშნულის შესახებ მაყურებელს ჟურნალისტმა მიაწოდა ინფორმაცია.

“პირდაპირ გეტყვით, რომ ცდუნება დიდი იყო. თუმცა, ბრმად არ დავუთმეთ ეთერი, იმიტომ, რომ არ ვიცოდით ვინ იყო და მას შემდეგ, რაც გავარკვიეთ ვინაობა, არ ჩავრთეთ პირდაპირ ეთერში, რადგან ვინმეს ჩვენი პლატფორმა არ გამოეყენებინა. წარმოიდგინეთ, რამდენ ISIS წევრს მოუნდება CNN-ის პირდაპირ ეთერში გასვლა, მე არ მგონია, რომ CNN პირდაპირ ეთერს უთმობდეს. ჩვენი გადაწყვეტილება ასეთი იყო, ჩემი კოლეგების გადაწყვეტილება - სხვანაირი, არც მათ ვამტყუნებ და არც ჩემს თავს ვამტყუნებ. ამ შემთხვევაში აღმოჩნდა, რომ სხვადასხვა ტიპის გადაწყვეტილება მივიღეთ სხვადასხვა არხმა”.

მედიაანალიტიკოსი ლაშა ქავთარაძე, რომელიც ამავე დროს “ძალადობრივ ექსტრემიზმთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქების” სახელმძღვანელოს ავტორია და ამ თემას დიდი ხნის განმავლობაში იკვლევდა, მიიჩნევს, რომ მედიამ თავდამსხმელს ტრიბუნა არ უნდა დაუთმოს. მაშინაც კი, როდესაც თავდამსხმელი მოთხოვნებს წამოაყენებს, მედია მაქსიმალურად უნდა ეცადოს, რომ მესამე პირში გააჟღეროს ეს ინფორმაცია და გადამუშავებული და რედაქტირებული ფორმით მოხვდეს მაყურებელთან, იმისათვის, რომ პანიკა არ დათესოს. თუმცა, მისივე თქმით, პირდაპირი ეთერის დათმობას, შესაძლოა, გამართლებაც ჰქონდეს:

“ასეთ დროს, თითქმის ყველა სახელმძღვანელო და ყველა გაიდლაინი ამბობს იმას, რომ არ უნდა დაუთმო ამ ადამიანს პირდაპირი ეთერი საიმისოდ, რომ გაავრცელოს შიში და ტერორი. მედია არ უნდა გახდეს ტირაჟირების საშუალება. თუმცა, ალბათ, ერთადერთი გამართლება, რაც შეიძლება მოგვეძებნა პირდაპირ ეთერში ამ ჩართვის გაშვების, იყო, რომ თუკი ის ულტიმატუმს წამოაყენებდა და დაჟინებით მოითხოვდა ან დაიმუქრებოდა, რომ თუ “ლაივში” არ გაუშვებდნენ, რაღაც უბედურებას ჩაიდენდა. ამ შემთხვევაშიც კი, ძალიან ცხადად წერია გაიდლაინებში, რომ თუკი ასეთი ამბავი ხდება, საჭიროა, რომ დაუკავშირდე სამართალდამცავებს და მათთან შეთანხმებით მოახდინო ტრანსლირება”.

ლაშა ქავთარაძე ამბობს, რომ მნიშვნელოვანია, ასეთ სიტუაციებში თვითონ ხელისუფლება და სამართალდამცველები იყვნენ მობილიზებული, რომ საკომუნიკაციო არხები დაუხშონ იმ ადამიანს, ვინც ამ შემთხვევაში არის მოძალადე და ყველაფერი არ უნდა “ჩამოეკიდოს” მედიის პასუხისმგებლობაზე.

“მთავარი არხის” დირექტორი თამთა მურადაშვილი “მედიაჩეკერთან” იხსენებს, რომ მას შემდეგ, რაც თავმდამსხმელი არხს მძევალის საშუალებით დაუკავშირდა, მათ სცადეს შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან დაკავშირება და ითხოვეს კონკრეტული მითითებები, თუმცა, უწყებისგან პასუხი არ მიუღიათ:

“პირველივე წუთებიდან ვცდილობდით შსს-სთან კავშირზე გასვლას. როდესაც გამოდიოდა კონტაქტზე მძევალი მივწერეთ, რომ კიდევ გვიკავშირდება მძევალი და მოგვეცით მითითებები, როგორ მოვიქცეთ და პასუხები არ მიგვიღია”.

საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი ამბობს, რომ ასეთ დროს არსებობს მარტივი გამოსავალი, - მაუწყებელმა სიგნალი რამდენიმე წამიანი დაგვიანებით გადასცეს, რათა ხელმძღვანელ პირებს გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობა ჰქონდეთ:

“ლაივში” ასეთი ტიპის საგანგებო მდგომარეობის გადაცემა არ ხდება არცერთ ქვეყანაში. პირდაპირი ეთერი გადის რამდენიმე წამიანი დაყოვნებით, იმისთვის, რომ მედიამ სარედაქციო გადაწყვეტილება მიიღოს. არ ვიცი, რამდენი სპეცოპერაცია და რამდენი საგანგებო ვითარება უნდა გამოვიაროთ, რომ ეს მარტივი წესი წესად დავნერგოთ. სიგნალებს ისედაც აქვს დაყოვნება, 3-4 წამი არაფერს არ გვიწყვეტს, რომ დავიტოვოთ სარედაქციო გადაწყვეტილებისთვის”.


საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) ჟურნალისტიკისა და მედიამენეჯმენტის სკოლის დეკანი ნინო ივანიშვილი, რომელიც წლების განმავლობაში მუშაობდა როიტერის ტელევიზიის უფროსი პროდიუსერის თანამდებობაზე კავკასიის ბიუროში ამბობს, რომ ასეთ დროს ჟურნალისტი ბუნებრივი ინსტიქტით მოქმედებს და მისი მთავარი მოვალეობაა - გააშუქოს.

“მედიაჩეკერის” კითხვაზე, თუ როგორ მოიქცეოდა ასეთ სიტუაციაში, ამბობს, რომ მისი გადაწყვეტილება იქნებოდა, რომ შსს-სთან კომუნიკაციის პარალელურად, ჩაერთო ეთერში. იგი ამბობს, რომ ასეთ დროსაც და ყოველთვისაც, მთავარია მედიას სულ ახსოვდეს, რომ მისმა ქმედებამ არავინ არ უნდა დააზიანოს: “პირველ რიგში, უნდა შეატყობინო სამართალდამცავ ორგანოებს, რომ შემოვიდა ასეთი ზარი და შენ გააგრძელო მასთან კომუნიკაცია”.

ნინო ივანიშვილი საკუთარი პრაქტიკიდან გამომდინარე ორ ცნობილ შემთხვევას იხსენებს:

“გამიკეთებია მე პირადად ასეთი რაღაც. რამდენიმე ქეისი მახსენდება. ერთ-ერთი არის Nord-Ost, როდესაც მოსკოვში თეატრში შეიჭრნენ ტერორისტები (2002 წლის 17 ოქტ. რედ.). პერიმეტრი გადაფარული იყო მთლიანად და პოლიცია ახლოს არ გვაკარებდა არაფერზე, ჩვენ ვიპოვეთ მეზობელი, რომლის აივანი გადიოდა თეატრის ეზოში, იქ დავამაგრეთ კამერა და ვიღებდით, როგორ გამოყავდათ მკვდარი თუ ცოცხალი მძევლები, მას შემდეგ, რაც გაზით გაგუდეს ისინი. ჟურნალისტის მოვალეობაა, რომ ეს ყველაფერი გააშუქოს, აძლევენ ამის უფლებას თუ არა. ჟურნალისტი ბუნებრივი ინსტიქტით მუშაობს, რომ თუ არ მაღებინებენ, ე.ი. რაღაც ხდება და რამე უნდა გავაკეთო. ჩვენ ასე ვიქცეოდით და ამას “როიტერი” ეთერში უშვებდა.

ბესლანის ტერაქტის დროსაც იგივეს ვაკეთებდით, ეზოებიდან, შენობების სართულებიდან, მთელს პერიმეტრზე ვიყავით, რომ გვენახა რა გაგვეკეთებინა. და რომ ყოფილიყო საშუალება, რომ გვეჩვენებინა რა ხდებოდა შიგნით, ნამდვილად ვაჩვენებდით იმ სკოლას, თუნდაც იმისთვის, რომ სახელმწიფოს ისე არ ემოქმედა, როგორც იმოქმედა და ჩახოცა ბავშვები იქ”.


ამერიკელი ჟურნალისტი და ტრენერი ალ ტომპკინსი Poynter-ზე მძევლების აყვანის შემთხვევების გაშუქებისას ჟურნალისტებისთვის რამდენიმე რჩევას აქვეყნებს, მათ შორის:

• სანამ პირდაპირ ეთერში გახვალთ, დასვით შეკითხვა რამდენად მზად ხართ ყველზე ცუდი შედეგისთვის, რაც, შესაძლოა, თქვენმა გაშუქებამ გამოიწვიოს? მაგალითად, პირდაპირი ეთერის დროს პირმა თავი მოიკლას ან სხვა მოკლას. რისი გაშუქება არ გსურთ? რატომ? საიდან/რა იცით, რომ ყველაზე ცუდი შესაძლო შედეგი არ დადგება?
• გაუძელით ცდუნებას დაუკავშირდეთ გამტაცებელს ან შეიარაღებულ პირს. როგორც წესი, ჟურნალისტები არ არიან დატრენინგებული/მომზადებული მოლაპარაკების ტექნიკებში და ერთმა არასწორმა შეკითხვამ ან შეუსაბამო სიტყვამ შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას ვინმეს სიცოცხლეს. გარდა ამისა, დამნაშავესთან კონტაქტზე გასვლამ შესაძლოა მოლაპარეკებებში მონაწილე პირებს კომუნიკაცია გაურთულოს.
• თუ გამტაცებელი ან ტერორისტი ნიუსრუმს დაურეკავს, დაუყოვნებლივ აცნობეთ ხელისუფლების ორგანოს. ასევე, მზად უნდა გქონდეთ გეგმა იმის შესახებ, თუ როგორ უპასუხოთ.

მედიასპეციალისტის ტომას კენტის განცხადებით კი, მედიაგამოცემების ნაწილი ერიდება ასეთი შემთხვევების პირდაპირ ეთერში გადაცემასა და სპეცოპერაციის მიმდინარეობისას თავდამსხმელებთან კონტაქტს, რათა ხელი არ შეუშალოს მოლაპარაკების პროცესს. ხოლო თუ თავდამსხმელი მძევლის გათავისუფლების სანაცვლოდ ინტერვიუს აღებას ითხოვს, როგორც წესი, მედიასაშუალებები საკითხთან დაკავშირებით ხელისუფლების გადაწყვეტილებას ითვალისწინებენ.

ზოგიერთ შემთხვევაში, გამტაცებლები მედიასაშუალებებს მძევლების ამსახველ ვიდეოებს სთავაზობენ. ამ ვიდეოებში შესაძლოა ჩანდეს, რომ მძევლები კარგ მდგომარეობაში იმყოფებიან ან იძულების წესით, თავდამსხმელის მიზნების მისაღწევად კონკრეტულ განცხადებებს აკეთებენ.

ზოგიერთ საინფორმაციო სამსახურს მიაჩნია, რომ ამ კადრების გავრცელებით მაყურებელი უკეთ შეიტყობს მძევლების მდგომარეობისა და თავდამხსმელის მოთხოვნების შესახებ ინფორმაციას. ზოგიერთი მედია კი მათ გავრცელებაზე უარს ამბობს, რადგან მიაჩნია, რომ ამგვარი ვიდეოების გამოქვეყნება თავდამსხმელის მიზნებს აკმაყოფილებს, უფრო ცნობადს ხდის და ხელს უწყობს მის პროპაგანდას.

ასეთ შემთხვევაში შესაძლო კომპრომისია ვიდეოს მხოლოდ რამდენიმე წამის გაშვება, რათა გამოჩნდეს მძევლების მდგომარეობა, თუმცა არ გავრცელდეს თავდამსხმელის განცხადება/მესიჯი.

საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) პროფესორი და მედიამკვლევარი, თიკო ცომაია, რომელმაც იმავე დღეს, როდესაც ზუგდიდში საპოლიციო ოპერაცია მიმდინარეობდა, საერთაშორისო გაიდლაინები გადაიკითხა და ჟურნალისტებისთვის მოკლე გზამკვლევიც გამოაქვეყნა, მიიჩნევს, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანია, მედიამ გაიაზროს მსგავსი სიტუაციების გაშუქების სირთულე და კონკრეტულ მაგალითებზე დაყრდნობით, მოხდეს რეფლექცია, დისკუსია და გააზრება:

“მძევლების ჩვენება ვის აწყობდა? მოდი ამ კუთხით შევხედოთ. ვფიქრობ, თვითონ მოძალადეს. მაგრამ, მეორე მხრივ, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ფართო ჭრილში დავინახოთ, რასთან გვაქვს საქმე. თუმცა, ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომ მედია ერთხელ რომ გააშუქებს მსგავს ამბავს, შემდგომ ამაზე მოხდეს დისკუსია, მსჯელობა - რა მოხდა კარგად, რა ცუდად, რა დააკლო მედიამ, სად იყო გარღვევები და რა იყო პირიქით, კარგი და ა.შ. ამაზეა დამოკიდებული შემდგომი გაშუქებები, რომ ცოტა წინ წავიდეთ.”

სამეგრელოში, ზუგდიდის ცენტრში მიმდინარე საპოლიციო ოპერაციის გაშუქებისას, "მთავარი არხის" ჟურნალისტმა, რესპონდენტის ინტერვიუს დაგეგმვა სცადა და შეეცადა მისთვის ეკარნახა, როგორ დაეწყო ინტერვიუ. საუბარია სპეციალურ გამოშვებაზე, რომელშიც არხი მაყურებელს “საქართველოს ბანკის” ფილიალის დაყაჩაღების მცდელობის გამო დაწყებული  საპოლიციო ოპერაციის დეტალებს აცნობს.

შემთხვევის ადგილზე მისული ჟურნალისტი ემა გოგოხია ცდილობდა პირდაპირ ეთერსი ჩაერთო თვითმხილველები და მათგან მიეღო ინფორმაცია მომხდარის შესახებ. ერთ-ერთ რესპონდენტს მან სთხოვა მოეყოლა რა მდგომარეობა იყო და რა ნახა საკუთარი თვალით. რესპონდენტმა ამბის მოყოლა შემდეგნაირად დაიწყო: "ზუსტად ნახევარი საათის წინ გამოვიარე ეს ტერიტორია, შიგნით შევიდნენ ტერორისტები და საქართველოს ბანკის ყაჩაღობა მიმდინარეობს და თქვენ კარგად ხედავთ, რომ ნაწილი გამოყვანილი არის … არა?” ამ დროს ჟურნალისტმა რესპონდენტს შეაწყვეტინა, სთხოვა, რომ თავიდან მოეყოლა ისტორია და უკარნახა, თუ რა უნდა ეთქვა მას.

რესპონდენტმა, ჟურნალისტის თხოვნისამებრ,  ამბის მოყოლა თავიდან დაიწყო, თუმცა, "მთავარმა არხმა" რამდენიმე წამში ჟურნალისტის ჩართვა შეწყვიტა და სამეგრელოში გადაღებული კადრების ფონზე მიმდინარე მოვლენებზე საუბარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანმა გააგრძელა.



მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში ვკითხულობთ, რომ მედიამ არ უნდა დაამახინჯოს რესპონდენტის ციტატა და საზოგადოება შეცდომაში არ უნდა შეიყვანოს:

"ინტერვიუების, ჩაწერილი მასალის, მათ შორის, საარქივო მასალის რედაქტირებისას მაუწყებელმა არ უნდა დაამახინჯოს რესპონდენტის ციტატა, ან არ უნდა მოახდინოს სხვა სახით აუდიტორიის შეცდომაში შეყვანა ვიზუალური ან აუდიო მანიპულაციებით, დასმული კითხვების მნიშვნელობის შეცვლით ან კონტექსტიდან ამოვარდნილი კადრების გამოყენებით”.

"მედიაჩეკერი" შეეცადა გაერკვია, ექნება თუ არა არხის თვითრეგულირების ორგანოს რეაგირება მომხდარზე. არხის დირექტორმა თამთა მურადაშვილმა გვითხრა, რომ ჟურნალისტს პასუხის კარნახის მცდელობა არ ჰქონია, მას უბრალოდ სურდა, რომ მძევლების შესახებ დაესვა კითხვა და ამ საკითხზე მიეღო ინფორმაცია რესპონდენტისგან.

"ის, რომ თითქოს დადგმული იყო და მანიპულაციას ჰქონდა ადგილი, მე არ მგონია, რომ იმ კადრებში ასე ყოფილიყო და არ ვიცი, რატომ დაგრჩათ ეს შთაბეჭდილება. ჟურნალისტს უნდოდა კომენტარის მიღება მძევლებთან დაკავშირებით და არა ის, რომ ეკარნახა პასუხი წინასწარ, მე არ დამრჩა ამის შთაბეჭდილება. რაც შეეხება თვითრეგულირების ორგანოს, ამ სიტუაციაში ძალიან რთულია ამაზე საუბარი, მთავარია, დღევანდელმა დღემ მშვიდობიანად ჩაიაროს.

ფორსმაჟორში გადის ეთერი და ნახეთ თქვენც, რომ ტექნიკური ხარვეზებიც გვქონდა. თუმცა, ის რომ დადგმული იყო, ამას ნამდვილად არ ჰქონია აქ ადგილი და ამ ნაწილში ნამდვილად ვერ მივიღებ კრიტიკას. სხვა ნაწილებში შეიძლება იყო რაღაც ლაფსუსი კონკრეტულად ამ ჟურნალისტთან დაკავშირებით. ეთერში განაცხადა ინფორმაცია, რომ სპეცდანიშნულების რაზმი ადიოდა მეოთხე სართულზე და ეს ნამდვილად იყო შეცდომა და ჩვენ დაუყოვნებლივ შევწყვიტეთ ეთერი. ეს ჟურნალისტი აღარ ჩართულა იმის მერე ეთერში", - გვითხრა თამთა მურადაშვილმა.

⇒ შსს-ს მოწოდება მედიას

ზუგდიდში მიმდინარე საპოლიციო ოპერაციას არამხოლოდ "მთავარი არხი" გადასცემდა პირაპირ ეთერში. მოვლენებიდან რამდენიმე საათის გასვლის შემდეგ შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მედიას მოუწოდა, რომ საზოგადოების უსაფთხოების დაცვისთვის, საპოლიციო ოპერაციის ამსახველი კადრები პირდაპირ ეთერში არ გადასცენ:

"შინაგან საქმეთა სამინისტრო მოუწოდებს მედიის წარმომადგენლებს დაიცვან უსაფრთხოების ნორმები, პირდაპირ ეთერის რეჟიმში არ გადასცენ საპოლიციო ღონისძიების და სპეცდანიშნულების თანამშრომელთა მიერ წარმართული ოპერაციის ამსახველი კადრები. ეს საფრთხეს უქმნის მოქალაქეების და პოლიციელთა სიცოცხლეს, ასევე მათ ჯანმრთელობას", - ვკითხულობთ განცხადებაში.

 საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში ყურადღება გამახვილებულია, ასეთ დროს თუ რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ პანიკისგან დაცლილი ინფორმაცია მიაწოდოს აუდიტორიას:

“მედიამ არ უნდა დაუშვას უსაფუძვლო პანიკის შექმნა საზოგადოებაში, ჭორების ან უსაფუძვლო ვარაუდების გავრცელება, რამაც შეიძლება გაუმართლებელი ზიანი მიაყენოს პირის რეპუტაციას ან კანონიერ ინტერესებს.”

ტერორიზმთან დაკავშირებული თემების გაშუქების სახელმძღვანელოში კი ვკითხულობთ, რომ “ტერორისტული აქტები თუ მასთან დაკავშირებული სხვა ამბები უნდა გაშუქდეს ზუსტად, სრულად, შესაბამისი ტერმინოლოგიის გამოყენებით და დიდი პასუხისმგებლობით.”

საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის დელიმიტაცია-დემარკაციის პროცესში ყოფილი ხელისუფლების მიერ გარკვეული მონაკვეთების ქვეყნის საზიანოდ შეთანხმების მცდელობა და  „გადამალული ისტორია“ - ამ კონტექსტში წარმოაჩინა ტელეკომპანია „იმედმა“ 4 ოქტომბერს , კვირის მთავარ შემაჯამებელ გადაცემაში „იმედის კვირა“ პროკურატურის მიერ საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის გარკვეული მონაკვეთების „არამართლზომიერად“ შეთანხმების საქმეზე პროკურატურის მიერ 29 სექტემბერს დაწყებული გამოძიება.

ჟურნალისტმა ამბის თხრობა საქართველო-აზერბაიჯანს შორის საზღვრის დემარკაციის საკითხზე მრავალწლიანი მსჯელობით დაიწყო და თქვა, რომ 1996 წელს საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრების სადელიმიტაციო კომისიების შეთანხმებით, ორ ქვეყანას საზღვრის დადგენის დროს 1938 წლის რუკით უნდა ეხელმძღვანელათ, რომელზე მონიშნული ადმინისტრაციული საზღვარიც საქართველოს ინტერესებს უკეთესად წარმოაჩენდა.

„[თუმცა] კომისიის საქმიანობა წლების განმავლობაში ისე მიმდინარეობდა, რომ საზოგადოებას, ფაქტობრივად, არ ჰქონდა ინფორმაცია და არც არავინ გვაყენებდა საქმის კურსში, თუ რა ტიპის მოლაპარაკებები მიმდინარეობდა ორი ქვეყნის წარმომადგენლებს შორის. დახურულ კარს მიღმა მიღებულ გარკვეული შეთანხმების შედეგებს კი მხოლოდ მას შემდეგ ვიგებდით, რაც პარტნიორი სახელმწიფოს მესაზღვრეები პერიოდულად უზღუდავდნენ მომლოცველებსა თუ დამთვალიერებლებს გარეჯის მიმდებარე ტერიტორიაზე გადაადგილებას“, - გააგრძელა მან.

ჟურნალისტმა ისიც დაამატა, რომ "ნაციონალური მოძრაობის" ხელისუფლება მაშინ საზოგადოებას უხსნიდა, რომ „2006-2007 წლებში, კომისია დასაზუსტებელი საზღვრის დაახლოებით 60%-ზე შეთანხმდა“, რის შემდეგაც ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლების ისეთი კომენტარები შემოგვთავაზა, რომელიც იმაზე მიუთითებდა, რომ თითქოს მათ დავით გარეჯის სამონასტრო კომპლექსთან მიმართებით არამართებული და ქვეყნისთვის დამაზიანებელი გადაწყვეტილება მიიღეს.

კერძოდ, სიუჟეტში "ნაციონალური მოძრაობის" ხელისუფლების საგარეო საქმეთა მინისტრის მაშინდელი მოადგილისა და კულტურის იმდროინდელი მინისტრის ნინო კალანდაძისა და ნიკა რურუას შემდეგი შეფასებები მოვისმინეთ:

- „გარეჯის კომპლექსის იმ ნაწილს რაც შეეხება, ამასთან დაკავშირებით მოგახსენებთ, რომ ეს საბჭოთა კავშირის დროიდან მოყოლებული არ იმყოფებოდა საქართველოს საზღვრებში და არის სწორედ აზერბაიჯანულ ტერიტორიაზე“;

- „ეს ისტორიულად საქართველოს ნაწილი იყო, დღეს აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, როგორც მაგალითად ტაო-კლარჯეთი, რომელიც ისტორიულად საქართველო იყო, მაგრამ ისტორიული დაუდევრობის, შეცდომების, უბედობის გამო ეკუთვნის თურქეთს“.

ჟურნალისტი იმასაც აღნიშნავს, რომ წლების განმავლობაში სადელიმიტაციო კომისია ისე მუშაობდა, რომ ეჭვი არავის გასჩენია, რომ „ორმხრივი კომისია, გადაწყვეტილებებს ამ ისტორიული დოკუმენტების გარეშე იღებდა“.

„მხოლოდ მიმდინარე კვირას, თავდაცვის სამინისტროს მიერ აღმოჩენილი მასალების მიხედვით გაირკვა, რომ 2006-2007 წლებში, 1938 წელს გამოცემული მთავარი დოკუმენტი სამუშაო მაგიდაზე არ იდო“, - ამატებს იგი.

სიუჟეტის ავტორი იმითაც ინტერესდება, „საერთოდ იყო თუ არა წინა ხელისუფლების ინტერესში წინა დოკუმენტების შესწავლა და დასძენს, რომ „პირობით საზღვართან დაკავშირებული შეთანხმება, 2006-2007 წლის მოცემულობით, რომ გაგრძელდეს, დავით გარეჯის სამონასტრო კომპლექსის ნაწილი მეზობლის ტერიტორიაზე აღმოჩნდება“.

სიუჟეტის ავტორისვე განმარტებით, „ეროვნული მნიშვნელობის სიახლე“, რომლითაც ქვეყანას შეუძლია, რომ აზერბაიჯანთან მოლაპარაკების მაგიდას „გამყარებული პოზიციებით დაუბრუნდეს, რატომღაც შემაშფოთებელი აღმოჩნდა ყოფილი სახელისუფლებო გუნდისთვის“.

„როდესაც საგამოძიებო უწყება შემოიფარგლა მხოლოდ განცხადებით, რომ გამოძიება თავდაცვის სამინისტროდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე დაიწყო, შეთანხმდა თუ არა ტერიტორია ჩვენი ქვეყნის საზიანოდ ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი მილიონებზე ალაპარაკდა“, - ხაზს უსვამს ავტორი და აღნიშნულის საილუსტრაციოდ ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის კომენტარი მოჰყავს, რომ მოქმედი ხელისუფლებს მის საწინააღმდეგოდ „რუსეთში მცხოვრებ აზერბაიჯანელებს გამოიყვანს, ათქმევინებენ, რომ ფული მათ მიწებში 70 თუ 80 მლნ ლარი გადაიხადეს და მერე ააგებენ მთელ ამბავს, რომ ჩვენ გავყიდეთ ქართული მიწა“.

მიხეილ სააკაშვილის ეს განცხადება მასალაში მის მიერ „წინასწარ მიცემულ აღიარებით ჩვენებად“ არის შეფასებული და საკითხზე საზოგადოების აზრის კიდევ უფრო მკაფიოიდ ფორმირებისთვის ისიც არის ნათქვამი, რომ საზღვრის „დამდგენ კომისიასთან დიდი ხანია შეკითხვები აქვს საქართველოს საპატრიარქოს“.

სიუჟეტში ასევე მოვისმინეთ მმართველი გუნდის წარმომადგენლების შეფასებებიც, რომლებიც წინა ხელისუფლების მხრიდან ქვეყნის ტერიტორიის ნაწილის არამართლზომიერად შეთანხმებისა და სახელმწიფო ინტერესების დაზიანების მიმართ ლეგიტიმურ ეჭვებზე მიუთითებენ.

აღსანიშნავია, რომ „იმედის კვირამ“ ამავე თემაზე სიუჟეტი 27 სექტემბერსაც მოამზადა, სადაც ყოფილი ხელისუფლების მაშინდელ ოპონენტებზე დაყრდნობით, ნათქვამი იყო, რომ ქვეყანამ საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვართან მიმართებით პოზიციები მეზობელი ქვეყნის მიერ გამოყოფილი 200 მლნ-იანი სესხის სანაცვლოდ დათმო.

„იმედის“ მიერ მომზადებულ მასალებში არ იყო წარმოდგენილი საპირისპირო პოზიცია და არგუმენტები, რაც ბრალდების მხარის პოზიციას დაუპირისპირდებოდა. საკითხთან მიმართებით ჟურნალისტის მხრიდან ვერც კრიტიკულ კითხვები და მოსაზრებები ვნახეთ.

თემის მხოლოდ ერთი წყაროს მხრიდან მიღებულ ინფორმაციაზე გაშლა და მის ირგვლივ მხოლოდ ერთი მხარის ინტერესების სასარგებლო არგუმენტაციის წარმოჩენა და მიკერძოება, ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ არხის მიზანი არა მომხდარზე საზოგადოების სრულფასოვანი ინფორმირება, არამედ მაყურებლის ბრალდების ვერსიაში დარწმუნება და კონკრეტული პოლიტიკური გუნდის ქვეყნის საზიანო გადაწყვეტილების მიღებაში დადანაშაულება და აღნიშნულის ირგვლივ საზოგადოებრივი აზრის ფორმირება იყო.

მას შემდეგ, რაც პატრიოტთა ალიანსი აჭარაში გაკრული იმ საარჩევნო ბანერის გამო გააკრიტიკეს, რომელზეც აჭარა, ოკუპირებული ცხინვალისა და აფხაზეთის მსგავსად წითლად იყო მონიშნული, ტელეკომპანია “ობიქეტივმა”, რომლის დამფუძნებელიც სწორედ პატრიოტთა ალიასის ერთ-ერთი ლიდერი ირმა ინაშვილია, თურქობიური შინაარსის შემცველი მასალების მომზადება დაიწყო და მაყურებელს მეზობელის სახელმწიფოს მიმართ ქსენოფობიური ტექსტებით გაჯერებული რამდენიმე სიუჟეტი შესთავაზა.

მასალების ძირითადა ხაზი აჭარის რეგიონში თურქეთის “ეკონომიკურ ექსპანსიასზე”, რეგიონში “თურქულ ინტერესებზე”, თურქულ რბილ ძალასა და მეზობელი სახელმწიფოს “იმპერიალისტურ მიზნებზე” გადიოდა. ასევე, აქცენტი წინა ხელისუფლების დროს, “ეროვნებით თურქი ბიზნესმენებისთვის” სიმბოლურ ფასად 1 ლარად გადაცემასა და “თურქი ბიზნესმენების” კანონის გვერდის ავლით, თივთნებურ საქმიანობაზე კეთდებოდა.

ამბის თხრობისას ჟურნალისტებსგან შემდეგი ტექსტები ისმოდა:

“აჭარის რეგიონში კვების ობიექტები, ტრანსპორტი, სასტუმროები, სუპერმერკეტების ქსელი, სამშენებლო ბიზნესი და სავაჭრო ცენტრები ყველაზე კარგად გამოხატავს თურქეთის პოლიტიკიას, ანუ ეკონომიკურ ექსპანსიას”.

“თურქეთი რომ აჭარის ეკონომიკას ნელ-ნელა იპყრობს ეს სახეზეა. ამას რეგიონში თრქი მეპატრონის საკუთრებაში არსებული არაერთი მსხვილი ობიექტი მოწმობს”.

“რეგიონში თურქი ეროვნების მოქალაქეები სტრატეგიულ ობიექტებსაც კი ფლობენ. მეზოებლი ქვენის ექსპანსიას გრძნობენ ადგილობრივებიც”.

“ბათუმის მოსახლეობისთვის მიუღებელია ის ფაქტი, რომ რეგიონში მსხვილ ობიექტებს თურქები ფლობენ… ერთადერთი პოლიტიკური ძალა, რომელიც თურქეთიდან მომავალ საფრთხეებზე უკვე წლებია საუბრობს არის პატრიოტთა ალიანსი”. თურქოფობიული განცხადებები ისმოდა რესპონდენტებისგანად:

“ძველი მტერი მოყვარე არ გახდებაო… თურქები ჩვენი დაუძინებელი მტრები იყვნენ, არიან და იქნებიან. დღეს თურქები სალოცავი გაუხდნენ უჭკუო ქართველებს...ისინი თავიანთ გადაწყვეტილებას, რომ საქართველო საქართველო თურქებისა იყოს და ქართველები აღარ არსებობდნენ დედამიწაზე - ამის მსურველნი არიან”.

“21-ე საუკუნეში თურქეთს ისევ აქვს პრეტენზია აჭარის რეგიონზე და ამას ხშირად თურქები თავადაც იმეორებენ… რბილი ძალით, ჩუმი ძალით თურქეთი შემოდის აჭარის რეგიონში”.

“აჭარა დასაცავია… წლების განმალვობაში მიმდინარეობს ეტაპობრივი, ეკონომიკური და იდეოლოგიური ანექსია და ეს ხორციელდება თურქეთის სახელმწიფოს მხრიდან”.

“საერთოდ არაა თურქი საჭირო აჭარაში, რად მინდა?! გაახილოს მთავრობამ თვალი და ნუ შემოუშვებს თურქებს”. “არის საწარმოები და ბიზნესობიექტები აჭარის ტერიტორიაზე, რომლებიც აუცილებლობის შემთხვევაში შეიძლება გახდეს საყრდენი იმისთვის, რომ თურქეთმა თავისი იმპერიალისტური ზრახვები განახორციელოს. ჯერ ამას ღიად არ ამბობენ…”

არხის მხრიდან აჭარის რეგიონში თურქული ინვესტიციების მხოლოდ ეკონომიკური ექსპანსიის კონტექსტში წარმოჩენა და მეზობელი სახელმწიფოს “რბილი” პოლიტიკის გატარებაში დადანაშაულება ქმნიდა განწყობას, რომ მასალების მიზანი პატრიოტთა ალიანსის გარშემო “ანტითურქული” ბანერის გამო ატეხილი აჟიოტაჟის განეიტრალება და მათი პოზიციის დაცვა იყო.

თავის მხრივ კი, სტრატეგიული პარტნიორის უარგუმენტო კრიტიკა და უაპელაციო ბრალდებები ორ ქვეყანას შორის არსებულ კეთილმეზობლურ ურთიერთობებებს აყენებს საფრთხის ქვეშ და მეგობრულ ერებს შორის შუღლის ჩამოგდებასა და გაღვივებას ახალისებს.

ტელეკომპანია “ობიექტივის” ქსენოფობიური განცხადებები ევორკავშირია და გაეროს განვითარების ფონდის (UNDP) ოქტომბრის საპარალმენტო არჩევნების მედიაში გაშუქების მონიტორინგის პირველ შუალედურ ანგარიშშიც მოხვდა. “ობიექტივზე ტრადიციულად, წელსაც არაერთხელ დაფიქსირდა ქსენოფობიური განცხადებების ტირაჟირება”, - ვკითხულობთ დოკუმენტში. “მედია ვალდებულია არ მოახდინოს ქსენოფობიური განცხადებების ტირაჟირება. თუ განცხადებას საჯარო პირი აკეთებს შესაძლოა მოხდეს განცხადების ეთერში გაშვება, თუმცა რედაქცია მას უნდა გაემიჯნოს, უნდა უთხრას მაყურებელს, რომ ეს ქსენოფობიაა და მიუღებელია. „ობიექტივი“ ასე არ მოიქცა, რაც ეთიკური პრინციპების დარღვევაა”, - ნათქვამია იქვე.

წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგმა აჩვენა, რომ გაზეთების უმრავლესობაში ჟურნალისტური სტანდარტებისა და ეთიკის ნორმების უხეში დარღვევის ფაქტები გამოვლინდა. ამავე კვლევაში ნათქვამია, რომ გაზეთების უმრავლესობა ყველა პოლიტიკური ძალის მიმართ უარყოფითი განწყობით გამოირჩეოდა და რომელიმე პოლიტიკური გუნდის მიმართ მკვეთრად დადებითი დამოკიდებულება არ შეინიშნებოდა.

“გაზეთების უმრავლესობაში გვხვდებოდა ჟურნალსიტური სტანდარტებისა და ეთიკის ნორმების უხეში დარღვევის ფაქტები: შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული ტერმინოლოგია რესპონდენტთა განცახდებების გარდა, ჟურნალისტთა ტექსტებშიც ხშირად გამოიყენებოდა. თუმცა, წინა წლებთან შედარებით შემცირდა შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული შინაარსის ფოტოების რაოდენობა (გამონაკლისს წარმოადგენს „ასავალ-დასავალი“)”

ანგარიშში ნათქვამია, რომ გაზეთების ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად დაუბალანსებელი და გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება რჩება. გამოცემებში საეჭვო წყაროებზე დაყრდნობით მოპოვებული ინფორმაციის გავრცელების შემთხვევები ხშირად გვხვდებოდა.

“ჟურნალისტები არ ასახელებდნენ წყაროს და არც ფაქტობრივი მასალით ასაბუთებდნენ ხელისუფლების და ამა თუ იმ პოლიტიკოსის მისამართით წაყენებულ მძიმე ბრალდებებს. ამიტომ, ზოგ შემთხვევაში ჟურნალისტების მიერ გამოთქმული კრიტიკა და მწვავე კითხვები მიკერძოებული და სუბიექტური უფრო იყო, ვიდრე ფაქტებით გამყარებული. გადამოწმების გარეშე შუქდებოდა სხვადასხვა პოლიტიკური გუნდის წარმომადგენელთა ბრალდების შემცველი განცხადებებიც. ამასთან, კრიტიკის ობიექტს, ხშირ შემთხვევაში, საპასუხო კომენტარის გაკეთების შესაძლებლობა არ ეძლეოდა.”

მედიამონიტორინგმა აჩვენა, რომ გაზეთების უმრავლესობა მკითხველს ერთ წყაროზე დაყრდნობით მომზადებულ მასალებს სთავაზობდა, რაც ამა თუ იმ კონკრეტულ საკითხზე განხსვავებული მოსაზრებების გაცნობის საშუალებას არ იძლეოდა.

ძირითადი მიგნებები:

• ყველაზე მეტად გაშუქდნენ: მთავრობა, „ქართული ოცნება - დემოკრატიული საქართველო“, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და ექსპრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი;
• მონიტორინგის სუბიექტების გაშუქებისას უარყოფითი ტონი ბევრად სჭარბობდა ნეიტრალურს, დადებითი ტონი თითქმის არ დაფიქსირებულა.
• გამონაკლისს წარმოადგენდნენ გაზეთები: „რეზონანსი“, „ახალი თაობა“ და „გურია ნიუსი“, სადაც სუბიექტები, ძირითადად, ნეიტრალურად გაშუქდნენ;
• შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული ტერმინოლოგიის გამოყენებით გამოირჩეოდნენ გაზეთები: „ასავალ-დასავალი“, „ქრონიკა+“; გაზეთ „ალიაში“, წინა წლებთნ შედარებით, სიძულვილის ენის გამოყენების შემთხვევები შემცირებული იყო;
• წინა წლებთან შედარებით, შემცირებულია შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული შინაარსის ფოტოების რაოდენობა (გამონაკლისს წარმოადგენს „ასავალ-დასავალი“);
• გაზეთი „საქართველო და მსოფლიო“ გამოირჩეოდა მკვეთრად პრორუსული და ანტისდასავლური განწყობით; პრობლემად რჩება გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება: ჟურნალისტები არ ერიდებოდნენ მტკიცებულებების გარეშე ამა თუ იმ პოლიტიკოსის მისამართით მძიმე ბრალდების წაყენებას;
• გადამოწმების გარეშე შუქდებოდა რესპონდენტთა ბრალდების შემცველი განცხადებებიც. ხშირ შემთხვევებში, კრიტიკის ობიექტს საპასუხო კომენტარის გაკეთების შესაძლებლობა არ ჰქონდა;
• გაზეთების უმრავლესობა მკითხველს ერთ წყაროზე დაყრდნობით მომზადებულ მასალებს სთავაზობდა, რაც ამა თუ იმ კონკრეტულ საკითხზე, განხსვავებული მოსაზრებების გაცნობის საშუალებას არ იძლეოდა;
• გამოცემების ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევად ინფორმაციის საეჭვო წყაროებზე („კულუარული ინფორმაციით“, „გავრცელებული ინფორმაციით“, „წყაროს ცნობით“, „ამბობენ, რომ..“) დაყდნობით მომზადებული სტატიები რჩება;
• ბეჭდურ მედიაში გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას ხელს უწყობდნენ როგორც რესპონდენტები, ასევე ჟურნალისტები.

მონიტორინგის შესახებ:

ანგარიში მოიცავს 15 ივნისიდან 31 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდის მონიტორინგის შედეგებს. ამ დროის განმავლობაში მედიამონიტორები 8 გამოცემას აკვირდებოდნენ: „რეზონანსი“, „ახალი თაობა“, „კვირის პალიტრა“, „ალია“, „ასავალ-დასავალი“, „ქრონიკა+“, „საქართველო და მსოფლიო“, „გურია news“.

„2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების მედიაში გაშუქების კვლევა“ „ინტერნიუსი-საქართველო“ ახორციელებს და ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის მიერ არის დაფინანსებული.

წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგის შუალედური ანგარიშის თანახმად, რადიომაუწყებლების უმეტესობა რომელიმე პოლიტიკური გუნდის მიმართ მიკერძოებულ დამოკიდებულებას არ ავლენდა, სიახლეები დაბალანსებულად, თუმცა მშრალად და ზედაპირულად შუქდებოდა. ანგარიშში ასევე ნათქვამია, რომ რადიოების უმეტესობის ეთერში ერთი და იგივე თემები ტრიალებდა და კვლავ გამოწვევად რჩება ექსკლუზიური კონტენტის შექმნა.

ანგარიშში ყურადღება გამახვილებულია მოვლენების პასიურ გაშუქებაზეც, ანუ როდესაც პოლიტიკოსებს შესაძლებლობა ეძლევათ, რომ რადიოეთერი საკუთარ ტრიბუნად გამოიყენონ და ჟურნალისტი სათანადოდ მომზადებული არ არის, რომ საპასუხო მწვავე კითხვა შეაგებოს.

“რადიომაუწყებლების ნაწილი ხელისუფლების მწვავე კრიტიკასაც არ ერიდებოდა და სიუჟეტებში პოლიტიკოსთა ურთიერთსაპირისპირო კომენტარებიც ისმოდა, მაგრამ მათი უმეტესობა რესპონდენტთა განცხადებების გადამოწმებას არ ცდილობდა, არ ჩანდა ჟურნალისტის როლი, რომ კრიტიკა მის მიერ მოპოვებულ ფაქტობრივ მასალებს დაფუძნებოდა და არა პოლიტიკოსთა ზოგად შეფასებებს”,- ვკითხულობთ დოკუმენტში.

დაკვირვებამ აჩვენა, რომ კვლავ გამოწვევად რჩება, რეგიონების, სოფლების, სოციალური პრობლემების, უთანასწორობისა თუ სხვადასხვა მოწყვლადი ჯგუფების საჭიროებების გაშუქება. დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ ამ თემებზე სიუჟეტები თითქმის არ მზადდება და ჟურნალისტები ამ საკითხების წინ წამოწევას ვერ ახერხებენ:

“მართალია, რადიომაუწყებლები სიძულვილის ენას არ იყენებენ და არც რომელიმე ჯგუფის მიმართ დისკრიმინაციული ენის გამოყენების შემთხვევები დაფიქსირებულა, მაგრამ ჟურნალისტები იმასაც ვერ ახერხებენ, რომ პრობლემები წინ წამოწიონ და პოლიტიკოსთა დღის წესრიგში დააყენონ, პასუხისმგებელი პირების მიმართ დასვან კითხვები, ეცადონ ამომწურავი პასუხების მიღებას, ფაქტების გადამოწმებასა და რაც მთავარია, თემის ბოლომდე მიყოლას”.

ძირითადი მიგნებები:

• ყველაზე მეტი დრო მთავრობასა და ადგილობრივ ხელისუფლებას დაეთმოთ, პარტიებიდან კი - „ქართულ ოცნებას“, „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასა“ და „ევროპულ საქართველოს“;
• წინა წლებთან შედარებით, მკვეთრად მოიმატა ირიბი გაშუქების წილმა. ახალი ამბების უმეტეს ნაწილს პოლიტიკოსთა საჯარო განცხადებების ციტირება შეადგენდა;
• საზოგადოებრივი მაუწყებლის საინფორმაციო გამოშვებების კონტენტი მშრალი და ზედაპირული იყო;
• თემების აქტუალურობას კვლავაც პოლიტიკოსთა განცხადებები განსაზღვრავდნენ და არა ჟურნალისტების მიერ მოპოვებული ინფორმაცია;
• წინა წლების მსგავსად, რადიოარხების უმეტესობაზე, პრობლემად რჩება ინფორმაციის წყაროთა და კრიტიკული კითხვების ნაკლებობა - ჟურნალისტები ფაქტების გადამოწმებას ნაკლებად ცდილობდნენ;
• სოციალურ თემებს, რეგიონებისა და უმცირესობების პრობლემებს კვლავაც ნაკლები ყურადღება ექცეოდა;
• რადიომაუწყებლები გენდერული სტერეოტიპების გავრცელებას ხელს არ უწყობდნენ, ეთერში არ ისმოდა სექსისტური, ჰომოფობიური, რომელიმე გენდერული ნიშნის მიმართ სიძულვილის ან საფრთხის შემცველი განცხადებები;
• ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტები უხეშად არ ირღვეოდა: ხმით/მუსიკით მანიპულაციის, სიძულვილის ენის შემთხვევები არ გამოვლენილა
  
  
  მონიტორინგის შესახებ:

ანგარიში მოიცავს 15 ივნისიდან 31 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდის საღამოს საინფორმაციო გამოშვებების მონიტორინგის შედეგებს.

მედიამონიტორები 10 რადიომაუწყებლის საღამოს საინფორმაციო გამოშვებებს აკვირდებიან. ეს რადიოებია: „რადიო 1“ (საზოგადოებრივი მაუწყებელი), „თავისუფლება“, „იმედი“, „მაესტრო“, „პალიტრა“, „პირველი რადიო“, „ჰერეთი“, „მარნეული“, „ძველი ქალაქი“ (ქ. ქუთაისი), „სამხრეთის კარიბჭე“ (ქ. ახალციხე).

„2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების მედიაში გაშუქების კვლევა“ ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის მიერ არის დაფინანსებული. მონიტორინგის ფარგლებში, „ინტერნიუსი-საქართველო“ რადიომაუწყებლების საღამოს საინფორმაციო გამოშვებებს 16 ივნისიდან აკვირდება.

იხილეთ ასევე:

• ტელევიზიებში გაზრდილია ეთიკური დარღვევის ფაქტები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედური შედეგები
• პლურალისტური, მაგრამ ნაკლები კრიტიკით - პოლიტიკური სპექტრის გაშუქება ონლაინ მედიაში

წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგის თანახმად, ონლაინ მედიაში გაუმჯობესებულია პოლიტიკური სპექტრის პლურალისტული გაშუქება და თითქმის აღარ გვხვდება ჟურნალისტთა ტექსტებში სიძულვილის ენისა და დისკიმინაციული ტერმინოლოგიის გამოყენების შემთხვევები. თუმცა, კვლავ გამოწვევად რჩება კრიტიკული და სიღრმისეული ანალიზის ნაკლებობა და სარეკლამო და სარედაქციო მასალების არასათანადო გამიჯვნა.

ამავე ანგარიშის მიხედვით, მონიტორინგის პერიოდში ონლაინ მედიაში გამოვლინდა არაერთი შემთხვევა, როდესაც უცვლელად და უკომენტაროდ შუქდებოდა გენდერული სტერეოტიპებისა და გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის შემცველი განხადებები, რომლებიც მიზანმიმართულად აკნინებდა ქალის როლს პოლიტიკაში.

ონლაინ მედიის მონიტორინგის შუალედური ანგარიში, რომელიც 15 ივნისიდან 31 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდს მოიცავს, დღეს, 24 სექტემბერს გამოქვეყნდა. ანგარიშის მიხედვით, გასულ წლებთან შედარებით, მიმდინარე წელს ონლაინ მედიაში შეინიშნება მცირე გაუმჯობესება პოლიტიკური სპექტრის პლურალისტული გაშუქების კუთხით.

„მართალია, ვებგვერდებზე ჭარბობდა მმართველი პარტიის გაშუქება, თუმცა ყურადღება ეთმობოდა ასევე სხვადასხვა პარტიის წარმომადგენელთა საქმიანობისა და განცხადებების გაშუქებასაც“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.

ამავე ანგარიშის მიხედვით, ჟურნალისტთა ტექსტებში თითქმის აღარ გვხვდება სიძულვილის ენისა და დისკიმინაციული ტერმინოლოგიის გამოყენების შემთხვევები. თუმცა, პრობლემურია ის, რომ ონლაინ მედიასაშუალებების ნაწილი უცვლელად და უკომენტაროდ აშუქებს პოლიტიკოსთა თუ საზოგადოებისთვის ცნობილ სხვა პირთა განცხადებებს, რომლებიც შეიცავს ასეთი სახის ტერმინოლოგიასა და შინაარსს.

მთავარი გამოწვევები

რაც შეეხება ონლაინ მედიის მთავარ გამოწვევებს, წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგის შუალედური ანგარიშის მიხედვით, ონლაინ მედიის უმწვავეს გამოწვევას წარმოადგენს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების არასათანადო გამიჯვნა სარედაქციო მასალებისგან.

„ასეთ მასალებს მონიტორინგისთვის შერჩეული ვებგვერდების ნაწილი საერთოდ არ ურთავს რაიმე სახის შესაბამის მითითებას; ზოგი ურთავს, მაგრამ ისე, რომ ეს მინიშნებები რ შეესაბამება სტანდარტს. შესაბამისად, ვებგვერდების დიდი ნაწილის მკითხველს არ ეძლევა შესაძლებლობა, რომ გაარჩიოს გამოქვეყნებული სტატიებიდან რომელია ფასიანი და რომელი რედაქციის მიერ მომზადებული ჟურნალისტური ნამუშევარი“, - ნათქვამია ანგარიშში.

ასევე, წინა წლების მსგავსად, გამოწვევად რჩება კრიტიკული და სიღრმისეული ანალიზის ნაკლებობა. ანგარიშის მიხედვით, მონიტორინგისთვის შერჩეული ვებგვერდების უმეტესობა საკითხებს აშუქებს ზედაპირულად, შემოიფარგლება სახელმწიფო უწყებათა წარმომადგენლებისა და პოლიტიკოსთა ყოველდღიური საქმიანობისა და განცხადებების გაშუქებით. ვებგვერდების მხოლოდ მცირე ნაწილი ცდილობს, რომ საკითხები გააშუქოს სიღრმისეულად და მკითხველს შესთავაზოს მიმდინარე მოვლენების კრიტიკული ანალიზი.

მედიამონიტორინი აჩვენებს, რომ ყველაზე ხშირად ონლაინ მედიაში ჟურნალისტური სტანდარტების დარღვევის ისეთი შემთხვევები გვხვდება, როგორიცაა ფაქტებისა და მძიმე ბრალდებების ცალმხრივი გაშუქება.

„მონიტორინგისთვის შერჩეულ ვებგვერდთა დიდ ნაწილში არ ჩანდა მცდელობები, რომ ჟურნალისტებს გადაემოწმებინათ მასალებში წარმოდგენილი კონკრეტული ბრალდებები კონკრეტულ პირთა მიმართ ან მოეძიებინათ ბრალდებულ მხარეთა კომენტარები“, - ვკითხილობთ დოკუმენტში.

წლევანდელ ანგარიშში ყურადღება ეთმობა გენდერულად სენსიტიურ გაშუქებასაც. ანგარიშს მიხედვით, „მონიტორინგის პერიოდში ონლაინ მედიაში გამოვლინდა არაერთი შემთხვევა, როდესაც უცვლელად და უკომენტაროდ შუქდებოდა გენდერული სტერეოტიპებისა და გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის შემცველი განხადებები, რომლებიც მიზანმიმართულად აკნინებდა ქალის როლს პოლიტიკაში“.

ანგარიშის თანახმად, სამონიტორინგო პერიოდში ჭარბობდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის გიორგი გახარიას დადებით ტონში გაშუქება, მათ შორის, ისეთ ვებგვერდებზეც, რომლებიც გამოირჩევიან განსაკუთრებულად კრიტიკული დამოკიდებულებით სახელისუფლებო გუნდის მიმართ. ეს ტენდენცია, დოკუმენტში, COVID 19-ის პანდემიას უკავშირდება. კერძოდ, „სამთავრობო ფინანსური დახმარებების შესახებ საზოგადოებას ინფორმაცია ეწოდებოდა პრემიერ-მინისტრის მხრიდან, რაც შესაბამისად აისახა მედიაში მის დადებით გაშუქებაზე“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

სარეკლამო და სარედაქციო მასალების გამიჯვნა

ანგარიშის მიხედვით, კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების სარედაქციო მასალებისგან არასათანადო გამიჯვნა უმწვავესი გამოწვევაა interpressnews.ge-სთვის.

„სახელმწიფო უწყებებისა და პოლიტიკოსების საქმიანობის შესახებ მომზადებული მასალების ერთ მესამედზე მეტი გამოქვეყნებულია კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში, თუმცა არ არის ნათლად გამიჯნული სარედაქციო მასალებისგან“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.

ანგარიშის მიხედვით, interpessnews.ge-ზე კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებულ სტატიებს უმეტეს შემთხვევებში ერთვის წრეში მოთავსებული ლათინური სიმბოლოები NS, რაც მკითხველისთვის დამაბნეველია, ვინაიდან ცხადად არ არის მითითებული, რომ მასალა დაფინანსებული და სარეკლამოა. interpessnews.ge-ის მკითხველს არ ეძლევა საშუალება ნათლად გაარჩიოს, რომელი სტატიებია მომზადებული რედაქციის მიერ და რომელი ქვეყნდება რეკლამის სახით.

დაკვირვება აჩვენებს, რომ სარეკლამო და სარედაქციო მასალებს არასათანადოდ მიჯნავს ambebi.ge-ც. ზოგს აღნიშნვნას საერთოდ არ უკეეთებს, ზოგიერთ მასალას კი გამოყოფს სტატიის ბოლოს R-ის მითითებით, რაც NS-ის მსგავსად, მკითხველისთვის დამაბნეველია, ვინაიდან ცხადად არ არის მითითებული, რომ მასალა დაფინანსებული და სარეკლამოა. იგივე ტენდენციაა primetime.ge -ზე.

ანგარიში აჩვენებს, რომ მათგან განსხვავებით, სარეკლამო მასალების გამიჯვნის სტანდარტების შესაბამისად, ნებისმიერი მკითხველისთვის მარტივად გასაგებად უთითებს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებულ სტატიებს netgazeti.ge. სარეკლამო და სარედაქციო მასალებს ერთმანეთისგან ნათლად მიჯნავენ გამოცემები: publika.ge, sknews.ge, ასევე, დაფინანსებული პოლიტიკური კონტენტი სათანადოდ აქვს გამიჯნული on.ge-ს.

ფაქტებისა და მძიმე ბრალდებების ცალმხრივი გაშუქება

ანგარიში აჩვენებს, რომ ონლაინ გამოცემებში შეინიშნება შემთხვევები, როდესაც მძიმე ბრალდებების შემცველ მასალებში ცალმხრივი გაშუქება ხდება.

სამონიტორინგო პერიოდში, ასეთი არაერთი მასალა გამოქვეყნდა ambebi.ge-ზე.

მოვლენების ცალმხრივი გაშუქება, კონკრეტულ პირთა მიმართ დაუდასტურებელი ბრალდებების ხშირი გაშუქება, სიძულვილის ენისა და დისკრიმინაციული ტერმინოლოგიის უცვლელად გამოქვეყნება დამახასიათებელი ტენდენციაა kvira.ge-ზე. მონიტორინგი აჩვენებს, რომ „ხშირად, უმძიმესი ბრალდებები კონკრეტულ პირთა მიმართ შუქდებოდა რაიმე სახის გადამოწმების მცდელობის გარეშე. ასეთი სტატიები კი ჩვეულებრივ ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებს ეხებოდა და მიზნად ისახავდა მათ დისკრედიტაციას“.

იგივე ტენდენცია შეინიშნება მარშალპრესზე. ანგარიშის მიხედვით, „mpn.ge ხშირად აქვეყნებს საზოგადოებისთვის ცნობილი პირების Facebook-ის სტატუსებს, რომლებიც შეიცავს დაუდასტურებელ ბრალდებებს, ძირითადად, ოპოზიციის მიმართ, ასევე, შეურაცხმყოფელ, სიძულვილის ენის შემცველს ტერმინებს“.

კონკრეტულ პირთა მიმართ მძიმე ბრალდებების ცალმხრივად გაშუქება მწვავე პრობლემაა primetime.ge-ზე. კვლევის მიგნებების თანახმად, ასეთი სახის დარღვევები სისტემატურად გვხვდებოდა ოპოზიციონერ პოლიტიკოსთა გაშუქებისას.

ანგარიშის მიხედვით, სტატიები, რომლებშიც მთავრობის წარმომადგენელთა თუ სხვადასხვა სახელმწიფო სტრუქტურათა განცხადებები წარმოდგენილი იყო როგორც დადასტურებული ფაქტები და არ ჩანდა ჟურნალისტთა მხრიდან დამატებითი ინფორმაციის მოძიებისა და საკითხის თუნდაც ოდნავ სიღრმისეულად გაშუქების რაიმე მცდელობა, ხშირად ქვეყნდება sputnik-georgia.com-ზე.

წყაროთა მრავალფეროვნებისა და ბალანსის პრობლემა

დოკუმენტის თანახმად, სამონიტორინგო პერიოდში გამოვლინდა ცალკეული შემთხვევები, როდესაც პრობლემა იყო წყაროთა მრავალფეროვნება და ბალანსი. ეს შეინიშნებოდა მათ შორის ისეთ გამოცემებშიც, რომლებიც მაღალი ჟურნალისტური სტანდარტებით მუშაობენ.

დოკუმენტის თანახმად, ონლაინგამოცემა publika.ge-ს შემთხვევაში, ეს დაპირისპირებული მხარეების ცალ-ცალკე სტატიებით გაშუქებაში გამოიხატება.

„publika.ge ყოველთვის ცდილობს ბალანსის დაცვას, თუმცა გამოვლინდა ამ კუთხით პრობლემური ცალკეული შემთხვევები, როდესაც ვებგვერდი დაპირისპირებული მხარეების მოსაზრებებს ცალ-ცალკე სტატიებით აშუქებს ისე, რომ მკითხველს, რომელიც თავდაპირველად გამოქვეყნებულ სტატიებს გაეცნობა, არ ეძლევა შესაძლებლობა, რომ მოგვიანებით გამოქვეყნებულ საპირისპირო პოზიციებსაც გაეცნოს“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ წყაროთა ბალანსის პრობლემა შეინიშნება radiotavisupleba.ge-ზე.

„radiotavisupleba.ge უმეტესად ცდილობდა ჟურნალისტური სტანდარტების მაღალ დონეზე დაცვას, თუმცა მონიტორინგის პერიოდში გამოქვეყნდა რამდენიმე სტატია, რომლებშიც დაცული არ იყო წყაროთა ბალანსი და შესაბამისად, მოვლენები და ბრალდებები შუქდებოდა ცალმხრივად“, - ნათქვამია ანგარიშში.

მოვლენების ცალმხრივად გაშუქების შემთხვევა, როდესაც არ იყო დაცული ბალანსი, შეინიშნებოდა reginfo.ge-ზეც.



რაც შეეხება ონლაინ გამოცემას netgazeti.ge, ანგარიშის თანახმად, „მონიტორინგის ფარგლებში დაფიქსირდა ცალკეული შემთხვევები, როდესაც მასალა ეფუძნებოდა კონკრეტული ორგანიზაციის კვლევას, ან განცხადებას, რომელიც ამხელდა ან აკრიტიკებდა სხვა პირების ან ორგანიზაციების საქმიანობას და არ იყო წარმოდგენილი ე.წ. მხილებული მხარის პოზიცია“.

პოლიტიკური სუბიექტებისადმი დამოკიდებულება

მედიამონიტორინგის თანახმად, მართალია ინლაინ მედიაში პოლარიზაცია არ არის ძალიან მკვეთრი, თუმცა, ზოგიერთ გამოცემაში შეინიშნება ერთი მხრივ, მმართველი გუნდისა და ხელისუფლების დადებითად წარმოჩენა და მეორე მხრივ, ოპოზიციის დისკრედიტაციის მცდელობა.

ანგარიშში ამ კონტექსტში დასახელებულია გამოცემები: kvira.ge, მარშლპრესი (mpn.ge), primetime.ge, sputnik-georgia.com. “

primetime.ge ძირითადად დაკავებული იყო, ერთი მხრივ, მმართველი გუნდის დადებითად წარმოჩენის, მეორე მხრივ, კი ოპოზიციონერ პოლიტიკოსთა დისკრედიტაციის მცდელობით. primetime.ge-ზე ცალსახად შეინიშნებოდა სახელისუფლებო გუნდის მიმართ უაღრესად დადებითი განწყობა”, - ნათქვამია ანგარიშში.

დოკუმენტის თანახმად, მმართველი გუნდის გაშუქებისას გამოვლინდა დადებითი ტონის უკიდურესად მაღალი პროცენტული მაჩვენებლები kvira.ge-ზე.

დაკვირვება ცხადყოფს, რომ მონიტორინგის პირველ პერიოდში sputnik-georgia.com ძირითადად სახელისუფლებო გუნდის დადებითი გაშუქებით იყო დაკავებული და ნაკლებ ყურადღებას უთმობდა სხვა პარტიების საქმიანობას: „მონიტორინგის სუბიექტთა გაშუქების საერთო მოცულობის 80 პროცენტზე მეტი სწორედ მმართველი გუნდის გაშუქებას დაეთმო. ამ სუბიექტთა გაშუქებისას კი ჭარბობდა დადებითი ტონის მაღალი მაჩვენებლები“.

რაც შეეხება მარშალპრესს, ანგარიშში ნათქვამია: „იქმნება შთაბეჭდილება, რომ mpn.ge-ს მიზანი არა მიმდინარე მოვლენების ობიექტური გაშუქება, არამედ საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაა მმართველი პარტიის სასარგებლოდ“.

ანგარიშიდან საინტერესოა ონლაინ გამოცემა ტაბულას შემთხვევა.

„tabula.ge გამოირჩეოდა ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული დამოკიდებულებით. მეორე მხრივ კი შეინიშნებოდა პარტია „ევროპული საქართველოს“ მიმართ განსაკუთრებული ყურადღება. ამ პარტიას დაეთმო ორჯერ მეტი გაშუქება, ვიდრე ყველა სხვა პარტიას ერთად, მმართველი პარტიის გამოკლებით“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.





*******

მონიტორინგის შესახებ

ქართული ონლაინ მედიის მიერ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების გაშუქებას „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ გაეროს განვითარების პროექტის „საქართველოს 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების მედიაში გაშუქების კვლევა“ ფარგლებში, ევროკავშირის ფინანსური დახმარებით აკვირდება. მონიტორინგი დაიწყო 2020 წლის 15 ივნისს და დასრულდება 2020 წლის დეკემბერში.

დაკვირვება მიმდინარეობს შემდეგ 13 ონლაინ მედიასაშუალებაზე: ambebi.ge, interpressnews.ge, kvira.ge, mpn.ge, netgazeti.ge, news.on.ge, primetime.ge, publika.ge, radiotavisupleba.ge, reginfo.ge, sknews.ge, sputnik-georgia.com, tabula.ge.

კვლევის მეთოდოლოგია

მედიამონიტორინგის ფარგლებში შერჩეულ მედიასაშუალებებზე დაკვირვება ხდება როგორც რაოდენობრივი, ასევე თვისებრივი კომპონენტების გათვალისწინებით. რაოდენობრივი კვლევისას ყურადღება გამახვილებულია იმაზე, თუ რა სიხშირით შუქდება ესა თუ ის სუბიექტი შერჩეულ მედიასაშუალებაში და რა ტონით შუქდება აღნიშნული სუბიექტი. თვისებრივი დაკვირვებისას ყურადღება გამახვილებულია იმაზე, თუ რამდენად იცავს შერჩეული მედიასაშუალება ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტებს, როგორიცაა: ფაქტის სიზუსტე, წყაროების მრავალფეროვნება, დაბალანსებული გაშუქება, ნებისმიერი ნიშნით დისკრიმინაციის წახალისება, გენდერული სტერეოტიპების ტირაჟირება, რაიმე სახის მანიპულაცია და ა.შ.

მონიტორინგი არ ხორციელდება სარეკლამო სტატიებზე, რომლებსაც თან ახლავს სათანადო მინიშნება.

წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედური შედეგები აჩვენებს, რომ წინა წლებთან შედარებით, სატელევიზიო ახალ ამბებში ეთიკური დარღვევის ფაქტები გაზრდილია. წინა წლების მსგავსად, თითქმის ყველა არხზე პრობლემად რჩება საარჩევნო თემატიკასთან დაკავშირებული სიღრმისეული, მოკვლევითი სიუჟეტების სიმცირე, რაც ამომრჩეველს ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებაში დაეხმარება. ასევე, წინა წლების მსგავსად, თითქმის ყველა არხზე, პრობლემას წარმოადგენს გენდერული სტერეოტიპებისა და გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის შემცველი განცხადებების უცვლელად და უკომენტაროდ გაშუქების ფაქტები.

12 ტელევიზიის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებზე დაკვირვებამ აჩვენა, რომ პარტიებს შორის ყველაზე მეტი დრო „ქართულ ოცნებას“ დაეთმო, რომელიც ყველაზე დადებითად “იმედის” ეთერში გაშუქდა, ყველაზე უარყოფითად კი „მთავარი არხის“ ეთერში. დათმობილი დროის მიხედვით, “ქართულ ოცნებას” “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა” მოსდევს, რომელიც ყველაზე დადებითად “მთავარმა არხმა”, ყველაზე უარყოფითად კი - “ობიექტივმა” გააშუქაა. რაც შეეხება „ევროპულ საქართველოს“, პარტიას ყველაზე მეტი დრო ტელეკომპანია „ფორმულამ“ დაუთმო. „ობიექტივი“ ერთადერთი არხია, რომელიც კვლავ დიდ დროს უთმობს „პატრიოტთა ალიანსის“ გაშუქებას.

პოლიტიკური სუბიექტებიდან დიდი დრო დაეთმო მიხეილ სააკაშვილის გაშუქებას - მას ტელევიზიებიდან ყველაზე მეტი დრო “იმედმა” დაუთმო. საქართველოს მესამე პრეზიდენტი ყველაზე ნეგატიურად “იმედსა” და “პოსტ ტვ”-ზე გაშუქდა. მიხეილ სააკაშვილი “პოსტ ტვ-იმ” 80%-ით, “იმედმა” კი 74%-ით უარყოფითად გააშუქა.

ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილი მაუწყებლები

მონიტორინგმა აჩვენა, რომ რამდენიმე ტელევიზია აშკარად მიკერძოებულია ხელისუფლებისადმი, ნაწილი კი “ქართული ოცნების” მთავრობის მიმართ ლოიალური განწყობით გამოირჩევა.

მონიტორინგის შუალედურ ანგარიშში ტელეკომპანია “პოსტ ტვ” პირდაპირ პროსახელისუფლო არხადაა მოხსენიებული და ნათქვამია, რომ იგი მმართველი პარტიის პროპაგანდის იარაღია. გარდა ამისა, ანგარიშში კვითხულობთ, რომ არხი ოპოზიციის წარმომადგენლების შესახებ მომზადებულ სიუჟეტებში, არ ერიდება გადაუმოწმებელი და ყალბი ამბების გამოქვეყნებას:

“არხი მმართველ პარტიას მუდმივად დადებითად წარმოაჩენს და ასევე მუდმივად ცდილობს ოპოზიციის დისკრედიტაციას, მიუხედავად იმისა, თუ რომელ ოპოზიციურ პარტიას ეხება საქმე. ოპოზიციის დაკნინების მიზნით, ჟურნალისტები მიმართავენ დამცინავ ტონს და ტექსტებს; ძირითადად, ოპოზიციის წარმომადგენლებს, “რადიკალებად” მოიხსენიებენ.



ხელისუფლებისადმი მიკერძოება გამოვლინდა ტელეკომპანია “იმედზე”. მონიტორინგმა აჩვენა, რომ საინფორმაციო გადაცემის პათოსი თითქმის სრულად ემთხვევა „ქართული ოცნების” და ხელისუფლების რიტორიკას.

“იმედზე“ პრაქტიკულად არ გვხვდება ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული და საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვან თემებზე მომზადებული ექსკლუზიური და სიღრმისეული სიუჟეტები.” - ვკითხულობთ ანგარიშში.

დაკვირვებამ აჩვენა, რომ მონიტორინგის პერიოდში, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის საინფორმაციო პოლიტიკა ხელისუფლებისადმი ლოიალური იყო.

“კვლავ მთავარ პრობლემად რჩება სიუჟეტების ზედაპირულობა, სიღრმისეული რეპორტაჟების ნაკლებობა. ,,პირველ არხს“, სამონიტორინგო პერიოდში, თითქმის არ ჰქონია მწვავე ექსკლუზიური მასალა - არ გამოვლენილა კორუფციული და ადამიანის უფლებების შემლახავი ფაქტები. გარკვეულ შემთხვევებში, ბალანსი ფორმალურად იყო დაცული. მონიტორინგის პერიოდში იყო ფაქტები, როდესაც “მოამბე” ავლენდა “ქართული ოცნებისადმი” მიკერძოებას და არღვევდა ეთიკურ პრინციპებს.”

რაც შეეხება საზოგადოებრივი მაუწყებლის “აჭარის ტელევიზიის”, მონიტორინგის ანგარიშში ნათქვამია, რომ მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში, მეტნაკლებად, დაცული იყო მხარეებისა და მოსაზრებების მრავალფეროვნება, თუმცა, რიგ შემთხვევებში, იქმნებოდა შთაბეჭდილება, რომ სარედაქციო პოლიტიკა სამთავრობო გუნდის და მმართველი პარტიის მიმართ მიკერძოებული იყო.

ხელისუფლებისადმი დადებით განწყობა გამოიკვეთა ტელეკომპანია “მაესტროზეც”. ანგარიშში ნათქვამია, რომ აშკარაა, „ქართული ოცნების“ მიმართ შედარებით რბილი, ოპოზიციისდმი კი კრიტიკული დამოკიდებულება ჟურნალისტების მხრიდან:

“ტელეკომპანია “მაესტრო” უმეტეს დროს უთმობს მმართველი პარტიისა და მთავრობის პოზიტიურად გაშუქებას. რჩება შთაბეჭდილება, რომ საინფორმაციო გადაცემებში ხელისუფლების დადებით ნაბიჯებზე ხდება მიზანმიმართულად ხაზგასმა.

ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი მაუწყებლები

მონიტორინგმა აჩვენა, რომ ხელისუფლებისადმი ყველაზე კრიტიკული ტონი „მთავარ არხს“ აქვს. შესაბამისად, კრიტიკული სიუჟეტები ხელისუფლების მიმართ, ყველაზე ხშირად, ამ არხის ეთერში გადის. 

“მთავარი არხი” ხშირად და მწვავედ აკრიტიკებს ხელისუფლებას და მმართველ პარტიას. წინასაარჩევნო პერიოდში არხი ძირითად აქცენტს ბიძინა ივანიშვილის, ,,ქართული ოცნებისა” და ხელისუფლების უარყოფით გაშუქებაზე აკეთებს. ,,მთავარი არხის“ ჟურნალისტები არ ერიდებიან ცინიკური, დამცინავი, ხშირად შეურაცხმყოფელი ტერმინოლოგიით ხელისუფლების წარმომადგენელთა შეფასებას” - ვკითხულობთ ანგარიშში.

ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილ არხებად არიან დასახელებული “ფორმულა”, “ტვ პირველი” და “კავკასია”. ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ ,,ფორმულა“ ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი არხია და განსაკუთრებით უარყოფითად საინფორმაციო გამოშვებებში ბიძინა ივანიშვილი შუქდება. გარდა ამისა, აშკარად შესამჩნევია ლოიალური დამოკიდებულება “ევროპული საქართველოს” მიმართ.

რაც შეეხება ,,ტვ პირველს“, მონიტორინგმა აჩვენა, რომ მაუწყებელი მთავარ საინფორმაციო გამოშვებები გამოირჩევა ხელისუფლების მიმართ მკვეთრად კრიტიკული, უარყოფითი დამოკიდებულებით. “აღნიშნული გამოიხატება, როგორც საინფორმაციო გამოშვებაში გაშუქებული საკითხების თემატიკით, ასევე ჟურნალისტების საავტორო ტექსტებით, ხშირად ირონიული ან დამცინავი შეფასებებით: ,,ქართველი დეპუტატების მადა ჭამაში მოდის. ჭამენ, ოღონდ ჩვენი ფულით,“ - თქვა ,,ტვ პირველის“ ჟურნალისტმა ერთ-ერთ სიუჟეტში.”
















მონიტორინგის შესახებ:

“ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა” და “მისი მთავარი ტელეარხის” მხრიდან სასულიერო პირების შეურაცხყოფა, “საპატრიარქოს დისკრედიტაცია” და “ბრძოლა უწმინდესთნ, წმინდა სინოდის წევრებთან, მონაზვნებთან და მორჩილებთან”, - ამ კონტექსტში წარმოაჩინა ტელეკომპანია “იმედმა” 20 სექტემბრის “იმედის კვირაში” ბოდბის დედათა მონასტრისა და სოფელ ქედელების მკვიდრებს შორის მიწის ნაკვეთებზე არსებული მრავალწლიანი დავა.  

“იმედმა” თემაზე სიუჟეტი “მთავარ არხზე” 12 სექტემბერს გასული მასალის საპირწონედ მოამზადა. საუბარია სიუჟეტზე, რომელშიც ადგილობრივები წლების განმავლობაში მათ საკუთრებაში არსებული მიწების დედათა მონასტრისთვის გადაცემასა და მათი საკუთრების ხელყოფაზე საუბრობდნენ. სოფელ ქედელების მიწების საკუთრებასთან დაკავშირებულ პრობლემაზე ჯერ კიდევ 4 თვის წინ წერდა ონლაინგამოცემა "რეგინფო".
 
ტელეკომპანია “იმედმა” კი - “მთავარი ფეიკარხისა” და “ნაციონალური მოძრაობის სატელიტი ტელევიზიის” საპასუხოდ 13-წუთიანი სიუჟეტი ადგილობრივების ინტერესების უგულვებელყოფით, მხოლოდ მონასტრისა და მისი წინამძღოლის პოზიციის დაცვას მიუძღვნა და თქვა, რომ ზემოთხსენებული სუბიექტები “ეკლესიის დისკრედიტაციის მცდელობაში” ხშირად აბსურდამდეც მიდიან.

ჟურნალისტმა  სიუჟეტი იმის თხრობით დაიწყო, რა შრომა გაიღეს ბოდბის მონასტრის ბინადრებმა 25 წლის განმავლობაში, რომ იქაურობა “ნამდვილ წალკოტად გადაქცეულიყო”. შემდეგ კი “მთავარი არხის” სიუჟეტის გმირებს სახლში მიაკითხა და პოლემიკის გზით მათივე არგუმენტების გაბათლებას შეეცადა.

ჟურნალისტი პირველი რესპონდენტებისგან ჯერ იმით დაინტერესდა, მოიტყუა თუ არა “მთავარმა არხმა”, როდესაც მაყურებელს მონასტრის მსახურების მხრიდან წყლის მოწამვლაზე უამბო, შემდეგ კი, მათ მიმართ წინასწარი განწყობის შესაქმნელად, ისიც გვითხრა, რომ ოჯახს, რომელსაც მონასტრის მიმართ პრეტენზია აქვს, “არც მონასტერი არ მოსწონს, არც ახლადაშენებული ტაძარი და ადგილი არც ტურისტულ ზონად მიაჩნია”.

ჟურნალისტი შეეცდა მაყურებელი დაერწმუნებინა, რომ სოფელ ქედელების ერთ-ერთი მცხოვრების თამაზ გორელიშვილის ბრალდება მონასტრის მიმართ უსაფუძვლოა, რადგან მას საკუთრების დამადასტურებელი მოწმობა არ აქვს. არგუმენტაციის გასამყარებლად ჟურნალისტმა ერთ-ერთი ადგილობრივიც მოიხმო, რომელიც ამბობს, რომ კომუნისტური წყობილების დროს მიწის კანონმდებლობა არ არსებობდა, მიწა სახელმწიფოს საკუთრება იყო, ადგილობრივები მაშინ “მთლიანად სახელმწიფო საკუთრების მიწებს ღობავდნენ” და იმის მტკიცება, რომ აღნიშნული ტერიტორია კვლავაც მათი საკუთრებაა, არასწორია.

მიუხედავად იმისა, რომ თავად გორელიშვილი სიუჟეტში განმარტავს, რომ წლების წინ მიწის საკუთრებაზე დოკუმენტები არ ფორმდებოდა და საკითხი მარტივი აზომვითი სამუშაოებით წყდებოდა, ჟურნალისტმა გვიამბო, თუ როგორ გამოცხადდა სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ მიწაზე 2007 წელს აუქციონი, რომელში მონაწილეობის შესაძლებლობა ყველა მსურველს ჰქონდა, როგორ შეისყიდა ერთ-ერთმა ადგილობრივმა მონასტრის გარშემო არსებული მიწები კანონის სრული დაცვით და შემდეგ როგორ შესწირა ისინი მართლმადიდებლურ ეკლესიას.

სიუჟეტიდან ისიც შევიტყვეთ, რა სარგებელი მიიღეს ქედელების აწ უკვე ყოფილმა მკვიდრებმა საკუთარი საცხოვრისების გაყიდვით. საუბარია, მათ მიერ ამ მიწების გაყიდვის შემდეგ შეძენილ ბინებსა და მიწის ნაკვეთებზე. აღსანიშნავია, რომ ქონებას მოცემული მომენტისთვის მონასტრის ერთ-ერთი მონაზონი დედა სალომე (ნანა მახარობლიძე) ფლობს.

სიუჟეტის ბოლოს რამდენიმე ადგილობრივის კომენტარიც მოვისმინეთ, რომლებიც მონასტრის მიმართ არსებულ პრეტენზიებს სიყალბესა და სიცრუეს უწოდებენ.

“მთავარი არხის" მხრიდან ფეიკნიუსების გავრცელება და საზოგადოების მოტყუება ახალი ნამდვილად არ არის. არც ბოდბიდან თბილისამდე სიმართლის ჩამოტანაა რთული. თუმცა, როგორც ჩანს, არა მათთვის, ვისთვისაც მთავარი არასწორი ინფორმაციის გავრცელება და მისით მანიპულირებაა”, - ამ ტექსტით ასრულებს ავტორი მასალას.

სიუჟეტში ჟურნალისტს არ დაუსვამს არცერთი კრიტიკული კითხვა მონასტრის წარმომადგენლებისთვის, რ უსაუბრია მიწის რეგისტრაციის პრობლემებზე, რასაც მოქალაქეები აწყდებიან და არც ხელისუფლების მხრიდან ეკლესიისადმი ლოიალური დამოკიდებულება უხსენებია, რაც ხშირაც ამ ინსტიტუციისთვის სწორედ დიდი მოცულობის მიწის ნაკვეთების ჩუქებასა თუ სიმბოლურ ფასად გადაცემაში
გამოიხატება.

ავტორის მხრიდან, მხოლოდ ერთი მხარის პოზიციის დაცვა და საპირისპირო მოსაზრებების დაკნინებისა და გაუფასურების მცდელობა ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ავტორის მიზანი არა არსებულ პრობლემაზე კვალიფიცური მსჯელობა, არამედ კონკრეტული მხარის ინტერესების დაცვა და გატარება იყო.