„MAN-ის ავტობუსების საჭეს ქალებსაც ანდობენ“ - ამ სექსისტური სათაურით გამოქვეყნდა სტატია 10 აპრილს „საქართველოს მედია ჰოლდინგის“ შემადგენლობაში შემავალ საინფორმაციო სააგენტოს „ჯორჯიან ბიზნეს კონსალტინგის“(GBC) გვერდზე. მასალის სათაურში აქცენტი იმაზე, რომ ავტობუსების საჭეს „ქალებსაც ანდობენ“, ამყარებს გენდერულ სტერეოტიპს, თითქოს ქალი ცუდი მძღოლია და მითუმეტეს, ის არ შეიძლება იყოს ავტობუსის მძღოლი.

გამოცემა „თბილისის სატრანსპორტო კომპანიაში“ მძღოლის პოზიციაზე ქალთა დასაქმების შესახებ წერს და მკითხველს ამცნობს, რომ იზრდება ავტობუსების ქალი მძღოლების რაოდენობა, შესაბამისი სასწავლო კურსი 25-მა ქალმა გაიარა.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ცალსახად აღნიშნავს, რომ მედია უნდა მოერიდოს ამბის მონაწილე პირთა სქესის აღნიშვნას, როდესაც ის რაიმე დამატებით ინფორმაციას არ აძლევს აუდიტორიას. ასევე, ქარტია მოუწოდებს მედიებს, არ მიანიჭონ „ქალურისა“ და „კაცურის“ იარლიყი რომელიმე პროფესიას თუ ქმედებას და არ გააშუქონ ამბავი ისე, რომ გენდერული როლების შესახებ საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენები გაძლიერდეს.

“მედიამ არათუ ხელი არ უნდა შეუწყოს გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას, არამედ უნდა ებრძოლოს მას. ყურადღებით იყავით, რომ თქვენი მასალა არ აძლიერებდეს სოციუმში გავრცელებულ მოსაზრებას ქალის და კაცის როლის შესახებ”,- ვკითხულობთ დოკუმენტში.

9 აპრილს ტელეკომპანია იმედის გადაცემას „პირისპირ“ პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარე ბიძინა ივანიშვილი სტუმრობდა. საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ ტელეეთერით ეს მისი პირველი ინტერვიუ იყო. ბიძინა ივანიშვილის სხვა ინტერვიუებისგან, (მაგ.: მისი ინტერვიუ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მაკა ცინცაძესთან) განსხვავებით ამ გადაცემაში წამყვანი ცდილობდა, სტუმარი არ ყოფილიყო მონოლოგის რეჟიმში და საკუთარი სურვილისამებრ არ წარემართა ინტერვიუს პროცესი, თუმცა, ზოგ შემთხვევაში მას უჭირდა ოპონირება და გარკვეული ფაქტების დაზუსტება, იმისათვის, რომ მაყურებელი შეცდომაში არ შესულიყო და სტუმარს მანიპულაციის საშუალება არ ჰქონოდა.

ასეთი შთაბეჭდილება განსაკუთრებით სასამართლოს თემაზე საუბრის დროს შეიქმნა. მართალია, მოსამართლე მურუსიძეზე საუბრისას გადაცემის წამყვანმა არ მისცა სტუმარს საშუალება, რომ ეს გვარი „ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ წამოწეულად წარმოეჩინა და შეახსენა, რომ საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის მურუსიძის გვარი სანდრო გირგვლიანის საქმესთან ასოცირდება, მაგრამ გაუჭირდა არგუმენტირებული ოპონირება შალვა შავგულიძესთან დაკავშირებით. ამან კი სტუმარს მანიპულაციის საშუალება მისცა.

უფრო კონკრეტულად, ბიძინა ივანიშვილმა გირგვლიანის საქმის ადვოკატი შალვა შავგულიძე ამ საქმეში მთავარ დამნაშავედ წარმოაჩინა და განაცხადა, რომ საზოგადოებაში შავგულიძის გმირად წარმოჩენა არასწორია. მისი თქმით, „ეს მან [შალვა შავგულიძემ] არ გაასაჩივრა სასამართლოს პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება ზემდგომ ინსტანციაში და პირდაპირ უზენაეს სასამართლოში შეიტანა სარჩელი, რითაც მურუსიძეს აღარ ჰქონდა საშუალება საქმე განსახილველად პირველ ინსტანციაში დაებრუნებინა“. გარდა ამისა, ბიძინა ივანიშვილმა შალვა შავგულიძე „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ ალიანსში დაადანაშაულა.

წამყვანს არც სტუმრისა და არც მაყუებლისთვის არ შეუხსენებია, რომ რეალურად, 2006 წელს მოქმედი საპროცესო კანონმდებლობის თანახმად, დაზარალებულს არ შეეძლო, მოეთხოვა მსჯავრდებულის ქმედებისთვის უფრო მძიმე კვალიფიკაციის მინიჭება და არც საქმის გამოძიებაში დაბრუნება დანაშაულში სხვა პირთა სამხილებლად. ეს ფაქტი ინტერვიუს შემდეგ თავად შალვა შავგულიძემ განმარტა. შესაძლოა ამგვარი სამართლებრივი დეტალი უცნობი ყოფილიყო გადაცემის წამყვანისთვის, თუმცა, ვინაიდან გირგვლიანის მკვლელობა ერთ-ერთი გახმაურებული საქმეა, წამყვანი ამ თემაზე გაცილებით მომზდებული უნდა ყოფილიყო.

სასამართლოს თემაზე საუბრისას წამყვანმა სტუმარს ასევე მისცა საშუალება ეჭვქვეშ დაეყენებინა ერთ-ერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ სანდოობა და მისი ხელმძღვანელის, ეკა გიგაურის დისკრედიტაცია მოეხდინა.

საუბარია ამ ორგანიზაციის მიერ გამოქვეყნებულ საზოგადოებრივი აზრის კვლევაზე სასამართლო სისტემის შესახებ. ბიძინა ივანიშვილი ამ კვლევის შედეგებს საერთაშორისო კვლევების შედეგებს ადარებდა და ამბობდა, რომ ამ კვლევების მიხედვით ძალიან მაღალია საზოგადოების ნდობა სასამართლოსადმი, რასაც სრულიად ეწინააღმდეგება „კაპიტანი გიგაურის მიერ გამომცხვარი კვლევა“. წამყვანი არ შეკამათებია და არ მოუყვანია ასევე არაერთი საეთაშორისო ანგარიში, სადაც ქვეყანაში მართლმსაჯულების მძიმე მდგომარეობასა და სასამართლოსადმი დაბალ ნდობაზეა ლაპარაკი.

გარდა ამისა, „კაპიტანი გიგაური“ - სწორედ ასე ახსენებდა ორგანიზაციის დირექტორს ეკა გიგაურს ბიძინა ივანიშვილი მთელი ინტერვიუს განმავლობაში. იქამდეც, ვიდრე ამ კვლევებს ახსენებდა, ეკა გიგაური გადაცემის სტუმარმა მოსამართლეთა უვადო დანიშვნასთან კავშირში ახსენა და მის შესახებ თქვა: „საერთაშორისო გამჭვირვალობა, მე მგონი, სადაც გიგაურია, ის კაპიტანი გიგაური, რომელმაც 26 მაისის დარბეული (გულისხმობდა აქციის დამრბევებს. რედ) ხალხი დააჯილდოვა და დღეს ჩვენ ენჯეოდ წარმოგვიდგება“.

წამყვანს კი მის ამგვარ მოხსენებაზე რაიმე კომენტარი არცერთხელ არ გაუკეთებია. მას არც ის ფაქტი დაუზუსტებია სტუმრისა და მაყურებლისთვის, რომ ეკა გიგაურის სახელს 7 ნოემბრის აქციასთან კავშირში ახსენებდნენ და არა 26 მაისის, ვინაიდან ამ დროს იგი უკვე აღარ მუშაობდა სასაზღვრო უწყებაში და საერთაშორისო გამჭვირვალობის დირექტორი იყო. გარდა ამისა, მისი ბრალეულობა სასამართლომ არც 7 ნოემბრის აქციის დარბევაში დაადგინა.

აღსანიშნავია, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერიდან ისმის მსგავსი ბრალდებები და დისკრედიტაციის მცდელობა „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მისამართით. ამგვარი პათოსის სიუჟეტი გავიდა არხის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში 5 აპრილსაც, იმ დღეს, როდესაც ამ ორგანიზაციის კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა. მასალის მთავარი ფოკუსი მაშინაც იყო არა ის, რა აჩვენა კვლევამ, არამედ რამდენად სანდოა „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მიერ ჩატარებული კვლევები და რამდენად სწორად იყო დასმული კითხვები.

ბიძინა ივანიშვილს მანიპულაციის საშუალება ჰქონდა ყოფილი თანაგუნდელების გუნდიდან წასვლის თემაზე საუბრის დროსაც. მიუხედავად იმისა, რომ წამყვანი ცდილობდა მისგან მოესმინა კონკრეტული პასუხი კითხვაზე, რა მიზეზით გადაწყვიტეს გუნდის ყოფილმა წევრებმა წასვლა, ბიძინა ივანიშვილი მთელი ინტერვიუს განმავლობაში ამბობდა, რომ ისინი „ღია კარების მტვრევით წავიდნენ, პოლიტიკოსებს არ ჰქონდათ წასვლის მიზეზი“, ასევე, მათაც ადანაშაულებდა „ნაციონალური მოძრაობის“ ინტერესების გატარებაში.

ფაქტების დაზუსტებას ითხოვდა ინტერვიუს ის ნაწილი, როდესაც ბიძინა ივანიშვილი გაეროს ბავშვთა ფონდის კვლევაზე დაყრდნობით, მოსახლეობის გაღარიბებასა და ყოფილი პრემიერ-მინისტრის, გიორგი კვირიკაშვილის შესახებ საუბრობდა. სიღარიბის ზრდა პარტიის თავმჯდომარემ საფინანსო სექტორში რეგულაციების არარსებობას დაუკავშირა. გარდა ამისა, მან თქვა, რომ მისთვის ტრაგიკული იყო, როდესაც გაიგო, რომ „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების პირობებში მოსახლეობის გარკვეული ნაწილის ყოფა გაუარესდა“, მაგრამ, 600 000 ადამიანისთვის სესხის განულებით „მათ მოახერხეს და 600 000 ადამიანი დაუბრუნეს ზომიერ ცხოვრებას“.

არც რეგულაციების არარსებობისა და სიღარიბის კავშირზე, არც სესხების განულებით ხალხის მდგომარეობის გაჯანსაღებაზე წამყვანს ოპონირება არ გაუწევია. მიუხედავად იმისა, რომ ეს საკითხი ბიძინა ივანიშვილმა რამდენჯერმე ახსენა. მსჯელობა, რეალურად რა შეცვალა რეგულაციებმა, გადაცემაში აღარ ყოფილა და შესაბამისად, მაყურებელს დარჩა შთაბეჭდილება, რომ სიღარიბის მთავარი გამომწვევი იყო სესხები და ჭარბვალიანობა, რასაც სხვა დროსაც ხშირად ახსენებს ხელისუფლება.

წამყვანის კითხვები არც სტუმრის შემდეგ ფრაზებს მოჰყოლია: „მედია თავისუფალია, განსხვავებით „ნაცებისგან“, ოპონირებაც შეიძლება, ბიზნესი თავისუფალია“...

კითხვა-პასუხი კიდევ ერთ საკითხზე, თიბისი ბანკის საქმეზე გადაცემის წამყვანსა და სტუმარს შორის ისე წარიმართა, რომ მაყურებელს დარჩებოდა შთაბეჭდილება, თითქოს ამ საქმეში მთავარი კითხვაა თუ რატომ დაიწყო ერთი კონკრეტული ტრანზაქციის შესახებ საქმის ძიება ამდენი წლის შემდეგ ეს მაშინ, როდესაც ამ საქმეზე ბევრი კითხვა და ეჭვი არსებობს, თუმცა, ბიძინა ივანიშვილმა ამ კითხვის ლეგიტიმაციაც ეჭვქვეშა დააყენა და თქვა, რომ დროის ათვლა უნდა დავიწყოთ არა ტრანზაქციის განხორციელებიდან, არამედ, ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის შეცვლიდან.

ინტერვიუს ბოლოს ბიძინა ივანიშვილი შეეხო მედიის თემას, რომელიც მანამდე მხოლოდ გაკვრით ახსენა, თავისუფლების კონტექსტში. პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ თქვა, რომ მედიაში გახშირდა ბილწსიტყვაობა, გინება (რაზეც ბოლო პერიოდში ასევე ისმის გარკვეული გზავნილები ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერიდან. რედ), მდარე სერიალები, რამაც შეიძლება „საზოგადოების გამოთაყვანება“ გამოიწვიოს, ამიტომ მან კინოინდუსტრიის წარმოებას უნდა შეუწყოს ხელი და სერიალები დააფინანსოს.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ 1.40 საათიანი ინტერვიუს განმავლობაში წამყვანმა მეტ-ნაკლებად მოახერხა პარტიის თავმჯდომარისა და ქვეყნის არაფორმალური მმართველისთვის (როგორადაც ბიძინა ივანიშვილს ხშირად მოიხსენიებს ოპოზიცია და არამხოლოდ ოპოზიცია), თითქმის ყველა იმ საკითხზე დაესვა კითხვა, რაც ბოლო არჩევნებიდან (ივანიშვილის ბოლო ინტერვიუდან) დღემდე საზოგადოებაში დაგროვდა. ცხადია, თემა ბევრი იყო და ჟურნალისტს შესაძლოა არ სცოდნოდა ყველა საქმის ყველა დეტალი. თუმცა, როდესაც წამყვანი გადაცემაში ასეთ სტუმარს იწვევს, მაყურებელში განსაკუთრებული მოლოდინი იქმნება და მან უნდა შეძლო აუდიტორიისთვის ამომწურავი, და რაც ყველაზე მთავარია, დაზუსტებული ინფორმაციისა და ფაქტების მიწოდება სტუმართან ოპონირების რეჟიმით. ამგვარი დისკუსიის ნაკლებობამ კი გადაცემის სტუმარს გარკვეულ თემებზე სპეკულაციის საშუალება მისცა, რამაც მაყურებელში არასწორი წარმოდგენების ჩამოყალიბების საფრთხე გააჩინა.

ონლაინ გამოცემა „კახეთის ხმამ“ (knews.ge) 31 მარტს გამოაქვეყნა სტატია სოციალურად დაუცველი ოჯახის არასრულწლოვნებზე. მასალას მძიმე სოციალურ პირობებში მცხოვრები არასრულწლოვნების არაერთი ფოტო ერთვის, გასაჯაროებულია მათი სახელები და საცხოვრებელი ადგილი. მასალაში არ ჩანს არასრულწლოვნების მდგომარეობის გამომწვევი მიზეზი, პასუხისმგებელი უწყებების დამოკიდებულება, ის საფრთხეები, რაც ბავშვებს ემუქრებათ, მსჯელობა, ვინ და რა ფორმით უნდა ჩაერთოს მსგავს შემთხვევებში იმისათვის, რომ დაცული იყოს მათი უფლებები და ზოგადად, რა არის საჭირო იმისათვის, რომ არასრულწლოვნებს ჰქონდეთ ნორმალურ გარემოში ცხოვრების საშუალება. ამ პრობლემებზე მსჯელობის ნაცვლად, სტატიით, რომლის გამოქვეყნების მიზანიც სავარაუდოდ ბავშვების დახმარება იყო, არასრუწლოვნები სიბრალულის ობიექტებად არიან წარმოჩენილი და მათი სტიგმატიზება ხდება.

სტატიის დასაწყისში ავტორი მკითხველს 5 წლის ბავშვს აცნობს, რომელიც, მისი თქმით, მიტოვებულია და თავის 4 მცირეწლოვან და-ძმასთან ერთად დახმარებას ითხოვს. შემდეგ კი ბავშვების ყოფა და მათი მძიმე საცხოვრებელი პირობებია აღწერილი. გასაჯაროებულია ბავშვების ჯანმრთელობის მდგომარეობაც.

მასალიდან ვიგებთ, რომ არასრულწლოვნები სკოლაში არ დადიან და ბავშვების დედა მათთან ერთად არ ცხოვრობს. თუმცა,სტატიაში არ ჩანს არასრულწლოვნებზე პასუხისმგებელი არცერთი პირი და, შესაბამისად, გაურკვეველია მეურვე ჰყავთ თუ სრულიად მარტო ცხოვრობენ ბავშვები. მასალაში არც იმის შესახებ არის ინფორმაცია, იცის თუ არა სოციალურმა სამსახურმა ან ადგილობრივმა თვითმმართველობამ ამ ოჯახის შესახებ, რა სერვისებს სთავაზობს მათ სახელმწიფო, ვისი პასუხისმგებლობაა ბავშვების ამ მდგომარეობაში ყოფნა. მასალაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა, დაუკავშირდა თუ არა რომელიმე უწყებას, ან ბავშვების დედისგან თუ ეცადა ინფორმაციის მიღებას, მითუმეტეს, რომ ის ფაქტობრივად დადანაშაულებულია შვილების მიტოვებაში ( “შვილის დედა, რომელიც სოციალურ დახმარებას იღებს, ბავშვებთან არ ცხოვრობს” - ტექსტი სტატიიდან. რედ.) და მათ სკოლიდან გამოყვანაში („ ძალიან მინდა სკოლაში სიარული, მაგრამ ტანსაცმელი არ გვაქვს. დედამ დირექტორს ელაპარაკა და ჩვენ სკოლიდან გამოგვიყვანა -  ტექსტი სტატიიდან. რედ.). 

გარდა ამისა, სტატიაში არსად არის ნახსენები, რომ ავტორმა მშობლისგან ან მეურვისგან არასრულწლოვნების გადაღებასა და ჩაწერაზე ნებართვა აიღო. თუმცა, ქარტიის „ბავშვთა საკითხების გაშუქების“ სახელმძღვანელო წესებში ცალსახად არის მითითებული, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, როცა მშობლის ნებართვა არსებობს, მედიამ უნდა იმსჯელოს იმ შესაძლო რისკებზე, რაც ინფორმაციის გავრცელებას შეიძლება მოჰყვეს და დაიცვას ბავშვის საუკეთესო ინტერესი.

„მშობლის ან მეურვის თანხმობა არ ათავისუფლებს ჟურნალისტს პასუხიმგებლობისგან თავად გადაწყვიტოს რამდენად სწორი იქნება ამა თუ იმ საკითხზე ბავშვის კომენტარის ჩაწერა, ან ფოტოს გამოქვეყნება. მან თავად უნდა შეაფასოს ის ნეგატიური შედეგები, რაც შეიძლება ბავშვის იდენტიფიცირებას მოჰყვეს. ზოგჯერ მშობლები ნაკლები ინფორმაციის, განათლების თუ უბრალოდ მძიმე ემოციური მდგომარეობის გამო, ვერ იაზრებენ, რა საფრთხეების მომტანია მასალაში ბავშვის იდენტიფიცირება”.

გარდა ამისა, ქარტია მოუწოდებს მედიებს, რომ უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭონ ბავშვის ინტერესებს და მათ ქველმოქმედების ან მოწყალების მიმღებ ობიექტად წარმოჩენას მოერიდონ.

პირველ აპრილს, სტატიის გამოქვეყნებიდან მეორე დღეს, „კახეთის ხმამ“ იმავე ამბავს მეორე მასალაც მიუძღვნა. გამოცემა იუწყებოდა, რომ სტატიას სოციალური მომსახურების სააგენტოსა და ადგილობრივი თვითმმართველობის მხრიდან “სწრაფი რეაგირება მოჰყვა და მცირეწლოვანი ბავშვების დედას მდგომარეობის გამოსასწორებლად 6 თვიანი ვადა მიეცა. თუ ამ პერიოდში ოჯახი ბავშვების განათლების, ჰიგიენისა და საკებზე წვდომის შესაძლებლობებს არ გააუმჯობესებს, 5 მცირეწლოვანი მინდობით აღზრდის პროგრამაში ჩაერთვება”.

„აღმოჩნდა, რომ მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთ სოფელში, უკიდურეს სიღატაკეში მცხოვრები ბავშვების დედა სახელმწიფოსგან ყოველთვიურად სხვადასხვა სახის დახმარებას იღებს, რომელიც დაახლოვებით 1200 ლარია, თუმცა მცირეწლოვან ბავშვებისათვის გამოყოფილი თანხა ბავშვებს არ ხმარდება“, - წერს ავტორი.

ამავე სტატიაში საუბარია იმაზეც, რომ დედა უარს აცხადებს ბავშვების მინდობით აღზრდაში გადაცემაზე. თუმცა დედის პოზიცია არც ამ მასალაში ჩანს და ვერც ამ შემთხვევაში ვიგებთ, ჰქონდა თუ არა მცდელობა ჟურნალისტს ეს ბრალდება ბავშვების დედასთან გადაემოწმებინა.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველ, სიზუსტის პრინციპში კი ვკითხულობთ, რომ ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.

ყალბი ამბების გარეშე არც მარტს ჩაუვლია. განსხვავებით მიმდინარე წლის წინა თვეების, იანვრისა და თებერვლისგან, ამჯერად უკვე ამბის წყაროებად დამონტაჟებული ფოტო/ვიდეო მასალები გამოჩნდა.  შეიცვალა თემატიკაც და საფრთხეც, რასაც ეს ამბები შეიცავდა - მარტში გავრცელებული ყველაზე პოპულარული ხუთი ყალბი ამბიდან სამი იმგვარი შინაარსის იყო, რომ ქსეონოფობიურ დისკუსიას ახალისებდა, მათგან ერთს მოჰყვა კიდეც საპროტესტო აქცია. 

„შალახოს“ მოცეკვავე ბრალდებული, უცხოპლანეტელის მუმია, სომხების ეროვნულ-კულტურული ავტონომია აფხაზეთში, ქართველების შეურაცხმყოფელი ირანელი რეპერი და გერმანელი ენათმეცნიერი - მედიაჩეკერი 5 ყალბი ამბავს გთავაზობთ, რომლებიც მარტის თვეში ონლაინ გამოცემებსა და სოციალურ ქსელში გადამოწმების გარეშე, ნამდვილ ამბად გავრცელდა.   
„სომხებმა აფხაზეთში ეროვნულ-კულტურული ავტონომია შექმნეს“, - ამ სათაურით იდენტური შინაარსის სტატიები „რეზონანსმა“ და „ინფო9-მ“ 10 მარტს გამოაქვეყნეს. ორივე გამოცემა მკითხველს ამცნობდა, რომ აფხაზეთიდან ქართული მოსახლეობის განდევნის შემდეგ სომხები უმრავლესობას წარმოადგენენ და ეროვნულ-კულტურული ავტონომიიისთვის გულრიფშის, ოჩამჩირისა და ტყვარჩელის რაიონებს ითხოვენ. გამოცემები ინფორმაციის წყაროდ ულტრანაციონალისტურ ფეისბუკ გვერდ „იბერიულ ერთობას“ უთითებდნენ. (აღნიშნული გვერდი ამ დროისთვის სოციალურ ქსელში აღარ იძებნება.) ინფორმაცია "ნეტგაზეთმა" გადაამოწმა და აღნიშნა, რომ მსგავსი ფაქტი არ დასტურდება.

სომხების მიერ აფხაზეთში ეროვნულ-კულტურული ავტონომიის შექმნის შესახებ ყალბი ინფორმაცია გასულ წლებშიც აქტიურად ვრცელდებოდა. მაგალითად, ინტერნეტ სივრცეში დღემდე იძებნება სხვადასხვა ვებგვერდებზე გამოქვეყნებული სტატიები 2016 და 2017 წელს.

მარტში ყველაზე დიდი პოპულარობით მაინც „შალახოს“ მოცეკვავე ბრალდებულის ვიდეო სარგებლობდა, რომელიც ლოს ანჯელესში ჩატარებული ერთ-ერთი სპეცოპერაციის კადრებს ასახავდა. ვიდეომასალა, რომელიც სოციალური ქსელის მომხმარებელმა დაამონტაჟა და ბრალდებულის მოძრაობებს ქართული ნაციონალური ცეკვის “შალახოს” მელოდია დაადო, მალევე გავრცელდა ონლაინ მედიაში. გამოცემების ნაწილი მკითხველს ამცნობდა, რომ ვიდეო დამონტაჟებული იყო და საქართველოსთან არანაირი კავშირი არ ჰქონდა, ნაწილი კი ნამდვილ ამბად სთავაზობდა მკითხველს და ამტკიცებდა, რომ ბრალდებული ქართველი იყო.

„ლოს ანჯელესში ქართველმა დაკავებისას “შალახო” იცეკვა“ - ამ სათაურით დამონტაჟებული ვიდეო გაავრცელეს საიტებმა iTV.ge, droni.ge, geomediapress.ge, akhalitaoba.ge, newweb.ge .

კიდევ ერთი დამონტაჟებული ვიდეო, რომელმაც შეცდომაში შეიყვანა საზოგადოების ნაწილი, 28 მარტს გავრცელდა. ირანელი რეპერის ამირ თათალუს თბილისის საკონცერტო დარბაზში გამოსვლის არასწორი თარგმანით გატიტრული ვიდეო ულტრამემარჯვენე, ნაციონალისტური ჯგუფების საპროტესტო აქციის მიზეზიც გახდა.

დამონტაჟებული ვიდეო სოციალურ ქსელში თავდაპირველად გვერდმა „აინიუსმა“ გაავრცელა. შემდეგ კი გადამოწმების გარეშე გამოქვეყნდა საიტებზე: mediamall.ge, intermedia.ge, geotimes.ge, marshalpress.ge, infopostalioni.com, reitingi.ambebi.ge, alia.ge, artinfo.ge. გამოცემები იუწყებოდნენ, რომ ირანელმა რეპერმა ამირ თათალუმ ქართველებს „უდიდესი შეურაცხყოფა“ მიაყენა და უცენზუროდ მოიხსენია. გამოქვეყნებულ მასალებს ქსეონოფობიური შინაარსის, სიძულვილის ენის შემცველი დისკუსია მოჰყვა.

სხვადასხვა ვებგვერდებზე და სოციალურ ქსელსში ვირუსულად გავრცელებულ ვიდეოს გამოეხმაურა აღმოსავლეთმცოდნე გიორგი ლობჟანიძე. მან ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა, რომ ირანელი მომღერლის მიმართვა არასწორად იყო თარგმნილი.

გერმანელ ენათმეცნიერ იოსტ გიპერტსაც ის დააბრალეს, რაც მას არ უთქვამს. „ქართველები კულტურულად შეუმდგარი ერია. მათ ბუნებრივად აქვთ მოთხოვნილება უფრო დიდი ერების მონობისკენ. ეს ვლინდება ყველაფერში. მაგალითად, ერი, რომელსაც საკუთარი ენა და სამი ანბანი აქვს, დამოუკიდებლობის შემდეგაც გზებსაც კი უცხო ენაზე ნიშნავს. მე ასეთ ფენომენს კოლონიურ ქვეყნებში ვხვდები - ინდოეთში, აფრიკაში" , - Presa.ge, Progressnews.ge, Geotimes.ge და For.ge წერდნენ, თითქოს ეს სიტყვები გერმანელმა ენათმეცნიერს, კავკასიოლოგსა და ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორ იოსტ გიპერტს ეკუთვნოდა.

აღმოჩნდა, რომ მსგავსი რამ იოსტ გიპერტს საერთოდ არ უთქვამს. "მედიაჩეკერთან" საუბრისას, გერმანელმა პროფესორმა მისი სახელით გავრცელებული ინფორმაცია კატეგორიულად უარყო. იოსტ გიპერტმა მის შესახებ ყალბი ინფორმაციის გამავრცელებლების წინააღმდეგ სასამართლოში ჩივილიც გადაწყვიტა.

18 მარტს გამოცემა pia.ge-ის გვერდზე გავრცელდა დეზინფორმაცია ეგვიპტეში უცხოპლანეტელის მუმიის აღმოჩენის შესახებ. ამბავს ყალბი ფოტო ერთვოდა.

Pia.ge გამოცემა Newsinstact-ზე დაყრდნობით იუწყებოდა, რომ უცხოპლანეტელის მუმია 2300 წლის არის. არქეოლოგებმა ასევე ათობით მუმიფიცირებული არსება აღმოაჩინეს და მუმიების დიდ ნაწილს მოგრძო ტიპის ქალა აქვს.

ინფორმაცია "მითების დეტექტორმა" გადაამოწმა.

„Pia-ს მიერ მითითებული წყარო Newsinstact.com არის ვებ-გვერდი, რომელიც უცხოპლანეტელებისა და მფრინავი თეფშების შესახებ სხვადასხვა გამოგონილ ამბებზე წერს. ფოტო, რომელიც ინფორმაციას ერთვის, დამუშავებულია. რეალურად, მუმია ეგვიპტის უძველესი ქალაქის მემფისის ტერიტორიაზეა აღმოჩენილი და ძვ. წ მე-7-4 საუკუნეში ამ ქალაქის მმართველ ფენის წარმომადგენელს ეკუთვნის“, - ნათქვამია "მითების დეტექტორის" სტატიაში.

Pia.ge-ზე დაყრდნობით, იდენტური ყალბი მასალა brandnews.ge-მაც გამოაქვეყნა.

 

24 მარტს თბილისის საკონცერტო დარბაზში ირანელი მომღერლის, ამირ თათალუს კონცერტი გაიმართა. რამდენიმე დღის შემდეგ, 28 მარტს, სოციალურ ქსელსა და სხვადასხვა საიტებზე გავრცელდა 46-წამიანი ვიდეო კონცერტიდან, რომელშიც მომღერალი მშობლიურ ენაზე მიმართავს აუდიტორიას. ვიდეოს ადევს ქართული ტიტრები, არასწორი თარგმანით, - თითქოს მომღერალი ქართველებს შეურაცხყოფას აყენებს. მასალებს ქსეონოფობიური შინაარსის, სიძულვილის ენის შემცველი დისკუსია მოჰყვა.

დამონტაჟებული ვიდეო სოციალურ ქსელში თავდაპირველად გვერდმა „აინიუსმა“ გაავრცელა. აღნიშნული გვერდი ფეისბუკში 2015 წელს შეიქმნა და ძირითადად, ქსენოფობიური და ჰომოფობიური შინაარსის კონტენტს ავრცელებს. ამ დროისთვის „აინიუსს“ 37 ათასზე მეტი გამომწერი ჰყავს.

აღნიშნული ვიდეო გადამოწმების გარეშე გამოაქვეყნდა საიტებზეც: mediamall.ge, intermedia.ge, geotimes.ge, marshalpress.ge, infopostalioni.com, reitingi.ambebi.ge, alia.ge, artinfo.ge. გამოცემები წერენ, რომ ირანელმა მომღერალმა ქართველებს „უდიდესი შეურაცხყოფა“ მიაყენა და უცენზუროდ მოიხსენია. გარდა ამისა, გამოცემების ნაწილი საქართველოს დემოგრაფიული საზოგადოების თავმჯდომარე ზვიად ტომარაძეზე დაყრდნობით იუწყება, რომ მომღერალი ამირ თათალუ ირანის ხელისუფლებისგან დევნილია.

აღმოსავლეთმცოდნე გიორგი ლობჟანიძე  ფეისბუკის გვერდზე წერს, რომ გარკვეული მიზეზის გამო მომღერლის დაცვას არ აპირებს, თუმცა მისი გამოსვლა არასწორად არის თარგმნილი: “ვინ არის საქართველოში ირანული ჟარგონისა და არგოს ისეთი მცოდნე, რომ იქ, სადაც ადამიანი ამბობს, მე რომ მოვწიო, რა მოხდებაო, ვიღაც თარგმნის: მე რომ მოვწიო, ამათ რა ჩემი ის იმასუნდამიქნანო“.

ვიდეოს გავრცელებას ულტრამემარჯვენე, ნაციონალისტური ჯგუფების წარმომადგენლების საპროტესტო აქცია მოჰყვა. 29 მარტს მათ ირანის საელჩოსთან აქცია გამართეს როგორც რადიო თავისუფლება წერს, აქციის მონაწილეებმა გააპროტესტეს ის ფაქტი, რომ “საქართველოს ხელისუფლებამ ჯერ დაუშვა, ხოლო შემდეგ - არ დაგმო ირანელი რეპერის, ამირ თათალუს შეურაცხმყოფელი ქმედებები და გამონათქვამები”.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ინფორმაციით, საქართველოში ირანის ისლამური რესპუბლიკის საელჩომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ ირანის საელჩოსა და ირანის ხელისუფლებას არავითარი კავშირი არ აქვს ემირ თათალოს თბილისში გამართულ კონცერტთან, არც მისი ვიზიტისა და კონცერტის ორგანიზატორების შესახებ აქვს ინფორმაცია.

განახლება:  მასალის თავდაპირველ ვერსიაში, რომლის სათაური იყო: ISFED-ის ანგარიში ია კერზაიას საქმეზე იმედისა და პირველი არხის მთავარ გამოშვებებში არ მოხვდა - საუბარი იყო იმაზე, რომ ანგარიშის შესახებ ინფორმაცია არც საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა გააშუქა. თუმცა, განმეორებითი გადამოწმების შედეგად აღმოჩნდა, რომ საინფორმაციო გამოშვების ბოლოს, 47-ე წუთზე, ია კერზაიას საქმის შესახებ ამბავი კადრ-სინქრონად გავიდა. 

ამბის მთავარი აქცენტი იყო ის, რომ ფრაქცია "ევროპული საქართველო" ია კერზაიას საქმეზე პარლამენტში გენერალურ პროკურორს და განათლების მინისტრს იბარებს. აქვე თქვეს, რომ ორგანიზაციაში "სამართლიანი არჩევნები"  მიიჩნევენ, რომ  სკოლის ინსპექტრიება ია კერზაიას პოლიტიკური მოტივით დისკრიმინაციის ნიშნებს შეიცავს. პარლამენტის თავმჯდომარე კი ორგანიზაციის დასკვნას უპასუხისმგებლოს უწოდებს". 

მედიაჩეკერი ბოდიშს იხდის უზუსტობისთვის. 

-------

26 მარტს არასამთავრობო ორგანიზაცია “სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებამ” (ISFED) ანგარიში წარადგნია, რომელიც გასულ წელს განათლების სამინსიტროს მიერ საჯარო სკოლებში ჩატარებულ ინსპექტირებებს ეხებოდა.

ანგარიშში სახელწოდებით - “ინსპექტირება, როგორც სადამსჯელო ღონისძიება ზუგდიდის მე6-ე საჯარო სკოლაში”, ვკითხულობთ, რომ განათლების სამინისტრომ 2018 წელს სკოლებში სულ შვიდი ინსპექტირება ჩაატარა, მათგან ექვსი ნოემბერში, საპრეზიდენტო არჩევნების პირველ და მეორე ტურებს შორის პერიოდში. მათ შორის იყო ზუგდიდის მე-6 საჯარო სკოლაც, რომლის დირექტორზეც, ია კერზაიზე, სავარაუდოდ ზეწოლა განხორციელდა. მას საპრეზიდენტო არჩევნებში მმართველი გუნდის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის სალომე ზურაბიშვილის სასარგებლოდ აგიტაციას სთხოვდნენ. კერზაიას ოჯახის განცხადებით, მან ზეწოლას ვერ გაუძლო და ინსულტის ნიშნებით საავადმყოფოში გადაიყვანეს, სადაც რამდენიმე დღეში გარდაიცვალა.

ISFED-ის განმარტებით, 2018 წლის ნოემბერში ზუგდიდის მე-6 საჯარო სკოლაში ჩატარებული ინსპექტირება ეჭვებს აღძრავს იმის თაობაზე, რომ ინსპექტირების მექანიზმი საპრეზიდენტო არჩევნების წინ პოლიტიკური მიზნით იყო გამოყენებული. ამასთან, ორგანიზაციისავე განცხადებით, ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის საგანმანათლებლო დაწესებულებებში პოლიტიკური ნიშნით ზეწოლას და მუქარას სისტემური ხასიათი ჰქონდა.

ეს ამბავი გაშუქდა ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის”, tv პირველისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის 26 მარტის მთავარ გამოშვებებში, იმედმა კი  მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში არ გააშუქა.

24 მარტს ხაშურში კაცმა ცოლი ცივი იარაღით დაჭრა. ეს ამბავი, მედიის ნაწილისთვის, 24 და 25 მარტს, ერთ-ერთი მთავარი თემა იყო. გამოცემების ნაწილმა ამბავი ზედაპირულად, სენსაციურ ჭრილში გააშუქა, გამოაქვეყნა მსხვერპლისა და ბრალდებულის ფოტოები, გაასაჯაროვა მათი ვინაობები და ნაცნობ-მეგობრებზე დაყრდნობით მოყვა დეტალებს ცოლ-ქმრის ურთიერთობიდან. გარდა ამისა, რამდენიმე საიტმა ჩადენილის სავარაუდო მოტივიც დაასახელა, რაც დანაშაულის გამართლების შთაბეჭდილებას ტოვებს.

მომხდარი მთავარი თემა იყო მაუწყებლებისთვისაც. „რუსთავი 2-მა“ ამბავს დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში 5 წუთიანი სიუჟეტი მიუძღვნა. ამბის გაშუქებისას ფოკუსი არა პრობლემასა და პრევენციაზე მსჯელობა, არამედ ამბის სენსაციურობა და დანაშაულის ჩადენის სავარაუდო მოტივები იყო. სიუჟეტში ბრალდებულიც და მსხვერპლიც იდენტიფიცირებულია. ასევე, აჩვენეს ახლობლები, რომლებიც ცოლ-ქმრის პირადი ცხოვრების დეტალებზე საუბრობენ.

გარდა ამისა, ჟურნალისტი ამბობს, რომ ბრალდებული სავარაუდოდ, ნარკოტიკების ზემოქმედების ქვეშ იმყოფებოდა. თუმცა, სიუჟეტში არ ჩანს წყარო, რომელიც ამ ფაქტს დაადასტურებდა ან თუნდაც ეჭვს გამოთქვამდა. შესაბამისად, უცნობია, რაზე დაყრდნობით აკეთებს მსგავს განცხადებას ჟურნალისტი.

„რუსთავი 2-ის” სიუჟეტი მალევე გაავრცელეს გვერდებმა palitravideo.ge, kvirispalitra.ge და vanoggg.ge.

“იმედმა” ამბავი კადრ-სინქრონად გააშუქა და მაყურებელს მსხვერპლის ჯანმრთელობის მდგომარეობა გააცნო. წამყვანის სიტყვის პარალელურად, კადრში ბრალდებულის და მსხვერპლის ფოტოებს აჩვენებდნენ.

იდენტიფიცირებას და ფოტოების გამოქვეყნებას არც შემდეგი გამოცემები მორიდებიან: dianews.ge, resonancedaily.com, newposts.ge, alia.ge, sarkenews.ge, primetime.ge, cyc.ge, kvira.ge, paqtebi.ge, presa.ge, akhalitaoba.ge, digest.pia.ge, news.coa.ge, info7.ge და marshalpress.ge. არცერთ ამ გამოცემას, ისევე როგორც “იმედსა” და “რუსთავი 2-ს”, არ გაუთვალისწინებია მსხვერპლისა და ბრალდებულის მცირეწლოვანი შვილების ინტერესები.

“რუსთავი 2-ის” მსგავსად, დანაშაულის მოტივსა და ბრალდებულის მდგომარეობაზე ზემოთჩამოთვლილი გამოცემების ნაწილმაც დაწერა.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ხაზგასმით აღნიშნულია, რომ მედიამ სიფრთხილე უნდა გამოიჩინოს ქალთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქებისას და ხელი არ შეუწყოთ მსხვერპლის ისე წარმოჩენას, თითქოს ის აძლევდა საფუძველს და უბიძგებდა მოძალადეს დანაშაულის ჩადენისკენ.

„მოერიდეთ დანაშაულის მიზეზად “ეჭვიანობის ნიადაგის” დასახელებას. ამით თქვენ უნებურად მიანიშნებთ იმაზე, რომ მსხვერპლი ქალი “არასწორად” იქცეოდა, პროვოცირება გაუკეთა მოძალადეს და მისცა საფუძველი დანაშაულის ჩადენისა. გარდა იმისა, რომ არ არსებობს რაიმე ტიპის ქცევა, რაც გაამართლებს მოძალადის ქმედებას, საკანონდებლო ბაზა დანაშაულის მოტივად არ სცნობს “ეჭვიანობის ნიადაგს”. არსებობს სიძულვილით მოტივირებული დანაშაული, დისკრიმინაცია, შურისძიება და აშ, რაც შესაძლებელია დანაშაულის საფუძველი იყოს, მაგრამ არა “ეჭვიანობს ნიადაგი“.

მიუხედავად იმისა, რომ ამ ეტაპზე არ არსებობს არც სამედიცინო დასკვნა და არც სხვა ოფიციალური ცნობა, გამოცემები ერთ-ერთ ადგილობრივზე დაყრდნობით წერენ, რომ ბრალდებულს ფსიქიკური პრობლემები ჰქონდა. კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით კი, მსგავსი ამბების გაშუქებისას განსაკუთრებით დაუშვებელია პირის შესაძლო ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემის ხსენება.

„კრიმინალური ამბების გაშუქებისას ბრალდებულის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე ხაზგასმა ხელს უწყობს ზოგადად თემის სტიგმატიზებასა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანების პოტენციურ დამნაშავეებად წარმოჩენას. კვლევები ცხადყოფს, რომ მოძალადეთა და მძიმე დანაშაულების ჩამდენთა უმეტესობას ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემა არ აქვს, ხოლო ფსიქიკური ჯანმრთელობის რომელიმე პრობლემის დიაგნოზის მქონე ადამიანების სრული უმეტესობა მოძალადე არ არის და არც კანონთან ჰქონიათ პრობლემები”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელოში.

ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” გადაცემა “შაბათის კურიერის” 23 მარტის გამოშვების ერთ-ერთი სიუჟეტი საქართველოდან ექსპორტზე შესაძლო ფალსიფიცირებული სპირტის გატანას ეხებოდა. სიუჟეტში ნათქვამი იყო, რომ ამ საქმეში “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის ბიძინა ივანიშვილის ძმების ადიკო და ალექსანდრე ივანიშვილების ინტერესი იკვეთება. ამგვარი მსჯელობა მხოლოდ Presa.ge-ს ჟურნალისტსა და “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” ერთ-ერთ წევრს ეყრდნობოდა, ფაქტების დასადასტურებლად მასალაში რაიმე დოკუმენტი არ გვინახავს.

გადაცემის წამყვანმა თემის წარდგენისას განმარტა, რომ “presa.ge-ს გამომძებელმა ჟურნალისტებმა დიდი სკანდალი გახეთქეს”. კერძოდ, ბიძინა ივანიშვილის ძმებს ადიკო და ალექსანდრე ივანიშვილებს ქვეყანაში ხორბლის სპირტი შემოაქვთ და საქართველოდან ღვინის სპირტის სახელით გააქთ. მანვე განმარტა, რომ ხორბლის სპირტი იაფია, ღვინის სპირტი კი, პრაქტიკულად სამჯერ ძვირი, “შესაბამისად, მარტო დოკუმენტების გაყალბებით, დიდი ფულის შოვნაა შესაძლებელი”.

“ვინც საქმე შეისწავლა, ამბობს, რომ დოკუმენტები ყალბდება და ამ სქემაში ჩართულია სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. სქემის მიხედვით, ივანიშვილები სპირტის შავი ბიზნესისათვის ღვინის სამ კომპანიას იყენებენ. ერთის მეწილე ალექსანდრე ივანიშვილი თავად არის. მეორე ქარხანა სახელწიფოს ეკუთვნოდა, ქართუ ბანკის ვალი დაუგროვდა, გაყიდეს და კავშრები შეინარჩუნეს, მესამე ქარხანას კი ქართულ ოცნებასთან დაახლოებული ბიზნესმენები ფლობენ.... ჩვენ გამოვითხოვეთ ოფიციალური დოკუმენტები, რამდენი ღვინო და სპირტი გადის ექსპორტზე, როდესაც დავაჯამეთ დადგინდა, რომ ქვეყანაში ფიზიკურად არ არის იმდენი ღვინის და სპირტის მარაგი, ამდენი ყურძენი ვერ მოგვყავს, რომ ასეთი რაოდენობის ექსპორტი გვქონდეს”, - განმარტა წამყვანმა.

იმ მესიჯებს, რაც მასალის წარდგენისას მოვისმინეთ, მასალის ავტორი “presa.ge-ს გამომძიებელ ჟურნალისტზე დაყრდნობით ავრცელებს.

“გამომძებელმა ჟურნალისტებმა presa.ge-დან სპირტის არალეგალური ბიზნესის სქემა გაშიფრეს. სქემის სათავეში ბიძინა ივანიშვილის ორი ძმა ადიკო და ალექსანდრე ივანიშვილები არიან. მათ საქართველოში იაფი ხორბლის სპირტი შემოაქვთ, შემდეგ დოკუმენტაციას აყალბებენ და ქვეყნიდან ხორბლის სპირტი ღვინის სპირტის დასახელებით გადის. რაც უფრო ძვირია, მოგება მილიონობით ლარია”, - ამბობს ჟურნალისტი და იქვე აზუსტებს, რომ “ამ სქემისთვის ძმები ივანიშვილები ძმები ასკანელების, დუგლაძეების და ბოლერო ენდ კომპანის ღვინის ქარხნებს იყენებენ”.

მასალის მიხედვით, ამ კომპანიებიდან ორში საუბარი არ ისურვეს, ერთში კი სპირტის ფალსიფიცირების ფაქტი კატეგორიულად უარყვეს.

კომპანიების საკითხს ავტორი “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წევრთან” გიორგი ბოტკოველთან აზუსტებს, რომელიც ყოველგვარი დოკუმენტაციისა და ფაქტის დამადასტურებელი მტკიცებულებების გარეშე საუბრობს ივნიშვილების მიერ ერთ-ერთი ღვინის კომპანიის “ხელში ჩაგდების” სქემაზე.

ჟურნალისტი ამბობს, რომ presa.ge-ის მიერ გამოძიებაში მოყვანილი ფაქტები “კურიერმაც” გადაამოწმა. კერძოდ, ღვინის ეროვნული სააგენტოდან ექსპორტზე გატანილი ღვინისა და სპირტის მაჩვენებლები 2018 წელს ყურძნის მოსავალს შეადარეს და აღმოჩნდა, რომ “მოსავალი ამ პროდუქციის წარმოებისთვის საკმარისი არ იყო”. აღნიშნული მსჯელობის გასამყარებლადაც ისევ ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წევრი გიორგი ბოტკოველი და presa.ge-ს ჟურნალისტი გვევლინებიან.

ჟურნალისტი, ასევე მხოლოდ presa.ge-ზე დაყრდნობით გვიყვება, რომ ფოთის პორტის გავლით, ბიძინა ივანიშვილის ძმას, ადიკო ივანიშვილის ხორბლის იაფფასიანი სპირტი შემოაქვს. შემდეგ სოფლის მეურნეობის სამინისტროს დახმარებით დოკუმენტები იცვლება და საქართველოდან საკონიაკე სპირტად გადის. “მოგება დიდია. პირობითად - 30 მლნ დოლარის ხორბლის სპირტს უცხოეთში საბუთების გაყალბების შემდეგ, 98 მლნ-დ ყიდიან”, - ამბობს ის.

დოკუმენტაციის გაყალბებაში სოფლის მეურნეობის სამინისტროს უშუალო ჩართულობაზე საუბრობენ ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წევრი გიორგი ბოტკოველი და presa.ge-ის წარმომადგენელიც. “სოფლის მეურნეობის სამინისტროში კითხვებზე პასუხი არ ისურვეს”, - ამბობს ჟურნალისტი და აზუსტებს, რომ, კონტაქტზე არც ივანიშვილები გამოდიან, “რომელთა უშუალო ჩართულობაზეც ფალსიფიცირებული სპირტის ბიზნესში საუბრობენ გამომძებელი ჟურნალისტებიც, ოპოზიციაც და ფაქტებიც”. თუმცა, მაყურებელს მასალაში ჟურნალისტისა და ოპოზიციის წარმომადგენლის კომენტარის გარდა, ფაქტობრივად, სხვა ოფიციალური დოკუმენტი არ უნახავს.

ცხადია, იმის ხაზგასმა, რომ სიუჟეტში მოყოლილი ამბავი ცალსახა სიცრუეა და სიმართლეს არ შეესაბამება, ჩვენი მიზანი არ არის. თუმცა, მასალაში ივანიშვილებისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მისამართით გაჟღერებული ბრალდებების გასამყარებლად მხოლოდ ორი რესპონდენტის ზეპირსიტყვიერი განმარტება სოლიდურობას მოკლებულია და მას ნაკლებად დამაჯერებელს ხდის.

 

 

დილის გადაცემა, რომელშიც სუშის ჭამის იაპონური ტრადიციის აღსაწერად ქალი, როგორც დეკორაცია ისე იყო გამოყენებული, „რუსთავი 2-მა“ თვითრეგულირების ორგანოში განიხილა და  „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონისა და მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის ორი მუხლის დარღვევა დაადგინა. გადაცემა "რუსთავი 2-ის" ვებგვერდიდან აიღეს, „დილა მშვიდობისა საქართველოს“ სარედაქციო გუნდმა კი მაყურებელს დილის ეთერში გასული კადრების გამო ბოდიში მოუხადა.

საქართველოში სუშის ფედერაციის გახსნისა და სუშის ჭამის იაპონური ტრადიციის შესახებ გადაცემა 21 მარტს გავიდა, უფრო ზუსტად, ამ თემას „დილა მშვიდობისა საქართველოს“ ერთ-ერთი ნაწილი დაეთმო. გადაცემაში იაპონურ კულტურასა და სამზარეულოზე საუბრობდნენ. სუშის მირთმევის ერთ-ერთი ტრადიციის (ნიატაიმორი) აღსაწერად კი აჩვენეს შიშველი ქალი, რომელსაც სხეულის ნაწილები დაფარული ჰქონდა მცენარეებითა და სუშით. რუსთავი 2-ის ერთ-ერთი ჟურნალისტი და გადაცემის სტუმარი სუშს მოდელის სხეულიდან მიირთმევდნენ.

გადაცემის ამ ნაწილს საზოგადოებაში დიდი განხილვა მოჰყვა. იურისტი, ქალთა უფლებების დამცველი გვანცა ხონელიძე ბლოგში, რომელიც „მედიაჩეკერისთვის“ დაწერა, ამბობს, რომ ამ სცენაში ქალი გამოყენებული იყო როგორც დეკორაცია, ნივთი და ეს აღრმავებდა საზოგადოებაში ისედაც არსებულ გენდერულ სტერეოტიპებს.

ეს ფაქტი, მოგვიანებით, თავად „რუსთავი 2-ის“ თვითრეგულირების ორგანომაც დაადგინა. კომისიამ გადაცემის ამ ნაწილზე თვითინიცირებით იმსჯელა.

გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილის მიხედვით, კომისიამ რამდენიმე გარემოებაზე გაამახვილა ყურადღება.  გადაწყვეტილებაში ვკითხულობთ, რომ გადაცემის ნაწილი იაპონური სამზარეულოს კულტურის შესახებ ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ქალის სხეული წარმოადგენს საჭმლის ლანგარს, რაც არის დამამცირებელი, სექსისტური და ლახავს ადამიანის უფლებებს. ასევე, გადაცემის ეს ნაწილი იყო სექსისზმის გამოვლინება, მოხდა ქალის ობიექტივიზაცია, მისი ნივთად წარმოჩენა, გადაცემა იყო შეურაცხმყოფელი და აკნინებდა ქალს, რაც თავის მხრივ, ხელს უწყობს ქალთა მიმართ ისედაც არსებული სტერეოტიპული განწყობების გაძლიერებას.

ამავე, სამოტივაციო ნაწილში ნათქვამია, რომ ნიატაიმორი (ქალის სხეულიდან სუშის მირთმევა) ნამდვილად არის იაპონური კულტურის ნაწილი, თუმცა, ეს არ გამორციხვას მაუწყებლის პასუხისმგებლობას აიცილოს ქალთა მიმართ დამამცირებელი მოპყრობა.

ამ გარემოებების გამო, კომისიამ გადაცემას „მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის“ 31-ე („მრავალფეროვნების, თანასწორობისა და შემწყნარებლობის პრინციპი) და 33-ე (სახელმწიფო რეკომენდაციები მაუწყებლის მიერ მრავალფეროვნების, თანასწორობისა და ტოლერანტობის პრინციპების დაცვის შესახებ) პრინციპების დარღვევა დაუდგინა.

„მაუწყებელმა თავიდან უნდა აიცილოს რელიგიური, ეთნიკური, ან სხვა ნიშნის მიხედვით მიხედვით რომელიმე ჯგუფის შეურაცხყოფა, მათ შორის, გარკვეული ლექსიკის ან გამოსახულების გამოყენება“, - ვკითხულობთ გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში.

თვითრეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილებით, "რუსთავი 2-ს" გადაცემის მაუწყებლის ინტერნეტ წყაროებიდან ამოღება, დილის გადაცემის სარედაქციო გუნდს კი მომხდარზე საჯარო რეაგირება დაევალა.

გადაწყვეტილების შემდეგ, „დილა მშვიდობისა საქართველოს“ სარედაქციო გუნდმა მაყურებელს ბოდიში მოუხადა.

„გუნდის მიზანს იაპონური კულტურის შესახებ ინფორმაციის გადმოცემა წარმოადგენდა, თუმცა ჩვენ ვაცნობიერებთ, რომ გადაცემაში გამოყენებული მეთოდი იყო შეცდომა, რომელსაც ნეგატიური შედეგების მოტანა შეუძლია ქალთა უფლებებისთვის. გვსურს, აღვნიშნოთ, რომ გადაცემის სარედაქციო გუნდი სრულად იაზრებს ამ პასუხისმგებლობას, ბოდიშს იხდის ეთერში გასული კადრების გამო და შეეცდება, მომავალში აღარასდროს დაუშვას მსგავსი მედიაკონტენტის განთავსება“, - ნათქვამია სარედაქციო გუნდის განცხადებაში.

 

20-22 მარტს, სოციალურ ქსელსა და საიტებზე: iTV.ge და droni.ge, გავრცელდა ლოს ანჯელესში ჩატარებული ერთ-ერთი სპეცოპერაციის ამსახველი ვიდეომასალა, რომელშიც ჩანს, რომ კაცი, რომელსაც სავარაუდოდ აკავებენ, ცეკვის მსგავს მოძრაობებს აკეთებს. ვიდეომასალას ქართული ნაციონალური ცეკვის “შალახოს” მელოდია ადევს, საიტები კი მტკიცებითში წერენ, რომ “ლოს ანჯელესში, ქართველმა, დაკავებისას “შალახო” იცეკვა”.

დამონტაჟებული ვიდეო, თავდაპირველად, 20 მარტს სოციალური ქსელის მომხმარებელმა ოთო ბარბაქაძემ გაავრცელა. “მგონი ქართველი დააკავეს LA-ში” - წერს იგი იუმორით. ამავე პოსტის კომენტარებიდან კი ირკვევა, რომ ვიდეო მან დაამონტაჟა და სპეცოპერაციის კადრებს “შალახოს“ მუსიკა დაადო.

iTV.ge-მ და droni.ge-მ დამონტაჟებული ვიდეო გადამოწმების გარეშე გამოაქვეყნეს. iTV.ge ვიდეოს ტექსტს აღარ ურთავს და სათაურშივე წერს, რომ დაკავებული ქართველია და ის “შალახოს” ცეკვავს. Droni.ge მტკიცებით ფორმაში მხოლოდ იმას წერს, რომ დაკავებისას კაცი “შალახოს” ცეკვავდა, სოციალური ქსელის მომხმარებლები კი ამ ფაქტის გამო ფიქრობენ, რომ ის ქართველია.

სინამდვილეში, სპეცოპერაცია კალიფორნიაში 19 მარტს ჩატარდა. ბრალდებულის აყვანის კადრებს CBS Los Angeles პირდაპირ ეთერში გადასცემდა. თუმცა, მისი ეთნიკური წარმომავლობის შესახებ ინფორმაცია უცნობია.

15 მარტს, ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” მთავარი საინფორმაციო გამოშვების ერთ-ერთი სიუჟეტი ოჯახურ კონფლიქტს ეხებოდა. კერძოდ, 23 წლიანი თანაცხოვრების შემდეგ, ცოლ-ქმარი ერთმანეთს ურთიერთბრალდებებს უყენებს. 5 შვილის დედა ქმარს ფსიქოლოგიურ, ფიზიკურ და სექსუალურ ძალადობაში ადანაშაულებს. თავის მხრივ, ძალადობაში დადანაშაულებული ქმარი ბრალდებებს უარყოფს და მის მეუღლეს შვილებზე და დედამთილზე ძალადობაში სდებს ბრალს.

მიუხედავად იმისა, რომ ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი ქალი სიუჟეტში დაფარულია [დიდი ალბათობით, არასრულწლოვანი შვილების იდენტიფიცირების თავიდან ასაცილებლად], ერთ-ერთი დოკუმენტით მისი პირდაპირი იდენტიფიცირება ხდება. მასში სრულად იკითხება ქალის საახელი და გვარი, ასევე პირადი ნომერი. ეს კი, თავის მხრივ, მისი არასრულწლოვანი შვილების [სიუჟეტიდან ირკვევა, რომ 5 შვილიდან 3 არასრულწლოვანია] ირიბ იდენტიფიცირებასაც ახდენს.

ამასთან, დედის მხრიდან შვილზე სავარაუდო ძალადობის ნიშნების საილუსტრაციოდ, სიუჟეტში ერთ-ერთი არასრულწლოვნის ფოტოც არის ნაჩვენები, საიდანაც მიუხედავად იმისა, რომ ის დაფარულია, ახლობლებისთვის მისი ამოცნობა მაინც არის შესაძლებელი. ამასთან, ნაჩვენებია იმ სახლის შიდა კადრებიც, სადაც ამჟამად არასრულწლოვნები ცხოვრობენ. შესაბამისად, ნაცნობები სავარაუდო ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების იდენტიფიცირებას სიუჟტიდან მარტივად შეძლებენ.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის “ბავშვთა საკითხების გაშუქების” სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ ნებისმიერი ფორმის ძალადობის შემთხვევაში, არასრულწლოვნის როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი იდენტიფიცირება დაუშვებელია, მიუხედავად იმისა “ბავშვი მოძალადის როლშია, მსხვერპლის თუ მოწმის”.

“უფრო მეტად ნუღარ მოახდენთ ბავშვის სტიგმატიზებას. თავი აარიდეთ კატეგორიზაციას ან სიუჟეტის ისეთ აღწერას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვისათვის სამაგიეროს გადახდა - დამატებითი ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება, დამცირება, დისკრიმინაცია ან საზოგადოების მიერ გარიყვა”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელოში.

12 მარტს, ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემა „პირისპირ“ საპენსიო რეფორმას ეხებოდა. მიწვეულ სტუმრებს შორის წარმატებული ბიზნესმენის სტატუსით კომპანია „კავკასიის ავტოიმპორტის“ დირექტორი დავით(დევი) გულაშვილი იყო, რომელიც საპენსიო რეფორმის სიკეთეებზე საუბრობდა. გულაშვილი მუშაობს კომპანიებში, რომლებიც საპენსიო სააგენტოს დირექტორის სახელთანაა დაკავშირებული, თუმცა, სტუმრის წარდგენისას გადაცემის წამყვანს აუდიტორიისთვის ამ კავშირების შესახებ არაფერი უთქვამს.

უფრო კონკრეტულად, კომპანია „კავკასიის ავტოიმპორტი“, რომლის აღმასრულებელი დირექტორი დავით გულაშვილია, საპენსიო სააგენტოს დირექტორის, ლევან სურგულაძის ოჯახის საკუთრებაში არსებული კომპანიაა. საჯარო რეესტრის მონაცემებით, კომპანია „კავკასიის ავტოიმპორტის“ ერთ-ერთი მფლობელი რევაზ სურგულაძე იყო, რომლის გარდაცვალების შემდეგაც მისი კუთვნილი წილი მის შვილებს - ლევან სურგულაძესა და გიორგი სურგულაძეს გადაეცათ. თუმცა, ამ ცვლილების რეგისტრაცია რეესტრში შეჩერებულია.

გარდა ამ კომპანიისა, საპენსიო სააგენტოს დირექტორთან იკვეთება მეორე კომპანიაც - „კავკასიის ბიზნეს ჯგუფი“, რომლის წევრიცაა "კავკასიის ავტოიმპორტი". დავით გულაშვილი ამ კომპანიის გენერალური დირექტორის მოადგილეა, ლევან სურგულაძე კი - სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი. საპენსიო ფონდის პრესსსამსახურის ცნობით, სულგულაძემ სამეთვალყურეო საბჭო სექტემბერში დატოვა, თუმცა, ეს ცვლილება არ ასახულა არც საჯარო რეესტრში და მის მიერ 2018 წლის ნოემბერში შევსებული დეკლარაციაშიც მითითებულია, რომ ჯერ კიდევ სამეთვალყურეო საბჭოს წევრია.

დავით გულაშვილი რომ ნამდვილად მუშაობს ორივე კომპანიაში, „მედიაჩეკერმა” მასთანაც გადაამოწმა. იგი ადასტურებს, რომ კომპანია „კავკასიის ავტოიმპორტი”, რომელშიც აღმასრულებელი დირექტორია, ნამდვილად რევაზ სურგულაძის კომპანიაა. თუმცა, ამბობს, რომ არ აქვს ინფორმაცია ვის მფლობელობაში გადავიდა „კავკასიის ავტოიმპორტი” რევაზ სურგულაძის გარდაცვალების შემდეგ.

გადაცემა „პირისპირ” არ იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც დაგროვებითი პენსიის შესახებ სასაუბროდ დავით გულაშვილი „იმედის“ ეთერში მიიწვიეს. ამავე არხსა და ამავე თემაზე, იგი 10 მარტს, “იმედის კვირაშიც” საუბრობდა. დავით გულაშვილი დაგროვებითი პენსიის დადებით მხარეებზე ამახვილებდა ყურადღებას. ამბობდა, რომ ეს ბიზნესისთვის მძიმე ტვირთი არ არის და მაგალითად მოჰყავდა საკუთარი კომპანია „კავკასიის ავტოიმპორტი“, რომელიც დასაქმებულებს თავად უხდის საპენსიო გადასახადს.

საპენსიო რეფორმა საქართველოში 2019 წლის იანვრიდან ამოქმედდა. ნაწილობრივ სავალდებულო დაგროვებითი პენსიის სქემაში ავტომატურად ერთვება ყველა მოქალაქე, ვინც ანაზღაურებას გაფორმებული კონტრაქტის შედეგად იღებს. 40 წელზე უფროსებს არჩევანი აქვთ, გაწევრიანდნენ თუ არა სისტემაში, 40 წლამდე პირები კი ვალდებულნი არიან. სქემის მიხედვით, დასაქმებულის საპენსიო ანგარიშზე ყოველთვიურად დაუბეგრავი ხელფასის 6% გროვდება, - დამსაქმებელიც, დასაქმებულიც და სახელმწიფოც, ფონდში ხელფასის 2-2%-ს რიცხავენ.

რეფორმა მასზე საუბრის დაწყებიდან დღემდე საზოგადოების კრიტიკის საგანია. დაგროვებითი პენსია საკონსტიტუციო სასამართლოშია გასაჩივრებული.