24 თებერვალს „TV პირველის“ ოპერატორების გათავისუფლებაზე გავრცელდა დაუდასტურებელი ინფორმაცია, ჰომოფობიური კონტექსტით. რამდენიმე გამოცემამ დაწერა, რომ   ლგბტ თემის წევრთა გადაღებაზე უარის თქმის გამო,მაუწყებლიდან ყველა ოპერატორი გაათავისუფლეს. სტატიებს გამოცემების გვერდზეც და სოციალურ ქსელშიც არაერთი კომენტარი აქვს, რომლებშიც სიძულვილის ენა და ჰომოფობიური ნარატივია.

 ახალი ამბავი თავდაპირველად სააგენტო “ლიდერმა” გამოაქვეყნა. გამოცემა ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით წერდა, რომ ტელეკომპანია “პირველის” ოპერატორები, ლგბტ თემის წევრთა გადაღებაზე უარის თქმის გამო სამსახურიდან გაათავისუფლეს. იდენტური ინფორმაცია, “ლიდერზე” დაყრდნობით, გამოაქვეყნეს “ახალმა თაობამ” და “ჯორჯიან თაიმსმაც”. 25 თებერვალს კი იგივე ამბავი, ჯორჯიან თაიმსზე დაყრდნობით გაავრცელა “პროგრესნიუსმა”.

„ახალ თაობას“ სტატიის ბოლოს წყაროდ „მარშალპრესი“ აქვს მითითებული. წყაროს ბმული არ ახლავს, Google-ს საძიებო ველში „მარშალპრესზე“ გამოქვეყნებული ინფორმაცია კვლავ იძებნება, თუმცა ბმულზე გადასვლისას ჩანს, რომ მასალა წაშლილია.


გამოცემები წერენ, რომ “ტელეკომპანია “პირველიდან” ყველა ოპერატორი გაათავისუფლეს, ამის შესახებ ტელევიზიის ერთ-ერთი თანამშრომელი “ფეისბუქის” საკუთარ გვერდზე წერს და კოლეგებისგან ითხოვს სოლიდარობას”.

ტექსტში ვკითხულბთ, რომ გათავისუფლების მიზეზი გახდა ოპერატორების მხრიდან ლგბტ თემის წევრების გადაღებაზე უარის თქმა: “ტელეკომპანია “პირველის” ორმა ოპერატორმა უარი განაცხადა “ელგებეტე” თემის წევრთა გადაღებაზე და ისინი მყისიერად დაითხოვეს სამსახურიდან. ამას მოჰყვა დანარჩენი ოპერატორების პროტესტი, რაზეც ასევე მყისიერად მიიღო გადაწყვეტილება ტელევიზიის ხელმძღვანელობამ და ისინიც გაუშვეს”.

მსგავსი ტექსტი სოციალურ ქსელში ნამდვილად იძებნება, თუმცა არა რომელიმე ოპერატორის პირად, არამედ ამ სახელწოდების გვერდზე -  „ქართველი ვიდეო ოპერატორები და ფოტოგრაფები“.

“სოლიდარობა ჩვენს კოლეგებს, მეგობრებს და თავისი საქმის პროფესიონალებს!!! ბიჭებო თქვენ არ ხართ მარტო, ჩვენ თქვენს გვერდით ვართ!!! თხოვნა იქნება რომ გააზიაროთ, რათა ყველამ ნახოს რომ ჩვენ ერთი დიდი ოჯახი ვართ!!!”- წერს გვერდი და ამ ტექსტს ტელეკომპანია პირველის ფოტოს ურთავს. ამავე გვერდზე კიდევ ერთი “პოსტი” იძებნება, რომელშიც წერია, რომ სამსახურიდან ტელეკომპანია პირველის ოპერატორები გაათავისუფლეს.

ტელეკომპანია “პირველთან” დაკავშირებული ინფორმაცია “მედიაჩეკერმა” რამდენიმე წყაროსთან გადაამოწმა. საინფორმაციო სამსახურში ოპერატორების გათავისუფლების შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციას უარყოფენ და ამბობენ, რომ არავინ გაუთავისუფლებიათ. ტელევიზიის სხვა თანამშრომლების თქმით კი,  მაუწყებელში ოპერატორებთან დაკაშირებით პრობლემა მართლაც შეიქმნა. 14-მა ოპერატორმა ტელევიზია დატოვა, თუმცა, 12 მალევე დაბრუნდა, ორის ბედი კი ჯერჯერობით უცნობია. ოპერატორების პროტესტის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ანაზღაურების გაზრდის მოთხოვნა იყო .

24 თებერვალს ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ისა” და “იმედის” კვირის გადაცემებში, ერთი-ერთი მთავარი თემა, გასული წლის ივლისში, ხადას ხეობაში სმიტების ოჯახის მკვლელობაში ბრალდებულის მალხაზ კობაურის საქმეს ეხებოდა. ორივე არხმა კვირის შემაჯამებელი ანალიტიკური გადაცემა აღნიშნული თემით დაიწყო. რუსთავი 2-მა საკითხს თითქმის 20, იმედმა კი - დაახლოებით 11 წუთი დაუთმო. თითქმის იდენტური იყო ორივე არხის მიერ სიუჟეტისთვის შერჩეული სათაურიც. “რუსთავი 2-მა” ამბავი “მკვლელობის აღიარებად” დაასათაურა, “იმედმა” კი მასალას ასეთი სახელწოდება შეურჩია - “მალხაზ კობაურის აღიარებითი ჩვენება და საგამოძიებო ექსპერტიზის ამსახველი ფოტომასალა”.

სიუჟეტების სახელწოდებიდან გამომდინარე, არც მასალის სულისკვეთება და პათოსია რთულად გამოსაცნობი - “სასამართლოს განაჩენის გარეშე, ფაქტობრივად, დამნაშავედ შერაცხული კობაური” - მსგავსი შინაარსის ქვეტექსტი იკითხებოდა თემაზე ორივე მაუწყებლის მიერ მომზადებულ მასალაში.

იგივე დამოკიდებულება ჩანდა წამყვანების ტექსტებშიც:

გიორგი გაბუნია, "რუსთავი 2": “მარტის პირველი რიცხვებიდან სასამართლო ყველაზე სასტიკი დანაშულის საქმის განხილვას იწყებს. ერთ დღეში გამქრალი სმიტების ოჯახი, მცირეწლოვანი ბავშვი, მისი დედა და მამა. ისინი სასტიკად ჩახოცეს ხადას ხეობაში. თქვენ ახლა ნახავთ კადრებს, რომლებიც აქამდე არასდროს გინახავთ, თქვენ პირველად მოისმენთ როგორ აღიარებს მკვლელობას საქმის მთავარი ბრალდებული, ის საკუთარი პირით ყვება რა მოხდა იმ დღე, როგორ შეხვდა მთაში ჩასულ ამერიკელებს, როგორ დაიწყო მათ შორის კონფლიქტი, როგორ მოკლა მამა და შემდეგ ატირებული ბავშვი. თუმცა, ის არაფერს ამბობს ბავშვის დედაზე, ექსპერტიზამ კი დაადგინა, რომ ქალიც მოკლულია და თანაც, სწორედ ბრალდებულის მიერ, სავარაუდოდ, გაუპატიურებული”.

ირაკლი ჩიხლაძე, "იმედი": “გადაცემას ვიწყებ სმიტების მკვლელობის საქმის მთავარი დეტალებით, რომელიც ჩვენ ერთი თვის წინ, ექსკლუზიურად მხოლოდ წერილობითი დოკუმენტებით გიჩვენეთ. დღეს კი ნახავთ იმ ფოტოკადრებს, რაც საქმის მასალებში იყო. ახლა შესაძლებლობა გაქვთ პირველად მოუსმინოთ ბრალდებულის აღიარებითი ჩვენების ვიდეოჩანაწერს, რომლის შემდეგაც მან საგამოძიებო ექსპერიმენტში მიიღო მონაწიელობა და სამართალდამცავებს დანაშაულის ადგილი და ბავშვის ცხედარი აჩვენა”.

♦   რა გავიგეთ “რუსთავი 2-ის” სიუჟეტიდან

წამყვანის ტექსტის შემდეგ, სიუჟეტის დაწყებამდე სტუდიაში მასალის ავტორი შემოდის, რომელიც მაყურებელს საქმეზე პროკურატურის პოზიციას აცნობს. ჟურნალისტი განმარტავს, რომ საგამოძიებო უწყების ვერსიით, დანაშაულის ჩადენის მოტივი სექსუალური იყო, ქალის გაუპატიურების მიზნით, კობაურმა მამა-შვილი რაიან და ქალებ სმიტები დაახლოებით 500 მეტრის იქით გაიტყუა და დახოცა, შემდეგ ლორა სმიტთან დაბრუნდა, გააუპატიურა და წყალში დაახრჩო.

ამის შემდეგ, წამყვანი ჟურნალისტთან აზუსტებს, შესაძლებელი იყო თუ არა კობაურს სამი გასროლა ისე განეხორციელებინა, რომ ქალს ხმა არ გაეგო. აღნიშნულზე ჟურნალისტი მიუთითებს, რომ პროკურატურის მიერ ჩატარებული ექსპერიმენტის მიხედვით, იმავე პრინციპით განლაგებულმა ადამიანებმა საცდელად გასროლილი 12 ტყვიიდან ვერცერთი გასროლის ხმა ვერ გაიგეს, რაც ჩანჩქერის ხმაურით აიხსნება.

პროკურატურის ვერსიის შემდეგ, მასალის ავტორი მაყურებელს უკვე დაცვის მხარის ვერსიას სთავაზობს და ამბობს, რომ დავის მხარის მტკიცებით, ქალის გაუპატიურების კვალი არ არსებობს: “თუმცა, ფაქტია რომ არსებობს გენეტიკური მასალა, რომელიც კობაურს ეკუთვნის და აღმოაჩინეს ლორა სმიტის სხეულში”.

ჟურნალისტი ბრალდებულის მიერ ჩვენების პირველადი ვერსიის შეცვლის შესახებაც საუბრობს, რომლის მიხედვითაც კობაურს სმიტების ოჯახის არცერთი წევრის მკვლელობასთან კავშირი არ აქვს.

მასალის ავტორისგან მკვლელობის საქმის დაცვის მხარისეული ვერსიის მოსმენის შემდეგ, წამყვანი მის პირად შეფასებას გვთავაზობს და ამბობს: “ამ მომენტისთვის, რაც შენგან მოვისმინე, პროკურატურის ვერსია უფრო რეალისტურად ჟღერს, ვიდრე დაცვის ვერსია. არ ვიცი, რა თქმა უნდა, მე ვერ ვიმსჯელებ სინამდვილეში რა მოხდა”, - რაც თავის მხრივ, საქმესთან მიმართებით, მაყურებელში წინასწარ განწყობებს უკვე აყალიბებს და საქმეზე ჯერ არდამდგარი განაჩენის მიუხედავად, ბრალდებულს მართალია არაოფიციალურად, მაგრამ უკვე დამნაშავის სტატუსს ანიჭებს.

კობაურის საქმეზე “რუსთავი 2-ის” მიერ მომზადებული სიუჟეტიდან შევიტყეთ, რომ ხადას ხეობაში სმიტების ოჯახის უსასტიკეს მკვლელობაში ეჭვმიტანილი მწყემსი პოლიციაში მისი დაკითხვის დაწყებიდან დაახლოებით 12 წუთში, ემოციებს ვეღარ იკავებს და ჩადენილ დანაშაულს აღიარებს, თუმცა საკუთარ საქციელს ნანობს.

“კობაურს სანანებელი ბევრი და ძალიან დიდხანს ექნება, თუ ისტორია, რომელსაც ის პოლიციელს უყვება, მის მიერ განსაკუთრებული სისასტიკით ჩადენილი დანაშაულის მართლაც გულწრფელი აღიარებაა და არა ზეწოლის შედეგად მოპოვებული ჩვენება, როგორადაც ეს ვიდეომასალა მის ადვოკატს მიაჩნია”, - აზუსტებს ჟურნალისტი.

სიუჟეტში ასევე მოცემულია ბრალდებისა და დაცვის მხარის პოზიციები და მათი არგუმენტები. ნაჩვენებია მალხაზ კობაურის პირველი დაკითხვის ვიდეოფრაგმენტები, სადაც ის ჩადენილ დანაშაულს იხსენებს და გამომძიებელს მომხდარის შესახებ დეტალურ ინფორმაციას აწვდის.

სიუჟეტში ყურადღება ისეთ ინტიმურ ასპექტებზეც არის გამახვილებული, რასაც დამატებითი ინფორმაციული ღირებულება არ აქვს, მათი დეტალიზებული გადმოცემა კი კონკრეტული პირის/პირების პირადი სივრცისა და ცხოვრების თავისუფლებას არღვევს.

♦    რა გავიგეთ "იმედის" სიუჟეტიდან

თითქმის იდენტური დამოკუდებულება და შინაარსი იკითხება სმიტების ოჯახის მკვლელობის საქმეზე ტელეკომპანია “იმედის” მიერ მომზადებული მასალიდან.

ჟურნალისტი გვაცნობს, რომ კობაური გამოძების პროცესში რამდენჯერმე გამოიკითხა, პირველადი დაკითხვის ამსახველ ვიდეოკადრებში, ის სამართალდამცველებს აღიარებით ჩვენებას აძლევს და ამბობს, რომ მან “ორი ადამიანი მოკლა - მამა-შვილი”.

ჟურნალისტი შეფასებებში გადადის და ამბობს, რომ “კობაური ამ ჩვენების ერთ ნაწილში, ერთ ფრაგმენტში იტყუება, მეუღლის და შვილის მკვლელობა ლორა სმიტს არ უნახავს, ლორა სმიტი მეუღლეს და შვილს ჩანჩქერზე არ გაყოლია, შესაბამისად, ის ვერ დაინახავდა სროლის მომენტს. კობაური ცრუობს როცა აცხადებს, რომ ქალი გაიქცა და რეაქცია არ ჰქონია შვილის მკვლელობაზე”.

ჟურნალისტი მაყურებელს საქმეში დაცული ფოტომასალის შესახებაც უყვება, რომელიც უშუალოდ სმიტების მიერ არის გადაღებული და რომელზეც კობაური სანადირო თოფით ჩანს.

“ამ ფოტოებით დასტურდება, რომ კობაური მარტო მოქმედებდა, მას არ ჰყავდა თანამზრახველი, და შესაბამისად, მკვლელობაც მარტო ჩაიდინა. გამოძიებით მოპოვებული ყველა მტკიცებულებით დასტურდება, რომ იმ ტერიტორიაზე სადაც მკვლელობა მოხდა, სხვა უცხო პირი არ ყოფილა”, - განმარტავს ის. აღსანიშნავია, რომ მსგავსი მსჯელობა “რუსთავი 2”-ის მიერ მომზადებულ მასალაშიც იყო განვითარებული.

“რუსთავი 2-ის” მსგავსად, “იმედის” სიუჟეტშიც ასევე მოცემულია ფარგმენტები ბრალდებული კობაურის პირველადი ჩვენებიდან, რომლის მიცედვითაც ის მის მიერ ჩადენილი დანაშაულის შესახებ ყვება. ასევე ბრალდებისა და დაცვის მხარის საპირისპირო პოზიციები, ინტიმური მომენტების ნაკლები დეტალიზებისა და ზედმეტი ინფორმაციის გარეშე. თუმცა, საბოლოო ჯამში, ბრალდებულის მიმართ წინასწარი გაწყობების შექმნისა და ბრალდების მხარის პოზიციის დაცვის ქვეტექსტი აქაც ჭარბად იგრძნობა.

♦   რეზიუმე

საკითხის აქტუალობისა და მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესიდან გამომდინარე, თემისადმი მედიის ინტერესი და მისი გაცოცხლება, სრულიად ლოგიკური და აბსოლუტურად გასაგებია. თუმცა, მასალის იმგვარი ფოკუსით მომზადება, სადაც ერთი მხარის პოზიციის ცალსახა დაცვის მცდელობა და ამავრდოულად, სასამართლო განაჩენის დადგომამადე, ბრალდებული პირისთვის უკვე დამნაშავის სტატუსის მორგების ქვეტექტი იკითხება, ეთიკური ჟურნალისტიკის სტანდარტებს სცდება.

ამასთან, ნებისმიერი მასალა კონკრეტული თემის შესახებ გარკვეული სიახლის მატარებელი უნდა იყოს, რაც ამ შემთხვევაში ვერცერთი ზემოთ განხილული სიუჟეტიდან ვნახეთ. ამასთან, კონკრეტული მაუწყებლის მხრიდან ისეთი ინტიმური დეტალების გასაჯაროებაც მოხდა, რაც ადამიანის პირად სივრცეში შეჭრაა და სხვა არაფერი.

როგორც ცნობილია, სმიტების მკვლელობის საქმეზე გორის რაიონული სასამართლო განხილვას მარტის დასაწყისიდან შეუდგება. საქმეზე საბოლოო გააჩენს 12 ნაფიცი მსაჯული გამოიტანს. ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში, მალხაზ კობაურს 16-დან 20 წლამდე ან უვადო პატიმრობა ემუქრება.

იქამდე კი, სანამ სასამართლო ოფიციალურ ვერდიქტს გამოცხადებს, ნებისმიერ ბრალდებულს უდანაშაულობის პრეზუმფცია იცავს, რომლის მიხედვითაც - “თითოეული ადამიანი, რომელსაც ბრალად ედება სისხლის სამართლის დანაშაულის ჩადენა, უდანაშაულოდაა მიჩნეული მანამ, სანამ მისი დანაშაული არ დამტკიცდება ღია სასამართლო პროცესზე ბრალდებულის დაცვისათვის აუცილებელი კანონით გათვალისწინებული ყველა საპროცესო გარანტიის დაცვით”.

21 თებერვალს Freedom House-მა ანგარიშის - „მსოფლიოში თავისუფლება - 2019“-ის ფარგლებში ცალკეულ ქვეყანაში არსებული მდგომარეობის დეტალური მიმოხილვა გამოაქვეყნა. საქართველოს შესახებ ანგარიშში რამდენიმე დეტალზეა ყურადღება გამახვილებული, მათ შორის, ბიძინა ივანიშვილის გავლენებსა და როლზე პოლიტიკასა და ბიზნესში, სასამართლოში არსებულ მდგომარეობაზე და ქვეყანაში არაფორმალურ მმართველობაზე.

Freedom House-ის ანგარიში საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა 21 თებერვლის დღის მთავარ გამოშვებაში საერთოდ არ გააშუქა. იმედმა კი 20:00-საათიან ქრონიკაში საკითხს 8 წუთიანი სიუჟეტი მიუძღვნა, რომლის მთავარი აქცენტი ორგანიზააციის არასანდოობა იყო.

“ქრონიკის” წამყვანმა და ჟურნალისტმა ამ თემაზე საუბრისას არაერთხელ ახსენეს ორგანიზაციის 2017 წლის ანგარიში, რომელშიც, მათი თქმით, „იმედთან“ დაკავშირებით ფაქტები დამახინჯებული იყო და რომლის გამოც ორგანიზაციამ ბოდიშიც მოიხადა.

“Freedom House-ის მმორიგი ანგარიში, რომელმაც ამ ორგანიზაციის მიმართ მორიგი კითხვები გააჩინა. 2019 წლის ანგარიშში საქართველო ისევ ნაწილობრივ თავისუფალი ქვეყნების სიაშია და გასულ წელთან შედარებით ერთი საფეხურით არის ჩამოქვეითებული. კვლევას ოპოზიციიდან მხოლოდ “პატრიოტთა ალიანსი” უცხადებს უნდობალობას, დანარჩენი ოპოზიცია კი მიიჩნევს, რომ ეს ქვეყნის რეალობაა. მმართველი გუნდი კი ფიქრობს, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციას მესამე სექტორი მცდარ ინფორმაციას მიზანმიმართულად აწვდის. Freedom House-ის მიერ მომზადებული ანგარიშის მიმართ უნდობლობა შარშანაც გაჩნდა, მაშინ აღმოჩნდა, რომ ტელეკომპანია იმედთან დაკავშირებით ორგანიზაციამ ფაქტები დაამახინჯა, რის გამოც მათ ბოდიშიც მოიხადეს”, - ასეთი იყო წამყვანის შესავალი. ჟურნალისტმა კი თემაზე საუბარი ასე განაგრძო, - სავარაუდოდ, შარშანდელი გამოცდილებიდან გამომდინარე, წელს ანგარიშში „იმედი“ საერთოდ არ არის ნახსენები.“

ორგანიზაციის არასანდოობაზე აკეთებდნენ აქცენტს სიუჟეტისთვის ჩაწერილი რესპონდენტებიც, „ქართული ოცნებისა“ და „პატრიოტთა ალიანსის“ წარმომადგენლები. ისინი ამბობდნენ, რომ ანგარიშის “ნეგატიური ნარატივი ონკრეტული პოლიტიკური ძალისა და “ანგაჟირებული არასამთავრობო ორგანიზაციები” დაკვეთაა.

ბოლო სამ დღეში, 20-დან 22 თებერვლის ჩათვლით, Droni.ge-მ ხუთი ამბავი გაავრცელა Worldnewsdailyreport.com-ზე დაყრდნობით, რომელიც ყალბი, სატირული შინაარსის მასალების გამავრცელებელი გვერდია. Droni.ge-ს არცერთ სტატიაზე არ მიუთითებია, რომ ის ყალბი იყო. ხუთიდან ორი ისე გამოაქვეყნა, მასში ისიც არ აღნიშნა, რომ World News Daily Report-ზე დაყრდნობით წერდა.

ხუთიდან სამ სტატიაში ბავშვების მიმართ ძიძების მიერ ჩადენილი მძიმე და არარეალური დანაშაულებია აღწერილი. ერთ-ერთი სტატია გვაცნობს ალკოჰოლისა და ნარკოტიკული საშუალების ქვეშ მყოფ „კანიბალ ძიძას“, რომელმაც სამი თვის ჩვილი მიკროტალღურ ღუმელში შესვა. მეორე ამბავიც ნარკოტიკული თრობის ქვეშ მყოფ ძიძას ეხება, რომელმაც ერთი თვის ჩვილი ტირილის გამო ჭაღის ვენტილატორზე ჩამოკიდა. მესამე სტატიაში კი მოყოლილია ძიძაზე, რომელმაც ბავშვი თავის სასქესო ორგანოში მოათავსა.

ორი სტატიიდან ერთი 189 ადამიანის მკვლელობაში ეჭვმიტანილ ქალს ეხება, მეორე სტატია კი კათოლიკური ეკლესიის წინამძღვარზეა, რომელიც ანალურ ხვრელში მოთავსებული ჯვრის გამო საავადმყოფოში გადაიყვანეს.

World News Daily Report გვერდის აღწერაში წერს, რომ გამოცემა ქმნის სატირული კონტენტს, არც გამოქვეყნებული ამბები შეესაბამება სინამდვილეს და არც გმირები არიან ნამდვილი. ასევე უთითებს, რომ მათ მიერ გამოგონილი პერსონაჟებსა და რეალურ ადამიანებს შორის ნებისმიერი სახის მსგავსება უბრალოდ „სასწაულად“ შეიძლება ჩაითვალოს.

გამოცემებს: ვერსია, მარშალპრესი, დაიჯესტი, ექსკლუზივნიუსი, რეზონანსი და ITV.ge, რომელთა წინააღმდეგაც საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას მიმართა, საბჭომ პირველი (სიზუსტე) და მეხუთე (შესწორება) პრინციპების დარღვევა დაუდგინა.

სადავო იყო სტატია სათაურით "ეკა ბესელიას იჭერენ?! რატომ არ იყიდა ივანიშვილმა ბესელიას კომპრომატები". მასალა თავდაპირველად "ვერსიამ" გამოაქვეყნა, დანარჩენმა ვებსაიტებმა კი იდენტური ინფორმაცია "ვერსიაზე" დაყრდნობით გაავრცელეს.

სადავო მასალებში პარლამენტის წევრის, ეკა ბესელიას მიმართ გამოთქმულ ბრალდებებთან ერთად ნახსენები იყო საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი, სამოქალაქო საქმეთა პალატის თავმჯდომარე მზია თოდუა. განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ მზია თოდუას შესახებ გავრცელებული ინფორმაცია იყო დაუზუსტებელი. ამასთან გამოცემებისთვის მიმართვის შემდეგ მასალა სათანადო წესით არ გასწორდა.

განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ პირველ და მეხუთე პრინციპთან ერთად დარღვეული იყო მესამე პრინციპიც, რომლის მიხედვითაც ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია. ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები, არ უნდა გააყალბოს დოკუმენტები და ინფორმაცია. თუმცა, საბჭომ ამ პრინციპის დარღვევა არ დაადგინა.

18 თებერვალს რადიო ფორტუნას ვებგვერდმა ქსენოფობიის გამაღვივებელი ინფორმაცია გამოაქვეყნა. ამბავი შეეხება თბილისში, ერთ-ერთი დიზაინერული მაღაზიის, CO.MODE-ის არასრულწლოვნის მიერ გაქურდვას.

ვებგვერდმა ამბავი მაღაზიის დამფუძნებლისა და კრეატიული დირექტორის ნინი უგრეხელიძის მიერ ერთი კვირის წინ, 13 თებერვალს  Facebook-ში გამოქვეყნებულ პოსტზე დაყრდნობით გაავრცელა. მასალაში არასათანადოდ არის მითითებული სავარაუდო დამნაშავის ეთნიკური წარმომავლობა, რითაც ხელი შეუწყო ბოშათა ეთნიკური ჯგუფისადმი სტერეოტიპის გამყარებას, რომ ისინი არიან ქურდები. მიუხედავად იმისა, რომ არავითარ საჭიროებას არ წარმოადგენდა დანაშაულის სავარაუდო ჩამდენის ეთნიკურ წარმომავლობაზე ხაზგასმა, ხოლო ინფორმაციის წყარო მხოლოდ და მხოლოდ მაღაზიის მეპატრონეა, რადიოს ვებგვერდმა უაპელაციოდ და გადამოწმების გარეშე გაავრცელა ინფორმაცია არასრულწლოვნის ბრალეულობისა და ეთნიკურობის შესახებ. 

ნიუსში არ არის მითითებული შეეცადა თუ არა მედიასაშუალება ინფორმაციის ოფიციალურ უწყებებთან გადამოწმებას. გარდა ამისა, საინტერესოა, რომ რადიომ ეს ამბავი ფაქტის სავარაუდო ჩადენიდან ერთი კვირის შემდეგ გამოაქვეყნა ნიუსად.

აღსანიშნავია, რომ Facebook-პოსტის ავტორი დანაშაულის სავარაუდო ჩამდენის ეთნიკურობაზე ხაზგასასმელად იყენებს ტერმინს „ციგანი“ რომელსაც დამამცირებელი კონოტაცია აქვს ქართულ ენაში. რადიო ფორტუნამ აღნიშნული ტერმინი თავიდან აირიდა, და ნიუსი შემდეგი სათაურით გამოქვეყნდა „ბოშა ბავშვებმა აბაშიძეზე მდებარე ქართველი დიზაინერების მაღაზია გაქურდეს - „სახელმწიფო მათ ვერ სჯის, ეს ნორმალურია?“

რადიო ფორტუნას Facebook-ის ფეიჯზე ინფორმაციის მომხმარებელთა კომენტარები ცხადყოფს, რომ აღნიშნული ნიუსი ამგვარი ფორმით გამოქვეყნებამ წაახალისა ქსენოფობიური, დისკრიმინაციული და სტერეოტიპული მოსაზრებების გამოხატვა. „ისევ ხალხმა მოვიგერიეთ ეს ბოშა ნაბ....ები , მიდი და უხსენი იმ ტურისტებს, რომ ესენი ქართველები არ არიან“; „ამათ ქურდობა, უზრდელობას ზღვარი არა აქვს!! როგორ დავიცვათ თავი ამ ველური ყაჩაღებისგან??!! დაადეპორტეთ საქართველოდან..!!“ - წერს მომხმარებლების ნაწილი კომენტარებში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტის მე-7 პრინციპი ცალსახად უსვამს ხაზს, რომ მედიამ უნდა გაითვალისწინოს მათ შორის ერთნიკური წარმომავლობის ნიშნით დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე: "ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.“

გარდა ამისა, ადგილობრივი თუ საერთაშორისო მედიაორგანიზაციები ცალსახად უსვამენ ხაზს, რომ პიროვნების ეთნიკურ და რელიგიურ კუთვნილებას მხოლოდ მაშინ შეიძლება გაესვას ხაზი, როდესაც ამბავი უშუალოდ არის დაკავშირებული ეთნიკურობასთან თუ რელიგიასთან. მედიის განვითარების ფონდის მიერ გამოცემულ „ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების თემატიკის გაშუქების საბაზისო პრინციპებში“ ვკითხულობთ, რომ მედიასაშუალებებმა არ უნდა „აღნიშნონ (ყურადღება არ გაამახვილონ) უმიზეზოდ, აუცილებლობის გარეშე, პირის (პირების) ეთნიკური და რელიგიური კუთვნილება. პირის ეთნიკური ან რელიგიური კუთვნილება აღნიშნონ მხოლოდ მაშინ, როდესაც ამას არსებითი მნიშვნელობა აქვს გასაშუქებელი ამბისთვის“.

14 თებერვალს alia.ge-მ უცვლელად და გადამოწმების გარეშე გამოაქვეყნა ერთ-ერთი ფეისბუკმომხმარებლის პოსტი, რომელსაც ქსეონოფობიური შინაარსი აქვს.

მომხმარებელი წერს, რომ ერთ-ერთ ქალს, რომელსაც სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს, ძვირადღირებული მკურნალობა ესაჭიროება. მისივე პოსტიდან ირკვევა, რომ იგი სავარაუდოდ თბილისში არ ცხოვრობს, რადგან ადგილობრივ ბიუჯეტში არ არის მედიკამენტებით დახმარების პროგრამა, ის რაც არის გათვალისწინებული თბილისის ბიუჯეტში.

“თბილისელი ირანელისთვის,თურქისთვის, არაბისთვის, ფინანსდება წამლის ფული, გორელიქართველისთვის, ხაშურელისთვის, სიღნაღელისთვის .....არა”, - წერს იგი.

მისი ეს პოსტი კი უცვლელად, გადამოწმების გარეშე აქვს გამოქვეყნებული ალიას და სათაურად ქსეონოფობიური შინაარსის ფრაზა აქვს შერჩეული.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე პრინციპის თანახმად: "ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.“

12 თებერვალს, Droni.ge-ზე გამოქვეყნდა ინფორმაცია არასრულწლოვნის სავარაუდო სუიციდის შესახებ. გამოცემა ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით წერს, რომ 17 წლის ბიჭმა თავი მოიკლა და მოტივად შეყვარებულთან დაშორებას ასახელებს. სტატიაში აღწერილია სუიციდის მეთოდი, შემთხვევა ერთ კონკრეტულ, ამავე დროს დაუდასტურებელ მიზეზამდეა დაყვანილი და არ ჩანს მცდელობა, მომხდარზე დამატებითი ინფორმაციის მოძიების, ან პრობლემაზე მსჯელობის.

Droni.ge-ზე დაყრდნობით, იდენტური ინფორმაცია გამოაქვეყნეს შემდეგმა გვერდებმაც: primetime.ge, dianews.ge, sarkenews.ge, newposts.ge, resonancedaily.com, paqtebi.ge, newsmakers.ge, alia.ge, night.ge, plus.kvira.ge, news.coa.ge.

თითქმის ყველა ამ გვერდზე პრობლემურია მასალების სათაურებიც. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მედიებს ურჩევს, რომ მოერიდონ სათაურში სიტყვების "თვითმკვლელობა", "სუიციდი" გამოყენებას. მიუხედავად ამისა, გამოცემებს მასალა ძირითადად მსგავსი სათაურებით აქვთ გამოქვეყნებული: “ერთმანეთი ძალიან უყვარდათ” – თბილისში მოზარდმა თავი მოიკლა, „სუიციდი სიყვარულის გამო“, "შეყვარებულს დაშორდა და შემდეგ ეს უბედურება დატრიალდა" - 17 წლის მოზარდმა თავი მოიკლა“ და ა.შ.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებული სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების თანახმად, ისეთი სენსიტიური თემის გაშუქებისას, როგორიც სუიციდია, მნიშვნელოვანია ფოკუსირება პრობლემაზე ზოგადად და არა კონკრეტულ შემთხვევაზე, თუ არ არსებობს მის მიმართ განსაკუთრებული საჯარო ინტერესი. ამ კონკრეტული შემთხვევის ასე გაშუქებისას კი ეს საზოგადოებრივი ინტერესი არ ჩანს.

ამავე დოკუმენტში ნათქვამია, რომ სუიციდის რომანტიზება და სენსაციურ ჭრილში გაშუქება დაუშვებელია. ასევე, არ უნდა დავიყვანოთ სუიციდი მხოლოდ ერთ მარტივ მიზეზამდე, მაგალითად, პირად ურთიერთობებში არსებული პრობლემები, ფინანსური მდგომარეობა, ნარკოტიკები და ა.შ. რადგან, “ამგვარი გაშუქება ფარულ მესიჯს ატარებს, რომ ამ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანისთვის გამოსავალი სუიციდია”.


⇒   ამავე თემაზე:  რომანტიზებული სუიციდის ხიბლი
 

13 თებერვალს, გამოცემებმა On.ge-მ და ტაბულამ, ასევე, საიტმა esport.ge და ტელეკომპანია მაესტრომ, არასწორი ინფორმაცია გაავრცელეს მოჭიდავეთა ეროვნული ნაკრების წევრის ჯაბა ყველაშვილის შესახებ. თუმცა, მალევე On.ge-მ და ტაბულამ შეცდომა გაასწორეს და მკითხველს ბოდიში მოუხადეს, esport.ge-მ და მაესტრომ კი გავრცელებული მცდარი ინფორმაცია მკითხველისთვის ყოველგვარი განმარტების გარეშე წაშალეს.

⇒  უზუსტობა მასალებში

უფრო კონკრეტულად, 13 თებერვალს სოციალურ ქსელ ინსტაგრამში საქართველოს მოჭიდავეთა ეროვნული ნაკრების წევრების ბაკურიანში მიმდინარე წვრთნების ამსახველი ფოტოები გავრცელდა. ფოტოზე ჩანდა, რომ ნაკრების ერთ-ერთ წევრს ჯაბა ყველაშვილს ეხურა ქუდი, რომელზეც იკითხებოდა წარწერა RUSS, სიტყვის დაბოლოება კი არ ჩანდა.

გამოცემებმა - ტაბულამ და On.ge-მ, ასევე, საიტმა esport.ge და ტელეკომპანია მაესტრომ სპორტსმენის ქუდზე ასახული წარწერა RUUSSIA-ად აღიქვეს და მასალები მოამზადეს.



 on.ge-ს მასალა შესწორებამდე



მაესტრო და esport.ge 

ტექსტებში ნათქვამი იყო, რომ მოჭიდავეთა ეროვნული ნაკრების წევრის წევრს ჯაბა ყველაშვილს, ვარჯიშის დროს ქუდი ეხურა წარწერით - RUSSIA. On.ge-ც და ტაბულაც წერდნენ, რომ ცდილობდნენ სპოერტსმენთან დაკავშირებას გადასამოწმებლად, რა ეწერა ქუდზე, თუმცა, მას ვერ დაუკავშირდნენ.

[ტაბულამ შეცდომა იქამდე გაასწორა, ვიდრე მედიაჩეკერი სტატიის პირველ ვერსიას შეინახავდა, ამიტომ მასალაში მისი  ფოტოასლი მოცემული არ არის. რედ.]


⇒ რა წერია ქუდზე

სინამდვილეში კი აღმოჩნდა, რომ მოჭიდავის ქუდზე ცნობილი სპორტული ბრენდის RUSSELL ATHLETIC-ის წარწერა RUSSELL იყო დატანილი. სოციალურ ქსელში გავრცელებული ფოტო კი ისეთი რაკურსით იყო გადაღებული, რომ ბრენდის სახელწოდების ბოლო სამი ასო არ იკითხებოდა. როგორც ჩანს, მედიის ნაწილის შეცდომაც სწორედ ამან განაპირობა.

მასალების გამოქვეყნებიდან მალევე მედიაში არასწორად გავრცელებულ ინფორმაციას Facebook-ის საშუალებით თავად სპორტსმენი ჯაბა ყველაშვილი გამოეხმაურა.

„გავრცელდა ინფორმაცია რომ მე ვარჯიშის დროს მეფარა რუსეთის ქუდი. მინდა ყველას ვთხოვო, ნუ გაავრცელებენ ცრუ ინფორმაციას. ქუდს, რომელიც ფოტოზეა, აწერია RUSSELL და არა RUSSIA. გთხოვთ გვაცალოთ მშვიდად ვარჯიში და ინტრიგების ნაცვლად დაინტერესდეთ სპორტის გაშუქებით...!!!!“ - დაწერა მან.

⇒  როგორ შეასწორეს მედიებმა შეცდომა

სპორტსმენის განმარტების შემდეგ, On.ge-მ და ტაბულამ დაშვებული შეცდომისთვის ბოდიში მოიხადეს. 

ტაბულამ მასალის პირველი ვერსია 12:26 საათზე გამოაქვეყნა. დაახლოებით სამი საათის შემდეგ,  [15:47სთ], მას შემდეგ, რაც მოჭიდავემ განმარტება გააკეთა, გამოცემამ ახალი ინფორმაცია გაავრცელა, რომელშიც მკითხველს განუმარტა, რომ ქართველ მოჭიდავეს ქუდზე RUSSELL აწერია და არა RUSSIA. იქვე აღნიშნა, რატომ მოუვიდა უზუსტობა და შეცდომისთვის ბოდიში მოიხადა. ამავე ტექსტში გამოცემამ მიუთითა, რომ როგორც საიტიდან, ასევე ფეისბუკის გვერდიდან ინფორმაცია აიღო. მოგვიანებით, ტაბულამ სტატიის თავდაპირველი ვერსიის ბმული აღადგინა და ახლა ამ ბმულზეც ახალი ტექსტია გამოქვეყნებული, -  რედაქციის განმარტება და ბოდიში.



ტაბულას ჩასწორებული მასალა


On.ge-მ ტექსტი იმავე ბმულზეც  ჩაასწორა და ახალი მასალაც დაწერა. ორივე მასალა იდენტურია და სათაურშივეა მითითებული, რომ ჯაბა ყველაშვილზე არასწორი ინფორმაციის გავრცელებისთვის ბოდიშს იხდის. ამავე ტექსტში გამოცემამ განმარტა, რატომ მოუვიდა შეცდომა და რა გზებით ცდილობდა ინფორმაციის გადამოწმებას მასალის თავდაპირველ ვერსიაში. 

 

On.ge-ს ჩასწორებული მასალა
 
ყველაშვილზე არაზუსტი ინფორმაცია აღარც მაესტროს ფეისბუკ გვერდსა და esport-ზე იძებნება, თუმცა, არცერთ მათგანს მკითხველისთვის არ აუხსნია, რომ შეცდომა მოუვიდა, მათ ტექსტი განმარტების გარეშე  წაშალეს.


ასე გამოიყურება esport.ge-ზე ის ბმული, სადაც ყველაშვილზე იყო ინფორმაცია  გამოქვეყნებული.

⇒   როგორ უნდა შესწორდეს არაზუსტი ინფორმაცია

შეცდომისგან მედია დაზღვეული არ არის. ეს შესაძლოა რამდენიმე ფაქტორით აიხსნას. მსგავსი შემთხვევები ხდება საერთაშორისო მედიაშიც.

ამ თემაზე:   2018 წლის 15 მთავარი შესწორება მსოფლიო მედიაში  

თუმცა, ყველა ასეთ შემთხვევაში მნიშვნელოვანი ის არის, როგორ რეაგირებს მედია დაშვებულ შეცდომებზე.

საქართველოს “ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის” მე-5 პრინციპის მიხედვით, “მედია ვალდებულია შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არასწორი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება. ამ პრინციპის განმარტების თანახმად, მიუღებელია შესწორება იმგვარად, რომ თავიდან გაკეთდეს სიუჟეტი ან სტატია, რა დროსაც არაზუსტ ინფორმაციას ჩაენაცვლება ზუსტი ინფორმაცია, მაგრამ არ იქნება გაცხადებული უკვე დაშვებული შეცდომის შესახებ.

 ონლაინმედიის თვითრეგულირების გზამკვლევში, რომელიც 2013 წელსაა გამოცემული, ვკითხულობთ:

• მედიამ არასწორი ინფორმაცია არ უნდა წაშალოს ან არ უნდა ჩაანაცვლოს ის ახლით;  
• მედიამ უნდა ჩაასწოროს მასალა და მკაფიოდ განმარტოს, რომ მასალის წინა ვერსია შეიცავდა უზუსტობებს;
• მედიამ ერთმანეთთან უნდა დააკავშიროს ძველი და შესწორებული მასალები.

შესწორების სახელმძღვანელო წესები შემუშავებული აქვს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიასაც. ამ დოკუმენტშიც ხაზგასმულია, რომ არასწორად გამოქვეყნებული მასალა ისე უნდა შესწორდეს, რომ აუდიტორიისთვის ცნობილი გახდეს რა გასწორდა. 

„მასალა სრულად მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში შეიძლება წაიშალოს. მაგალითად მაშინ, როდესაც საჯარო ინტერესის არარსებობის შემთხვევაში ის ზიანს აყენებს, ლახავს სხვათა უფლებებს და განსაკუთრებით უხეშად არღვევს ეთიკურ სტანდარტებს“, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელო წესებში.

ამ თემაზე ვრცლად  ნახეთ: დაშვებული შეცდომის შესწორების წესები მედიაში

მიუხედავად იმისა, რომ ყველა გაიდლაინი და რეკომენდაცია მედიას აფრთხილებს მოერიდოს აუდიტორიას თვითმკვლელობის ხერხები, 5 თებერვალს palitravideo.ge-მ და intermedia.ge-მ მაინც გამოაქვეყნეს ვიდეო, რომელზეც ახალგაზრდა კაცის თვითმკვლელობის მცდელობაა ასახული.

ვიდეოს მხოლოდ რამდენიმე წინადადება ახლავს, რომელიც გვამცნობს, რომ კაცმა თვითმკვლელობა მას შემდეგ სცადა, რაც მეგობარი გოგო და მისი 5 წლის შვილი მოკლა. სად მოხდა შემთხვევა, მასალაში მითითებული არ არის. ვიდეოს გახსნის შემდეგ ვხვდებით, რომ ფაქტი საქართველოში არ მომხდარა, ხმა ცუდად ისმის და ძნელი გასარჩევია რას ამბობს ახალგაზრდა კაცი, რომელსაც თვითმკვლელობის მცდელობა აქვს.

გაფრთხილება, რომ ვიდეო შესაძლოა მძიმე სანახავი იყოს, ტექსტურად მასალას არ ახლავს. Intermedia.ge-ზე გამოქვეყნებულ ვიდეოს დასაწყისში აქვს ტექსტი, რომელიც გვაფრთხილებს, რომ კადრები შესაძლოა ზოგისთვის მძიმე სანახავი აღმოჩნდეს, palitravideo.ge-ს კი ვიდეომასალის ეს ნაწილი არ აქვს.

მასალებიდან არც იმის გარკვევაა შესაძლებელი, რა ინფორმაციული ღირებულება ჰქონდა და რატომ იყო საჭირო ამ ვიდეოს გამოქვეყნება. ასევე, არ არის მითითებული მასალის პირველწყარო.

“მედიაჩეკერმა” ვიდეომასალის შესახებ ინფორმაცია მოიკვლია და აღმოჩნდა, რომ შემთხვევა 3 თებერვალს, ამერიკაში, ოჰაიოს შტატში მოხდა. Dailymail-ისა და TheSun-ის ინფორმაციით, 33 წლის კაცმა, ყოფილმა სამხედრო მოსამსახურემ, ფეისბუკის პირდაპირ ეთერში თავი მას შემდეგ მოიკლა, რაც მეგობარი გოგო მძიმედ დაჭრა, მისი შვილი კი მოკლა (შეგახსენებთ, ქართული საიტები წერენ, რომ კაცმა გოგოც და მისი შვილიც მოკლა).

ვიდეომასალას ახლავს ვრცელი ტექსტი, რომლიდანაც ირკვევა, რომ გარდაცვლილს (იგი გარდაიცვალა თავში მიყენებული მძიმე ჭრილობის შემდეგ), მძიმე პოსტ ტრავმული სტრესული აშლილობა ჰქონდა. ასევე, ცნობილია მისი ერთ-ერთი მიმართვა, რომელშიც ამბობდა, რომ 3.5 წელიწადი მსახურობდა საღვარგარეთ და “უბრალოდ დაიღალა”.

TheSun -ს ამ თემაზე მომზადებულ ტექსტში მითითებული აქვს ფსიქიკური ჯანმრთელობის ცენტრის საკონტაქტო ინფორმაცია მათთვის, ვისაც შესძლოა ასეთი დახმარება სჭირდებოდეს.

ქართულ საიტებზე კი ვიდეო ამ ყოველგვარი კონტექსტის გარეშეა გამოქვეყნებული. მიუხედავად სახელმძღვანელო წესებისა, რომელშიც ხაზგასმითაა აღნიშნული, რომ მედიამ უნდა უპასუხოს კითხვებს, რატომ აშუქებს თვითმკვლელობის ამ კონკრეტულ შემთხვევას და რატომ ასახელებს გარდაცვალების მიზეზს. ასევე, გვაფრთხილებს, რომ დაუშვებელია სუიციდის რომანტიზება ან სუიციდის, როგორც პრობლემის გადაჭრის გზის ჩვენება. და ცალსახად ამბობს, რომ “სუიციდის განხორციელების ადგილი და დეტალების გასაჯაროვება საჭირო არ არის. ამგვარ დეტალებზე ყურადღების გამახვილებით შესაძლოა, უნებურად თავად ვასწავლოთ, თუ როგორ გააკეთონ ეს [სუიციდისადმი მიდრეკილმა ადამაინებმა]”

მეორე წელია, რაც საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის მთავარმა საინფორმაციო გამოშვება “მოამბემ” ფორმატი იცვალა. კერძოდ, გამოშვებას ე.წ. კადრ-სინქრონების ნაწილი დაემატა, სადაც გარკვეული ამბები მხოლოდ ჟურნალისტის გადასაფარი ტექსტითა და კადრებით არის მოთხრობილი, ან, რიგ შემთხვევებში, ერთი ან ორი რესპონდენტის სინქრონი ემატება. ამ ცვლილებამ არხს შესაძლებლობა მისცა, დღის რომელიმე მნიშვნელოვანი ამბავი არა ვრცელი სიუჟეტით, არამედ მსგავსი ფორმატით გააშუქოს. ანუ, არხი ამბავს არ ტოვებს, მაგრამ აშუქებს მხოლოდ რამდენიმე სიტყვით, რაც მომხდარის სრულად აღქმისთვის საკმარისი არ არის და მაყურებელს საკითხის სიმწვავეს ბოლომდე ვერ გადასცემს. “მედიაჩეკერის” ორთვიანი მონიტორინგი ცხადყოფს, რომ ასე ხშირად ისეთი თემები შუქდება, რომელთა გამოტოვება მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში ძალიან თვალშისაცემი იქნებოდა, სიღრმისეული გაშუქება კი ძალიან მწვავე გამოვიდოდა.

ერთ-ერთი ასეთი მაგალითია 24 იანვრის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება, სადაც არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ სასამართლო რეფორმაზე მომუშავე ჯგუფის დატოვების შესახებ ინფორმაცია, სწორედ ამ ფორმატში იყო მოთხრობილი. ჟურნალისტის ტექსტიდან არასამთავრობოების გადაწყვეტილების მიზეზის შესახებ მხოლოდ ის გავიგეთ, რომ “დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულებისთვის” კოალიციის მიერ სამუშაო ჯგუფის დატოვების ერთ-ერთი მიზეზი ჯგუფში მხოლოდ ერთი წარმომადგენლის ყოლის შესაძლებლობა იყო. ეს მაშინ, როდესაც მათივე გავრცელებულ ტექსტში ჯგუფის დატოვების უფრო არგუმენტირებული დასაბუთება იყო მოცემული. ამასთან, მოთხრობილ ამბავში პრობლემა სათანადოდ არ იყო წარმოჩენილი და სასამართლო რეფორმასთან დაკავშირებით მხარეთა პოზიციები მკაფიოდ ნაჩვენები არ იყო.

კადრ-სინქრონად გაშუქდა 1-ელ თებერვალს პრეზიდენტისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების შეხვედრა, რომელიც დეზინფორმაციის, პროპაგანდისა და ცილისწამების კუთხით ქვეყენაში არსებულ მდგომარეობას ეძღვნებოდა. სალომე ზურაბიშვილი ამ მიმართულებით გარკვეული საკანონმდებლო რეგულაციების ამოქმედებაზე ჯერ კიდევ წინასაარჩევნო კაპანიიდან მოყოლებული საუბრობს, რაც არასამთავრობო სექტორის მხრიდან არაერთხელ გახდა კრიტიკის საგანი. მსგავსი მნიშვნელობის მქონე საკთხის მხოლოდ კადრ-სინქრონის ფორმატში გადმოცემა და იმ პოტენციურ საფრთხეებზე ყურადღების არ გამახვილება, რამაც შესაძლოა ქვეყანაში გამოხატვის თავისუფლების კუთხით პრობლემები შექმნას, მაყურებლისთვის საკითხს არასამკარისი სიმწვავით წარმოაჩენს და მას საკითხის სრულფასოვნად გაანალიზების შესაძლებლობას არ აძლევს.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა ასევე კადრ-სინქრონად გააშუქა, 6 თებერვალს საქართველოს მთავარი პროკურატურის წინ მიმდინარე ამბავი, რა დროსაც, 2017 წლის დეკემბერში ხორავას ქუჩაზე მოკლული დავით სარალიძის მამა ზაზა სარალიძე რამდენიმე საათის განმავლობაში გენერალურ პროკურორთან შალვა თადუმაძესთან შეხვედრას ითხოვდა, თუმცა მას ამის საშუალებას არ აძლევდნენ. შედეგად, ადგილზე რამდენიმე ინციდენტს ჰქონდა ადგილი. საბოლოოდ, თადუმაძე სარალიძეს შეხვდა. საზოგადოებრივი მაუწყებლის მთავარი საინფორმაციო გამოშვებიდან კი შევიტყეთ, რომ მთავარი პროკურორი სარალიძეს შეხვდა, თუმცა შეხვედრამდე პროკურატურაში ინციდენტი მოხდა, სარალიძე ეზოში შეიჭრა და მისი შვილის საქმის პროკურორებთან შეხვედრას ითხოვდა, რის გამოც მას ტერიტორია დაატოვებინეს, ამის შემდეგ კი ზაზა სარალიძემ თვითდაზიანებები მიიყენა.

ამის შემდეგ მოცემული იყო სარალიძის კომენტარი, რომელიც ამბობდა, რომ მისი რწმენით, მისი შვილის მკველობის საქმის პროკურორები თადუმაძეს არასწორ ინფორმაციას აწვდიან. რის შემდეგაც უკვე სარალიძის ადვოკატი განმარტავდა, რომ გენერალური პროკურორი სარალიძეს თავიდანვე რომ შეხვედროდა, საკითხის ასე გამწვავება თავიდან იქნებოდა აცილებული. რეალურად, თუკი მაყურებელი დღის განმავლობაში ამბავს თვალს არ ადევნებდა, მაუწყებლის მიერ მომზადებული მხოლოდ ამ მცირე ქრონომეტრაჟიანი მასალით, პროკურატურის წინ განვითარებული მოცლენების შესახებ ამომწურავ ინფორმაციას ნამდვილად ვერ მიიღებდა.

იმავე დღეს, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა მაყურებელს მხოლოდ კადრებისა და ჟურნალისტის ტექსტით უამბო უზენაესი სასამართლოს წინ არასამთავრობო ორგანიზაციების აქციის შესახებაც, სადაც ისინი სასამარლო სისტემაში არსებულ ე.წ. კლანურ მმართველობას აპროტესტებდნენ.

7 თებერვალს ასევე კადრ-სინქრონად გაშუქდა 2017 წლის დეკემბერში პანკისის ხეობაში ჩატარებული სპეცოპერაციის დროს გარდაცვლილი თემირლან მაჩალიკაშვილის მამის მალხაზ მაჩალიკაშვილისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების შეხვედრა, ასევე პარლამენტში საქმეზე საგამოძიებო კომისიის შექმნის მოთხოვნაც.

საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა ასევე კადრ-სინქრონი მიუძღვნა 8 თებერვალს არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ პარლამენტის წინ გამართულ საპროტესტო აქციასაც, სადაც უფლებადამცველები ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარის სოფიო კილაძის გადადგომას ითხოვდნენ და მას სიძულვილის ენის გამოყენებაში, ასევე დისკრიმინაციულ და ჰომოფობიურ მიდგომებში ადანაშაულებდნენ.

ის, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის მხრიდან დღის განმავლობაში განვითრებული მნიშვენლოვანი მოვლენების ე.წ. კადრ-სიქნრონებად გაშუქება პრობლემა და დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვებისთვის შეუსაბამოა, ევროკავშირის დაკვეთით ჩატარებული სამწლიანი მონიტორინგის ანგარიშშიც არის აღნიშნული.

“მაყურებელი ელის მნიშვნელოვანი ამბის ამომწურავ, მრავალმხრივ გაშუქებას, რისი გადმოცემაც ხშირად 30‐50 წამიან კადრ სინქრონით შეუძლებელია. ეს ტენდენცია გაგრძელდა 2018 წელსაც”, - ვკითხულობთ არჩევნების მედიამონიტორინგის 2016-2018 წლების საბოლოო ანგარიშში.

10 თებერვალს ბელგიის ქალაქ ლიეჟში საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ემიგრანტებთან შეხვედრა გაიმართა. კონგრესზე მოქალაქეების ნაწილი არ შეუშვეს, რასაც შეხლა-შემოხლა მოჰყვა. გამოიყენეს სავარაუდოდ ე.წ. „წიწაკის სპრეი“. კონგრესის მიმდინარეობისას მოქალაქეთა ის ნაწილი, რომელიც შენობაში არ შეუშვეს, გარეთ აქციას მართავდა. მათ თან ჰქონდათ სხვადასხვა პლაკატები, მათ შორის ბანერი წარწერით - „არა ნაცებს“, რომელიც საპრეზიდენტო არჩევნების წინ საქართველოში, სხვადასხვა ქალაქში იყო გამოკრული. ისინი, ვინც შეხვედრაზე დასასწრებად არ შეუშვეს, ამბობდნენ, რომ სპრეი მიხეილ სააკაშვილის მომხრეებმა გამოიყენეს, ხოლო ექსპრეზიდენტის მომხრეები ირწმუნებოდნენ, რომ ლიეჟში პროვოკაცია „ქართულმა ოცნებამ“ მოაწყო.

საქართველოს მესამე პრეზიდენტისა და ემიგრანტების შეხვედრა მაუწყებელთა კვირის მთავარი გადაცემების ერთ-ერთი წამყვანი თემა იყო. ლიეჟში მიმდინარე შეხვედრის გაშუქებას „მედიაჩეკერი“ სამ არხზე, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე, “იმედსა” და “რუსთავი 2-ზე” დააკვირდა. ბელგიაში თითო ტელევიზიიდან რამდენიმე გადამღები ჯგუფი მუშაობდა. განსაკუთრებული ყურადღება თემას „რუსთავი 2-მა“ და „იმედმა“ დაუთმეს. ლიეჟში განვითარებული მოვლენები მაუწყებელთა ღამის ეთერებში გვიანობამდე განიხილებოდა, თუმცა, სრულიად განსხვავებული აქცენტებით.

⇒   გაშუქების დრო

ემიგრანტებთან მიხეილ სააკაშვილის შეხვედრას საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა დაახლოებით - 11, „რუსთავი 2-მა“ - 55, "იმედმა" კი 25 წუთი დაუთმო.

"ახალ კვირაში" [საზოგადოებრივი მაუწყებელი] ლიეჟის თემა მესამე სიუჟეტად გავიდა. გადაცემის 10 მასალიდან, ამ თემას ეს ერთი ეძღვნებოდა.

„იმედმა“ და „რუსთავი 2-მა“ კი კვირის შემაჯამებელი გადაცემები ამ ამბით გახსნეს.

„იმედზე“ პირველი 14-წუთიანი მასალის შემდეგ, მეორე სიუჟეტიც სახელწოდებით - „გაქცეული მთავარსარდლის ლაშქარი - მიხეილ სააკაშვილი ვირტუალური რევოლუციისთვის ემზადება”, მიხეილ სააკაშვილს მიეძღვნა. ბელგიაში მიმდინარე მოვლენებს „იმედის კვირა“ გადაცემის ბოლოსაც დაუბრუნდა, ამჯერად ლიეჟიდან კადრები, ჟურნალისტის ჩართვები და რესპონდენტების კომენტარები 11 წუთს გაგრძელდა. ჯამში, კვირის მთავარი გადაცემის 9 მასალიდან სამი ყოფილ პრეზიდენტს მიხეილ სააკაშვილს შეეხებოდა. 

„რუსთავი 2-მა“ ლიეჟში მიმდინარე ამბებს გადაცემის პირველი ნაწილი, თითქმის მთელი ერთი საათი დაუთმო. ამ თემის გარდა გადაცემის ბოლოს  მხოლოდ 4 სხვა სიუჟეტი ვნახეთ.

⇒    მთავარი აქცენტები და გზავნილები

„იმედი“ და საზოგადოებრივი მაუწყებელი სიუჟეტებშიც და ჩართვებშიც განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებდნენ განსხვავებული აზრის მქონე ემიგრანტების დევნაზე, რომლებიც შეხვედრაზე არ დაუშვეს და რომლებსაც ყოფილმა პრეზიდენტმა არ მოუსმინა; ამ არხებზე ეს გზავნილი ჩანდა ჟურნალისტების ტექსტებიდანაც და იმ კადრებიდანაც, რასაც აჩვენებდნენ. გარდა ამისა, ორივე არხის ჟურნალისტები ჩართვებში ხაზგასმით იმეორებდნენ, რომ ექსპრეზიდენტმა მათ შეკითხვებს არ უპასუხა. „რუსთავი 2-ის“ მთავარი აქცენტი იყო ის, რომ ლიეჟში სუს-ის აგენტები და "ქართულ ოცნებასთან" დაახლოებული პირები  ჩავიდნენ და შეხვედრის ჩაშლა სცადეს. 

"იმედისა" და საზოგადოებრივი მაუწყებლის კადრებში ვნახეთ რომ სავარაუდო, ე.წ. წიწაკის სპრეით ის ემიგრანტები დაშავდნენ, რომლებიც დარბაზში არ შეუშვეს, "რუსთავი 2-ის" თქმით კი, სპრეი დარბაზის მიმართულებით გაუშვეს და დაზიანებები რეგისტრატორებმა მიიღეს. 

"რუსთავი 2-ის" ეთერიდან ისმოდა, რომ ლიეჟში, დარბაზში შეხვედრა მშვიდად მიმდინარეობს, "იმედის" ჟურნალისტი კი ჩართვაში ამბობდა, რომ "დარბაზშიც დაძაბული სიტუაციაა, რადგან (მათი ინფორმაციით) ისეთი განცხადებები კეთდებოდა, რაც მიუღებელი იყო თავად მიხეილ სააკაშვილისთვის". 

მთავარი გზავნილები მოკლედ ასე შეიძლება ჩამოყალიბდეს:

-    საზოგადოებრივი მაუწყებელი [ახალი კვირა] - სააკაშვილთან შეხვედრაზე არ დაუშვეს განსხვავებული აზრის მქონე ადამიანები, ისინი აღმოჩნდნენ ჩარაზულ კარს მიღმა, ექსპრეზიდენტ სააკაშვილის მხარდამჭერები ყველაფერს გაიზიარებენ და გააკეთებენ, რასაც მისგან მოისმენენ.

-    „იმედი“ [იმედის კვირა] - ექსპრეზიდენტი ემიგრანტების იმედად ვირტუალური რევულუციის მოწყობას გეგმავს; სააკაშვილის მოლოდინი არ გამართლდა, ბელგიაში „ნაციონალურ მოძრაობაზე“ განაწყენებული ემიგრანტებიც ჩავიდნენ და „ნაციონალური მოძრაობის“ საწინააღმდეგო აქცია გამართეს; განსხვავებული აზრის მქონე მოქალაქეები შეხვედრაზე არ დაუშვეს.

-   „რუსთავი 2“ [პოსტსკრიპტუმი] - „ქართული ოცნების“ მიერ წარგზავნილმა სუს-ის აგენტებმა ლიეჟში პროვოკაციების მოწყობა სცადეს, ლიეჟში მთელი მსოფლიოდან ჩავიდნენ ემიგრანტები, „ქართულმა ოცნებამ“ ბელგიაში შეხვედრის ჩაშლა სცადა.

⇒     წამყვანების ტექსტი

ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდებოდა კვირის მთავარი გადაცემების წამყვანების ტექსტების აქცენტებიც. ეს განსაკუთრებით თვალშისაცემი „იმედსა“ და „რუსთავი 2-ზე“ იყო.

„ერთსაათიანი დაგვიანებით იწყება საქართველოს პრეზიდენტის - ორგზის მოქალაქეობა დაკარგული მიხეილ სააკაშვილის შეხვედრა ქართველ ემიგრანტებთან ქალაქ ლიეჟში. მოლოდინი არ გამართლდა, სააკაშვილთან შესახვედრად მხოლოდ მხარდამჭერი ემიგრანტები არ მივიდნენ. ბელგიაში იმყოფებიან ადამიანები, რომლებმაც ქვეყანა სააკაშვილის რეპრესიული მმართველობის დროს დატოვეს. ლიეჟში ჩავიდნენ ნაციონალური მოძრაობის დროს მოკლული და ნაწამები ადამიანების მეგობრები და ოჯახის წევრებიც. როგორც უკვე იცით, ლიეჟში სააკაშვილთან შეხვედრის მიზანი ყოფილი პრეზიდენტის სამშობლოში დაბრუნებაა“, - ასეთი იყო „იმედის კვირის“ წამყვანის შესავალი სიტყვა. 

„სულ რამდენიმე წამში ჩვენ შემოგთავაზებთ ექსკლუზიურ კადრებს ლიეჟიდან, სადაც სავარაუდოდ სუს-ის თანამშრომლები გამოჩნდნენ. ამ ადამიანების მისია არის პროვოკაციების მოწყობა და შესაძლოა შეკრების საერთოდ ჩაშლაც კი. შეგახსენებთ, ლიეჟში ქართველი ემიგრანტები მთელი მსოფლიოდან არიან ჩასულები და იქვე არიან ეს პროვოკატორები. ტიტუშკები ლიეჟის კონგრესის სასახლის მიმდებარე ტერიტორიას აკონტროლებენ, თუმცა „კურიერის“ კამერის გამოჩენისთანავე უკანმოუხედავად გარბიან. რა მისიით იმყოფებიან ისინი იქ, რამდენიმე წამში თამარ ნუცუბიძე მოგვიყვება ამას უშუალოდ, მანამდე კი გადავინაცვლოთ ლიეჟის კონგრესის შენობაში, სადაც რამდენიმე ინციდენტს უკვე ჰქონდა ადგილი. დაუდგენელმა პროვოკატორებმა დარბაზის შესასვლელში ცრემლსადენი გაზი გაუშვეს, ადგილი ჰქონდა ფიზიკურ დაპირისპირებასაც, ასევე სიტყვიერ შელაპარაკებას. აგრესიული ადამიანების ჯგუფი სხდომათა დარბაზში შესვლას ცდილობს“, - ასეთი შესავლით დაიწყო გადაცემა "პოსტსკრიპტუმი".  

"ახალი კვირის" მასალას ლიეჟის თემაზე კი ასეთი შესავალი ჰქონდა: “ერთად სახლში ბელგიაში, ქალაქ ლიეჟში, მიხეილ სააკაშვილის და მისი მხარდამჭერების შეხვედრაზე ცოტა ხნის წინ დაპირისპირება მოხდა. ემიგრანტებისა და ჟურნალისტების წინააღმდეგ, რომლებსაც შეხვედრაზე არ უშვებდნენ, წიწაკის სპრეი გამოიყენეს. ლიეჟში, სადაც ნაციონალური მოძრაობის მხარდამჭერების შეკრება მიმდინარეობს, დარბაზში შესვლისას სიტყვიერ და ფიზიკურ დაპირისპირებას ჰქონდა ადგილი“.