პირველ აგვისტოს კურიერის მთავარ გამოშვებაში ერთ-ერთი სიუჟეტი მარიხუანის მოხმარების ლეგალიზებასთან დაკავშირებით საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის მოსაზრებას ეხებოდა. ის საკონსტიტუციო სასამართლოს ამ გადაწყვეტიელბას ბიძინა ივანიშვილის ნარკოტიკებით ვაჭრობის ბიზნესინტერესებს უკავშირებდა.

წამყვანისგან მოვისმინეთ, რომ მიხეილ სააკაშვილი ბიძინა ივანიშვილს “მარიხუანით ვაჭრობის ორგანიზების მცდელობაში ადანაშაულებს” და ყოფილი პრემიერის მიერ “საკონსტიტუციო სასამართლოს კონტროლსა და მასთან დაკავშირებულ ბიზნესინტერესებზე საუბრობს”. წამყვანისავე თქმით, “სააკაშვილი ღიად აცხადებს, რომ ივანიშვილის უახლოესმა გარემოცვამ უკვე დაიწყო მუშაობა ქვეყანაში მარიხუანის იმპორტზე”.

თითქმის იმავე შინაარსის ტექსტს იმეორებს ჟურნალისტიც. ის ასევე განმარტავს, რომ სააკაშვილის თქმით, დაახლოებით ორი კვირის წინ, “საქართველოში უჩა მამაცაშვილის მოწვევით კოლორადოს შტატიდან ამ სფეროს ექსპერტები იყვნენ ჩამოსულები და სავარაუდოა, რომ ივანიშვილის სააფთიაქო ქსელი ექსკლუზიურ ლიცენზიას მიიღებს მარიხუანის გაყიდვასთან დაკავშირებით და ამით ყოფილი პრემიერ-მინისტრი მილიონობით ლარს მოიგებს”.

ამის შემდეგ სიუჟეტში მიხეილ სააკშვილის მიერ ივანიშვილის მისამართით გაჟღერებულ შემდეგ ბრალდებებს ვისმენთ:

• საკონსტიტუციო სასამართლოს მთლიანად აკონტორლებს ბიძინა ივანიშვილი;

• ივანიშვილის დეიდაშვილმა, უჩა მამაცაშვილმა მარიხუანის თემაზე კოლორადოს შტატიდან ჩამოიყვანა ექსპერტები და ისინი ივანიშვილის სააფთიაქო ქსელში ექსკლუზივის შექმნას აპირებენ;

• ივანიშვილმა გადაწყვიტა საქართველო აქციოს ნარკოტიკების დიდ მწარმოებლად და ასობით მილიონი დოლარი გააკეთოს იმაზე, რომ საქართველოს საზოგადოების ერთი ნაწილი დაბოლდეს, მოიხმარდეს მარიხუანას და ეს გადიოდეს ასევე უცხოეთში.

სააკაშვილის დაუსაბუთებელი მსჯელობის გასამყარებლად, ჟურალისტი ლეიბორისტული პარტიის ლიდერის შალვა ნათელაშვილს იმოწმებს და ამბობს, რომ უჩა მამაცაშვილის მოწვევით საქართველოში კოლორადოდან ექსპერტები მართლაც იმყოფებოდნენ ამაზე ინფორმაცია შალვა ნათელაშვილსაც აქვს. ჟურნალისტი ასევე განმარტავს, რომ ნათელაშვილის თქმით, “საქართველომ და ზოგადად რეგიონმა ბიძინა ივანიშვილის სახით, ახალი ნარკობარონი შეიძინა, რომელიც საქართველოში საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით უკვე ლეგალურად გაყიდის მარიხუანას და სხვა ნარკოტიკულ ნივთიერებებსაც”.

ამის შემდეგ სიუჟეტში უკვე ივანიშვილის მისამართით შალვა ნათელაშვილის ასევე დაუსაბუთებელ ბრალდებები ისმის:

• საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არის არა ნარკოლიბერალიზაცია, არამედ ივანიშვილის მიერ ნარკოტიკების ოფიციალურად გაყიდვისთვის დაგეგმილი და განხორციელებული სპეცნარკოოპერაცია;

• სასამართლომ ივანიშვილის დავალებით გადაწყვეტილება იმისთვის გამოიტანა, რომ საქართველოში ნარკოტიკებით ვაჭრობა ოფიციალურად დაიწყოს და ამ ვაჭრობის სათავეში იჯდება ივანიშვილი.

• კრიპტოვალუტა, ბიტკოინები, ფულის გადარიცხვები, ოფშორები, ყველაფერი უკავშირდება ნარკოტიკების დიდი ოდენობით ვაჭრობას, გადაზიდვას, გასაღებას, სადაც ერთ-ერთი მთავარი როლი ეკუთვნის ბიძინა ივანიშვილს შუააზიელ ოლიგარქ მაშკევიჩთან ერთად

აღსანიშნავია, რომ სიუჟეტში არ ჩანდა რას ეყრდნობოდა რესპონდენტების ბრალდებები, ასევე, ჟურნალისტს არ ჰქონია მისი გადამოწმების, მტკიცებულებების მოპოვების მცდელობა. საკითხზე მსგავსი დაუსაბუთებელი, უარგუმენტო მსჯელობა, რომელიც მხოლოდ ორი რესპონდენტის პირად შეფასებებს ეყრდნობა, ერთის მხრივ, ახდენს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების დისკრედიტაციას, მეორეს მხრივ კი, მარიხუანის მოხმარების ლეგალიზაციასთან დაკავშირებით საზოგადოებაში ისედაც არსებული სკეპტიკური დამოკიდებულებების კიდევ უფრო გაღრმავებას უწყობს ხელს.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, 30 ივლისიდან მარიხუანის მოხმარებისთვის ყველანაირი სანქცია გაუქმდა. საკონსტიტუციო სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას მედიასა და სოციალურ ქსელში დიდი რეზონანსი მოჰყვა. მედიასაშუალებებმა თემას არაერთი სტატია მიუძღვნეს. მასალების მთელი ციკლი მოამზადა მარიხუანის მოხმარების ლეგალიზების შესახებ გამოცემა „რეზონანსმა“. სტატიების უმეტესობა მარიხუანის შესახებ ნეგატიურ ინფორმაციას შეიცავს.

„რეზონანსის“ ვებგვერდზე 30 ივლისიდან 1 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდში 25-ზე მეტი სტატია იძებნება. მასალები პირობითად ორ ჯგუფად შეგვიძლია დავყოთ: საინფორმაციო ხასიათის ტექსტები - რა აღარ იკრძალება, სად ვერ მოწევთ მარიხუანას და ა.შ. რომელთა რაოდენობა ჯამში ძალიან მცირეა და შეფასებები, რაც მეტწილად სხვადასხვა პირების მიერ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული მოსაზრებებია.

„მძიმე ნარკოტიკების მიღებამდე ნარკომანები სწორედ მარიხუანას კოლეჯს ამთავრებენ“ ,– 30 ივლისს ამ სათაურით გვთავაზობს გამოცემა შალვა ნათელაშვილის მოსაზრებას მარიხუანის მოხმარების ლეგალიზების შესახებ. „გასაგებია რომ მარიხუანას მოწევაზე ციხეში არ უნდა იჭერდნენ, მაგრამ მისი სრული ლეგალიზაცია რაც დღეს მოხდა ნიშნავს, რომ ჩვენ დავკარგავთ მომავალ თაობას. მოგეხსენებათ მძიმე ნარკოტიკების მიღებამდე ნარკომანები სწორედ მარიხუანას კოლეჯს ამთავრებენ ჯერ“, - უცვლელად იმეორებს „რეზონანსი“ ნათელაშვილის მოსაზრებას.

ასევე უცვლელად გამოაქვეყნეს კობა დავითაშვილის სტატუსიც სათაურით "გაუქმდეს საკონსტიტუციო სასამართლო!" - დავითაშვილი მარიხუანას ლეგალიზაციამ აღაშფოთა". აქვე შეგიძლიათ ნახოთ ერთ-ერთი მოქალაქის ვიდეო და შეფასება მომხდარზე, რომელიც შემდეგი სათაურითაა გამოქვეყნებული - "ქართველები მოწევის ნაცვლად პირდაპირ მარიხუანას ჭამაზე გადავიდნენ".

გვხვდება მასალები იმის შესახებაც, რა ზიანი მოაქვს მარიხუანას. მაგალითად: "7-ჯერ იზრდება ადამიანის ფსიქოზური მდგომარეობა მარიხუანას მოხმარებისას" - ზოიძე" - ყოველგვარი არგუმენტაციისა და დასაბუთების გარეშე, ამ სათაურით გვთავაზობს „რეზონანსი“ ჯანდაცვის კომიტეტის თავმჯდომარის აკაკი ზოიძის ფეისბუკის სტატუსს. რის საფუძველზე ამბობს ამას ზოიძე, ეს არც მის სტატუსში ჩანს და არც გამოცემა დაინტერესებულა დამატებითი ინფორმაციის მოძიებით. იგივე შეიძლება ითქვას შემდეგ მასალაზე "ექიმი: “მარიხუანას მოხმარება ნაადრევ სკლეროზს იწვევს” . ამ სათაურით „რეზონანსი“იაშვილის ბავშვთა კლინიკის ექიმის ლევან ფერაძის მოსაზრებას გვთავაზობს. ამ და სხვა, ამ ტიპის მასალებს შორის, რომელიც გამოცემის ვებგვერდზე მრავლად მოიძებნება, არსად გვხვდება ახსნა-განმარტება, არგუმენტები, ან რაიმე კვლევა, რის საფუძველზეც გამოცემას ამგვარი უარყოფითი დისკურსი აქვს მარიხუანის ლეგალიზაციის შესახებ.

სტატიებს შორის მანიპულაციური სათაურისა და არასწორი შინაარსის მქონე მასალასაც ვხვდებით.

"საპატრიარქო მარიხუანას შემდეგ კოკაინის და ჰეროინის ლეგალიზებას ელოდება" - ამ სათაურით სტატია 31 ივლისს მომზადდა. მასალაში დეკანოზ ანდრია ჯაღმაიძის კომენტარის არასწორი ინტერპრეტაციაა. დეკანოზმა მარიხუანის ლეგალიზება „ერის ღალატის ტოლფასად“ შეაფასა და თქვა, რომ: „თუ ამ ლოგიკით სვლას გავაგრძელებთ ჩვენ მსგავს ლიბერალურ მიდგომას უნდა ველოდოთ კოკაინზე, ჰეროინზე და ა.შ." გამოცემამ კი მისი ეს ფრაზა კონტექსტიდან ამოგლეჯილად, მტკიცებითი ფორმით, ამბის სათაურად გამოიყენა.

გამოცემამ არასწორი ინფორმაციაც გაავრცელა, როდესაც ერთ-ერთი მომხმარებლის მიერ ტვიტერზე გამოქვეყნებული მოსაზრება არაზუსტად თარგმნა. მომხმარებელი წერდა, რომ რამდენ 420 -ს (მარიხუანის მოხმარების აღმნიშვნელი სიტყვა) დაიჭერენ ატლანტაში (ჯორჯიის შტატი) მაშინ, როცა საქართველოში მარიხუანა ლეგალიზებული გახდა. რეზონანსმა კი ეს ირონიული კომენტარი საკუთარი ინტერპრეტაციით თარგმნა და მკითხველს ფაქტის სახით მიაწოდა, თითქოს “აშშ-ში, ჯორჯიის შტატის დედაქალაქ ატლანტაში ბოლო 2 დღეში 420 ადამიანი დაპატიმრეს ქუჩაში მარიხუანას მოწევისათვის. ჯორჯიის შტატიის მოსახლეობას, რომელმაც ინტერნეტში წაიკითხა, რომ ჯორჯიაში მარიხუანას მოწევა ლეგალური გახდა, საქართველო და ჯორჯიის შტატი ერთმანეთში აერიათ და მარიხუანას მოწევა ღიად დაიწყო.”

სტატიებს შორის მოიძებნება რამდენიმე ნეიტრალური ტონის მასალაც, მაგალითად: “აი, როგორც არ მაინტერესებდა მარიხუანა, არც ე.წ. მოხმარების ლეგალიზება არ მაძლევს ბიძგს აწი დავიწყო გამოყენება“ - გამზარდია, ან კიდევ, წულუკიანი: ნარკოტიკების ლეგალიზებაზე სახელმწიფოს პასუხია – არა! მაგრამ მასალებში იმდენად სჭარბობს ამ თემაზე უარყოფითი გამოხმაურებები, რომ „რეზონანსის“ მიერ სამ დღეში გამოქვეყნებული მასალების ციკლი  მარიხუანის მოხმარების ლეგალიზების საწინააღმდეგო კამპანიის შთაბეჭდილებას ტოვებს.

30 ივლისს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ მარიხუანის მოხმარება ლეგალურად მიიჩნია და მისი მოხმარებისთვის ჯარიმა გააუქმა. გადაწყვეტილება საქართველოს საპატრიარქომ ნეგატიურად შეაფასა. მედიასაშუალების ნაწილმა 31 ივლისს საპატრიარქოს წარმომადგენლის განცხადება შეცდომაში შემყვანი სათაურით გაავრცელეს.

მასალა იდენტური სათაურით “საპატრიარქო კანაფის მოხმარების ლეგალიზების შემდეგ, კოკაინის ლეგალიზებას ელოდება” სამმა მედიასაშუალებამ: “იმედნიუსმა”, “მეტრონომმა” და “მედიამოლმა” გამოაქვეყნა. მსგავსი შინაარსის შესავლით წარადგინა ტელეკომპანია “იმედის” წამყვანმა 31 ივლისს 14-საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში ამ თემაზე მომზადებული მასალაც. ამგვარი სათაური და წარდგენა დეკანოზ ანდრია ჯაღმაიძის კომენტარის არასწორი ინტერპრეტაცია იყო. ის “იმედთან” მიცემულ კომენტარში ამბობდა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება “ერის ღალატის ტოლფასია” და “უარესსაც” ელოდებიან. კომენტარში არსად იყო ნახსენები კოკაინთან დაკავშირებული პროგნოზი. “იმედის” ვებსაიტზე გამოქვეყნებულ ტექსტურ მასალაში დეკანოზის სხვა ციტატაც არის მოცემული - “თუ ამ ლოგიკით სვლას გავაგრძელებთ ჩვენ მსგავს ლიბერალურ მიდგომას უნდა ველოდოთ კოკაინზე, ჰეროინზე და ა.შ." ამ კომენტარშიც არის მხოლოდ დაშვება. სტატიის სათაური არ ასახავს ნათქვამის ზუსტ კონტექსტს.

ინტერნეტპორტალმა Palitravideo.ge-მ გაავრცელა ვიდეო, რომელშიც კავკასიური რასისა და ქართველების გამორჩეულობასა და განსაკუთრებულობაზეა საუბარი. ვიდეო MTV-ის გადაცემა Decoded-ის თარგმნილი ვერსიაა, თუმცა, არასწორი აქცენტებითა და შინაარსით.

“პალიტრას” მიერ თარგმნილი ვიდეოდან ვიგებთ, რომ ამერიკაში თეთრი კანის ფერის მქონე ადამიანები საკუთარ თავს კავკასიელებს უწოდებენ. ამ საკითხით MTV-ის წამყვანი ფრანჩესკა რემსიც დაინტერესდა და კავკასიური რასის წარმომადგენლებს ვრცელი გადაცემა მიუძღვნა.

ამას მოსდევს ფრანჩესკა რემსის დასკვნები, რომელიც თითქოსდა გერმანელ ფილოსოფოსებზე კრისტოფერ მეინერსა და იოჰან ბლუმენბახზე დაყრდნობით ამბობს, რომ კავკასიელები ყველაზე უკეთესად გამოიყურებოდნენ, ჰქონდათ ღია ფერის კანი და იყვნენ უფრო მგრძნობიარეები. ბლუმენბახმა საკუთარი კვლევით ახსნა, რომ ადამიანები საქართველოდან ყველაზე ლამაზები იყვნენ მთელ დედამიწაზე. შესაბამისად, ეს უნდა ყოფილიყო კაცობრიობის დაბადების ადგილი. მისივე თეორიის თანახმად, ყველა თეთრკანიანი ადამიანის სამშობლო კავკასიის რეგიონი, კერძოდ კი, საქართველო უნდა ყოფილიყო.


“მე18, მე-19 საუკუნეების მიჯნაზე ბლუმენბახი ნაშრომში წერდა - “კავკასიონის მთაგრეხილის მახლობლად, კერძოდ კი, მის სამხრეთ ნაწილში, ყველაზე თვალწარმტაცი ქალბატონები და წარმოსადეგი მამაკაცები იბადებიან. მე მხედველობაში მყავს ქართველები და სწორედ ამიტომ, ყველა ფიზიოლოგიური წინაპირობისა თუ მიზეზის გათვალისწინებით, არსებობს ყველაზე მაღალი ალბათობა იმისა, რომ კაცობრიობის გაჩენის ადგილი დედამიწაზე ეს რეგიონი”, - ეს ტექსტი ისმის “პალიტრას” ვიდეოში, ქართული ჰანგების ფონზე. 

გადაცემა სახელწოდებით Decoded MTV-ის ეთერში ყოველკვირეულად გადის. გადაცემის აღწერაში ვკითხულობთ, რომ წამყვანი ფრანჩესკა რემსი სხვადასხვა აქტუალურ თემებზე იუმორისტულ კონტექსტში საუბრობს. 

შავკანიანი წამყვანი ფრანჩესკა რემსი ამერიკელი კომიკოსი, აქტივისტი, ტელე და YouTube პერსონა და მსახიობია. ის აქტიურად ჩანს MTV-ისა და MSNBC-ის ეთერებში. იგი პოპულარული YouTube-ზე რასისტულ თემებზე საუბრით გახდა.

“გასაოცრად რასისტული ისტორია “კავკასიელებზე” - სწორედ ასეა დასათაურებული ფრანჩესკა მერსის ერთ-ერთი გადაცემა, რომელიც MTV-ის YouTube channel-ზეა ატვირთული. 



ფრანჩესკა მერსი საუბარს შემდეგი ირონიული კითხვით იწყებს და ეს პათოსი მის ტექსტებს მთელი საუბრის განმავლობაში გასდევს - “ოდესმე დაინტერესებულხართ რატომ ვუწოდებთ თეთრკანიან ადამიანებს “კავკასიელებს”? პასუხი გაგაოცებთ”. 

“ბევრმა ადამიანმა სიტყვა “კავკასიელის” განმარტება იცის, როგორც ევროპული წარმოშობის თეთრკანიანი ადამიანი. ხომ ასეა? სულაც არა” - ამბობს ის. 

მისივე თქმით, ამერიკის მიღმა თეთრკანიანი ადამიანები “კავკასიელებს” სულაც არ ჰგვანან, იმიტომ, რომ თითოეულ ქვეყანას “კავკასიელის” განმარტების საკუთარი ვერსია აქვს. წამყვანი განმარტავს, რომ “კავკასია” არის რეგიონი, რომელიც რუსეთის, საქართველოს, აზერბაიჯანის, სომხეთისა და ჩრდილოეთ თურქეთის ტერიტორიებს მოიცავს. “მაშ რატომ გახდა “კავკასიელი” ყველა თეთრკანიანი ადამიანის სინონიმი? კარგად მოიჭირეთ ქამრები, პასუხი საკმაოდ რასისტულია”, - ამბობს რემსი. 

გადაცემის წამყვანი განმარტავს, რომ საუკუნეების წინ, ჯერ კიდევ ჰიტლერის ხელისუფლებაში მოსვლამდე, ცხოვრობდა ერთი გერმანელი, სახელად ქრისტოფერ მეინორსი, რომელსაც სწამდა, რომ სრულყოფილი ადამიანი თეთრკანიანი იყო. მისივე თქმით, ის “მეცნიერული რასიზმის” ერთ-ერთი ფუძემდებელი იყო. “თუმცა, მოემზადეთ, ახლა მოვლენები ზედმეტად არამეცნიერულად განვითარდება”, - ამბობს წამყვანი. 

ამის შემდეგ, იგი ჰყვება, რომ მეინორს სწამდა, თითქოს “კავკასიელებს” ყველზე ქათქათა კანი ჰქონდათ. ყველა დანარჩენ “არაკავკასიურ” რასას უშნო, ამორალურ, არასრულფასოვან და ცხოველის მსგავს ქმნილებებად აღიქვამდა. ასევე მიიჩნევდა, რომ ადამიანები მაგალითად, ახლო-აღმოსავლეთიდან და აზიიდან ნაკლები ინტელექტის მატარებლები იყვნენ. 

წამყვანის თქმით, მეინერსის ეს რასისტული თეორია, შემდეგ კიდევ უფრო განავითარა ასევე გერმანელმა მეცნიერმა იოჰან ბლუმენბახმა, რომელსაც სწამდა რომ კავკასიის რეგიონი, კერძოდ კი საქართველო ყველაზე მომხიბვლელი ადამიანების სამშობლო იყო. რემსი იმასაც ხსნის, თუ როგორ გახდა გერმანელი მეცნიერის თვალში ქართველი ყველაზე ლამაზი ადამიანი.

მისი თქმით, ამ ჟრუანტელისმომგვრელ ადამიანს ადამიანის თავის ქალების უზარმაზარი კოლექცია ჰქონდა. 245 ასეთი ქალიდან მისთვის ყველაზე საყვარელი ქართველის თავის ქალა აღმოჩნდა და ასე, მეცნიერული მტკიცების გრეშე, მან გადაწყვიტა, რომ ადამიანი სწორედ ამ ადგილიდან უნდა ყოფილიყო წარმოშობილი. წამყვანის თქმით, ბლუმენბახი ასევე მიიჩნევდა, რომ ყველა ევროპელი ღია ფერის კანის მქონე ადამიანი “კავკასიური” რასის უნდა ყოფილიყო. წამყვანის თქმით, მისი ფავორიტი რასის გამოკვეთის შემდეგ, მეცნიერმა ყველა სხვა დანარჩენი ადამიანი ოთხ რასად - მონღოლებად, ანუ ყვითელ რასად, მალაურ - ყვაფისფერ რასად, ეთიოპიელებად - შავ რასად და ამერიკელებად - წითელ რასად დაყო.

წამყვანის თქმით, ბლუმენბახის რასობრივი კლასიფიკაცია ახალშექმნილ ამერიკაშიც გამოიყენეს, მონობისა და სელექციური მიგრაციის კვოტების გამართლების კარგი საშუალება იყო. 

წამყვანის განმარტებით, მიუხედავად ბევრი წლის გასვლისა ტერმინი “კავკასიელი” თანამედროვეობაში მაინც აქტიურად გამოიყენება. ამის ერთ-ერთ მთავარ მიზეზად ის ამ სიტყვის იურიდიულ ისტორიას ასახლებს.

მისი თქმით, ამერიკის უზენაესმა სასამართლომ სიტყვა “კავკასიელი” 64 საქმეში სათავისოდ წაიკითხა. მაგალითად, 1920-იან წლებში მხოლოდ თავისუფალ თეთრკანიანებსა და “კავკასიელებს” მიეცათ უფლება ამერიკის ნატურალიზებული მოქალაქეები გამხდარიყვნენ. ამის შემდეგ, წამყვანი იხსენებს ისტორიას, როდესაც, 1928 წელს ინდოელმა მამაკაცმა, რომელიც პირველ მსოფლიო ომში ამერიკისთვის იბრძოდა, ამ ქვეყნის მოქალაქეობის სურვილი გამოთქვა და ამბობდა, რომ ბევრი ანთროპოლოგი ინდოელებს სწორედ “კავკასიელებს” მიაკუთვნება. ბევრი სასამართლო განხილვის შემდეგ, უზენაესმა სასამართლომ დაადგინა, რომ “კავკასიელი” მართლაც მხოლოდ თეთრკანიან ევროპელს ნიშნავდა. წამყვანის შეფასებით, სწორედ ამ გადაწყვეტილებამ მოახდინა ამ სიტყვის თანამედროვე ამერიკული გაგების კოდიფიცირება და ჩამოაყალიბა როგორც - “თეთრკანიანი ადამიანი ევროპელი წინაპრებით”.

წამყვანის შეფასებით, ამ ტერმინის არსებობის კიდევ ერთი ახსნა ძალაუფლებაა. ენა რასობრივი იდეოლოგიის გავრცელების ყველაზე თვალსაჩინო საშუალებაა. მაგალითად, ტერმინი “კავკასიელი” მიუთითებს, რომ თეთრკანიანი ადამიანები ამერიკაში მცხოვრები სხვა რასებისგან განსხვავებულები არიან, ის თითქოს აჩვენებს, რომ თეთრკანიან ადამიანებს მხოლოდ მათი კანის პიგმენტაცია კია არა, კიდევ სხვა რამ აერთიანებს. რასაც მეცნიერებასთან საერთოდ არ აქვს კავშირი. 

“აბა, გაოცებულები დარჩით ტერმინ “კავკასიელის” ისტორიით?” - ამ ირონიული კითხვითვე ასრულებს წამყვანი საუბარს. მისი ეს დაახლოებით 4-წუთიანი მონოლოგი არის ტერმინ “კავკასიელის” დამკვიდრებული შინაარსის გაშარჟება და დაცინვა. გერმანელი მეცნიერები მათივე მსჯელობის აბსურდულობის ხაზგასასმელად მოჰყავს და არა იმის დასასაბუთებლად, მართლაც რა განსაკუთრებულ და ულამაზეს ხალხს უცხოვრია კავკასიაში, კერძოდ კი საქართველოში, როგორც ამას palitra-ს მიერ ნათარგმნი ვიდეოდან ვიგებთ.

24 ივლისს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში, გადაცემაში “აქტუალური თემა მაკა ცინცაძესთან ერთად“, წამყვანის კითხვებს პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარე ბიძინა ივანიშვილი პასუხობდა. პოლიტიკაში დაბრუნების შემდეგ ეს ივანიშვილის პირველი ინტერვიუ იყო, რომლისთვისაც მაუწყებელმა გადაცემის ფორმატი შეცვალა - წამყვანი თავად მივიდა რესპონდენტთან, იყო არა პირდაპირი ეთერი, არამედ ჩანაწერი და არ გავიდა გადაცემა წინა დღეს.
გადაცემა თითქმის საათნახევარი, უფრო ზუსტად, 1სთ და 25 წუთი გაგრძელდა. ამ ხნის განმავლობაში, წამყვანმა სტუმარს 14 კითხვა დაუსვა, საიდანაც ხუთი კითხვა - როგორ შეაფასებთ, რას ფიქრობთ, რაში მდგომარეობს - ტიპის იყო და პასუხის გაცემის დროს მხოლოდ სამჯერ ჩაეკითხა, ისიც უმნიშვნელო დეტალის დასაზუსტებლად. ინტერვიუ მეტწილად სტუმრის მონოლოგის რეჟიმში მიმდინარეობდა, გადაცემის ავტორს ივანიშვილის პოზიციებისთვის არ დაუპირისპირებია არცერთი კონტრარგუმნეტი, მიუხედავად სასაუბრო თემის ირგვლივ არსებული ამგვარი დეტალების სიმრავლისა. წამყვანი რესპონდენტისგან ძირითადად შეფასებებს ითხოვდა და არ ისმოდა კრიტიკული კითხვები.



საათნახევრიანი გადაცემის უმეტესი დრო აუდიტორია ქვეყნის ყოფილ და ამჟამინდელ პრემიერ-მინისტრებზე ისმენდა მოსაზრებებს, იმ განსხვავებით, რომ ბიძინა ივანიშვილი გიორგი კვირიკაშვილს სულ უარყოფით, მამუკა ბახტაძეს კი დადებით კონტექსტში მოიხსენიებდა. ასევე დიდი დრო დაეთმო: ოპოზიციის კრიტიკას - რისი ინსპირაციაც წამყვანის კითხვა იყო - „ოპოზიცია ნებისმიერ მოვლენაში ხედავს თქვენს ბრალეულობას“, ხეების გადატანისა და პანორამა თბილისის თემას, აქვე, აღსანიშნავია, რომ ამ უკანასკნელ საკითხზე სტუმარმა კითხვის დასმის გარეშე, თავისი სურვილით ისაუბრა.

ინტერვიუს მიმდინარეობისას რჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ სტუმარი თავად წყვეტდა რა საკითხზე უნდა ესაუბრა, ან მან წინასწარ იცოდა კითხვები.

• „ალბათ მე კიდევ მექნება საშუალება ჩვენს ინტერვიუში ამ თემას დავუბრუნდე“, - თქვა ივანიშვილმა პირველივე კითხვაში, როდესაც პოლიტიკაში მისი დაბრუნების მიზეზებზე საუბრობდა.
  
  
• „მძიმე მდგომარეობაა ბანკებთან დაკავშირებით, რომელზეც შეიძლება ქვემოთ მოგვიწიოს საუბარი და შევეხო“, - განაცხადა მესამე კითხვის პასუხში, როდესაც ეკონომიკური სიდუხჭირის თემაზე საუბრობდა.
  
  
• „აქ უნდა მომისმინოთ, ეს უნდა ავხსნა“, - განაცხადა როდესაც ოპოზიციის ბრალდებებზე, ხეების გადატანაზე, პანორამა თბილისსა და “ქართუ ბანკზე” საუბრობდა, ისე, რომ ეს ორი უკანასკნელი საკითხი წამყვანს არ უხსენებია და არც სტუმრის ეს სურვილი შეუმჩნევია რაიმე ფორმით, მდუმარედ განაგრძო მისი მოსმენა.

ასევე საკუთარი ინიციატივით ისაუბრა გადაცემაში ივანიშვილმა პარტიაში დაძაბულობის დაწყებაზე და ახსენა გასული წლის ოქტომბერი. სწორედ იმ პერიოდში იმართებოდა თვითმმართველობის არჩევნები და მას საპარლამენტო არჩევნებისგან განსხვავებით, ღიად არ დაუჭერია მხარი პარტიის კანდიდატებისთვის. იმ დროს, როდესაც რესპონდენტი ამ საკითხებზე საუბრობდა, წამყვანს არ უკითხავს მისი შერჩევით დასახელდნენ თუ არა მერობისა და დეპუტატობის კანდიდატები. ან რას ფიქრობს მოქმედი მერების, მათ შორის კახა კალაძის საქმიანობაზე, მისგანაც “იმედგაცრუებული ხომ არ არის.

კიდევ ერთი განცდა, რაც ამ გადაცემიდან მაყურებელს დარჩა, იყო ის, რომ გადაცემის ავტორი სტუმარს არ უსმენდა და დაწერილ კითხვებს მიჰყვებოდა. იყო შემთხვევა, როდესაც მან გადაცემის მიმდინარეობისას დასვა ისეთი კითხვა, რომლის პასუხიც მაყურებელმა უკვე იცოდა - ასეთი იყო კითხვა ეკონომიკური ჩამორჩენისა და დემოკრატიის ზრდის შესახებ, რაზეც ბიძინა ივანიშვილმა პირველივე კითხვაში ისაუბრა, წამყვანმა კი მეცხრე კითხვად კვლავ ჰკითხა - „რამდენად სერიოზულია ეს პრობლემა და რაში მდგომარეობს ამ პრობლემის არსი“ .

ყოფილი პრემიერი მთელი ინტერვიუს განმავლობაში უარყოფდა პოლიტიკაში არყოფნის დროს მართვაში მონაწილეობას, პარალელურად კი რამდენჯერმე ახსენა - გარედან კონტროლი და მთავრობის წევრებთან სატელეფონო კომუნიკაციები (მირეკავდა, ვურეკავდი, ვსაყვედურობდი, მეტწილად კვირიკაშვილზე; როდესაც ვნახე, რომ გარედან ჩემი კონტროლით საკმარისი არ იყო რესურსი იმისა რომ გუნდი შენარჩუნებულიყო - დაბრუნების თემაზე საუბრისას. რედ). მიუხედავად ამ შემთხვევებისა, ჟურნალისტი არ ჩაკითხვია, იყო თუ არა ამ ფორმით მართვაში მონაწილეობა არაფორმალური მმართველობა. აქვე გეტყვით, მოგვიანებით თავად სტუმარმა განმარტა, რომ ეს საზოგადოებრივი კონტროლი იყო და მას ამის უფლება აქვს. წამყვანს არ უცდია საკითხის დაზუსტება. რაც, ზემოთდასახელებულ შემთხვევასთან ერთად, ასევე ქმნიდა განცდას, რომ იგი სტუმარს არ უსმენდა და დაწერილ ინსტრუქციას მიჰყვებოდა.

მიუხედავად ინტერვიუს ხანგრძლივობისა, 1სთ, 25 წთ, გადაცემაში არ დასმულა არცერთი კითხვა იმ “პრობლემების შესახებ, რაც ბოლო პერიოდში საზოგადოებაში განსაკუთრებით აქტუალური იყო.

მაგალითად, გადაცემის წამყვანს არ უკითხავს, თუ დიდი ხნის წინ (მარტში) იყო დაწყებული იმ საქმის ძიება, რაშიც ყოფილი მინისტრები, ქუმსიშვილი და ალავიძე ფიგურირებენ (რასაც ივანიშვილმა დემოკრატიული პროცესი უწოდა), რატომ ინარჩუნებდნენ ისინი დიდხანს პოზიციებს. რატომ გასაჯაროვდა ინფორმაცია მხოლოდ პრემიერ კვირიკაშვილის გადადგომის შემდეგ, ხომ არ იყო ეს ყოფილი პრემიერის გუნდზე ანგარიშსწორება;

- ქვეყანას ჰყავს ახალი მთავარი პროკურორი, სწორედ ამ საკითხზე მინდა გავამახვილო თქვენი ყურადღება და პარლამენტში შეიქმნა საგამოძიებო კომისია ხორავას ქუჩაზე მომხდარ ტრაგიკულ ამბავთან დაკავშირებით. მთელ ამ პროცესს როგორ შეაფასებთ? - მხოლოდ ეს კითხვა დასვა წამყვანმა ხორავას ქუჩის საქმესთან დაკავშირებით, რასაც ქვეყანაში საპროტესტო აქციების ტალღა, მთავარი პროკურორის გადადგომა, ერთ-ერთი მაღალჩინოსნის დაკავება და სხვა არაერთი პროცესი მოჰყვა.

გადაცემის წამყვანი ამავე თემაზე არც იუსტიციის მინისტრის თეა წულუკიანის გადადგომის მოთხოვნით გამართულ აქციებს და ზოგადად, მართლმსაჯულების სისტემას შეხებია და არც ის ბოიკოტი უხსენებია, რაც მთავარი პროკურორის არჩევის პროცესს სდევდა თან. მაკა ცინცაძეს არც ბოლო ექვს წელიწადში შეცვლილი ხუთი პროკურორის თემა გახსენებია.

საათნახევრიანი გადაცემის მნიშვნელოვან საკითხებს შორის ვერ მოხვდა კლუბ ბასიანსა და კაფე გალერიში ჩატარებული სპეცოპერაციის თემა, რასაც ასევე საპროტესტო აქციები მოჰყვა; ნარკოპოლიტიკა; ინტერვიუში არ დასმულა სიღრმისეული კითხვები ქვეყნის ეკონომიკური სიდუხჭირისა და სიღარიბის მაჩვენებლის ზრდის შესახებ, რაზეც ყოფილმა პრემიერმა თქვა კიდეც, რომ “ძალიან მძიმედ გადაიტანა”; წამყვანს სტუმრისთვის კითხვა არც მაშინ შეუბრუნებია, როცა სტუმარმა თქვა, რომ საქართველომ რუსეთს ემბარგო დაუწესა; შეფარვითი და მაამებლური იყო კითხვა არაფორმალურ მმართველობაზე (რაც არაერთ საერთაშორისო ანგარიშში მოხვდა), ამ შემთხვევაში წამყვანს თავად სტუმარი შეეშველა, - "რამდენად ვიყავი არაფორმალური მმართველი? თქვენ ალბათ გერიდებათ ამ კითხვის დასმის”.

- „სად მიგაქვთ ეს ხეები და თუ აპირებთ სამომავლოდ ხეების გადარგვის გაგრძელებას“ - ასე წამყვანმა 120 (ეს ციფრი თავად სტუმარმა დააზუსტა) მრავალწლიანი ხის გადარგვისა და ამის გამო განადგურებული ინფრასტრუქტურისა და ეკოლოგიის შესახებ იკითხა. რასაც ასევე მონოლოგის რეჟიმში ვრცელი ახსნა-განმარტებები მოჰყვა „იმ სიკეთეებზე, რაც საზოგადოებამ სინამდვილეში ამ ხეების „გადარგვით“ მიიღო“.

გადაცემიდან ასევე არაფერი გაგვიგია ქვეყნის საგარეო კურსთან დაკავშირებით პარტიის თავმჯდომარის პოზიციის შესახებ.

პოლიტიკაში დაბრუნებული ექსპრემიერის პირველი ინტერვიუდან მხოლოდ ის გავიგეთ, რომ:

• ქვეყნაში შექმნილი კრიზისი მის შემდგომ დანიშნული პრემიერის, გიორგი კვირიკაშვილის ბრალია, ამიტომაც წავიდა იგი პოლიტიკან, არავის გაუშვია;
• „ორმა ბანკმა გადაჭამა ქვეყანა“ და ამის ბრალია სიღარიბის ზრდა;
• პოლიტიკაში დაბრუნდა იმიტომ, რომ გუნდი ჩამოშლის პირას იყო და გარედან ვეღარ აკონტროლებდა პროცესს;
• იუნისეფის კვლევის განხილვის დროს სინამდვილეში სულაც არ იხილავდნენ კვლევას და იყო „მძიმე საუბარი კვირიკაშვილთან“, რაზეც სხვათა შორის ასევე არ ჩაკითხვია გადაცემის წამყვანი, თუ ეს ასე იყო, რატომ შეიყვანეთ მაშინ საზოგადოება შეცდომაშიო;
• ნორმალური პროცესებია - ყოფილი მინისტრების დაკითხვა, აქციები, საგამოძიებო კომისიის შექმნა;
• მარგველაშვილი არ იმსახურებს მის პასუხებს;
• ოპოზიცია უპასუხისმგებლო და არაკონსტრუქციულია;
• ხეების გადატანის პროცესის ერთადერთი მინუსი ამაში დიდი ფულის ხარჯვაა;
• ოპოზიცია უფრო აფასებს, ვიდრე თავისი გუნდი;
• შესაძლოა ხელისუფლებას არ ჰყავდეს საპრეზიდენტო კანდიდატი;
• და ბოლოს, ამჯერად ბიძინა ივანიშვილი პოლიტიკიდან აღარ წავა.

24 ივლისს,  "რეზონანსმა", საქართველოში ტურიზმისა და უცხოელი გიდების მუშაობის შესახებ მოამზადა მასალა. სტატია, რომელიც ქვეყნის ტურისტულ მზადყოფნასა და კვალიფიციური გიდების ნაკლებობას ეხება, პრობლემაზე მსჯელობის ნაცვლად, ქსენოფიბიური გზავნილებითაა გაჯერებული.

მიუხედავად იმისა, რომ მასალაში არც ერთი კონკრეტული შემთხვევა არ არის მოყვანილი, ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ამბობს, რომ ირანელი გიდები ტურისტებს თბილისს სპარსულ ქალაქად აცნობენ. მისივე თქმით, პრობლემაა ბათუმშიც, სადაც "თურქული უბნებია" მოწყობილი და თავიანთ დღესასწაულებს აღნიშნავენ. ყოველ დილით, უთენია ადგილობრივებს მოლას ლოცვა აღვიძებთ”.

"თითქმის ყველა მათგანი [ირანელი გიდები] ირანელ ტურისტებს უყვება, რომ თბილისი სპარსული ქალაქი იყო, შემდეგ რუსებმა მიითვისეს და ასე მოხვდა დღევანდელი საქარველოს ტერიტორიის შემადგენლობაში. ისინი თბილისის, როგორც თავიანთი ქალაქის, დაბრუნებას სხვადასხვა ფორმით ითხოვენ", - წერს ჟურნალისტი.

ამავე სტატიაში ავტორი ტურიზმის ექსპერტების სტატუსით ჩაწერილი რესპონდენტების მოსაზრებებს გვთავაზობს. ამ კომენტარებსაც ქსეონოფობიური კონტექსტი აქვს.

"წელს ბათუმში ვიყავი და ყოველი ცისმარე დილა მოლას ლოცვით იწყება და მისი ხმა მთელ ქალაქში ისმის. ჩემს ქვეყანაში კი არა, რომელიღაც მუსლიმანურ ქალაქში მეგონა თავი... აღარაფერს ვამბობ იმაზე, რომ ძველი ბათუმის ქუჩები შესყიდული აქვთ თურქებს და თავიანთ დღესასწაულებს აწყობენ. ობლებივით დადიან ქართველები იმ ქუჩებში", - ამბობს ერთ-ერთი რესპონდენტი და იქვე ამატებს, რომ პრობლემა უკვე გაცდა ტურიზმის სფეროს, - “მარტო გიდების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში არ არის პრობლემა, საქმე ეხება იმ დიდ უფლებებს, რასაც სახელმწიფო აძლევს უცხოელებს ჩვენს ქვეყანაში".

მიუხედავად იმისა, რომ მასალა თითქოსდა საქართველოს ტურიზმის სეზონისთვის მზაობისა და გიდების შესახებ არის მომზადებული, მასში არც შესაბამისი სახელმწიფო უწყების მოსაზრება და არც თავად ქართველი გიდების კომენტარი არ გვხვდება. სტატიაში ვერსად ვხვდებით პრობლემასა და მისი გადაჭრის გზაზე არგუმენტირებულ მსჯელობას. ქსენოფობიური შინაარსის ტექსტისა და კომენტარების სიმრავლე მკითხველში მხოლოდ და მხოლოდ უცხოელების მიმართ ნეგატიურ განწყობებს აღვივებს. აქვე მნიშვნელოვანია, რომ აქცენტი ირანელ და თურქ ხალხზეა, ამ ერების მიმართ კი საზოგადოების გარკვეულ ნაწილში ისედაც უარყოფითი განწყობებია.

21 ივლისს ტელეკომპანიების ნაწილმა ხადის ხეობაში მოკლული სმიტების ოჯახის საქმეზე სამხარაულის ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს დასკვნა მოიპოვა. დოკუმენტის მიხედვით, ლორა სმიტის სხეულში მკვლელობაში ბრალდებულის გენეტიკური პროფილია, რაც სავარაუდოდ სექსუალურ კავშირზე მიანიშნებს. დოკუმენტში დეტალურადაა აღწერილი ექსპერტიზის ჩატარების გზა, რაც მაყურებელს ამბის შესახებ დამატებით, მნიშვნელოვან ინფორმაციას არ აწვდის და ამავე დროს, გარდაცვლილის პირადი ცხოვრების დეტალებს შეიცავს.

ცხადია, რომ თავად დასკვნა, რომელიც ადასტურებს, რომ ბრალდებულსა და მსხვერპლს შორის სქესობრივი კავშირი იყო, მაღალი საჯარო ინტერესის მქონეა. თუმცა დასკვნაში მოცემული დეტალები, რომელიც სქესობრივი კავშირის მეთოდებს აღწერს, ამბის შესახებ მნიშვნელოვან ინფორმაციას არ იძლევა.

მიუხედავად იმისა, რომ აუდიტორიისთვის საქმის მნიშვნელოვანი დეტალების გაცნობა დოკუმენტის ტექსტის ზუსტი ციტირების გარეშეც შეიძლებოდა, მაუწყებლებისა და ონლაინ მედიის ნაწილმა, აუდიტორიას დასკვნის ეს ნაწილი ფოტო/ვიდეოს სახით მიაწოდა, - მაუწყებლებმა კადრში აჩვენეს, ონლაინმედიის ნაწილმა კი დოკუმენტი ფოტოს სახით დაურთო მასალას.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ პირადი ცხოვრების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ კონკრეტული დეტალების ჩვენებისას ჟურნალისტი უნდა დაფიქრდეს, „ამ დეტალების გარეშე შეძლებს თუ არა პრობლემის სრულყოფილად წარმოჩენას? რა დამატებით ინფორმაციას იძლევა მასალა?“ ამ კონკრეტულ საქმეზე მკითხველისა და მაყურებლისთვის მნიშვნელოვანი დეტალი იყო ის, ჰქონდა თუ არა ადგილი სექსუალურ ძალადობას და ნაკლებად მნიშვნელოვანია რა გზით მოხდა ეს, რაც აჩვენა მედიის ნაწილმა ამ დოკუმენტის გასაჯაროებით.

19 ივლისს, ე.წ. ხორავას ქუჩის საქმეზე, სასამართლოსთვის ცრუ ჩვენების მიცემის ბრალდებით ერთი არასრულწლოვანი დააკავეს. იმის მიუხედავად, რომ მედიაში არც დაკავებულის სახელი და გვარი გაჟღერებულა და არც მისი ფოტო ან ვიდეოკადრები უჩვენებიათ, მისი იდენტიფიცირება მაინც მოხდა.

19 და 20 ივლისს, ტელეკომპანიებმა “რუსთავი 2”, “იმედი”, “TV პირველი” და “მაესტრო” მაყურებელს დაკავებულის მშობლების კომენტარი ისე შესთავაზეს, რომ  რესპონდენტები არ დაუფარავთ. მართალია მათ სახელი და გვარი არ ეწერათ, მაგრამ დაუფარავი კადრებიდან მათი ამოცნობა მარტივად იყო შესაძლებელი. გამონაკლისი იყო საზოგადოებრივი მაუწყებელის პირველი არხი, რომელმაც კადრი დაფარა.

მიუხედავად ამ საქმესთან დაკავშირებით მაღალი საჯარო ინტერესისა, მედია ვალდებულია, პირველ რიგში, გაითვალისწინოს არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესები. მით უფრო, ამ საქმეზე სასამართლოს განაჩენი არ დამდგარა და შესაბამისად, ამ დროისთვის უცნობია ნამდვილად ჩაიდინა თუ არა იდენტიფიცირებულმა არასრულწლოვანმა დანაშაული.

ონლაინ კომენტარები მედიაგამოცემების განუყოფელი ნაწილია და აუდიტორიასთან ურთიერთობის მნიშვნელოვან ფუნქციად ითვლება, თუმცა, ეს ფუნქცია ყველგან აქტიური აღარაა. სიძულვილის გამოხატვის, პერსონალური თავდასხმებისა თუ შეურაცხყოფის გამო, ვებსაიტების ნაწილი კომენტარების განყოფილების მოდერაციაში უზარმაზარ რესურსსა და დროს ხარჯავს, ნაწილი კი საერთოდ აუქმებს მას და დისკუსიისთვის ახალ სივრცეებს ეძებს .

ტექნოლოგიურ განვითარებამდე და ონლაინ კომენტარებამდე იყო წერილები რედაქტორს. ორივე ფორმა მკითხველს აძლევს საშუალებას გამოთქვას თავისი ცოდნა და მოსაზრება, დასვას კითხვები მედიის ეთიკურ გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით, ესაუბროს ავტორს და სხვა მკითხველებს, რაც საბოლოო ჯამში, ამდიდრებს დისკუსიას. შესაძლოა ჟურნალისტმა არ იცოდეს ყველაფერი, სპეფიციკური განათლების მქონე მკითხველმა კი ძალიან მნიშვნელოვანი დეტალი დაამატოს სტატიას. კომენტარი შეიძლება გახდეს ახალი მასალის იდეის ინსპირაციაც. და კიდევ ერთი, ამგვარი დისკუსიები ხელს უწყობს მასალის პოპულარიზებასა და ზრდის ვებგვერდზე ვიზიტორების რაოდენობას.

თუმცა, კომენტარების სექციას აქვე მეორე, ბნელი და საშიში მხარეც.

ქალი ჟურნალისტი აშუქებს აბორტის თემაზე მიმდინარე დემონსტრაციას ერთ-ერთ კლინიკასთან, ამ დროს კი მკითხველი წერს: “ისეთი მახინჯი ხარ, რომ დაორსულდე ჩემით წაგიყვანდი აბორტისთვის კლინიკაში”; ბრიტანელი მუსლიმი წერს ისლამოფობიის გამოცდილებაზე და მას ასე პასუხობენ: “ისლამური სახელმწიფოს მებრძოლზე დაქორწინდი და ნახავ, როგორ მოგეწონება!”; შავკანიან კორესპონტენტს უწოდებენ “რასისტს, რომელსაც თეთრკანიანი ადამიანები ეზიზღება”, როცა ის აშუქებს ამბავს, როგორ მოკლა პოლიციამ კიდევ ერთი შავკანიანი ამერიკელი; “მოგი**ან დროშა და მწერლობა”, - წერენ ამბავზე, როცა ქართველმა მწერალმა, ზურა ჯიშკარიანმა აფხაზეთის დროშიანი მაისური ჩაიცვა.

ერთ-ერთი კვლევის თანახმად, მედია ორგანიზაციების 65%-ის კომენტარების სექციაში მათი ჟურნალისტების მიმართ შეურაცხმყოფელი მოსაზრებები იწერება, მაგალითად: “ძალიან უინტელექტო ხარ”; “საკუთარ თავს ჟურნალისტს უწოდებ?”; “ამის დაწერისთვის ფულს გიხდიან?” და ა.შ.

გავლენიანი ადამიანები მედიისა და კომუნიკაციების სფეროში უკვე დიდი ხანია ამბობენ, რომ შეურაცხმყოფელი კომენტარები დისკუსიისა და დებატისთვის არანაირ ღირებულებას არ წარმოადგენს და საჭიროა მათი გაფილტვრა, მოდერაცია.

ერთ-ერთი გამოცემა, რომელიც კომენტარების სექციის გაუმჯობესებაზე დროსა და რესურსებს ხარჯავს, არის The New York Times. გამოცემა მხოლოდ ზოგიერთ მასალაზე ტოვებს კომენტარების სექციას, რადგან მოდერაცია ძირითადად ადამიანური რესურსით ხდება და შესაბამისად, ლიმიტირებულია. ძირითადად, კომენტარების სექცია ღიაა მასალის გამოქვეყნებიდან 24 საათის განმავლობაში.

“ასეთი თავდასხმებს რეალურ ცხოვრებაში ურეაქციოდ არ დავტოვებდით, ამიტომ ასევე ვიქცევით ონლაინ”, - აცხადებს The Guardian, კიდევ ერთი გამოცემა, რომელიც კომენტარებს ფილტრავს.

Guardian-ის მიდგომა მოდერაციისადმი ასეთია - ის აანალიზებს კომენტარებს და აწვდის მკითხველს ინფორმაციას, რა შინაარსის მოსაზრება დაიშვება და რომელი დაიბლოკება - მაგრამ ვებსაიტების უმრავლესობისთვის ეს არაპრაქტიკულია. არასასურველი კომენტარების უბრალოდ წაშლა არაეფექტურია მთელი ინტერნეტისთვის. გარდიანს შესაძლოა აქვს რესურსი ასეთი პოლიტიკა აწარმოოს და დაბლოკოს ათასობით კომენტარი დღეეში, მაგრამ საშუალო სტატისტიური მედიასაშუალებას ამას ვერ შეძლებს.

“დიდი სიამოვნებით გვექნებოდა ფილტრაციასთან დაკავშირებით უფრო მკაცრი პოლიტიკა, მაგრამ თუ ამის პასუხისმგებლობას იღებ, ბოლომდე უნდა მიჰყვე სოციალური ქსელებიდან დაწყებული ვებგვერდით დამთავრებული. ალბათ, ერთი ადამიანი მინიმუმ უნდა იყოს სრულ განაკვეთზე, რომ მოდერაცია გააკეთოს, რისი რესურსიც არ გვაქვს”, - ამბობს ქართული ონლაინგამოცემა On.ge-ს დირექტორი ნოდარ დავითური მედიაჩეკერთან.

მისივე თქმით, რედაქცია ძალიან რადიკალური კომენტარებს შლის, თუმცა პროაქტიული მოდერირება დაკავშირებულია ფულთან. დავითურის თქმით, საკმაოდ პრობლემურია პოლიტიკის შემუშავებაც, რადგან ”ძალიან ვიწრო ხაზი გადის გამოხატვის თავისუფლებასა და მავნებლურ ქცევას შორის.”

“საერთოდ არ ვაუქმებთ, იმიტომ, რომ დარჩეს დისკუსიისთვის სივრცე და ასევე, ტრაფიკის წყაროა. არ გვაქვს იმის ფუფუნება, რომ ჩავკეტოთ. ამ ეტაპზე ვთვლით, რომ სარგებელი წონის იმ ზიანს, რაც უკონტროლობას მოაქვს”, - ამბობს დავითური.

“იდეალურ სიტუაციაში, იდეალური ფინანსური რესურსით, რომელიც მოგვცემდა შესაძლებლობას სპეციალური ადამიანების დაქირავების, მოდერირების გზას ავირჩევდით” - ამბობს კიდევ ერთი ქართული ონლაინგამოცემის, Netgazeti.ge-ს მთავარი რედაქტორი ნესტან ცეცხლაძე. მისი თქმით, თავიდან ნეტგაზეთი იყო აბსოლუტურად ღია, თუმცა გარკვეულ სტატიებზე კომენტარების დახურვა მაინც ხდებოდა: “ვიცოდით განსაკუთრებით რომელ სტატიებზე იქნებოდა ბევრი ქსენოფობიური ან ჰომოფობიური კომენტარი, რომლის წაშლაც მერე მოგვიხდებოდა. ერთი პერიოდი სრულიად დავხურეთ ვებსაიტზე კომენტარების სექცია იმის გამო, რომ არ გვქონდა მოდერაციის რესურსი”.

ნესტან ცეცხლაძე ამბობს, რომ მისი დაკვირვებით, ვებსაიტებზე კომენტარების რაოდენობა იკლებს და ძირითადად Facebook-ზე გადადის: “ახლა კომენტარების სექცია გახსნილი გვაქვს, იქედან გამომდინარე, რომ აღარ არის იმ რაოდენობის კომენტარები. ვერ ვიტყვით, რომ ყველა კომენტარს ვკითხულობთ, მით უმეტეს არქივში, ძველ მასალებზე, მაგრამ ზოგჯერ გვიხდება მათი მოდერაცია.

საერთოდ, რატომ უნდა შესთავაზოს საიტის მფლობლემა მომხმარებელს ის სივრცე, რომელის სარედაქციო კონტროლი ძალიან რთულია?

CNN, The Verge, Reuters, Toronto Star, Popular Science - ეს იმ გამოცემების არასრული ჩამონათვალია, რომლებმაც ჩათვალეს, რომ კომენტარების სექციის შენარჩუნებასა და მოდერაციაზე ზრუნვა არ ღირს. 2016 წელს მათ რიგებს შეუერთდა ამერიკული VICE NEWS. კომპანიის განცხადებით, თეორიულად, კომენტარების სექცია ძალიან კარგია, თუმცა მოდერაციისა და უახლესი ალგორითმების გარეშე, ძალიან ხშირად კომენტარები რასისტულ, მიზოგინიურ მორევში გადადის, სადაც ყველაზე ხმამაღალი, შეურაცხმყოფელი და სულელური აზრები ყველაზე მეტად ჩანს:

“აღარ გვაქვს დრო და სურვილი გავაგრძელოთ ამ სისულელის მონიტორინგი.”

დატოვებული კომენტარების მცირე რაოდენობით ახსნა NPR-მა ვებგვერდზე სექციის გაუქმება. მისი განცხადებით, სამი თვის განმავლობაში, 79,8 მილიონი ვიზიტორიდან მხოლოდ 2 600 ადამიანმა (0,003%) დატოვა სულ მცირე ერთი კომენტარი.

2018 წელს თქვა უარი კომენტარების სექციაზე გამოცემამ The Atlantic:

“წლების განმავლობაში The Atlantic-ის კომენტარების სექციაში მიმდინარე დისკუსიას ხშირად აზიანებდნენ სარეკლამო, რასისტული, მიზოგინიური, ჰომოფობიური, ანტიმუსლიმური და ანტიებრაული ნარატივით.”

ერთადერთი და სწორი გზა კომენტარების სექციის მენეჯმენტისთვის არ არსებობს. თითოეულ მედია ორგანიზაციას სხვადასხვა გამოწვევა აქვს, თუმცა ერთი რამ ცხადია: მათ უნდა აიღონ პასუხისმგებლობა და შექმნან სივრცე ცივილური დისკუსიისთვის.

16 ივლისს "რუსთავი 2-ის" მთავარი საინფორმაციო გამოშვების ერთ-ერთი სიუჟეტი გურიაში, კურორტ ბახმაროში უკანონო მშენებლობებს და მიწების მიტაცებას მიეძღვნა. სიუჟეტი წამყვანმა შემდეგი ტექსტით წარადგინა: “უკანონო მშენებლობები და მიწების მიტაცება ბახმაროში. მოსახლეობა განუკითხაობაზე საუბრობს და პრობლემებს თბილისის მერს და სხვა თანამდებობის პირებს უკავშირებს. ადგილობრივი ხელისუფლება კი კანონის დარღვევით მიტაცებული ქონების მეპატრონეებს მხოლოდ საფინანსო ჯარიმას აკისრებს და ამით არაფერი იცვლება. უკანონო მშენებლობები კურორტზე შეუფერხებლად გრძელდება”.

სიუჟეტში, რომლის მთავარი სათქმელი იყო, რომ ბახმაროში, მეწყერსაშიშ, ასევე რეკრაციულ ზონაში, უკანონო მშენებლობები მიმდინარეობს და ამ ყველაფრის უკან თანამდებობის პირები დგანან, ამგვარი განცხადებების დამადასტურებლად ვერც რაიმე დოკუმენტი ვნახეთ და ვერც ჟურნალისტის მცდელობა - უკეთ გადაემოწმებინა ფაქტები. გზავნილებს ავტორი უმეტესად ადგილობრივებზე დაყრდნობით ავრცელებდა.



შემდეგ მასალიდან ვიგებთ, რომ ერთ-ერთი ასეთი ადგილი, რომელიც უცნობმა მოქალაქემ, მაგრამ “სავარაუდოდ, გავლენიანმა პირმა მოიხაზა, პირდაპირ სარეკრეაციო ზონაზე გადის”. ჟურნალისტისვე ინფორმაციით, დაზუსტებით ვინ აშენებს სახლს ამ კონკრეტულ ადგილას, უცნობია, თუმცა ადგილობრივები ამბობენ, რომ ეს ვინმე ჭეიშვილია. “ბახმაროში ადგილობრივები ყვებიან, რომ ეს პირი კახი კალაძის მეგობარია”, - აზუსტებს ჟურნალისტი.

გარდა ადგილობრივების კომენტარებისა, მასალაში არ ჩანს ოფიციალური დოკუმენტების გადამოწმებისა და არსებული რესურსების გამოყენების მცდელობა იმის დასადგენად ვინ არის სინამდვილეში ამ კონკრეტული ადგილის მფლობელი, ან, ვინ არის ეს “ვინმე ჭეიშვილი” და რა აკავშირებს მას თბილისის მერთან. ჟურნალისტს კითხვით არც კახა კალაძისთვის მიუმართავს.

კიდევ ერთი შეუსაბამობა, რაც მაყურებელს უფრო კითხვებს უჩენს, ვიდრე ინფორმაციას აწვდის, ამ ახალგაჩეხილი ადგილის მეპატრონის დაჯარიმებაა. ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის მერი ერთის მხრივ ამბობს, რომ აღნიშნული ტერიტორია სახელმწიფო საკუთრებაა და მიმდინარებს მოკვლევა იმის დასადგენად, “ვინ ამუშავა ტექნიკა”, მეორეს მხრივ კი განმარტავს, რომ უკანონო მშენებლის ზუსტი ვინაობა არ იცის, თუმცა იცის, რომ ოზურგეთელია და უკვე დაჯარიმებულია. როგორ დააჯარიმეს დაუდგენელი პირი, ჟურნალისტს კითხვა კი გაუჩნდა, მაგრამ, როგორც სიუჟეტიდან ჩანს, არც ამ ფაქტის გადამოწმება უცდია.

მასალის ბოლოს ჟურნალისტმა კიდევ ერთ საკითხზე გაამახვილა ყურადღება. მან თქვა, რომ მდინარის კალაპოტი, რომელიც კურორტის ცენტრში მოედინება, წლებია არ გაწმენდილა და ადიდებული მდინარე მოსახლეობას საფრთხეს უქმნის. ამ განცხადების ფონად კი ვიხილეთ ვიწრო ზოლში ჩამომავალი მდინარე, რომლის სიმაღლე ქვებსაც ძლივს ფარავს. სიუჟეტიდან სრულიად გაუგებარი დარჩა, რა კავშირი ჰქონდა თემასთან მდინარის საკითხს.

თუ გავითვალისწინებთ პათოსს, რომელიც თითქმის 5-წუთიან სიუჟეტს მთავარ ხაზად გასდევს და რაშიც კურორტზე მიმდინარე უკანონო მშენებლობები, თანამდებობის პირების მიერ მიტაცებული მიწები და თბილისის მერთან კახი კალაძესთან კავშირები მოიაზრება, შეიძლება ითქვას, რომ აღნიშნულის დასამტკიცებლად, ჟურნალისტს გარდა რამდენიმე ადგილობრივის ვარაუდისა, სხვა არავითარი მტკიცებულება არ წარმოუდენია. ამბავი ტოვებს ზედაპირული მსჯელობის, რეალობის გაზვიადებისა და შესაძლო კორუფციულ კავშირებში თბილისის მერის ხელოვნურად ჩართვის მცდელობის შთაბეჭდილებას.

ქართული ტელეარხების მაყურებლისთვის საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტისა და “ნაციონალური მოძრაობის” ლიდერის, მიხეილ სააკაშვილის ხილვა ტელეეკრანებზე უცხო არ არის. ზოგიერთ არხზე მის კომენტარს ვისმენთ როგორც უშუალოდ მასთან დაკავშირებულ საკითხებზე, ასევე ზოგადად, ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებზე.

იმის საილუსტრაციოდ რა დრო ეთმობა სააკაშვილს სატელევიზიო არხებზე, "მედიაჩეკერი" პირველი ივნისიდან პირველი ივლისის ჩათვლით პერიოდში "იმედის", "რუსთავი 2-ისა" და საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის პრაიმტაიმს (18:00-00:00 სთ) დააკვირდა.

მიხეილ სააკაშვილს "რუსთავი 2" ძირითადად საქართველოს მესამე პრეზიდენტად მოიხსენიებდა , საზოგადოებრივი მაუწყებელი მას ყოფილ პრეზიდენტს უწოდებდა, "იმედი" კი ისეთ ფრაზასაც იყენებდა, როგორციაა: "გაქცეული პრეზიდენტი".

სამ სატელევიზიო არხზე მიხეილ სააკაშვილს პრაიმტაიმში სულ 96 წთ დაეთმო. აქედან ყველაზე მეტი დრო 73 წთ "რუსთავი 2-ზე", ყველაზე ნაკლები - 5 წთ პირველ არხზე, იმედმა კი 18 წუთის განმავლობაში გააშუქა.

რუსთავი 2 მიხილ სააკაშვილს ფაქტობრივად ტრიბუნას აძლევდა - მან პირდაპირ ჯამში 59 წუთს ისაუბრა (საერთო დროის 81%), მასზე კი 37 წუთს საუბრობდნენ (19%). "რუსთვი 2-თან" შედარებით "იმედმა" სააკაშვილს 4-ჯერ ნაკლები დრო დაუთმო და მის მიერ გაკეთებული კომენტარი ჯამში 2 წუთს (საერთო დროის 11%) არ აჭარბებდა, დანარჩენ 16 წუთს (89%) მასზე სხვები საუბრობდნენ.

რაც შეეხება საზოგადოებრივი მაუწყებელის პირველ არხს, ყოფილი პრეზიდენტი "რუსთავი 2-თან" შედარებით 14-ჯერ, "იმედთან" შედარებით კი თითქმის 4-ჯერ ნაკლებად გაშუქდა. აქედან 4 წუთი (80%) ირიბი გაშუქება (მასზე სხვები საუბრობდნენ) იყო, 1 წთ კი (20%) - პირდაპირი (თავად საუბრობდა).

იმაზე თუ რა შთაბეჭდილება ექმნება მაყურებელს პოლიტიკოსზე, მნიშვნელოვანია გაშუქების ტონი. უარყოფითი ტონი პოლიტიკოსზე ნეგატიური, ან კრიტიკული ამბების მიწოდებას ნიშნავს.

მიხეილ სააკაშვილი უმეტესად დადებითად ან ნეიტრალურად შუქდებოდა ამ მხრივაც რუსთავი 2 ლიდერობს, რადგან დათმობილი დროის 96% სწორედ ამ ტონში შუქდებოდა. უარყოფითად ყველაზე მეტად იმედზე გაშუქდა, საერთო დროის 44%-ში ის ნეგატიურ კონტექსტში იყო წარმოჩენილი.

მთელი ერთი თვის განმავლობაში მიხეილ სააკაშვილი საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მხოლოდ მის წინააღმდეგ საქართველოს სასამართლოებში მიმდინარე საქმეების გაშუქებისას ჩანდა. ამ მხრივ არ განსხვავდებოდა ტელეკომპანია "იმედიც". სასამართლო დავების გარდა სააკაშვილი იმედზე 3 ივნისსაც გამოჩნდა, როცა "იმედის კვირაში" მოქმედი ხელისუფლების სმარტფონებით დამარცხების მისეული გეგმა გააცნეს მაყურებელს. ამ შემთხვევაშიც წამყვანისა და ჟურნალისტის ტექსტი ირონიული იყო. არხი არ ერიდებოდა მიხელ სააკაშვილის გამონათქვამების რასისტულად და სექსისტურად შეფასებასაც.

“ვარდების შემდეგ სმარტფონები. მიხეილ სააკაშვილის გეგმებსაც გაგაცნობთ. "სახელმწიფო სმარტფონში", - ასეთია მისი ახალი იდეა "ქართული ოცნების" დასამარცხებლად. სამშობლოდან გაქცეული პრეზიდენტი მიიჩნევს, რომ ტექნოლოგიების განვითარების პარალელურად ხელისუფლების შეცვლის პრაქტიკაც უნდა განვითარდეს", - ასე წარადგინა წამყვანმა სიუჟეტი 3 ივნისს გადაცემა "იმედის კვირაში".

ამ ორი არხისგან განსხვავებით, "რუსთავი 2-ის" ეთერში მიხეილ სააკაშვილი უფრო მრავალფეროვან საკითხებთან დაკავშირებით ჩანდა, მაგალითად როგორიცაა: ჰააგის სასამართლოს მოწმეებზე ბიძინა ივანიშვილის მხრიდან შესაძლო ზეწოლა მარნეულის მერის მიერ შესაძლო ძალადობა, პრემიერ-მინისტრის მიერ თანამდებობის დატოვება, ქვეყანაში მოსალოდნელი ცვლილებები, რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინის თუ საქართველოს პარლამენტის წევრების მიერ მის მიმართ გამოთქმული კრიტიკა.

საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი, მიხეილ სააკაშვილი ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ს" ძირითადად პოლიტიკურ ტრიბუნად იყენებდა. ჟურნალისტები მას იშვიათად აწყვტინებდნენ საუბარს და არ უსვამდენ კრიტიკულ კითხვებს. მაგალითად, 12 ივნისს, გადაცემა "არჩევანში" ჩართვისას, წამყვანმა ქვეყანაში მოსალოდნელ ცვლილებებთან დაკავშირებით, 20-წუთიანი ინტერვიუს დროს, სულ 3 კითხვა დაუსვა.

წამყვანის პირველი კითხვა "ქართულ ოცნებას" უკავშირდებოდა. თუმცა, მიხეილ სააკაშვილმა თითქმის 4 წუთის განმავლობაში ისე ისაუბრა მისი ხელისუფლებაში ყოფნის დროს გაკეთებულ საქმეებსა და ბიძინა ივანიშვილის მიერ საქართველოს სხვადასხვა ადგილის "მისაკუთრებაზე", რომ წამყვანს კითხვა არ შეუხსენებია.  გადაცემაში ისმოდა შეურაცხმყოფელი ფრაზებიც. მაგალითად, მიხეილ სააკაშვილი “არარაობად” მოიხსენიებდა ხელისუფლებაში მყოფ პირებს.

ამავე არხზე, ამავე გადაცემაში მიხეილ სააკაშვილმა ქსენოფობიური განცხადება გაავრცელა: “ საქართველოს და ქართველებს ვერ გაარუსებენ და მითუმეტეს ვერ გააჩეჩნებენ. რაც ქართულმა ოცნებამ გააკეთა მარნეულში, ეს იყო ჩეჩნობა და შორს ჩვენგან ჩეჩნობა და კადიროველობა. ყველაფერს საზღვარი აქვს”.

იმის მიუხედავად, რომ მისი ეს ფრაზა ქსენოფობიური იყო, გადაცემის წამყვანი არც ამ განცხადებას გაემიჯნა და არც რესპონდენტს მიუთითა. ამ საკითხთან დაკავშირებით არასამთავრობო ორგანიზაციებმა განცხადება გაავრცელეს. არხმა მიხეილ სააკაშვილის ქსენოფობიურ გამონათქვამთან დაკავშირებით არასამთავრობო ორგანიზაციების განცხადება მხოლოდ 6-საათიან "კურიერში" შემოგვთავაზა. ამ შემთხვევაშიც ყოფილი პრეზიდენტის პასუხით.

სამი არხის ერთთვიანი მონიტორინგი ცხადყოფს, რომ მიხეილ სააკაშვილის მიმართ ლოიალურად არის განწყობილი სამაუწყებლო კომპანია “რუსთავი 2”. ეს გამოიხატება როგორც დათმობილ დიდ დროში, ასევე მის მიმართ კრიტიკის ნაკლებობაში. ყოფილ პრეზიდენტს დროს უთმობენ “იმედზეც”, თუმცა აქ უფრო მეტად ნეგატიურ კონტექსტში შუქდება და არხი არ ერიდება მისი გადაცდომების უარყოფითად შეფასებას. ამ ორი არხისგან განსხვავებით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი ნაკლებ ყურადღებას უთმობს სააკაშვილს, ყოფილი პრეზიდენტი ამ არხზე მხოლოდ მასთან დაკავშირებული სასამართლო საქმების გაშუქებისას ჩნდება.

10 ივლისს ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში, მოზარდების მიერ მაღაზიების ძარცვის შესახებ გავიდა მასალა. სიუჟეტი ოთხი არასრულწლოვნის მიერ Beko-ს მაღაზიიდან მობილურების მოპარვას ეხებოდა. მასალიდან გავიგეთ, რომ ეს ამ ბრენდის მაღაზიების გაქურდვის მესამე შემთხვევაა, ზარალი დიდია, თუმცა, პოლიცია დამნაშავეებს ვერ აკავებს, რადგან ისინი არასრულწლოვნები არიან.

ტელეკომპანიას მსგავს თემაზე მასალა ადრეც აქვს მომზადებული და წინა სიუჟეტის მსგავსად, ამჯერადაც, ჟურნალისტურ პროდუქტში არ იყო გათვალისწინებული ბავშვის საუკეთესო ინტერესები. მასალის მთავარი აქცენტი, ამჯერადაც, არა არასრულწლოვანთა დანაშაულის აცილებისთვის საჭირო პრევენციის არარსებობა, არამედ კანონით მათი დასჯის შეუძლებლობა იყო. ჟურნალისტი და წამყვანი საუბრობდნენ "კანონში არსებულ ხარვეზებზე" , რაც პოლიციას არასრულწლოვანი თავდამსხმელების დაკავების უფლებას ართმევს. საუბარია არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების კოდექსზე, რომელშიც ნათქვამია, რომ "არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების პროცესში, უპირველეს ყოვლისა, გაითვალისწინება არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესები".

"რუსთავი 2-ის" სიუჟეტი მაღაზიის გაქურდვის შესახებ. 10 ივლისი, 2018

“არასრულწლოვნების მიერ გახშირებული ქურდობები ქვეყნისთვის უკვე სერიოზულ პრობლემად იქცა. იქ, სადაც კანონი უძლურია, საკუთარი თავის დაცვაზე ბიზნესსექტორმა თავად დაიწყო ზრუნვა და მაღაზიები რკინის გისოსებით შემოღობა. ბიზნესი მთავრობას იმ კანონის გადახედვას სთხოვს, რომელის მიხედვითაც, მტკიცებულებების არსებობის მიუხედავად 12 წლამდე პირები სასჯელის მიღმა რჩებიან”, - ამ სიტყვებით წარადგინა გამოშვების წამყვანმა სიუჟეტი.

სიუჟეტის დაწყებიდან მალევე ჟურნალისტი გაძარცვული კომპანიის წარმომადგენელის კომენტარს გვთავაზობს. ეს ერთადერთი რესპონდენტია, რომელიც კანონის ხარვეზზე მიუთითებს. მიუხედავად იმისა, რომ სიუჟეტში ყველა სხვა პირი პრევენციის აუცილებლობაზე საუბრობს, ჟურნალისტის ტექსტების მთავარი მესიჯი მაინც კანონის გამკაცრებაა. ერთ შემთხვევაში, ავტორი ცვლის კიდეც რესპონდენტის ნათქვამის აქცენტს - ჟურნალისტი ამბობს, რომ ბიზნესომბუდსმენის ირაკლი ლექვინაძის აზრით, პრობლემა ლიბერალური პოლიტიკაა. შემდეგ ვისმენთ რესპონდენტის მოსაზრებას, რომელიც პირიქით, ამბობს, რომ ჰუმანური კანონმდებლობა ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ “მნიშვნელოვანია რომ გაძლიერდეს პრევენციული ღონისძიებები, რომ რაც შეიძლება მსგავსი ტიპის შემთხვევებს ნაკლებად ჰქონდეს ადგილი”.

2008 წლის პირველი ივლისიდან 2010 წლის 23 თებერვლამდე, რიგ სისხლისსამართლებრივ დანაშაულზე, არასრულწლოვნებს პასუხისმგებლობა12 წლიდან ეკისრებოდათ. 2010 წლის თებერვლიდან მინიმალური ზღვარი 14 წლამდე გაიზარდა. ამით საქართველომ გაეროს ბავშვთა უფლებების კომიტეტის რჩევა გაითვალისწინა.

აღნიშნული კომიტეტი მონაწილე ქვეყნებს ურჩევს, არ დაიყვანონ მინიმალური ასაკი თორმეტ წლამდე, რადგან სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაბალი ასაკობრივი ზღვარი არ შედის ბავშვის საუკეთესო ინტერესში. აქვე განმარტებულია, რომ პასუხისმგებლობის მაღალი ასაკი, როგორიცაა 14-16 წელი, ხელს უწყობს სასამართლო პროცედურების გარეშე არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების აღსრულებას და ბავშვის უფლებებისა და სამართლებრივი გარანტიების დაცვას.

არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების სფეროს ზოგადი სტანდარტების მიხედვით, სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის ასაკს ქვემოთ მყოფი ბავშვები პრევენციის სფეროს ნაწილია და არა დასჯის. ამ სტანდარტების მიხედვით, სახელმწიფოს ევალება შექმნას პრევენციის ეფექტიანი მექანიზმი. ამ პროცესში წამყვანი როლი ეკისრება სოციალურ და განათლების სფეროებს, სამართალდამცველი ორგანოების ფუნქცია არა არასრულწლოვნის დასჯა, არამედ პრობლემის იდენტიფიცირება და მისი შესაბამის სექტორში გადამისამართება უნდა იყოს. გაეროს ბავშვის უფლებათა კომიტეტის ზოგად კომენტარებში ვკითხულობთ, რომ არასრულწლოვანთა შორის დანაშაულის პრევენციის ზომების არარსებობა, არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების პოლიტიკის სერიოზული ხარვეზია.

არასრულწლოვანთა საკითხების გაშუქებისას განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ სწორად შეარჩიოს კუთხე. ამბის გადმოცემისას მუდმივად უნდა იყოს გათვალისწინებული ბავშვის საუკეთესო ინტერესი, რომელიც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში არის ის, რომ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის ზღვარი - 14 წელი, არ უნდა შემცირდეს, ის ბავშვები კი, რომლებიც 14 წელზე ნაკლები ასაკის არიან და ჩადიან სხვადასხვა ტიპის დანაშაულს, ჩართულნი უნდა იყვნენ სხვადასხვა ტიპის პრევენციულ და საგანმანათლებლო ღონისძიებებში. მსგავს შემთხვევებში მედიის ფოკუსი არა არასრულწლოვნების დასჯაზე, არამედ პრევენციის მექანიზმის მუშაობის ეფექტიანობაზე უნდა იყოს.

“უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭეთ ბავშვის ინტერესებს, არ მოამზადოთ ისეთი მასალა, რომელიც საზიანო იქნება მისთვის”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელო წესებში, რომელიც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერაა მომზადებული.