11 იანვრის მონაცემებით, ლაბორატიურად დადასტურდა, რომ საქართველოში H1N1 გრიპის ვირუსით, რომელსაც “ღორის გრიპს” უწოდებენ, 15 ადამიანი გარდაიცვალა. გარდაცვლილთა უმეტესობამ სამედიცინო დაწესებულებას გვიან მიმართა, ან გრიპთან ერთად სხვა ქრონიკული დაავადებაც ჰქონდა.

გრიპის ვირუსის შემთხვევები განსაკუთრებით იანვრის დასაწყისში გააქტიურდა, შესაბამისად, ამ პერიოდიდან გახშირდა მედიაშიც ახალი ამბები H1N1-ს შესახებ. თემას აქტიურად აშუქებს თითქმის ყველა მედია, თუმცა, საიტების ნაწილზე გრიპის ვირუსისა და მისი შედეგების შესახებ ინფორმაცია მეტწილად შუქდება ზედაპირულად, სენსაციური და პანიკის შემცველი სათაურებით, ხშირია დაუდასტურებელი ფაქტები გარდაცვალების მიზეზად გრიპის ვირუსის დასახელებაზე, ვრცელდება სხვადასხვა ტიპის მითები - რამ გამოიწვია საქართველოში ვირუსის გავრცელება, ზოგიერთმა საიტმა კი გამოაქვეყნა რამდენიმე თითქოსდა ხალხური საშუალება და რეცეპტი ვირუსისგან თავის დასაცავად, რაც გადაუმოწმებელია და ზოგ შემთხვევაში ჯანმრთელობისთვის სახიფათოც.

•  პირველი მასალები H1N1-ზე
  
  

გრიპის ვირუსის გაშუქება მედიაში დეკემბრიდან დაიწყო და განსაკუთრებით თვის ბოლოს გააქტიურდა, მაშინ, როდესაც ბათუმში ე.წ. ღორის გრიპით გარდაცვალების პირველი შემთხვევა დაფიქსირდა.

მედიის ნაწილი დეკემბერშივე წერდა, რომ ქვეყანაში H1N1-ს ეპიდემიაა, თუმცა ქვეყანაში ეპიდემიის საშიშროებაზე არც დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ცენტრი და არც ჯანდაცვის სამინისტრო ამ დრომდე არ საუბრობს.

„გრიპის ვირუსის მორიგი ეპიდემია საქართველოში - კლინიკებს რეკორდული რაოდენობის პაციენტები მიმართავენ“, - ამ სათაურით 2018 წლის 15 დეკემბერს “რუსთავი 2-ის” 15:00 საათიან გამოშვებაში გავიდა მასალა, რომელშიც საუბარია იმის შესახებ, რომ გრიპის ვირუსის შემთხვევებმა მოიმატა. ამავე დღეს მსგავს თემაზე ახალი ამბები მოამზადეს გამოცემებმა: commersant.ge, newposts.ge, 2020news.ge და mediamall.ge.

• სენსაციური სათაურები
  
  

საიტების ნაწილზე H1N1-ს შესახებ მომზადებული მასალების უმეტესობას სენსაციური და პანიკის შემცველი სათაური აქვს. მაგალითად, „სრული კატასტროფაა, ხალხი პანტაპუნტით კვდება“, „ღორის გრიპით კიდევ ერთი ადამიანი გარდაიცვალა“, „ქვეყანაში ეპიდემია მძვინვარებს“, „საავადმყოფოებში ადგილები აღარ არის“ და ა.შ.

მსგავი ტიპის მასალებს ყველაზე ხშირად შემდეგი ვებგვერდები ავრცელებენ: alia.ge, newposts.ge, resonancedaily.com, droni.ge, presa.ge, infonews.ge, cyc.ge, itv.ge, 2020news.ge, news.coa.ge,  exclusivenews.ge.

• დაუდასტურებელი ინფორმაცია
  
  

გამოცემების ნაწილი ვირუსთან დაკავშირებით ხშირად დაუდასტურებელ ინფორმაციას აქვეყნებს, ყოველი ახალი გარდაცვალების შემთხვევას H1N1 ვირუსს იქამდე უკავშირებს, ვიდრე ამის შესახებ ლაბორატორიულად დადასტურდება და ფაქტს ჯანდაცვის სამინისტრო ან დაავადებათა კონტროლის ცენტრი დაადასტურებს.

ასეთი მასალების დიდი ნაწილი შესაძლოა ვინმეს გარდაცვალების შემდეგ ოჯახის წევრის, ან ახლობლის მიერ დაწერილი ემოციური პოსტიც იყოს. ასე მოხდა მაგალითად, 22 წლის სალომე ქემაშვილის შემთხვევაში. მისი გარდაცვალების მიზეზად ე.წ. ღორის გრიპს იქამდე ასახელებდნენ, ვიდრე ეს ლაბორატორიულად დადასტურდებოდა. მოგვიანებით ცნობილი გახდა, რომ მას გრიპთან ერთად ჯანმრთელობის სხვა პრობლემაც ჰქონდა, რამაც მისი მდგომარეობა დაამძიმა, თუმცა, გარდაცვალების მიზეზად მაინც ცალსახად, მხოლოდ H1N1 სახელდებოდა.

• ზედაპირული გაშუქება
  
  

ასეთი საიტების უმეტესობა ამბავს ზედაპირულად აშუქებს, შემოიფარგლება მხოლოდ გარდაცვლილთა სტატისტიკით, ან უცვლელად აკოპირებს სოციალურ ქსელში ვინმეს მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას დაავადებისა და გარდაცვალების შესახებ.

ამგვარ ტექსტებში არ არის ინფორმაცია იმის შესახებ, H1N1-ს ასეთი მასშტაბით გავრცელება საქართველოში წელს პირველი შემთხვევაა, თუ გასულ წლებშიც დაფიქსირდა; როგორია დინამიკა წლების მიხედვით (დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა ამგვარი სტატისტიკა გამოაქვეყნა); რა მდგომარეობაა სხვა ქვეყნებში; რა არის საჭირო ვირუსის თავიდან ასაცილებლად; რა სიმპტომები აქვს ვირუსს და როდის და ვის უნდა მივმართოთ ამ სიმპტომების არსებობის შემთხვევაში; არ აქვეყნებენ საჭირო დაწესებულებების ცხელი ხაზის, ან სხვა საკონტაქტო ნომრებს და ა.შ.

• ჯანმრთელობისთვის სახიფათო ინფორმაცია
  
  

გრიპის ვირუსის გავრცელებისთანავე სხვადასხვა პლატფორმებზე გაჩნდა მასალები თითქოსდა ვირუსის სამკურნალო, ხალხური საშუალებების შესახებ. სოციალური ქსელის მომხმარებელთა ნაწილი, რუსი ექიმის, ივან ნეუმივაკინის მოსაზრებებზე დაყრდნობით წერდა, რომ ე.წ. ღორის გრიპთან საბრძოლველად ეფექტურია წყალბადის ზეჟანგი ანუ პერეკისი.

მასალები იმდენად ფართოდ გავრცელდა, რომ განმარტებების გაკეთება მოუხდათ საქართველოს ჯანდაცვის მინისტრსა და დაავადებათა კონტროლის ცენტრს. უწყებებში განაცხადეს, რომ არ არსებობს მეცნიერულად დადასტურებული წყალბადის ზეჟანგით მკურნალობის ეფექტურობის შესახებ და მოსახლეობას რეკომენდაციას არ უწევენ.

• მითები და დეზინფორმაცია
  
  

H1N1-ს შემთხვევების გამოვლენისთანავე რამდენიმე გამოცემამ დეზინფორმაციისა და მითების გავრცელება დაიწყო. ასეთ ინფორმაციებს უმეტესად ანტიდასავლური საიტები აქვეყნებენ.

სოციალურ ქსელსა და სხვადასხვა საიტებზე ძირითადად სამი ტიპის მითი ვრცელდება: ღორის გრიპი ლუგარის ლაბორატორიიდან გავრცელდა; ეს არის ხელოვნურად შექმნილი ეპიდემია და ბანანში ღორის გრიპია.

ამათგან, განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს მითი ე.წ. ღორის გრიპის ლუგარის ლაბორატორიიდან გავრცელების შესახებ. ასეთი ტექსტები იანვრის დასაწყისიდან ვრცელდება და მეტწილად, ფეისბუკის ერთი მომხმარებლის პოსტს ეყრდნობა. ეს მომხმარებლები კი არიან: ქართული მარშის ყოფილი წევრი ლადო სადღობელაშვილი, ყოფილი ტელეწამყვანი ხატია სიჭინავა და ადვოკატი ანა ჟღენტი. მათ პოსტებს საიტები უცვლელად, ყოველგვარი გადამოწმების გარეშე, მტკიცებით ფორმაში აქვეყნებენ.

ასეთ მითს ავრცელებენ: intermedia.ge, for.ge, alia.ge, euronews.ge, digest.pia.ge, 2020news.ge, infonews.ge, tbiliselebi.com, geonews.ge, akhalitaoba.ge, infopostalioni.com, news.coa.ge, timenews.ge, otime.ge, vanoggg.ge, onone.ge, tvm.ge, news.net.ge, plus.kvira.ge, brandnews.ge,  exclusivenews.ge.

ღორის გრიპის გავრეცელებას მედიკამენტების გასასაღებლად, ხელოვნურად შექმნილ ეპიდემიას უკავშირებენ ისეთ საიტებზე, როგორიცაა: primetime.ge, pain.ge, vanoggg.ge, newsmedia.ge, alia.ge, cyc.ge.

მესამე მითი, დავირუსებული ბანანების შესახებ, საიტებზე ისე მასშტაბურად არ გავრცელებულა, როგორც წინა ორი. ასეთი შინაარსის პოსტები უმეტესად სოციალურ ქსელ ფეისბუკში შექმნილ სხვადასხვა გვერდებზე გავრცელდა.

9 იანვარს სოციალურ ქსელში გავრცელდა ინფორმაცია ისრაელში 31 წლის კაცის მკვლელობის შესახებ. აღნიშნულ თემაზე პოსტი მომხმარებელმა შოთო სიხარულიძემ გამოაქვეყნა. მან გაავრცელა გარდაცვლილი ახალგაზრდის დედის წერილი, რომელიც ამბობს, რომ მისი შვილი 1 იანვრის ღამეს მოკლა ემიგრანტმა ქალმა და ითხოვს დახმარებას შვილის საქართველოში გადმოსასვენებლად.

იმავე დღეს, სხვადასხვა საიტებზე მომხდარის შესახებ გამოქვეყნდა ახალი ამბავი შოთო სიხარულიძის ფეისბუკის პოსტზე დაყრდნობით. გამოცემების უმეტესობამ გარდაცვლილის დედის ნათქვამი, რომ შვილი ქალმა მოუკლა, დადასტურებულ ფაქტად წარმოაჩინა და სათაურშიც გაიტანა. „ისრაელში ემიგრანტმა ქალმა ქართველი ბიჭი მოკლა“ - ამ ტიპის, სექსისტური სათაურებით გამოაქვეყნა ახალი ამბავი საიტების უმეტესობამ. ასეთი სათაურები გვხდება შემდეგ საიტებზე: resonancedaily.com; infonews.ge; alia.ge; newposts.ge; georgians.gr.

პირველი ახალი ამბის გავრცელების შემდეგ, მალევე, იმავე საიტებზე, ამავე თემაზე, სხვა სტატიაც გამოქვეყნდა, სათაურში კვლავ დანაშაულის ჩამდენ ქალზე აქცენტირებით: „ვინ არის ისრაელში ქალის მიერ მოკლული ქართველი ბიჭი“. ასეთი სათაურები იძებნება პლატფორმებზე: trialeti.ge; newposts.ge; primetime.ge; alia.ge; akhalitaoba.ge; cyc.ge; iposti.ge.

რამდენიმე პლატფორმა შედარებით მოერიდა სექსისტურ და მტკიცებით სათაურს და იმის სათქმელად, რომ დანაშაული ქალმა ჩაიდინა, სხვა გზა აირჩია - გარდაცვლილის დედის, ან შოთო სიხარულიძის ციტირება. მაგალითად: „ისრაელში 31 წლის ქართველი მოკლეს: "ყელში დანა ჰქონდა დარტყმული... ემიგრანტმა ქალმა მოკლაო". მსგავსი სათაურებით გამოაქვეყნეს ამბავი ისეთმა საიტებმა, როგორიცაა: kvirispalitra.ge; ambebi.ge; presa.ge; marneulifm.ge; intermedia.ge; kvira.ge; droni.ge;  brandnews.ge; umedia.ge.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტის გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ნათქვამია, რომ მედიამ არათუ ხელი არ უნდა შეუწყოს გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას, არამედ უნდა ებრძოლოს მას. მედია უნდა მოერიდოს ამბის მონაწილე პირთა სქესის აღნიშვნას, როდესაც ის რაიმე დამატებით ინფორმაციას არ აძლევს აუდიტორიას.

საქართველოში დემოკრატიის ინდექსის მკვეთრი კლება, რაც The Economist Intelligence Unit-ის კვლევამ აჩვენა, ტელეკომპანია „იმედისა“ და საზოგადოებრივი მაუწყებლის დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში არ გაშუქდა.

“დემოკრატიის ინდექსის” შესახებ ანალიტიკური კვლევითი კომპანია The Economist Intelligence Unit-ის კვლევა ჟურნალმა “ეკონომისტმა” გამოაქვეყნა. კვლევის მიხედვით, საქართველოს რეგიონში დემოკრატიის ინდექსის ყველაზე მკვეთრი ვარდნა აქვს. 2018 წელს საქართველოს მაჩვენებელი 5.50 ქულაა (ათქულიანი სისტემით), გასულ წელს კი ეს მონაცემი - 5.93 ქულა იყო.

ამ მაჩვენებლით, საქართველომ, ქვეყნების საერთო რეიტინგში 2018 წელს 89-ე ადგილი დაიკავა, წინა, 2017 წელს კი 79-ე ადგილზე იყო.

აღნიშნული თემა ერთ-ერთი მთავარი იყო რუსთავი 2-სა  მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში,  კვლევის შედგების შესახებ მაყურებელს tv პირველის მტავარ საინფორმაციო გამოშვებაშიც უამბეს და თემა აქტიურად გააშუქდა ონლაინმედიაშიც. იმედისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის 9 იანვრის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში, „ქრონიკასა“ და „მოამბეში“ კი ამ კვლევის შედეგების შესახებ მასალა არ მოუმზადებიათ.

 

7 იანვარს ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში ერთ-ერთი სიუჟეტი არასრულწლოვნებზე 2 იანვარს მომხარ თავდასხმას ეხებოდა, რა დროსაც სამმა მოზარდმა სხეულის მძიმე დაზიანებები მიიღო.

წამყვანის ტექსტიდან შევიტყეთ, რომ ახალციხეში 30-მდე ახალგაზრდა სამ მეთერთმეტეკლასელს ჯერ ერთ-ერთი არასრულწლოვნის ეზოსთან, შემდეგ კი სხვა ქუჩაზე გაუსწორდა. წამყვანმა განმარტა, რომ ნაცემი ბავშვების მდგომარეობა მძიმეა, რომ ერთი მათგანი ყბი მოტეხილობით კლინიკაში რჩება, მეორეს კი ორივე ხელი მოტეხილი აქვს.

ამის შემდეგ, ამბის თხრობა უკვე სიუჟეტით გრძელდება, სადაც თავდასხმის დროს ორი დაზარალებული ირიბად, კერძოდ ბებიისა და ბაბუის, ასევე მამის სახით არიან იდენტიფიცირებული. მიუხედავად იმისა, რომ სიუჟეტში უშუალოდ არცერთი დაზარალებული ჩანს, ოჯახის წევრების ჩვენებითა და მათი ვინაობის გამჟღავნებით ახლობლებისთვის მათი ამოცნობა მარტივია.

გარდა ამისა, სიუჟეტში ასევე დასახელდა ის ქუჩაც, შესაბამისი ნომრის მითითებით, სადაც მოზარდებს შორის დაპირისპირება გაგრძელდა. ამასთან, ერთ-ერთი დაზარალებული გვარს უშუალოდ ჟურნალისტიც იმეორებს, მეორე დაზარალებულის გვარს კი ოჯახის ადვოკატი ახსენებს.

ამავე თემაზე მასალა 9 იანვარს ერთ-ერთი დაზარალებულის უკვე პირდაპირი იდენტიფიცირებით ახალციხის ტელეკომოპანია მეცხრე არხის ვებგვერდზე,  tv9news.ge-ზეც გამოქვეყნდა. მასალაში სრულად არის მითითებული დაზარალებული არასრულწლოვნის სახელი და გვარი, ასევე მოცემულია ამავე მოზარდის ბებიისა და ბაბუის კომენტარები მათი სახელისა და გვარის ასევე სრულად მითითებით. მასალაში დაბეჭდილია მათი ფოტოებიც.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის “ბავშვთა საკითხების გაშუქების” სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ ნებისმიერი ფორმის ძალადობის შემთხვევაში არასრულწლოვნის როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი იდენტიფიცირება დაუშვებელია, მიუხედავად იმისა “ბავშვი მოძალადის როლშია, მსხვერპლის თუ მოწმის”.

“უფრო მეტად ნუღარ მოახდენთ ბავშვის სტიგმატიზებას. თავი აარიდეთ კატეგორიზაციას ან სიუჟეტის ისეთ აღწერას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვისათვის სამაგიეროს გადახდა - დამატებითი ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება, დამცირება, დისკრიმინაცია ან საზოგადოების მიერ გარიყვა”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელოში.

საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის წინ, საქართველოს ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ 28 ონლაინ გამოცემაში ინფორმაციის განთავსების მომსახურება შეიძინა, რისთვისაც ჯამში 21 609 ლარი გადაიხადა. ამ გამოცემებში ცესკოს დაფინანსებით მეტწილად საარჩევნო სამზადისისა და არჩევნების მიმდინარეობის შესახებ ქვეყნდებოდა მასალები. თუმცა, იყო რამდენიმე სხვა ტიპის სტატიაც, მაგალითად, ექსპერტების მოსაზრებები, რომლებიც ცესკოს გადაწყვეტილებების გამართლებას ისახავდა მიზნად და დადებით კონტექსტში წარმოაჩენდა.

ცესკოდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე მედიაჩეკერმა 28-ვე პლატფორმა შეისწავლა. აღმოჩნდა, რომ 15-მა გამოცემამ დაფინანსებული სტატიები როგორც სარედაქციო მასალები ისე გამოაქვეყნა და რიგითი მკითხველისთვის უცნობი დარჩა, რომ სინამდვილეში ინფორმაცია თანხის სანაცვლოდ გავრცელდა. დანარჩენი 13 მედიასაშუალებიდან რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშანი ყველა სტატიას არ აქვს, მაგრამ გამოცემებში ამბობენ, რომ ცესკოს დაკვეთით გამოქვეყნებულ ყველა სტატიას შესაბამისი მინიშნება დაურთეს, რასაც ამგვარი ნიშანი არ აქვს მათი ჟურნალისტის მიერ სარედაქციო გადაწყვეტილების შესაბამისად არის მომზადებული და ცესკოს  არასწორი მონაცემები აქვს. 

ვინ იყო კონკრეტული სტატიის დამფინანსებელი 28-დან მხოლოდ ერთმა გამოცემამ, On.ge-მ მიუთითა. დანარჩენ შემთხვევაში მასალების დამკვეთი მკითხველისთვის უცნობი რჩება. ასეთია მაგალითად On.ge-ს მიერ16 და 18 ნოემბერს გამოქვეყნებული ორი სტატია: „გია აბაშიძე: საერთაშორისო დამკვირვებლებისა და NGO-ების შეფასებით, ცესკო მოქმედებს კანონის ფარგლებში“, და “ზაალ ანჯაფარიძე: ოპოზიციას ცესკოს დისკრედიტაცია არჩევნების დელეგიტიმაციისათვის სჭირდება“.

ამ სტატიებში ანალიტიკოსები ეხმაურებიან ოპოზიციისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკას შუა კვირაში არჩევნების დანიშვნის თაობაზე და ამბობენ, რომ ამით ამომრჩევლებს კენჭისყრაში მონაწილეობაში ხელი არ შეეშლებათ. მათივე მოსაზრებით, ოპოზიციისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკა მხოლოდ ცესკოს დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად.

მსგავსი შინაარსის სტატიები გვხვდება სხვა ვებსაიტებზეც: itv.ge, primetime.ge, ipress.ge, for.ge, info9, kvira.ge, newposts.ge, pia.ge, reportiori.ge, droni.ge, newspress.ge, qartuliazri.ge, presa.ge და არცერთ მათგანს სარეკლამო ნიშანი (R, NS ან რუბრიკა რეკლამა) არ აქვს დართული.

მეორე ტურის თარიღი ცესკომ 14 ნოემბერს გამოაცხადა, ექსპერტების მოსაზრებები კი მედიებში 16, 18 და 19 ნოემბერს გამოქვეყნდა.

სარეკლამო შეთანხმება

ზემოთ ჩამოთვლილი გამოცემები იმ მედიასაშუალებების სიაშია, რომლებზეც არჩევნების მეორე ტურის წინ ცესკოს მიერ დაფინანსებული მასალები უნდა გამოქვეყნებულიყო. ინფორმაციის განთავსების მომსახურება ცესკომ გამარტივებული შესყიდვის წესით “კლიპ-არტისგან” შეიძინა.  შპს “კლიპ-არტი” შუამავალი სარეკლამო კომპანიაა და მომხმარებლებს სხვადასხვა მედიასაშუალებაში სარეკლამო მასალების განთავსების მომსახურებას სთავაზობს. შპს “კლიპ-არტთან” 16 299 ლარის ღირებულების ხელშეკრულება ,  ცესკომ არჩევნების მეორე ტურის დანიშვნამდე ორი დღით ადრე, 2018 წლის 12 ნოემბერს გააფორმა.  ხელშეკრულების მიხედვით, ონლაინ გამოცემებში მასალები 12 ნოემბრიდან 2 დეკემბრამდე პერიოდში უნდა გამოქვეყნებულიყო.

                                                                                        
     ^{პლატფორმების ჩამონათვალი და მათთვის გადახდილი თანხა (სქრინშოთი ხელშეკრულებიდან)}
                                                  

იმავე დღეს ცესკომ კონკრეტულად ipn.ge-ზე ინფორმაციის განსათავსებლად, 5310 ლარის ღირებულების ხელშეკრულება „პალიტრამედია“ ჰოლდინგის სარეკლამო კომპანია „ედლაინთანაც“ გააფორმა.

ცდომილება გამოქვეყნებულ მასალებში

28 გამოცემას შორის 7 რეგიონული საინფორმაციო სააგენტოა. მათ "კლიპ-არტი" საქართველოს რეგიონული მედიის ასოციაციის მეშვეობით დაუკავშირდა. იმის გადასამოწმებლად თუ რამდენად კეთილსინდისიერად აქვეყნებდნენ გამოცემები , მიჯნავდნენ თუ არა სარედაქციო მასალისგან  დაფინანსებულ სტატიებს, “მედიაჩეკერმა” გამოქვეყნებული მასალების ბმულები გამოითხოვა ცესკოდანაც და საქართველოს რეგიონული მედიის ასოციაციისგანაც.

ცესკოს მიერ “მედიაჩეკერისთვის” მოწოდებული საჯარო ინფორმაციის თანახმად, 12 ნოემბრიდან 2 დეკემბრამდე პერიოდში აღნიშნულ 28 პლატფორმაზე ჯამში 343 მასალა გამოქვეყნდა. ამ მასალების ბმულები  შუამავალმა კომპანიამ, “კლიპ-არტმა” მიაწოდა ცესკოს.

“მედიაჩეკერმა” ყველა ბმული გადაამოწმა. აღმოჩნდა, რომ გამოქვეყნებულ სარეკლამო მასალებსა და ცესკოსთვის შუამავალი ორგანიზაციების მიერ გაგზავნილ სტატიების ბმულებს შორის გარკვეული ცდომილებაა.

მაგალითად, 343-დან 33 სტატია ხელშეკრულების გაფორმებამდე პერიოდში, 12 ნოემბრამდეა გამოქვეყნებული. გარდა ამისა, ცესკოს მიერ მოწოდებულ სტატიებს შორის არის ისეთი მასალებიც, რომლებიც კონკრეტულმა მედიამ თავად მოამზადა. ასეთია, მაგალითად, ონლაინ გამოცემა On.ge-ს მიერ მომზადებული ახალი ამბავი -  “ცესკო: მეორე ტურში ამომრჩეველთა 56,23%-მა მიიღო მონაწილეობა”. On.ge-ს რედაქტორი გელა ბოჩიკაშვილი ამბობს, რომ მათ ცესკოს დაფინანსებით მხოლოდ ზემოთ დასახელებული ორი სტატია გამოაქვეყნეს. იგივე ტიპის შემთხვევები სხვა მედიებთანაც გამოიკვეთა.

რატომ არის ამგვარი ცდომილებები “მედიაჩეკერმა” გადამოწმება “კლიპ-არტთან” სცადა, თუმცა, კომპანიის წარმომადგენელმა დიმიტრი ტიკარაძემ ჩვენს კითხვებს არ უპასუხა.

გამოქვეყნებული სტატიები რეკლამის ნიშნით ან მის გარეშე

იმ შეუსაბამობების გამო, რაც გამოქვეყნებულ მასალებსა და ცესკოსთვის გაგზავნილ მონაცემებშია, რთულია იმის გადამოწმება, რომელი მედია როგორ მიჯნავდა სარეკლამო და სარედაქციო მასალებს. ასეთი სირთულე იმ  გამოცემებთანაა, რომლებმაც მასალების ნაწილს დაურთეს რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშანი და ნაწილს - არა.  ამგვარ მედიასაშუალებებთან ინტერვიუს დროს გაირკვა, რომ ცესკოსთვის “კლიპ-არტის” მიერ გაგზავნილ მასალებში რედაქციების მიერ მომზადებული არასარეკლამო მასალების ბმულებიცაა. სტატიების უმეტესობა ცესკოს პრესრელიზების მიხედვითაა მომზადებული და შეეხება იმას თუ როგორ მიდის საარჩევნო მზადება, რამდენი საარჩევნო უბანი იხსნება, როგორია ამომრჩეველთა აქტივობა არჩევნების დღეს და ა.შ. როგორც რედქტორები ამბობენ, ეს ჩვეულებრივი ახალი ამბებია, რასაც მათი ჟურნალისტები ამზადებნენ და ეს ვერანაირად ვერ მოხვდებოდა რეკლამაში.

ასეთი შემთხვევა 9 მედიასაშუალებასთან გამოიკვეთა. "მედიაჩეკერი” ყველა მათგანს ესაუბრა. ტაბულაში “მედიაჩეკერს” განუცხადეს, რომ მათ ცესკოს დაფინანსებული მხოლოდ ორი სტატია გამოაქვეყნეს, დანარჩენი მასალები კი მათი ჟურნალისტების მიერ მომზადებული ახალი ამბები იყო (ცესკოს სიაში ტაბულას 10 მასალაა). გარდა ამისა, "ტაბულას" რედაქტორი, სალომე უგულავა ამბობს, რომ მათ შესრულებული სამუშაოს შესახებ ანგარიში არავისთვის გაუგზავნიათ. 

რაც შეეხება დანარჩენ გამოცემებს, ცესკოს მიერ გამოგზავნილი მონაცემებით ასეთი ვითარებაა:

Ipn.ge - 14-დან სარეკლამო ნიშანი მითითებული აქვს 4-ს;
Pia.ge - 17-დან 1-ს;
Speqtri.ge - 14-დან 2-ს;
Expressnews.com - 16-დან 8-ს;
Livepress.ge - 9-დან 3-ს;
Accentnews.ge - 10-დან 1-ს;
Psnews.ge - 14-დან 1-ს;
Fax.ge - 13-დან 6-ს;

ყველა ამ გამოცემაში, Psnews.ge -სა და Pia.ge -ს გარდა,  "ტაბულას" მსგავსად, მედიაჩეკერს” უთხრეს, რომ ისინი ყველა სარეკლამო მასალას შესაბამის განყოფილებაში ან აღნიშვნით აქვეყნებდნენ და ცესკოსთვის გაგზავნილ სტატიებში მათი ჟურნალისტების მიერ მომზადებული მასალებია მოხვედრილი. 

 “საქმე ისაა, რომ ცესკო-ს დაკვეთა ხშირ შემთხვევაში მოიცავდა ისეთ ინფორმაციას, მაგალითად, როგორიცაა ამომრჩევლის აქტივობა რომელიმე კონკრეტული საათისთვის, რაც საზოგადოების ინტერესსაც წარმოადგენდა. ამიტომ ვიდრე დამკვეთი როგორც რეკლამას ისე გამოგვიგზავნიდა მეილზე, ჩვენი ჟურნალისტები ცესკო-ს ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ ინფორმაციას უფრო ოპერატიულად აშუქებდნენ. შესაბამისად, როგორც ახალ ამბავს, მას R ვერ ექნებოდა”, - ამბობს spetqri.ge-ს რედაქტორი ნატალია ბარბაქაძე.

Psnews.ge-ს გამომცემელმა ნატო გუბელაძემ “მედიაჩეკერს” განუცხადა, რომ ამ შემთხვევაში ადმინისტრატორის შეცდომასთან გვაქვს საქმე: “ჩვენი პრინციპი არის რეკლამისა და ჩვენ მიერ მომზადებული სტატიის გამიჯნვა და რუბრიკა "რეკლამით" გამოქვეყნება.  ამ შემთხვევაში მოხდა ადმინის შეცდომა და როცა თქვენ შენიშნეთ ეს და მიგვითითეთ, შევასწორეთ”. 

Pia.ge -ში გვითხრეს, რომ სარედაქციო და სარეკლამო მასალებს ყოველთვის მიჯნავენ, თუმცა, მას შემდეგ რაც ცესკოსგან გამოგზავნილი ბმულები ვუჩვენეთ, რომლის მიხედვით 17-დან მხოლოდ 1 მასალას აქვს მითითებული რეკლამა, ჩვენს კითხვებს აღარ უპასუხეს. 

დარჩენილი გამოცემები იმის მიხედვით, ვინ უთითებდა სტატიას რეკლამას და ვინ არა, ცესკოსგან მიღებული მონაცემებით, ასე ჯგუფდება:

- გამოცემები, რომლებმაც ყველა მასალას მიუთითეს

On.ge
Gurianews.com
Sknews.ge
Newpress.ge

- ვებსაიტები, რომლებსაც არცერთი სტატიისთვის არ მიუთითებიათ რეკლამა 

Info9.ge
Kvira.ge
Itv.ge
For.ge
Ipress.ge
Qartli.ge
Newposts.ge
Reportiori.ge
Qartuliazri.ge
Primetime.ge
Medianews.ge
Newspress.ge
Presa.ge
Droni.ge
Guriismoambe.com

სარეკლამო და სარედაქციო მასალების გამიჯვნა

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეცხრე პრინციპის თანახმად, გამოცემებმა სარედაქციო მასალები მკვეთრად უნდა გამიჯნონ მარკეტინგული, სარეკლამო და სპონსორის მიერ დაფინანსებული მასალებისაგან.

ერთ-ერთი საქმე, რომელშიც განმცხადებელი მეცხრე პრინციპის დარღვევაზე ჩიოდა, ქარტიის საბჭომ მიმდინარე წლის 17 ნოემბერს განიხილა. საქმე ეხებოდა primetime-ში გამოქვეყნებულ სტატიას, რომელიც მომზადებული იყო როგორც სარეკლამო მასალა, თუმცა, შესაბამისი აღნიშვნა არ ჰქონდა. საბჭოს გადაწყვეტილებით, ვინაიდან სადავო სტატიაში არ იყო მინიშნება, რომ იგი იყო სარეკლამო, ქარტიის მე-9 პრინციპის დარღვევა დადგინდა.

სარეკლამო და სარედაქციო მასალების გამიჯვნა რომ პრობლემაა, ეს წინასაარჩევნოდ ონლაინ მედიის მონიტორინგის ანგარიშშიცა აღნიშნული.

“ქართული ონლაინ მედიის უმწვავეს გამოწვევას წარმოადგენს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების არასათანადო გამიჯვნა სარედაქციო მასალებისგან. შესაბამისი მითითების გარეშე გამოქვეყნებული სტატიები სისტემატურად გვხვდებოდა მონიტორინგის სამივე წლის განმავლობაში”, - ვკითხულობთ მედიამონიტორინგის 2016-2018 წლების ანგარიშში.

სარეკლამო მითითების გარეშე გამოქვეყნებული ექსპერტების მოსაზრებები

22 დეკემბერს, შაბათის კურიერში გასული ერთ-ერთი სიუჟეტი “კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტში” დაფიქსირებულ შესაძლო კანონდარღვევას, კერძოდ კი დიპლომების შესაძლო გაყალბების თემას ეხებოდა. ამავე მასალის ერთ-ერთი აქცენტი იყო ისიც, რომ უნივერსიტეტს იუსტიციის მინისტრი თეა წულუკიანი მფარველობს. თუმცა, არცერთ ამ ბრალდებაზე სიუჟეტში მყარი დასაბუთება არ ყოფილა.

სიუჟეტის წარდგენისას გადაცემის წამყვანმა განმარტა, რომ ევროპის ერთ-ერთ პრესტიჟულ უნივერსიტეტში განათლება მიღებულმა იუსტიციის მინისტრმა თეა წულუკიანმა განათლების მიღება საქართველოს იმ უნივერსიტეტში გადაწყვიტა, რომელიც ბაზარზე არსებული ქართული უნივერსიტეტიდან რეიტინგით 24-ე ადგილზეა და რომელიც “ყალბი დიპლომების გაცემაშია შემჩნეული”. მისივე თქმით, ანონიმური წყაროს მიერ მიწოდებული ინფორმაციის თანახმად, დიპლომების გაყალბების საკითხი პროკურატურამდეც მივიდა, თუმცა მიიჩქმალა და უნივერსიტეტში არსებული დარღვევების მიუხედავად, უმაღლესმა სასწავლებელმა 6 წლის ვადით აკრედიტაციაც მიიღო. “კონფიდენციალური წყარო უნივერსიტეტიდან გვწერს, რომ სასწავლებელს თეა წულუკიანი მფარველობს და სამართლის დოქტორის ხარისხსაც ამ მფარველობის სანაცლოდ აძლევენ”, - დასძინა მანვე.

“იუსტიციის მინისტრი ერთადერთი არ არის, ვინც გადაწყვიტა, რომ ჰქონდეს მაღალი აკადემიური ხარისხი. ირკვევა, რომ საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში და ამ უნივერსიტეტის გავლით მაგისტრის ხარისხის მიღებას სუსის ყოფილი მაღალჩინოსანი სოსო გოგაშვილი, სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის უფროსი ანზორ ჩუბინიძე, დაზვერვის შეფი დავით სუჯაშვილი და პრემიერის დედა მანანა ნანიტაშვილი ცდილობენ. წყარო გვიყვება, რომ არც-ერთი მათგანი ლექციებზე არ დადის, არაფერს აკეთებს და სამეცნიერო ხარისხის მიღება მფარველობის სანაცვლოდ სურთ”, - განმარტა წამყვანმა.

ამის შემდეგ სტუდიაში უკვე სიუჟეტის ავტორი შემოდის, რომელიც განმარტავს, რომ იუსტიციის მინისტს აკადემიური ხარისხი “სავარაუდოდ სამომავლო საქმიანობისთვის სჭირდება”. ის აზუსტებს, რომ თეა წულუკიანს მაგალითად უზენაესი სასამართლოს ან საკუნსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარეობისთვის, ან უბრალოდ რიგითი მოსამართლეობისთვის, “აუცილებელია, ჰქონდეს იურისტის დიპლომი, რომელიც მას აქამდე არ ჰქონია”.



გადაცემის წამყვანისა და ჟურნალისტისგან მოვისმინეთ, რომ კონფიდენციალური წყარო, რომელმაც მათ უნივერსიტეტში არსებული შესაძლო კანონდარღვევების შესახებ ინფორმაცია მიაწოდა ამავე უმაღლესი სასწავლებლის პროფესორია, რომელსაც შესაბამის დოკუმენტებთან წვდომა აქვს. ჟურნალისტის განმარტებით, უნივერსიტეტისთვის წულუკიანის სტუდენტობა მათთვის “ხელშეუხებლობის ერთგვარი გარანტიაა”, რომ მათ წინააღმდეგ საქმე არ აღიძრას. მით უფრო იმ ფონზე, როდესაც უნივერსიტეტის წინააღმდეგ საქმე ერთხელ უკვე აღიძრა, თუმცა გავლენიანი მფარველების წყალობით “ჩაიფარცხა” და “თაროზე შემოიდო”.

გადაცემის წამყვანი განმარტავს, რომ იმ ფონზე, როდესაც ერთ-ერთ ძლიერ უმაღლეს სასწავლებელს “შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტს” ერთი წლის სტუდენტების მიღების უფლება შეეზღუდა, “კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტმა” ხარვეზების მიუხედავად, ბარიერები უპრობლემოდ გადალახა და 6 წლის ვადით აკრედიტაციაც მიიღო, “რაც აჩენს ეჭვს, რომ ამ უნივერსიტეტს იუსტიციის მინისტრი ლობირებდა”.

ამის შემდეგ ჟურნალისტსა და წამყვანს შორის საუბარი იუსტიციის მინისტრის თეა წულუკიანის აკადემიურ მოსწრებას და უნივერსიტეტში მის აქტვობებს ეხება. სიუჟეტის ავტორმა განმარტა, რომ წყაროს ინფორმაციით, “ის უნივერსიტეტში არავის არასდროს უნახავს”. მისივე თქმით, ამის მიუხედვად, იუსტიციის მინისტრს აკადემიურ წერაში 94 ქულა დაუწერეს, მაშინ როდესაც ასეთი მაღალი ქულა უნივერსიტეტში სიარულს და სალექციო პროცესში აქტიურ ჩართულობას მოითხოვს.

სიუჟეტში საუბარი კვლავ უნივერსიტეტის მიერ ყალბი დიპლომების გაცემაზე, მინისტრ წულუკიანის გაცდენებზე, მისთვის დაუმსახურებელი ქულების დაწერაზე, ასევე მინისტრის მიერ უნივერსიტეტის მფარველობაზე გაგრძელდა. აღნიშნული კი კვლავ მხოლოდ ანონიმური წყაროს მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას ეყრდნობოდა, ყოველგვარი დამატებითი დასაბუთების, დოკუმენტებისა და მტკიცებულებების გარეშე.

საპასუხოდ სიუჟეტში წარმოდგენილი იყო მხოლოდ უნივერსიტეტის კანცლერისა და ერთ-ერთი ლექტორის პოზიცია, რომლებიც ერთის მხრივ ცდილობდნენ დაესაბუთებინათ, რომ მინისტრი წულუკუანი აქტიური სტუდენტი იყო, მეორეს მხრივ კი კანცლერი უნივერსიტეტში არსებული სავარაუდო დარღვევებისა და დიპლომების შესაძლო გაყალბების შესახებ ინფორმაციის უარყოფას ცდილობდა და ამბობდა, რომ ჟურნალისტისთვის მიწვდილი ინფორმაცია სიცრუეა”.

აღსანიშნავია, რომ სიუჟეტში არ ყოფილა დიპლომების შესძლო გაყალბების შესახებ წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციის სამართალდამცველ უწყებასთან გადამოწმების მცდელობა. საკითხთან დაკავშირებით საგამოძიებო ორგანის პოზიცია და არგუმენტაცია ვერ მოვისმინეთ. ასევე, არ იყო წარმოჩენილი უშუალოდ ბრალდებების მთავარი ადრესატის და სიუჟეტის მთავარი გმირის, იუსტიციის მინისტრის თეა წულუკიანის განმარტება. ჟურნალისტის მიერ არც იყო ხაზგასმული, რომ მან მინისტრისგან კომენტარის მოპოვება სცადა, თუმცა აღნიშნულზე უარი მიიღო.

სიუჟეტის ბოლოს აქცენტი უკვე ტექნიკურ უნივერიტეტზე გადადის, სადაც, როგორც სიუჟეტის დასაწყისში თავად წამყვანმა განმარტა, ხელისუფლების სხვა მაღალჩინოსნები და მათი ახლობლები სწავლობენ და რომლებსაც წამყვანისავე თქმით, “სამეცნიერო ხარისხის მიღება მფარველობის სანაცვლოდ სურთ”. ამ მსჯელობის საპირწონედ, სიუჟეტში მხოლოდ უნივერსიტეტის დეკანის განმარტება მოვისმინეთ, რომელიც ამბობს, რომ დასახელებული პირები მათ უნივერსიტეტში მართლაც ირიცხებიან, ლექციებზე დადიან და შესაბამის დავალებებსაც ასრულებენ. იმის დამადასტურებელი რაიმე ტიპის დოკუმენტი, ან დამატებითი ინფორმაცია, რომელიც მაყურებელს იმაში დაარწმუებდა, რომ მოქმედი მაღალჩინოსნები აკადემიური ხარისხის მიღებას გარკვეული პრივილეგიების წყალობით ახერხებენ, ვერც ამ შემთხვევაში ვნახეთ. მსჯელობა სრულად აქაც მხოლოდ ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით, დაუსაბუთებელ ბრალდებებზე იყო აგებული.

ჟურნალისტის მხრიდან მსგავსი, ყოველგვარ დასაბუთებას მოკლებული, მხოლოდ ერთი ანონიმური წყაროს მიერ მიწოდებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით განვითარებული მსჯელობა, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ მასალა მხოლოდ ერთი კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფის, თუ თანამდებობის პირის დისკრედიტაციას ემსახურებოდა. მით უფრო იმ ფონზე, როდესაც სიუჟეტში ჟურნალისტის მხრიდან ადგილი არ ჰქონია დამატებითი მოკვლევის მცდელობას, რაც მოთხრობილ ამბავს უფრო დამაჯერებელსა და სარწმუნოს გახდიდა, ამასთანავე არგუმენტებით გაამყარებდა.


უნივერსიტეტის პასუხი

“შაბათის კურიერში” 22 დეკემბერს გასულ სიუჟეტს 24 დეკემბერს ოფიციალური განცხადებით უპასუხეს “კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტში” და განმარტეს, რომ “ტელეკომპანია „რუსთავი-2“-ის მიერ მომზადებული სიუჟეტი აშკარად ტენდენციურია, გაყალბებულია ცალკეული ფაქტები და ემსახურება პოლიტიკურ მიზანს, რომელშიც გარიეს ყველაზე აპოლიტიკური საგანმანათლებლო დაწესებულება - კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტი”.

„სიუჟეტში მოყვანილი ფაქტები სიმართლეს არ შეესაბამება”, - განაცხადეს უნივერსიტეტში, სადაც ასევე აღნიშნეს, რომ “სიუჟეტში გადმოცემული ზოგიერთი ფაქტი, თითქოსდა ჩვენს უნივერსიტეტში გაიცემა ყალბი დიპლომები, საჭიროებს შესაბამის რეაგირებას კანონით დადგენილი წესის მიხედვით”. უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებლების მტკიცებით, უნივერსიტეტით საქართველოს პროკურატურა არასდროს დაინტერესებულა.

“კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტში სწავლის პროცესს პასუხისმგებლობით ეპყრობა ყველა სტუდენტი, განურჩევლად რანგისა და წარმომავლობისა. გვახარებს ის ფაქტი, რომ ჩვენს უნივერსიტეტში სწავლა მისაღებია მაღალი თანამდებობის პირებისთვის, რომელთაც აქვთ გავლენა და ავტორიტეტი ფართო საზოგადოებაში“, - აცხადებენ უნივერსიტეტში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ 2018 წელს 62 საქმე განიხილა. საბჭოს გადაწყვეტილებების ანალიზი ცხადყოფს, რომ ყველაზე ხშირად ჟურნალისტურ მასალებში ირღვევა ქარტიის 1-ლი, სიზუსტის პრინციპი, რომელშიც ნათქვამია, რომ „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

2018 წელს ქარტიის საბჭომ 1-ლი პრინციპის დარღვევა 39 საქმეში დაადგინა. 9 შემთხვევაში ქარტიის საბჭოს ამ პრინციპის დარღვევა არ გამოუვლენია, ერთ შემთხვევაში კი გადაწყვეტილება ვერ მიიღო.

9 შემთხვევაში, მედიის წარმომადგენლებმა არ გაითვალისწინეს ბავშვის საუკეთესო ინტერესი მასალების მომზადებისას და შედეგად, ქარტიის მე-8 პრინციპი დაარღვიეს. მე-8 პრინციპის მიხედვით, „ჟურნალისტი ვალდებულია, დაიცვას ბავშვის უფლებები; პროფესიული საქმიანობისას უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭოს ბავშვის ინტერესებს, არ მოამზადოს და არ გამოაქვეყნოს ბავშვების შესახებ ისეთი სტატიები ან რეპორტაჟები, რომლებიც საზიანო იქნება მათთვის. ჟურნალისტმა არ უნდა ჩამოართვას ინტერვიუ და არ უნდა გადაუღოს ფოტო 16 წელზე ნაკლები ასაკის მოზარდს მშობლის ან მეურვის თანხმობის გარეშე იმ საკითხებზე, რომლებიც მისი ან სხვა რომელიმე მოზარდის კეთილდღეობას ეხება“.

ასევე შედარებით მაღალი იყო ისეთი საქმეების რაოდენობა, როდესაც მედიის წარმომადგენლებმა ქარტიის მე-5 პრინციპი დაარღვიეს. ამ პრინციპის თანახმად, მედია ვალდებულია საზოგადოების შეცდომაში შეყვანის თავიდან არიდების მიზნით, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია. ეთიკის ქარტიის საბჭომ ასეთი სულ 7 საქმე განიხილა.

2018 წელს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს საქმეთა განხილვისათვის მეტწილად მოქალაქეები მიმართავდნენ (26 განაცხადი), შემდეგ მოდიან არასამთავრობო ორგანიზაციები (12 განაცხადი), პოლიტიკოსები (5 განაცხადი) და სახელმწიფო უწყებები და ჟურნალისტები (4-4 განაცხადი).

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭო 9 წევრისაგან შედგება, ამათგან სამი თბილისს, 6 კი რეგიონებს წარმოადგენს. საბჭოს წევრებს სამი წლის ვადით ირჩევენ.

„გრიპის ვირუსის მორიგი ეპიდემია საქართველოში - კლინიკებს რეკორდული რაოდენობის პაციენტები მიმართავენ“, - ამ სათაურით 15 დეკემბერს “რუსთავი 2-ის” 15:00 საათიან გამოშვებაში გავიდა მასალა, რომელშიც საუბარია იმის შესახებ, რომ გრიპის ვირუსის შემთხვევებმა მოიმატა. ამავე დღეს მსგავს თემაზე ახალი ამბები მოამზადეს გამოცემებმა: commersant.ge, newposts.ge, 2020news.ge და mediamall.ge.

ყველა ამ მედიასაშუალების მიერ მომზადებულ მასალაში ნათქვამია, რომ “კლინიკებს რეკორდული რაოდენობის პაციენტები მიმართავენ” და “ქვეყანაში გრიპის ეპიდემიაა”. ეს აქცენტია სათაურებშიც. თუმცა, არცერთი გამოცემის ტექსტში დაკონკრეტებული არ არის, რას ნიშნავს რეკორდული მიმართვიანობა და მაგალითად, ბოლო ერთ თვეში, ან ერთ კვირაში, კლინიკებს რამდენმა პაციენტმა მიმართა; ან, როდის, რა მონაცემებით აღწევს გრიპის ვირუსის გავრცელება ეპიდემიის ზღვარს. გარდა ამისა, არც რუსთავი 2-თან და არც სხვა მასალებში, არც ექიმები და არც დაავადებათა კონტროლის ცენტრი გრიპის ვირუსის ეპიდემიაზე არ საუბრობენ.

გრიპის ეპიდემიის შესახებ რაიმე ტიპის ინფორმაცია არც დაავადებათა კონტროლის გვერდზე იძებნება. ამ მასალების გავრცელებამდე ერთი დღით ადრე კი გავრცელდა დაავადებათა კონტროლისა და სააზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის დირექტორის მოადგილის პაატა იმნაძის კომენტარი, სხვადასხვა მედიასაშუალებასთან, სადაც ის ამბობს, რომ “100 000 მოსახლეზე გრიპისმაგვარი დაავადებების 107-მდე შემთხვევა დაფიქსირდა, რაც ამ პერიოდისათვის ჩვეულებრივი მოვლენაა".

თბილისში, ახალგაზრდა ქალი ფეისბუკის პირდაპირი ეთერის რეჟიმში მეტეხის ხიდიდან მტკვარში გადახტა და თვითმკვლელობა სცადა. მედიასაშუალებების ნაწილმა თემაზე მომზადებულ ამბავს დაურთო Facebook Live-ს ვიდეომასალა, რომელშიც სრულად ჩანს თვითმკვლელობის მცდელობა, ნაწილმა ვიდეო არ გაავრცელა, მაგრამ ქალის ვინაობა დაასახელა და მისი ფოტოსურათი გამოაქვეყნა. მოგვიანებით კი რამდენიმე გამოცემამ გაავრცელა ყალბი ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ქალი, რომელმაც თვითმკვლელობა სცადა, 500 ლარით დააჯარიმეს.

შემთხვევა 17 დეკემბერს მოხდა. გადახტომამდე, დაახლოებით 15 წუთის განმავლობაში, Facebook Live-ში ქალი საუბრობდა ფინანსურ პრობლემებსა და უსამსახურობაზე, რამაც მისი მტკიცებით, ასეთი საქციელის ჩადენა აიძულა. 

სუიციდის მცდელობის ამსახველი ვიდეო ნაწილობრივ ან სრულად შემდეგმა გამოცემებმა გამოაქვეყნეს:

• Rustavi2.ge
• Newposts.ge
• Itv.ge
• Imedinews.ge
• Palitravideo.ge
• Digest.pia.ge
• Inforustavi.ge
• Dianews.ge
• Alia.ge
• Resonancedaily.ge
• Cyc.ge
• Sputnik-georgia.com
• Accentnews.ge
• Tbiliselebi.com
• Pirveliradio.ge
• Plus.kvira.ge
• Infonews.ge

Presa.ge-ს და Tv4.ge-ს ვიდეომასალა არ გაუვრცელებიათ, მაგრამ ქალის სახელი და გვარი დაასახელეს, რაც ასევე პრობლემაა - ქალი გადარჩა, მის შესახებ მასალა კი ინტერნეტში ყოველთვის მოიძებნადი იქნება.

შემთხვევის შემდეგ სოციალურ ქსელში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ქალი, რომელმაც თვითმკვლელობა სცადა, 500 ლარით დააჯარიმეს. რამდენიმე საიტმა ეს ინფორმაცია ჯერ გადამოწმების გარეშე გამოაქვეყნა, თუმცა, მას შემდეგ, რაც სხვადასხვა გამოცემამ გაავრცელა გადამოწმებული ინფორმაცია, რომ თვითმკვლელობის მცდელობა ქართული კანონმდებლობით დასჯადი ქმედება არ არის და შესაბამისად, ქალს ვერ დააჯარიმებდნენ, ტექსტები შეასწორეს.

მიუხედავად გადამოწმებული ინფორმაციის გავრცელებისა, presa.ge-ზე კვლავ იძებნება მასალა, რომ ქალი, რომელიც მტკვარში გადახტა თვითმკვლელობის მიზნით,500 ლარით დააჯარიმეს.


ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის სახელმძღვანელო პრინციპების მიხედვით, დაუშვებელია, როდესაც მედია ზედმიწევნით აღწერს ადამიანების თვითმკვლელობას, აქვეყნებს ინფორმაციას სუიციდის მეთოდის შესახებ, აჩვენებს დადგმულ სცენას (რეკონსტრუქციას), ან ამართლებს სუიციდს, როგორც კრიზისსა და უბედურებაზე მისაღებ რეაქციას.

იგივეს ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებული სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო დოკუმენტი. სახელმძღვაბელო წესებში აღნიშნულია, რომ „სუიციდის განხორციელების ადგილი და დეტალების გასაჯაროება საჭირო არ არის. ამგვარ დეტალებზე ყურადღების გამახვილებით შესაძლოა, უნებურად თავად ვასწავლოთ, თუ როგორ გააკეთონ ეს“.

გარდა ამისა, სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ სუიციდი როგორც პრობლემის გადაჭრის გზა, არ უნდა იყოს ნაჩვენები. რედაქცია განსაკუთრებით ყურადღებით უნდა მოეკიდოს ამგვარი ინფორმაციის გავრცელებას და დასვას კითხვა - რატომ ვაშუქებთ ამ კონკრეტულ შემთხვევას? რადგან, კვლევებმა დაადასტურა, რომ ცალკეული შემთხვევების ზედაპირულმა გაშუქებამ შეიძლება გამოიწვიოს თვითმკვლელობის ახალი შემთხვევები. ეს რისკები განსაკუთრებით იწევს ამგვარი მოვლენის პირდაპირ ეთერში გაშუქებისას.

მედიისთვის გასათვალისწინებელ რეკომენდაციებში ასევე ვკითხულობთ:

• თქვენი გაშუქება უნდა დაეხმაროს მომავალში სუიციდის შემთხვევების პრევენციას. დაამატეთ სტატიას ჩანართი “სუიციდის ნიშნების” ან მაგალითად, “სასარგებლო რჩევების” შესახებ. შეგიძლიათ ისტორიას ბოლოში ნდობის ტელეფონი და სხვა სასარგებლო ბმულები დაურთოთ.
• სუიციდისა და სუიციდისაგან გადარჩენილი ადამიანების გაშუქებისას ყურადღება გაამახვილეთ სუიციდის პრევენციაზე, ინფორმირებასა და მხარდაჭერაზე.

16 დეკემბერს, კახეთში, ახლადარჩეული პრეზიდენტის ინაუგურაცის პარალელურად, სოფელ ველისციხესთან ოპოზიციასა და სამართალდამცველებს შორის სიტყვიერი და ფიზიკური დაპირისპირება მოხდა. შეხლა-შემოხლა მას შემდეგ დაიწყო, რაც თელავისკენ მიმავალ ოპოზიციის კოლონას გზა გადაკეტილი დახვდა. მწვავე დაპირისპირება რამდენიმე საათს გაგრძელდა. ინციდენტის დროს დაშავდა რამდენიმე მოქალაქე და სამართალდამცველი, დაზიანდა მოქალაქეებისა და პოლიციის მანქანები.

ახალარჩეული პრეზიდენტის ინაუგურაცია და პარალელურად მიმდინარე საპროტესტო აქცია რუსთავი 2-ის, იმედისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის კვირის გადაცემების მთავარი თემა იყო. მაუწყებლებმა ამ თემებს არაერთი სიუჟეტი მიუძღვნეს, თუმცა, განსხვავებული აქცენტებით. პირველი არხის მასალებს გამოკვეთილი ხაზი არ გასდევდა, მაყურებელს უამბეს ინაუგურაციის დეტალებზე და ასევე, უთხრეს ისიც, რა ხდებოდა ოპოზიციის აქციაზე. თუმცა, ამ სიუჟეტში ხაზგასმით თქვეს, რომ დაპირისპირების მიზეზი შსს-ს მითითებისადმი დაუმორჩილებლობა გახდა. “იმედის” სიუჟეტებს ოპოზიციის შესახებ ერთი მთავარი ხაზი და გზავნილი ჰქონდა - არშემდგარი პროვოკაცია. “რუსთავი 2” კი ყველა მასალაში აქცენტს იმაზე აკეთებდა, რომ ამ დღეს ოპოზიციას თავისუფალი გადაადგილების უფლება შეელახა.

რუსთავი 2-ის გადაცემა “პოსტსკრიპტუმი” მთლიანად ინაუგურაციისა და ოპოზიციის პროტესტის თემას დაეთმო. საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და იმედის კვირის მთავარ გადაცემებში კი ამ თემებზე სამ-სამი სიუჟეტი გავიდა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამი მასალიდან ორი ინაუგურაციას, ერთი კი ოპოზიციის პროტესტს შეეხებოდა; “იმედმა” ორი სიუჟეტი ოპოზიციის ქმედებებზე მოამზადა, ინაუგურაციას კი ერთი სიუჟეტი მიუძღვნა.

რაოდენობების მსგავსად, იმედსა და საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მსგავსი იყო სიუჟეტების რიგითობაც. ორივე არხმა კვირის მთავარი გადაცემები ინაუგურაციის თემით გახსნა, მეორე სიუჟეტი ოპოზიციას დაუთმო, მესამე სიუჟეტად იმედმა ისევ ოპოზიციის ქმედება (მათი ჟურნალისტებისთვის ხელის შეშლა) გაუშვა, პირველმა არხმა კი კვლავ ინაუგურაციის თემა (დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში ჩატარებული ინაუგურაციები) აირჩია.

რუსთავი 2-ის მთავარ გადაცემაში პრეზიდენტის ინაუგურაციის ცერმონიალი ბოლოდან მეორე სიუჟეტად გავიდა. ამ მასალას გადაცემაში ჟურნალისტების ჩართვები (თბილისდან და თელავიდან) და სამი სიუჟეტი უსწრებდა.


საზოგადოებრივი მაუწყებლის გადაცემა “ახალი კვირის” პირველი სიუჟეტი სალომე ზურაბიშვილის ინაუგურაციის შესახებ დეტალებს დაეთმო. მასალა ძირითადად თელავში ჩატარებული ღონისძიების დეტალებსა და სალომე ზურაბიშვილის საპრეზიდენტო სიტყვას შეეხებოდა. სიუჟეტის გასვლის შემდეგ წამყვანმა იმედა დარსალიამ აღნიშნა: „ვერაფერს ვიტყვით საკმაოდ კარგი საპრეზიდენტო სიტყვა ჰქონდა.“

სიუჟეტის მეორე ნაწილში რამდენიმე წინადადებით თქვეს, რომ „წინა ინაუგურაციის მსგავსად, პროცესს ოპოზიციის აქციის გარეშე არც ამჯერად ჩაუვლია. უცვლელი დარჩა პრეტენზიები არჩევნების შედეგების აღიარებასთან დაკავშირებით, სამაგიეროდ შეიცვალა მოქმედი გმირები. თუ გიორგი მარგველაშვილის პრეზიდენტობას ლეიბორისტები აპროტესტებდნენ, სალომე ზურაბიშვილის არჩევას ამჯერად ნაციონალური მოძრაობის წევრები ეწინააღმდეგებიან.“

მეორე ამბავი დაეთმო “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” აქტივისტებისა და მხარდამჭერების პროტესტს, მათსა და სამართალდამცავებს შორის დაპირისპირებასა და ოპოზიციის ქმედებებს მთელი დღის განმავლობაში. ამბავი გაშუქდა რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციიდან ჩართვითა და სხვადასხვა სინქრონით.

აქციიდან პირდაპირ ეთერში მყოფი რეპორტიორის პარალელურად მუდმივად გადიოდა დრონით გადაღებული კადრები, რომელიც პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიებს ასახავდა. ჟურნალისტი ძირითადად დღის მანძილზე მომხდარ ფაქტებს ყვებოდა. მათ შორის საუბრობდა ველისციხესთან სამართალდამცავებსა და ენმ-ის მხარდამჭერებს შორის მომხდარ დაპირისპირებაზე. რამდენჯერმე იყო ხაზგასმული, რომ ეს დაპირისპირება დაიწყო მას შემდეგ, რაც შეკრებილი ადამიანები არ დაემორჩილნენ პოლიციის მიერ მათთვის თელავამდე ჩასასვლელი ალტერნატიული გზით გადაადგილებისკენ მოწოდებას, რომ მათ დააზიანეს შსს-ის ქონება, მათ შორის მანქანები, ისინი ცდლობდნენ ავტობუსების გადაყირავებას და რამდენიმე ადამიანი, მათ შორის სამართალდამცავი მოხვდა საავადმყოფოში.

გადაცემის მესამე სიუჟეტი კი უფრო ისტორიულ-შემეცნებითი ხასიათის იყო და შეეხებოდა 27 წლის განმავლობაში დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში ჩატარებული ინაუგურაციების დეტალების მიმოხილვას, ზვიად გამსახურდიადან მოყოლებული გიორგი მარგველაშვილის ჩათვლით.


იმედის გადაცემა “იმედის კვირა” სალომე ზურაბიშვილის ფიცის დადების ტექსტით დაიწყო, წამყვანი მხოლოდ ამის შემდეგ შევიდა ეთერში, მან ამ დღეს ისტორიული 16 დეკემბერი უწოდა.

“ნაციონალურ მოძრაობას პროვოკაცია არ გამოუვიდა, რევანშისტული ძალის დღევანდელ სანახაობაზე ელენე ცინცაძე ისაუბრებს. დაშავებულია ათამდე პოლიციელი, დაზიანებულია ძალოვანი უწყების რამდენიმე ავტომობილი..ვარლამ წიკლაური ველისციხეში იმყოფება, სადაც ნაციონალური მოძრაობის წევრები იმედის მიმართ აგრესიულები იყვნენ”, - ეს არის ამონარიდი წამყვანის ვრცელი შესავლიდან.

იმედის პირველი სიუჟეტი სალომე ზურაბიშვილის ინუგურაციის ცერემონიალს შეეხებოდა. ყურადღება გამახვილდა პრეზიდენტობის გადაბარების ცივილურ წესსა და სალომე ზურაბიშვილის სიტყვის აქცენტებზე.

მეორე სიუჟეტის შესავალში წამყვანმა თქვა, რომ “ინაუგურაციის პარალელურად, საზოგადოება მთელი დღის განმავლობაში იმასაც ადევნებდა თვალს, როგორ ცდილობდა ოპოზიციური გაერთიანება, “ნაციონალური მოძრაობის” ხელმძღვანელობით ინაუგურაციის ჩაშლას და პროვოკაციის მოწყობას”. წარადგინა გრაფიკაც, რომელზეც ნაჩვენები იყო, რომ თბილისიდან გომბორისკენ მიმავალ გზაზე ინაუგურაციაზე მიმავალი სტუმრების მანქანები მოძრაობდნენ სპეციალური საშვებით, ხოლო სხვა მოქალაქეები შეუფერხებლად გადაადგილდებოდნენ თბილისი-გურჯაანი-ყვარელი-თელავის მიმართულებით. “საპროტესტო აქციის მონაწილეებისთვის უზრუნველყოფილი იყო სპეციალური ტრანსპორტი თელავში მშვიდობის ქუჩის გავლით, აქციისთვის გამოყოფილ ადგილზე მისასვლელად” - თქვა წამყვანმა.

შემდეგ იყო ჟურნალისტის ჩართვა, რომელიც ყვებოდა რა ხდებოდა დღის განმავლობაში და სიუჟეტი, რომელიც ძირითადად აწყობილი იყო იმაზე, რომ მთელი დღის განმავლობაში ნაციონალური მოძრაობა ცდილობდა პროვოკაციის მოწყობას.

“ნაციონალური მოძრაობის” ქმედებებს ეძღვნებოდა “იმედის” მესამე სიუჟეტიც. მასალაში იმედის ჟურნალისტები ყვებოდნენ როგორ უშლიდნენ ხელს მუშაობაში ოპოზიციის მხარდამჭერები.. “დიახ არ მოვერიდები და პირდაპირ ვიტყვი, რომ ეს ძალა რომ იყოს ხელისუფლებაში, სიამოვნებით დაარბევდა ტელეკომპანია იმედს, თუმცა, ეს რა თქმა უნდა ვერ მოხდება”, - ასე დაასრულა სიუჟეტის შემდეგ თემაზე საუბარი წამყვანმა.


რუსთავი 2-ის გადაცემა “პოსტსკრიპტუმი” თბილისში, პარლამენტის წინ მიმდინარე ამბებით დაიწყო.

“დედაქალაქი, რუსთაველის გამზირი, პოლიტიკურმა ეპიცენტრმა თელავიდან ისევ თბილისში გადმოინაცვლა. ამ წუთებში პარლამენტის შენობის წინ გაერთიანებული ოპოზიციის წევრებისა და მათი მომხრეების რაოდენობა სულ უფრო იზრდება. აქციის მონაწილეები, რომლებსაც თელავამდე ჩასვლის საშუალება არ მისცეს, დედაქალაქში იკრიბებიან პროტესტის გასაგრძელებლად. პრეზიდენტის ინაუგურაცია პროტესტის, დაპირისპირების, ჩხუბის და მძიმე ბრალდებების თანხლებით” - ასეთი შესავლით გაიხსნა გადაცემა.

ვიდრე სიუჟეტები დაიწყებოდა, P.S.-მა მაყურებელს შესთავაზა ჟურნალისტების ჩართვები თბილისში მიმდინარე აქციიდან. ამის შემდეგ კი “იმედის” მსგავსად “რუსთავი 2-ის” წამყვანმაც სცადა მაყურებლისთვის გრაფიკის დახმარებით აეხსნა რა გზებით იყო შესაძლებელი თელავში მისვლა და სად და როგორ იყო გზა ჩახერგილი. იგივე თემას შეეხებოდა გადაცემის პირველი სიუჟეტი - მასალაში საუბარი იყო იმაზე, რა ხდებოდა მთელი დღის განმავლობაში თბილისი-თელავის დამაკავშირებელ გზაზე.

მეორე სიუჟეტით გადაცემამ მაყურებელს აჩვენა რა დრო დასჭირდა გიორგი ბარამიძეს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ შეთავაზებული გზით თელავში ჩასასვლელად. ამის შემდეგ სტუდიაში თელავიდან თეა ადეიშვილი ჩაერთო, რომელმაც მოყვა, როგორ ჩააღწია არასამანქანო, შემოვლითი გზით თელავამდე, თუმცა დაგვიანებით და რა დახვდა იქ.

გადაცემის მესამე სიუჟეტი ეხებოდა იმ თემას, რა ხდებოდა თელავში ინაუგურაციის მიღმა. ამ მასალაში ნაჩვენები იყო როგორ ჩააღწია თელავში ყოფილმა პრეზიდენტობის კანდიდატმა გრიგოლ ვაშაძემ და როგორ დახვდნენ მას ადგილობრივები. ასევე, როგორ დაიძაბა ვითარება მას შემდეგ, არც ინაუგურაცია დასრულდა და სტუმრები დედაქალაქში დაბრუნებას აპირებდნენ.

სალომე ზურაბიშვილის ინაუგურაციის თემას მეოთხე სიუჟეტი დაეთმო. მასალაში, სახელწოდებით - “ახდენილი ოცნება უივანიშვილოდ”, აქცენტი იმაზე გაკეთდა, რომ ცერემონია ვიწრო წრეში მოეწყო, რომ ვერც ადგილობრივები დაესწრნენ და არც მედია შეუშვეს ახლოს.

“საქართველოს მეხუთე პრეზიდენტის ინაუგურაცია გაგრძელდა იმავე ტრადიციით, რომელიც ჯერ კიდევ მეორე ტურამდე დამკვიდრდა - "ქართულ ოცნებას" პრეზიდენტი მაქსიმალურ იზოლაციაში ჰყავს. ხალხის მიერ პირდაპირი წესით არჩეული უკანასკნელი პრეზიდენტის ფიცის დადება ყველაფერი იყო სახალხო დღესასწაულის გარდა”, - ამგვარი შესავლით წარადგინა სიუჟეტი გადაცემის წამყვანმა გიორგი გაბუნიამ.

წინა სიუჟეტის მსგავსად, ინაუგურაციის თემას შეეხებოდა ბოლო, მეხუთე სიუჟეტიც. ამ მასალაში ნაჩვენები იყო რა ხდებოდა ბატონისციხის გალავანში, იქ სადაც ინაუგურაცია მიმდინარეობდა და რა ხდებოდა გალავნის გარეთ, ვინ დაესწრო ინაუგურაციის ცერემონიალს და ვინ ვერ შეძლო დასწრება იმის გამო, რომ არ მიიწვიეს.

ვებსაიტებზე: kvirispalitra.ge, palitravideo.ge, qartuliazri.ge, kvira.ge, exclusivenews.ge, euronews.ge და evpatori.ge 10-დან 12 დეკემბერამდე პერიოდში, გავრცელდა იდენტური შინაარსის მასალები ე.წ. საშიშ ინტერნეტ თამაშებზე, სენსაციური სათაურებით. სტატიები, რომლებიც თითქოსდა მშობლებისთვის სიფრთხილისკენ მოწოდებას ისახავს მიზნად, თავად არის საფრთხის შემცველი, რადგან მათში დასახელებულია თამაშის სახელწოდება, აღწერილია გზა, როგორ უნდა ჩაერთო მასში, დართული აქვს ფოტო - სქრინი თამაშიდან და ერთ-ერთ საიტზე გავრცელებულია თამაშის ვიდეოც.

გარდა ამისა, პრობლემურია ისიც, რომ მასალები დაუდასტურებელ ინფორმაციას შეიცავს - მხოლოდ ერთ რესპონდენტზე, ერთ-ერთი მცირეწლოვნის მშობელზე დაყრდნობით არის მომზადებული. მათში არ ჩანს ინფორმაციის სხვა წყაროებთან გადამოწმების მცდელობა.

სტატიები ყველგან “კვირის პალიტრაზე” დაყრდნობით მომზადაა. შინაარსი იდენტურია - მასალაში ნათქვამია, რომ მცირეწლოვნების მშობლებმა კლასის ხელმძღვანელისგან მიიღეს გამაფრთხილებელი შეტყობინება. დამრიგებელი ბავშვების აგრესიულ ქცევას ერთ-ერთ საშიშ ინტერნეტ თამაშს უკავშირებს და ამბობს, რომ თამაშის ბოლოს ბავშვები ე.წ. „ლურჯი ვეშაპის“ მსგავს დავალებებს იღებენ. შემდეგ კი, ერთ-ერთი მშობელი თავისი შვილის ისტორიას ჰყვება და სიფრთხილისკენ მოუწოდებს სხვა მშობლებს.

ავტორი არაერთხელ იმეორებს, რომ თამაში ყველასთვის მარტივად ხელმისაწვდომია. გარდა ამისა, სახელწოდების დასახელებით და ტექნიკური აღწერით, ფაქტობრივად, აუდიტორას ე.წ. “შემზარავ ინტერნეტ თამაშებში” ჩართვის ინსტრუქციას აძლევს. palitravideo.ge აუდიტორიას ვიდეო რგოლსაც სთავაზობს, რომელშიც აღნიშნული თამაშებია ნაჩვენები. “კვირის პალიტრა” კი სტატიის ბოლოს ამბობს, რომ უცხოურმა მედიამ სამი თამაში დაასახელა ბავშვებისთვის ყველაზე საშიშად, წერს სამივე თამაშის დასახელებას და აღწერს შინაარსს.

ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც სხვადასხვა პორტალზე ე.წ. საშიშ ინტერნეტ თამაშებზე ვრცელდება დაუდასტურებელი ინფორმაცია. მასალები უმეტესად დადასტურებულ ფაქტად გვაწვდის იმას, რაც დაზუსტებული არ არის. მაგალითაც, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ოფიციალურად უარყოფს საქართველოში ასეთი ტიპის თამაშების არსებობას. არც ისაა სადმე დადასტურებული, საქართველოში არასრულწოვნები არიან თუ არა ამგვარ თამაშებთან დაკავშირებული და უკავშირდება თუ არა მოზარდების უცნაური ქცევები და თვითმკვლელობები ინტერნეტს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ამბობს, რომ ისეთი მასალების მომზადების დროს, რომელიც არასრულწლოვნებს, ან სუიციდს ეხება, მედიამ განსაკუთრებული სიფრთხილე უნდა გამოიჩინიოს და უპირატესი ინტერესი ყოველთვის ბავშვის უფლებებს მიანიჭოს. “ არ მოამზადოთ ისეთი მასალა, რომელიც საზიანო იქნება მისთვის”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანეო წესებში, რომელიც ქარტიას ბავშვთა საკითხების გაშუქებაზე აქვს მომზადებული.

17 დეკემბერს, მედიასაშუალებებში გავრცელდა ინფორმაცია გაერთიანებული ოპოზიციის „ძალა ერთობაშიას“ და „ნაციონალური მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერის, დავით კირკიტაძის სახლთან სამართალდამცველების მობილიზაციის შესახებ. აღნიშნული ინფორმაცია, Megatv.ge-მ შეცდომაში შემყვანი სათაურით გამოაქვეყნა - „დავით კირკიტაძის სახლთან სამართალდამცველები და სპეცრაზმი არიან მობილიზებული - ქვეყანაში ოპოზიციის ლიდერების მასიური დაკავებები იწყება“.

Megatv.ge-მ ინფორმაცია “ინტერპრესნიუსზე” დაყრდნობით გაავრცელა. ინტერპრესნიუსის მასალაში ვინმეს დაკავების შესახებ არაფერია ნათქვამი. უკვე მომხდარ, ან დაგეგმილ დაკავებებზე არც Megatv საუბრობს. მისი ტექსტი ინტერპრესნიუსის ტექსტის იდენტურია და მასში მხოლოდ ისაა ნათქვამი, რომ დავით კირკიტაძის სახლთან მობილიზებული იყვნენ სამართალდამცველები. აღნიშნულია ისიც, რომ სამართალდამცველების მობილიზების მიზეზი უცნობია და ამ დროისთვის არავინ არის დაკავებული.

ამ თემის კომენტირებისას, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილემ ნათია მეზვრიშვილმა განაცხადა, რომ დაიწყო 16 დეკემბერს, ველისციხეში მომხდარი დაპირისპირებების ამსახველი მასალების შესწავლა, ამის გამო დაგეგმილია სხვადასხვა პირის დაბარება საგამოძიებო ორგანოში. მან თქვა, რომ “იქ სადაც სამართლებრივი საფუძველი იქნება, რა თქმა უნდა გამოყენებული იქნება იძულების ღონისძიებები”. თუმცა, ეს ინფორმაცია, რაც შეიძლებოდა გამხდარიყო სტატიის ამგვარი სათაურის საფუძველი, Megatv-ს მასალაში არ გვხვდება. ამავე დროს, სათაური მტკიცებით ფორმაშია - რაც მკითხველს დადასტურებულ ფაქტად, და ამავე დროს გაზვიადებულად (მასიური დაკავებები) აწვდის ამბავს, თითქოსდა ქვეყანაში დაკავებები იწყება, რაც ამ ეტაპზე არსად დასტურდება.

ერთ-ერთი საქმე, რომელიც სათაურის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ მიმდინარე წლის 17 ნოემბერს განიხილა. საბჭოს გადაწყვეტილებაში ნათქვამია, რომ ინფორმაციის გავრცელების თანამედროვე პირობების და ფორმების გათვალისწინებით, მით უფრო, როცა საუბარია ონლაინ ფორმით მომზადებულ და სოციალურ ქსელებში გაზიარების [share] საშუალების მქონე სტატიებზე, სტატიის სათაურს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება.

“სოციალურ ქსელებში გავრცელებული სტატიის ძირითადი დატვირთვა მოდის მის სათაურზე, განსაკუთრებით მაშინ, როცა თავად სათაური იძლევა ინფორმაციას დადასტურებული სახით. საბჭო მიიჩნევს, რომ ძირითად შემთხვევებში სტატიის სათაური ცალკე ჟურნალისტური პროდუქტად უნდა განიხილებოდეს. მკითხველს აქვს მოლოდინი და ნდობა, რომ სათაური ზუსტად გადმოსცემს სტატიაში მოყვანილ ფაქტებსა და მოსაზრებებს. ზოგ შემთხვევაში შეიძლება არც ჩათვალოს საჭიროდ ტექსტის სრულად გაცნობა იმ დაშვებით, რომ სტატიის ძირითადი მიგნება მან უკვე წაიკითხა სათაურში”, - ნათქვამია გადაწყვეტილებაში.