მმართველი პარტიის, “ქართული ოცნების” მრჩეველი საზოგადოებასთან ურთიერთობის საკითხებში ლაშა ნაცვლიშვილი, რომელიც ამავდროულად, ტელეკომპანია POSTV-ს ყოფილი თანამფლობელი და აღმასრულებელი დირექტორია, წერს,  რომ ისევ POSTV-ს ხელმძღვანელად ბრუნდება.

ნაცვლიშვილი ღიად ამბობს, რომ "ტელევიზია, რომელიც მოხულიგნო ინტერნეტ პლატფორმიდან დაიბადა", მთავარ მიზნად ისახავს "მეტი შეუპოვრობით დაიცვას 2012 წლის ოქტომბრის მონაპოვარი.

"დიდი პატივით, გეგმებითა და პასუხისმგებლობით ვბრუნდები "პოსტივის" ხელმძღვანელად. დარწმუნებული ვარ, რომ ტელივიზია, რომელიც მოხულიგნო ინტერნეტპლატფორმიდან დაიბადა და რომელმაც სულ რაღაც ერთ წელიწადში, იქ მომუშავე უნიჭიერესი ადამიანების შრომისა და სიმტკიცის წყალობით, ოთხჯერ გაზარდა საკუთარი რეიტინგი და გავლენა, უკეთესი ხარისხითა და მეტი შეუპოვრობით დაიცავს 2012 წლის პირველი ოქტომბრის მონაპოვარს!", - წერს ნაცვლიშვილი. 




"ტელეარხი POSTV პროსახელისუფლებოა და, შეიძლება ითქვას, რომ მმართველი პარტიის პროპაგანდის იარაღია. მის ეთერში ფაქტობრივად არ გადის კრიტიკული რეპორტაჟები ხელისუფლებისა და მმართველი პარტიის „ქართული ოცნების“ მისამართით. არხი მუდმივად დადებითად წარმოაჩენს „ქართულ ოცნებას“ და, ასევე, მუდმივად ცდილობს ოპოზიციის დისკრედიტაციას", - ასეა შეფასებული POSTV 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების მედიამონიტორინგის საბოლოო ანგარიშში. 

POSTV 2017 წელს დაფუძნდა და იგი დაფუძნების დღიდან ღიად მუშაობდა ყოფილი ხელისუფლების, კერძოდ, მიხეილ სააკაშვილის წინააღმდეგ, მის ანტიპიარზე. ბოლო პერიოდში კი მისი აქტიური სამიზნეა ოპოზიციურად განწყობილი მედიასაშუალებები: კერძოდ, POSTV-ის გუნდი აქტიურად აკრიტიკებს იმ ტელევიზიებს (ადრე, სამიზნე იყო “რუსთავი 2”, ხოლო სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების გამო ამ ტელევიზიაში განხორციელებული ცვლილებების შემდეგ, ძირითადი სამიზნეა მთავარი არხი, ფორმულა და ტვ პირველი), რომლებიც აკრიტიკებენ ბიძინა ივანიშვილსა და “ქართულ ოცნებას”.

საქართველოს პროკურატურის ინფორმაციით, „მთავარი არხის“ ჟურნალისტის, გიორგი გაბუნიას საქმეზე დაკავებულ პირს 4-წლიანი პატიმრობა შეეფარდა.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ  ბრალდებული დამნაშავედ ცნო ყალბი პასპორტის გამოყენებით უკანონოდ საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის გადაკვეთის, ყალბი დოკუმენტების გამოყენების, ადევნების და პირადი ინფორმაციის უკანონოდ მოპოვების ფაქტებზე.

უწყების ინფორმაციით, სასამართლო პროცესზე გამოკვლეული მტკიცებულებებით დადასტურდა, რომ რუსეთის ფედერაციის მოქალაქემ ვასამბეგ ბოკოვის სახელზე გაცემული ყალბი პასპორტის გამოყენებით 2016 წლის 2 ოქტომბრიდან 2020 წლის 11 მარტამდე პერიოდში უკანონოდ გადმოკვეთა საქართველოს სახელმწიფო საზღვარი და საქართველოში ყალბ დოკუმენტებს იყენებდა.

"ასევე დადგინდა, რომ 2020 წლის 11 თებერვლიდან 2020 წლის 13 ივნისამდე პერიოდში იგი სისტემატურად ახორციელებდა „მთავარი არხის“ ჟურნალისტის გიორგი გაბუნიას უკანონო თვალთვალს და მის შესახებ პირადი ინფორმაციის მოპოვებას", - ნათქვამია პროკურატურის განცხადებაში.

 შეგახსენებთ, 15 ივნისს ტელეკომპანია "ფორმულამ" და "მთავარი არხის" დირეექტორმა ნიკა გვარამიამ გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ 12 ივნისს, სპეცოოპერაციისას დაკავებული რუსეთის მოქალაქე გიორგი გაბუნიას ლიკვიდაციას გეგმავდა. გვარამიამ თქვა, რომ მათი ინფორმაციით, გაბუნიას ლიკვიდაცია რამზან კადიროვის დავალებით იგეგმებოდა.

მედიაჰოლდინგ "კვირას" გადამღებ ჯგუფზე თავდასხმისა და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლის ბრალდებით ორი პირი დააკავეს. 

შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, გამოძიებით დადგინდა, რომ ბრალდებულებმა მიმდინარე წლის 15 თებერვალს, ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ შუქრუთში, შპს „მედიაჰოლდინგი კვირას“ ქუთაისის ბიუროს ჟურნალისტსა და ოპერატორს პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ შეუშალეს ხელი, სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს და მიიმალნენ.

უწყებისვე ცნობით, პოლიციამ ორი პირი მომხდარიდან რამდენიმე საათში ბრალდებულების სახით დააკავა. დანაშაული 2 წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

შსს-ს ინფორმაციით, ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში ძალადობის მუქარით, უკანონოდ ხელის შეშლის ფაქტზე გამოძიება საქართველოს სსკ-ის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილით მიმდინარეობს.

შეგახსენებთ, მედიაჰოლდინგ "კვირას" გადამღებ ჯგუფს, ჭიათურის მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთ სოფელში, არაფხიზელ მდგომარეობაში მყოფი პირები დაესხნენ თავს და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელი შეუშალეს. გამოცემის ინფორმაციით, თავდასხმა მაშინ მოხდა, როდესაც გადამღები ჯგუფი სამსახურეობრივ მოვალეობას ასრულებდა.

მედიაჰოლდინგ "კვირას" გადამღებ ჯგუფს, ჭიათურის მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთ სოფელში, არაფხიზელ მდგომარეობაში მყოფი პირები დაესხნენ თავს და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელი შეუშალეს. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში აცხადებენ, რომ სამართალდამცავმა უწყებებმა მომხდარი დროულად უნდა გამოიძიონ.

გამოცემის ინფორმაციით, თავდასხმა მაშინ მოხდა, როდესაც გადამღები ჯგუფი სამსახურეობრივ მოვალეობას ასრულებდა.

„ჩამოვედით ჭიათურაში და სიუჟეტისთვის მასალების მოგროვება დავიწყეთ. გამოკითხვები გავაკეთეთ, ხალხი ჩავწერეთ და ერთ-ერთ რესპონდენტთან რომ მივდიოდით, რომელთანაც წინასწარ ვიყავით შეთანხმებულები ჩაწერაზე, უკან უცხო მანქანა აგვედევნა. მომენტალურად უმატებდნენ სიჩქარეს და იმიტაციას აკეთებდნენ, თითქოს გვეჯახებოდნენ. დანიშნულების ადგილას რომ მივედით, ეს უცხო პირები უცებ გადმოცვივდნენ მანქანიდან და ჩვენი მისამართით გინება დაიწყეს. ვცდილობდით ჩვენი საქმე შეგვესრულებინა, თუმცა ხელს გვიშლიდნენ მიზანმიმართულად და როდესაც ჩემმა ოპერატორმა სანდრომ კამერა ჩართო, მას თავს დაესხნენ და ფიზიკურად გაუსწორდნენ. ნასვამები იყვნენ და საკმაოდ აგრესიულები”, - ვკითხულობთ გამოცემის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში, რომელსაც თან ერთვის ინციდენტის ამსახველი ვიდეომასალა. ვიდეოში ისმის თავდამსხმელის გინებაც.

„კვირაში“ აცხადებენ, რომ მომხდართან დაკავშირებით მათ უკვე მიმართეს პოლიციას და გადამღები ჯგუფი გამოკითხვაზე იმყოფება.

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში "მედიაჩეკერს" განუცხადეს, რომ ჭიათურაში, მედიაზე თავდასხმის ფაქტზე ძიება სისხლის სამართლის 154-ე, ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლის მუხლით დაიწყო და "საქმეზე მიმდინარეობს ძიება ინტენსიურ რეჟიმში". 

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში აცხადებენ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია შესაბამისმა უწყებამ მომხდარი სწრაფად და ეფექტურად გამოიძიოს, "რათა ჟურნალისტებს მიეცეთ საშუალება უსაფრთხო სამუშაო პირობებში განაგრძონ საქმიანობა".

შეგახსენებთ, ბოლო პერიოდში საგანგაშოდ გახშირდა მედიაზე თავდასხმა და მათ მუშობაში ხელშეშლა რიგითი მოქალაქეების მხრიდან. ამავდროულად, ასეთი ფაქტების გამოძიებას ხშირად არად 154-ე, ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლის, არამედ სრულიად სხვა მუხლებით იწყებენ, ეს კი მედიასამართლის იურისტებს მავნე პრაქტიკად მიაჩნიათ.

მაგალითად, 2020 წლის 31 ოქტომბერს ასევე არაფხიზელ მდგომარეობაში პირი თავს დაესხა ონლაინ გამოცემა "პუბლიკას" ჟურნალისტს, რომელიც გლდანის 79-ე საარჩევნო უბანზე ინიციდენტს იღებდა. მას ტელეფონი დაუმტვრიეს. ჟურნალისტზე თავდასხმის ფაქტზე შინაგან საქმეთა სამინიტრომ გამოძიება თავდაპირველად მხოლოდ ერთი მუხლით - სისხლის სამართლის კოდექსის 187-ე მუხლის პირველი ნაწილით დაიწყო, რაც ნივთის დაზიანებას ან განადგურებას გულისხმობს, რასაც მედიასამართლის იურისტების კრიტიკა მოჰყვა. მოგვიანებით  საქმეს კიდევ ერთი - 154-ე მუხლი დაემატა, ამ დროისათვის საქმეზე ერთი პირია დაკავებული.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის არქივში არაერთი განცხადება იძებნება ჟურნალისტებზე თავდასხმის დროული, ეფექტური და შესაბამისი მუხლით გამოძიების აუცილებლობის შესახებ. ქარტიაში აცხადებენ, რომ ამგვარი ფაქტები რეაგირების გარეშე დატოვება ჟურნალისტებზე თავდასხმის მანკიერ პრაქტიკას ახალისებს.

დღეიდან, 15 თებერვლიდან ფორმულა NEWS-ის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებას ელისო ჯარიაშვილი და ვახო სანაია წაიყვანენ. ვახო სანაიამ ამ პოზიციაზე ლევან ლომინაძე ჩაანაცვლა, რომელიც დღეიდან დირექტორის მოადგილის პოსტს შეითავსებს.

“მე ტელეკომპანია “ფორმულაში” საქმიანობას სხვა სტატუსით განვაგრძობ. ელისოსთან ერთად კი მაყურებლების ინფორმირებულობის ტვირთს და პატივს ვახო სანაიას გადავცემ”, - ამ სიტყვებით დაემშვიდობა 12 თებერვალს მაყურებელს ლევან ლომინაძე.

“დღევანდელი დღის შემდეგ მისი ფუნქციები იზრდება და ის, რასაც ჩვენ ვეტყვით მაყურებელს, იმის მიღმა, ლევანი გააკეთებს ძალიან ბევრ საქმეს და ხელს შეუწყობს იმას, რომ ჩვენ ეს მოვახერხოთ კარგად”, - თქვა ვახო სანაიამ.

“ფორმულას” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნანა ცინცაძე “მედიაჩეკერთან” ამბობს, რომ საინფორმაციო სამსახურის გუნდში, გარდა ტელეწამყვანის ცვლილებებისა, სხვა სიახლეები არ იგეგმება, ლევან ლომინაძე კი “უფრო საპასუხისმგებლო პოზიციაზე გადადის და დირექტორის მოადგილე იქნება ტექნიკურ დარგში”.

“ფორმულა NEWS” ყოველ სამუშაო დღეს, 20:00 საათზე გადის ეთერში. გარდა საინფორმაციო გამოშვებისა, ვახო სანაია მაუწყებელში პოლიტიკური ტოქშოუ “პოლიტმეტრის” წამყვანია ნინო ჟიჟილაშვილთან ერთად. “პოლიტმეტრი” მანამდე “TV პირველში” გადიოდა, თუმცა, 12 ივნისს ვახო სანაიამ და ნინო ჟიჟილაშვილმა მაუწყებელი დატოვეს და ივლისიდან გადაცემა “ფორმულას” ეთერში გადის.

ჟურნალისტებზე [წამყვანებზე] თავდასხმა პოლიტიკოსების მხრიდან კრიტიკული და არასასურველი კითხვების პასუხად, ბოლო პერიოდში, ერთგვარ, მავნე პრაქტიკად იქცა. ამას თან სდევს ჟურნალისტების ვინმესთან აფილაციაში დადანაშაულებაც.

ასეთი პრაქტიკის ბოლო თვალსაჩინო მაგალითი 5 თებერვალს, “რუსთვი 2-ის” ეთერში ვიხილეთ, გადაცემა “ღამის კურიერში” “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” თავმჯდომარის ნიკა მელიას სტუმრობისას.

“ქართული ოცნების” პროპაგანდაში ზიხართ; მოწყვეტილი ხართ რეალობას; თქვენს არაადეკვატურობაზე მეშლება ნერვები; მოგიწოდებთ გამოფხიზლებისკენ; თქვენ ხართ ძალიან მიკერძოებული”, - მსგავსი ტექსტებით მიმართავდა ნიკა მელია ტოქშოუს წამყვანს, ირაკლი იმნაიშვილს, როდესაც ამ უკანასკნელმა სტუმარს მისი პარტიის ხელისუფლებაში ყოფნის დროს ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მძიმე ვითარება შეახსენა და საკითხზე საერთაშორისო ორგანიზაცია “Amnesty International-ის” კრიტიკული დასკვნა დაიმოწმა.

დასმული შეკითხვით უკმაყოფილო სტუმარმა წამყვანს პირდაპირ უთხრა, რომ როდესაც “ცხვირწინ [ამდენი] დანაშაულები გვაქვს” 2021 წელს “2005 წლის საქმეებზე” საუბარი სწორი არ არის და გასული წლების ვითარების ახლა განხილვა “არარელევანტურია”. მანვე წამყვანს მოუწოდა, რომ იგი “ოლიგარქს უნდა გმობდეს” და 2012 წელს ხელისუფლების მშვიდობიანად ცვლილება უნდა უხაროდეს, პარალელურად კი - ქვეყნის სათავეში “არამზადების” მოსვლაზე “გული უნდა სწყდებოდეს”.

“არ გამოგივათ ქართული ოცნების საქმის კეთება... თქვენ, ახლა, პირმოცინარი აკეთებთ ქართული ოცნების საქმეს, მაგრამ ამის შესაძლებლობას არ მოგცემთ... პირადად თქვენ დგახართ ბიძინა ივანიშვლის გვერდით... თქვენ, როგორც საუბრობთ, პირდაპირ გეუბნებით, რომ არაფერი გეტყობათ იმ მოქალაქის, რომელიც გულშეწუხებულია არსებულ ყოფაზე”, - უთხრა მან წამყვანს. სტუმარმა წამყვანს გადაცემაში დასმული აქცენტები არაერთგზის დაუწუნა, წარსულზე დიდი დოზით ყურადღების გამახვილებისთვისაც არაერთხელ გააკრიტიკა და უთხრა, რომ “მაღალი ხელფასი ყველაფრის კადრების უფლებასა და შესაძლებლობას” არ უნდა აძლევდეს, რადგანაც ეს “უხერხულია”.

სტუმარი არც წამყვანის პირად სივრცეში შეჭრას მოერიდა და უთხრა - “თქვენ ასე ვერ იჭიკჭიკებდით, რომ არ გქონდეთ მაღალი ხელფასი, რომ არ გქონდეთ სოციალური გარანტიები, რომ არ გქონდეთ თავი ქუდში და რომ არ გეშინოდეთ საკუთარი ოჯახისა და [საკუთარი] თავის მატერიალური კეთილდღეობის”.

“ნაციონალური მოძრაობის” თავმჯდომარე არაკორექტულ შეფასებებში კიდევ უფრო შორს წავიდა და გადაცემის წამყვანს “დავარცხნილ-დაქარგული” შალვა რამიშვილი უწოდა და იქვე დაამატა, რომ ქართული ოცნების თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძე “უფრო დასაფასებელია” ვიდრე იგი.

შეკითხვებით გაღიზიანებულმა სტუმარმა წამყვანის “ანტისახელმწიფოებრივ” ქმედებებზეც მიუთითა, მას მოქალაქეობრივი ვალდებულების მეტად გამოჩენისკენ მოუწოდა, იქვე დაამატა, რომ იგი “უნამუსობისთვის თვალებში ჩასახედად” მზად არ იყო და ინტერვიუს შეწყვეტა მოითხოვა.

5 თებერვლის შემთხვევა არ არის პირველი, როდესაც ჟურნალისტს/წამყვანს, რესპონდენტი ამგვარად ესხმის თავს. “მედიაჩეკერის” არქივი ასეთ არაერთ შემთხვევას ინახავს.

• ამავე თემაზე: პოლიტიკოსების თავდასხმა მედიაზე

ყველა ასეთ შემთხვევაში, ჟურნალისტები და მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციები, ხაზგასმით ამბობენ, რომ მსგავსი დამოკიდებულება საშიშია და ეს პრაქტიკა ქვეყანაში სიტყვისა და გამოხატვის კუთხით არსებულ მდგომარეობას მკვეთრად აუარესებს.

პირველი სტატიები/რეპორტაჟები კოვიდის შესახებ მოამზადეს, როგორც ამბავი სადღაც, სამყაროს მეორე ნაწილში გაჩენილი ვირუსის შესახებ, რომელიც რასიზმს აღვივებდა. რესპონდენტების მონათხრობი ჰგავდა ფილმის კადრებს, ალბათ ღიმილის მომგვრელსაც და არც კი დაუშვიათ, რომ მალე ეს ყველაფერი მათ გარშემოც დაიწყებოდა… მას მერე ერთი წელი გავიდა... შიშით, შფოთვით, სასოწარკვეთით, ახლობლების მონატრებითა და მოლოდინით - როდის დაწერენ ბოლო ამბავს ვირუსზე, რომელიც დამარცხდა.

"პანდემია ჩემთვის აღმოჩნდა ფობია" - გვეუბნება ნინო თარხნიშვილი, "რადიო თავისუფლების" ჟურნალისტი, რომელიც ვირუსის პირველი შემთხვევის დაფიქსირებიდან დღემდე სისტემატურად წერს კოვიდთან დაკავშირებულ ამბებს.

"ის ქცევები, რაც ჩამომიყალიბდა პანდემიის დასაწყისში - თუნდაც, მაგალითად, ნივთების წმენდა და პროდუქტების დასპირტვა (მიუხედავად იმისა, რომ მას შემდეგ ძალიან ბევრი სტატიაც დავწერე, რომ ზედაპირებიდან ვირუსი არ გადადის ისე, როგორც თავიდან ეგონათ) - ეს ჩვევა, მე რაღაცნაირად ვერ შევიცვალე".


ჟურნალისტებისთვის, რომლებიც ჯანდაცვის საკითხებს აშუქებენ, პანდემია ბევრი კუთხით აღმოჩნდა გამოწვევა. გაიზარდა მათი შრომის უსაფრთხოებისა და ფსიქოლოგიური კეთილდღეობის რისკები, დატვირთვა, დამძიმდა ემოციური ფონი.

"გარდა იმისა, რომ უნდა იმუშაო და ახალ რეალობას მოერგო, ყველა ეს სტრესი, ყველა ინფორმაცია, ყველა უბედურება ჟურნალისტებამდე მოდის, მერე შენ ამას ფილტრავ და მკითხველს აწვდი. ჯერ ჩვეულებრივი, რიგითი მკითხველისთვისაც სტრესული და დამღლელია მუდმივად ნეგატიური ინფორმაციის მიღება პანდემიაზე, რომ ამდენი ათასი ადამიანი კვდება, რომ ადამიანები ტანჯვით იღუპებიან და ამ დროს ჟურნალისტებისთვის, რომლებასც ათჯერ მეტი ინფორმაციის და უბედურების მიღება უწევთ, კიდევ უფრო რთულია. რა თქმა უნდა, ეს მოქმედებს ფსიქიკაზე, არ არის ადვილი ამ ინფორმაციის გაფილტვრა და გინდა არ გინდა, ეს გონებაში რჩება", - გვეუბნება თაზო კუპრეიშვილი, ონლაინ გამოცემა “ნეტგაზეთის” რედაქტორი.



მისი შფოთვის დონე იმდენად მაღალი იყო, რომ დასახმარებლად სპეციალისტსაც მიმართა:

"მე პირადად შფოთვებიც მქონდა ღამღამობით ამ ინფორმაციული ნაკადით გამოწვეული, იმიტომ, რომ სულ ცუდზე ვფიქრობდი. გარდა პროფესიული კუთხით, ადამიანურადაც ძალიან დიდი გავლენა მოახდინა ამ ჩაკეტვამ. ერთ ექიმს ველაპარაკე და პირველი რჩევა იყო - მაქსიმალურად მოერიდე ნეგატიურ ინფორმაციას კორონავირუსზე, გათიშე ფეისბუქი, ტელევიზორი და ამით ეშველება შენს შფოთვებსო. ძალიან გამეცინა, შეიძლება რიგითმა მკითხველმა ეს გააკეთოს, ინფორმაციაზე უარი თქვას, მაგრამ როდესაც პროფესიით ჟურნალისტი ხარ, ამას როგორ გინდა თავი აარიდო, არ ვიცი".

დაღლის, შფოთვისა და "გადაწვის" განცდაზე საუბრობს ყველა, ვინც ბოლო ერთი წელია კოვიდის საკითხებს აშუქებს. ჟურნალისტების მძიმე ემოციურ ფონსა და დემოტივირებულობაზე საუბრობენ ქართველი გამომცემლებიც. სპეციალისტის დახმარებაზე კი ძალიან ცოტამ თუ იფიქრა.

"ტრენინგებიც კი გვაქვს გავლილი, როგორ უნდა გავუმკლავდეთ ჩვენი საქმიანობიდან გამოწვეულ სტრესს. ძირითადად, საუბარი იყო იმაზე, რომ უნდა მიმართო სპეციალისტს. თუმცა, სიმართლე რომ გითხრათ, არც კი მომსვლია აზრად. არამარტო ჟურნალისტურ წრეში, ზოგადად, საქართველოში იმის კულტურა არ არის, რომ სტრესის დროს სპეციალისტს მიმართო. ასე რომ, საკუთარ თავს ვეხმარებოდი", - ამბობს ზურა ვარდიაშვილი, ონლაინ გამოცემა "პუბლიკას" რედაქტორი.

"მთავარი არხის" ტელეწამყვანი ეკა კვესიტაძე, რომელიც პანდემიის დაწყებიდან დღემდე სულ ამზადებს გადაცემებს ვირუსზე, ამბობს, რომ მას ადამიანებთან ურთიერთობა დააკლდა: "მიგრძვნია, რომ ზღვარზე ვარ, ცუდად ვარ, გარეთ გასვლა და ადამიანებთან კონტაქტი მინდა… ყველასთვის ძალიან მძიმეა და მერე ეს ფსიქიკაზე როგორ აისახება, ჯერ კიდევ არ ვიცით".

თაზო კუპრეიშვილის მსგავსად, მას სპეციალისტისთვის არ მიუმართავს, ეცადა გამოსავალი სხვა გზით ეპოვა: "ბავშვებთან მეტ დროს ვატარებ, მეტს ვკითხულობ. ვცდილობ, რომ სახლში გატარებული დრო უფრო სასიამოვნო და ეფექტური იყოს. მეხმარება ისიც, რომ ძალიან ვარ ჩაბმული საქმეში, მუდმივად დატვირთული გრაფიკი მაქვს. ჯერჯერობით ვუძლებ. რაღაცნაირად გადავიტანე მუშაობით და კითხვით".

ინტერნეტში რეკლამისთვის პოლიტიკური პარტიები უმეტესად არა ონლაინ მედიას, არამედ ფეისბუკს მიმართავენ. ამას ადასტურებს საარჩევნო სუბიექტების მიერ სახელმწიფო აუდიტის სამსახურში წარდგენილი დოკუმენტები.

“ქართული ოცნების” ფინანსური ანგარიშგების მიხედვით, რომელიც 2020 წლის 1 სექტემბრიდან 3 დეკემბრის ჩათვლით პერიოდის მონაცემებს მოიცავს და ასახულია კონტრაქტები, რომლებიც ივლისიდან არის გაფორმებული, ინტერნეტ რეკლამაში მმართველმა პარტიამ, ჯამში, 689,825 ლარი დახარჯა.

ინტერნეტ რეკლამისთვის გამოყოფილი თანხის 44%, 300 ათას ლარზე მეტი, “ქართულმა ოცნებამ” ფეისბუკისთვის გამოიყენა. დარჩენილი თანხით კი სარეკლამო მომსახურება 39 ონლაინ მედიასაშუალებაში შეისყიდა.

აუდიტის სამსახურში წარდგენული დოკუმენტების მიხედვით, ონლაინ მედიაში რეკლამისთვის დახარჯული თანხის 30%-ზე მეტი “ქართულმა ოცნებამ” ერთ მედია ჰოლდინგში გამოიყენა: ვებგვერდებზე - www.ipn.ge, www.palitravideo.ge, www.allnews.ge, www.bpn.ge, www.intermedia.ge, www.ambebi.ge, www.shin.ge - მმართველმა პარტიამ 121 ათას ლარამდე ღირებულების სარეკლამო მომსახურება შეისყიდა.

10 კომპანიაზე ნაწილდება “ქართული ოცნების” მიერ ონლაინ მედიაში საარჩევნო რეკლამისთვის დახარჯული თანხის 65%. კომპანია “აირეგიონთან”, რომელიც აერთიანებს ვებგვერდებს - www.ipress.ge, www.ibusiness.ge, www.iregions.ge, www.imtarvroba.ge - მმართველმა პარტიამ 31 ათასი ლარის ღირებულების სარეკლამო კონტრაქტი გააფორმა; “პირველთან” (www.pia.ge, www.dijest.pia.ge) - 16,668 ლარის ღირებულების; “კვირა+”-თან (www.kvira.ge, www.region.kvira.ge) - 14,018 ლარის ღირებულების კონტრაქტი. ათეულში შედიან “რეპორტიორი” (www.reportiori.ge, www.qartuliazri.ge), www.primetime.ge, www.accentnews.ge და 2 რეგიონული ონლაინ მედიაორგანიზაცია - www.newpress.ge (იმერეთი) და www.speqtri.ge (კახეთი).

იმ მედიაორგანიზაციების სრული ჩამონათვალი, რომლებთანაც საარჩევნო პერიოდში ინტერნეტრეკლამის მომსახურება შეიძინა “ქართულმა ოცნებამ” შეგიძლიათ იხილოთ ცხრილში, რომელიც აუდიტის სამსახურში წარდგენილი ფინანსური ანგარიშგების მიხედვითაა შედგენილი და მოიცავს 2020 წლის 1 სექტემბრიდან 3 დეკემბრის ჩათვლით პერიოდს:

---

ცხრილი#1: ონლაინ მედიასაშუალებები, სადაც "ქართულმა ოცნებამ" საარჩევნო რეკლამა განათავსა: 

რაც შეეხება ოპოზიციურ პარტიებს, “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” მიერ აუდიტის სამსახურში წარდგენილი დოკუმენტებით ირკვევა, რომ ინტერნეტრეკლამაში მათ ჯამში 336,381 ლარი დახარჯეს.

საერთო თანხის მხოლოდ 5,5% გამოიყენა ყოფილმა სახელისუფლებო პარტიამ ონლაინ მედიაში და ამ თანხით მხოლოდ 8 მედიასაშუალებაში განათავსა რეკლამა და ყველა მათგანი რეგიონული კომპანიაა.

---

ცხრილი #2: ონლაინ მედიასაშუალებები, სადაც ენმ-მ საარჩევნო რეკლამა განათავსა (წყარო: აუდიტის სამსახური):

320 ათას ლარამდე ღირებულების სარეკლამო შესყიდვა განახორციელა “ნაციონალურმა მოძრაობამ” ფეისბუკისგან, ანუ ყოფილმა მმართველმა პარტიამ ინტერნეტრეკლამის ბიუჯეტის 94.5% ფეისბუკში მიმართა.

კიდევ ერთმა ოპოზიციურმა პარტიამ “ევროპულმა საქართველომ” ინტერნეტრეკლამაში 672,911 ლარი დახარჯა. ამ თანხის 90%-ზე, ანუ 600 ათას ლარზე მეტი აღნიშნულმა პარტიამ “ფეისბუკში” რეკლამისთვის დახარჯა.

ინტერნეტრეკლამის ბიუჯეტიდან 50 ათასი ლარი “ევროპულმა საქართველომ” შპს “დიჯიტალ ინტერ მედიას” გადაუხადა (ამ კომპანიის დამფუძნებლებს შორის არიან: თეიმურაზ უგულავა, კობა დავარაშვილი, არჩილ კახიძე, ირაკლი ასანიშვილი, ზურაბ გუმბარიძე, ირაკლი ბურძგლა და დევი გვახარია).

ინტერნეტრეკლამაში დახარჯული თანხის მხოლოდ 2%-ით შეიძინა “ევროპულმა საქართველომ” სარეკლამო მომსახურება შემდეგი ონლაინ მედიასაშუალებებიდან:

---

ცხრილი #3: ონლაინ მედიასაშუალებები, სადაც “ევროპულმა საქართველომ” საარჩევნო რეკლამა განათავსა (წყარო: აუდიტის სამსახური):

 

აუდიტის სამსახურში წარდგენილი დოკუმენტების მიხედვით, ალეკო ელისაშვილის პარტია “მოქალაქეებმა” ინტერნეტრეკლამაში 34,446 ლარი დახარჯა და ეს თანხა თითქმის სრულად ფეისბუკში რეკლამისთვის გამოიყენა.

 

---

ცხრილი #4: კომპანიები, სადაც “მოქალაქეებმა” ინტერნეტ რეკლამა განათავსა (წყარო: აუდიტის სამსახური):

ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის მიხედვით, გასული წლის აგვისტოდან (როცა ბიბლიოეთეკაში ჩაირთო საქართველოს მონაცემები) დღემდე საქართველოდან 1,097,848 აშშ დოლარის ღირებულის პოლიტიკური რეკლამა განთავსდა ფეისბუკში

საჯარო უწყებების მიერ ინფორმაციის გაცემა რომ ხშირად ჭიანურდება და კანონით დადგენილ ვადებს ცდება, ეს ახალი არ არის და მედიისთვის ჩვეულ ამბად იქცა. თუმცა, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, კორონავირუსის პანდემიის დაწყებიდან დღემდე, ჟურნალისტებისთვის საჯარო ინფორმაციის მოპოვება კიდევ უფრო რთულ გამოწვევად იქცა.

მედიასაშუალებების წარმომადგენლების თქმით, ხშირად მიწოდებული მონაცემები არასრულია ან საერთოდ არ პასუხობს მათ კითხვებს, ზოგჯერ კი, თვეობით ლოდინის მიუხედავად, საერთოდ ვერ იღებენ გამოთხოვილ ინფორმაციას. ჟურნალისტები ამბობენ, რომ ხელი ეშლებათ სრულყოფილი მასალების მომზადებაში და საჯარო უწყებების მხრიდან ასეთი დამოკიდებულება აფერხებს და ამძიმებს მათ სამუშაო პროცესს.

რას ითხოვენ მედიები და რას პასუხობენ საჯარო უწყებებიდან

“ეს არის საზოგადოებრივად მნიშვნელოვანი ინფორმაციები, ეს არ არის მხოლოდ მედიისთვის მუშაობაში ხელშეშლა და მხოლოდ კანონის უზრუნველყოფა, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი საჭიროებების უგულვებელყოფა”, - ამბობს ეთერ თურაძე, ონლაინ გამოცემა “ბათუმელების” რედაქტორი, და ბოლო შემთხვევას იხსენებს, როდესაც არაერთი მცდელობის მიუხედავად, მათთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მაინც ვერ მიიღეს.

“ბათუმელები” ჯანდაცვის სამინისტროს “სამედიცინო და ფარმაცევტული საქმიანობის რეგულირების სააგენტოდან” ითხოვდა ინფორმაციას სახელმწოფო პროგრამით განსაზღვრული მედიკამენტების შესახებ, რომლებიც ამჟამად დეფიციტშია და პაციენტები ვერც პროგრამით იღებენ და ვერც ყიდულობენ.

ეთერ თურაძე. ფოტო: © თამარ ჭანიძე

“ჩვენ მოგვმართა ადამიანმა, რომლის ოჯახის წევრსაც აქვს პარკინსონის დაავადება და რეგულარულად სჭირდება მედიკამენტი, თუ ამ მედიკამენტს ვერ მიიღებს, დაიღუპება. სხვებიც გამოგვეხმაურნენ მსგავსი პრობლემით. ამიტომ გადავწყვიტეთ მიგვემართა ჯანდაცვის სამინისტროსთვის. ეს ადამიანები წამალს ვერც ყიდულობენ და ვერც პროგრამულად იღებენ. ამ ფონზე, ვეკითხებით სამინისტროს, რატომ, რა მიზეზით არ არის ეს წამლები და როდის შემოვა ეს მედიკამენტები.

სანამ საჯაროდ არ დავუწერეთ ფეისბუქზე, რომ იქნებ გამოგვიგზავნოთ პასუხი, იქამდე არ გვიპასუხეს. ბოლოს, გამოგვიგზავნეს სრულიად გაუგებარი წერილი, ინფორმაცია, რომელიც ჩვენს კითხვებზე პასუხს არ შეიცავს. ეს არის უპასუხისმგებლობა, ჩემი აზრით”, - ამბობს ეთერ თურაძე.

ჯანდაცვის სამინისტროდან გამოთხოვილ ინფორმაციას მესამე თვეა უშედეგოდ ელოდება “რადიო თავისუფლების” ჟურნალისტი ნინო თარხნიშვილი. ამბობს, რომ ბოლო პერიოდში, ძირითადად, კორონავირუსის თემაზე უწევს მუშაობა და ჯანდაცვის სამინისტროსთან და დაავადებათა კონტროლის ცენტრთან ხშირად აწყდება მსგავს პრობლემას:

“ჯანდაცვის სამინისტროდან ვითხოვდი ინფორმაციას, წერილი მივიწერე, გავიდა ყველანაირი ვადა, 10 დღე, ერთი თვე და სამი თვეც გავიდა იმის შემდეგ და დღემდე არ მიგვიღია პასუხი. გვაინტერესებდა, რა უჯდება სახელმწიფოს ერთი პაციენტის მკურნალობა და ჩაშლილი გვქონდა სხვა კითხვებიც”.

ჯანდაცვის სამინისტროდან ინფორმაციის მიღების პრობლემაზე ყველა მედიასაშუალება ჩივის. თუმცა, ჟურნალისტები ამბობენ, რომ ინფორმაცია ყველა სხვა საჯარო უწყებიდანაც რთულად ხელმისაწვდომია.

“აუღებელი ციხესიმაგრეა ჯანდაცვის სამინისტრო. თუმცა, ეს არის სისტემური პრობლემა და აქ არ არის ლაპარაკი მხოლოდ რომელიმე ერთ უწყებაზე, ყველაფერს აკეთებენ იმისათვის, რომ ინფორმაცია არ მოგვცენ”, - ამბობს ნოდარ მელაძე, “TV პირველის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი.

მაგალითად, შინაგან საქმეთა სამინისტროდან ორი თვის წინ გამოთხოვილ ინფორმაციას დღემდე ელოდებიან მარნეულის სათემო რადიოში. კამილა მამედოვა, რადიოს დამფუძნებელი და დირექტორი, ამბობს, რომ უწყებას დეკემბერში მიმართეს, თუმცა არანაირი პასუხი არ მიუღიათ. მისივე თქმით, ზოგჯერ პასუხს საერთოდ ვერ იღებენ, ზოგჯერ კი პასუხად არასრულ და გამოუსადეგარ ინფორმაციას იღებენ:

“ჩვენ სულ წერილებს ვწერთ და მერე 10-20 დღე ველოდებით. ცენტრალური უწყებები, ძირითადად, გვაწვდიან ინფორმაციას, მაგრამ, მაგალითად, მარნეულის მერია ხშირად გვაწვალებს, საკითხს გააჩნია ხოლმე. გარდა იმისა, რომ დრო იწელება, ხშირად კითხვაზე პასუხს ვერ ვიღებთ. სხვას ვეკითხებით და სხვას გვპასუხობენ.”

კამილა მამედოვა, რადიო "მარნეული". ფოტო: © თამუნა ჩქარეული/OC Media

იგივე პრობლემაზე საუბრობს ლიკა ზაკაშვილიც, ონლაინ გამოცემა “პუბლიკას” რედაქტორი.

 “ჩვენ პასუხის საერთოდ არმიღების შეთხვევა არ გვქონია, მაგრამ პრობლემა არის ის, რომ ამ პასუხებს ვიღებთ ვადების დარღვევით და მიღებული ინფორმაცია არ პასუხობს დასმულ კითხვებს. განათლების სამინისტროსთან სამჯერ თუ ოთხჯერ გვქონდა ამ ბოლო პერიოდში ასეთი შემთხვევა, 10 დღიან ვადას ყველა გადასცდა. ვითხოვდით საჯარო ინფორმაციას, დირექტორთა გათავისუფლების საკითხს ეხებოდა და რამდენიმეჯერ შევაბრუნეთ და კითხვაზე პასუხი მაინც ვერ მივიღეთ”.

მისივე თქმით, ადრე ნაკლებად იყო ეს პრობლემა და ვერ იხსენებს შემთხვევას, რომ ორ-სამ თვიანი დრო დასჭირვებოდა ინფორმაციის მიღებისთვის.

რა შუაშია პანდემია ინფორმაციის ხელმისაწვდომობასთან

COVID-19-ის პანდემიის პირობებში მედიისთვის საჯარო ინფორმაციის მოპოვება კიდევ უფრო გართულდა და მიუწვდომელი გახდა. 2020 წლის 21 მარტიდან 21 აპრილამდე საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე საგანგებო მდგომარეობა გამოცხადდა და ამ პერიოდში, სხვა მრავალ შეზღუდვასთან ერთად, საჯარო ინფორმაციის გაცემაც შეჩერებული იყო.

“ეს იყო გადამეტებული ზომა და არანაირი საჭიროება არ არსებობდა იმის, რომ ინფორმაციის შეზღუდვა დაეწესებინათ. ვითომ, ეხლა აღარ არის ეს შეზღუდვა, თუმცა ჩვენი გაგზავნილი ბევრი წერილი დღემდე უპასუხოა”, - ამბობს სტუდია “მონიტორის” რედაქტორი ნანა ბიგანიშვილი “მედიაჩეკერის” გადაცემაში, რომელიც გამომძიებელი ჟურნალისტების პრობლემებს ეთმობა.

---

• ამ თემაზე: საგამოძიებო ჟურნალისტიკის გასაჭირი პანდემიისას
  

---

იგივე გამოცდილებაზე საუბრობს გადაცემის მეორე სტუმარი ნინო ბაქრაძე, გამომძიებელ ჟურნალისტთა გაერთიანება “აი, ფაქტის” რედაქტორი. მისი თქმით, საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის პრობლემამ მათი ბევრი პროექტი და გამოძიება შეაფერხა:

“განსაკუთრებით, პირველი ლოქდაუნის დროს, როდესაც საგანგებო ვითარების გამო, სრულიად შეიზღუდა წვდომა საჯარო ინფორმაციაზე, წერილსაც არ ვაგზავნიდით, იმიტომ რომ ვიცოდით, რომ არავინ დაარეგისტრირებდა კანცელარიაში. ახლაც გრძელდება ეს ტენდენცია... თვეობით ველოდებით ხოლმე ერთ წერილზე პასუხს. ვრეკავთ და გვეუბნებიან, რომ საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე პასუხისმგებელი პირი არის თვითიზოლაციაში, კორონა აქვს, მერე ამ იზოლაციას არ ამთავრებს არასდროს, შემცვლელი არავინ არ ჰყავს. განსაკუთრებით, რეგიონში როცა ვმუშაობთ, იქ არის კატასტროფა. შეუძლიათ, რომ ამ მიზეზით გაწელონ პროცესი უსასრულოდ”.

კორონავირუსის გამო, დისტანციურად მუშაობის მიზეზით, კანონით დადგენილ ვადებში არ აწვდიან გამოთხოვილ ინფორმაციას რეგიონულ ონლაინ გამოცემა “სამხრეთის კარიბჭესაც”. გამოცემის რედაქტორი თინათინ ზაზაძე ამბობს, რომ ბოლო პერიოდში ყველა უწყებასთან ჰქონიათ ამ კუთხით პრობლემა და ზოგჯერ საერთოდ ვერ იღებენ პასუხებს:

“ადგილობრივ თვითმართველობებში (საიდანაც პრემიებთან დაკავშირებით გამოვითხოვეთ ინფორმაცია) გვეუბნებიან, რომ დისტანციურად მუშაობენ და ამიტომ გვიანდება პასუხების გამოგზავნა. რაც შეეხება სხვა უწყებებს, არ მიგვიღია ოფიციალური პასუხი, თუ რატომ არ გვაწვდიან, რა არის ამის მიზეზი. შინაგან საქმეთა სამინისტროდან გამოთხოვილი ინფორმაცია ამ დრომდე არ მიგვიღია, ათ დღიანი ვადა კი არა, ორი თვე გადის უკვე”.

---

• პანდემიის გამო, რეგიონული მედია განსაკუთრებულად მძიმე მდგომარეობაში, ფაქტობრივად,  სრულ საინფორმაციო ვაკუუმში აღმოჩნდა
• ამ თემაზე წაიკითხეთ: კარი ჩაგვიკეტეს, როგორ მუშაობს რეგიონული მედია პანდემიის პირობებში

---

 რა გზა რჩება მედიას საჭირო ინფორმაციის მისაღებად

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-40 მუხლის მიხედვით, საჯარო დაწესებულება ვალდებულია, რომ განცხადების მიღების შემდეგ დაუყოვნებლივ გასცეს საჯარო ინფორმაცია. ასევე, შეუძლია გამოიყენოს 10 დღიანი ვადა, იმ შემთხვევაში, თუ მოთხოვნილი ინფორმაცია არის დიდი მოცულობის, საჭიროებს შეგროვებას და დამუშავებას ან აუცილებელია სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოსთან კონსულტაცია. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ დაწესებულება ამ 10 დღიან ვადას იყენებს, აღნიშნულის შესახებ განმცხადებელს უნდა აცნობოს.

მედიასაშუალებების წარმომადგენლები ამბობენ, რომ საჯარო უწყებები არათუ 10 დღიანი ვადის გამოყენების შემთხვევაში, არამედ ვადაგადაცილების დროსაც არ ატყობინებენ და ხშირად ჟურნალისტებს უშედეგოდ უწევთ მრავალჯერ მიმართვა და ერთი და იგივე ინფორმაციის ახლიდან გამოთხოვა. თუ უწყება ინფორმაციას არ გასცემს, განმცხადებელს შეუძლია სასამართლოს მიმართოს. ზოგჯერ, საჯარო პირები თავადვე უთითებენ ჟურნალისტებს სასამართლოსკენ:

“ჩვენ ორი-სამი სასამართლო პროცესი გვაქვს ინფორმაციის მიღებაზე. მაგალითად, პრემიერ მინისტრის განკარგულებებს ვითხოვდით კანცელარიიდან და ვერ მივიღეთ პასუხი, ბოლოს თვითონ მიგვითითეს, რომ შეგვეძლო სასამართლოში გვეჩივლა. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ ეს არაეფექტური გზაა, უნდა ჩათვალო, რომ იმ თემას ვერ გააკეთებ. ივნისში მივმართეთ სასამართლოს და ჯერაც არ ჩანიშნულა სხდომა”, - ამბობს ნანა ბიგანიშვილი. 

სასამართლოში დავობს “ბათუმელებიც”, მათ შესყიდვების სააგენტოს და მედიაკადემიას უჩივლეს, რადგან გამოთხოვილი ინფორმაცია არ მიაწოდეს. თუმცა, სანამ სასამართლომდე მივა საქმე, ზოგჯერ სხვა გზებსაც მიმართავენ. მაგალითად, ეთერ თურაძე ამბობს, რომ უწყებები ზოგჯერ ფეისბუქზე გამოქვეყნებულ საჯარო პოსტებზე რეაგირებენ:

“ჯანდაცვის სამინისტროს სანამ საჯაროდ არ დავუწერეთ ფეისბუქზე, იქამდე არ გვიპასუხეს. პრეზიდენტის ადმინისტრაციიდანაც ვითხოვდით ინფორმაციას და რეაგირება არ ჰქონდათ, სანამ საჯაროდ არ დავუწერეთ. არის უწყებები, რომლებთანაც საჯაროდ დაწერასაც არ აქვს აზრი, მაგალითად, იუსტიციის სამინისტრო, საერთოდ არ აინტერესებთ რას დაუწერ და რას ფიქრობ”.

 

---

• პანდემიისას მედიისთვის პრობლემა გახდა ზოგიერთი უწყების პრესამსახურთან კომუნიკაციაც. 
• ამ თემაზე იხილეთ: პანდემია, ჯანდაცვის კრიზისი და ონლაინ მედია მხოლოდ ბრიფინგების იმედად  

საჯარო ინფორმაციის მიღების პრობლემები წლიურ ანგარიშებში

კოალიციამ “მედიის ადვოკატირებისთვის” 2020 წლის მედიაგარემოს მიმოხილვაში ცალკე თავი მიუძღვნა ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის ნაწილს და შეაფასა, როგორც “გადაუჭრელი პრობლემა ქართველი ჟურნალისტებისთვის”.

მედიაკოალიცია განმარტავს, რომ “ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვა აბრკოლებს კრიტიკული და დამოუკიდებელი მედიის მუშაობას. მთავრობის წარმომადგენლები ხშირად უარს ეუბნებიან კრიტიკულ საინფორმაციო საშუალებებს ინტერვიუს მიცემაზე და საჯარო პირები სირთულეებს უქმნიან კრიტიკულ მედიას საჯარო ინფორმაციის მოპოვების პროცესში. პრობლემა კიდევ უფრო ღრმავდება COVID 19-ის პანდემიის პირობებში, როდესაც ჟურნალისტებს უწევთ მეტი ბრძოლა ინფორმაციის მისაღებად”. ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI), რომელიც საჯარო ინფორმაციის გავრცელებაზე მონიტორინგს ატარებს, 2019 წლის ანგარიშში წერს, რომ “ქვეყანაში საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის ხარისხი წინა წელთან შედარებით კვლავ გაუარესდა”. 2020 წლის ანგარიშში კი IDFI ნათქვამია, რომ სიტუაცია გაუარესდა მას შემდეგ, რაც დააწესეს შეზღუდვები საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე COVID19-ის პანდემიის დროს გაზაფხულზე საგანგებო მდგომარეობის შემოღებისას.

"საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასებით, თეა წულუკიანს ნიკა გვარამიას მობილური ტელეფონის ნომრის გასაჯაროებით მხოლოდ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის კანონი არ დაურღვევა, მან ამ ქმედებით კრიტიკული მედიის ხელმძღვანელის წინააღმდეგ კამპანიაც წაახალისა.

დღეს, 2 თებერვალს, „ქართული ოცნების“ წევრმა და პარლამენტის განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის კომიტეტის თავმჯდომარემ თეა წულუკიანმა, პარლამენტის სხდომაზე „მთავარი არხის“ დირექტორის, ნიკა გვარამიას, პირადი მობილური ტელეფონის ნომერი საჯაროდ გამოაცხადა. ნიკა გვარამიას განცხადებით, ამ ფაქტის შემდეგ მასთან არაერთი უცნობი ზარი შედის.

საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს განცხადებით, საჯარო ტრიბუნიდან მაღალი რანგის პოლიტიკური თანამდებობის პირის მიერ სხვისი პირადი ინფორმაციის გამჟღავნება ეწინააღმდეგება საქართველოს კანონმდებლობას.

„ნიკა გვარამია არ არის თანამდებობის პირი და შესაბამისად, მისი პერსონალური ინფორმაცია არ არის საჯარო (44-ე მუხლი). ის კერძო ტელეკომპანიის დირექტორია და ამდენად, მისი სურვილის წინააღმდეგ, პირადი ტელეფონის ნომრის გასაჯაროება აღმაშფოთებელია“, - ნათქვამია ორგანიზაციის განცხადებაში.

ორგანიზაცია უთითებს, რომ ხელისუფლების მხრიდან კრიტიკულ მედიაზე გახშირებული თავდასხმების, ნიკა გვარამიას მიმართ გაკეთებული შეურაცხმყოფელი განცხადებების თუ დაწყებული საეჭვო გამოძიების, პირადი სატელეფონო ჩანაწერების გამოქვეყნების, მის ოჯახის წევრებზე თვალთვალისა და მისი შანტაჟის მცდელობის ფონზე, წულუკიანის ეს ქმედება მმართველი პარტიის მხრიდან გვარამიას წინააღმდეგ მიმართულ კიდევ ერთ ანგარიშსწორებას ჰგავს.

„საჯარო პირი და მითუმეტეს, პარლამენტარი, უნდა იცავდეს და პატივს სცემდეს კანონმდებლობას, ბოროტად არ უნდა იყენებდეს საჯარო ტრიბუნას და არ ახალისებდეს საზოგადოებაში დაპირისპირებას“, - აცხადებენ ორგანიზაციაში.

საერთაშორისო გამჭვირვალობა მოუწოდებს პერსონალური მონაცემების დაცვის ინსპექტორს, შეისწავლოს აღნიშნული ფაქტი და მოახდინოს შესაბამისი რეაგირება. ასევე, მოუწოდებს პარტია „ქართულ ოცნებას”, შეწყვიტოს კრიტიკული ტელევიზიის დირექტორის დევნა და უზრუნველყოს მისი სამოქალაქო უფლებების დაცვა.

მედიაჰოლდინგ “იმედში” მფლობელის ოფიციალური ცვლილების შემდეგ, ცვლილებებზე საუბრობენ ტელეკომპანიებთან, “რუსთავი 2-სა” და “ფორმულასთან” მიმართებით. “მედიაჩეკერი” შეეცადა გაერკვია, რამდენად საფუძვლიანია ცვლილებების მოლოდინი.

ქვეყანაში საარჩევნო ციკლის დასრულების შემდეგ, მედიაბაზარზე ცვლილებები დაიწყო. 28 იანვარს ცნობილი გახდა, რომ მედიაჰოლდინგ “იმედის” გაყიდვაზე კომუნიკაციების კომისიამ თანხმობა გასცა. ცოტა მოგვიანებით დაზუსტდა, რომ “იმედს” Hunnewell Partners ყიდულობს, რომლის ერთ-ერთი დამფუძნებელიც ბიძინა ივანიშვილის ბიზნესპარტნიორი ირაკლი რუხაძეა. უფრო ზუსტად კი, თავად რუხაძემ განაცხადა, რომ ტელევიზია 2 წლის წინ იყიდა, უბრალოდ, სტრუქტურული მიზეზების გამო გადაფორმება გაჭიანურდა.

“იმედის” გარდა, მფლობელის შეცვლაზე საუბრობენ “რუსთავი -2-სა” და “ფორმულასთან” დაკავშირებითაც. მაუწყებლებში მოსალოდნელ ცვლილებებზე თავდაპირველად ინფორმაცია ტელეკომპანია “ფორმულამ” გაავრცელა, მიმდინარე წლის 11 იანვარს.

“ფორმულას” ინფორმაციით, ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” წილების ყიდვას ასევე ივანიშვილთან დაახლოებული ბიზნესმენი ვანო ჩარტიშვილი აპირებს, გენერალური დირექტორის პოსტზე კი - პაატა სალიას ტელევიზიის აღმასრულებელი დირექტორი ირაკლი იმნაიშვილი ჩაანაცვლებს.

“რუსთავი 2-ში” დაგეგმილი ცვილებები შესახებ ინფორმაციას პაატა სალია არ ადასტურებს. როგორც მან “მედიაჩეკერს” უთხრა, “ეს მცდარი ინფორმაციაა”. შესაძლო ცვლილებები შესახებ ინფორმაციის დაზუსტებას “მედიაჩეკერი” არხის აღმასრულებელ დირექტორთანაც შეეცადა:

“ამ ეტაპზე ცვლილებებთან დაკავშირებით კომენტარს ვერ გავაკეთებ. მოგვიანებით აუცილებლად დაგიბრუნდებით”, - გვიპასუხა ირაკლი იმნაიშვილმა.

“მედიაჩეკერისთვის” ასევე ცნობილი გახდა, რომ ვანო ჩხარტიშვილი თავად “ფორმულას” წილების ყიდვასაც აპირებს. თუმცა, ეს ინფორმაცია არც “ფორმულას” გენერალურმა დირექტორმა ზუკა გუმბარიძემ დაადასტურა. მან განაცხადა, რომ ეს ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება, ტელევიზიის მფლობელებში ცვლილებებზე საუბარი არ არის და წილების გასხვისება არ იგეგმება.

ტელეკომპანიების ყიდვის შესახებ ცნობებს არც თავად ვანო ჩხარტიშვილი ადასტურებს. იგი ამბობს, რომ არც “რუსთავი 2-ისა” და არც “ფორმულას” წილების შეძენას არ გეგმავს.

“წყარო, რომელც ჩემ მიერ ხან ერთი ხან მეორე ტელეკომპანიის შეძენის შესახებ ავრცელებს ჭორებს, აშკარად მიზანმიმართულად ახდენს საზოგადოებრივი აზრის დეზინფორმაციას“, - გვითხრა ჩხარტიშვილმა.

კომუნიკაციების კომისიაში “მედიაჩეკერს” უთხრეს, რომ “რუსთავი 2-ისა” და “ფორმულას” წილების გასხვისების ნებართვის შესახებ თხოვნა მარეგულირებელ ორგანოში არ შესულა.

ამ დრომდე, არცერთი ტელევიზიის მფლობელებში ოფიციალური ცვლილება არც რეესტრში ფიქსირდება.

საჯარო რეესტრის 2020 წლის სექტემბრის ამონაწერის მიხედვით,”რუსთავი 2-ის” წილის 60%-ს კვლავ ბიზნესმენი ქიბარ ხალვაში ფლობს, 40%-ს კი - შპს პანორამა, რომლის 100%-ის მფლობელიც აგრეთვე ქიბარ ხალვაშია. იგივე მოცემულობაა 2020 წლის, ივნისისა და იანვრის მგომარეობითაც.

ტელეკომპანია “ფორმულას” კი, საჯარო რეესტრის ბოლო ამონაწერის (2020 წლის 11 სექტემბერი) მიხედვით, 5 მფლობელი ჰყავს. წილების საკონტროლო პაკეტს - 51%-ს თავდაცვის ყოფილი მინისტრი დავით კეზერაშვილი ფლობს, 12.25%-12-25%-იანი წილები კი - მიხეილ მშვილდაძეზე, ირაკლი საღინაძეზე, ზურაბ გუმბარიძესა და გიორგი ლიფონავაზე თანაბრად ნაწილდება. იგივე სურათია 6 თებერვლის ამონაწერის მიხედვითაც.

ერთადერთი ცვლილება, რაც “ფორმულასთან” დაკავშირებით ზუკა გუმბარიძემ დაადასტურა, ტელევიზიაში კადრების შემცირების შესახებ ბოლო დროს გავრცელებული ცნობებია. მისი თქმით, სამსახურდაინ თანაშრომლების მნიშვნელოვანი რაოდენობა არ გაუშვიათ. ოპტიმიზაცია ყველა მიმართულებას თანაბრად შეეხო და ამ მხრივ გამორჩეული რომელიმე კონკრეტული სამსახური არ ყოფილა. გუმბარიძის თქმით, კადრების ოპტიმიზაცია, პანდემიის ფონზე შემცირებული სარეკლამო ბაზრისა და შესაბამისად, აქედან მიღებული შემოსავლის კლებამ განაპირობა.

ორგანიზაცია უფლებები საქართველო მიიჩნევს, რომ „მთავარი არხის“ სამართალდამრღვევად ცნობით, სავარაუდოდ უხამსობის შემცევლი სიუჟეტის განთავსების გამო, კომუნიკაციების კომისიამ ევროკომისიის მეათე მუხლი დაარღვია. ორგანიზაციის განცხადებითვე, კომისიის მიერ „მთავარი არხის“ სამართალდარღვევად ცნობის ფაქტი შეადგენს მაუწყებლის გამოხატვის თავისუფლებაში ჩარევას, მიუხედავად იმისა, რომ კომისიამ „მთავარი არხი“ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისგან გაათავისუფლა.

ორგანიზაციის განცხადებაში აღნიშნულია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკაში გამოხატვის თავისუფლებაში ჩარევა დადგინდა იმ შემთხვევებშიც, როცა გამოხატვის თავისუფლების სუბიექტი სამართალდამრღვევად იქნა ცნობილი, თუმცა სანქცია ფაქტობრივად არ დაკისრებია.

 

• ამ გადაწყვეტილების ანალიზი წაიკითხეთ მედიაკოალიციის განცხადებაში, სადაც ახსნილია, რატომ ვერ იქნებოდა ეს გადაწყვეტილება საფუძველი კომუნიკაციების კომისიისთის ემსჯელა „მთავარი არხის“ სიუჟეტზე;

  ---

  
  

„საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისია არც საქართველოს კანონმდებლობით, არც ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, არ ითვლება სასამართლოდ. კომისიამ თვითნებურად განმარტა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის გადაწყვეტილება, მოახდინა მართლმსაჯულების ფუნქციის უზურპაცია და კანონიერი საფუძვლის გარეშე ჩაერია მაუწყებლის გამოხატვის თავისუფლებაში.

ცხადია, სხვა საკითხია, საქართველოს საერთო სასამართლო როგორ შეაფასებდა „მთავარი არხის“ მიერ გადაცემული სიუჟეტის სადავო ნაწილს, ერთის მხრივ, მაუწყებლის გამოხატვის თავისუფლების, საზოგადოების ინფორმირების ინტერესსა და მეორეს მხრივ, ინდივიდის პირადი ცხოვრების დაცულობის უფლებას (რომლის ნაწილიცაა პირის რეპუტაციის დაცულობის უფლება) შორის სამართლიანი ბალანსის დასადგენად“, - აცხადებენ "უფლებები საქართველოში".

ორგანიზაციის განცხადებითვე, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო მიიჩნევს, რომ მართალია, საზოგადოებას აქვს უფლება, იყოს ინფორმირებული, მაგრამ ვერ ჩაითვლება, რომ საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე საკითხზე დისკუსიაში რაიმე წვლილი შეაქვს სატელევიზო პროგრამას, რომელიც მხოლოდ პირის პირადი ცხოვრების დეტალების შესახებ კონკრეტული აუდიტორიის ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებას ემსახურება, თუნდაც ეს პირი ცნობილი იყოს და ჩაწერა საჯარო სივრცეში წარმოებდეს:

„ეჭვგარეშეა, რომ „მთავარი არხის“ შესატყვისი გადაცემა საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვან და საყურადღებო საკითხებს ეხებოდა, მაგრამ კითხვის ქვეშ დგას, თუ რამდენად აუცილებელი იყო სადავო მომენტის ტელევიზიით გაშუქება, რადგან ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტებით, დაუშვებელია, „საზოგადოებრივი ინტერესი“ დაყვანილი იქნეს საზოგადოების წყურვილზე, იყოს ინფორმირებული სხვათა პირადი ცხოვრების შესახებ ან მაყურებლის/მკითხველის მისწრაფებაზე სენსაციონალიზმისა თუ ვუაიერიზმისკენ“.

უფლებები საქართველო მიიჩნევს, რომ იმის გამო, რომ კომისიის მიერ „მთავარი არხის“ სამართალდარღვევად ცნობა არ ეფუძნება შიდასახელმწიფოებრივ სამართალს, ასევე დარღვეულია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტის მოთხოვნა, რომელსაც პირველ რიგში ამოწმებს ევროპული სასამართლო - გამოხატვის თავისუფლებაში ჩარევა უნდა შეესაბამებოდეს „კანონით დადგენილ წესებს“. შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაში, აღარ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად ისახავდა ჩარევა ლეგიტიმურ მიზანს და რამდენად აუცილებელი იყო ჩარევა დემოკრატიულ საზოგადოებაში.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „უფლებები საქართველო“ მიიჩნევს, რომ საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ დაარღვია „მთავარი არხის“ ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლით გარანტირებული გამოხატვის თავისუფლება.

 

• ამავე თემაზე, წაიკითხეთ საიას საიას საკონსტიტუციო სამართალწარმოების გუნდის ხელმძღვანელის გიორგი გოცირიძის ვრცელი ანალიზი როგორ შეითავსა კომუნიკაციების კომისიამ „მორალური პოლიციის“ როლი საკონსტიტუციოს გადაწყვეტილების არასწორი წაკითხვის გზით