უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ, პუტინის რეჟიმისთვის არასასურველ მედიად გამოცხადდა ყველა გამოცემა, რომელიც ომის დანაშაულსა და რუსეთის სისასტიკეზე საუბრობდა, უკრაინაში ომში დაღუპულ მშვიდობიან მოქალაქეებზე ავრცელებდა ინფორმაციას ან უბრალოდ სიტყვა "ომს" გამოიყენებდა "სპეციალურ სამხედრო ოპერაციის" ნაცვლად.

სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესაზღუდად რუსეთის ხელისუფლება საკანონმდებლო ცვლილებებსა და ინიციატივებს იყენებს.

ჟურნალისტების დევნისა და დაშინების "არაოფიციალურ" მეთოდებთან ერთად, რუსეთის სისხლის სამართლის კოდექსით, ჯერ კიდევ 2019 წლიდან მოქმედებს კანონი ე.წ "ფეიკის გავრცელების შესახებ", რომელიც რამდენიმე მუხლს აერთიანებს და უკრაინაში შეჭრის შემდეგ განსაკუთრებით გამკაცრდა და გახშირდა ამ "დანაშაულისთვის" დევნის შემთხვევები.

მოკლედ, რას მოიცავს ეს კანონი?

• "ფეიკების" შესახებ კანონში გამოყენებული ზოგადი ცნებები ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა, შესაბამისად "ყალბი" ინფორმაცია რუსული რეჟიმისთვის გახდა ყველაფერი რაც მათ მიერ კონტროლირებადი "ოფიციალური" წყაროებიდან არ ვრცელდება.
• მაგალითად, ერთ-ერთი მუხლის თანახმად, აკრძალულია "ყალბი ინფორმაციის" გავრცელება, რომელიც საფრთხეს უქმნის საზოგადოებრივ წესრიგს, უსაფრთხოებას, ჯანმრთლობას ან "წაახალისებს" საზოგადოებრივი წესრიგის "რღვევას".
• კანონი, ასევე, მოიცავს ისეთ ამბებსაც, რომლებიც საზოგადოებაში აყალიბებს მცდარ შეხედულებას საგანგებო სიტუაციაზე ან მოსახლეობაში თესავს პანიკას.
• ყალბი ინფორმაციის გავრცელების "დანაშაული", ეროვნული უსაფრთხოებისთვის საფრთხის შექმნა და რუსულ ჯარზე "დეზინფორმაცია" ითვალისწინებს 15 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ან ჯარიმას.
• რუსეთის ხელისუფლებას, სასამართლო განჩინების გარეშე, მათი კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის გადაწყვეტილებით, შეუძლია დაბლოკოს ე.წ "ფეიკის" გამავრცელებელი ვებ-გვერდი ან შეუწყვიტოს კომუნიკაციის სხვა არხებით სარგებლობის უფლება, მათ შორის სოციალური ქსელებით, Facebook, Telegram თუ სხვა.
• კანონი არ ეხება მხოლოდ მედიას და შეიძლება გავრცელდეს ნებისმიერ დაწესებულებასა თუ ინდივიდზე, მათ შორის ოპოზიციურ პოლიტიკურ გაერთიანებებზე,საერთაშორისო უფლებადამცველ ორგანიზაციებზე ან ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილ ე.წ ინფლუენსერებსა და ბლოგერებზე.

დამატებით, რუსეთში, მედიისთვის მუშაობა გაართულა ე.წ "უცხოეთის აგენტების" კანონმა,რომლის მიხედვითაც უცხოეთიდან დაფინანსებული მედია, მათ შორის, "რადიო თავისუფლება" და "ამერიკის ხმა" რუსეთში უცხოეთის აგენტებად ჯერ კიდევ 2017 წელს კანონში შეტანილი ჩასწორებების თანახმად გამოცხადდნენ. ასევე, "აგენტის" სტატუსი აქვთ სხვა გავლენიან, უცხოურ გამოცემებს: დოიჩე ველე, ინსაიდერი, ბელინგქეთი და სხვა.

• 2022 წლის პირველ დეკემბერს პუტინმა კანონით გააფართოვა "უცხო აგენტის" განმარტება ისე, რომ აგენტად ცნეს თითქმის ყველა, ვინც ეწევა აქტივიზმს, ან სარგებლობს გამოხატვის თავისუფლებით.
• 2023 წლის თებერვალში, მსგავსი კანონპროექტი დააინიცირა ანტიდასავლურმა პარტია "ხალხის ძალამ", რომელიც საქართველოს პარლამენტმა მეორე მოსმენით ჩააგდო - წაიკითხეთ ამ თემაზე ვრცლად: "საფრთხეები ქართული მედიისთვის კანონპროექტში "უცხოეთის აგენტების" შესახებ"

რომელი მედიაგამოცემები დაიხურა ე.წ "ფეიკების" კანონის ამოქმედების შემდეგ?

• დამოუკიდებელი მედია, "მედუზა" უცხოეთის აგენტად 2021 წელს გამოცხადდა, 2022 წლის გაზაფხულზე რუსულმა კომუნიკაციების მარეგულირებელმა მათი ვებგვერდი დაბლოკა.
• უკრაინაში შეჭრიდან 3 დღეში, 27 თებერვალს დაიბლოკა კრიტიკული გამოცემა "Current Time"-ის ვებგვერდი. Current time-მა ამაზე განცხადება ტელეგრამში გაავრცელა, მკითხველს VPN-ით ვებგვერდზე წვდომის აღდგენის ინსტურქცია მიაწოდა.
• 28 თებერვალს დაიბლოკა სტუდენტური გამოცემა "DOXA"-ს ვებგვერდი, მიზეზი ჟურნალისტები კრიტიკულად აანალიზებდნენ რუსეთის ხელისუფლების არგუმენტებს უკრაინაში შეჭრის შესახებ. გამოცემის ჟურნალისტთა დევნა სისხლის სამართლის კოდექსის სხვადასხვა მუხლით დაიწყო.
• რამდენიმე დღეში დაიბლოკა უკრაინული გამოცემების, Interfax Ukraine, Gordon, ჟურნალ Korrespondent-სა და "უკრაინსკა პრავდას" ვებგვერდები.
• პირველ მარტს ვებსაიტის დაბლოკვაზე გაავრცელა განცხადება "Taygi.Info"-მ, გვერდის აღდგენისთვის მათ უკრაინის ომზე გავრცელებული მასალების წაშლა მოსთხოვა რუსეთის მედიის მარეგულირებელმა "როსკომნადზორმა".
• 2022 წლის სექტემბერში, სასამართლომ "როსკომნადზორის" მოთხოვნის საფუძველზე ლიცენზია შეუჩერა, დამოუკიდებელ გამოცემა "ნოვაია გაზეტას", მათ მუშობა ლატვიის დედაქალაქ რიგიდან განაგრძეს (novayagazeta.eu), თუმცა რუსეთში ეს ვებგვერდიც დაიბლოკა.
• 2022 წლის მარტში დაიბლოკა უცხოური გამოცემების, BBC-სა და "დოიჩე ველეს" ვებგვერდები "რუსოფობიის" გაღვივებისა და ყალბი ამბების გავრცელების ბრალდებით.
• გამომძიებელ ჟურნალისტთა პლატფორმა Agentura.ru, სხვა გვერდებთან ერთად 2022 წლის დაიბლოკა.
• ერთ-ერთი ბოლო, დამოუკიდებელი მედიაპლატფორმა, რომელიც 2023 წლის 19 თებერვალს რუსულმა ხელისუფლებამ დაბლოკა იყო "The bell".

2022 წლის 1 მარტს, რუსეთის გენერალურმა პროკურატურამ "დოჟდისა" და "ეხო მოსკვის" საინფორმაციო არხებზე წვდომის შეზღუდვა მოითხოვა.

• 2 მარტს, ტელეკომპანია "დოჟდის" მთავარმა რედაქტორმა, ტიხონ დზიადკომ, გაავრცელა განცხადება, რომ მან და ტელეკომპანიის რამდენიმე თანამშრომელმა დატოვეს რუსეთი, რადგან "ხელისუფლებამ უკანონოდ დაბლოკა "დოჟდის" სოციალური მედიის ანგარიშები, ვებგვერდი, პირადად დაემუქრნენ რამდენიმე ჟურნალისტს, ამიტომ ცხადია, თითოეული ჩვენთაგანის უსაფრთხოება საფრთხეშია"
• "საბჭოს წევრთა უმრავლესობამ გადაწყვიტა, რომ "ეხო მოსკვიმ" შეწყვიტოს მაუწყებლობა" - გამოცემის განცხადება webarchive.com-ზე იძებნება, დღეს მათი ვებგვერდი გათიშულია.
• 4 მარტს, დახურვის შესახებ "ტელეგრამით" გაავრცელა ინფორმაცია "Znak.com"-მა, "რუსეთში მედიის მუშაობისთვის დაწესებული შეზღუდვები "გვაიძულებს" შევაჩეროთ მუშაობა" - ეწერა მათ განცხადებაში.

დაკავებული ან ძებნილი ჟურნალისტები

ჟურნალისტთა დიდი ნაწილი მაუწყებლობას სხვა ქვეყნიდან აგრძელებს და ცენზურას ამ გზით არიდებს თავს, თუმცა რიგ შემთხვევებში სასამართლომ ზოგიერთ მათგანს ბრალი დაუსწრებლად წარუდგინა ან დააპატიმრა.

• სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა, რუსული "პირველი არხის" ყოფილი რედაქტორის მარინა ოვსიანიკოვას წინააღმდეგ მას შემდეგ, რაც მან 2022 წლის მარტში რუსეთის უკრაინაში შეჭრა პირდაპირ ეთერში გააპროტესტა - წაიკითხეთ ვრცლად.
• სექტემბერში, ომის წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე 1300-ზე მეტ დაკავებულს შორის 18 ჟურნალისტი იყო. მათი ნაწილი ხელწერილის საფუძველზე გაათავისუფლეს.
• 15 თებერვალს, რუსეთის ქალაქ ბარნაულის სასამართლომ, ე.წ “ფეიკ ნიუსის” გავრცელებისთვის გამოცემა RusNews-ის ჟურნალისტს, მარია პონომარენკოს, 6 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა.
• 2022 წელს ბუჩაში მომხდარ ტრაგედიაზე სოციალურ ქსელში გავრცელებული მასალების გამო, 2023 წლის 16 მარტს, ძებნილად გამოცხადდა და რუსულმა სასამართლომ ბრალი დაუსწრებლად წარუდგინა "მედუზას" ყოფილ ჟურნალისტსა და მედია მენეჯერ, ილია კრასილშიკს.

რა ხდება რუსეთში სოციალური მედიის მიმართულებით?

დღეს, ინფორმაციის მიღების ერთ-ერთი მთავარი წყარო სოციალური მედიაა, შესაბამისად, რუსეთის ხელისუფლებისთვის სოციალური ქსელები ცენზურის სამიზნე მალევე გახდა და მათი კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის საშუალებით:

• 2016 წელს, დაიბლოკა დამსაქმებლებთან კომუნიკაციის პლატფორმა "LinkedIn", მას შემდეგ, რაც ქსელმა უარი თქვა, რუსეთის მოქალაქეების მონაცემების რუსულ სერვეზე განთავსებაზე.
• 2018 წლიდან ოფიციალურად აღარ ფუნქციონირებს "Telegram", რადგან ხელისუფლებამ "ტელეგრამისგან" მოითხოვა დაშიფრული ინფორმაციის "გასაღები", რაც მათ მოქალაქეების პირად მიმოწერაზე წვდომას მისცემდა. თუმცა, რუსეთში VPN-ის (ვირტუალური კერძო ქსელის) საშუალებით, ამ აპლიკაციის გამოყენებას მაინც ახერხებენ.
• 2021 წლის მარტში, "როსკომნადზორმა", განაცხადა, რომ "Tik-Tok"-ით "საზიანო კონტენტი" ვრცელდებოდა, შესაბამისად, გაჩნდა აპლიკაციაზე ცენზურის გავრცელების საფრთხე. დღეს, ეს პლატფორმა კვლავ ფუნქციონირებს, თუმცა მიზანმიმართულად ანელებენ მისი "მუშაობის სისწრაფეს" და რუსეთიდან ახალი ვიდეოების ატვირთვას ვერ ახერხებენ.
• ამავდროულად, 2021 წლის მარტში, კომისიამ განაცხადა, რომ დაიბლოკებოდა "Twitter" თუ არ დაემორჩილებოდა რუსულ კანონს, რომელიც სოციალური მედიის პლატფორმებს ავალდებულებს მოთხოვნიდან 24 საათის განმავლობაში წაშალოს კონტენტი, რომელიც ხელისუფლებისთვის "არალეგალურად" ან "საზიანოდ" მიიჩნევა. იმავე წლის აპრილიდან, "Tik-Tok"-ის მსგავსად, "ტვიტერის" მუშაობის სისწრაფეც შენელდა.
• "სილიკონის ველის გიგანტმა" კომპანიებმა, Google-მა, Apple-მ და "Microsoft"-მა შეზღუდვები დაუწესეს რუსეთის ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად მედიაგამოცემებს, გაჩნდა შესაბამისი მონიშვნა და ევროპის ქვეყნებიდან შეიზღუდა წვდომა "Russia Today"-სა და "Sputnik"-ის მიერ გამოქვეყნებულ სიახლეებზე.

• დამატებით, Youtube-მა საწყის ეტაპზე რეკლამის განთავსება და მონეტიზაციის ფუნქცია შეუზღუდა, შემდგომში კი დაბლოკა კრემლის მიერ კონტროლირებადი მედია საშუალებები, როგორიცაა Russia Today და სხვა პროპაგანდისტული გამოცემები.

სოციალურ ქსელებთან ერთად, კრემლისთვის არასასურველია და დაიბლოკა ისეთი ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაციები, როგორიცაა:

• Amnesty International
• Human Rights Watch

აკრძალულ აპლიკაციებშია:

• მუსიკის პლატფორმა Spotify
• Yandex.Music-დან წაიშალა ყველა პოდკასტი, რომელიც BBC-ს მიერ იყო ატვირთული.

2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის შედეგებმა, რომლის მიხედვითაც, ქართული ოცნებისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის მხარდაჭერილმა კანდიდატებმა ამომრჩევლის თითქმის თანაბარი მხარდაჭერა მოიპოვეს, გავლენა არა მხოლოდ ქვეყნის ზოგად პოლიტიკურ კლიმატზე, არამედ მედიაგარემოზეც მოახდინა.

ისედაც პოლარიზებული და საპრეზიდენტო კანდიდატების ნეგატიურად წარმოჩენაზე ორიენტირებული წამყვანი მედიასაშუალებები კიდევ უფრო რადიკალურები გახდნენ. რადიკალიზაცია, რიგ შემთხვევაში, საეთერო ბადის შეცვლით, რიგ შემთხვევაში კი, კიდევ უფრო აგრესიული პოლიტიკური მესიჯების გაჟღერებით გამოიხატა.

არჩევნების მეორე ტურის წინ წამყვანი ტელეკომპანიების ეთერში ვიხილეთ პოლიტიკური სუბიექტების საწინააღმდეგოდ ვიზუალური მანიპულაციების გამოყენების პრაქტიკა. ასევე, მედიასაშუალებებმა აქტიურად განაგრძეს წინასწარ შერჩეული მესიჯბოქსების მეშვეობით მაყურებლებში მოწინააღმდეგე პოლიტიკური ბანაკის დისკრედიტაცია.


არჩევნების პირველი ტურის შედეგების გამოცხადებისთანავე, ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილმა ტელეკომპანია „იმედმა“ საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობა დააანონსა. საგანგებო რეჟიმი საინფორმაციო-ანალიტიკურ გადაცემებში ოპოზიციური საპრეზიდენტო კანდიდატისა და მისი პოლიტიკური გუნდის მიმართ ნეგატიური შინაარსის მქონე მესიჯების უფრო ინტენსიურად გაჟღერებით და სათერო ბადეში ახალი სატელევიზიო ტოქშოუს „იმედი Live”-ის დამატებით გამოიხატა.

ტელეკომპანია „იმედის“ მთავარმა საინფორმაციო გამოშვებამ („ქრონიკა 20:00 საათზე“) არჩევნების მეორე ტურის გამოცხადებისთანავე, საგანგებო რეჟიმში, აქტიურად დაიწყო გრიგოლ ვაშაძისა და მისი გარემოცვის საქმიანობის, წარსული ცხოვრებისა და მათი გუნდის შესახებ სიუჟეტების მზადება.

საინფორმაციო გამოშვებებში გახშირდა 2003 წლიდან 2012 წლამდე მომხდარი მოვლენების გახსენება, იმ მოვლენების ხელახალი გაშუქება, რაც ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლების მიერ ძალაუფლების გადაჭარბებას და ადამიანის უფლებების დარღვევას უკავშირდებოდა. განსაკუთრებული აქცენტი კეთდებოდა: გრიგოლ ვაშაძის ბიოგრაფიაში რუსულ კვალზე; მისი გაპრეზიდენტების შემთხვევაში ყოფილი მაღალჩინოსნების შეწყალებაზე; მის გუნდში მყოფ პოლიტ-ტექნოლოგებსა და სავარაუდო რევოლუციურ სცენარზე, რომელიც ტელეკომპანიის რწმენით შესაძლოა ნაციონალურმა მოძრაობამ განახორციელოს საქართველოში.

ხშირად მზადდებოდა საპასუხო სიუჟეტები ინფორმაციაზე, რომელიც კონკურენტი ტელევიზიის რუსთავი 2-ის საინფორმაციო გამოშვებებით ჟღერდებოდა, ან ოპოზიის წარმომადგენლები ავრცელებდნენ.

არხზე ხშირად ჩნდებოდნენ ხელისუფლების წარმომადგენლები, რომელთანაც ტელეკომპანიის წამყვანებს ვრცელი ინტერვიუები ჰქონდათ, მაგალითად კახი კალაძესთან, დავით სერგეენკოსთან, მაია ცქიტიშვილთან, ბიძინა ივანიშვილთან, ივანე მაჭავარიანთან. ინტერვიუების მიმდინარეობისას მთავრობის წარმომადგენლებს ჰქონდათ საშუალება საუბარი იმ მიმართულებით წაეყვანათ, რომელიც მათთვის იქნებოდა მომგებიანი.

ჟურნალისტები არ გამოირჩეოდნენ მათდამი კრიტიკულობით და უმეტესწილად ღია ტრიბუნას აძლევდნენ პოლიტიკოსებს, რომ საკუთარი დღის წესრიგით ემოქმედათ, დაეფიქსირებინათ მათი პოზიციები და მათი საპრეზიდენტო კანდიდატის სასარგებლო ინფორმაცია გაეჟღერებინათ.

მაგალითად, გადაცემაში „პირისპირ“, 13 ნოემბერს, ორ მინისტრს დავით სერგეენკოსა და მაია ცქიტიშვილს, წამყვანი ძირითადად მხოლოდ ნაციონალური მოძრაობის სავარაუდო რევოლუციური სცენარის შეფასებასა და მთავრობის სამომავლო გეგმებზე ესაუბრა. გადაცემის დროს ნახსენები იყო არაერთი სოციალური პრობლემა, თუმცა აღნიშნულ პრობლემებზე საუბარი მხოლოდ პრობლემების ხსენებით შემოიფარგლებოდა, რის შემდგომაც მთავრობის წარმომადგენელს შეეძლო ინტერვიუ სასურველი მიმართულებით, სამომავლო ინიციატივებზე საუბრით გაეგრძელებინა.

10 ნოემბერს შაბათის ქრონიკის მთავარი სტუმარი თბილისის მერი კახი კალაძე იყო. ამ დღეს თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ, ზაზა სარალიძისა და მალხაზ მაჩალიკაშვილის სოლიდარობის აქცია მიმდინარეობდა. ინტერვიუს პარალელურად, აქციაზე სიტუაცია რამდენჯერმე დაიძაბა, თუმცა გადაცემის წამყვანს ერთხელაც არ დაუსვამს შეკითხვა ქალაქის მერისათვის პარლამენტის წინ მიმდინარე მოვლენებზე. სამაგიეროდ კახი კალაძემ საკმაოდ ვრცლად ისაუბრა ნაციონალური მოძრაობისა და გრიგოლ ვაშაძის მისეულ შეფასებებსა თუ ქალაქის მერიისა და მმართველი გუნდის გეგმებზე.

მსგავსი პათოსის ინტერვიუ ჩაიწერა „ქართული ოცნების“ ხელმძღვანელთან ბიძინა ივანიშვილთან ტელეკომპანიის საგანგებოდ შექმნილ გადაცემაში „იმედი LIVE”, რომელსაც ჟურნალისტი თეონა გეგელია და ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის ყოფილი პოლიტიკური მდივანი ნიკოლოზ ლალიაშვილი უძღვებიან. ინტერვიუს ძირითადი ნაწილი დაეთმო ივანიშვილის მოლოდინებს არჩევნების პირველ ტურზე; მის შეფასებებს - რა მოხდება თუ მეორე ტურში გაიმარჯვებს გრიგოლ ვაშაძე; არის თუ არა მოსალოდნელი არეულობა, თუ სალომე ზურაბიშვილი გაიმარჯვებს; გეგმავს თუ არა მთავრობა დამატებითი ნაბიჯების გადადგმას ჭარბვალიანობის შესამცირებლად და ა.შ.

„ნაციონალური მოძრაობისადმი“ კრიტიკული ტონი და „ქართული ოცნებისადმი“ ლოიალობა ცალკეული შემთხვევა არ ყოფილა და შეიძლება ითქვას, რომ ეს მოტივი „იმედი LIVE”-ის ეთერში გასვლას ლაიტმოტივად გასდევს. როგორც წამყვანმა თეონა გეგელიამ პირველ გადაცემაშივე აღნიშნა, კონკრეტული პოლიტიკური ძალის საწინააღმდეგოდ სატელევიზიო გადაცემის წაყვანა არც მისთვის იყო „კომფორტული მდგომარეობა“, თუმცა განმარტა, რომ „ამ ძალის [ნაციონალური მოძრაობის] ხელისუფლების რომელიმე შტოსთან მოახლოვების წინააღმდეგ პოზიციონირება არის ამ ტელეკომპანიის ღირებულებითი არჩევანი და ჩემი პირადი არჩევანიც.“

გადაცემის წამყვანები ძირითადად მიმდინარე კვირის აქტუალურ საკითხებს განიხილავენ ხოლმე და არ ერიდებიან შეფასებების გაკეთებას ნაციონალური მოძრაობისა და მისი საპრეზიდენტო კანდიდატის გრიგოლ ვაშაძის საწინააღმდეგოდ, თუმცა „იმედი LIVE”-დან ვერ მოისმენთ ხელისუფლებისადმი კრიტიკულ პოზიციას. ერთადერთი საყვედური რომელიც ხელისუფლების მისამართით ისმის, არის ის, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ საკმარისი რაოდენობის ამომრჩევლის განაწყენება მოახერხა 2012 წლიდან დღემდე, საიმისოდ, რომ მათ მხარდაჭერილ კანდიდატს პირველ ტურში ვერ გაემარჯვა. ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და გრიგოლ ვაშაძის შესახებ კი ძირითადად შემდეგი მესიჯები ტრიალებს - „მტერი“, „ტერორისტული ორგანიზაცია“, „რევოლუციური სექტა“ „რუსული პროექტი“ და ა.შ. გადაცემაში ასევე იყენებენ გრაფიკულ მანიპულაციებს, როგორიცაა ვაშაძის რუსეთის დროშის ფონზე გამოსახვა (სალომე ზურაბიშვილის კი საფრანგეთის დროში) და სისხლისფრად შეღებილი ნიაღვრის ნაკადით ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ჩინოვნიკების გამოსახულებების გადაფარვა.





აუცილებლად უნდა ითქვას ისიც, რომ გადაცემაში დრო და დრო ისმის კრიტიკული მოსაზრებები ხელისუფლების მისამართით, თუმცა ამ მოსაზრებების ავტორები მხოლოდ გადაცემის სტუმრები არიან, მაგალითად: დავით უსუფაშვილი, პაატა ზაქარეიშვილი, კობა დავითაშვილი და ა.შ. აღნიშნული სტუმრები არ გამოირჩევიან ნაციონალური მორაობისადმი ლოიალურობით, თუმცა ისინი კრიტიკულად არიან განწყობილი ხელისუფლების მიმართაც. ასევე, გადაცემის წამყვანების თქმით, ისინი არაერთხელ შეეცადნენ, რომ ოპოზიციის საპრეზიდენტო კანდიდატი გადაცემაში მიეწვიათ, თუმცა გრიგოლ ვაშაძემ მათ შეთავაზებას ყველა ჯერზე უარით უპასუხა.

გადაცემა „იმედი LIVE” თავისი ფორმატითა და შინაარსით ტელეკომპანია „იმედზე“, ნაწილობრივ, რუსთავი 2-ის გადაცემა „კვირის აქცენტებს“ წააგავს, თუმცა საწინააღმდეგო პოლიტიკური პოლუსითა და ნაკლები უცენზურო გამონათქვამით. რუსთავი 2-ის აღნიშნული გადაცემის შესახებ, მედიაჩეკერმა რამდენიმე დღის წინაც მოამზადა მასალა, რომელშიც უფრო დეტალურად შეგიძლიათ იხილოთ, თუ რა თემებს და როგორ აშუქებენ არხის გენერალური დირექტორი და მისი თანაწამყვანი. თუმცა, ზოგადად უნდა ითქვას, რომ ეს გადაცემა არჩევნების მეორე ტურის მოახლოებასთან ერთად უფრო და უფრო ხშირად გადის ეთერში და უფრო და უფრო რადიკალური გახდა.

მაგალითად, ნიკა გვარამიამ, თავისივე თანაწამყვანის პროტესტის მიუხედავად, ტელევიზიის ეთერთი ისაუბრა მოარულ ჭორებზე ერთ-ერთი საპრეზიდენტო კანდიდატის პირადი ცხოვრების შესახებ, რასაც საზოგადოების არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა.

იმავე წამყვანმა, რამდენიმე კვირით ადრე, ფოტოგრაფ იური მეჩითოვს Aljazeera-ს დოკუმენტურ ფილმში გამოთქმული მოსაზრებების გამო აგინა, შემდეგ კი მეჩითოვის თემა სალომე ზურაბიშვილის საარჩევნო კამპანიას დაუკავშირა, ვინაიდან ფოტოგრაფი სწორედ „ქართული ოცნების“ საპრეზიდენტო კანდიდატის მხარდამჭერია. გადაცემაში კვლავაც მხოლოდ ხელისუფლებისადმი ანტაგონისტურად განწყობილი პოლიტიკური სუბიექტები და საჯარო ფიგურები ხვდებიან ხოლმე სტუმრად და წამყვანების შეფასებებიც რადიკალურია როგორც სალომე ზურაბიშვილის, ისე „ქართული ოცნების“ მისამართით.



რადიკალური იყო გამოხატვის ფორმები გადაცემაში კურიერი P.S., სადაც 18 ნოემბერს ეთერში წამყვანის ნაცვლად მაყურებელი სხვადასხვა პოლიტიკოსის სხეულისაგან შემდგარ ფიგურებს უყურებდა. გადაცემის რედაქციის გადაწყვეტილება სალომე ზურაბიშვილის ტანზე მიერთებული ბიძინა ივანიშივლის, ირაკლი კობახიძისა თუ კახი კალაძის გამოსახულებებით წაეყვანათ პირდაპირი ეთერი, რამდენიმე დღით ადრე, ხელისუფლების მხარდაჭერილი კანდიდატის „ქართული ოცნების“ სხვადასხვა პოლიტიკური სახის პოსტერებით ჩანაცვლებას უკავშირდებოდა. ვიზუალური მანიპულაციით ტელეკომპანია შეეცადა, რომ კონკრეტული საპრეზიდენტო კანდიდატის დისკრედიტაცია მოეხდინა.

რუსთავი 2-ის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება კი კვლავინდებურად მაქსიმალურად კრიტიკულია ხელისუფლებისა და მისი მხარდაჭერილი კანდიდატის მიმართ. არჩევნების მეორე ტურის გამოცხადებიდან მალევე, „კურიერმა“ სხვადასხვა წყაროზე დაყრდნობით, აქტიური დაიწყო, ხელისუფლების მიერ მთელი ქვეყნის მასშტაბით ამომრჩევლებზე ზეწოლის თუ მათ ნებაზე ზეგავლენის მცდელობების შესახებ ამბების მოძიება და გაშუქება. ასევე, საინფორმაციო გამოშვება განსაკუთრებულად უთმობდა ყურადღებას ხელისუფლებისადმი და სალომე ზურაბიშვილისადმი განსაკუთრებულად კრიტიკულად განწყობილი სუბიექტების გაშუქებას, იქნებოდა ეს არასამთავრობო სექტორი, ყოფილი სამხედრო მაღალჩინოსნები თუ ერთ დროს ქართული ოცნების აქტიური მხადამჭერები, რომლებიც ამჟამად ხელისუფლებას სხვადასხვა ბრალდებას უყენებენ.

რაც შეეხება რუსთავი 2-ის ტოქ შოუ „არჩევანს“, საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურიდან მეორე ტურამდე სულ 7 გადაცემა გავიდა. ამათგან ერთი გადაცემა დაეთმო „ხალხის ხმას“, სადაც როგორც წესი, საქართველოს სხვადასხვა რეგიონიდან მოსახლეობის კომენტარებია ხოლმე თავმოყრილი მიმდინარე აქტუალურ საკითხებზე. ერთი გადაცემა მთლიანად დაეთმო ოპოზიციურ გაერთიანებას „ძალა ერთობაშია“. არჩევნების მეორე ტურის წინა ღამეს კი გადაცემაში საზოგადოების სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები იყვნენ გადაცემაში მიწვეულნი, თუმცა აღსანიშნავია რომ ამ ადამიანების უმეტესობა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის კადიდატის მხარდამჭერები ან სახელისუფლებო კანდიდატისადმი უკიდურესად კრიტიკულად განწყობილები იყვნენ. დარჩენილი გადაცემების სათაურები („წართმეული არჩევანი; რატომ გვაშინებს ოცნება“, „ივანიშვილის ძველი გვარდია“, „მზადება გაყალბებისთვის“) კი თავისთავად მეტყველებს გადაცემების პათოსზე.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე მთავარი ცვლილება საარჩევნო ტურებს შორის იყო ანალიტიკური გადაცემა „საპრეზიდენტო არჩევნები 2018“, რომელიც ყოველდღე გადიოდა ეთერში შაბათ-კვირის გარდა. გადაცემა მიჰყავდა ოთხ წამყვანს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებსა და ანალიტიკოსებს. როგორც პირველი არხის ვებგვერდზეა მითითებული, სულ 16 გადაცემა გავიდა ეთერში, რომელთაგან ორი შედარებით დიდ აუდიტორიას მასპინძლობდა და სადაც ახალგაზრდებს ჰქონდათ საშუალება თავიანთი მოსაზრებები დაეფიქსირებინათ მიმდინარე სოციალურ-პოლიტიკურ მოვლენებსა და არჩევნებზე.

ზოგადად, გადაცემა „იმედისა“ და რუსთავი 2-ის ტოქ შოუებთან შედარებით, უფრო მრავალფეროვანი და ნაკლებად სენსაციური იყო. მაყურებელს ჰქონდა საშუალება, რომ მშვიდად მოესმინა თითოეული წამყვანისა თუ სტუმრის პოზიცია. თუმცა, გადაცემის სტუმრებს შორის ჭარბობდა ხელისუფლების მომხრე ან ნაციონალური მოძრაობისადმი მკვეთრად ანტაგონისტურად განწყობილი პოლიტიკოსები, სახელმწიფო მოხელეები ან საზოგადოების სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები (რამდენიმე მინისტრი, პრემიერ-მინისტრი, გოგა ხაინდრავა, ხათუნა ხოფერია, ზაზა შათირიშვილი, ნაირა გელაშვილი და ა.შ.). გადაცემაში სტუმრად ასევე ჰყავდათ სალომე ზურაბიშვილისა და ქართული ოცნებისადმი კრიტიკულად განწყობილი პოლიტიკოსები (მაგ. რომან გოცირიძე, გიორგი ვაშაძე, თამარ ჩერგოლეიშვილი) ანდა საჯარო ფიგურები, რომლებიც კრიტიკულად არიან განწყობილნი როგორც სახელისუფლო, ისე ოპოზიციური საპრეზიდენტო კანდიდატებისადმი (დავით უსუფაშვილი, ნინო ბურჯანაძე, ზურაბ ჯაფარიძე).



გადაცემა არ გამოირჩეოდა სიმწვავით სახელმწიფო მოხელეების ინტერვიუირებისას. განსაკუთრებით უნდა გამოიყოს პრემიერ-მინისტრის მამუკა ბახტაძის სტუმრობა, რომელთან ჩატარებული ინტერვიუც ძირითადად შეეხებოდა მთავრობის ინიციატივას, საბანკო ვალდებულებებზე დაწესებული შეღავათების შესახებ. გადაცემის წამყვანებს არ დაუსვამთ მწვავე შეკითხვები პრემიერ-მინისტრისათვის და ნაცვლად ოპონირების რეჟიმისა, ბახტაძეს საშუალება ჰქონდა, რომ ერთსაათიანი ეთერის განმავლობაში უბრალოდ საკუთარი საქმიანობისა და მთავრობის პრომოუშენით დაკავებულიყო.

“რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა, 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე ზეგავლენის მოსახდენად, საინფორმაციო კამპანია შეუკვეთა. ის მიზნად ისახავდა, ერთი მხრივ საზოგადოების პოლარიზაციას, მეორე მხრივ კი დემოკრატი კანდიდატის, ჰილარი კლინტონის შესახებ მიზანმიმართული დეზინფორმაციის გავრცელებას“ - ეს არის ამონარიდი ამერიკის სადაზვერვო სააგენტოს (NIC) მიერ გამოქვეყნებული ანგარიშიდან.

The IRA (Internet Research Agency) იგივე „ტროლების ფერმა“, როგორც მას ხშირად უწოდებენ ხოლმე, რუსეთში, სანქტ-პეტერბურგში მდებარეობს. პირველად, ფართო საზოგადოებისთვის, მისი არსებობის შესახებ ნიუ იორკ ტაიმსის ჟურნალისტური გამოძიებით გახდა ცნობილი. მოგვიანებით, კი ფერმის არაერთი ყოფილი დასაქმებული დასავლურ მედიას უყვებოდა ტროლების ფერმაში მუშაობის სპეციფიკაზე. ამერიკის შეერთებული შტატების საპრეზიდენტო არჩევნებზე სწორედ ამ კომპანიასთან დაკავშირებული ე.წ. ტროლები ცდილობდნენ გავლენის მოპოვებას.

ფერმის 400 თანამშრომელს, ბლოგპოსტებისა და სტატიების მეშვეობით, კრემლის მესიჯების გავრცელება ევალება. სამუშაოს მნიშვნელოვანი ნაწილია, სოციალურ ქსელებში კომენტარებისა და პოსტების დაწერა. ტროლები აქტიურად იყენებენ მედიასაშუალებების კომენტარების ველებს, ამონტაჟებენ ვიდეოებსა და ფოტოებს და ავრცელებენ სხვადასხვა პლატფორმაზე, ამ საქმისთვის კი საშუალოდ, თვეში ხელფასის სახით დაახლოებით 700 დოლარს იღებენ.

აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, ფეისბუკის ცნობით, ტროლების ფერმიდან წამუსული ინფორმაცია სოციალურ ქსელებში 125-მა მილიონმა ადამიანმა ნახა. ტვიტერმა კი ფერმასთან დაკავშირებული 3,800 ექაუნთი აღმოაჩინა. მათივე ცნობით, ტროლებთან, საარჩევნო პერიოდში 1.4. მილიონ ადამიანს ჰქონდა ონლაინ-ინტერაქცია. არჩევნებამდე 10 კვირის განმავლობაში მათ მიერ 176 ათასი ტვიტი დაიწერა. ამჟამად, ექაუნთები დახურულია.

როგორც ფერმის ყოფილი თანამშრომლები დასავლურ მედიასთან ყვებიან, მათ არჩევნების დროს, ევალებოდათ სოციალურ ქსელებში არ გაემხილათ საკუთარი ვინაობა და ეპოსტათ ისე, თითქოს ამერიკის შეერთებული შტატების მოქალაქეები იყვნენ. The Moscow Times წერს, რომ თანამშრომლებს, შტატების შიდაპოლიტიკური სისტემის უკეთ გასაგებად, ცნობილი სერიალი House of Cards უნდა ენახათ, მათ ასევე აქტიურად უტარდებოდათ ინგლისური ენის გაკვეთილებიც. ტროლები ორ ცვლაში - დღისით და ღამით მუშაობდნენ, რათა რუსეთსა და შტატებს შორის დროში განსხვავებას, შეფერხება არ შეექმნა.

ვიტალი ბესპალოვი, ამ ფერმაში IT- სპეციალისტად მუშაობდა. ის NBC News-თან სამუშაო პროცესს ასე აღწერს:

„პირველ სართულზე პროფესიონალი ჟურნალისტები სხედან. მათ ჟურნალისტური პროდუქტის - სტატიების, ნიუსების შექმნა ევალებათ. მეორეზე ბლოგერები მუშაობენ. ხოლო მესამე და მეოთხე სართულზე მომუშავეების საქმე, სოციალურ ქსელებსა და სხვადასხვა საიტებზე კომენტარებისა და პოსტების დაწერაა, მარკეტინგის გუნდს კი ევალება, რომ ეს ყველაფერი კარგად შეფუთოს და სწორი სარეკლამო სტრატეგიით მიიტანოს მიზნობრივ აუდიტორიამდე“.

ამერიკის შეერთებული შტატების საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, რუსული ტროლების მიერ ვრცელდებოდა ორი ტიპის ინფორმაცია: პირველი, რომელიც არსობრივად ყალბი ფაქტებისგან შედგებოდა და მეორე, რომელიც უფრო მეტად შეფასებებს მოიცავდა და გარკვეული ჯგუფების მობილიზაციას ისახავდა მიზნად.

ქეთლინ ჰოლ ჯეიმსონი, პენსილვანიის უნივერსიტეტის პროფესორია. მან შეისწავლა რუსული ტროლების გავლენა 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე და გამოსცა წიგნი „როგორ დაეხმარნენ რუსი ჰაკერები და ტროლები პრეზიდენტს არჩევნების მოგებაში“. მედიაჩეკერს, ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ ორგანიზებული მედიატურის ფარგლებში, საშუალება ჰქონდა პენსილვანიის უნივერსიტეტში დასწრებოდა მის მოხსენებას.

„როცა რაიმე იდეოლოგიას პრინციპულად ეწინააღმდეგები და ამ დროს შენი სოციალური მედიის გვერდზე ხედავ ინფორმაციას, რომელიც მიზნად ამ იდეოლოგიის დისკრედიტაციას ისახავს, როგორც წესი არ უკვირდები იმას, რამდენად სწორია გავრცელებული ინფორმაცია, ვინ ავრცელებს მას, რა მიზანი აქვს და ა.შ. ასეთ დროს მომხმარებლების უმეტესობა, დაუფიქრებლად იწონებს ან აზიარებს ამგვარ პოსტებს. ეს ასე მუშაობს ყველა ქვეყანაში და ასე იმუშავა ამერიკის შეერთებული შტატების საპრეზიდენტო არჩევნების დროსაც“, - ამბობს ჯეიმსონი.

ჯეიმსონი თავის წიგნში აღწერს, როგორ ერეოდა კრემლი წინასაარჩევნო პროცესში. ფოკუსირება ტრამპის დღის წესრიგზე, კლინტონის და მისი მხარდამჭერების მარგინალიზაცია და სამიზნე აუდიტორიის ზუსტად განსაზღვრა - ეს იყო რუსული კამპანიის სამი ძირითადი ასპექტი.

„აქტიურად იქმნებოდა და ზიარდებოდა ფოტოპოსტები, ვიდეოები და ინტერნეტ თამაშებიც კი, რომლიც ამერიკულ საზოგადოებას ამცნობდა, რომ კლინტონი კორუმპირებულია, რომ მისი საინფორმაციო კამპანია ტერორისტების ფულით ფინანსდება და ა.შ. ამის პარალელურად, რუსული ტროლები ტრამპის დღის წესრიგს პოზიტიურად წარმოაჩენდენ. მიგრანტების დემონიზაცია, ვეტერანების მძიმე სოციალურ პრობლემებზე აქცენტირება, იარაღის ტარების უფლების მხარდაჭერა - ისინი სწორედ ამ ტიპის მესიჯებს ავრცელებდნენ, რაც ტრამპის დღის წესრიგის ზედმიწევნით გამეორება იყო“.


ჯეიმსონის თქმით, რუსეთიდან მომდინარე კამპანიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ასპექტი, აუდიტორიის სწორად განსაზღვრა იყო. მოიწონე, თუ გინდა, რომ იესომ მოიგოს - ეს ფოტომონტაჟი ამგვარი მოწოდებით, აქტიურად ვრცელდებოდა სოციალურ ქსელებში. ჯეიმსონი ამბობს, რომ ასე, რუსული ტროლები აუდიტორიის ზუსტად იდენტიფიცირებას ცდილობდენ: „თუ დაალაიქებ ამ პოსტს, ნიშნავს, რომ დიდი ალბათობით, კონსერვატორი ქრისტიანი ხარ. შესაბამისად, იმ ადამიანებმა, ვინც კამპანიის უკან დგანან, ზუსტად იციან, რა ტიპის მესიჯები გამოუშვან სამომავლოდ შენთან, რაზე გექნება რეაქცია“.



რუსეთის მცდელობა, გავლენა მოიპოვოს ამერიკის შეერთებული შტატების შიდა პოლიტიკაზე, 2016 წლის არჩევნებით არ დასრულებულა.

“ჩვენ უკვე ვხედავთ ნიშნებს, როგორ ცდილობს რუსეთი გავლენის მოპოვებას არჩევნების შემდეგ ციკლზეც“ - აღნიშნავს თავის გამოსვლაში მაიკ პომპეო, CIA-ს ხელმძღვანელი: „უდავოა, რომ რუსეთი 2016 წლის გამოცდილებას კვლავაც გამოიყენებს. ჩვენ უნდა ვუთხრათ ამერიკის საზოგადოებას, რომ ეს საფრთხე რეალურია. ჩვენ არ ვაპირებთ რუსეთს მივცეთ უფლება, გვიკარნახოს ვის მივცეთ ხმა, და საერთოდ, როგორ ვმართოთ ჩვენი ქვეყანა“.

სად არის გამოსავალი? კეტლინ ჯეიმსონი სოციალური მედიის პლატფორმების მცდელობას, დაუპირისპირდეს ამ პროცესს, სკეპტიკურად უყურებს. ის თავის წიგნში წერს: “შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სოციალური მედიების მფლობელმა კომპანიებმა ვერ შეძლეს დროულად მოეხდინათ იდენტიფიცირება იმ ექაუნთებისა, რომლებიც რუსეთიდან იმართებოდა და რომელთა მიზანიც, არჩევნებზე ზეგავლენა იყო. მთელს ამ პროცესს ერთ წელზე მეტი დასჭირდა. როგორ შეიძლება გვქონდეს ამ კომპანიების იმედი, რომ ისინი კიბერშეტევისგან მომავალ არჩევნებში დაგვიცავენ?“

ჯონათან ჰენიკი, სახელმწიფო დეპარტამენტთან არსებული გლობალური ჩართულობის ცენტრის (GIC) კოორდინატორი, პრესტურის ფარგლებში, ჟურნალისტებთან საუბარში აღნიშნავს, რომ ყალბი ინფორმაციისა და დეზინფორმაციისგან თავის დაცვის სწორი გზა მომხმარებლის ქცევის ცვლილება და ცნობიერების ამაღლებაა:

„მე ვფიქრობ, რომ დღეს გარდამავალ პერიოდში ვცხოვრობთ. დღეს, ადამიანებს არ უნდათ ფულის გადახდა ინფორმაციის სანაცვლოდ. უფასო ინფორმაცია კი ხშირ შემთხვევაში ყალბია ან დეზინფორმაციაა. ვფიქრობ, რომ ეს მიდგომა შეიცვლება და სამომავლოდ, ადამიანები ფულის გადახდას დაიწყებენ სწორი, არამანიპულაციური პროდუქტის მისაღებად. ჩვენ კი ვცდილობთ გავაძლიეროთ ის ორგანიზაციები, რომლებიც ყალბი ამბების იდენტიფიცირების და გადამოწმების კუთხით მუშაობენ, ასევე ვდებთ დიდ ფინანსურ ინვესტიციას იმგვარ ტექნოლოგიებში, რომლებიც ადამიანებს დაეხმარება, გადაამოწმონ ფოტოს, ვიდეოს თუ ტექსტური მასალის სისწორე - ესაა ჩვენ მიერ არჩეული გზა“, - ამბობს ჯონათან ჰენიკი.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში, 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, რუსული პროპაგანდა საყოველთაო ინტერესის და ცხარე პოლიტიკური დებატის საგნად იქცა. სწორედ მაშინ გახდა ცხადი, რომ რუსეთი, საინფორმაციო კამპანიის საშუალებით, შტატების შიდა პოლიტიკურ პროცესზე გავლენის მოპოვებას ცდილობდა.

კრემლი 2016 წლის არჩევნებზე ზეგავლენისთვის მრავალფეროვან მეთოდებს იყენებდა. სოციალური მედია და რუსული ხელისუფლებისგან დაფინანსებული საერთაშორისო მედიასაშუალებები პროპაგანდისტული მესიჯების ტრიბუნად იქცა. მთელ ამ პროცესში განსაკუთრებული როლი ჰქონდა მედიასაშუალება Russia Today-ს, რომელმაც რამდენიმე წლის წინ სახელი შეიცვალა ამჟამად პოზიციონირებს, როგორც RT.

RT არასაარჩევნო პერიოდშიც აქტიურობს. ის ყოველდღიურად ცდილობს დაარწმუნოს საკუთარი აუდიტორია, რომ დასავლური ღირებულებები დევალვირებულია, რუსეთი და მისი პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი კი საერთაშორისო ასპარეზზე ყველაზე მნიშვნელოვანი მოთამაშეები არიან.


RT რუსეთის ხელისუფლების მიერ დაფინანსებული მედიასაშუალებაა, რომელიც საერთაშორისო ამბებს 24 საათიან რეჟიმში აშუქებს. არხი 2005 წელს შეიქმნა და ოთხ ენაზე მაუწყებლობს. თავად RT ირწმუნება, რომ მისი აუდიტორია 700 მილიონ ადამიანზე მეტია.

„დასვი მეტი კითხვა“ - ეს არის RT-ის სლოგანი. ბრალდებებს, იმის შესახებ, რომ ტელეარხი რუსული პროპაგანდის პირდაპირი ტრიბუნაა, თავად მაუწყებელი, ბუნებრივია, უარყოფს. „ჩვენ გთავაზობთ საერთაშორისო მოვლენებს ალტერნატიული პერსპექტივიდან“, - ასე ხსნის RT საკუთარ საქმიანობას. თუმცა რეალობაში, მისი „ალტერნატიული პერსპექტივა“ ხშირად, ამბების მხოლოდ ერთი - რუსული რაკურსით გაშუქებას, დეზინფორმაციას, მანიპულაციას და აუდიტორიის შეცდომაში შეყვანის აშკარა მცდელობას ნიშნავს.


“ერთი მხრივ, რუსეთი ცდილობს მუდამ ჩანდეს საერთაშორისო სივრცეში, როგორც მნიშვნელოვანი მოთამაშე, მეორე მხრივ კი საზოგადოების პოლარიზება და დასავლური ღირებულებების დისკრედიტაცია სურს“, - ამბობს ჯენ ფიშერი, აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ევროპისა და აზიის ბიუროს უფროსი მრჩეველი. მისი თქმით, ამ მიზნის მისაღწევად კრემლისთვის ამერიკის შეერთებულ შტატებში ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი იარაღი არის Russia Today.

“მესიჯი იმგვარია, რომ თითქოს, დასავლური ღირებულებები ტრადიციულს ეწინააღმდეგება. რუსეთი წარმოჩენილია, როგორც ტრადიციების დამცველი, დასავლეთი კი მისი მოწინააღმდეგე. პროცესში აქტიურად იყენებენ ორთოდოქსულ ეკლესიასაც. ამ ყველაფრით, რუსეთი ცდილობს საერთაშორისო აუდიტორია დაარწმუნოს, რომ ის მნიშვნელოვანი აქტორია“, - ამბობს ფიშერი.

RT-ზე ვერ ნახავთ რუსეთის ხელისუფლების კრიტიკას. სამაგიეროდ, აქ მოისმენთ იმ „ექსპერტების“ პრორუსულ პოზიციებს, რომელთა სახელი და გვარი რუსული გამოცემების გარდა, ინტერნეტში არსად იძებნება, აქ გაგაცნობენ გაუგებარი და საეჭვო ორგანიზაციების მიერ მომზადებული კვლევის შედეგებს. ასე მაგალითად, ერთ-ერთ ასეთ კვლევაზე დაყრდნობით RT იუწყებოდა, რომ ევროკავშირის ყოველი 3 მოქალაქიდან 1 ფიქრობს, რომ ყირიმი რუსეთის უნდა იყოს. RT არის ერთადერთი არხი, რომელიც გეტყვით, რომ საფრანგეთის პრეზიდენტი ნანობს რუსეთისთვის სანქციების დაკისრებას, აქ გაიგებთ, რომ თურმე შვედეთი ომისთვის ემზადება, ევროკავშირი კი რუსეთის მოქალაქეებს გენოციდს უწყობს, აქვე ნახავთ რუსეთ-უკრაინის ომის გაშუქებას, მხოლოდ რუსული პერსპექტივიდან.

RT ცდილობს, რაც შეიძლება სარწმუნო მედიასაშუალებად გამოჩნდეს აუდიტორიის წინაშე. პენსილვანიის უნივერსიტეტის პროფესორი კეტლინ ჯეიმსონი ამბობს, რომ სახელმაც კი შესაძლოა აუდიტორია შეცდომაში შეიყვანოს: „შტატებში უამრავი აკრონიმი გვაქვს. აკრონიმებით აღვნიშნავთ მედიასაც. მაგალითად, როცა ვამბობ, რომ სტატია AP ზე წავიკითხე, ეს ნიშნავს, რომ Associated Press-ს ვგულისხმობ. 2008 წელს Russia Today-მ სახელი შეიცვალა და RT დაირქვა. RT- ჟღერადობით ძალიან ჰგავს დასავლური მედიასაშუალებების სახელს, მის სახელში აღარ ფიგურირებს სიტყვა „რუსეთი“, შესაბამისად, აუდიტორია შესაძლოა, მარტივად შევიდეს შეცდომაში და ვერ მიხვდეს, რომ ინფორმაცის, რომელსაც ის ეცნობა, რუსეთის ხელისუფლების მიერ დაფინანსებული მედია ავრცელებს“.

RT ცდილობს მოიზიდოს სხვადასხვა სანდო მედიასაშუალებების ცნობილი სახეებიც. მაგალითად ლარი კინგი, რომელიც წლების განმავლობაში CNN-ის სახე იყო, დღეს RT –ს წამყვანია. “როცა გადართავ RT-ზე, და ხედავ ნაცნობ სახეს, შესაძლოა არ დასვა ბევრი კითხვა, რა არხია, ვინ აფინანსებს, რამდენად სანდოა მის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია და ა.შ.“ - ამბობს ჯეიმსონი.

2017 წლის იანვარში, ამერიკის სადაზვერვო სააგენტომ (NIC) გამოაქვეყნა ანგარიში, რომელშიც აღნიშნულია, რომ RT 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს წარმოადგენდა პროპაგანდის მთავარ წყაროს. ანგარიშის მიხედვით, მედიაგაშუქება მიზნად ისახავდა არჩევნების შედეგზე გავლენის მოხდენასა და რუსული ინტერესების წარმოჩენას.

„საარჩევნო კამპანიის დროს RT -ს მიერ კანდიდატ ჰილარი კლინტონის გაშუქება იყო მკვეთრად ნეგატიური. მედიასაშუალება კანდიდატს წარმოაჩენდა, როგორც კორუფციაში ეჭვმიტანილ, არასანდო ადამიანს, რომელსაც კავშირი ჰქონდა ისლამურ სახელმწიფოსთან. გარდა ამისა, RT აუდიტორიას ამცნობდა, რომ კლინტონს ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემები ჰქონდა“ .

RT აქტიურად თანამშრომლობდა ვიკილიქსთან და მის დამფუძნებელ, ჟულიან ასანჟთან. საარჩევნო პერიოდში გამოქვეყნდა მასალები შემდეგი სათაურებით:

„ჟულიენ ასანჟი: ვიკილიქსს აქვს ისეთი იმეილი, რის გამოც კლინტონი შესაძლოა ციხეში ჩასვან?“
„კლინტონს და ისლამურ სახელმწიფოს ერთი და იგივე დამფინანსებელი ჰყავს“.
„როგორ მიდიოდა ქველმოქმედებისთვის განკუთვნილი თანხა კლინტონების ჯიბეში?"

ამ ტიპის ვიდეოებს, იუთუბის არხზე მილიონობით ნახვა ჰქონდა. RT-ს ვიდეოპროდუქტი ფეისბუკსა და ტვიტერზე სპონსორდებოდა, სოცმედიაში აქტიურობდნენ ე.წ. ტროლებიც. მაგალითად, მხოლოდ სამმა ექაუნთმა, რომელიც RT- ს ეკუთვნოდა, ტვიტების დასპონსორებაში, საარჩევნო პერიოდში, 274 თას დოლარზე მეტი დახარჯა.

შტატების არჩევნებში ჩარევის გამო, 2017 წელს ტვიტერმა RT –ს ოფიციალურად აუკრძალა ტვიტების დასპონსორება. ტელეარხმა ეს გადაწყვეტილება რუსულ მედიაზე და სიტყვის თავისუფლებაზე თავდასხმად შეაფასა.

რა არის RT, რა მიზანი აქვს მას - უბრალოდ რუსული პერსპექტივების წარმოჩენა, თუ კრემლის პროპაგანდის ტირაჟირება? ამ საკითხზე პირველი ეჭვი 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის დროს გაჩნდა. გაშუქება ცალმხრივი იყო.

RT უწყვეტ რეჟიმში აშუქებდა ამ ომს, ამცნობდა საზოგადოებას, როგორ შეიჭრა „აგრესორი საქართველო სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე და როგორ ჩაერთო რუსეთი მშვიდობისა და სამართლიანობის დასამყარებლად“. ტელეარხი აუდიტორიას უჩვენებდა ადამიანურ ტრაგედიებს და ომის სისასტიკეს, თუმცა მასალების მიხედვით, სასტიკები მხოლოდ ქართველი ჯარისკაცები იყვნენ.

„RT ამ ომის მონაწილე მხარედ იქცა. ჩვენ გვეუბნებოდნენ, რომ უნდა გვედევნებინა თვალი CNN-ისთვის, BBC-ისთვის, გვარწმუნებდნენ, რომ მათი გაშუქება მიკერძოებული იყო და შესაბამისად, ჩვენც გვქონდა უფლება, იგივე გაგვეკეთებინა“, - იხსენებს RT-ს კორესპონდენტი CJR- თან საუბარში.

უილიამ დანბარი, რომელიც იმ დროს საქართველოში RT-ს კორესპონდენტი იყო, CJR- ისთვის მიცემულ ინტერვიუში ამბობს: „ერთ-ერთი ჩართვისას ვთქვი, რომ დაუდასტურებელი ინფორმაციით, რუსეთმა საქართველოს ტერიტორიები დაბომბა. შემდეგ, ისევ უნდა მქონოდა ლაივი, შეთანხმება იყო რედაქციასთან, რომ საათში ერთხელ უნდა გავსულიყავი ეთერში. თუმცა ჩართვიდან მალევე დამირეკეს და მითხრეს, რომ ლაივები უქმდებოდა, მე კი საჭირო აღარ ვიყავი და შემეძლო სახლში წავსულიყავი“.

RT-ის ეს ომი მომდევნო წლებშიც არ დავიწყებია. თემა განსაკუთრებით ომის წლისთავის დროს აქტიურდება ხოლმე. გაშუქებაში აფხაზეთი და ე.წ. სამხრეთ ოსეთი დამოუკიდებელ ქვეყნებად, რუსეთი მშვიდობისმყოფელად, საქართველო კი აგრესორადაა წარმოჩენილი. ამ საკითხზე ბოლო მასალა 3 თვის წინ, ომიდან 10 წლის თავზე გამოქვეყნდა. მასალა ასეა დასათაურებული: „10 წელი მას შემდეგ, რაც საქართველომ სამხრეთ ოსეთსა და რუსეთზე იერიში მიიტანა“ . სიუჟეტში აუდიტორიას კიდევ ერთხელ „შეახსენეს“, რომ ომი საქართველომ დაიწყო და რომ საერთაშორისო სამართლის პრინციპებიც დაარღვია. მასალაში ეთნიკური ოსები „ქართველების მიერ ჩადენილ სისასტიკეებზე“ საუბრობენ. მაგალითად, 9-10 წლის ბავშვი იხსენებს, „როგორ გადაუარა ქართულმა ტანკმა მის თვალწინ პატარა გოგონებს“.

ომის გარდა, RT-ს ინტერესის საგანი საქართველოსთან დაკავშირებული სხვა თემებიც ხდება. მაგალითად, ბოლო დროს აქტუალურია ლუგარის ლაბორატორია. იმის წარმოსაჩენად, თუ რა ცუდია დასავლეთი, RT ყალბ ინფორმაციას ავრცელებს და აუდიტორიას არწმუნებს, რომ თბილისში მდებარე ლუგარის ლაბორატორიაში “ადამიანებზე ექსპერიმენტებს ატარებენ“.

„ყოფილი მინისტრი: დასავლეთიდან დაფინანსებული ლაბორატორია საქართველოში შესაძლოა, ადამიანის ორგანოებზე უკანონო ექსპერიმენტებს ატარებდეს“ - ასეთია ერთ-ერთი სტატიის სათაური. სტატიის ტექსტიდან ირკვევა, რომ სათაურში ყოფილ მინისტრად მოხსენიებული პიროვნება, იგორ გიორგაძეა, რომელიც საქართველოს მხარის მოთხოვნით, წლებია წითელი ცირკულარით იძებნება, მას ბრალად ტერორისტული აქტის ორგანიზება ედება. ის ქვეყნის უშიშროების მინისტრი დაახლოებით 23 წლის წინ, 1993-1995 წლებში იყო. ამ თემაზე გამოქვეყნებული კიდევ ერთი სიახლე, ირწმუნება, რომ საქართველოში, ამ ლაბორატორიის მიერ ჩატარებული ცდების შედეგად, უკვე 73 ადამიანი დაიღუპა.

ლუგარის ლაბორატორიის შესახებ დეზინფორმაცია ხშირად ჩნდება ქართულენოვან გამოცემებშიც. ამ საკითხს „მითების დეტექტორი“ იკვლევს, მათ მიერ გამოქვეყნებულ სტატიაში ვკითხულობთ: „ქართულ მედიაში გავრცელებული მოსაზრებები ლუგარის სახელობის ლაბორატორიაში მიმდინარე კვლევების შესახებ უსაფუძვლოა და წარმოადგენს რუსული მესიჯბოქსის ნაწილს“.

პერიოდულად, RT საქართველოს საგარეო კურსითაც ინტერესდება. გამოცემა ცდილობს წარმოაჩინოს, რომ საქართველოს ნატოსა და ევროკავშირში ინტეგრაციის შანსი არ აქვს. რამდენიმე მასალის სათაური:

• „საქართველო ჯერ მზად არ არის ევროკავშირში გასაწევრიანებლად“
• „საქართველო საბჭოთა ქვეყანაა“
• „საქართველოს ნატოში გაწევრიანების შანსი არ აქვს“
• „აშშ-მ საქართველოს უთხრა, რომ დაივიწყოს ნატო“.

24 ივლისს,  "რეზონანსმა", საქართველოში ტურიზმისა და უცხოელი გიდების მუშაობის შესახებ მოამზადა მასალა. სტატია, რომელიც ქვეყნის ტურისტულ მზადყოფნასა და კვალიფიციური გიდების ნაკლებობას ეხება, პრობლემაზე მსჯელობის ნაცვლად, ქსენოფიბიური გზავნილებითაა გაჯერებული.

მიუხედავად იმისა, რომ მასალაში არც ერთი კონკრეტული შემთხვევა არ არის მოყვანილი, ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ამბობს, რომ ირანელი გიდები ტურისტებს თბილისს სპარსულ ქალაქად აცნობენ. მისივე თქმით, პრობლემაა ბათუმშიც, სადაც "თურქული უბნებია" მოწყობილი და თავიანთ დღესასწაულებს აღნიშნავენ. ყოველ დილით, უთენია ადგილობრივებს მოლას ლოცვა აღვიძებთ”.

"თითქმის ყველა მათგანი [ირანელი გიდები] ირანელ ტურისტებს უყვება, რომ თბილისი სპარსული ქალაქი იყო, შემდეგ რუსებმა მიითვისეს და ასე მოხვდა დღევანდელი საქარველოს ტერიტორიის შემადგენლობაში. ისინი თბილისის, როგორც თავიანთი ქალაქის, დაბრუნებას სხვადასხვა ფორმით ითხოვენ", - წერს ჟურნალისტი.

ამავე სტატიაში ავტორი ტურიზმის ექსპერტების სტატუსით ჩაწერილი რესპონდენტების მოსაზრებებს გვთავაზობს. ამ კომენტარებსაც ქსეონოფობიური კონტექსტი აქვს.

"წელს ბათუმში ვიყავი და ყოველი ცისმარე დილა მოლას ლოცვით იწყება და მისი ხმა მთელ ქალაქში ისმის. ჩემს ქვეყანაში კი არა, რომელიღაც მუსლიმანურ ქალაქში მეგონა თავი... აღარაფერს ვამბობ იმაზე, რომ ძველი ბათუმის ქუჩები შესყიდული აქვთ თურქებს და თავიანთ დღესასწაულებს აწყობენ. ობლებივით დადიან ქართველები იმ ქუჩებში", - ამბობს ერთ-ერთი რესპონდენტი და იქვე ამატებს, რომ პრობლემა უკვე გაცდა ტურიზმის სფეროს, - “მარტო გიდების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში არ არის პრობლემა, საქმე ეხება იმ დიდ უფლებებს, რასაც სახელმწიფო აძლევს უცხოელებს ჩვენს ქვეყანაში".

მიუხედავად იმისა, რომ მასალა თითქოსდა საქართველოს ტურიზმის სეზონისთვის მზაობისა და გიდების შესახებ არის მომზადებული, მასში არც შესაბამისი სახელმწიფო უწყების მოსაზრება და არც თავად ქართველი გიდების კომენტარი არ გვხვდება. სტატიაში ვერსად ვხვდებით პრობლემასა და მისი გადაჭრის გზაზე არგუმენტირებულ მსჯელობას. ქსენოფობიური შინაარსის ტექსტისა და კომენტარების სიმრავლე მკითხველში მხოლოდ და მხოლოდ უცხოელების მიმართ ნეგატიურ განწყობებს აღვივებს. აქვე მნიშვნელოვანია, რომ აქცენტი ირანელ და თურქ ხალხზეა, ამ ერების მიმართ კი საზოგადოების გარკვეულ ნაწილში ისედაც უარყოფითი განწყობებია.

“საბერძნეთში ლტოლვილები პოლიციელებს თავს დაესხნენ” - ამ მანიპულაციური სათაურით 21 მარტს მასალა გამოაქვეყნა geworld.ge-მ: - ვკითულობთ მასალაში. პირველწაყროში, რომელსაც Geworld.ge ეყრდნობა, წერია, რომ საბერძნეთის კუნძულ ლესბოსზე, რვა პოლიციელი ლტოლვილთა ბანაკში არეულობის შედეგად დაშავდა.

“არეულობა დაახლოებით 150-მა მიგრანტმა დაიწყო. პროტესტი გამოიწვია განკარგულებამ, რომლის ძალითაც მათ კუნძულის დატოვება აეკრძალათ. უკმაყოფილო ადამიანებმა ნაგვის კონტეინერებს ცეცხლი წაუკიდეს, შემდეგ კი პოლიციელებს შეუტიეს, რომლებიც არეულობის თავიდან ასაცილებლად ადგილზე მივიდნენ” - ვკითხულობთ geworld-ის მასალაში.

გარდა ამისა, მიგრანტების მიმართ უარყოფითი სარედაქციო პოლიტიკის მქონე “საქართველო და მსოფლიომ” მასალას დაურთო ფოტო, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო კუნძულ ლესბოსზე მომხდარ შემთხვევასთან. გუგლში ფოტოს ძიებით დგინდება, რომ ის დაახლოებით 3 წლის წინ არის პირველად გამოქვეყნებული.

„გერმანიის შინაგან საქმეთა მინისტრი: ქვეყანაში ისლამის ადგილი არ არის“ - ამ სათაურით, ინფორმაციას ინტერნეტ გამოცემა „საქართველო და მსოფლიო“ ავრცელებს, მასალაში ვკითხულობთ: „გერმანიის ახალმა შინაგან საქმეთა მინისტრმა ჰორსტ ზეეჰოფერმა გამოცემა “ბილდისთვის” მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ ქვეყანაში ისლამის ადგილი არ არის და მიგრანტების დეპორტაციაზე აქტიურად იმუშავებს“.

გერმანიის შს მინისტრის, ჰორსტ ზეეჰოფერ განცხადების შესახებ მასალა იძებნება „დოიჩე ველესა“ და The Washington Post-ზე, სადაც მოცემულია მინისტრის ციტატა და ამბის კონტექსტი. სინამდვილეში, მინისტრმა თქვა, რომ ისლამი, გერმანულ კულტურას არ ეკუთვნის, გერმანული კულტურის ფორმირება ქრისტიანობის საფუძველზე მოხდა. ხოლო, „საქართველო და მსოფლიომ“ ზეეჰოფერის ნათქვამი კონტექსტის გარეშე მიაწოდა მკითხველს, რაც ქმნიდა განწყობას, რომ გერმანიის შს მინისტრი ისლამოფობია.

„საქართველო და მსოფლიოს“ შეცდომაში შეჰყავს აუდიტორია, მაშინ როცა წერს, რომ გერმანიის შს მინისტრის თქმით, „ქვეყანაში ისლამის ადგილი არ არის და მიგრანტების დეპორტაციაზე აქტიურად იმუშავებს“. „დოიჩე ველესა“ და The Washington Post-ზე გამოქვეყნებულ მასალებში ჩანს, რომ მინისტრს დეპორტაცია არ უხსენებია. თუმცა, „დოიჩე ველეზე“ იძებნება მისი სხვა, უფრო ძველი განცხადება, სადაც ის აღნიშნავს, რომ ქვეყანაში უნდა დაჩქარდეს თავშესაფრის მაძიებელთათვის სტატუსის მინიჭებაზე გადაწყვეტილების მიღების პროცედურები, უნდა დაჩქარდეს იმ პირთა დეპორტაცია, რომელთაც ლტოვილის სტატუსი არ მიენიჭათ და ქვეყანაში არალეგალურად იმყოფებიან. ამ განცხადებაში მინისტრს მუსლიმები არ უხსენებია. „საქართველო და მსოფლიომ“ კი ორი განცხადება, რომელთაგან ერთი ისლამს, ხოლო მეორე დეპორტირებულთა რაოდენობის ზრდას ეხებოდა, და რომლებიც სხვადასხვა დროს გაკეთდა, ერთმანეთს დაუკავშირა და აუდიტორიას ერთად შესთავაზა.

რომა კალანდაძე

ქართული მედიასაშუალებების ნაწილი ანტიდასავლური განწყობების გასაძლიერებლად აქტიურად იყენებს ბავშვებთან, მათ განათლებასთან, აღზრდასთან და ოჯახთან დაკავშირებულ საკითხებს.

ძირითადად, იკვეთება ორი მიმართულება: პირველი, ბავშვებთან დაკავშირებით დასავლურ სახელმწიფოებში მიღებული გადაწყვეტილებები, რომლის მიზანსაც ბავშვების საუკეთესო ინტერესის დაცვა წარმოადგენს, წარმოჩენილია უარყოფით კონტექსტში. კერძოდ, საკითხი შეფუთულია ისე, თითქოს დასავლური სახელმწიფოების მიზანია ბავშვების გარყვნა, ოჯახის ინსტიტუტისა და ქრისტიანული ღირებულებების წინააღმდეგ ბრძოლა.

მეორე, ასევე მნიშვნელოვანი ტენდენციაა ბავშვების შესახებ ცრუ ინფორმაციის გავრცელება, მათ შორის ინცესტის დაკანონებაზე, ოჯახებისთვის წართმევაზე და ა.შ. ასეთი ინფორმაცია, როგორც წესი, გადაუმოწმებელი ფაქტი, ან მიზანმიმართული სიცრუეა.


არის შემთხვევები, როცა ანტიდასავლური ქართული მედიასაშუალებები ევორპასა და აშშ-ში მიმდინარე მოვლენებს იმდაგვარად აწვდიან მკითვხელს, რომ მათ შეუქმნან უარყოფითი წარმოდგენები ზოგადად დასავლეთზე, კერძოდ, თუ როგორი გარყვნილია დასავლეთი და როგორ ებრძვის ის ოჯახსა და რელიგიას.

მაგალითად, მანიპულაციური და შეცდომაში შემყვანია “საქართველო და მსოფლიოს” მასალა სათაურით “ჰოლანდიელი მასწავლებელი ანატომიის გაკვეთილებზე ბავშვების თვალწინ შიშვლდება”. სინამდვილეში, ამბავი ეხება ბიოლოგიის მასწავლებელს, რომელიც ბავშვებსი წინაშე გამოდის სპეციალური კოსტუმით, რომელზეც აღბეჭდილია ადამიანის ძვლები და კუნთები.

ასევე უარყოფითი კონტექსტითაა შეფუთული ერთ-ერთი ნორვეგიული ტელეარხის მიერ მომზადებული სამეცნიერო გადაცემების სერია, რომელიც 8-12 წლის მოზარდებისთვისაა განკუთვნილი. კერძოდ, გადაცემის მიზანია მაყურებელს აჩვენოს, როგორ ტრანსფორმირდება ბავშვის სხეული ზრდასთან ერთად. ბუნებრივია, რომ ამ გადაცემაში მნიშვნელოვანი ყურადღება ეთმობა ინფორმაციას სქესობრივი მომწიფების შესახებაც. გადაცემის წამყვანი პროფესიით ექიმია, რომელიც მნიშვნელოვან ინფორმაციას აწვდის მაყურებელს. აღნიშნული ამბის კონტექსტში, იმავე სტატიაში ნახსენებია, რომ საქართველოში მკვიდრდება განათლების ნორვეგიული მოდელი.

ქართულმა მედიასაშუალება “საქინფორმმა” მკითხველს არასწორი ინტერპრეტაციით მიაწოდა ინფორმაცია ნიდერლანდების სამეფოში დაგეგმილი ახალი რეგულაციის შემოღების შესახებ. კერძოდ, გამოცემა წერს: “ჰოლანდიაში ბავშვებს ოთხი ერთსქესიანი მშობლის ყოლის ნებას დართავენ, ანუ რას გადაურჩა საქართველო”. სინამდვილეში, საქმე ეხება ნიდერლანდების მთავრობის მიერ შექმნილი კომისიის რეკომენდაციას, რომლის მიხედვითაც, ბავშვებს შეიძლება ჰყავდეთ ოთხი ლეგალური მშობელი. მაგალითად, თუ ბავშვის მშობლები განქორწინდებიან და სხვა ოჯახებს შექმნიან, მაშინ შესაძლოა, ბავშვზე მშობლის უფლება ორივე მშობლის წყვილს ჰქონდეს.

“საქართველო და მსოფლიომ” ასევე უარყოფითი კონტექსტით გააშუქა აშშ-ში, მინესოტას შტატში მიღებული წესები სკოლებისთვის, რომლის მიზანი ბავშვების სექსუალური იდენტობის ნიადაგზე განხორციელებული ჩაგვრისგან (ბულინგი) დაცვაა. ამ რეკომენდაციის მიხედვით, სკოლებმა ტრანსგენდერ ბავშვებს უნდა მიმართონ ნეიტრალურად,მაგალითად, “მოსწავლევ” და არ გამოიყენონ მიმართვისას სიტყვები “გოგო”, ან “ბიჭი”. აღნიშნული რეკომენდაციის მიღების მიზეზი გახდა სექსუალური იდენტობის ნიადაგზე ბავშვების ჩაგვრის, ბულინგის ფაქტები, რაც არაერთხელ დასრულებულა სუიციდით. მინესოტაში მიღებული რეკომენდაციის მიზანი კი სწორედ მსგავსი სახის ჩაგვრასთან ბრძოლაა.

ფაქტების დამახინჯებისა და მანიპულაციის გარდა, ანტიდასავლური მედიასაშუალებები ხშირად მიმართავენ სიცრუის განზრახ ტირაჟირებას.

ქართული მედიასაშუალება “საქართველო და მსოფლიო” მკითხველს რეგულარულად სთავაზობს სტატიების სერიას სათაურით “უზნეობა დემოკრატიის სახელით”. აღნიშნული სათაურის ქვეშ გაერთიანებულა ის ამბები, რომელიც “საქართველო და მსოფლიოს” რედაქციის აზრით, ყველაზე კარგად წარმოაჩენს “დასავლეთის გარყვნილ სახეს”. აღნიშნული სერიის ფარგლებში, მედიასაშუალებამ მკითხველს 2017 წლის ივლისში მიაწოდა ინფორმაცია სათაურით “კანადაში მიღებული კანონით, მშობლებს, რომლებიც ლგბტ-ს აკრიტიკებენ, შვილებ სწაართმევენ”. სტატიაში აღნიშნულია, რომ თუ მშობლები გაბედავენ ლგბტ თემის იდეოლოგიის წინააღმდეგ სიტყვის ამოღებას ან, თუ ბიჭს დაუშლიან, უყვარდეს სხვა ბიჭი პარალელური კლასიდან, სახელმწიფოს უფლება ეძლევა, მშობლებს შვილი წაართვას.

აღნიშნულ ინფორმაციას აქტიურად ავრცელებდნენ როგორც რუსული მედიასაშუალებები, ისე - კანადური და ამერიკული კონსერვატიული მედიასაშუალებების ნაწილი. არასწორი ინფორმაციის გავრცელებამ იმ მასშტაბსაც კი მიაღწია, რომ კანადის მთავრობამ დამატებითი განმარტებაც გაავრცელა, რომლის მიხედვითაც, ოჯახებს ბავშვებს არ წაართმევენ გენდერული იდენტობის მიუღებლობის გამო. სინამდვილეში, ონტარიოში მიღებული კანონის მიზანია ბავშვთა დაცვა მშობლების ძალადობისგან, თუ ეს ძალადობა ხდება სხვადასხვა მიზეზით და ამ მიზეზებს შორის კი ერთ-ერთია ბავშვის გენდერული იდენტობა.

მსგავსი, ცრუ ფაქტის შესახებ საუბარია საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ ბავშვთა საკითხების გაშუქების მედიამონიტორინგის შუალედურ ანგარიშში.

როგორც დოკუმენტშია აღნიშნული, “ქართულმა გაზეთმა” გამოაქვეყნა სტატია “იუვენალური ფაშიზმი”, სადაც ავტორი ამბობს, რომ იუველური ფაშიზმის მიზანია: შობადობის შემცირება მსოფლიოში, ოჯახების კონტროლი და ტერორი, ოჯახის ინტიტუტის ნგრევა, ბავშვების ორგანოებით ვაჭრობის სარფიანი ბიზნესი და ა.შ. ამის დასტურად მოყვანილია გერმანია, სადაც ავტორის თქმით, სრულიად ნორმალურ ოჯახებს დაუსაბუთებელი ბრალდებების და ცილისწამების საფუძველზე ბავშვებს ართმევენ და ინტერნატებში მიჰყავთ, მერე მინდობით აღზრდაში გადასცემენ. მიმღები ოჯახები ბავშვს ხშირად არასათანადოდ ექცევიან, ეს ბავშვები ხდებიან სექსუალური ძალადობის მსხვერპლებიც. გაზეთის ინფორმაციით, გავრცელებულია ამ ბავშვების სექსუალური უმცირესობებისთვის მიშვილებაც. სტატიაში აღნიშნულია, რომ ხშირია შემთხვევები, როცა „ერთსქესიანი ოჯახები“ ბავშვებს ცვლიან ერთმანეთში სექსუალური ორგიებისთვის.

სტატიის ავტორი ირწმუნება, რომ ხშირია ჩამორთმეული ბავშვების გაუჩინარების შემთხვევები, რადგან მათ ორგანოებით ვაჭრობისთვის იყენებენ. ამის ფონზე სტატიაში აღნიშნულია, რომ ასოცირების ხელშეკრულებით აღებული ვალდებულებებით საქართველომაც მიიღო კანონი “ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ”, რომელმაც სწორედ ეს ნორმები დააკანონა და მოყვანილია მაგალითები, როდესაც საქართველოში კარგ დედებს ბავშვები დაუსაბუთებლად წაართვეს და მინდობით აღზრდაში გააშვილეს, ამიტომ ავტორის მტკიცებით, ეს კანონი ოჯახის ინსტიტუტის წინააღმდეგაა მიმართული.

სტატია ცალმხრივ გადაუმოწმებელ, დაუსაბუთებელ ინფორმაციას და ავტორის მოსაზრებებს ეყრდნობოდა. სტატიაში ასევე აღრეული იყო სხვადასხვა ცნება და სფერო. სრულიად დამახინჯებულად იყო გადმოცემული კანონებისა და რეფორმების ძირითადი არსი.

როგორც ანგარიშის ავტორები წერენ, უნდა ვივარაუდოთ, რომ სტატიის მიზანი ანტიდასავლური განწყობების გაძლიერება იყო. ბავშვების თემა კი სენსიტიურობიდან გამომდინარე შეირჩა.

მასალა მომზადებულია UNICEF- ის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში - "ბავშვთა საკითხების ეთიკური გაშუქება მედიაში". პუბლიკაციაში გამოხატული მოსაზრებანი ეკუთვნის ავტორს და არ ასახავს გაეროს ბავშვთა ფონდის ოფიციალურ თვალსაზრისს .

“რას იზამდი, თუ გთხოვდით, დაგეწერა გამოგონილი ამბავი?” – ასე იხსენებს გასაუბრებაზე დასმულ კითხვას ამერიკელი ჟურნალისტი ენდრიუ ფეინბერგი, რომელმაც რუსულ პროპაგანდისტულ მედიასაშუალება “სპუტნიკში” რამდენიმე თვის განმავლობაში იმუშავა.

“ჩემი ცხოვრება რუსულ პროპაგანდისტულ მედიასაშუალებაში”, – ამ სათაურით გამოაქვეყნა ფეინბერგმა სტატია ამერიკული მედიასაშუალება “პოლიტიკოს” საიტზე. ის იხსენებს რამდენიმეთვიანი მუშაობის გარემოებებს, მათ შორის, ფაქტების გაყალბების პრაქტიკას, რედაქტორებთან უსიამოვნო საუბრებსა და გასაუბრების დეტალებს.

ენდრიუ ფეინბერგმა რუსეთის ხელისუფლების მიერ დაფუძნებული და მართული “სპუტნიკის” ვაშინგტონის ბიუროში მუშაობა 2016 წლის დეკემბერში დაიწყო. როგორც თავად ამბობს, გასაუბრებაზე დასმული კითხვა მის მიერ ცრუ ამბის გავრცელების შესაძლებლობას ეხებოდა, რაც მისთვის სიურპირზი აღმოჩნდა.

როგორც ფეინბერგი წერს, რა თქმა უნდა, მან იცოდა “სპუტნიკის” მფლობელებისა და მისი რეპუტაციის შესახებ, თუმცა ჩათვალა, რომ სიცრუის გავრცელებაზე დასმული კითხვა სწორედ მის გამოსაცდელად იყო მოფიქრებული, რაზეც მან უპასუხა: “მე სამსახურს დავტოვებ”.

“მე მაშინ ავხსენი, რომ არ იყო პრობლემა, სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული მედიასაშუალებისთვის მემუშავა, მათ შორის რუსეთის მიერ დაფინანსებულშიც კი, თუ მექნებოდა ისეთივე სარედაქციო დამოუკიდებლობა, როგორიც ნებისმიერ სხვა, დამოუკიდებელ მედიასაშუალებაში. არსებობს სხვა უამრავი მედიასაშუალება, მათ შორის BBC, ამერიკის ხმა, სააგენტო ფრანს პრესი, ალ ჯაზირა, რომელსაც სახელმწიფო აფინანსებს, თუმცა შესანიშნავად მუშაობს,”, – წერს ენდრიუ ფეინბერგი.

როგორც ჟურნალისტი იხსენებს, მან მუშაობა 2017 წლის იანვარში დაიწყო და პირდაპირი კონტაქტი ჰქონდა სამ რედაქტორთან: პიტერ მარტინიჩევთან, ანასტასია შეველევასთან და ზლატკო კოვაჩთან. ფეინბერგის თქმით, ამ სამი რედაქტორიდან არც ერთმა არ იცოდა ამერიკული მედიის მუშაობის წესები და პრინციპები, მათ შორის ჟურნალისტის წყაროებთან ურთიერთობა და ა.შ.

ენდრიუ ფეინბერგი სპუტნიკის თეთრი სახლის კორესპონდენტი იყო. მან ერთ-ერთ ბრიფინგზე თეთრი სახლის პრესმდივანს შონ სპაისერს ჰკითხა, დონალდ ტრამპი რატომ არ უგზავნიდა უკრაინას იარაღს, რუსეთის აგრესიასთან საბრძოლველად.

“მე მაშინ არ ვიცოდი, რომ დავარღვიე სპუტნიკის მუშაობის ყველაზე მნიშვნელოვანი დაუწერელი წესი”, – წერს ენდრიუ ფეინბერგი. როგორც ჟურნალისტი იხსენებს, მან რედაქტორისგან მიიღო გაფრთხილება, რომ ნებისმიერი კითხვა, რომლის დასმასაც ის რესპონდენტებისთვის აპირებდა, რედაქტორებთან უნდა ყოფილიყო შეთანხმებული.

ფეინბერგის თქმით, ის მეორე მსგავს წინაღობას წააწყდა სირიაში, ზარინის გაზის გამოყენების შედეგად მოსახლეობის დაღუპვისას. რედაქტორები მისგან მოითხოვდნენ, რომ საკითხთან დაკავშირებით კითხვები დაესვა რუსული გადმოსახედიდან, რომელიც მხარს უჭერს ასადის რეჟიმს.

“სპუტნიკის” ყოფილი ჟურნალისტი ასევე იხსენებს, რომ აღნიშნულ მედიასაშუალებაში ასეთი მითითება არსებობდა: ოკუპირებული ყირიმის შესახებ დაწერილ ყველა სტატიაში ნახსენები უნდა ყოფილიყო, რომ რეფერენდუმის შედეგად, რუსეთთან მიერთებას მხარი მოსახლეობის 90%-მა დაუჭირა.

“რა თქმა უნდა, როცა მე ვახსენე რეფერენდუმის მიმდინარეობისას ქუჩებში ტანკებისა და შეიარაღებული პირების არსებობის შესახებ, ის სტატიიდან გამოქვეყნებამდე ამოიღეს”, - იხსენებს ფეინბერგი.

ჟურნალისტი წერს, რომ დროთა განმავლობაში მან დაიწყო სპუტნიკის პოლიტიკის გაცნობიერება, რომლის მიზანიც იყო და არის რუსული ნარატივის გავრცელება, ხოლო აშშ-სა და მისი მოკავშირეების პოლიტიკის დისკრედიტაცია.

“სოციალურ მედიაში მე რეგულარულად მაკრიტიკებდნენ პროპაგანდის გავრცელებისთვის, ზოგი ღალატშიც კი მადანაშაულებდა. მე ყოველთვის ვიცავდი საკუთარ თავსა და კოლეგებს. გავაცნობიერე, რომ მნიშვნელობა არ აქვს მე, ინდივიდუალურად როგორ თავდადებით ვმუშაობ, ან როგორი შემართებით ვებრძვი ხელმძღვანელთა ზეწოლას, ვინაიდან მე ვმუშაობდი “სპუტნიკისთვის” და ხელს ვუწყობდი არასწორი ინფორმაციისა და პროპაგანდის გავრცელებას, მიუხედავად იმისა, რომ პირადად, აქტიურად არ ვმონაწილეობდი ამაში”, – წერს “სპუტნიკის” ყოფილი ჟურნალისტი.

ფეინბერგის თქმით, ბოლო წვეთი მისსა და “სპუნტიკის” თანამშრომლობაში დემოკრატთა ეროვნული კომიტეტის თანამშრომლის, სეთ რიჩარდის მკვლელობა იყო. ვაშინგტონის პოლიციამ დაადგინა, რომ ის ძარცვისას მოკლეს. თავდაპირველად, მემარჯვენე ამერიკულ მედიაში გავრცელდა ვერსია, რომლის მიხედვითაც, თითქოს რიჩარდის მკვლელობა 2016 წლის არჩევნებისას დემოკრატთა ელქტრონული მიმოწერის “ვიკილიქსისთვის” გადაცემას უკავშირდებოდა, თუმცა, საბოლოოდ, ამერიკულმა მედიამ ეს ვერსია უარყო. “სპუტნიკმა” კი გადაწყვიტა, ეს ვერსია არ უნდა მიჩქმალულიყო, რადგან ის “ადასტურებდა”, რომ ამერიკულ არჩევნებში რუსეთი არ მონაწილეობდა, ფაქტზე პასუხისმგებლობა კი მთლიანად, ამერიკულ სპესამსახურებს ეკისრებოდათ.

როგორც ფეინბერგი ამბობს, მან გადაწყვიტა სამსახურიდან წასვლა, თუმცა “სპუტნიკის” ხელმძღვანელობამ მას დაასწრო და სამსახურიდან გაუშვა.

სპუტნიკის ვაშინგტონის ბიუროს რედაქტორმა, პიტერ მარტინიჩევმა პოლიტიკოსთან საუბრისას უარყო ყველა ის ბრალდება და გარემოება, რაზეც ენდრიუ ფენიბერგი თავის სტატიაში წერს. მარტინიჩევმა ყოფილი ჟურნალისტის მონაყოლს სიყალბე უწოდა.

“ბრიტანეთის საგარეო დაზვერვის ყოფილი ხელმძღვანელი: მას შემდეგ, რაც სააკაშვილი ხელისუფლებაში მოვიყვანეთ, ვვრაუდობდით, სამ ეტაპად აგვემოქმედებინა რუსეთის დაშლის სტრატეგიული გეგმა” - ამ სათაურით, “საქართველო და მსოფლიო“ ყალბ ინფორმაციას ავრცელებს და წერს, რომ ამგვარი განცხადება ბრიტანეთის საგარეო დაზვერვის ყოფილმა ხელმძღვანელმა გამოცემა The Guardian-თან ინტერვიუში გააკეთა.

სტატიაში დაზვერვის ყოფილი ხელმძღვანელის ციტატის სახით, ვკითხულობთ: “პირველი ნაბიჯი ამ მიმართულებით, რომელიც გადავდგით, იყო სამხრეთ ოსეთის გარშემო სამხედრო და სადაზვერვო ბაზების შექმნა, ასევე, სამხედრო და უშიშროების ოფიცრების ამოქმედება სამხრეთ ოსეთში. გეგმის მეორე ეტაპი ითვალისწინებდა ჩეჩნეთში, დაღესტანში, ჩრდილოეთ ოსეთსა და ჩერქეზეთში ხელისუფლებაში რადიკალი ისლამისტების მოსვლას. გეგმის ამ ნაწილის უკან იდგა ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველოს, მი 6-ის, აგრეთვე, თურქეთისა და საუდის არბეთის სპეცსამსახურების ხელმძღვანელ პირთა კონკრეტული შეხვედრები და, თუკი ისლამისტები მოახერხებდნენ პოლიტიკური ძალაუფლების შენარჩუნებას რუსეთის რეგიონებში, ნატოს სამხედრო ძალები პრაქტიკულ წვდომას მიიღებდნენ კავკასიის რეგიონის ჩრდილოეთ ნაწილზე. გეგმის მესამე ეტაპის დაწყებას უკრაინაში კერძო სამხედრო კომპანიებისა და სხვა სამხედრო ბაზების დასტაბილურების შემდეგ ვვარაუდობდით“ .

ინტერვიუ ფაბრიკაციაა და ის გაავრცელა არა ბრიტანულმა გამოცემა Guardian- მა, არამედ ყალბმა საიტმა, რომელიც ბრიტანული გამოცემის იმიტაცია იყო. საიტი ვიზუალურად გარდიანის იდენტური იყო, განსხვავება მხოლოდ, დომენის სახელში, ერთ ასოშია - theguarian.com-ის ნაცვლად, საიტის მისამართი theguardıan.com იყო.

რუსულმა პროსამთავრობო მედიასაშუალებამ, „tvzvezda.ru-მ“ გამოაქვეყნა სიახლე, თითქოს ევროკავშირი აპირებს, დაუწესოს სანქციები აშშ-ს, ამ უკანასკნელის მიერ რუსეთისთვის დაკისრებული სანქციების საპასუხოდ. ინფორმაცია ეყრდნობოდა მხოლოდ „ანონიმურ წყაროს ბრიუსელიდან".

მასალაში „ზვეზდა“ ამტკიცებდა, რომ ევროკავშირმა გადაწყვიტა, შეუზღუდოს წვდომა ამერიკულ კომპანიებს ევროპული ბანკების კრედიტებზე და ეს იქნება პასუხი იმ სანქციებზე, რომლებიც ევროკავშირმა რუსეთს დაუწესა.

სინამდვილეში, ევროკომისიის პრეზიდენტმა, ჟან კლოდ იუნკერმა, 26 ივლისს განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს რუსეთისთვის დაწესებულ სანქციებს და არავითარი განცხადება ანტიამერიკულ სანქციებზე არ გაუჟღერებია. ევროკავშირმა მხოლოდ და მხოლოდ გამოთქვა შეშფოთება, რომ რუსეთისთვის დაწესებულ სანქციებს შეუძლია, ევროპული ქვეყნების ეკონომიკურ დამოუკიდებლობას საფრთხე შეუქმნას, რადგან ისინი შეეხება იმ ევროპულ კომპანიებსაც, რომლებიც რუსეთთან თანამშრომლობენ, თუმცა იუნკერისვე განცხადებით, ევროკავშირი მოახერხებს თავისი ეკონომიკური ინტერესების დაცვას.

წყარო: Stopfake

საქართველოს ჟურნალისტურმა ეთიკის ქარტიამ რუსული და აზერბაიჯანული მედიასაშუალებების მიერ მომზადებულ ორ მასალასთან დაკავშირებით საჩივარი შეიტანა საკონსულტაციო კომისიაში, რომელიც პროპაგანდის წინააღმდეგ შეიქმნა. კომისია დაკომპლექტებულია თვითრეგულირების საბჭოების წარმომადგენლებისგან შემდეგი ქვეყნებიდან – საქართველო, უკრაინა, მოლდოვა, ბელარუსი, აზერბაიჯანი, სომხეთი და რუსეთი.

რუსული mir24.tv-ს წინააღმდეგ

ქარტიის პირველი საჩივარი ეხება mir24.tv -ს მიერ გამოქვეყნებულ მასალას, სადაც საუბარია იმაზე, რომ თითქოს საქართველოში უწყლობისა და უშუქობის გამო მამაკაცმა პროტესტის ფორმას მიმართა და ქალაქში აბაზანა დადგა. სინამდვილეში ეს იყო პერფომანსი, რომელიც „ლიბერალმა“ გააშუქა. რესპონდენტი ინტერვიუში ამბობს, „წყალი გათბა ახლა, ცივს დავამატებ და კიდევ ჩავწვები”. mir24-მა კი მისი ეს სიტყვები შემდეგნაირად თარგმნა „მე მცხელა. სახლში +35 გრადუსია, ელექტროენერგიის გათიშვის გამო არ შემიძლია კონდიციონერის ჩართვა”.

შესაბამისად, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტი მიმართავს მანიპულირებას პოლიტიკური მიზნებისთვის. მასალა პროპაგანდისტულია, რასაც ადასტურებს ის, რომ სადავო ჟურნალისტური პროდუქტის შემქმნელები განზრახ აყალბებენ ფაქტებს, რის გამოც მაყურებელს რჩება შთაბეჭდილება, რომ საქართველოში არის მძიმე სოციალური ფონი და ხელისუფლების ქმედებების გამო დედაქალაქის მაცხოვრებლები რამდენიმე დღის განმავლობაში არიან ელექტროენერგიის და წყლის გარეშე, რაც თავის მხრივ ისეთ მძიმე მდგომარეობაში აყენებს მოსახლეობას, რომ ისინი იძულებულნი არიან ქუჩაში, საჯაროდ მიიღონ აბაზანა, რათა ხელისუფლების ყურადღება მიიქციონ. ცალსახაა, რომ ჟურნალისტური პროდუქტის შემქმნელის მიზანს წარმოადგენდა შეელახა მეზობელი სახელმწიფოს იმიჯი, წარმოეჩინა იგი როგორც ქვეყანა, რომელიც მისი დედაქალაქის მაცხოვრებლებს ვერ უზრუნველყოფს ელემენტარული საყოფაცხოვრებო პირობებით.

აზერბაიჯანული haqqin.az-ს წინააღმდეგ

ვებსაიტმა haqqin.az-მა გამოაქვეყნა მასალა „ანტიაზერბაიჯანული მიწისქვეშა თბილისში: გამოჩენა, ფული, ინსტრუქციები“. სტატიაში ე.წ „ფერადი რევოლუციები“ საქართველოში და უკრაინაში, რომელთა ძირითადი საფუძვლები იყო ეკონომიკური პრობლემები ქვეყანაში და ცხოვრების დაბალი სტანდარტი, შეფასებულია, როგორც: „დასავლური ჰეგემონიის“ ნაყოფი, თავის მხრივ დასავლური ჰეგემონია შეფასებულია, როგორც საფრთხე, რომელიც იწვევს დესტაბილიზაციას. იქვე აღნიშნულია, რომ მიხეილ სააკაშვილი და ორგანიზაცია „კმარა“ აზერბაიჯანში დესტაბილიზაციის მოწყობას უჭერდნენ მხარს, თუმცა ილჰამ ალიევმა შეძლო ქართული რევოლუციური ძალების განეიტრალება. სტატიაში მხარდაჭერილია ანტიდასავლური პროპაგანდის ერთ – ერთი მთავარი მესიჯი, თითქოს „დასავლური შეთქმულების“ /“დასავლური ჰეგემონიის“ უკან დგას ჯორჯ სოროსი და მასთან აფილირებული არასამთავრობო ორგანიზაციები. ამასთან ნათქვამია, რომ აზერბაიჯანული რევოლუციური ორგანიზაციები, რომლებიც სამოქალაქო დაპირისპირებას ცდილობდნენ, თბილისმა შეიფარა. მასალაში ნახსენებია აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი აფგან მუხტარლიც, რომლიც საქართველოდან გაიტაცეს. ის დადანაშაულებულია აზერბაიჯანის მიმიმართ „მტრულად“ განწყობილ ორგანიზაციებთან თანამშრომლობაში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მიიჩნევს, რომ მასალა მიზნად ისახავს ორ სახელმწიფოს და შესაბამისად ერებს შორის ურთიერთობების გამწვავებას, წარმოაჩენს რა საქართველოს როგორც აზერბაიჯანის მიმართ არა მეგობრულად განწყობილ ქვეყანას, სადაც იგეგმება აზერბაიჯანის საწინააღმდეგო ქმედებები, ძმათამკვლელი ომები.

სტატიაში მოყვანილი არც ერთი ფაქტი არ არის გადამოწმებული არც ერთ წყაროსთან, რაც საფუძვლიან ეჭვს ტოვებს რომ მათი უმეტესობა ყალბი და ჟურნალისტის ფანტაზიის ნაყოფია. „დასავლეთი“ და დასავლეთის მიერ მხარდაჭრილი NGO ორგანიზაციები აღწერილია, როგორც მტრები, რომლებიც ხელს უწყობენ ქვეყნების დესტაბილიზაციას.

პროპაგანდის საწინააღმდეგოდ თვითრეგულირების საბჭოების კომისია ევროპის საბჭოს დახმარებით შეიქმნა. საქმის წარმოების წესი საბჭოების წარმომადგენლებმა 2016 წელს საქართველოში მიიღეს.

კომისიის საშუალებით ყველა მოქალაქეს შესაძლებლობა აქვს შეიტანოს საჩივარი თუკი აღმოაჩენს, რომ რომელიმე წევრი ქვეყნის მედიასაშუალება მანიპულაციას, სიძულვილის ენას იყენებს. ყველა წევრ თვითრეგულირების ორგანოს ჰყავს თავისი წარმომადგენელი კომისიაში. ქარტიას, რომელიც ამ კომისიის წევრია, მაია მეცხვარიშვილი წარმოადგენს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საჩივარი პირველია, რომელსაც კომისია უახლოეს პერიოდში განიხილავს.

21 ივლისს, თბილისში, რუსთაველის გამზირზე ახალგაზრდა კაცმა პერფორმანსი მოაწყო – რუსთაველის ძეგლის მიმდებარედ აბაზანა დადგა, წყალი ჩაასხა და ჩაწვა. “ლიბერალის” ჟურნალისტმა ეს ფაქტი ვიდეოზე აღბეჭდა.

“წყალი გათბა ახლა, ცივს დავამატებ და კიდევ ჩავწვები”, - უთხრა პერფორმანსის ავტორმა “ლიბერალის” ჟურნალისტს. იგივე ამბავი განსხვავებულად გააშუქა და შეფუთა რუსულმა ტელეარხმა “МИР 24-მა”. კერძოდ, ამ ტელეარხის წამყვანმა გამოაცხადა, რომ თბილისში ცხელა, კომუნალური სამსახურები კი ხარვეზებით მუშაობენ, რის გამოც, დედაქალაქის მოსახლეობას რამდენიმე დღეა არ მიეწოდება წყალი და ელექტროენერგია.
“მე მცხელა. სახლში +35 გრადუსია, ელექტროენერგიის გათიშვის გამო არ შემიძლია კონდიციონერის ჩართვა”, – რუსულად ზუსტად ასე გაახმოვანა რუსულმა ტელეარხმა პერფორმანსის ავტორის სიტყვები, რომელიც ლიბერალის ვიდეოშიც ისმის. ის ქართულად სულ სხვა რამეს ამბობს და ელექტროენერგიის გათიშვას საერთოდ არ ახსენებს.

პროპაგანდისტულმა რუსულმა მედიასაშუალებებმა “ქართველი ერის მუსლიმებისგან გადარჩენის ბრძოლის” კონტექსტში გააშუქეს მიმდინარე წლის ივლისში, თბილისში გამართული ქსენოფობიური “ქართველთა მარში”. საინფორმაციო წყაროების ნაწილში მარში წარმოდგენილი იყო როგორც ქართული ტრადიციების, მართლმადიდებლობისა და ქვეყნის გარყვნილებისგან დასაცავად გადადგმული მასშტაბური მოძრაობა. რუსულმა მედიამ, 14 ივლისის ქსენოფობიური მარშის გარდა, განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმო პარტია “ევროპული საქართველოს” მიერ აღმაშენებლის გამზირზე გამართულ აქციას “არა რუსულ ფაშიზმს”. აღნიშნული მოვლენა ისე გაშუქდა თითქოს, ათასობით ადამიანმა კვერცხები დაუშინა ანტირუსულ, პროევროპულ აქციას, რომელსაც სააკაშვილის ყოფილი თანაგუნდელები ატარებდნენ.

სტატიაში, რომელიც 14 ივლისის “ქართველთა მარშს” მიეძღვნა, რუსული მედიასაშუალება Lifenews ამბის მიმოხილვასთან ერთად წერს:

“საიდუმლო არაა, რომ ბოლო დროს თბილისის ცენტრში ბოლო წლებში გახსნილი ათეულობით თურქული და არაბული ბარი, კლუბი და მსგავსი დაწესებულებები, ახლო აღმოსავლეთის მუსლიმი მოქალაქეებისთვის სექს ტურიზმის არენას წარმოადგენს”.

ჟურნალისტი პარალელს ავლებს კუბასთან, სადაც ე.წ. მშრალი კანონის დროს, ბატისტას მმართველობისას, ამერიკელები კუბაში თავისუფალი გართობის მიზნით ჩადიოდნენ.

“სწორედ ასეთი ადგილი გახდა საქართველო თურქებისთვის, ირანელებისთვის, არაბებისა და ინდოელებისთვის მიუხედავად იმისა, რომ ქართველებს ჯერ კიდევ კარგად ახსოვთ XVI–XVIII საუკუნეებში თურქებისა და ირანელების მმართველობა, და პირდაპირი მნიშვნელობით გაქრობისაგან, ისინი სწორედ რუსეთის იმპერიამ იხსნა”.

Lifenews-ის აღნიშნული სტატია არაერთმა სხვა რუსულმა მედიასაშუალებამ თავის ვებგვერდზე გამოაქვეყნა.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გზავნილი, რაც ქსენოფობიური “ქართველთა მარშის” რუსულ მედიაში გაშუქებას ახლდა, არის ის, რომ “საქართველოს აქვს ძალიან ლიბერალური პოლიტიკა უცხოელების ქვეყანაში შეშვების მიმართ და ბოლო დროს მნიშვნელოვნად მომრავლდა საჩივრები განსაკუთრებით ახლო აღმოსავლეთიდან ჩამოსულთა მიმართ”. რა თქმა უნდა, ასეთ სტატიებში არ ჩანს არც კონკრეტული რიცხვები და ოფიციალური მონაცემები მსგავსი საჩივრების, ან უცხოელთა მიერ საქართველოში ჩადენილი დანაშაულებების შესახებ. მაგალითად, ოფიციალური მონაცემებით, იმ უცხოელებს შორის, რომლებმაც 2016 წელს დანაშაული ჩაიდინეს, რაოდენობით მეორე ადგილზე არიან თავად რუსეთის მოქალაქეები.

რამდენიმე მედიასაშუალებამ ინტერვიუ ჩაწერა შოთა აფხაიძესთან, რომელიც აღნიშნულ პუბლიკაციებში წარმოდგენილია როგორც “კავკასიის ისლამური კვლევების ცენტრის” დირექტორი.

შოთა აფხაიძე აღნიშნულ ინტერვიუში ამბობს, რომ “ქართველთა მარშს” საზოგადოების ძირითადი ნაწილი, მათ შორის ეკლესია უჭერდა მხარს. შოთა აფხაიძის ქსენოფობიური მოსაზრებების მიხედვით, ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებიდან ვიზიტორთა მომრავლების შემდეგ, ქვეყანაში იმატა ბავშვთა პორნოგრაფიისა და არასრულწლოვანთა პროსტიტუციაში ჩართვის შემთხვევებმა. სხვა მოსაზრებების მსგავსად, აღნიშნულიც არ არის გამყარებული რაიმე ოფიციალური მონაცემებით და რჩება შთაბეჭდილება, რომ ავტორი მიზანმიმართულად ცდილობს დეზინფორმაციის გავრცელებას.

აფხაიძე ასევე საუბრობს აჭარის “თურქეთიზაციაზე” და “ოსმალების” გავლენის აღდგენაზე. აფხაიძის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი ეხება რუსეთსა და მის მხსნელად წარმოჩენას. შოთა აფხაიძე 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომს ძმათამკვლელ ომს და ორივე მხარის შეცდომად აფასებს.

“თუმცა, გავიმეორებ, რუსოფობია, გარდა ლიბერალებისა, ჩვენთან არ არის. ქართველი ერისთვის რუსეთი მთლიანად მისაღებია. არის ძალიან მარტივი ფორმულირება: რუსი რწმენით ჩვენი ძმაა, რუსეთი ჩვენთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს, უფრო პირიქით, რუსები ჩვენი მხსნელები არიან”.

შოთა აფხაიძესთან ინტერვიუ გამოაქვეყნა სადისკუსიო კლუბმა “კონსერვატორმა”. აღნიშნული კლუბი წერს, რომ “ქართველთა მარშზე” უცხოელების წინააღმდეგ თბილისში 150 ათასი ადამიანი გამოვიდა.

მნიშვნელოვანია ის გარემოებაც, რომ რუსულმა მედიასაშუალებებმა განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმეს “ქართველთა მარშის” წარმომადგენლების მიერ “ევროპული საქართველოს” მიერ მოწყობილი აქციის მონაწილეებთან დაპირისპირებას. ახალი ამბების უმეტეს ნაწილში წარმოჩენილი იყო, თუ როგორი “საკადრისი პასუხი” გასცეს ქართველმა ნაციონალისტებმა “ლიბერალ რუსოფობებს”.

ფემინიზმისა და ქალთა უფლებების დისკრედიტაცია, ჰომოფობიასთან ერთად, ანტიდასავლური პროპაგანდის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი იარაღია საქართველოში. ანტიდასავლური ონლაინ მედიასაშუალებები ქალთა უფლებებისთვის ბრძოლას წარმოაჩენენ, როგორც დასავლეთისგან თავსმოხვეულ ქმედებას, რომელიც ეწინააღმდეგება მართლმადიდებელ ეკლესიას, ოჯახს და სხვა ე.წ. ქართულ, ტრადიციულ ღირებულებებს.

როდესაც ქართული ანტიდასავლური მედიასაშუალებები ქალთა მოძრაობასა და ფემინიზმზე წერენ, პირველ რიგში, ცდილობენ დაამტკიცონ, რომ ამ მოძრაობას საერთო არაფერი აქვს ქალების დაცვასთან და უფრო მეტიც - ფემინისტები არიან დასავლეთისგან დაფინანსებული პირები, რომლებსაც მხოლოდ პირადი მიზნები ამოძრავებთ, მათ შორის ოჯახის ინსტიტუტისა და ქართული ტრადიციებისათვის ძირის გამოთხრა.

როგორც ჩანს, ქართული ანტიდასავლური ონლაინ მედიასაშუალებებისთვის ყველაზე “მტკივნეული” საკითხი ფემინისტთა მიერ პარლამენტში გენდერული კვოტების აუცილებლობაზე საუბარია. ამ საკითხზე მომზადებული სტატიები გაჯერებულია შეურაცხმყოფელი, დისკრიმინაციული ტერმინებით, მიზოგინიით. მნიშვნელოვანია ის, რომ ამ მედიასაშუალებებში კვოტების საწინააღმდეგოდ, ვერ შეხვდებით არგუმენტირებულ მსჯელობას, რომელიც დაცლილი იქნება შეურაცხყოფისა და სიძულვილისგან. მაგალითად, “საქართველო და მსოფლიოს” ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ სტატიაში ავტორი, ბაკურ სვანიძე წერს:

“ბიძინა პოლიტიკიდან წავიდა,მაგრამ ქალი “ბუტკაში” არ შევიდა; ან, სულაც, სწორედ საქართველოს პარლამენტი მიიჩნიეს გარკვეული ტიპისა და კატეგორიის ქალებმა “ბუტკად” და დიდი დაჟინებითაც აპირებენ იქ შესვლა-მოკალათებას”.

“აკი, ჩვეულებრივი, ნორმალური, რეალურად ჭკვიანი და ინტელექტუალი ქალების მისწრაფება მამაკაცებთან ჯანსაღი კონკურენცია და ამ კონკურენციის საფუძველზე მიღწეული წარმატებაა ამა თუ იმ სფეროში. ხოლო ამათ, გონებით მახინჯ არსებებს, როგორც წესი, სადმე ინტრიგით, დაძალებით, შანტაჟით გაკვეტება ურჩევნიათ და, როგორც წესი, ზუსტად იქ ეკვეტებიან ხოლმე, სადაც მათნაირების ადგილი ჯანსაღ ვითარებაში არ უნდა იყოს”.


აღნიშნული გამოცემა იყენებს ისეთ შეურაცხმყოფელ ტერმინებს, როგორიცაა: ახუნტრუცებული დედაკაცი, არაქალი, მოქალო ელემენტი, ტუტუცი დედაკაცი და ა.შ.

ფემინიზმზე საუბრისას, ავტორები საკუთარი მოსაზრებების გასამყარებლად ეყრდნობიან აშკარად ცრუ ფაქტებს, ან ისეთ ინფორმაციას, რომლის გადამოწმებაც შეუძლებელია.

როგორც ზემოთ ვახსენეთ, ფემინიზმი ანტიდასავლური მედიასაშუალებების მიერ წარმოდგენილია, როგორც ტრადიციული ოჯახის ძირგამომთხრელი იდეოლოგია, რომლის ერთადერთი მიზანი სწორედ ოჯახის, ტრადიციებისა და მამაკაცების წინააღმდეგ ბრძოლაა, ფემინიზმს წარმოაჩენენ როგორც კაცობრიობის დამღუპველად. მაგალითად, სააგენტო ივერიონი წერს:

“ვაჟკაცი ქალიც რა სათქმელია? ეგ ტენდენციაც აშკარად იგრძნობა “დავაჟკაცდნენ” ქალები! ფემინიზმი სხვა არაფერია, თუ არა ლტოლვა კაცურობისკენ! გადაშენდება ადამიანის მოდგმა! არა და, ხომ იცი რა ცოტანი დავრჩით?”

ამავე სააგენტოს ვებსაიტზე გამოქვეყნებულ განცხადებაში არასამთავრობო ორგანიზაცია "ეროვნულ-რელიგიური ინსტიტუტის" ხელმძღვანელი ზვიად ტომარაძე წერს, რომ ქალთა უფლებების დაცვის მოთხოვნა “მიმართულია ოჯახის, როგორც ინსტიტუტის დასანგრევად! და რაოდენ სამწუხაროა, როდესაც ამას ხელისუფლება ვერ აცნობიერებს”. ამის დასტურად, ტომარაძე იხსენებს 2014 წლის ოქტომბერში მთავრობის კანცელარიასთან გამართულ აქციას. ამ აქციაზე აქტივისტებმა გააპროტესტეს ოჯახში ძალადობა და ქალების მკვლელობები, რასაც მოგვიანებით პარლამენტში დისკუსიაც მოჰყვა.

ანტიდასავლური მედიასაშუალებები ფემინისტურ მოძრაობას და ქალთა უფლებების დაცვაზე საუბარს პირდაპირ უკავშირებენ ევროპისა და ამერიკის შეერთებული შტატების პოლიტიკას.

“გენდერული ინკვიზიციის ახალი დოკუმენტი მომზადებულია ევროპარლამენტის ქალთა უფლებებისა და გენდერული თანასწორობის კომიტეტის მიერ. საბავშვო წიგნებში ტრადიციული ოჯახის პოპულარიზაციის აკრძალვის გარდა, ევროპელი ფემინისტები მოითხოვენ ევროკავშირის კანონმდებლობის შეცვლას ქალის სახის კორექტირების მიზნით”, - წერს “საქართველო და მსოფლიო”.

ამ და მსგავს სტატიებში შეხვდებით ინფორმაციას იმის შესახებაც, რომ თითქოს, შევდეთში აკრძალეს ბავშვების დაყოფა გოგოებად და ბიჭებად, მიმდინარეობს ზღაპრების გადაკეთება, სადაც პრინცს პრინცესა კი არ უყვარდება, არამედ პირნცს პრინცი და პრინცესას პრინცესა და ა.შ. ამ კუთხით საინტერესოა ერთი დეტალი, კერძოდ, “საქართველო და მსოფლიომ” დაწერა: “შვედეთში პატარებს ახალ “ნეიტრალურ” ნაცვალსახელს აზეპირებენ – “ჰენ”, რომელიც გოგოსაც ნიშნავს და ბიჭსაც, ქალსაც და კაცსაც. მოგვიწევს ამ ნოვაციის გადმოღება”. ავტორს ალბათ ან დაავიწყდა, ან შეგნებულად არ წერს, რომ ამ მიმართულებით შვედეთისგან არაფრის თავსმოხვევა ქართულ ენას არ სჭირდება, რადგან ბევრი სხვა ენისგან განსხვავებით, ქართულ ენაში არის ნეიტრალური ნაცვალსახელი “ის”, რომელიც, როგორც იცით, ქალსაც აღნიშნავს, კაცსაც და ნებისმიერ უსულო საგანსაც.

ანტიდასავლურ მედიასაშუალებებში საინტერესო ტენდენციაა ისიც, რომ როდესაც საუბრობენ დასავლეთის მიერ ტრადიციული ოჯახის “ძირგამომთხრელ საქმიანობაზე”, ფემინიზმსა და ქალთა უფლებების დაცვას ყოველთვის ახსენებენ ჰომოსექსუალობისა და ლგბტ (ლესბი, გეი, ბისექსუალი, ტრანსგენდერი) პირთა უფლებების დაცვასთან ერთად. მარტივად რომ ვთქვათ, ქალთა უფლებებისა და ლგბტ პირთა უფლებების დაცვა ერთობლიობაში განხილულია როგორც ტრადიციებისა და ოჯახის წინააღმდეგ მიმართული საქმიანობა.

საინტერესოა ისიც, რომ ეს მედიასაშუალებები ერთი-ერთში იმეორებენ რუსულ მედიაში აქტიურად გამოყენებულ ისეთ ტერმინებს, როგორიცაა “სოდომური მაფია”, “გეი ლობი” და ა.შ. ასეთ სტატიებში შეხვდებით შეთქმულების თეორიებს იმის შესახებ, თუ როგორ მართავენ ფემინისტთა და გეების გაერთიანებები მსოფლიოს, როგორ ებრძვიან რელიგიას, ოჯახსა და ტრადიციებს. ზოგიერთ მსგავს სტატიას წყაროდ პირდაპირ აქვს მითითებული გაურკვეველი რუსული საიტის მისამართები, რომლებიც ასევე სიცრუითა და დეზინფორმაციით კვებავენ მკითხველს.

ორშაბათს, 22 მაისს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეორე არხის ეთერში გადაცემა “არგუმენტების დროს” მეორე ნაწილის სტუმარი “ქართული ოცნების” ყოფილი დეპუტატი, თამაზ მეჭიაური იყო.

ჰომოსექსუალობასთან დაკავშირებული ნებისმიერი საკითხის გაშუქება ქართულ ანტიდასავლურ მედიაში, ძირითადად, ერთი და იგივე სტერეოტიპების გამყარებას ემსახურება. აღნიშნული მიდგომები თითქმის არ იცვლება, შესაბამისად, უცვლელია ის ძირითადი დისკრიმინაციული გზავნილებიც, რასაც ჰომოსექსუალობის თემის გაშუქებისას ანტიდასავლური პროპაგანდა ემყარება.

გზავნილები მკაფიო და პირდაპირია:

ისევე, როგორც სხვა არაერთ საკითხთან დაკავშირებით, აღნიშნული მედიასაშუალებები ორიგინალურები არც ამ შემთხვევაში არიან – ისინი თითქმის ისევე აშუქებენ ჰომოსექსუალობასთან და ლგბტ პირთა უფლებების საკითხებს, როგორც რუსული მედიის უდიდესი ნაწილი.

პირველი და უმთავრესი, რაც მსგავსი ტიპის მედიასაშუალებებში გვხვდება, ეს არის შეურაცხმყოფელი, გაუგებარი ტერმინები და საერთაშორისოდ აღიარებული მიდგომების უგულვებელყოფა. მაგალითად, მეცნიერების რეკომენდაციის შედეგ, ჰომოსექსუალობა ფსიქიური დაავადებების ნუსხიდან აშშ-ში ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 70-იან წლებში ამოიღეს, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ კი აღნიშნული 27 წლის წინ, 1990 წელს გააკეთა. მიუხედავად ამისა, ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროები ჯიუტად ამტკიცებენ, რომ ეს არის დაავადება, რომლისგანაც განკურნება შეიძლება. უფრო მეტიც, შეიძლება მისი ვინმესთვის “თავსმოხვევა” და ამით “ეროვნულ იდენტობასთან ბრძოლა”.

“ჰომოსექსუალობის მთავარი სამიზნე ოჯახი და ეკლესიაა, ჰომოსექსუალობა ცოდვაა”

ოჯახი და რელიგიური რწმენა არის ის საკითხები, რომლითაც ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროები ყველაზე ხშირად და აქტიურად მანიპულირებენ. ამ საკითხზე საუბრისას, ჰომოსექსუალთა უფლებების დაცვის გამო, თითქმის მთელი მსოფლიო, გარდა რუსეთისა, წარმოჩენილია ოჯახისა და მართლმადიდებლობის მტრად. მაგალითად, ერთ-ერთ სტატიაში “საქართველო და მსოფლიო” დისკრიმინაციული ენით პირდაპირ წერს (სტილი დაცულია): “ფაშიზმისა და ლგბტ-თა მოძრაობის მშობელი “განათლებული” ევროპაა, საიდანაც ჰომოსექსუალიზმმა პურიტანულ ამერიკაშიც შეაღწია და გასული წლის ზაფხულში ერთნაირსქესიანთა ქორწინება ამერიკის ყველა შტატში დაკანონდა და, აბა, აშშ-ის სატელიტი ევროკავშირი რაღა საკითხავია: ევროპის უმრავლეს ქვეყანაში - დე იურედ, ხოლოდ დანარჩენებში დე ფაქტოდ არის აღიარებული ჰომოსექსუალური ქორწინებები, პლუს ლგბტ–პედერასტებისთვის განსაკუთრებული პრივილეგიები, რომელმაც ზემოხსენებული კლასიკური განმარტება დემოკრატიისა თავდაყირა დააყენა და ახლა, დემოკრატია კი არა, დემოტრაკია მეფობს ამერიკა–ევროპაში, რაც უღმერთო სატანისტი უმცირესობის დიქტატურაა მორწმუნე უმრავლესობაზე”.

იგივე მედიასაშუალება წერს, რომ “ჰომოსექსუალიზმის მთავარი სამიზნე ოჯახი და ეკლესიაა”. აღნიშნულ ჰომოფობიურ მოსაზრებას კი იმით “ასაბუთებს”, რომ დასავლურ სახელმწიფოებში სოციალური სამსახურები აქტიურად ერევიან ბავშვთა უფლებების დაცვაში, რის გამოც, “მშობლებს არ აქვთ უფლება, განსაზღვრონ შვილების სექსუალური ორიენტაცია”.

რუსული მედია დასავლეთს ხშირად აკრიტიკებს სწორედ ლგბტ პირთა უფლებების დაცვის გამო და არც თუ იშვიათად მომხმარებლებს სთავაზობს კონკრეტულ მაგალითებს, თუ როგორ უარყოფით გავლენას ახდენს ოჯახებზე. მაგალითად, რუსულმა გამოცემა Lიფენეწს-მა დაწერა ოჯახის შესახებ, რომელიც თითქოს ლონდონიდან რუსეთის ერთ-ერთ სოფელში გადასახლდა იმის გამო, რომ მათი შვილები ყოველდღე ხედავდნენ “გეებს პირსინგებითა და ტატუებით”.

რუსულ მედიაში საინტერესო იყო საქართველოში მიმდინარე დისკუსია ქორწინების დეფინიციის კონსტიტუციით განსაზღვრის შესახებ. ერთ-ერთი რუსული გამოცემა წერს: “როგორც ჩანს, ევროპას აღიზიანებს, რომ ილია მეორე საქართველოში ყველაზე ავტორიტეტულია, ქართველების უმრავლესობა კი მორწმუნეა”.

ქართული ანტიდასავლური მედიის ნაწილი, ისევე როგორც რუსული მედია, აქტიურად აშუქებს მართლმადიდებელი მღვდლების ჰომოფობიურ ინტერვიუებსა და ქადაგებებს, სადაც ისინი ამბობენ, რომ “ჰომოექსუალიზმი სასიკვდილო ცოდვაა”, ასევე “რასიზმი, ფაშიზმთან და ჰომოსექსუალიზმთან ერთად, ადამიანის დაცემული ბუნების ერთ-ერთი გამოვლინებაა და მასაც უნდა ებრძოლო!”

“ჰომოსექსუალობა არის დაავადება და მისგან განკურნება შესაძლებელია”

იმის მტკიცება, რომ ჰომოსექსუალობა “დაავადებაა” და მისგან “განკურნება” შესაძლებელია, ანტიდასავლური პროპაგანდის ერთ-ერთი ყველაზე მეტად გავრცელებული გზავნილია. მედიასაშუალებების ნაწილი ამას ამტკიცებს ისე, რომ ეს არ ეყრდნობა არანაირ აღიარებულ სამეცნიერო კვლევას, ან მიგნებას, ათასში ერთხელ, წყაროდ შეიძლება გამოყენებული იქნეს რუსეთის რომელიმე ოლქში მცხოვრები ექიმის პირადი მაგალითი, მოსაზრებები და “მკურნალობის მეთოდები”.

მას შემდეგ, რაც გასულ თვეს ცნობილი გახდა რუსეთში, კერძოდ ჩეჩნეთში გეების წამებისა და მკვლელობების შესახებ, Lენტა.რუ-მ მოამზადა სტატია იმის შესახებ, ნიჟნი ნოვგოროდში მცხოვრები ფსიქიატრი როგორ “კურნავს ჰომოსექსუალობისგან” მამაკაცებს. სტატიაში მოთხრობილია ერთ-ერთი ფინანსისტის ისტორია, რომელიც სხვა არაერთი კაცი მსგავსად "ჰომოსექსუალობისგან განიკურნა”. რუსული გამოცემა ამტკიცებს, რომ ამ ფსიქიატრს “გეების მკურნალობის” 50-წლიანი წარმატებული ისტორია აქვს.

სპეციალისტებისა და სასულიერო პირების პოვნა, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ ჰომოსექსუალობა “დაავადებაა”, არც ქართული მედიის ნაწილს უჭირს. მაგალითად, გამოცემა “კარიბჭესთან” ინტერვიუში, ერთ-ერთი მღვდელი სწორედ “ფსიქიკურ სნეულებას” უწოდებს ჰომოსექსულობას და აღნიშნული არანაირი არგუმენტით გამყარებული არ არის.

ქართულმა გამოცემა “ჯორჯიან ტაიმსმა” კრიტიკული კონტექსტის გარეშე გააშუქა პატრიოტთა ალიანსის ერთ-ერთი ლიდერის, დავით თარხან-მოურავის მიერ “გეობისგან განსაკურნებელი” წამლის ათ წელიწადში გამოშვების დაანონსება.

მსგავსი აბსურდული, უსაფუძვლო სტატიები სხვა მედიასაშუალებებშიც მრავლადაა. მაგალითად, “საქართველო და მსოფლიო” ერთ-ერთ სტატიაში აღნიშნავს, რომ “მრავალი მედიკოსის დაკვირვებით,ჰომოსექსუალები 20-30 წლით მალე ამთავრებენ სიცოცხლეს, ვიდრე ჩვეულებრივი, ნორმალური ადამიანები.”

“ჰომოსექსუალები არიან გარყვნილები და პედოფილები”

დასავლურ ღირებულებებთან ბრძოლის საქმეში, მედიასაშუალებების ნაწილი ისეთ აბსურდამდე მიდის, როგორიცაა, მაგალითად, “ილუმინატის აღსარების” გამოქვეყნება. სტატია აღნიშნული სათაურით “ჯორჯიან ტაიმსმა” გამოაქვეყნა. შესავალში აღნიშნულია, რომ აღნიშნული “აღსარება” მდიდარმა მასონმა ნავთობბარონმა სიკვდილის წინ ჩააბარა მღდელს. სხვადასხვა ანიდასავლურ გზავნილთან ერთად, პუბლიკაციაში ერთსა და იმავე კონტექსტშია საუბარი ჰომოსექსუალობის, ნარკომანიის და პორნოგრაფიის შესახებ.

რუსული მედია ხშირად ამტკიცებს, რომ პედოფილები, ძირითად შემთხვევაში, გეები არიან და სწორედ ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი არგუმენტი რუსეთის ხელისუფლებისთვის, რომელმაც კანონით აკძალა “გეი პროპაგანდა”. მათი თქმით, ეს სწორედ ბავშვთა “მავნე ზეგავლენისგან დაცვის” მოტივით გაკეთდა.

რუსული მედასაშუალებები აქტიურად წერენ იმის შესახებ, თუ როგორ მოიცვა “გეი პროპაგანდამ” საბავშვო ფილმები, მათ შორის “ლამაზმანი და ურჩხული”, რომლის პრემიერაც რამდენიმე თვის წინ გაიმართა. აღნიშნულ ფილმში ერთ-ერთი პერსონაჟი გეია, რის გამოც რუსეთში მის აკრძალვასაც კი აპირებდნენ.

“გარყვნილებისგან დაცვის” მოტივით “გეი პროპაგანდის” აკრძალვის აუცილებლობაზე არაერთხელ დაუწერიათ ქართულ ანტიდასავლურ მედიასაშუალებებს. როგორც წესი, მათი შიშები პედოფილიასა და ჰომოსექსუალიზმის შესაძლო კავშირის შესახებ, სტატისტიკური მონაცემებით, ან ავტორიტეტული კვლევებით გამყარებული არ არის და ძირითადად, მათ მოსაზრებებს ემყარება.

“დასავლეთი ჰომოსექსუალობის დაკანონებას გვავალდებულებს”

ანტიდასავლური მედია ამ შემთხვევაშიც იმეორებს რუსული მედიის პრაქტიკას და “ჰომოსექსუალობის გავრცელების” მთავარ წყაროდ აშშ-სა და ევროპას წარმოაჩენს, დამცველად კი - ერთმორწმუნე რუსეთს.

ჯერ კიდე მაშინ, როცა საქართველო ევროპისგან უვიზო მიმოსვლაზე თანხმობას ელოდა, ანტიდასავლური მედია განგაშით ამცნობდა მკითხველს, რომ ეს გამოიწვევდა საქართველოს ვალდებულების აღებას, დაეკანონებინა ერთნაირსქესიანთა ქორწინება.

დასავლური სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები, ხშირ შემთხვევაში, მთელ მსოფლიოში ეკლესიის მოწინააღმდეგე აგრესორებად არიან წარმოჩენილნი. მაგალითად, “საქინფორმი” ერთ პუბლიკაციაში აღნიშნავს, რომ “გაერო აგრძელებს იდეოლოგიური იერიშების განხორციელებას კათოლიკურ ეკლესიაზე. გაეროს ბავშვთა უფლებების დაცვის კომიტეტი ეკლესიისგან მოითხოვს მოძღვრებების გადახედვას აბორტების, კონტრაცეფციისა და ჰომოსექსუალიზმის საკითხებში”.

მსგავსი მიდგომები ანტიდასავლურ მედიაში ახალი არ არს. ჯერ კიდევ გასულ წერს თB24 წერდა “სააკაშვილს უხუმრია- თუ ევროკავშირში შევდივართ, ერთი პედერასტი მინისტრი ჩვენც გვყავდეს კაბინეტში, როგორმე ავიტანთო”.

რუსულ მედიაში ხშირად შეხვდებით ისეთ ტერმინებს, როგორიცაა “გეების ლობი”, “ცისფერი მაფია” და ა.შ. როგორც წესი, ამ თემებზე მომზადებულ ვრცელ პუბლიკაციებში დეტალურადაა მსჯელობა იმის შესახებ, თუ როგორ მართავს მსოფლიოს “გეების ლობი”.

როგორც წესი, ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროების მიერ მომზადებული სტატიები გაჯერებულია ლგბტ პირთა მიმართ დისკრიმინაციული, შეურაცხმყოფელი ტერმინებით, მსჯელობითა და დასკვნებით, რომელიც, ძირითადად, ემყარება სტერეოტიპებს, სიცრუესა და დეზინფორმაციას.

2017-04-18 2016 წლის ივლისში ჩრდილო-ტლანტიკურმა ალიანსმა გადაწყვიტა, რუსეთიდან მომავალი პოტენციური საფრთხის გამო, აღმოსავლეთ ევროპაში გაეძლიერებინა თავისი წარმომადგენლობა, რის გამოც თავის წევრ ქვეყნებში ლიტვაში, ლატვიაში, ესტონეთსა და პოლონეთში განალაგა თავისი სამხედროების ოთხი ბატალიონი. NATO-ს ეს ქმედება შეფასდა, “შეკავებისა” და “თავდაცვისთვის” გადადგმულ ნაბიჯად, ასევე ალიანსის შეთანხმების იმ ნაწილის შეხსენებად, რომლის მიხედვითაც “ერთზე თავდასხმა ყველაზე თავდასხმას ნიშნავს”. ფაქტს, რასაკვირველია, მოჰყვა რუსეთის პოლიტიკური ელიტის მკვეთრად უარყოფითი რეაქცია, რუსეთმა გაზარდა სამხედრო აქტივობები ბალტიის ზღვასა და საზღვრისპირა რეგიონებში, თუმცა, ბრძოლის ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ხაზი საინფორმაციო სივრცეში გაიხსნა. რუსულმა სახელმწიფო მედიასაშუალებებმა, ასევე, რუსეთისგან დაფინანსებულმა ადგილობრივმა გამოცემებმა, NATO-ს წევრ ოთხ ქვეყანაში NATO-ს ბატალიონების განთავსებაზე ათეულობით დეზინფორმაციული სტატია მოამზადეს.

“ატლანტიკური საბჭოს” Digital Forensic Research Lab-ის უფროსმა მკვლევარმა, ბენ ნიმომ, stopfake.org-ზე გამოაქვეყნა DFRLab-ის მიერ 2017 წლის თებერვლიდან აპრილამდე ჩატარებული მედიაანალიზის შედეგები, სადაც გამოკვეთილია ის ძირითადი დეზინფორმაციული, ნეგატიური ტენდენციები, თუ როგორ მოქმედებდა რუსული და პრორუსული მედია აღნიშნულ ფაქტთან დაკავშირებით.

DFRLab-ის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, NATO-სთან დაკავშირებით, ძირითადად, რვა პროპაგანდისტული გზავნილი გამოიკვეთა და ესენია:

როგორც მკვლევარი წერს, რუსული პროპაგანდის ნარატივი დროთა განმავლობაში იცვლებოდა, თუმცა, თავიდან ყველაზე პოპულარული იყო “ NATO აგრესორია”, ასევე “ NATO-ს არ შეუძლია ბალტიის სახელმწიფოების დაცვა”.

მიმდინარე წლის მარტში ამერიკულმა გამოცემამ The National Interest გამოაქვეყნა ანალიზი, რა შეიძლება მოხდეს იმ შემთხვევაში, თუ NATO--რუსეთს შორის ომი გაჩაღდება. სტატიის მხოლოდ მცირე მონაკვეთში ეწერა, რომ ამ შემთხვევაში, პირველ რიგში, რუსეთთან ტერიტორიული სიახლოვის გამო, ბალტიის სახელმწიფოები დაზარალდებიან. ლიტვურმა და ლატვიურმა პრორუსულმა პროპაგანდისტულმა მედიასაშუალებებმა ამერიკული სტატიიდან მხოლოდ აღნიშნული ციტატა გააშუქეს, ილუსტრაციად კი დაურთეს რიგის ერთ–ერთი ღირსშესანიშნაობის ფოტო, რომელიც გრაფიკული დამუშავების შედეგად, „ნანგრევებად აქციეს“.

რუსეთის სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებულმა მედიასაშუალებებმა, სპუტნიკმა და რია ნოვოსტიმ გაავრცელეს ყალბი ცნობა შემდეგი სათაურით: “ესტონელ ჯარისკაცებს ყაზარმებიდან კარვებში ასახლებენ NATO-ს ჯარისკაცების ჩასვლის გამო”. გარდა ამ ერთი კონკრეტული ფაქტისა, კიდევ არაერთი მასალა მიეძღვნა ბალტიისპირეთში მცხოვრები ქალების მიმართ NATO-ს ჯარისკაცებიდან მომავალ საფრთხეს. ამ სტატიებში ხაზს უსვამენ იმ ფაქტს, რომ ალკოჰოლი ბალტიისპირეთში იაფია, ქალები მარტოხელები არიან, რადგან ადგილობრივი კაცები “საზღვარგარეთ არიან სამუშაოდ წასულები”. რუსული მედიასაშუალებები ამ გარემოებების გათვალისწინებით, არ გამორიცხავენ მოსალოდნელ დებოშსა და ინციდენტებს.

ბლოგზე, auraspress.wordpress.com, რამდენიმე კვირის წინ გამოქვეყნდა სტატია ლიტვაში მყოფი, NATO-ს გერმანელი ჯარისკაცის მიერ არასრულწლოვნის გაუპატიურების შესახებ. ლიტვურმა პრორუსულმა მედიასაშუალებებმა აიტაცეს აღნიშნული ყალბი ამბავი. რაც შეეხება პირველწყაროს, როგორც აღმოჩნდა, ბლოგი კონკრეტულად ამ ერთი ყალბი სტატიის გასავრცელებლად შეიქმნა, რადგან იქ ამ დრომდე არ არის გამოქვეყნებული სხვა სტატიები, ბლოგის სხვა განყოფილებებში კი მხოლოდ შაბლონური ტექსტებია – არანაირი ინფორმაცია მისი ავტორისა და საკონტაქტო მონაცემების შესახებ.

რუსულმა დეზინფორმაციულმა საშუალებებმა კიდევ ერთი ყალბი ცნობა გაავრცელეს იმის შესახებ, თითქოს NATO-ს ჯარისკაცებს საჯარო სივრცეებში დატენილი იარაღით გადაადგილების უფლება ექნებათ.

საბოლოო ჯამში, რუსული პროპაგანდის მანქანა ცდილობს, რომ რუსეთის მოსაზღვრე NATO-ს წევრ სახელმწიფოებში გააჩინოს დაუცველობის, შიშისა და გაურკვევლობის განცდა NATO-ს ძალების მიმართ, რომლებიც, რეალურად, ამ ქვეყნებში სწორედ რუსეთისგან მომავალი საფრთხის თავიდან ასაცილებლად იმყოფებიან.

წყარო: stopfake

„საქინფორმმა“ 13 აპრილს გამოაქვეყნა დეზინფორმაციული სიახლე, თითქოს „სამოქალაქო სექტორი ჰეტეროსექსუალური ქორწინების წინააღმდეგია“.

ავტორი ნიშნისმოგებით წერს, რომ სამოქალაქო საზოგადოება კონსტიტუციაში „ოჯახის შესახებ განმარტების“ წინააღმდეგია, თუმცა მხარს უჭერს „ჩანაწერს ქვეყნის ევროატლანტიკურ მისწრაფებაზე:“ „კონსტიტუციის ახალ რედაქციაში პრეზიდენტის უფლებამოსილების შეზღუდვა მიუღებელია ე. წ. სამოქალაქო სექტორისთვის, რომელიც, ასევე, არ იზიარებს მოსაზრებას, რომ კონსტიტუციას უნდა დაემატოს განმარტება ოჯახის შესახებ, თუმცა მიაჩნია, რომ აუცილებელია ჩანაწერი ქვეყნის ევროატლანტიკურ მისწრაფებაზე“.

სამოქალაქო სექტორისადმი ავტორის უარყოფითი დამოკიდებულება ჩანდა ფრაზაშიც: „სამოქალაქო სექტორს“ არავითარი კავშირი არა აქვს მოქალაქეებთან, ისინი სოროსის ფონდისა და მსგავსი ორგანიზაციების მიერ შექმნილი ენ–ჯე–ოების ხელმძღვანელები არიან“.

სინამდვილეში, არასამთავრობო ორგანიზაციები ეწინააღმდეგებიან არა ჰეტეროსექსუალთა ქორწინებას, არამედ კონსტიტუციაში ქორწინების შესახებ ჩანაწერს, რომლის მიხედვითაც, ქორწინება უნდა განისაზღვროს, როგორც ოჯახის შექმნის მიზნით, ქალისა და მამაკაცის ნებაყოფლობითი ერთობა. არასამთავრობოების განცხადებით, „აღნიშნული ინიციატივა ეფუძნება არა ოჯახებზე ზრუნვას, არამედ მიზანმიმართულია ლგბტ პირების უფლებათა არაღიარებასა და ერთი და იმავე სქესის ადამიანების პარტნიორული ურთიერთობების დაცვის აკრძალვისკენ“.

„საქართველოს ასეულათასობით მოქალაქეს, რომლებიც ემიგრაციაში იმყოფებიან, უვიზო მიმოსვლა პრობლემათა მთელ თაიგულს შეუქმნის, უფრო მეტიც - მათ საარსებო წყაროს დაკარგვა მოელით!“- წერს ავტორი გაზეთ „ასავალ-დასავალის“ მასალაში. ტექსტში საუბარია იმაზე, რომ ვიზალიბერალიზაცია საბერძნეთში დასაქმებულ ქართველებს, რომლებიც იქ არალეგალურად იმყოფებიან, ზიანს მოუტანს. რესპონდენტი ასევე საუბრობს, რომ ვიზალიბერალიზაცია შესაძლოა, იმიტომ დაუშვეს, რომ : „ევროპაში მყოფი ქართველი ემიგრანტების სამშობლოში დეპორტაციის ბერკეტი შეექმნათ”. მასალიდან ბუნდოვანი დარჩა, როგორ უკავშირდება ევროპაში უვიზოდ მიმოსვლა საბერძნეთში არალეგალურად მცხოვრები ემიგრანტების საკითხს.

ამავე ნომერში გამოქვეყნებულია მასალა სათაურით: „რაიმონდ პაულსი ევროკავშირს ამხელს!“ სადაც საუბარია იმაზე, რომ ვიზალიბერალიზაციის შემდეგ, ლატვიამ დაკარგა მოსახლეობის მესამედი და ქვეყანას დიდი უბედურება მოუტანა „გაევროპელებამ.“ „ჰოდა იგივე დაემართება საქართველოსაც, თუკი ოდესმე შეგვათრიეს „ევროკავშირის ძმურ ოჯახში“. ჩვენ აღარც ღვინის მრეწველობას დაგვიტოვებენ, ვაზსაც აგვაჩეხინებენ, ჩაისაც და სოფლის მეურნეობასაც საბოლოოდ გაგვიპარტახებენ.“-ამბობს ტექსტის ავტორი.

„ასავალ დასავალის“ 3-9 აპრილის ნომერში გამოქვეყნებულ სტატიებში თურქოფობიისა და ქსენოფობიის ტირაჟირებაა.

„შესაძლოა, ქართველი ბაცნების ხილვა ისრაელის მიწაზე ბევრს აღიზიანებს, ისევე როგორც ბევრ ქართველს უკლავს გულს გათურქებული აჭარისა და დავით აღმაშენებლის გამზირის ხილვა თუქების მიერ ათასგზის გადამწვარ თბილისში, “- ვკითხულობთ გაზეთის მე-2 გვერდზე.

სტატიებიდან რჩება შთაბეჭდილება, თითქოს, საქართველოს ექსპანსიის საფრთხე ემუქრება. თურქეთი დამპყრობლად და მტრადაა წარმოჩენილი: „თუკი პირველი „რევოლუციის“ შედეგად საქართველოს დე იურე ჩამოშორდა აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი, რომლებიც დე ფაქტო რუსეთის ფედერაციას ერგო, ახლა თურქეთის ხელში აჭარა გადავა“.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე პრინციპის თანახმად: "ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით“.

გაზეთ „ალიას“ 3-9 აპრილის ნომერში გამოქვეყნდა ინტერვიუ დიასპორის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის ყოფილ მოადგილესთან, სანდრო ბრეგაძესთან. ტექსტი შეიცავდა ჰომოფობიას და სიძულვილის ენას სხვადასხვა ეროვნების ადამიანების მიმართ.

კითხვას, რომელიც სირიელი ლტოლვილების ბანაკების საქართველოს ტერიტორიაზე განთავსებას ეხება, რესპონდენტი ვიზალიბერალიზაციასა და ევროინტეგრაციას უკავშირებს. იმის შესახებ, რომ ეს დეზინფორმაციაა და საქართველოს ევროპაში უვიზოდ მიმოსვლა ლტოლვილთა ბანაკების აშენების სანაცვლოდ არ მიუღია, მედიაჩეკერიც წერდა.

გარდა ამისა, რესპონდენტი სხვადასხვა ეროვნულ იდენტობას დანაშაულებრივ და ანტისოციალურ ქმედებებსაც უკავშირებს, აღნიშნავს პირთა იდენტობას მაშინ, როცა ეს ინფორმაცია არანაირი დამატებითი ცნობის შემცველი არ არის:

√ „წინა კვირას სამმა თურქმა გააუპატიურა ქართველი ახალგაზრდა გოგონა, რომლის ოჯახიც ფულის გადახდის შემდგომ გააჩერეს“.

√ „მანამდე ვნახეთ როგორ სცემეს ჩინელებმა ქართველი მუშები“.

√ „ამ ბოლოს ვნახეთ ქართველი ყველაზე საზიზღარი და ამაზრზენი შემთხვევა, როდესაც ეკლესიის კარებს ანგრევდა არაბი ექსტრემისტი“.

√ „და კიდევ ყველაზე საშინელება, რაც ბოლო დღეებში მოხდა: ბათუმში თურქებმა დაანგრიეს ეკლესიის გალავანი იმისათვის, რომ იქ თავისი კომერციული საქმიანობა ეწარმოებინათ”.

მასალაში საუბარია ლტოლვილების ქვეყნიდან დეპორტაციაზე: „ჩვენი თითოეული მოქალაქე უნდა გავწმინდოთ ამ გაურკვეველი წარმოშობის აზიელი, აფრიკელი პიროვნებებისაგან, რომლებიც არც საქართველოს სცემენ პატივს და საერთოდ, არანაირი პოლიტიკური დევნილები ისინი არ არიან!“

გაზეთ „ალიას“ ამავე ნომერში, 28-ე გვერდზე გამოქვეყნებულ მასალაშიც გვხვდება ჰომოფობიაც. ტექსტში ვკითხულობთ: „პედერასტებს თმიდან ბეწვიც რომ ჩამოუგდოს ვინმემ, სახალხო დამცველის აპარატი საერთაშორისო სკანდალს ატეხს“.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე პრინციპის თანახმად: "ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით“.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ რუსთავი 2–თან დაკავშირებით უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულების შეჩერებაზე, ანტიდასავლური პროპაგანდის მორიგი ტალღა გამოიწვია სხვადასხვა ონლაინ გამოცემაში.

პრორუსული, ქართული მედიასაშუალებების სამი მთავარი გზავნილი იყო:



ანტიდასავლური მედიასაშუალებები, სარედაქციო წერილების გარდა, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განჩინებას გამოეხმაურნენ ისეთი მოსაზრებების გაშუქებით, რომელიც ცალსახად აყენებს ეჭვქვეშ მისი განჩინების ლეგიტიმურობას, ასევე, მსგავს სტატიებს თან დართული აქვს მანიპულაციური, დამონტაჟებული ფოტოები.

„სტრასბურგის გადაწყვეტილების აღსრულების ვალდებულება უვიზო მიმოსვლის სანაცვლოდ“

საქინფორმი არის ის მედიასაშუალება, რომლებმაც რუსთავი 2–თან დაკავშირებული გადაწყვეტილება ანტიდასავლური მოსაზრებების გავრცელების საბაბად გამოიყენა. მედიასაშუალების რედაქტორმა, არნო ხიდირბეგაშვილმა სარედაქციო წერილი გამოაქვეყნა სათაურით “ევროპისკენ გზამ “ტაძრის” მაგივრად, ტრ….სკენ მიგვიყვანა!”

აღნიშნულ სარედაქციო წერილში ხიდირბეგაშვილი წერს: “ბევრჯერ გამიფრთხილებია თანამემამულეები, რომ ევროკავშირთან ასოცირებას, უფლებების - მაგალითად, შენგენის ზონაში ყოველ 6 თვეში 90 დღის განმავლობაში უვიზოდ ყოფნის - გარდა, „მედლის მეორე მხარეც“ აქვს. ეს გულისხმობს კაბალურ მოვალეობებს, მაგალითად, უსიტყვო მორჩილებას სტრასბურგის, ანუ ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილებებისადმი, რომლებიც არაასოცირებული ქვეყნებისათვის მხოლოდ და მხოლოდ რეკომენდაციებს წარმოადგენს”.

ხიდირბეგაშვილის მოსაზრება, რომ ამ გადაწყვეტილებას არაასოცირებული ქვეყნებისთვის (ანუ საქართველოსთვის) სარეკომენდაციო ხასიათი აქვს, სიცრუეა. როცა საქართველო ევროპის საბჭოს წევრი გახდა, მან 1999 წელს ხელი მოაწერა ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციას, რაც სხვადასხვა ვალდებულებასთან ერთად, გულისხმობს ევროსასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების პატივისცემას და დამორჩილებას. შესაბამისად, ასევე სიცრუე და მანიპულაციაა პარალელის გავლება საქართველოსთვის უვიზო მიმოსვლასა და ევროსასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულებას შორის. ეს ორი მოვლენა ერთმანეთს არ უკავშირდება. საქართველომ შენგენის ზონაში უვიზო მიმოსვლა 2017 წელს მიიღო საბოლოოდ.

მსგავს კონტექსტში სტრასბურგის გადაწყვეტილება გააშუქა ინტერნეტ გამოცემა თბილისი 24 მედიასაშუალებამ გამოაქვეყნა საინფორმაციო სააგენტო “ივერიონის” რედაქტორის, ზაურ ნაჭყებიას ფეისბუკ პოსტი სათაურით: “ჭირსაც წაუღია „რუსთავი-2" .... რა თავში ვიხლით ასეთ ვიზალიბერალიზაციას?”

არნო ხიდირბეგაშვილის მსგავსად, ნაჭყებიაც მიიჩნევს, რომ სტრასბურგის გადაწყვეტილება “შეურაცხმყოფელია” და ეს უნდა გახდეს “ერის გამოფხიზლების” ბოლო წვეთი. “ივერონის” რედაქტორი აგრძელებს ხიდირბეგაშვილის ნარატივს და არარელევანტურ შედარებას აკეთებს სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულებასა და საქართველოსთვის უვიზო მიმოსვლის მინიჭებას შორის.

„სტრასბურგის სასამართლო ხელყოფს საქართველოს სუვერენიტეტს“

ანტიდასავლური მედიასაშუალებების ერთ–ერთი მთავარი გზავნილი, რუსთავი 2–ის საქმის გაშუქებისას, იყო საქართველოს სუვერენიტეტის ეჭვქვეშ დაყენება ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ.

„საქინფორმის“ მთავარი რედაქტორი, არნო ხიდირბეგაშვილი სარედაქციო წერილიში ასევე წერს, რომ თუ ხელისუფლება დაემორჩილება სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებას, ქვეყანაში “ომი დაიწყება”: “თუკი დღეს ხელისუფლება დათმობაზე წავა და დასავლეთის ზეწოლით მართლაც შეაჩერებს შესრულებას - ანუ გააუქმებს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებას, ამით, პირველ რიგში, საკუთარ განაჩენს მოაწერს ხელს, უღალატებს თავის ამომრჩევლებს და საქართველოს, რომელიც სისხლისმღვრელ სამოქალაქო ომში აღმოჩნდება ჩათრეული და როგორც სახელმწიფო, არსებობას შეწყვეტს!”

საქინფორმმა 7 მარტსაც გამოაქვეყნა ნიუსი სათაურით “ჩვენთან რევიზორი ჩამოდის – საქართველოში მედიამეურვეებს - ცენზორებს აგზავნიან!”. აღნიშნულ მასალაში ისევე, როგორც “საქინფორმის” სხვა სტატიებში, სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება შემდეგნაირადაა ახსნილი: “საქართველოს შეახსენეს, რომ ის მხოლოდ დასავლეთის პროტექტორატია, ანუ - კოლონია”.

კიდევ ერთი ონლაინ მედიასაშუალება, რომელმაც ევროსასამართლოს გადაწყვეტილება ანტიდასავლური ნარატივით გააშუქა, “მარშალპრესია”. აღნიშნულმა გამოცემამ მკითხველს, ძირითადად, სხვა მედიასაშუალებებსა და ასევე, სოციალურ ქსელებში გამოქვეყნებული უარყოფითი შინაარსის შეფასებები შესთავაზა.

“მარშალპრესის” მსგავსად, “მკითხველს” ანტიდასავლური შინაარსის შეფასებები შესთავაზა სააგენტო “რესპორტიორმაც”. აღნიშნული მედიასაშუალების ვებსაიტზე გამოქვეყნდა მასალები შემდეგი სათაურებით:

· ნიკოლოზ მჟავანაძე: სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებას პოლიტიკური ელფერი დაჰკრავს.

· ია მეტრეველი: „რუსთავი 2“-ის საქმეზე სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება ჩვენი ქვეყნისა ღირსების შელახვაა”

· გიორგი ფოფხაძე: ყარამანიშვილებსა და ხალვაშს შორის ატეხილი დავა სტრასბურგის კომპეტენცია არ არის!

· დარეჯან ლიპარტელიანი: მოკალი, დაარბიე, სცემე, აწამე - სტრასბურგი შენია!

· „სტრასბურგის სასამართლოს არანაირი ბერკეტი არ აქვს, „რუსთავი 2“-ის საქმეზე უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება შეცვალოს“

„სტრასბურგი მუშაობს ორმაგი სტანდარტებით. მისი გადაწყვეტილება პოლიტიკურია“

სტრასბურგის სასამართლოსთან დაკავშირებით დაწერილ ანტიდასავლური პუბლიკაციებში ერთ–ერთი მთავარი ხაზი იყო, რომ ის მუშაობს „ორმაგი სტანდარტებით“. ამის დასტურად ავტორები იხსენებენ საქართველოდან გაგზავნილ არაერთ საქმეს, რომელთა განხილვასაც წლები სჭირდება. თუმცა, ამ მასალებში არ წერია, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განჩინება, რუსთავი 2–ის საქმეზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულების შეჩერებაზე, მხოლოდ დროებითი ღონისძიებაა, სასამართლოს ჯერ წარმოებაშიც არ მიუღია საქმე. წარმოებაში მიღების შემთხვევაში კი, სხვების მსგავსად, მის განხილვასაც, შესაძლოა წლები დასჭირდეს. ანტიდასავლურ მასალებში არც ის არის ნახსენები, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება რუსთავი 2–ის იურისტებმა მოითხოვეს, საქმეების დიდ ნაწილზე კი, რომელსაც ისინი ადარებენ, ან არავინ მოითხოვა მსგავსი რამ, ან არ იყო შესაბამისი გარემოება.

„საქინფორმის“ რედაქტორმა, არნო ხიდირბეგაშვილმა თავისი მედიასაშუალების ვებსაიტზე 10 მარტსაც გამოაქვეყნა წერილი სათაურით: “გაგზავნის თუ არა იუსტიციის სამინისტრო სტრასბურგში საქინფორმის განცხადებებს? ორმაგი სტანდარტები: და სად იყავით თქვენ 2007 წლის 10 აგვისტოს ღამეს?!”

ხიდირბეგაშვილის თქმით, “აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი, სტრასბურგის სასამართლო, ევროკავშირი, საქართველოს პრეზიდენტი, ყველა ოპოზიციური პარტია და მათ მიერ კონტროლირებადი მედიასაშუალებები, აგრეთვე მთელი “სამოქალაქო სექტორი” - სოროსის ფონდი და დასავლურ გრანტებზე შექმნილი სხვა არასამთავრობოები” იცავენ მხოლოდ რუსთავი 2–ს და არ იცავენ სხვა მედიასაშუალებებს.

“აი ისინი, თქვენი ევროპული ორმაგი სტანდარტები!” – ასკვნის არნო ხიდირბეგაშვილი სარედაქციო სტატიის ბოლოს. საქინფორმის სხვა მასალებში ის პირები, რომლებიც რუსთავი 2–ს მხარს უჭერენ, შეფასებულნი არიან პრორუსული პროპაგანდისთვის დამახასიათებელი ისეთი ტერმინებით, როგორიცაა “გრანტიჭამიები”, “ლიბერასტები” და ა.შ.

სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების შეფასებისას, გაცილებით შორს წავიდა კიდევ ერთი ქართული ონლაინ გამოცემა თბილისი 24. აღნიშნული გამოცემის ერთ–ერთ სტატიაში რუსთავი 2–თან დაკავშირებით ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლო შეფასებულია, როგორც სპეცოპერაცია სააკაშვილისა და გვარამიას გადასარჩენად. სტატიის ავტორია “საერთო გაზეთის” რედაქტორი ვახტანგ ხარჩილავა.

ხარჩილავა წერს: “შეიძლება საქმე გვქონდეს ქრთამთან, რომელიც, როგორც ცნობილია, ჯოჯოხეთსაც კი ანათებს და, რა თქმა უნდა, ანათებს ევროპაშიც, აზიაშიც, ამერიკის კონტინენტზეც და ა. შ. თუ საერთაშორისო სასამართლო ქრონიკებს თვალს მივადევნებთ, ადვილად დავრწმუნდებით, რომ ქრთამს იღებენ ყველგან და, მათ შორის, ევროპაშიც”.

სტატიის ავტორი ასევე მოუწოდებს საქართველოს ხელისუფლებას, დაადგინოს “რატომ დადგა ეს მოსამართლე [სტრასბურგის სასამართლოში] "რევოლუციონერობის" ხასიათზე ასე მოულოდნელად და რატომ დაარღვია დადგენილი ნორმები და წესები?”

სტატიის ბოლოს კი ავტორი ამბობს, რომ თუ სტრასბურგმა რუსთავი 2–ის სასარგებლო გადაწყვეტილება მიიღო, მაშინ “არ ყოფილა სამართალი ამ ცოდვილ დედამიწაზე და ეგ არის...”

“ივერიონის” უარყოფითი დამოკიდებულება “რუსთავი 2–თან” დაკავშირებით სტრასბურგის მიერ გამოტანილ გადაწყვეტილებაზე, ძირითადად, სწორედ მისი რედაქტორის წერილებში ჩანს. მაგალითად, ზაურ ნაჭყებიამ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებას კიდევ ერთი წერილი მიუძღვნა სათაურით: “რუსთავი-2-ის“ გადარჩენაზე კი არა, სულის გადარჩენაზე ვიფიქროთ და ქვეყანაც გადარჩება!”. აღნიშნულ მასალაში კი გაკრიტიკებულია ის საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციები, რომლებმაც რაიმე ფორმით მხარდაჭერა გამოხატეს ტელეარხის მიმართ.

სტრასბურგის სასამართლოს შესაძლო პოლიტიკურ მოტივაციაზე წერდა “მარშალპრესი”. მედიასაშუალებამ 9 მარტს გამოაქვეყნა ნაწყვეტი პოლიტოლოგ რამაზ საყვარელიძესთან ჩაწერილი ინტერვიუდან, რომელიც გაზეთ “რეზონანსში” დაიბეჭდა. საყვარელიძე აღნიშნულ ინტერვიუში აქცენტს აკეთებს სტრასბურგში მომუშავე ქართველ მოსამართლეზე, ნონა წოწერიაზე, რომელიც წლების წინ იუსტიციის მინისტრის, ზურაბ ადეიშვილის მოადგილე იყო. მასალაში ნათქვამია, რომ სტრასბურგის გადაწყვეტილება რუსთავი 2–ის საქმეზე, “ლობისტების ნამუშევარია”.

“მარშალპრესმა” მკითხველს ასევე შესთავაზა ორგანიზაციის, “ჩვენი უფლებებისთვის”, თავმჯდომარის, დავით ლილუაშვილის კომენტარი, რომელიც წერს: “იმედის მფლობელი და ჟურნალისტთა დასი ფეხებზე დაიკიდე და მრავალი წელი უიმედობაში ამყოფე, ხოლო რუსთავი 2–ის აღვარღვარებულ ცრემლებს ერთი დღეს ვერ გაუძელი? რა ქენი სტრასბურგი ესა?”

თუმცა, ამავე მასალაში ლილუაშვილი წერს, რომ “ევროპაზე ხელის ჩაქნევა და გულის გატეხვა არ იქნებოდა სწორი”.

საბოლოო ჯამში, შეიძლება ითქვას, რომ ზემოაღნიშნულმა მედიასაშუალებებმა სტრასბურგის სასამართლოს 7 მარტის გადაწყვეტილება აქტიურად გამოიყენეს ანტიდასავლური მოსაზრებების გასავრცელებლად არარელევანტური პარალელების, რადიკალური შეფასებებისა და ცრუ ფაქტების გამოყენებით.

საქინფორმის რედაქტორმა, არნო ხიდირბეგაშვილმა სარედაქციო წერილი გამოაქვეყნა სათაურით “ევროპისკენ გზამ “ტაძრის” მაგივრად ტრაკისკენ მიგვიყვანა!” ამ სარედაქციო წერილში ხიდირბეგაშვილი წერს: “ბევრჯერ გამიფრთხილებია თანამემამულეები, რომ ევროკავშირთან ასოცირებას, უფლებების - მაგალითად, შენგენის ზონაში ყოველ 6 თვეში 90 დღის განმავლობაში უვიზოდ ყოფნის - გარდა, „მედლის მეორე მხარეც“ აქვს. ეს გულისხმობს კაბალურ მოვალეობებს, მაგალითად, უსიტყვო მორჩილებას სტრასბურგის, ანუ ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილებებისადმი, რომლებიც არაასოცირებული ქვეყნებისათვის მხოლოდ და მხოლოდ რეკომენდაციებს წარმოადგენს”.

განცხადება, რომ ამ გადაწყვეტილებას არაასოცირებული ქვეყნებისთვის (ანუ საქართველოსთვის) სარეკომენდაციო ხასიათი აქვს, სიცრუეა. როცა საქართველო ევროპის საბჭოში გაწევრიანდა, მან 1999 წელს ხელი მოაწერა ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციას, რაც სხვადასხვა ვალდებულებასთან ერთად, გულისხმობს ევროსასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების პატივისცემას და დამორჩილებას. შესაბამისად, ასევე სიცრუე და მანიპულაციაა პარალელის გავლება საქართველოსთვის უვიზო მიმოსვლასა და ევროსასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულებას შორის. ეს ორი მოვლენა ერთმანეთს არ უკავშირდება.

იყო დრო, როცა რუსული პროპაგანდა, ძირითადად, რუსეთის შიდა აუდიტორიაზე იყო გათვლილი, რათა მოსახლეობაში ყოფილიყო ხელისუფლების უპირობო მხარდაჭერა. თუმცა, საკითხის მნიშვნელობა და აქტუალობა უკვე დიდი ხანია ისევე გასცდა რუსეთის საზღვრებს, როგორც თავად რუსული პროპაგანდა. მის სამიზნეს უკვე არ წარმოადგენს მხოლოდ რუსეთის მოსახლეობა - ის მისწვდა ევროპას, ჩრდილოეთ ამერიკას, კარიბის აუზის ქვეყნებს, სამხრეთ ამერიკას, არაბულ სამყაროს, აზიას. ამის დასტურია თუნდაც ის, რომ რუსეთის სახელმწიფო მედიასაშუალებები მსოფლიოს ყველა წერტილში მუშაობენ. მაგალითად, Russia Today თითქმის ყველა ძირითად ენაზე მაუწყებლობს - ინგლისურად, ესპანურად, არაბულად, ფრანგულად, გერმანულად და რა თქმა უნდა, რუსულადაც. რაც შეეხება ასევე რუსეთის ხელისუფლების მიერ დაფინანსებულ "სპუტნიკს", ის მსოფლიოს 30-ზე მეტ ქვეყანასა თუ რეგიონში, ამდენივე ენაზე მუშაობს - დაწყებული ევროპა-კავკასიიდან, დამთავრებული სამხრეთ ამერიკითა და აღმოსავლეთ აზიით.

რუსეთის საზღვრებს გარეთ მისი პროპაგანდის მასშტაბები იმდენად თვალსაჩინო, ხელშესახები და მრავალი პრობლემის გამომწვევი გახდა, რომ ევროპის პარლამენტმა მის წინააღმდეგ 2016 წლის შემოდგომაზე სპეციალური რეზოლუციაც კი მიიღო. ამ დოკუმენტში საუბარია იმ საფრთხეებზე, რასაც პროპაგანდა იწვევს და ამავე კონტექსტში ერთად არის ნახსენები რუსეთი და ტერორისტული ორგანიზაცია “ისლამური სახელმწიფო”.

ევროპარლამენტის რეზოლუციაში წერია, რომ რუსეთმა გააძლიერა თავისი პროპაგანდა ევროპულ მედიაში, რათა შექმნას თავისი პოლიტიკის მხარდამჭერი საზოგადოებრივი აზრი და ევროპის ერთიან საგარეო პოლიტიკას ძირი გამოუთხაროს. ევროპარლამენტი აცხადებს, რომ რუსეთი “აგრესიულად იყენებს” ისეთი პროპაგანდის საშუალებებს, როგორიცაა ორგანიზაცია “რუსკი მირი”, არასამთავრობო ორგანიზაციები, რელიგიური ორგანიზაციები, მრავალენოვანი ტელეარხი “Russia Today”, ფსევდო საინფორმაციო სააგენტოები, ასევე სააგენტო “სპუტნიკი”. როგორც ამ დოკუმენტშია აღნიშნული, რუსეთის მთავარი მიზანია, რომ საკუთარი თავი წარმოაჩინოს, როგორც ტრადიციული რელიგიური ღირებულებების ერთადერთი დამცველი, გაყოს ევროპა და ამისთვის გამოიყენოს ყველა შესაძლო რესურსი. ევროპარლამენტმა წევრ სახელმწიფოებს მოუწოდა, დაგეგმონ კოორდნირირებული სტრატეგია, რათა წინ აღუდგნენ დეზინფორმაციას.

რუსული პროპაგანდა დასავლეთში არაერთი ჟურნალისტისა და მკვლევარის დაკვირვების ობიექტი გახდა. სულ უფრო ხშირად და დეტალურად იწერება იმ ხერხებისა და მეთოდების შესახებ, რომლის საშუალებითაც ის მოქმედებს.

პირველი და უმთავრესი, რასაც რუსული პროპაგანდისტული საშუალებები აკეთებენ, ესაა დასავლური მეინსტრიმ მედიისგან განსხვავებული, ალტერნატიული რეალობის შექმნა და შემდეგ ამაზე განუწყვეტელი მსჯელობა. ამისთვის პროპაგანდა იყენებს შემდეგ საშუალებებს:

ამგვარი მესიჯების მიზანია არა იმის მტკიცება, რომ რუსეთი არის “კარგი”, არამედ ის, რომ სხვები მასზე არანაკლებ ცუდები არიან.

როგორც Pand Corporation-ის მკვლევარები ერთ-ერთ კვლევაში წერენ, Russia Today და მსგავსი პროპაგანდისტული არხების მიზანია ფაქტების გარშემო რაც შეიძლება ბევრი ცრუ, სავარაუდო ვერსია გაავრცელონ, რათა აუდიტორიაში დაბნეულობა გაიზარდოს. ისინი ცდილობენ, სხვებს დაასწრონ ახალი ამბავი და საინფორმაციო სივრცეში ამით დაიმკვიდრონ ადგილი, თუმცა არც ფაქტების გადამოწმება-დადასტურებისგან იწუხებენ თავს და არც - შეცდომის გასწორებისგან. მაგალითად, Russia Today-მ არაერთხელ გაავრცელა დეზინოფრმაცია იმის შესახებ, რომ ISIS-ის მებრძოლები უკრაინის სამხედროების მხარეს იბრძვიან უკრაინის აღმოსავლეთით, ასევე, თითქოს პოლონეთის პრეზიდენტი ითხოვს უკრაინისგან ტერიტორიის გადაცემას და ა.შ.

ხშირ შემთხვევაში, მსგავსი დეზინფორმაცია მუშაობს და არც თუ იშვიათად, რესპექტაბელური, არაპროპაგანდისტული მედიასაშუალებები ავრცელებენ Russia Today-ს მიერ გამოქვეყნებულ ინფორმაციას.

რუსული პროპაგანდისტული არხების ერთ-ერთი მთავარი იარაღია ცრუ თვითმხილველების მონათხრობისა და ცრუ ამბების გაშუქება. ამ საქმეში Russia Today და "სპუტნიკი" მარტო არ არიან. მაგალითად, Zvezda Tv-მ გააშუქა ინტერვიუ ქალთან, რომელიც ამტკიცებდა, რომ მას სირიელი ლტოლვილი თავს დაესხა გერმანიაში, რაც რეალურად არ მომხდარა. რუსულმა ტელეარხებმა 2015 წელს აქტიურად გააშუქეს დონბასში, უკრაინის სამთავრობო ძალების დაბომბვის შედეგად 10 წლის გოგონას “დაღუპვის” ამბავი, თუმცა, BBC-მ გამოიკვლია, რომ ეს იყო სიცრუე და სინამდვილეში მსგავსი 10 წლის გოგონა არც არსებობდა.



ტრადიციული მედიასაშუალებების გარდა, რუსული პროპაგანდისტული მანქანა აქტიურად იყენებს სოციალურ ქსელებს თავისი მიზენბისთვის. მაგალითად, მაშინ, როცა უკრაინის აღმოსავლეთში ომი დაიწყო, სხვადასხვა სოციალურ ქსელში ვრცელდებოდა ყალბი ფოტოები და ინფორმაცია იმის შესახებ, თითქოს უკრაინელი ნაციონალისტები ბავშვებს ჯვარზე აკრავენ. მსგავს პირობებში სულ უფრო რთული ხდება სიცრუის სიმართლისგან გარჩევა - ამ გარჩევაში კი იკარგება დრო და რესურსები, ადამიანები მსჯელობენ ფაქტებზე, რომელიც არ არსებობს, იზრდება გაურკვევლობა, დაბნეულობა, სკეპტიციზმი, რაც შეიძლება იმის ნიშანი იყოს, რომ რუსული პროპაგანდა თავის მიზანს ჯერჯერობით წარმატებით აღწევს. გამოყენებული მასალები http://smallwarsjournal.com/jrnl/art/nine-lessons-of-russian-propaganda http://www.stopfake.org/en/tag/russian-propaganda/ http://euromaidanpress.com/2016/05/05/a-guide-to-russian-propaganda-part-1-propaganda-prepares-russia-for-war/ http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A8-2016-0290&language=EN https://www.bloomberg.com/view/articles/2016-11-28/how-russian-propaganda-really-works-in-the-west ფოტო: stopfake

StopFake - ცნობილი უკრაინული ვებსაიტია, რომლიც მიზნად ისახავს რუსული პროპაგანდისტული მესიჯებსა და ინფორმაციას იდენტიფიცირებას, ანალიზსა და გადამოწმებას.

გამოცემა 2014 წელს ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის სტუდენტებმა დააარსეს. „ებრძოლე პროპაგანდას ფაქტებით“ - სწორედ ესაა StopFake-ს მთავარი მიდგომა კრემლის აგრესიული, საინფორმაციო პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

როგორ ხდება ფაქტების გადამოწმება, რა გზებს და მეთოდებს იყენებს კრემლის პროპაგანდა, როგორ უნდა ვებრძოლოთ მას - ამ თემებზე მედიაჩეკერი StopFake-ს აღმასრულებელ რედაქტორს, ვიქტორია რომანიუკს ესაუბრა.

ვიქტორია რომანიუკი: StopFake - ეს იყო უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებზე პროფესიონალი ჟურნალისტების რეაქცია. ინფორმაციული ომისთვის წინააღმდეგობის გაწევისას, ჩვენ წავაწყდით აბსურდულ სიცრუეს, რომელიც არამხოლოდ უკრაინაში ვრცელდებოდა რუსების მიერ, არამედ საერთაშორისო აუდიტორიასაც უყალიბებდა წარმოდგენას უკრაინასა და უკრაინელებზე.

თავიდან, მასალებს მხოლოდ რუსულ და ინგლისურ ენებზე ვაქვეყნებდით. ჩვენი თავდაპირველი მიზანი იყო უკრაინის და ასევე, სხვა ქვეყნების რუსულენოვანი აუდიტორიისთვის გვეჩვენებინა ინფორმაციის დამახინჯების, მანიპულაციის და სიცრუის ფაქტები, გამოგვეაშკარავებინა რუსული პროპაგანდის მასშტაბები. დროთა განმავლობაში მივხვდით, რომ ჩვენი პროდუქტი პროპაგანდის რისკის ქვეშ მყოფი სხვა ქვეყნებისთვისაც უნდა ყოფილიყო ხელმისაწვდომნი. დღეისათვის ჩვენი მასალები ქვეყნდება: ფრანგულ, ჰოლანდიურ, იტალიურ, ესპანურ, ბულგარულ და რუმინულ ენებზე.

მუშაობისას მკაცრად ვიცავთ ჟურნალისტურ სტანდარტებს, ვიყენებთ თანამედროვე ინსტრუმენტებს ფაქტობრივი და ვიზუალური ინფორმაციის სიზუსტის დასადგენად, (ფოტოს, ვიდეოს, კარტოგრაფიული მასალის შემოწმების ციფრულ მეთოდებს და ა.შ). ჩვენ მხოლოდ ვამოწმებთ მედიაში უკვე არსებული ინფორმაციის სიზუსტეს და თავად არ ვქმნით რაიმე გზავნილებს (მითუმეტეს პროპაგანდისტულს)

მნიშვნელოვანია, კომპლექსურად მიკერძოების გარეშე მივუდგეთ ინფორმაციის გადამოწმების პროცესს. ზოგჯერ გვხვდება ინფორმაცია, რომელიც ჩვენი, როგორც მოქალაქეების შეშფოთებას იწვევს, ჩვენ არ გვინდა გვჯეროდეს მისი ჭეშმარიტების, თუმცა არ გვაქვს უფლება, პირდაპირ, გადამოწმების, არგუმენტების გარეშე ვთქვათ, რომ ეს ინფორმაცია ყალბია. ხდება ისეც, რომ ფაქტების გადამოწმების შემდეგ, ირკვევა, რომ ამგვარი ინფორმაცია, სამწუხაროდ, უტყუარია.

- რა მეთოდს და გზას იყენებს რუსული პროპაგანდა უკრაინაში და განსხვავდება თუ არა ის, სხვა ქვეყნებში არსებული რუსული პროპაგანდისგან?

- 2014 წელს, ჩვენ მხოლოდ უკრაინაზე ვსაუბრობდით. დღეს კი აშკარაა, რომ ის მეთოდები, რომელსაც კრემლის პროპაგანდა იყენებს, უნივერსალურია და მისი გამოყენება ნებისმიერი ქვეყნის წინააღმდეგა შესაძლებელი.

რა თქმა უნდა, მთელი ამ ხნის განმავლობაში რუსული პროპაგანდა პოლიტიკური და გეოპოლიტიკური პროცესების შესაბამისად იცვლებოდა. ის გახდა უფრო რთული და უფრო პროფესიონალური. დღეს, კრემლი სოციალურ მედიას და ქსელებს აქტიურად იყენებს პროპაგანდისტული მიზნებისთვის. თუმცა, ამის პარალელურად, ბოლო ორი წლის განმავლობაში, რუსული პროპაგანდის, როგორც პრობლემის შესახებ ინფორმირებულობის დონე, მთელს მსოფლიოში გაიზარდა.

კრემლი განსხვავებულ მეთოდებს იყენებს საშინაო და საგარეო უდიტორიისთვის. თუ ვისაუბრებთ პროპაგანდაზე, რომელიც ორიენტირებულია დასავლეთის აუდიტორიაზე, მისი მეთოდები უფრო გართულდა და დაიხვეწა, ასეთი მესიჯების გადამოწმება კი ზოგჯერ, საკმაოდ რთულია. პროპაგანდა, რომელიც მიმართულია რუსეთის მრავალრიცხოვან, ლოიალურ შიდა აუდიტორიაზე, უფრო პრიმიტიულია.

კრემლის პროპაგანდა მუშაობს კომპლექსურად, აუდიტორია სეგმენტებადაა დაყოფილი და კარგადაა შესწავლილი. სხვადასხვა სეგმენტისთვის გამოიყენება სხვადასხვა არხი. თუ მაგალითად, უფროსი ასაკის აუდიტორიისთვის გამოიყენება ტრადიციული მედია - ტელევიზია, ახალგაზრდებზე მუშაობს ინტერნეტ მედია და სოციალური ქსელები.

უკრაინაში, ისევე როგორც საქართველოში, კრემლი პროპაგანდისთვის აქტიურად იყენებს ადგილობრივ ონლაინგამოცემებს. დიდი ხნის განმავლობაში უკრაინული სატელევიზიო არხებიც მონაწილეობდნენ ამ პროპაგანდაში. ეს არხები სამწუხაროდ, ახლაც მაუწყებლობენ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.

- რას ფიქრობთ რუსული არხების და საინფორმაციო საშუალებების დაბლოკვაზე, რა დილემები შეიძლება ახლდეს ამ პროცესს?

-ეს კითხვა არაერთხელ დასმულა და ყოფილა ცხარე კამათის მიზეზი ჩვენი ქვეყნის ჟურნალისტებს, პოლიტიკოსებს და აქტივისტებს შორის. რამდენად სწორია ეს ნაბიჯები? დაბლოკვით ხომ არ ვლახავთ სიტყვის თავისუფლებას ჩვენს ქვეყანაში? ერთი შეხედვით, შეილება ჩანდეს, რომ ესეთი ნაბიჯები არ მეტყველებს დადებითად ქვეყნისა და საზოგადოების დემოკრატიულ განვითარებაზე. თუმცა არ უნდა დავივიწყოთ ფაქტი, რომ უკრაინა ფაქტობრივად, საომარ მდგომარეობაშია და ეკრანებიდან, მტრის ტელეარხებიდან, ჩვენ გვესმის სიცრუე, რომელიც იდენტობის ტრავმას იწვევს, აყალიბებს ცრუ წარმოდგენებს უკრაინაზე და საერთოდ, აქ მიმდინარე პროცესებზე.

ბუნებრივია, ჩვენ ვაცნობიერებთ, რომ მოსახლეობა, რომელსაც აქვს მკვეთრად პრო-რუსული განწყობები, რთულია გადავარწმუნოთ. მხოლოდ არხების დაბლოკვა, გამოსავალი არ არის. აი აქ უნდა ვიმოქმედოთ სხვა ხერხით - კი არ უნდა ავუკრძალოთ, არამედ აღვზარდოთ. ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩვენს ქვეყანაში ბევრი რამ შეიცვალა, ნათელი გახდა პროპაგანდის შედეგები. დღეს, როცა მისი არსებობა და საფრთხეები ნათელია, ჩვენ ვეძებთ არამხოლოდ თავდაცვით გზებს, არამედ ლიკვიდაციის მეთოდებსაც, ვცდილობთ, გლობალურად მივუდგეთ ამ პრობლემას.

- რა შეგიძლიათ თქვათ რუსული პროპაგანდის გავლენაზე, ქვეყნის შიდა პოლიტიკურ ცხოვრებაზე?

- პროპაგანდა აყალიბებს პოლიტიკურ დღის წესრიგს ქვეყანაში, შესაბამისად, გავლენას ახდენს ქვეყნის საგარეო და შიდა პოლიტიკაზე. ის ცვლის, როგორც აუდიტორიის პრიორიტეტებს, ასევე ამომრჩევლის ქცევას, რაც გავლენას ახდენს არჩევნების შედეგზე და ახალი პოლიტიკური მოძრაობების წარმოშობას ახალისებს. ეს რთული, მრავალსაფეხურიანი, კომპლექსური პროცესია, რომელიც სახელმწიფოს ყველა სფეროში აღწევს.

საინფორმაციო ომის სამიზნეა არა ჯარისკაცების სხეულები, არამედ აუდიტორიის გონება. ასეთი ომის მიზანია, განვითარებული ეკონომიკისა და სოციალური სისტემების არმქონე კრიზისული რეგიონების ფორმირება. პროპაგანდა შობს კრიზისს - ჭრილობებს, რომელიც არ აძლევს ქვეყანას ნორმალურად განვითარების საშუალებას.

- რა არის საუკეთესო გზა, პროპაგანდისგან თავის დასაცავად?

- პირველ რიგში, აუცილებელია, მუდმივი მუშაობა აუდიტორიის კრიტიკული აზროვნების განვითარებაზე. მხოლოდ განვითარებული აუდიტორიაა თქვენი, როგორც ჟურნალისტის, სანდო პარტნიორი. განავითარეთ ჟურნალისტიკა, გადადით ინფორმაციის გადამოწმების ახალ, ციფრულ საფეხურებზე, სადაც წყაროების გადამოწმება „ფაქტჩექინგის“ მეთოდებით, თანამედროვე ჟურნალისტის მუშაობის განუყოფელი ნაწილია. მნიშვნელოვანია, საინფორმაციო ომის სპეციფიკის შესახებ საზოგადოების რეგულარული ინფორმირება და საკითხის საჯაროდ განხილვა. ასევე, მნიშვნელოვანია თავად მედიის ინფორმირებაც, რათა მასმედიის თანამშრომლები არ აღმოჩნდნენ პროპაგანდის მახეში და თან არ ჩაითრიონ საკუთარი აუდიტორია. გახსოვდეთ, თქვენი ჟურნალისტური პასუხისმგებლობა ქვეყნისა და აუდიტორიის წინაშე, რადგან ჟურნალისტის მიერ წარმოთქმული სიტყვა იარაღია, რომელსაც შეუძლია დაგიცვას, ან გავნოს.

თუ ვისაუბრებთ პროპაგანდასთან ბრძოლის გლობალურ მეთოდებზე მედიის და სახელმწიფოს დონეზე, ჩვენი ხედვა ასეთია: არ უნდა ებრძოლო პროპაგანდას პროპაგანდის მეთოდებით. ჟურნალისტებმა უნდა გააშუქონ სამართლიანად და პროფესიონალურად. ნებისმიერი მედიის მთავარი ღირებულება სანდოობაა. იმედგაცრუებული აუდიტორია შეიძლება გახდეს პროპაგანდისტული მედიის მოკავშირე.

მხოლოდ დამახინჯებული ინფორმაციის გამოვლენა არაა საკმარისი. მნიშვნელოვანია, კრიტიკული აზროვნების მქონე აუდიტორიის ფორმირება, აუდიტორიისა, რომელსაც შეუძლია გაარჩიოს პროპაგანდა, მანიპულაცია და ტყუილი ჭეშმარიტებისგან. ბუნებრივია, ეს ხანგრძლივი პროცესია თუმცა ყველაზე ეფექტური.

ისლამურ სახელმწიფოს კარგად აწყობილი მედიასისტემა აქვს. დიდი ფულისა და პროფესონალების წყალობით კი შთამბეჭდავი ხარისხისა და რაოდენობის მედიაპროდუქტს აწარმოებს.

ისლამური სახელმწიფოს მედიაგანვითარება სირიაში 2014 წლის იანვრიდან, ქალაქ რაქაზე კონტროლის დამყარებისას იწყება. ტერორისტულმა ორგანიზაციამ სირიის თავისუფალ არმიაზე გაიმარჯვა და 200.000-იანი ქალაქის დე ფაქტო მმართველი გახდა. ჯიჰადისტებმა მალევე აკრძალეს ადგილობრივი მედიასაშუალებები, დააკავეს აქტივისტები, მათ შორის მუჰამედ ნოურ მატარი, რომელმაც 2013 წლის 13 აგვისტოს, რაქაში, ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ გამართული აქცია გააშუქა. მალევე დააარსეს საკუთარი რადიო, რომელიც ჯიჰადის დოქტრინის შესახებ ამზადებდა გადაცემებს და მებრძოლთა ლიდერების გამოსვლას პირდაპირ ეთერში უშვებდა.

მოჰამედ აზოუზი, რაქას მკვიდრი რეჟისორი და აქტივისტი, რომელიც ამჟამად თურქეთში ცხოვრობს, ინკა კოვენინთან მიცემულ ინტერვიუში ამბობს, რომ ისლამური სახელმწიფოს რადიო არამუსლიმური დაჯგუფებებისა და დასავლეთის მიმართ სიძულვილის ენას ავრცელებს. მისი ძირითადი მსმენელები კი ტაქსის მძღოლები და მაღაზიების მფლობელები არიან.

ამ ეტაპისათვის რადიოსადგურს ონლაინ ვერსიაც აქვს „Al-Bayan“, რომელზეც დღეში საშუალოდ ათ ახალ ამბავს დებს. ამბები, ძირითადად, ისლამური სახელმწიფოს „მიღწევებს“ და უპირატესობას ეხება.

ისლამურ სახელმწიფოს რამდენიმე პროპაგანდისტული ორგანიზაცია აქვს. მათ შორისაა „The Al-Furqan Institute for Media Production“, რომელიც ისლამური სახელმწიფოს ერთ-ერთი ძველი მედიაგანყოფილებაა და მეწტილად ვიდეოებს აწარმოებს. „The Al-I’tisam Media Foundation“ კი ბოლო რამდენიმე წელია, ISIS-ისათვის იღებს ვიდეოებს. რაც შეეხება „The Alhayat Media Center-ს“, მისი ძირითადი სამიზნე დასავლური აუდიენციაა. ისლამურ სახელმწიფოში თავისი მუსიკალური არხიცაა. მაგალითად, „The Ajnad Media Foundation-ი“ ეთერში 2014 წლის იანვრიდან გადის და ჯიჰადისტურ სიმღერებსა და ისლამურ ვოკალურ მუსიკას გადასცემს.

ტელე და რადიომაუწყებლობის გარდა, ისლამურ სახელმწიფოს ონლაინ გამოცემებიც აქვს. მათ შორის ყველაზე პოპულარულია „Dabaq“ - ინგლისურენოვანი ონლაინ გამოცემა, რომლის პირველი ნომერი 2014 წლის 5 ივლისს გამოჩნდა სათაურით „ხალიფატის დაბრუნება“. მას შემდეგ კიდევ რამდენიმე ნომერი გამოვიდა. ნომრები, ძირითადად, ძალადობისაკენ მოწოდებით გამოირჩეოდა. მათ შორის სამართლიანობის აღდგენის შესახებაც იყო საუბარი, რომელიც იეზიდების დამონებით უნდა მომხდარიყო. ონლაინ ჟურნალში ასევე იბეჭდება ე.წ. მოწოდება ჯვაროსნების მოკვლის შესახებაც, მათში ის დასავლელი მოქალაქეები იგულისხმებიან, რომლებიც ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ ალიანსში არიან გაწევრიანებულები. სააგენტო ისლამური სახელმწიფოს ახალი ამბების (ISN) ძირითად სამიზნე ჯგუფს სირიისა და ერაყის მოქალაქეები წარმოადგენენ. ამავე გვერდზე იდება ISIS-ის ანგარიშები, რომლებიც მოიცავს ინფორმაციას ღონისძიებათა და სამომავლო გეგმების შესახებ. გამოცემების გარდა არსებობს ინტერნეტფორუმებიც, სადაც პოსტებსა და ფოტოებთან ერთად სტატიები და ვიდეოებიც იტვირთება.

ისლამური სახელმწიფოს ერთ-ერთ მთავარ სამიზნეს დასავლეთში მცხოვრები მუსლიმი თემი წარმოადგენს. გამომდინარე იქიდან, რომ ჯიჰადისტები მაღალ დონეზე ფლობენ სოციალურ მედიას და იციან, თუ როგორ შეიძლება მათი გაგზავნილი მესიჯი ზუსტად სამიზნე აუდიტორიამდე მივიდეს, ეს ერთიორად ართულებს დასავლეთის მუშაობას. ინტენსიური პროპაგანდის მიზანი აუდიტორიის თვალში დასავლეთის დისკრედიტაცია და ისლამური სახელმწიფოს სიძლიერის ჩვენებაა. ISIS-ის ჯიჰადისტური იდეოლოგიის გავრცელება დასავლეთში მცხოვრებ მუსლიმურ საზოგადოებაში ერთ-ერთი წინაპირობაა იმისა, რომ რაც შეიძლება მეტი მებრძოლი შეუერთდეს მათ რიგებს. პროპაგანდის მასალებად იყენებენ ფოტოებს, ვიდეოებს, ჩანაწერებსა თუ აუდიო შეტყობინებებს. სტრატეგია დღემდე წარმატებით მუშაობს.

დღეს მკვლევრები ხშირად ამბობენ, რომ ვიეტნამის ომი პირველი სატელევიზიო ომი იყო, სირიის კონფლიქტი კი პირველი Youtube ომი გახდა. მიზეზი სხვადასხვა ტერორისტული დაჯგუფების მიერ სოციალური ქსელების მაღალპროფესიულ დონეზე გამოყენებაა. აქ კონფლიქტში ჩართულ ყველა მხარეს თავისი მედიასაშუალება აქვს, რომელსაც პროპაგანდის მანქანად იყენებს. ვითარებაში, როდესაც ქვეყანაში შესვლა სიცოცხლის ფასად შეიძლება დაჯდეს, მედიასაშუალებები უარს ამბობდნენ საკუთარი ჟურნალისტების გაშვებაზე და სოციალური ქსელებისა და მოქალაქე ჟურნალისტების იმედად არიან.

სოციალური მედია, როგორც მნიშვნელოვანი ფაქტორი პოლიტიკურ მოვლენებში, რამდენიმე წლის წინ გამოჩნდა. მაშინ, როდესაც ჯერ კიდევ ირანში, არჩევნების შემდგომი გამოსვლების დროს, მთავრობამ ინფორმაცია ჩაახშო და თეირანის ქუჩაში მიმდინარე მოვლენებს მოქალაქე აქტივისტები დასავლურ სამყაროს ტვიტერის საშუალებით აწვდიდნენ. თუმცა ეს საწყისი ეტაპი იყო. სოციალურ მედიას მნიშვნელოვანი როლი ჰქონდა არაბული გაზაფხულის დროსაც, მაგალითად, Facebook-ი, ინფორმაციის გავრცელების გარდა, მომიტინგეთა შეკრების ფუნქციასაც ითავსებდა. სწორედ ამიტომ კონფლიქტის დასაწყისში, იმ პატარა ქალაქებში, სადაც აჯანყების პირველი ნიშნები გამოჩნდა, ასადის მთავრობამ პირველ რიგში სოციალურ ქსელებსა და მობილურ კავშირგაბმულობაზე წვდომა შეზღუდა.

სოციალურ მედიას კიდევ ერთი თავისებურება ახასიათებს: თუკი სირიიდან რაიმე ვრცელდება, აქტივისტები პირველად Youbute-სა და Twitter-ზე დებენ, ხალხიც ახალ ამბებს აქ ელოდება.

კარგი მაგალითია 2013 წლის 21 აგვისტოს შემთხვევა. ქიმიური ნივთიერება ზარინით მოწამლული ხალხის შესახებ ინფორმაცია სწორედ სოციალური ქსელების საშუალებით გავრცელდა, თუმცა, მეორე მხრივ, ჟურნალისტებსა და ექსპერტებს უჭირდათ გადამოწმება, იყო თუ არა რეალური ფაქტების ამსახველი ეს ვიდეოები. მოგვიანებით არამხოლოდ მედია, არამედ ამერიკის ადმინისტრაცია და სადაზვერვო სისტემებიც სოციალური ქსელებით გავრცელებულ ვიდეოებზე გახდნენ დამოკიდებულნი.

სოციალური მედიის მნიშვნელოვანი ნაკლი ისაა, რომ შეცდომებისაგან დაზღვევა შეუძლებელია. გარდა იმისა, რომ სანდოობა დაბალია, ახალი ამბების გავრცელების სიჩქარე ინტერნეტში შეცდომების გავრცელების ალბათობასაც ზრდის. ამიტომაც, თუ რაიმე განსაკუთრებული, მნიშვნელოვანი და სასწრაფო არ ხდება, წყაროდ მის გამოყნებას ჟურნალისტთა დიდი ნაწილი ერიდება.

ინფორმაციის წყაროდ ტრადიციული მედია იყენებს სირიაში მყოფ აქტივისტებსაც, რომელთა შორისაც პროფესიონალი ჟურნალისტები ხშირად არიან. მეტიც, არსებობს საინფორმციო ოფისიც. მას ადამიანის უფლებათა სირიელი დამკვირვებელი (SOHR) ჰქვია და ბრიტანეთში სირიიდან გაძევებულმა რამი აბდელ რაჰმანიმ დააარსა. ორგანიზაციაში თავს იყრის უამრავი ინფორმაცია მთელი სირიიდან. გამომდინარე იქიდან, რომ ძირითად წყაროს აქტივისტები წარმოადგენენ, მიიჩნევენ, რომ ის ოპოზიციასთან არის დაკავშირებული. მიუხედავად ამისა, SOHR-ის ინფორმაციას არამხოლოდ მედია, არამედ საერთაშორისო ორგანიზაციებიც აქტიურად იყენებენ.

სოციალური ქსელებიდან მომდინარე ინფორმაციის გადამოწმების პრობლემა დღემდე მწვავედ დგას მედიაში. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს ონლაინ-გადამოწმების რამდენიმე ხერხი (გუგლის ძიება, რუკა და ა.შ.), ტექნიკური ხარვეზები ბევრია. მაგალითად, გუგლის რუკა ხშირად არ ახლდება და ამიტომ ვიდეოს გადაღების ადგილის მოძებნა, შესაძლოა, ვერ მოხერხდეს.

ISIS-ის პროპაგანდაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს Facebook და Twitter, რომელთა საშუალებითაც არამხოლოდ ინფორმაციას ავრცელებენ, არამედ ახდენენ ISIS-ის დემონიზებას, რაც უფრო მეტად აფრთხობს მოსახლეობას აშშ-სა და მის მოკავშირე ქვეყნებში. ბუნებრივია, დაჯგუფების მიერ სოციალურ ქსელებში ატვირთული, ძალადობის შემცველი ვიდეოები იშლება და ანგარიშებიც იბლოკება, თუმცა ისინი მაინც ნახულობენ ახალ-ახალ გზებს პროპაგანდის გასავრცელებლად. მაგალითად, იყენებენ ისეთ სოციალურ ქსელებს, როგორებიცაა VK და DIASPORA. ორივე სოციალური ქსელი ფეისბუკის კონკურენტად მიიჩნევა და მომხმარებლის მოსაზიდად ნაკლებად მკაცრი წესები აქვს.

მას შემდეგ, რაც ისლამურმა სახელმწიფომ 2014 წლის ზაფხულში არნახულ წარმატებას მიაღწია და ხალიფატიც გამოაცხადა, მსოფლიოს მასშტაბით მხარდამჭერების მობილიზაციისათვის მედიაკამპანია დაიწყო. ერთ-ერთ ასეთი 2014 წლის 19 ივნისს გამოცხადდა, სახელწოდებით მილიარდი მუსლიმი ისლამური სახელმწიფოს მხარდასაჭერად. კამპანიის მიზანი იყო, მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილში მცხოვრებ ადამიანებს ეჩვენებინათ სოლიდარობა ISIS-ისათვის და გამოეყენებინათ ტვიტერის ანგარიშები. მოგვიანებით ჯიჰადისტებმა Youtube-ზე დადეს ვიდეო, სადაც ასახული იყო ის ტვიტები, რომლებიც კამპანიის ფარგლებში მთლი მსოფლიოდან იგზავნებოდა მათთან.

ისლამური სახელმწიფოს ისტორია 2003 წლიდან იწყება. იმ დროიდან, რაც აშშ-ს სამხედრო ძალებმა ერაყელი დიქტატორის, სადამ ჰუსეინის გადაგდება და ერაყის დაკავება შეძლეს. მაშინ ერაყის სამოქალაქო და სამხედრო სამსახურში დასაქმებული, სადამ ჰუსეინის ერთგული ათასობით სუნიტი სამსახურის გარეშე დარჩა. ალ-ყაიდამ კი ამერიკისადმი მათი განწყობა გამოიყენა და ასე დაარსდა ალ ყაიდა ერაყში (AQI), რომელსაც სათავეში იორდანელი მებრძოლი, აბუ მუსაბ ალ-ზარქავი ჩაუდგა. დაჯგუფების მთავარი მიზანი იყო, განეხორციელებინათ ამბოხებები როგორც შიიტების, ასევე ერაყში განთავსებული აშშ-ს სამხედრო ძალების წინააღმდეგ.

შიიტი ძალების წინააღმდეგ თავდაპირველად ისინი ცენტრალურ ერაყში აწყობდნენ შეთქმულებებს, ასევე აფეთქებდნენ სასტუმროებს მეზობელ იორდანიაში. ერაყული ალ-ყაიდას წევრების უმეტესობა მაშინ აშშ-ს ბანაკ Camp Bucca-ში იყვნენ დაპატიმრებულები, სადაც პრაქტიკულად, რადიკალებად ჩამოყალიბდნენ.

ახალი დაჯგუფების სათავეში მოსვლის შემდეგ ზირქავიმ სადამ ჰუსეინის რეჟიმის წარმომადგენლებთან არსებული კავშირები მალევე დაივიწყა და ახალი დაჯგუფება ორ ძირითად საფუძველზე, სამხედრო ჯიჰადსა და სუნიტური ერაყის ნაციონალიზმზე ჩამოაყალიბა.

შექმნიდან მცირე ხანში ჯგუფი ისეთი გახმაურებული ტერორისტული აქტის ინიციატორი აღმოჩნდა, როგორიც იყო 2003 წელს ბაღდადში მდებარე გაეროს ოფისის აფეთქება, რომელსაც ელჩისა და მისი 20 თანამშრომლის სიცოცხლე შეეწირა. მოგვიანებით, ამერიკელებთან დაუნდობელი ბრძოლის შედეგად, ზარქავიმ უსამა ბინ ლადენთან ერთგულების ფიცი დადო და მისი დაჯგუფება ოფიციალურად გახდა ალ-ყაიდას განშტოება ერაყში. ზირქავი 2006 წელს საჰაერო დაბომბვების შედეგად დაიღუპა. რამდენიმე თვის შემდეგ კი მისმა შემცვლელმა ისლამური სახელმწიფოს დაარსების შესახებ განაცხადა. მალე ISIS-ისა და ალ ყაიდას ლიდერები ერაყის ამერიკული არმიის მიერ იქნნენ ლიკვიდირებულები, დაჯგუფებამ კი თავი სუნიტური ერაყის ერთ-ერთ კუთხეს შეაფარა. ამავე პერიოდში ორივე დაჯგუფების ლიდერები ერთმა კაცმა შეცვალა, რომლის შესახებაც დღემდე ცოტა რამ ვიცით. მისი სახელი იბრაჯიმ ავარდ ალ-ბადრია, თუმცა უფრო მეტად ფსევდონიმით, აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადით არის ცნობილი.

ბაღდადის შესახებ არსებული მწირი ცნობებიდან ვიცით, რომ დაიბადა ჩრდილოეთ ბაღდადში და ფსევდონიმი „ბაღდადიც“ აქედან მოდის. რაც შეეხება „აბუ ბაქრს“ - ეს არის წინასწარმეტყველი მუჰამედის შემცვლელის, მისი მამინაცვლის სახელი. როგორც მისი ადრეული ნაცნობები იხსენებენ, ის იყო წყნარი, ისლამის სწავლების მოყვარული სტუდენტი და ბაღდადის დოქტურანტურაში სწავლობდა. აშშ-ს მიერ ერაყის სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ, ალ-ბაღდადი სუნიტი მებრძოლების რიგებში აღმოჩნდა, სადაც ისლამური სამართლის, შარიათის კომიტეტს ხელმძღვანელობდა. მოგვიანებით ამერიკელებმა შეიპყრეს და ბუკას ბანაკში განამწესეს. ეს ადგილი ისლამისტებისათვის ძალიან კარგი შესაძლებლობა გახდა, შიგნითვე გაევრცელებინათ რადიკალური იდეოლოგია, დაემყარებინათ მნიშვნელოვანი კონტაქტები და ჩამოეყალიბებინათ ქსელები. ეს ყველაფერი კი ამერიკელების ცხვირწინ, მათი დაცვის ქვეშ ხდებოდა. თავად ალ-ბაღდადმა მოახერხა ბანაკში რამდენიმე სამხედრო ყოფილ კომანდერთან შეხვედრა და მათთან პარტნიორობა. საბოლოოდ კი კარგი ყოფაქცევის გამო ამერიკელმა სამხედროებმა ალ-ბაღდადი დაბალი რისკის მქონედ მიიჩნიეს და ციხიდანაც გაუშვეს.

2010 წელს, ტერორისტული დაჯგუფების სათავეში ალ-ბაღდადის მოსვლისას, ჯიჰადისტების საქმიანობა ერაყში ნაკლებად აქტუალური იყო, თუმცა მეორე ფრონტი იხსნებოდა სირიაში. რელიგიური მიმდინარეობა აქაც მნიშვნელოვანი იყო, ვინაიდან ოპოზიციურ ძალებს სუნიტი მუსლიმები შეუერთდნენ, პრეზიდენტი ბაშარ ალ-ასადი კი რელიგიური უმცირესობის, შიიტთა წარმომადგენელია.

პირველად ალ-ბაღდადმა დამასკოში თავისი კაცი 2011 წლის დეკემბერში გაგზავნა. მანქანის აფეთქებასთან დამასკოს ცენტრში მაშინ დაჯგუფება ალ-ნუსრა იქნა გაიგივებული, რომლის თავკაცი სირიელი ჯიჰადისტი, აბუ მოჰამედ ალ-ჯულიანი, ბაღდადის მიერ იყო ხელდასხმული.

ალ-ნუსრამ მალე შეძლო სირიის მიწაზე მხარდამჭერების მოგროვება, ერთ-ერთი მიზეზი მათი ბრძოლის უნარები, ფინანსები, უცხოელი მებრძოლები და ალ ყაიდას მხარდაჭერა იყო. ის მალე გავიდა ბაღდადის კონტროლიდან, რაც ამ უკანასკნელს არ მოსწონდა. 2013 წლის აპრილში მათი უკან დაბრუნება სცადა და გამოაცხადა, რომ ალ-ნუსრა მისი განკარგულების ქვეშ მყოფ, ერაყისა და ალ-შამის (სირიის, იგივე ლევანტის) ახალ ისლამურ სახელმწიფოში შედიოდა.

ტერორისტულ ორგანიზაციას რამდენიმე სახელი აქვს. მას შემდეგ, რაც ერაყიდან სირიაში გადაინაცვლეს, IS-სს კიდევ ერთი IS დაემატა, როგორც ერაყისა და სირიის ისლამური სახელმწიფო. დასავლეთში ხშირად იყენებენ სახელწოდება დაეშსაც, რომელსაც არაბულად მნიშვნელობა არ აქვს, სამაგიეროდ, ცუდად გამოითქმის და ამიტომ არ მოსწონთ თავად ისლამური სახელმწიფოს წარმომადგენლებს.

ტერორისტულ დაჯგუფებას სირიაში გამუდმებული ბრძოლა ჰქონდა როგორც ოპოზიციურ და სამთავრობო ძალებთან, ასევე სხვადასხვა ტერორისტულ ორგანიზაციებთან. მათ შორის, ალ-ნუსრასთანაც, რომელმაც 2011 წლის ბოლოსვე კვლავ ალ ყაიდას მიმართ დადო ერთგულების ფიცი. 2013 წელს ისლამურმა სახელმწიფომ სირიის ერთ-ერთი უდიდესი ქალაქი, რაქა დაიკავა და საკუთარ დედაქალაქად გამოაცხადა. ამავე პერიოდიდან ISIS-ის რიგებში გადასვლას იწყებენ სხვადასხვა ტერორისტული ორგანიზაციის, მათ შორის, ალ-ნუსრას ჯიჰადისტებიც. მთავარი მომხიბვლელობა დაჯგუფების რადიკალიზმი იყო.

2014 წლის 10 ივნისს ისლამურმა სახელმწიფომ ერაყის ქალაქი მოსული დაიკავა. მასთან ერთად ხელში ჩაიგდო ადგილობრივ ბანკებში არსებული, ნახევარ მილიარდზე მეტი აშშ დოლარი და ძვირადღირებული სამხედრო ტექნიკა, რომელიც ერაყის სამხედროებმა ბაზების მიტოვებისას ქალაქში დარჩა. 29 ივნისს ხალიფატი ოფიციალურად იქნა გამოცხადებული. ხალიფად კი აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადი აღიარეს.

ალ-ბაღდადის თამამ გადაწყვეტილებას თავად მუსლიმურ წრეებშიც გამოხმაურება მოჰყვა. მიუხედავად სიძლიერისა, თავად უსამა ბინ ლადენი და ალ-ყაიდა, დამარცხების შიშით, ვერ ბედავდნენ მსგავსი ნაბიჯის გადადგმას. ალ-ბაღდადმა კი, ხალიფატის შექმნასთან ერთად, გლობალური ჯიჰადის შესახებაც განაცხადა. გამოქვეყნდა რუკაც, სადაც ის ქვეყნებია მონიშნული, რომელიც ხალიფატის მორჩილებაში უნდა შედიოდეს.

გარდა ბრუტალური ხერხებით ადამიანების მკვლელობისა, ისლამურმა სახელმწიფომ სახელი ძველი, ანტიკური და ისტორიული ძეგლების განადგურებითაც გაითქვა. მათ მიერ ჩადენილ ვანდალიზმთა შორის ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული პალმირაში განადგურებული, 2000 წლის ტაძარი ბელი, მუზეუმში დაცული არტეფაქტები და ანტიკური ნიმუშები იყო. სწორედ ამ უძველესი საგანძურის დაცვას შეეწირა სირიელი ისტორიკოსი ხალედ ალ-ასადი. 82 წლის მეცნიერმა უარი განუცხადა ისლამური სახელმწიფოს მებრძოლებს, პალმირას გადამალული საგანძური ეჩვენებინა მათთვის, მეცნიერს თავი მოჰკვეთეს და გვამი ტაძრის ერთ-ერთ სვეტზე დაჰკიდეს.

ისლამური სახელმწიფოს ერთ-ერთი მთავარი კოზირი კარგად ამუშავებული ჯაშუშური ქსელებია. იდეოლოგიის გასავრცელებლად სხვადასხვა ხერხს იყენებენ. BBC-სთან ინტერვიუში მოსულიდან წამოსული ერთ-ერთი მოქალაქე ამბობს, რომ პირველი, რაც ISIS-ის ჯიჰადისტებმა ქალაქის აღების შემდეგ შეცვალეს, მეჩეთების მქადაგებლები იყვნენ. დაპყრობილ ქალაქებში დააწესეს კონტროლი ტანსაცმლის ტიპზე, სიგარეტის, საღეჭი რეზინების გაყიდვაზე, მუსიკის მოსმენასა თუ კაფე-ბარებზე. ასევე სატელიტურ ანტენებზე, ტელევიზიასა და მობილურ ტელეფონებზე.

ისლამურმა სახელმწიფომ სკოლებში სასწავლო გეგმა შეცვალა. მათ მიერ დაპყრობილ ქალაქებში სპეციალური სასამართლოა მოწყობილი, რომელიც შარიათის კანონით განსჯის.

ISIS-ის გახმაურებულ დანაშაულებს შორის არის ერაყის ქურთებით დასახლებულ ქალაქ ირბილში იეზიდების გენოციდი. ტყვეთა თავის მოკვეთის, ვიდეოების გადაღებისა და გავრცელების ფაქტები, რომელთა შორის ყველაზე შოკისმომგვრელი იორდანელი პილოტის მოაზ ალ-კასასბეჰის ცოცხლად დაწვა იყო.

2016 წლის დასაწყისამდე არსებული მონაცემებით, ისლამურმა სახელმწიფომ ჩაიდინა 70 ტერორისტული აქტი 20 ქვეყანაში - კალიფორნიიდან სიდნეიმდე. მსხვერპლის რაოდენობა დაახლოებით 1200 კაცია.

მასშტაბურ ტერორისტულ აქტებს შორის ერთ-ერთია 31 ოქტომბერს რუსული ავიალაინერის აფეთქება სინაის ნახევარკუნძულთან და პარიზის ცენტრისა და ბატაკლანის თეატრის, ასევე ბრიუსელისა და ათათურქის აეროპორტების ტერაქტები.

საინფორმაციო სააგენტო “პირველმა” 18 ივლისს არასწორი ინფორმაცია გაავრცელა. შეცდომა იყო სტატიის სათაურში “თურქეთი შესაძლოა, NATO - დან გარიცხონ - ჯონ ქერი”.

როგორც სიახლეში ვკითხულობთ, ინფორმაცია გამოცემა The Independent-ზე დაყრდნობით გავრცელდა. თუმცა არც The Independent-ის სტატიაში, არც სააგენტო “პირველის” ინფორმაციაში არ ჩანს ჯონ კერის კონკრეტული ციტატა, სადაც ის თურქეთის NATO-დან გარიცხვის საფრთხეზე საუბრობს. ამგვარი ციტატა არც სხვა სანდო მედიასაშუალებების ვებსაიტებზე იძებნება.

The Independent-ის მასალის სათაურში გამოტანილი სიტყვები: „თურქეთის ამბოხებამ შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას ქვეყნის ნატოს წევრობას“ გამოცემის ინტერპრეტაციაა და არა ჯონ ქერის მიერ ნათქვამი ციტატა ან მისი პერიფრაზი. სტატიაში აღნიშულია, რომ ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა საგარეო საკითხებში ფედერიკა მოგერინიმ ამერიკის შეერთებული შტატების გენერალურ მდივანთან, ჯონ კერისთან ერთად პრესკონფერენციაზე განაცხადა, რომ ქვეყნები, სადაც სიკვდილით დასჯა გამოიყენება, ვერ შეუერთდებიან ევროპის კავშირს, ჯონ კერიმ კი დაამატა, რომ ასეთი მოთხოვნები აქვს NATO-საც.

იგივე ინფორმაცია არასწორი ფორმულირებით ჰქონდა გამოქვეყნებული The Washington Post-საც, თუმცა მასალა მალევე შესწორდა. თავდაპირველად, მედიასაშუალებამ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ჯონ კერის თქმით,თურქეთის NATO-სწევრობა საფრთხის წინაშე იდგა.

სააგენტო პირველმა ევროკავშირის გაუქმების შესახებ მცდარი ინფორმაცია გაავრცელა2016-06-28 საინფორმაციო სააგენტო პირველმა 2016 წლის 27 ივნისს არასწორი ინფორმაცია გაავრცელა. სააგენტოს ცნობით, გერმანია და საფრანგეთი ევროკავშირის გაუქმების ინიციატივით გამოვიდნენ. აღნიშული ინფორმაციის წყაროდ სააგენტომ “უცხოური მედია” მიუთითა. კერძოდ - პოლონური ტელეკომპანია TVP Info. ამ კონკრეტული საინფორმაციო საშუალების გარდა იგივე ინფორმაცია გაავრცელა რამდენიმე სხვა საინფორმაციო ვებგვერდმა, მათ შორის, რუსულმა მედიასაშუალებებმა Russia Today-მ და Pravdareport-მა. მათ განაცხადეს, რომ ფრანგული და გერმანული მხარის მიერ ხელმოწერილ დოკუმენტში საუბარია ახალი “სუპერსახელმწიფოს” შექმნაზე, თუმცა მითითებულ დოკუმენტში ევროკავშირის დაშლაზე არაფერია აღნიშნული.

იგივე შინაარსის სიახლე "მარშალპრესმაც" გაავრცელა და წყაროდ "პირველი" მიუთითა.

უნდა აღინიშნოს, რომ „პირველის“ მიერ გავრცელებული ინფორმაცია არცერთ სანდო დასავლურ მედიასაშუალებას არ გაუვრცელებია. ამასთანავე გერმანიისა და საფრანგეთის წარმომადგენლები, მათ შორის, ქვეყნის პირველი პირები, ბრიტანეთის რეფერენდუმის შემდეგ გამუდმებით საუბრობენ იმაზე, რომ ევროკავშირი ბრიტანეთის გარეშე გააგრძელებს ფუნქციონირებას.