http://resonancedaily.com გაზეთი “რეზონანსის” ვებგვერდია, სადაც გაზეთში დაბეჭდილ სტატიებთან ერთად მხოლოდ საიტისთვის შექმნილი მასალებიც ქვეყნდება. რამდენიმე დღიანი დაკვირვება საკმარისია, რომ აღმოაჩინოთ ქსენოფობიური თუ ანტიმუსლიმური ტექსტები, მასალის შინაარსისგან განსხვავებული სათაურები, სავარაუდოდ სარეკლამო მასალები შესაბამისი აღნიშვნის გარეშე. აგვისტოს თვეში კი მარიხუანის მოხმარებისთვის ყველანაირი სანქციის გაუქმების შემდეგ მარიხუანის საწინააღმდეგო ერთგვარი კამპანია, გადაუმოწმებელი ინფორმაციის ტირაჟირებით.

24 და 30 ივლისს “რეზონანსმა” უცხოელი გიდების შესახებ მასალა გამოაქვეყნა, რომელიც ნაცვლად იმისა, რომ რეალური პრობლემების გადაჭრასა და ქართველი გიდების კვალიფიკაციის ამაღლების გზების ძიებას დათმობოდა, ქსენოფობიურ განწყობებს აღვივებდა.

24 ივლისის მასალაში, რომელსაც “უცხოელი გიდები უკვე პოლიტიკურ პრობლემებს ქმნიან” ერქვა, ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ყვებოდა, რომ ირანელი გიდები ტურისტებს თბილისს სპარსულ ქალაქად აცნობენ. გარდა ამისა, ბათუმში, სადაც მოსახლეობის დიდი ნაწილი მუსლიმია, ნეგატიურ კონტექსტშია წარმოჩენილი მოლის ლოცვა. ჟურნალისტი წერს, რომ ბათუმში "თურქული უბნებია" მოწყობილი და მუსლიმები თავიანთ დღესასწაულებს აღნიშნავენ. ყოველ დილით, უთენია “ადგილობრივებს მოლას ლოცვა აღვიძებთ”.

"თითქმის ყველა მათგანი [ირანელი გიდები] ირანელ ტურისტებს უყვება, რომ თბილისი სპარსული ქალაქი იყო, შემდეგ რუსებმა მიითვისეს და ასე მოხვდა დღევანდელი საქართველოს ტერიტორიის შემადგენლობაში. ისინი თბილისის, როგორც თავიანთი ქალაქის, დაბრუნებას სხვადასხვა ფორმით ითხოვენ", - წერს ჟურნალისტი და მასალაში არ მოჰყავს ფაქტის დამადასტრებელი არცერთი მაგალითი.

6 დღის შემდეგ ამავე თემაზე გამოქვეყნდა მასალა სათაურით “უცხოელი გიდები საქართველოს პრობლემას მის ფარგლებს გარეთაც უქმნიან”, რაც 24 ივლისის მასალის გაგრძელება აღმოჩნდა. ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში წერდა, რომ “ირანელი, თურქი და რუსი გიდები ჩვენი სამშობლოს შესახებ ცნობებს სათავისოდ ფუთავენ” და თავიანთ თანამემამულეებს, "როგორც თვითონ აწყობთ", ისე აცნობენ”. ამ ინფორმაციის დამამტკიცებელი, გამამყარებელი ფაქტები ამჯერადაც წარმოჩენილი არ ყოფილა გარდა ამ აბზაცისა:. “ბიზნეს-რეზონანსი" წინა კვირას ირანელი გიდებისგან მათ მიერვე ჩამოყვანილი ირანელი ტურისტებისთვის ცრუ ინფორმაციის მიწოდებაზე წერდა, რამდენიმე დღის წინ კი ირანელების გადაღებული ვიდეოკლიპიც გავრცელდა, სადაც თბილისზე, როგორც თავიანთ ქალაქზე, ისე მღეროდნენ და მის დაბრუნებას ითხოვდნენ. ისინი განსაკუთრებით "გურჯი ხათუნების" დაკარგვას მისტიროდნენ”.

გარდა ამისა, მასალაში ერთ-ერთი რესპონდენტი საქართველოში უმუშევრობას ფაქტობრივად უცხოელ გიდებს აბრალებდა და აღნიშნავდა, რომ ისინი საქმდებიან ადგილობრივების ნაცვლად.

“საქართველოში არის უმუშევრობის საკმაოდ მაღალი დონე და უცხოელი გიდების მასობრივი დასაქმებით პრობლემა კიდევ უფრო ღრმავდება. ასეთ ფონზე არ არის ნორმალური, დავასაქმოთ სხვა ქვეყნის მოქალაქეები, თანაც - ასეთი აგდებული დამოკიდებულების შემდეგ, როდესაც შეურაცხყოფას აყენებენ ჩვენს ისტორიასა და კულტურას”, - რესპონდენტის ამ მოსაზრების ალტერნატიული აზრი სტატიაში აღარ განვითარებულა.

ორივე მასალის ავტორად ერთი და იგივე ჟურნალისტია მითითებული და ორივე შემთხვევაში ნაცვლად იმისა, რომ მკითხველისთვის გადამოწმებული, ფაქტები და შესაბამის საკითხზე კომპეტენტური სახელმწიფო უწყებების კომენტარები შეეთავაზებინა, მასალაში მხოლოდ ტურიზმის ექსპერტის სტატუსით ჩაწერილი რამდენიმე ადამიანის კომენტარია მოცემული


“რეზონანსმა” 29 ივლისს “ქართველ მუსლიმთა კავშირის” თავმჯდომარეზე, ტარიელ ნაკაიძეზე რამდენიმე მასალა გამოაქვეყნა, რომელიც როგორც ნაკაიძეს, ასევე მუსლიმ თემს არასწორი ინტერპრეტაციის გამო უარყოფით კონტექსტში წარმოაჩენდა.

ერთ-ერთი მასალა, რომელსაც “თუ დაგვჭირდება, მესამე მეჩეთსაც ავაშენებთ, მეოთხესაც და მეხუთესაც - ფეხებზე მკიდიხართ” ერქვა, ნაკაიძის ფეისბუკში გამოქვეყნებულ სტატუსზე დაყრდნობით მომზადდა. სტატუსი, სავარაუდოდ, აჭარის მთავრობის თავმჯდომარის, თორნიკე რიჟვაძის მიერ გავრცელებულ განცხადების გამოხმაურება უნდა იყოს, სადაც ის ამბობდა, რომ ბათუმში მეჩეთი მხოლოდ ქართული ფულით უნდა აშენდეს. ამ სტატუსში ნაკაიძე, სავარაუდოდ, რიჟვაძეს მიმართავდა, რომ “ფეხებზე ეკიდა” მისი გადაწყვეტილებები და მეჩეთს მალე ააშენებდნენ.

იმის მიუხედავად, რომ “ფეხებზე მკიდია თქვენი გადაწყვეტილებები” დიდი ალბათობით, მხოლოდ აჭარის მთავრობის განცხადებას შეეხებოდა, “რეზონანსმა” სათაურში სიტყვების ფორმულირება შეცვალა და დაწერა “ფეხებზე მკიდიხართ”, რაც მკითხველისთვის შესაძლოა ტოვებდეს განცდას, რომ ნაკაიძე ყველას მიმართავს. ნაკაიძის სტატუსი ყოველგვარი კონტექსტის და დამატებითი ინფორმაციის გარეშე გამოქვეყნდა

ამავე დღეს, 29 ივლისს “რეზონანსმა” ნაკაიძის განცხადების შეფასების შესახებ პარტია “ემსახურე საქართველოს” ლიდერის, მურმან დუმბაძის კომენტარზე მასალა მოამზადა. დუმბაძე ამბობდა, რომ ნაკაიძეს მეჩეთის მშენებლობით პოლიტიკაში უნდოდა შესვლა. „მეჩეთი, ისევე როგორც ეკლესია, არის საინჟინრო ნაგებობა. მეჩეთის მშენებლობის საკითხი აღმსარებლობის თავისუფლებასთან კავშირში არ არის. არის ბათუმში მეჩეთი, რომელიც ფუნქციონირებს და არავითარი პრობლემას არ ქმნის“, - თქვა დუმბაძემ “რეზონანსთან” საუბრისას. მასალაში არ ისმის ალტერნატიული აზრი, მით უფრო, რომ საკითხი სენსიტიურია და შესაძლოა, მეჩეთის აშენებასთან დაკავშირებით არასწორი წარმოდგენები შექმნას. გარდა ამისა, მასალაში არ არის აღნიშნული, რომ მუსლიმი თემი ბათუმში მეჩეთის აშენებას რამდენიმე წელია ითხოვს, თუმცა უშედეგოდ.


მას შემდეგ, რაც საკონსტიტუციო სასამართლომ მარიხუანის მოხმარება ლეგალურად მიიჩნია, “რეზონანსის” ვებგვერდზე არაერთი ნეგატიური შინაარსის მასალა გამოქვეყნდა. 30 ივლისიდან 1 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდში 25-ზე მეტი სტატია იძებნება. მასალების მცირე ნაწილი საინფორმაციო შინაარსისაა, ნაწილი კი უარყოფითი შეფასებები, სხვადასხვა პირის მიერ სოციალურ ქსელში გამოთქმული მოსაზრებებია.

მაგალითად, უცვლელად გამოქვეყნდა “ლეიბორისტული პარტიის” ლიდერის, შალვა ნათელაშვილის ფეისბუკზე გამოქვეყნებული სტატუსი, რომელშიც ის ამბობდა, რომ დავკარგავთ მომავალ თაობას, რადგანაც “მძიმე ნარკოტიკების მიღებამდე ნარკომანები სწორედ მარიხუანას კოლეჯს ამთავრებენ ჯერ”. მოქმედი პარლამენტარი, აკაკი ზოიძე კი ამბობდა, რომ მარიხუანის მოხმარების დროს 7-ჯერ იზრდება ადამიანის ფსიქოზური მდგაომრეობა. არცერთ ამ მასალაში წარმოდგენილი არ იყო ალტერნატიული აზრი.

იყო შემთხვევა, როცა მასალა მანიპულაციური სათაურით გამოაქვეყნა, რომელიც რესპონდენტის აზრისგან განსხვავდებოდა. 31 ივლისს მომზადებული მასალა სათაურით: "საპატრიარქო მარიხუანას შემდეგ კოკაინის და ჰეროინის ლეგალიზებას ელოდება" რესპონდენტის მიერ ტელეკომპანია “იმედისთვის” მიცემული კომენტარის არასწორი ინტერპრეტაცია იყო. “იმედთან” მიცემულ კომენტარში დეკანოზი ანდრია ჯაღმაიძე ამბობდა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება “ერის ღალატის ტოლფასია” და “უარესსაც” ელოდებიან. “რეზონანსმა” კი დაწერა: “კანაფის მოხმარების ლეგალიზების შემდეგ, საქართველოს საპატრიარქო კოკაინის ლეგალიზებას ელოდება. პირველი კომენტარი საპატრიარქოს სახელით მამა ანდრიამ გააკეთა. მისი თქმით, საკონსტიტუციო სასამართლო უნდა გაუქმდეს, რადგან შესაძლოა მალე მოწევა სავალდებულოც კი გახდეს. მამა ანდრიას თქმით, 4 მოსამართლე ვერ უნდა წყვეტდეს "ოთხი მილიონი ადამიანის ბედს” .

19 ივლისს “რეზონანსმა” პრეზიდენტის სასახლეზე, შენობაზე, რომელიც თვეების განმავლობაში მმართველი პარტიისა და პრეზიდენტს შორის უთანხმოების მიზეზი იყო, მასალა მოამზადა. სტატიას “ახალი პრეზიდენტი "პრეზიდენტის სასახლეში" აღარ შევა” ერქვა. მასალაში მხოლოდ სამ რესპონდენტს სთხოვეს გამოეთქვათ მოსაზრება შევა თუ არა სასახლეში ახალი პრეზიდენტი. მიუხედავად იმისა, რომ არავის მტკიცებით ფორმაში არ გამოუთქვამს აზრი, სათაურში მაინც დადასტურებულ ფაქტად შესთავაზეს მკითხველს.

კიდევ ერთი საკითხი, რაზეც “რეზონანსის” მიერ დარქმეული სათაური და მასალის შინაარსი ერთმანეთთან თანხვედრაში არ იყო აშშ-ს მოქალაქეების, სმიტების ოჯახის ხადის ხეობაში მოკვლის საქმე იყო.

22 ივლისს “რეზონანსზე” მასალა გამოქვეყნდა სათაურით: „ექსპერტები გაოგნებულები იყვნენ, ბავშვის თავის ქალა თითქმის არ არსებობს – ლორა სმიტი გაუპატიურებულია“ . ტექსტი ეფუძნებოდა“კვირის პალიტრის” სანდო წყაროს და თან ერთვოდა ექსპერტიზის დასკვნა, რომელიც მანამდე გასაჯაროვდა. ექსპერტიზის დასკვნაში არაფერი ეწერა გაუპატიურებაზე, თუმცა აღნიშნული იყო, რომ საქმზე ბრალდებულის დნმ აღმოჩენილი იყო გარდაცვლილი ლორა სმიტის სხეულში. ეს გარემოება სექსუალურ კავშირზე მიანიშნებდა. გარდა ამისა, გამოცემამ სათაურად გამოიტანა ბრჭყალებში ჩასმული წინადადება („ექსპერტები გაოგნენულები იყვნენ, ბავშვის თავის ქალა თითქმის არ არსებობს”), რაც ტოვებდა მოლოდინს, რომ მსგავსი შინაარსის აზრს ამოიკითხავდა მასალაშიც. თუმცა მასალის სრულად გაცნობის შემთხვევაშიც კი, მკითხველი ვერ შეიტყობდა ვისი ციტატაა გამოტანილი სათაურად.

ამავე საკითხზე კიდევ ერთი მასალა და ისევ იმავე წყაროზე დაყრდნობით 23 ივლისსაც მომზადდა. მასალას "ჯერ სექსუალურად იძალადა, მერე კი წყალში აყოფინებდა თავს, ვიდრე ქალი არ დაიხრჩო" - კობაურმა დანაშაული აღიარა” ერქვა.

სათაურში მტკიცებით ფორმაში ეწერა, რომ ბრალდებულმა დანაშაული აღიარა, თუმცა მასალაში “აღიარება” საერთოდ არ იყო ნახსენები. აღსანიშნავია, რომ საგამოძიებო უწყებების ინფორმაციით, საქმზე ბრალდებულმა დანაშაული დაკავების დროს აღიარა, თუმცა მას მერე ყველა სასამართლო სხდომაზე ისიც და მისი უფლებადამცველებიც ამას არ ადასტურებენ.

24 ივლისს “რეზონანსის” ვებგვერდზე RMG - გოლდის დირექტორთან, ჯონი შუბითიძესთან ინტერვიუ გამოქვეყნდა სათაურით "არემჯი" გარემოსდაცვით პროგრამაზე 2020 წლის ბოლომდე 30 მილიონ ლარს დახარჯავს".

ამ კომპანიის მიმართ მუდმივად ისმის კრიტიკა ბუნების დაბინძურებასთან დაკავშირებით, მასალა კი ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ ამ კრტიკის ფონზე კომპანიის საქმიანობის დადებითაც წარმოჩენა იყო მიზანი.

მაგალითად, ჟურნალისტმა იკითხა გარემოსთვის მიყენებულ 30 მილიონიან ზარალზეც, რაზეც რესპონდენტმა უპასუხა, რომ: “2014 წლიდან, ანუ მას შემდეგ, რაც კომპანიამ დაიწყო ოპერირება, გარემოზე მიყენებული ზიანი, სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია განგიცხადოთ, გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე 30 მილიონი”.

ამ პასუხის მოსმენისას ჟურნალისტს არ გასჩენია კონტრშეკითხვა, კონკრეტულად რა ოდენობის ზიანს აღიარებს კომპანია. ამავე ინტერვიუით გამოჩნდა, რომ ან ჟურნალისტს საერთოდ არ მიუღია მონაწილეობა ამ ინტერვიუს ჩაწერაში, ან არ მოემზადა. ამას აჩვენებს ის გარემოებაც, რომ არ წარუდგინა რესპონდენტს კონკრეტული ზიანის აღმნიშვნელი რიცხვები, რომელიც კომპანიის საქმიანობითაა გამოწვეული და მკითხველისთვის კომპანიის მიმართ არსებულ პრეტენზიებს უფრო საფუძვლიანად წარმოაჩენდა.

აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული მასალა რუბრიკაში “ბიზნესპრესი” გამოქვეყნდა გაზეთ “რეზონანსის” 24 ივლისის ნომერში. ამავე გაზეთის ბოლო ფურცელზე ვკითხულობთ, რომ ამ რუბრიკაში გამოქვეყნებული მასალა დაფინანსებულია.

კიდევ ერთი მასალა, რომელიც თავისი შინაარსიდან გამომდინარე სარეკლამო მასალად შეიძლება მივიჩნიოთ 26 ივლისს გამოქვეყნდა და “ვივუსის” მოხმარების წესებს ეხება. მასალაში კითხვა-პასუხით აღწერილი იყო, როგორ შეიძლება ისარგებლოს მომხმარებელმა სწრაფი სესხით.

არცერთ ამ შემთხვევაში რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშანი მითითებული არ იყო.

ქართული ტელეარხების მაყურებლისთვის საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტისა და “ნაციონალური მოძრაობის” ლიდერის, მიხეილ სააკაშვილის ხილვა ტელეეკრანებზე უცხო არ არის. ზოგიერთ არხზე მის კომენტარს ვისმენთ როგორც უშუალოდ მასთან დაკავშირებულ საკითხებზე, ასევე ზოგადად, ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებზე.

იმის საილუსტრაციოდ რა დრო ეთმობა სააკაშვილს სატელევიზიო არხებზე, "მედიაჩეკერი" პირველი ივნისიდან პირველი ივლისის ჩათვლით პერიოდში "იმედის", "რუსთავი 2-ისა" და საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის პრაიმტაიმს (18:00-00:00 სთ) დააკვირდა.

მიხეილ სააკაშვილს "რუსთავი 2" ძირითადად საქართველოს მესამე პრეზიდენტად მოიხსენიებდა , საზოგადოებრივი მაუწყებელი მას ყოფილ პრეზიდენტს უწოდებდა, "იმედი" კი ისეთ ფრაზასაც იყენებდა, როგორციაა: "გაქცეული პრეზიდენტი".

სამ სატელევიზიო არხზე მიხეილ სააკაშვილს პრაიმტაიმში სულ 96 წთ დაეთმო. აქედან ყველაზე მეტი დრო 73 წთ "რუსთავი 2-ზე", ყველაზე ნაკლები - 5 წთ პირველ არხზე, იმედმა კი 18 წუთის განმავლობაში გააშუქა.

რუსთავი 2 მიხილ სააკაშვილს ფაქტობრივად ტრიბუნას აძლევდა - მან პირდაპირ ჯამში 59 წუთს ისაუბრა (საერთო დროის 81%), მასზე კი 37 წუთს საუბრობდნენ (19%). "რუსთვი 2-თან" შედარებით "იმედმა" სააკაშვილს 4-ჯერ ნაკლები დრო დაუთმო და მის მიერ გაკეთებული კომენტარი ჯამში 2 წუთს (საერთო დროის 11%) არ აჭარბებდა, დანარჩენ 16 წუთს (89%) მასზე სხვები საუბრობდნენ.

რაც შეეხება საზოგადოებრივი მაუწყებელის პირველ არხს, ყოფილი პრეზიდენტი "რუსთავი 2-თან" შედარებით 14-ჯერ, "იმედთან" შედარებით კი თითქმის 4-ჯერ ნაკლებად გაშუქდა. აქედან 4 წუთი (80%) ირიბი გაშუქება (მასზე სხვები საუბრობდნენ) იყო, 1 წთ კი (20%) - პირდაპირი (თავად საუბრობდა).

იმაზე თუ რა შთაბეჭდილება ექმნება მაყურებელს პოლიტიკოსზე, მნიშვნელოვანია გაშუქების ტონი. უარყოფითი ტონი პოლიტიკოსზე ნეგატიური, ან კრიტიკული ამბების მიწოდებას ნიშნავს.

მიხეილ სააკაშვილი უმეტესად დადებითად ან ნეიტრალურად შუქდებოდა ამ მხრივაც რუსთავი 2 ლიდერობს, რადგან დათმობილი დროის 96% სწორედ ამ ტონში შუქდებოდა. უარყოფითად ყველაზე მეტად იმედზე გაშუქდა, საერთო დროის 44%-ში ის ნეგატიურ კონტექსტში იყო წარმოჩენილი.

მთელი ერთი თვის განმავლობაში მიხეილ სააკაშვილი საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მხოლოდ მის წინააღმდეგ საქართველოს სასამართლოებში მიმდინარე საქმეების გაშუქებისას ჩანდა. ამ მხრივ არ განსხვავდებოდა ტელეკომპანია "იმედიც". სასამართლო დავების გარდა სააკაშვილი იმედზე 3 ივნისსაც გამოჩნდა, როცა "იმედის კვირაში" მოქმედი ხელისუფლების სმარტფონებით დამარცხების მისეული გეგმა გააცნეს მაყურებელს. ამ შემთხვევაშიც წამყვანისა და ჟურნალისტის ტექსტი ირონიული იყო. არხი არ ერიდებოდა მიხელ სააკაშვილის გამონათქვამების რასისტულად და სექსისტურად შეფასებასაც.

“ვარდების შემდეგ სმარტფონები. მიხეილ სააკაშვილის გეგმებსაც გაგაცნობთ. "სახელმწიფო სმარტფონში", - ასეთია მისი ახალი იდეა "ქართული ოცნების" დასამარცხებლად. სამშობლოდან გაქცეული პრეზიდენტი მიიჩნევს, რომ ტექნოლოგიების განვითარების პარალელურად ხელისუფლების შეცვლის პრაქტიკაც უნდა განვითარდეს", - ასე წარადგინა წამყვანმა სიუჟეტი 3 ივნისს გადაცემა "იმედის კვირაში".

ამ ორი არხისგან განსხვავებით, "რუსთავი 2-ის" ეთერში მიხეილ სააკაშვილი უფრო მრავალფეროვან საკითხებთან დაკავშირებით ჩანდა, მაგალითად როგორიცაა: ჰააგის სასამართლოს მოწმეებზე ბიძინა ივანიშვილის მხრიდან შესაძლო ზეწოლა მარნეულის მერის მიერ შესაძლო ძალადობა, პრემიერ-მინისტრის მიერ თანამდებობის დატოვება, ქვეყანაში მოსალოდნელი ცვლილებები, რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინის თუ საქართველოს პარლამენტის წევრების მიერ მის მიმართ გამოთქმული კრიტიკა.

საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი, მიხეილ სააკაშვილი ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ს" ძირითადად პოლიტიკურ ტრიბუნად იყენებდა. ჟურნალისტები მას იშვიათად აწყვტინებდნენ საუბარს და არ უსვამდენ კრიტიკულ კითხვებს. მაგალითად, 12 ივნისს, გადაცემა "არჩევანში" ჩართვისას, წამყვანმა ქვეყანაში მოსალოდნელ ცვლილებებთან დაკავშირებით, 20-წუთიანი ინტერვიუს დროს, სულ 3 კითხვა დაუსვა.

წამყვანის პირველი კითხვა "ქართულ ოცნებას" უკავშირდებოდა. თუმცა, მიხეილ სააკაშვილმა თითქმის 4 წუთის განმავლობაში ისე ისაუბრა მისი ხელისუფლებაში ყოფნის დროს გაკეთებულ საქმეებსა და ბიძინა ივანიშვილის მიერ საქართველოს სხვადასხვა ადგილის "მისაკუთრებაზე", რომ წამყვანს კითხვა არ შეუხსენებია.  გადაცემაში ისმოდა შეურაცხმყოფელი ფრაზებიც. მაგალითად, მიხეილ სააკაშვილი “არარაობად” მოიხსენიებდა ხელისუფლებაში მყოფ პირებს.

ამავე არხზე, ამავე გადაცემაში მიხეილ სააკაშვილმა ქსენოფობიური განცხადება გაავრცელა: “ საქართველოს და ქართველებს ვერ გაარუსებენ და მითუმეტეს ვერ გააჩეჩნებენ. რაც ქართულმა ოცნებამ გააკეთა მარნეულში, ეს იყო ჩეჩნობა და შორს ჩვენგან ჩეჩნობა და კადიროველობა. ყველაფერს საზღვარი აქვს”.

იმის მიუხედავად, რომ მისი ეს ფრაზა ქსენოფობიური იყო, გადაცემის წამყვანი არც ამ განცხადებას გაემიჯნა და არც რესპონდენტს მიუთითა. ამ საკითხთან დაკავშირებით არასამთავრობო ორგანიზაციებმა განცხადება გაავრცელეს. არხმა მიხეილ სააკაშვილის ქსენოფობიურ გამონათქვამთან დაკავშირებით არასამთავრობო ორგანიზაციების განცხადება მხოლოდ 6-საათიან "კურიერში" შემოგვთავაზა. ამ შემთხვევაშიც ყოფილი პრეზიდენტის პასუხით.

სამი არხის ერთთვიანი მონიტორინგი ცხადყოფს, რომ მიხეილ სააკაშვილის მიმართ ლოიალურად არის განწყობილი სამაუწყებლო კომპანია “რუსთავი 2”. ეს გამოიხატება როგორც დათმობილ დიდ დროში, ასევე მის მიმართ კრიტიკის ნაკლებობაში. ყოფილ პრეზიდენტს დროს უთმობენ “იმედზეც”, თუმცა აქ უფრო მეტად ნეგატიურ კონტექსტში შუქდება და არხი არ ერიდება მისი გადაცდომების უარყოფითად შეფასებას. ამ ორი არხისგან განსხვავებით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი ნაკლებ ყურადღებას უთმობს სააკაშვილს, ყოფილი პრეზიდენტი ამ არხზე მხოლოდ მასთან დაკავშირებული სასამართლო საქმების გაშუქებისას ჩნდება.

თბილისის საქალაქო სასამართლოში საქართველოს იუსტიციის მინისტრს, თეა წულუკიანსა და ლეიბორისტული პარტიის ლიდერს, შალვა ნათელაშვილს შორის სასამართლო დავა მოსარჩელის გამარჯვებით დასრულდა. წულუკიანი ამტკიცებდა, რომ ნათელაშვილის მიერ 2016 წლის 19 ოქტომბერს ტელეკომპანია „იბერიის“ გადაცემაში „პრიორიტეტსა“ და 2016 წლის 23 ნოემბერს ტელეკომპანია „TV პირველის” “ინგა გრიგოლიას დღის ამბებში” გავრცელებული ინფორმაცია თითქოს ბიძინა ივანიშვილმა მას სტრასბურგში 300 ათას ევროდ ბინა უყიდა, ცილისწამება იყო და ლახავდა მის პატივსა და ღირსებას. ამ საფუძვლით დაიწყო იუსტიციის მინისტრმა სასამართლო დავა.

 

სასამართლომ შალვა ნათელაშვილს იმავე ტელევიზიების, “იბერიასა” და “TV პირველის” ეთერში თეა წულკიანის შესახებ გავრცელებული ინფორმაციის უარყოფა და ფინანსური სახდელი დააკისრა. ტელეკომპანიები, როგორც მათი წარმომადგენლები ამბობენ, ამ სასამართლო დავაში ჩართულები არ იყვნენ. მიუხედავად ამისა, სასამართლოს გადაწყვეტილება მათაც შეეხო.

ამგვარი გადაწყვეტილება საქართველოში პირველი არ ყოფილა. ამ პრაქტიკიდან გამომდინარე, ჩნდება კითხვა, მსგავსი შინაარსის გადაწყვეტილებები პირდაპირ ან ირიბად ხომ არ არის მედიის სარედაქციო საქმიანობაში ჩარევა, ვინაიდან მედიას უწევს ხელახლა იმ საკითხზე მასალის მომზადება, ანდა ეთერის დათმობა, რაც შესაძლებელია მათი სარედაქციო ინტერესი არ იყოს. ამ თემაზე მაუწყებლების წარმომადგენლებს განსხვავებული მოსაზრებები აქვთ.

“იბერიის” საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელი, ვახო ხუზმიაშვილი სასამართლოს ამ კონკრეტულ გადაწყვეტილებაში სარედაქციო საქმიანობაში ჩარევის პრობლემას ვერ ხედავს. მისი აზრით, თუ შალვა ნათელაშვილი ბოდიშს მოუხდის თეა წულუკიანს, საზოგადოებისთვის საინტერესო იქნება და შესაბამისად, გააშუქებენ. "მომწონს თუ არა სასამართლოს გადაწყვეტილება, ვალდებული ვართ [აღვასრულოთ ის]”, - ამბობს ხუზმიაშვილი, რომელიც დასძენს, რომ თუ სასამართლო სხვა შემთხვევაშიც დაავალდებულებს, მზადაა საეთერო დრო გამოყოს.

მისგან განსხვავებით, ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ის" იურისტი, თამთა მურადაშვილი მიიჩნევს, რომ სასამართლო გადაწყვეტილებები მედიისთვის აღსრულების ირიბი დავალდებულებაა. ის პრობლემას არა მოსამართლის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებაში, არამედ "სამოქალაქო საქმეთა კოდექსში" არსებულ ჩანაწერში ხედავს, სადაც ნათქვამია, რომ ცილისმწამებლური ინფორმაცია იმავე მედიასაშუალებებში უნდა გასწორდეს, სადაც თავდაპირველად გამოქვეყნდა.

მისი თქმით, შესაძლებელია ეს საკონსტიტუციო სასამართლოში გასაჩივრდეს და შეფასდეს, კანონის ამგვარი ფორმულირება სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევის შესაძლებლობას იძლევა თუ არა.

“ტელეკომპანია პირველთან” ამ საკითხზე კომუნიკაცია არ შედგა, “იმედში” კი საუბარი არ ისურვეს.

მედიასამართლის სპეციალისტი, მამუკა ანდღულაძე მიიჩნევს, რომ როცა მედია არ არის სასამართლო დავის მხარე, მას გადაწყვეტილების აღსრულება არ უნდა ევალებოდეს. მისთვის ამოსავალი წერტილი მედიაა და ფიქრობს, რომ მიღებული გადაწყვეტილება აღსრულების დროს მედიის სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევასთან დაკავშირებით კითხვებს არ უნდა აჩენდეს.

მისი თქმით, როცა კანონში საუბარია გავრცელებული ინფორმაციის თანაზომადი საშუალებით უარყოფაზე, აღსანიშნავია რამდენიმე გარემოება. გასათვალისწინებელია რამდენად შესაძლებელია იმავე მაუწყებელში სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება, ან იმავე რეიტინგის მაუწყებლით ინფორმაციის გავრცელებით შესრულდება თუ არა ნაკისრი ვალდებულება.

"თუ პრესკონფერენციის დროს გაჟღერებული ინფორმაციის გაშუქებაზეა სასამართლო დავა, სადავო საკითხია რამდენად იქნება პრესკონფერენციის გამართვა თანაზომადი საშუალებით უარყოფა. თუ მანამდე “იბერიაში” გავრცელდა ინფორმაცია და შემდეგ უარყოფა ამავე არხმა არ გააშუქა, მისი მაყურებელი როგორ მიიღებს ამ ინფორმაციას?" - ამბობს ანდღულაძე.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს თავმჯდომარე და ჟურნალისტი, გიორგი მგელაძე ფიქრობს, რომ შალვა ნათელაშვილმა სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსასრულებლად სარეკლამო დრო უნდა იყიდოს.

“თუ გადაწყვეტილება გულისხმობს, რომ იმავე გადაცემაში უნდა უარყოს ნათელაშვილმა გავრცელებული ინფორმაცია, ეგ იქნება შინაარსში ჩარევა. ჟურნალისტს არ აქვს ვალდებულება, რომ განმეორებით მოაწყოს იმავე შინაარსის გადაცემა და დღეს უკვე არააქტუალურ თემაზე დრო დაუთმოს რესპონდენტს", - ამბობს მგელაძე.

იდენტურ საქმეზე საქართველოს სასამართლოებმა რამდენიმე თვის წინაც იმსჯელეს. 2017 წლის პირველ სექტემბერს ტელეკომპანია "რუსთავი 2-მა" აღსრულების ეროვნული ბიუროს წერილი მიიღო. წერილში საუბარი იყო, რომ გადაცემა "ნანუკას შოუს" პატივის, ღირსებისა და საქმიანი რეპუტაციის შემლახავი ინფორმაციის უარსაყოფად მოპასუხე მხარისთვის საეთერო დრო უნდა დაეთმო.

მანამდე ტელეკომპანია ”რუსთავი 2-ის” ეთერში სატელევიზიო გადაცემა "ნანუკას შოუში" სტუმრად მიწვეულნი იყვნენ პლასტიკური ქირურგი ციცინო შურღაია და მისი ყოფილი ქმარი ბესო კალანდაძე. ციცინო შურღაიამ მიიჩნია, რომ კალანდაძე ცილს სწამებდა, მან სასამართლოს მიმართა და მის მიმართ გამოთქმული პატივის, ღირსებისა და საქმიანი რეპუტაციის შემლახველი ცნობების უარყოფა მოითხოვა. სასამართლომ სარჩელი დააკმაყოფილა.

საპროტესტო აქციები, სპეცოპერაციები, სტიქიური უბედურებები სხვა მნიშვნელოვან მოვლენებთან ერთად ის შემთხვევებია, სადაც ჟურნალისტების ყოფნა საზოგადოების ინფორმირებისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. ყველა ასეთ შემთხვევაში და მით უფრო საპროტესტო აქციების დროს სამართალდამცავები ვალდებულნი არიან ხელი არ შეუშალონ მედიის მუშაობას და პირიქით, საჭიროების შემთხვევაში დაიცვან კიდეც.

აქციების გაშუქებისას მუდმივად ჩნდება კითხვა, რისი გადაღების უფლება აქვთ ჟურნალისტებს და რისი - არა. ფოტო/ვიდეო გადაღება დამატებითი დისკომფორტია სამართალდამცავებისთვის, რადგან შეიძლება კადრში მოხვდეს ისეთი ფაქტები, რომლებიც მათ გადაცდომებს ასახავს. ამ დროს მნიშვნელოვანია გადაღების შეზღუდვის მოთხოვნის დასაბუთება და განმარტება.

მას შემდეგ, რაც საქართველოში გაჩნდა კანონი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ, გაუქმდა პრესისა და მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებების შესახებ კანონი. მანამდე, სწორედ ეს კანონი განსაზღვრავდა ჟურნალისტის საქმიანობასა და რიგით მოქალაქეს ინფორმაციის მიღება, გადამუშავება, გავრცელება ნაკლებად შეეძლო. ახალმა კანონმა წაშალა ზღვარი რიგით მოქალაქესა და ჟურნალისტს შორის. შეიძლება ითქვას, რომ დღეს ყველა ჟურნალისტია, ვინც ინფორმაციას აგროვებს, ამუშავებს და მერე რაიმე ფორმით ავრცელებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ინფორმაციის მოპოვება და გავრცელება  კონსტიტუციით დაცული უფლებაა, სამართალდამცავების მხრიდან მუდმივად არსებობს მისი შეზღუდვის ცდუნება.

კონსტიტუციის 24-ე მუხლში ვკითხულობთ:

• ყველა ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია, გამოთქვას და გაავრცელოს თავისი აზრი ზეპირად, წერილობით ან სხვაგვარი საშუალებით;
• მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები თავისუფალია. ცენზურა დაუშვებელია;
• სახელმწიფოს ან ცალკეულ პირებს არა აქვთ მასობრივი ინფორმაციის ან მისი გავრცელების საშუალებათა მონოპოლიზაციის უფლებაა.

მოვლენების გაშუქების დროს აუცილებელია მოქალაქე/ჟურნალისტი, რომელიც მოვლენებს აშუქებს, დისტანცირებული იყოს აქციის მონაწილეებისგან. თუ ჟურნალისტი კანონს არღვევს, მისი პროფესიული საქმიანობა კანონდარღვევას ვერ გაამართლებს.

ყოველგვარი აკრძალვების ამოსავალი წერტილი უნდა იყოს ჟურნალისტის უსაფრთხოება და არა სამართალდამცავებისთვის დისკომფორტის თავიდან არიდება.

კონკრეტული მაგალითების მოყვანით შევეცდებით ავხსნათ, სად გადის ზღვარი ინფორმაციის მიღების შეზღუდვასა და კანონიერ მოთხოვნას შორის.

• თუ სამართალდამცავები აქციას შლიან და ამის შესახებ გაცხადებული პოზიცია არსებობს, ამ დროს მათი მოთხოვნა ეპიცენტრის დატოვებისა და სხვა შედარებით უსაფრთხო ადგილზე გადანაცვლების შესახებ ლეგიტიმურია. ამ შემთხვევაში არსებობს საფრთხე, რომ ჟურნალისტმა დაზიანებები მიიღოს;
  
  
• თუ სპეცოპერაცია ტარდება და არსებობს გარეშე პირების დაზიანების საფრთხე, სრულიად მიზანშეწონილია ჟურნალიტისთვის შემთხვევის დატოვების მოთხოვნა.  
  
  
• ხანძრის, წყალიდობის, მიწისძვირს დროს დაწყებული ევაკუაციის დროს შესაძლოა არსებობდეს საფრთხე, რომ ჟურნალისტმა მიიღოს დაზიანებები;
  
  
• საპოლიციო კონტროლის, ე.წ. რეიდების დროს ჟურნალისტს გადაღების უფლება აქვს. გადაღებული კადრების წაშლის უფლება არალიგიტიმურია;

• თუ სამართალდამცავები აკავებენ პირს და არსებობს იმის ალბათობა, რომ გადაამეტონ თავის უფლებამოსილებას, მაშინ გადაღების აკრძალვა არ შეიძლება.

და ბოლოს, სად შეიძლება დავრეკოთ მყისიერი რეაგირებისთვის, თუ სამართალდამცავები ცდილობენ ხელი შეგვიშალონ მუშაობაში, ან არ რეაგირებენ იმ დარღვევებზე, რაც ხელს გვიშლის მუშაობაში - ასეთი ნომერია 126. ეს შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენისპექციის ნომერია, სადაც სწავლობენ სამართალდამცავების მხრიდან შესაძლო გადაცდომის ყველა შემთხვევას.

ქვეყანაში თუ ქვეყნის გარეთ მიმდინარე მოვლენებზე ადამიანები დასკვნებს იმ ინფორმაციაზე დაყრდნობით აკეთებენ, რასაც სხვადასხვა წყაროებიდან იღებენ. 21-ე საუკუნე ინფორმაციის მიღების გზების მრავალფეროვნებით გამოირჩევა, ამიტომაც საინტერესოა იმის გაანალიზება, როგორ იცვლება საზოგადოების დამოკიდებულება ინფორმაციის გამავრცელებლებთან.

საზოგადოებრივ განწყობებს საქართველოში რამდენიმე წელია “ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის” (NDI) დაკვეთით "კავკასიის კვლევითი რესურსების ცენტრი" (CRRC) იკვლევს. ბოლო კვლევის შედეგი ორგანიზაციამ მიმდინარე წლის 30 აპრილს გამოაქვეყნა. კვლევა მთელი საქართველოს მასშტაბით ტარდება და ყოველ წელს გამოკითხვაში დაახლოებით 2000-დან 4000-მდე რესპონდენტი მონაწილეობს. რა შეიცვალა ბოლო პერიოდში ინფორმაციის მიღების პირველწყაროსთან დაკავშირებით, როგორ იცვლება რუსული პროპაგანდისტული მედიის ყურებადობის მაჩვენებელი და რა გავლენას ახდენს არაქართულენოვანი მედია მაყურებელზე - “მედიაჩეკერმა” ტენდენციების დასადგენად ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში ჩატარებული კვლევების მონაცემები შეადარა.

ინფორმაციის მიღების მთავარი წყარო

მონაცემები აჩვენებს, რომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში საქართველოში ინფორმაციის მიღების პირველწყაროდ კვლავ ტელევიზია რჩება. თუმცა, მაჩვენებელი კლებადია. 2014 წლიდან დღემდე ეს რიცხვი 85%-დან 72%-მდე შემცირდა. პარალელურად კი ნელ-ნელა და სტაბილურად იზრდება იმ ადამიანთა რაოდენობა, რომლებიც ინფორმაციას ძირთადად ინტერნეტიდან იღებენ. ხუთ წელიწადში ეს მაჩვენებელი 7%-დან 18%-მდე გაიზარდა.




ამავე მონაცემების მიხედვით, ინფორმაციის მიღების მეორე ძირითად წყაროებში ინტერნეტი ლიდერობს, რომელიც მოიცავს ფეისბუკსაც. მაჩვენებელი წლების მიხედვით იცვლება და 17%-დან 30%-მდე მერყეობს. ტელევიზია კი ინფორმაციის მიღების მეორე წყარო მოსახლეობის 8-13%-სთვისაა.



ბოლო 5 წლის განმავლობაში 33%-დან 51%-მდეა გაზრდილი იმ ადამიანების წილი, რომლებიც ინტერნეტს დღეში ერთხელ მაინც იყენებენ. ამავე პერიოდში საპირისპიროდ შეიცვალა მათი რიცხვი, ვისაც ინტერნეტით არასდროს უსარგებლია. თუკი 2014 წელს გამოკითხულთა 47% ამბობდა, რომ ინტერენეტი არასდროს გამოუყენებია, 2018 წელს ეს რიცხვი 31%-მდე შემცირდა.



NDI-ს მონაცემების მიხედვით, ქალაქებსა (61%) და დედაქალაქში (74%) მცხოვრები მოსახლეობის უმრავლესობა ინტერნეტით კვირაში ერთხელ სარგებლობს. სოფლებსა (46%) და არაქართულეონავან დასახლებებში (42%) კი ჯამში 40%-ს აჭარბებს იმ მოსახლეობის რაოდენობა, რომელიც ამბობს, რომ ინტერნეტი არასდროს გამოუყენებია, არ იცის რა არის ან უარს ამბობს პასუხის გაცემაზე.

არაქართულენოვანი არხები

კიდევ ერთი მონაცემი, რომლის შედარების საშუალებასაც მონაცემთა ბაზები გვაძლევს, არაქართულენოვანი არხების ყურებადობაა. რიცხვები აჩვენებს, რომ 2015-2018 წლებში არაქართულენოვანი სატელევიზიო არხებით პოლიტიკისა და მიმდინარე მოვლენების შესახებ ინფორმაციის მიმღებთა წილი უმნიშვნელოდ მცირდება.

ბოლო ოთხ წელიწადში გამოკითხულთა ყველაზე დიდი წილი (23%) ინფორმაციას არაქართულენოვანი მედიიდან 2016 წელს იღებდა, ყველაზე ნაკლები (18%) კი - მიმდინარე, 2018 წელს.




თუ ბოლო ორი წლის მონაცემებს შევადარებთ ერთმანეთს, ეთნიკური უმცირესობით დასახლებულ რეგიონებში 25%-ით შემცირდა ინფორმაციის მიღება არაქართულენოვანი არხებიდან, ქართულენოვან დასახლებებში კი - 16%-ით.




იმ მაყურებლებს შორის, რომლებიც მიმდინარე და პოლიტიკური ამბების შესახებ ინფორმაციას არაქართულენოვანი არხებიდან იღებენ, ყველაზე დიდი მაჩვენებელი სამ რუსულენოვან არხზე მოდის (ORT, RTR, Russia 1). სამივე მათგანის მფლობელი რუსეთის სახელმწიფოა. შესაბამისად მათი შინაარსი სრულ თანხვედრაშია რუსეთის ფედერაციის პოლიტიკასთან.

მართალია, ზოგადად არაქართულენოვანი არხების საერთო ყურებადობის შემცირებასთან ერთად მცირდება რუსული არხების მაყურებელთა წილი, მაგრამ აღსანიშნავია, რომ Russia Today-ის, რომელიც რუსეთის ფედერაციის მთავარი პროპაგანდისტული არხია, ყველაზე მეტად ეთნიკური უმცორესობებით დასახლებულ რეგიონებში უყურებენ. აქ იმ მოქალაქეებიდან, რომლებიც არაქართული არხებიდან იღებენ პოლიტიკისა და მიმდინარე მოვლენების შესახებ ინფორმაციას, Russia Today 11%-მა დაასახელა.

რუსული მედიის გავლენა

2018 წელს ჩატარებული კვლევა აჩვენებს, რომ ქართულენოვან არხებს გამოკითხული მოსახლეობის 10% ან მეტი მხოლოდ ქართულ დასახლებაში ენდობა. ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ ადგილებში კი ქართულ არხებს 10%-ზე მეტი ნდობის მაჩვენებელი არ აქვს. ამ რეგიონებში მოსახლეობის 67% არხების სანდოობასთან დასმულ კითხვაზე პასუხობს, რომ არცერთ (45%) არხს ენდობა, “არ იცის” (15%) ან პასუხს არ სცემს კითხვას (7%).



NDI-ს კვლევაში 2018 წელს მონაწილეებს დეზინფორმაციის გავრცელებასთან დაკავშირებითაც ჰკითხეს. რუსული არხები რომ ხშირად ავრცელებენ დეზინფორმაციას, ამას უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონში გამოკითხული მოსახლების უფრო დიდი წილი არ ეთანხმება (23%), ვიდრე ეთანხმება (18%), უმრავლესობამ (56%) კი არ იცის. თუმცა, მათგან განსხვავებით ქართულ დასახლებებში მოსახლეობის უმრავლესობა (48%) ეთანხმება მოსაზრებას, რომ რუსული არხები დეზინფორმაციას ავრცელებენ.



იმავე გამოკითხვაში დაინტერესდნენ რუსეთი ავრცელებს თუ არა საქართველოში თავისი იმიჯისა და ინტერესების გამო ცრუ ინფორმაციას. გამოკითხვამ აჩვენა, რომ საქართველოს მოსახლეობის 8% არ ეთანხმება ამ მოსაზრებას. მაგრამ თუ მონაცემებს ეთნიკურ ჭრილში შევხედავთ, აღმოვაჩენთ, რომ ეს რიცხვი ეთნიკური უმცირესობების ნაწილში 31%-ს უტოლდება. ეს ბოლო ორი მონაცემი იმაზე მიუთითებს, რომ ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში რუსეთის მიერ დეზინფორმაციის გავრცელებას პრობლემად არ მიიჩნევენ.





თუ იდენტურ კითხვებზე რუსული ORT-სა და ამერიკული CNN-ის მაყურებელთა განწყობებს შევადარებთ ვნახავთ, რომ რადიკალური განსხვავებებია. იმ ადამიანების 45%-ს, რომლებიც ORT-ს უყურებენ, მიაჩნია, რომ რუსეთი მეზობელი ქვეყნებისთვის საფრთხე არ არის, იგივე აზრი CNN-ის მაყურებლების მხოლოდ 2%-ს აქვს. რუსეთი მცირე საფრთხე ჰგონია ORT-ს მაყურებლების 40%-ს, იმავეს CNN-ის მაყურებლების მხოლოდ 7% ფიქრობს.



ბოლო წლების გამოკითხვები აჩვენებს, რომ ინფორმაციის მიღების მთავარ საშუალებად კვლავ რჩება ტელევიზია, მაგრამ მისი აუდიტორია ნელ-ნელა იკლებს. პარალელურად იზრდება ინტერნეტის, როგორც ინფორმაციის წყაროს გამოყენება.  კვლავ რჩება ის ტენდენცია, რომ რუსულენოვან არხებს ძირითადად ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რაიონებში უყურებენ და ასეთ დასახლებებში რუსეთს, როგორც საფრთხეს ნაკლებად აღიქვამენ.

ჰიბრიდული, ანუ საინფორმაციო ომი 21-ე საუკუნის მთავარი გამოწვევაა, რაზეც მთელ მსოფლიოში მსჯელობენ. უცხო ქვეყნის სპეცსამსახურების მიერ მედიის გამოყენებაზე 2017 წლის ანგარიშში საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმაც მიუთითა. თუმცა, უწყებას არ დაუკონკრეტებია რომელ მედიასაშუალებაზე საუბრობდა ან რას აპირებს დეზინფორმაციასთან გასამკლავებლად.

ამ ფონზე მოქალაქეთა მიერ ინფორმაციის მიღებისა და გავრცლეების გზების ანალიზი სულ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენს. მნიშვნელოვანია კარგად იყოს შესწავლილი რა გზებით იღებენ ინფორმაციას მოქალაქეები საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში და რა გავლენას ახდენს ეს საინფორმაციო ნაკადი მათ განწყობებსა და დამოკიდებულებებზე.

ხშირად გვსმენია კრიტიკა პოლიტიკოსებისა თუ სხვა საჯარო პირების მიმართ, როცა ისინი ჟურნალისტებს უხეშად მიმართავენ, ან რაიმე ნიშნით ნეგატიურად გამოარჩევენ. მსგავსი პრობლემა ჟურნალისტებს შორისაცაა. მოქმედი ჟურნალისტები ორ კატეგორიად ვიყოფით: ტელევიზიაში მომუშავეები და დანარჩენები. მათ ვინც ტელევიზიაში არ ვმუშაობთ, მუდმივად გვიწევს “აღიარებისთვის ბრძოლა”, არ აქვს მნიშვნელობა სად ვართ, პრესკონფერენციაზე, ქუჩაში, თუ ტრენინგზე.

ტელევიზიის ჟურნალისტების დიდ უმრავლესობას ჰგონია, რომ შენზე ღირებულ პროდუქტს ქმნის, უფლება აქვს პედესტალიდან გელაპარაკოს, კითხვის დასმა შეგაწყვეტინოს, ან უბრალოდ მობილურით ვიდეოს გადაღებისთვის ადგილი მიგითითოს, რადგან გვიან მოსულს, "ხელს უშლი", მას უკეთესი კადრი სჭირდება.

გადის წლები, ონლაინმედია ვითარდება, საზოგადოების უფრო და უფრო დიდი ნაწილი იღებს ინფორმაციას ინტერნეტიდან, მცირედით, მაგრამ მცირდება ტელევიზიების გავლენაც, თუმცა კოლეგების ნაწილის დამოკიდებულებები არ იცვლება - "მე ტელევიზიის ოპერატორი/ჟურნალისტი ვარ, შენ - არავინ", “მე დიდი კამერით ვიღებ, შენ ტელეფონით”.

ტელევიზიის ჟურნალისტების განცდას, თავი იგრძნონ უფრო პრივილეგირებულად, პირდაპირ თუ ირიბად ხელს უწყობენ საჯარო პირებიც. მაგალითად, ონლაინ მედიაში მომუშავე ჟურნალისტი თუ ვერ ასწრებს გადაღებას - არა უშავს, თუ ტელევიზიის ჟურნალისტს აგვიანდება - ყველამ ერთად უნდა დავუცადოთ. ამაში ვრწმუნდებით ყოველ ახალ მასალაზე მუშაობის დროს.

გამონაკლისი არ ყოფილა არც მეტროსადგურ ვარკეთილში ჭერის ჩამონგრევის გაშუქებაც. იმის მიუხედავად, რომ ხშირ შემთხვევაში, ტელევიზიის ჟურნალისტებს ონლაინ მედიის წარმომადგენლები ვასწრებდით რესპონდეტებთან მისვლას, კომენტარებისთვის შეთანხმებას, დაგვიანებულების გაბრაზების ობიექტები ვხდებოდით: "წადი, რა, იქედან გადაიღე; გაწიე მობილური, თორემ გადაგამტვრევ თავზე, ჩემი დედა მ***" და ა.შ.


ამ ყველაფრის ფონზე, კი ძნელია მოსთხოვო პოლიტიკოსს პატივი გცეს, როცა შენივე კოლეგისთვის ძნელი აღსაქმელია, რომ შენც ჟურნალისტი ხარ, მიუხედავად იმისა, რომ ტელეფონით იღებ და არა დიდი კამერით, რომ შენც ისევე მუშაობ, როგორც დიდკამერიანი ოპერატორები, რომ შენც თანასწორი ხარ და შესაძლოა, შენ უფრო მეტი აუდიტორია გყავდეს, ვიდრე მას.

25 სექტემბერს, მედიასაშუალებებში თბილისში, შარტავას ქუჩაზე, გარდაცვლილი კაცის ცხედრის პოვნის შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა. მოგვიანებით კი გაირკვა, რომ პირი არ გარდაცვლილა და მას რეანიმაციაში საჭირო სამედიცინო პროცედურებს უტარებდნენ. თავდაპირველად გამოქვეყნებული სიახლეებიდან იკვეთებოდა, რომ გარდაცვალების შესახებ ინფორმაციას შსს ადასტურებდა.

მას შემდეგ რაც ცნობილი გახდა, რომ ინფორმაცია არაზუსტი იყო, ონლაინმედიის ნაწილმა თავდაპირველად გამოქვეყნებულ მასალაშივე შესწორება შეიტანა და იქვე, შენიშვნის სახით აღნიშნა, რომ გავრცელებული ინფორმაცია პირის გარდაცვალების შესახებ, სწორი არ იყო. შესაბამისად, ამ გამოცემებში არასწორი ინფორმაცია აღარ იძებნება.

მედიასაშუალებების მეორე ნაწილმა კი ახალი მასალა გამოაქვეყნა, სადაც აზუსტებს, რომ პირი გარდაცვლილი არაა და თავდაპირველად გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია. თუმცა მათ ვებგვერდებზე ახლაც იძებნება ძველი სიახლეები, რომელიც იტყობინება, რომ ცხედარია ნაპოვნი. მინიშნება იმის შესახებ, რომ ეს ინფორმაცია ძველი და არასწორია, ამ მასალებს არ აქვს.

როგორია ასეთ დროს შესწორების სტანდარტი? საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს მიერ ქარტიის მეხუთე მუხლზე (შესწორება) მიღებული გადაწყვეტილებების პრაქტიკა აჩვენებს, რომ ის ინფორმაცია, რომელიც მცდარი იყო, აღარ უნდა იძებნებოდეს ინტერნეტსივრცეში. არსებობს მეორე ვარიანტიც, სტატია შესაძლოა იძებნებოდეს ძველი ფორმით, ახალი მასალის ბმული, რომელიც ასწორებს ძველ სტატიას, აუცილებლად უნდა იყოს ძველშიც მითითებული, რადგან მკითხველს შეეძლოს ზუსტი ინფორმაციის მიღება. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია მითითება, რომ მასალა ჩასწორებულია, მედიამ აუდიტორიას უნდა აუხსნას, რა და რატომ ჩაასწორა.

ქარტიის მეხუთე მუხლის განმარტებაში ვკითხულობთ: “ამ მუხლით ჟურნალისტები და რედაქტორები პასუხისმგებლობას იღებენ, რომ პატიოსნად განაცხადონ არაზუსტი ინფორმაციის გამოქვეყნების შესახებ და შეასწორონ ის. მიუღებელია შესწორება იმგვარად, რომ თავიდან გაკეთდეს სიუჟეტი ან სტატია, სადაც არაზუსტ ინფორმაციას ჩაენაცვლება ზუსტი ინფორმაცია, მაგრამ არ იქნება გაცხადებული უკვე დაშვებული შეცდომის შესახებ”.

“არასრულწლოვანი მძარცველები” - ასე ერქვა სიუჟეტს, რომელიც 18 სექტემბერს ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა. სიუჟეტიდან ვიგებდით, რომ არასრულწლოვანთა ჯგუფი სუპერმარკეტებს ძარცვას, თუმცა მათ არავინ იჭერს, რადგან საქართველოში, კანონმდებლობის მიხედვით, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა 14 წლიდან იწყება. მასალის მთლიანი ფოკუსი იმაზე იყო, რომ კანონში ხარვეზია, რადგან “არასრულწლოვანი მძარცველების” დაკავება და სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემა ვერ ხერხდება. სიუჟეტში არ დასმულა კითხვა, რა პასუხისმგებლობა აქვს სახელმწიფოს ასეთ დროს, რა პრევენციულ ღონისძიებებს მიმართავს, რა პროგრამებში არიან ეს ბავშვები ჩართულნი რამდენად ეფექტურია ეს ღონისძიებები. ნაცვლად ამისა, აქცენტი საკანონმდებლო ხარვეზებზე კეთდებოდა.

“საქართველოს დიდ ქალაქებში მოზარდების მიერ გაძარცვული ასობით მაღაზია და დაუსჯელი დამნაშავეები. კურიერმა მოიპოვა სათვალთვალო კამერების გადაღებული კადრები, სადაც ჩანს, რომ თბილისის ცენტრში, კოსტავას ქუჩაზე მოზარდები სავაჭრო ობიექტის ვიტრინას ამტვრევენ და ძარცვავენ. თუმცა ამის მიუხედავად ქართული კანონმდებლობა მათ წინააღმდეგ უძლურია”, - ასეთი იყო სიუჟეტის შესავალი ტექსტი.


“მძარცველები ყველა შემთხვევაში ერთი და იგივე პირები არიან. მათი ვინაობა იციან როგორც მაღაზიის თანამშრომლებმა, ისე სამართალდამცველებმა, თუმცა ვერც მათი დაკავება და ვერც პასუხისგებაში მიცემა ვერ ხერხდება”, - ამბობს ჟურნალისტი, რომელიც მოგვიანებით დასძენს, რომ 14 წლამდე პირები ქვეყნის მასშტაბით ათეულობით დანაშაულს ჩადიან, საილუსტრაციოდ კი რუსთავის მაგალითი მოჰყავს, სადაც მისი თქმით, 60-მდე შემთხვევა დაფიქსირდა.

“სამართალდამცავების მიერ თითქმის ყველა შემთხვევა გახსნილია, საქმეები გადაგზავნილია სასამართლოში, თუმცა მოზარდებს პასუხისგებაში ვერ აძლევენ, რადგან ქვეყანაში მოქმედი არასრულწლოვანთა კოდექსი ამას ზღუდავს”, - ამბობს ჟურნალისტი და ნეგატიურად წარმოაჩენს არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების კოდექსს, რომელის მთავარი მიზანიც მართლმსაჯულების პროცესში არასრულწლოვანთა საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებაა.

2008 წლის პირველი ივლისიდან 2010 წლის 23 თებერვლამდე რიგ სისხლისსამართლებრივ დანაშაულზე პასუხისმგებლობა არასრულწლოვნებს 12 წლიდან ეკისრებოდათ. 2010 წლის თებერვლიდან პასუხისმგებლობის დადგომის მინიმალური ზღვარი 14 წლამდე გაიზარდა. ამით საქართველომ ბავშვთა უფლებების კომიტეტის რჩევა გაითვალისწინა.

გაეროს ბავშვის უფლებათა კომიტეტი მონაწილე ქვეყნებს ურჩევს, არ დაიყვანონ მინიმალური ასაკი თორმეტ წლამდე, რადგან სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაბალი ასაკობრივი ზღვარი არ შედის ბავშვის საუკეთესო ინტერესში. აქვე განმარტებულია, რომ პასუხისმგებლობის მაღალი ასაკი, როგორიცაა 14-16 წელი, ხელს უწყობს სასამართლო პროცედურების გარეშე არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების აღსრულებას და ბავშვის უფლებებისა და სამართლებრივი გარანტიების დაცვას.

არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების სფეროს ზოგადი სტანდარტების მიხედვით, სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის ასაკს ქვემოთ მყოფი ბავშვები პრევენციის სფეროს ნაწილია და არა დასჯის. ამ სტანდარტების მიხედვით, სახელმწიფოს ევალება შექმნას პრევენციის ეფექტიანი მექანიზმი, ამ პროცესში წამყვანი როლი ეკისრება სოციალურ და განათლების სფეროებს, სამართალდამცველი ორგანოების ფუნქცია არა არასრულწლოვნის დასჯა, არამედ პრობლემის იდენტიფიცირება და მისი შესაბამის სექტორში გადამისამართება უნდა იყოს. გაეროს ბავშვის უფლებათა კომიტეტის ზოგად კომენტარებში ვკითხულობთ, რომ არასრულწლოვანთა შორის დანაშაულის პრევენციის ზომების არარსებობა, არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების პოლიტიკის სერიოზული ხარვეზია.

რაც შეეხება მედიას, არასრულწლოვანთა საკითხების გაშუქების დროს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, სწორად შეირჩეს კუთხე და ამბის მოყოლის დროს მუდმივად უნდა იყოს გათვალისიწინებული ბავშვის საუკეთესო ინტერესი, რომელიც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში არის ის, რომ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის ზღვარი - 14 წელი, არ უნდა შემცირდეს, ის ბავშვები კი, რომლებიც 14 წელზე ნაკლები ასაკის არიან და ჩადიან სხვადასხვა ტიპის დანაშაულს, ჩართულნი უნდა იყვნენ სხვადასხვა ტიპის პრევენციულ და საგანმანათლებლო ღონისძიებებში. მსგავს შემთხვევებში მედიის ფოკუსი არა არასრულწლოვნების დასჯაზე, არამედ პრევენციის მექანიზმის მუშაობის ეფექტიანობაზე უნდა იყოს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პრინციპების მიხედვით, პროფესიული საქმიანობისას უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭოს ბავშვის ინტერესებს, არ მოამზადოს და არ გამოაქვეყნოს ბავშვების შესახებ ისეთი სტატიები ან რეპორტაჟები, რომლებიც საზიანო იქნება მათთვის.

მედიას უშუალოდ ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული საკითხები როგორც წესი, ნაკლებად აინტერესებს, თუმცა მაშინ როცა ანტისოციალურ ქცევას, მკვლელობას, ძალადობას ან რაიმე მსგავს შემთხვევას აშუქებს, ჟურნალისტები ხშირად სვამენ კითხვას - ხომ არ აქვს ბრალდებულს ფსიქიკური პრობლემები.

ერთ-ერთი ბოლო შემთხვევა, როცა მედიამ დანაშაული - სავარაუდოდ ოჯახის წევრის მკვლელობა ფსიქიკურ პრობლემებს დაუკავშირა 17 სექტემბერს იყო. ამ შემთხვევაშიც მედიას არ ჰქონდა არც სამედიცინო დასკვნა და არც გამოძიების შედეგები, რომელითაც ამ ორი ამბის ერთმანეთთან კავშირი დადასტურდებოდა.

მასალაში მეზობლებზე დაყრდნობით აცხადებდნენ, რომ მკვლელობაში ბრალდებულს ფსიქიკური პრობლემები ჰქონდა:

“50 წლამდე კაცმა სანადირო თოფით საკუთარი მამა მოკლა, დედა კი - დაჭრა. შემთხვევა ბაღდათის რაიონის სოფელ დიმში მოხვდა. მეზობლების თქმით, ბრალდებულს ფსიქიატრიული პრობლემები აქვს და ბოლო დღეების განმავლობაში ის თავს ცუდად გრძნობდა. ოჯახის წევრებს ფისიქიატრიულ დაწესებულებაში ის დღეს უნდა წაეყვანათ”, - ამ სიტყვებით დაიწყო ამბის მოყოლა “კურიერის” წამყვანმა 17 სექტემბერს 18 საათიანი საინფორმაციო გამოშვებაში.

თითქმის იდენტური იყო შესავალი ტექსტი “მოამბის” 17 სექტემბერს დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში: “ბაღდათის მუნიციპალიტეტში მომხდარ საზარელ დანაშაულზე გამოძიება გრძელდება. სოფელ დიმში სანადირო თოფიდან გასროლით კაცმა საკუთარი მამა მოკლა, დედა კი - დაჭრა. ბრალდებული 50 წლამდე ასაკისაა. მეზობლების ინფორმაციით, მშობლებთან ჩხუბის დროს ის ალკოჰოლის ზემოქმედების ქვეშ იყო. ახლობლები ასევე აცხადებენ, რომ მას ფსიქიკური პრობლემები ჰქონდა და მკურნალობის კურსს ფსიქიატრიულ დაწესებულებებშიც გადიოდა”.

“ფსიქიკური პრობლემები ჰქონდა?” - ეს კითხვა მედიამ მაშინაც არაერთხელ დასვა, როცა გასულ წელს, ქმრისა და შვილის მკვლელობაში მსჯავრდებულის გახმაურებულ შემთხვევას აშუქებდა. მედიის დიდი ნაწილი ამგვარ კითხვას ავტომატურად სვამს, როცა საქმე განსაკუთრებით მძიმე ან უჩვეულო დანაშაულს ეხება.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაშუქების შესახებ სახელმძღვანელო წესები მოამზადა, სადაც ხაზგასმულია, რომ დაუშვებელია დანაშაულის ან ანტისოციალური ქმედების დაკავშირება ადამიანის ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან:

- კრიმინალური ამბების გაშუქებისას ბრალდებულის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე ხაზგასმა ხელს უწყობს ზოგადად თემის სტიგმატიზებასა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანების პოტენციურ დამნაშავეებად წარმოჩენას. კვლევები ცხადყოფს, რომ მოძალადეთა და მძიმე დანაშაულების ჩამდენთა უმეტესობას ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემა არ აქვს, ხოლო ფსიქიკური ჯანმრთელობის რომელიმე პრობლემის დიაგნოზის მქონე ადამიანების სრული უმეტესობა მოძალადე არ არის და არც კანონთან ჰქონიათ პრობლემები.

- მედიამ ძალადობის, კრიმინალის ან ანტისოციალური ქმედებების გაშუქებისას თავი უნდა აარიდოს ჟურნალისტურ პროდუქტში მოწმეთა, თვითმხილველთა ან მეზობელ-ახლობელთა იმგვარი კომენტარების გამოყენებას, სადაც წყარო ხაზს უსვამს ბრალდებულის ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემას და ჩადენილ ქმედებას მას უკავშირებს.

- არ გამოთქვათ ვარაუდი ადამიანის ფსიქიკური ავადმყოფობის შესახებ, თუკი ზუსტად არ იცით, რომ მას ამგვარი დიაგნოზი აქვს. დიაგნოზის არსებობის შემთხვევაშიც, ხაზგასმა პირის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე დასაშვებია მხოლოდ მაშინ, როცა ამ დეტალის მიმართ განსაკუთრებული საჯარო ინტერესი არსებობს.

- განსაკუთრებით დაუშვებელია პირის შესაძლო ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემის ხსენება კრიმინალის ან ანტისოციალური ქმედების გაშუქებისას, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სასამართლოში საქმის წარმოებაზე რაიმე გავლენას იქონიებს პირის დადასტურებული დიაგნოზი ანდა ამ კონკრეტული დეტალის მიმართ საჯარო ინტერესი მკაფიო და მაღალია. საჯარო ინტერესი ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში უნდა იყოს დასაბუთებული.

- არ მოიხსენიოთ ადამიანი ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემის მქონედ, თუკი ეს დეტალი ჟურნალისტური პროდუქტის თემას ცხადად არ უკავშირდება და დამატებით ინფორმაციას არ აწვდის საზოგადოებას. მიუღებელია, ადამიანის მიერ სხვადასხვა ქმედების მტკიცებითი ფორმით დაკავშრება მის დიაგნოზთან, როდესაც დადასტურებული არ არის, რომ კონკრეტული ქმედება მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობით იყო გამოწვეული.

- როდესაც ასახელებთ პირის ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემას, აუცილებელია დააზუსტოთ დიაგნოზის დასმის დრო და ამჟამინდელი მდგომარეობა. შესაძლოა, ადამიანს ოდესღაც ჰქონდა დიაგნოზი, მაგრად დღეს მისგან თავისუფალია.

18 სექტემბერს ქვემო ქართლის ტელევიზიამ, გადაცემაში “არჩევნები 2017” რუსთავის მერობის კანდიდატები მიიწვია. ჟურნალისტის ერთ-ერთი შეკითხვა “ქართული ოცნების” მერობის კანდიდატის მიმართ სტერეოტიპული იყო და შესაბამისად, ამგვარმა შეკითხვამ რესპონდენტის მხრიდან ასევე სექსისტური და სტერეოტიპული პასუხი განაპირობა.

მაშინ, როცა რესპონდენტი ზოგადად დასაქმების პოლიტიკაზე საუბრობდა, წამყვანმა მას ჰკითხა: რომელ სფეროს ანდობდით ქალებს, ბატონო ირაკლი?

რესპონდენტი: რომელ სფეროს ვანდობდი ქალებს? ნუ, ქალებთან ზოგადად მუშაობა ჩემი პრობლემა არ არის იმიტომ, რომ ჩემი სტილი მუშაობის არის გუნდური პრინციპი - იქ ქალებიც მოიაზრებიან, მამაკაცებიც და უფრო მიმართულებას მივცემდი, კულტურის სფეროს მიმართულებას მივცემდი აუცილებლად, სოციალურ კუთხეს ჩავაბარებდი.

წამყვანს რესპონდენტისთვის აღარ უკითხავს, რატომ წარმოუდგენია მას ქალების როლი მაინცდამაინც კულტურასა და სოციალურ სფეროში, რატომ ფიქრობს, რომ ქალისთვის სწორედ ამ სფეროების “მინდობა” იქნება გამართლებული.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის გენდერის საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, მედიამ არ უნდა გააშუქოს ამბავი ისე, რომ გენდერული როლების შესახებ საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენები გაძლიერდეს, არ მიანიჭოს „ქალურისა“ და „კაცურის“ იარლიყი რომელიმე პროფესიას თუ ქმედებისას. სახელმძღვანელო წესებში ასევე აღნიშნულია:

“მედიამ არათუ ხელი არ უნდა შეუწყოს გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას, არამედ უნდა ებრძოლოს მას. ყურადღებით იყავით, რომ თქვენი მასალა არ აძლიერებდეს სოციუმში გავრცელებულ მოსაზრებას ქალის და კაცის როლის შესახებ.

სხვა პირთა მიერ სტერეოტიპული ენის გამოყენების შემთხვევაში პასუხისმგებლობა არ ეხსნება მედიას. ასეთ დროს ისევე უნდა მოიქცეთ, როგორც სიძულვილის ენის გამოყენების შემთხვევაში. თუ პირდაპირი ეთერია, იქვე უნდა გაემიჯნოთ, ჩანაწერის დროს კი, შესაბამისად უნდა დაარედაქტიროთ თუ, რა თქმა უნდა, გაშუქების მიზანი არ არის ის, რომ აჩვენოთ როგორ შეუფერებელ ტერმინოლოგიას იყენებს ესა თუ ის საჯარო პირი”.

26 ივლისს ეროვნულ-დემოკრატიულმა ინსტიტუტმა (NDI) საზოგადოებრივი აზრის კვლევის პირველი ნაწილის შედეგები წარმოადგინა. ამ ნაწილში საუბარი იყო ქვეყნის განვითარების კურსთან, საცხოვრებელ პირობებთან, ეროვნული და ადგილობრივი მნიშვნელობის თემებთან, ხელისუფლების საქმიანობასთან, საგარეო პოლიტიკასთან და მიმდინარე რეფორმებთან დაკავშირებულ საკითხებზე. კვლევის შედეგები 26 ივლისს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში ვერ მოხვდა, თუმცა ის გააშუქეს, რუსთავი 2-ის, იმედისა და TV პირველის მთავარმა საინფორმაციო გამოშვებებმა.

კითხვარს შორის მოხვდა ისეთი აქტუალური საკითხები, რომლის განხილვა ამ ეტაპზეც მიმდინარეობს, მათ შორისაა საკონსტიტუციო რეფორმა, თვითმმართველი ქალაქების გაუქმება და ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარებისთვის არსებული სასჯელი. მათგან თვითმმართველი ქალაქების გაუქმებაზე საქართველოს პრეზიდენტის ვეტო პარლამენტმა კვლევის გასაჯაროების დღეს დაძლია.

კვლევიდან ირკვეოდა, რომ გამოკითხულთა 44%-მა არ იცოდა, რომ 7 თვითმმართველი ქალაქი უქმდებოდა, 59%-სთვის კი მიუღებელი იყო ქალაქისა და თემის მუნიციპალიტეტების გაერთიანება და ერთი ხელმძღვანელის არსებობა. საერთო ჯამში ამ ცვლილებას ქვეყნისთვის უარყოფითი გავლენის მომტანად 45% აფასებდა.

NDI-ის კვლევით გაირკვა, რომ გამოკითხულთა 60%-მა არ იცის საკონსტიტუციო რეფორმის შესახებ. იმ ადამიანებიდან ვინც იცოდა (32%) რეფორმის შესახებ, ნახევარზე მეტი (59%) ამბობდა, რომ საკმარისი ინფორმაცია არ ჰქონდათ.

რაც შეეხება ნარკოტიკული საშუალებების პირად მოხმარებასთან არსებულ დანაშაულს: გამოკითხულთა 57% მიიჩნევდა, რომ ნარკოტიკული საშუალებების პირადი მოხმარებისთვის ადამიანები სასჯელს ციხეში არ უნდა იხდიდნენ.

ორშაბათს, 22 მაისს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეორე არხის ეთერში გადაცემა “არგუმენტების დროს” მეორე ნაწილის სტუმარი “ქართული ოცნების” ყოფილი დეპუტატი, თამაზ მეჭიაური იყო.

6 მაისს გაზეთ “რეზონანსში” გამოქვეყნდა მასალა სათაურით: “თურქეთში რუსი ტურისტები პუტინის გინების გამო ქართველ ტურისტებს უჩივიან”. მასალის სათაური მკითხველს ამბავს ფაქტად სთავაზობს, თუმცა სტატიიდან ირკვევა, რომ მასალა გაზეთმა უკრაინელ ბლოგერზე დაყრდნობით მოამზადა, რომელიც, თავისმხრივ რუსეთის მოქალაქის მონაყოლს ეყრდნობოდა.

“მსგავსი ფაქტები ხდებოდა სხვა რუსი ტურისტული ჯგუფების მიმართაც. უკრაინიდან და საქართველოდან ჩასულმა ტურისტებმა გარდა იმისა, რომ უარი თქვეს მათთან ურთიერთობაზე, შეურაცხმყოფელ სიტყვებს არ იშურებდნენ რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის მიმართ,” - წერს “რეზონანსი” უკრაინელ ბლოგერზე დაყრდნობით, რომელიც კიდევ სხვა ადამიანს ეყრდნობა.

“რეზონანსმა” ბლოგერის მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაცია, რომლის სიზუსტეც არ გადაუმოწმებია, სოციოლოგ რამაზ საყვარელიძეს შეაფასებინა. “რა მოვლენასთან გვაქვს საქმე” - ჟურნალისტმა საყვარელიძეს ამ კითხვით მიმართა, რომელმაც თავისმხრივ, აღნიშნა, რომ მომხდარის ანალიზი რთულია, რადგან სხვა ანალოგიური შემთხვევა არ ახსენდება.