სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლები 11 ივნისს, გადაცემა „არჩევანის“ მიმდინარეობისას, წამყვანის მიერ მოსამართლე გუჯაბიძის მისამართით ნათქვამის გამო „რუსთავი 2-ის“ თვითრეგულირების ორგანოს მიმართავენ. განმცხადებლების აზრით, წამყვანის სიტყვები „სექსისტური და გენდერის ნიშნით შეურაცხმყოფელი“ იყო.

"შაბათის კურიერში" გასული სიუჟეტი "რუსთავის 2-ის" საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას ეხებოდა. სიუჟეტის წარდგენისას წამყვანმა გიორგი გაბუნიამ განაცხადა: „ცუდია, რომ ნიკა გვარამია არ აჰყვა მოსამართლე ნათია გუჯაბიძის თამაშს, თორემ ახლა ხომ მოუწევდა ქალბატონ ნათიას მანტიის გახდა. არამგონია მანტიის ქვეშ რამე დიდად საინტერესო დაგვხვედროდა, მაგრამ მაინც... "

„გიორგი გაბუნიამ,განზრახ თუ გაუფრთხილებლად, სექსუალურ ობიექტად წარმოაჩინა მოსამართლე ნათია გუჯაბიძე. ხოლო, „მანტიის გახდის“ (რაც მოსამართლის პროფესიული უფლებამოსილების შეწყვეტას გულისხმობს) ისეთი ინტერპრეტაცია გააკეთა, რომ მაყურებელს აქცენტი გადაატანინა მოსამართლის სხეულზე და მისი სხეულის შესაძლო არასრულყოფილებაზე. წამყვანის ეს შეფასება კვებას და ამყარებს ჩვენს ისედაც უკიდურესად პატრიარქალურ საზოგადოებაში არსებულ იმ სტერეოტიპებს, რომელთა თანახმადაც ქალის განათლება, კარიერა და საქმიანობა ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ვიდრე მისი გარეგნობა, ჩაცმულობა და ასე შემდეგ. სწორედ ასეთი, ერთი შეხედვით,უწყინარი და შეუმჩნეველი სექსიზმი აქცევს ქალს მეორეხარისხოვან არსებად. სექსიზმის საკითხის გასარკვევად შემდეგი კითხვის დასმა იქნებოდა მარტივი გამოსავალი: მოსამართლე ნათია გუჯაბიძე მამაკაცი რომ ყოფილიყო, გააკეთებდა თუ არა გიორგი გაბუნია იმავე განცხადებას? ამ კითხვაზე მიღებული უარყოფითი პასუხი არის იმის დასტური, რომ გიორგი გაბუნიას ეს განცხადება სწორედ მოსამართლე ნათია გუჯაბიძის სქესით იყო განპირობებული“ - ვკითხულობთ საჩივარში.

განმცხადებლები თვითრეგულირების ორგანოსგან წამყვანის განცხადების შეფასებას და სათანადო რეაგირებას ითხოვენ. როგორც ერთ-ერთი განმცხადებელი იდა ბახტურიძე აღნიშნავს, საჩივრის შეტანის ვადა 21 ივნისამდეა, საჩივრის ტექსტზე ხელმოწერა ნებისმიერ მსურველს შეუძლია.

9 ივნისს, ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” გადაცემაში - “პროფილი” გავიდა სიუჟეტი უსახლკარო წყვილზე. სიუჟეტის გმირები კახაბერ და თამუნა შარბანაშვილები არიან, რომელთაც წასასვლელი არსად აქვთ და ღამეს მანქანაში ათევენ.

სტუდიაში სტუმრად მიწვეულ თამუნა შარბანაშვილთან საუბარში “პროფილის” წამყვანი ხელს უწყობს გენდერული სტერეოტიპის დამკვიდრებას, რომ მუშაობა და ოჯახის რჩენა მამაკაცის ვალდებულებაა, ქალი მხოლოდ ბინით უზრუნველყოფილ კაცს უნდა გაჰყვეს ცოლად და ორსული ქალის მუშაობა არ შეიძლება.

“სწორად გამიგეთ, რა, გკითხავთ, ახალგაზრდები ხართ, მაგრამ არცთუ ისე პატარები, რომ რაღაც გადაწყვეტილება დაუფიქრებლად მიგეღოთ და ასე, ინტერნეტში გაცნობილ უცხო ადამიანს, რომელსაც არც სახლი ჰქონდა, არც კარი ჰქონდა რეალურად, არ იყო მზად ოჯახის შესაქმნელად, ცოლად რატომ გაჰყევით?” - ეკითხება წამყვანი სტუმარს.

დიალოგის ბოლოს კი მაია ასათიანი სტუმარს მეუღლესთან რჩევასაც აბარებს: “მეუღლეს გადაეცით, რომ ხელი გაანძრიოს. ოღონდ მართლა. ასეთი კატეგორიული არ ვარ ხოლმე, მაგრამ 30 წლის კაცს, რომელსაც ძალა ერჩის, ორსული ცოლი მანქანაში არ უნდა ჰყავდეს".

ქართული გამოცემების ნაწილმა რამდენიმე დღის წინ სირიაში 19 იეზიდი გოგონას ცოცხლად დაწვის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა . ამ მედიასაშუალებებს შორის იყო საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელიც, რომელმაც სიახლე ფოტოსთან ერთად ოფიციალურ გვერდზე გამოაქვეყნდა. ფოტო, რომელიც მასალებს ერთვოდა, ტექსტებში აღწერილ ამბავს არ უკავშირდებოდა. სინამდვილეში ეს ფოტო, პირველად 2013 წელს არაბულ გვერდზე elbashayeronline.com-ზე გამოქვეყნდა. ამ გვერდზე გამოქვეყნებულ სტატიაში აღნიშნულია, რომ ეს იყო პროტესტი ეგვიპტის პრეზიდენტის მუჰამედ მორსის მხარდამჭერი ქალებისათვის თავისუფლების აღკვეთის გამო. სტატიას თან ერთვის იგივე საპროტესტო აქციიდან მეორე ფოტოც.

2016 წლის 6 ივნისს საინფორმაციო პორტალმა კვირამ (kvira.ge) გამოაქვეყნა სტატია “ზურაბ ქუმსიაშვილი: ლგბტ პირთა 98 პროცენტი გარყვნილი ცხოვრების წესის მიმდევარია”.სტატია გაზეთ “ასავალ დასავალში” ექიმ-პროფესორის ზურაბ ქუმსიაშვილის ინტერვიუს მიმოიხილავს. მასალა ლგბტ პირების სტიგმატიზებას უწყობს ხელს და მათი ცხოვრების წესის შესახებ საზოგადოებაში არსებულ სტერეოტიპებს აღვივებს.

“როგორც პროფესორი აღნიშნავს, ლგბტ პირების 98 პროცენტი გარყვნილების პროპაგანდას ეწევა. მისივე თქმით, ისინი მოსახლეობის ტრადიციებსა და კრედოს ეწინააღმდეგებიან. ისინი სექსუალური ორიენტაციას მორალური ნორმების მიმართ პროტესტის ან მატერიალური დაინტერსების გამო იცვლიან. აღსანიშნავია „მიბაძვის“ მომენტიც”,- აღნიშნულია სტატიაში. მოსაზრებები ფაქტადაა წარმოჩენილი.

ამასთანავე წერილში ლგბტ პირების წინააღმდეგ კანონის ძალით ბრძოლის აუცილებლობაზეა საუბარი, რაც საზოგადოებაში აგრესიას აღვივებს მათ მიმართ. კონკრეტული პირების სექსუალურ ორიენტაციას კი ავტორი დაავადებას უწოდებს და სახელმწიფოს მოუწოდებს, აღნიშნულ პირებს დაავადებებისგან განკურნებაში დაეხმაროს.

“სახელმწიფოს მთავარი დანიშნულება ის უნდა იყოს, რომ დაავადებულ 2 პროცენტს მაქსიმალურად დაეხმაროს პრობლემის მოგვარებაში და შექმნას არასრულფასოვან ადამიანებთან მიდგომის შემწყნარებლური გარემო. რაც შეეხება 98 პროცენტს, რომლებიც გარყვნილების პროპაგანდას ეწევიან, უპირისპირდებიან მოსახლეობის ტრადიციებს და მორალურ კრედოს – სახელმწიფო მათ დაუნდობლად უნდა ებრძოლოს შესაბამისი კანონშემოქმედი საქმიანობით და ზნეობრივი ნორმების პროგანდით გააბათილოს მათი უზნეო რიტორიკა”, - ვკითხულობთ წერილში.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, 2016 წლის 14 აპრილის „პროფილში“, რომელიც სტალინს ეძღვნებოდა, დაირღვა ქარტიის მეშვიდე (დისკრიმინაცია) და მეათე პრინციპი (პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა). საბჭოს განცხადებით ორგანიზაცია "მომავლის სოფელმა" მიმართა.

გადაცემის პირველ ბლოკში მოწვეული იყო ილარიონ სამხარაძე და ნინო სირაძე, რომელთაც სტალინი წმინდანად მიაჩნდათ.

საბჭო განმარტავს: „რესპონდენტების პასუხებით მაყურებელს შთაბეჭდილება შეექმნა, რომ ილარიონ სამხარაძეს ჰქონდა ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემები და სწორედ ამის ფონზე მოხდა მისი დისკრიმინაცია, მის მიმართ, როგორც წამყვანმა, ისე გადაცემაში მონაწილე სხვა პირებმა გამოიყენეს დამცინავი ტონი, რითიც გაძლიერდა სტიგმა, რომ ფსიქიკური პრობლემის მქონე ადამიანები მუდმივად ვერ აღიქვამენ რეალობას ადეკვატურად და მათი პოზიცია დაცინვის საგანია“.

ხოლო რაც შეეხება პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის პრინციპს, საბჭო აღნიშნავს: "რესპონდენტი ნინო სირაძე წამყვანს ერთ – ერთ კითხვაზე პასუხობს – „მაშინდელი სინოდის დასკვნით: ფსიქიური დაავადებიდან გამომდინარე, ეპისკოპოსი ილარიონ სამხარაძე გათავისუფლებული იქნეს ბოდბის ეპარქიის მღვდელმთავრობიდან ხარისხის შენარჩუნებით“, მეორე რესპონდენტმაც, არჩილ ჭყოიძემაც ხაზი გაუსვა, რომ „თავად პიროვნებამ [იგულისხმება ილარიონ სამხარაძე] თვითონ თქვა, რომ ფსიქიურად ვერ იყო კარგად და ამის გამო გამოაგდეს“ და რაც ყველა მნიშვნელოვანია, მიქაელ ბოტკოველი, რომელიც საპატრიარქოს პოზიციას გამოხატავდა ასევე აღნიშნავდა, რომ: „მეუფე ილარიონთან დაკავშირებით, არსებობს ამონაწერი სინოდის სხდომის ოქმიდან, სადაც წმინდა სინოდმა მიიჩნია, რომ ის ავად არის და გაათავისუფლა ის მოქმედი ეპისკოპოსის თანამდებობიდან". საბჭოს მიაჩნია, რომ პირის ჯანმრთელობის შესახებ დადასტურებული ან სავარაუდო ინფორმაციის გავრცელება წარმოადგენს ქარტიის მე-10 პრინციპის დარღვევას, (პირადი ცხოვრება) ამასთან, არ არსებობდა საზოგადოებრივი ინტერესი ილარიონ სამხარაძის ჯანმრთელობის მდგომარეობის მიმართ".

გარდა ამისა, განმცხადებელი, “მომავლის სოფელი” მიიჩნევდა, რომ მაია ასათიანმა სადავო გადაცემაში, გარდა ზემოთ აღნიშნული პრინციპისა, დაარღვია ქარტიის პირველი (სიზუსტე) და მესამე (ფაქტების მიჩქმალვა) პრინციპი. თუმცა, საბჭომ მსჯელობის შედეგად არ გაიზიარა განმცხადებლის პოზიცია და გადაწყვიტა, რომ მაია ასათიანს არ დაურღვევია პირველი და მესამე პრინციპი.

გადაცემა: http://rustavi2.com/ka/video/14605?v=2

7 ივნისს, გერმანული ტაბოლიდის, Bild-ის გვერდზე, კრიმინალის განყოფილებაში გამოქვეყნდა სტატია სათაურით: “ქრისტიან-დემოკრატიული კავშირი საქართველოსათვის ვიზის ლიბერალიზაციაზე უარს ამბობს”.

31 მაისს “კურიერის” მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა სიუჟეტი , აბაშიძის ქუჩაზე მომხდარი ინციდენტის შესახებ. სიუჟეტის მიხედვით, უცნობმა პირებმა ჯერ გზის სავალი ნაწილი გადაკეტეს, იარაღიდან რამდენჯერმე გაისროლეს და მანქანის კაპოტზე ცეკვა განაგრძეს.

წამყვანის თქმით, “რაც შეეხება თეთრი აუდის მარკის მანქანას, შინაგან საქმეთა სამინისტროში არ ადასტურებენ, რომ ის მინისტრის მოადგილეს არჩილ თალაკვაძეს ეკუთვნის”.

სიუჟეტში კი, ჟურნალისტი ამბობს, რომ “გავრცელებული ინფორმაციით, ავტომობილი შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილეს, არჩილ თალაკვაძეს ეკუთვნის, თუმცა ამ ინფორმაციას ძალოვან სტრუქტურაში არ ადასტურებენ”. სიუჟეტიდან არ ჩანდა რა იგულისხმებოდა „გავრცელებულ ინფორმაციაში“, ვინ და როდის გაავრცელა ცნობა იმის შესახებ, რომ მანქანა თალაკვაძეს ეკუთვნოდა.

ჟურნალისტი განმარტავს, რომ “გამოძიების ინფორმაციით, მძღოლი შინაგან საქმეთა სამინისტროს სამეურნეო განყოფილებაში მუშაობდა და ის სამსახურიდან ამ ინციდენტის მერე გაათავისუფლეს”. ეს ინფორმაცია, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ სიუჟეტის გასვლამდე ერთი დღით ადრე, 30 მაისს ოფიციალურად გაავრცელა.

სიუჟეტს, არჩილ თალაკვაძეც გამოეხმაურა ფეისბუქის გვერდზე და აღნიშნა, რომ აუდის მარკის თეთრი მანქანა არასდროს ჰყოლია.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეორე არხზე ორი თითქმის იდენტური გადაცემა გადის - ყოველ სამუშაო დღეს „თავისუფალი ტრიბუნა“, კვირაში სამჯერ კი „პოლიტალტერნატივა“. მათ შორის განსხვავება ისაა, რომ გადაცემები ეთერში სხვადასხვა დროს გადის, სხვადასხვა წამყვანი ჰყავს, სხვადასხვა სახელი ჰქვია და სტუმრების შერჩევის კრიტერიუმიც განსხვავებულია - თუ ერთში კვალიფიციურ საარჩევნო სუბიექტებს იწვევენ, მეორეში არაკვალიფიციურ სუბიექტებს ეპატიჟებიან. გადაცემის ფორმატი, წაყვანის სტილი და სტუდიაც კი, იდენტურია.

მაუწყებლის ვებგვერდზე განთავსებულ აღწერაში ვკითხულობთ, რომ „პოლიტალტერნატივის“ მიზანია „პოლიტიკური გაერთიანებების აქტივობების, რეგიონებში მათ მიერ ჩატარებული საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მუშაობის წარმოჩენა, ახალგაზრდული და ქალთა მოძრაობების გააქტიურება და მაყურებლისთვის მათი მუშაობის გაცნობა“. „თავისუფალი ტრიბუნის“ აღწერაში კი აღნიშნულია, რომ „გადაცემის მიზანია უკეთ წარმოაჩინოს ამა თუ იმ პოლიტიკური პარტიისა და გაერთიანების ინიციატივები, ხედვა და დამოკიდებულება ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური, ეკონომიკური თუ კულტურული მოვლენების მიმართ.წამყვანი დისკუსიას მართავს, როგორც პარტიის წარმომადგენელებთან, ასევე მოწვეულ სტუმრებთან".

ორივე გადაცემა ეთერში სტუდიური ინტერვიუს ფორმატით გადის. მართალია, ერთ-ერთი მათგანის აღწერაში ვკითხულობთ, რომ „წამყვანი დისკუსიას მართავს, როგორც პარტიის წარმომადგენელებთან, ასევე მოწვეულ სტუმრებთან“, მაგრამ ბოლო ორი თვის გამოშვებებზე დაკვირვებამ ცხადყო, რომ დისკუსია არც „თავისუფალ ტრიბუნაში“ გხვდება და არც „პოლიტალტერნატივაში“. ერთი საათის განმავლობაში ორივე გადაცემის შემთხვევაში მაყურებელი უსმენს წამყვანისა და სტუმრის მშვიდ საუბარს, რომელიც ძირითადად, სტუმრის მონოლოგის რეჟიმში მიმდინარეობს, როგორც წესი, წამყვანი სტუმარს საუბარს არ აწყვეტინებს, არ უსვამს კრიტიკულ კითხვებს, არ უწევს ოპონირებს და რჩება შთაბეჭდილება, რომ გადაცემაში მისი ერთადერთი ფუნქცია წინასწარ შეთანხმებულ თემებზე საუბრის შეხსენებაა.

მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემების ავტორები თავიანთ მიზნად პარტიების საქმიანობის წარმოჩენას ასახელებენ, არის შემთხვევები, როცა გადაცემის შინაარსი ამ მიზანს არ ემსახურება.

მაგალითად, 23 მაისის „პოლიტალტერნატივის“ ერთი ბლოკის სტუმრები იყვნენ მერაბ კოსტავას საზოგადოების წევრები. გადაცემის წამყვანმა დააანონსა, რომ გადაცემაში მაყურებელი გაიგებდა, ეს პოლიტიკური ძალა როგორ ემზადება 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებისთვის. თუმცა, გადაცემაში ამ თემაზე საუბარი თითქმის არ ყოფილა. გადაცემის სტუმრები, ძირითადად, საუბრობდნენ 1910-1920-იან წლებში საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ და საერთაშორისო პროცესებზე - როგორ დადო საბჭოთა რუსეთმა გერმანიასთან ბრესტ ლიტოვსკის 1918 წლის შეთანხმება. განსახილველ თემასა და სტუმრების საუბარს შორის მსგავსი აცდენა არც თუ ისე იშვიათია, მაგრამ წამყვანი არ ცდილობს, სტუმრებს შეახსენოს ის სასაუბრო თემა, რაზეც გადაცემაში არიან მოწვეული.

გადაცემების კონცეფცია მეტნაკლებად გასაგებია, როგორც ჩანს ესაა მცდელობა, თავისუფალი ეთერი დაუთმონ პოლიტიკურ ჯგუფებს. მართალია, საზოგადოებრივ მაუწყებელს პროგრამული პრიორიტეტებით განსაზღვრული აქვს დროის დათმობა პოლიტიკური პარტიებისთვის, მაგრამ მაშინ, როცა ჟურნალისტი არ სვამს კრიტიკულ შეკითხვებს, ან ეთერში არ ჩანან ოპონენტები, წამყვანი სიმბოლურ ხასიათს იძენს. როცა გადაცემა თავისუფლად, ყოველგვარი კრიტიკული შეკითხვის, მოსაზრების გარეშე აძლევს საშუალებას პოლიტიკოსს გამოთქვას აზრები და ხედვები, ბუნებრივია, ჩნებდა კითხვა რა საჭიროა ასეთ ფორმატში წამყვანი? რა ფუნქცია აქვს მას? ასეთ დროს, გადაცემა პირდაპირი გამტარი ხდება იმ ინფორმაციისა, რომელსაც პოლიტიკოსი აწვდის აუდიტორიას. ასეთ ფორმატს ახლავს რისკი, რომ ტელეეთერი პოლიტიკოსების პოპულისტური განცხადებების ტრიბუნად იქცეს. შესაბამისად, გაუგებარია, რა მიზანს ემსახურება არაწინასაარჩევნო პერიოდში ამ ტიპის გადაცემის საეთერო ბადეში ჩასმა.

წამყვანის როლი ორივე გადაცემაში იმდენად მცირეა, რომ სტუმარს ეძლევა საშუალება, გაავრცელოს დაუსაბუთებელი, გადაუმოწმებელი და ამასთანავე, ქსენოფობიური განცხადებაც კი. მაგალითად, 20 მაისის „პოლიტალტერნატივაში“ სტუმრად იყო სახალხო პარტიის ლიდერი თემურ გიორგაძე, რომელმაც ისაუბრა იმაზე, თუ რატომ არის აუცილებელი საქართველოს ინგლისურენოვანი დასახელების შეცვლა:

“ჯორჯიელი, ასეთი ნაცია არსებობს? ამ ქვეყანაზე თუ არსებობს ჯორჯიელი? თუ არსებობს ქართველი, რატომ არ უნდა იყოს მთელს მსოფლიოში ქართველების ქვეყანა? არა ოსების, არა სხვა ეთნიკური ჯგუფების, არა გაურკვეველი წარმომავლობის ადამიანების, არამედ უწყვეტი სახელმწიფოებრიობის მქონე საქართველოსი და რატომ არ უნდა ეწეროს ჩვენი ნაკრების წევრებს ზურგზე, მაისურზე, საქართველო? მითუმეტეს, საქ შეიძლება გახდეს ჩვენი სავიზიტო ბარათი მსოფლიოში".

მიუხედავად ამ ქსენოფობიური გამონათქვამისა, წამყვანი არ ჩარეულა და მას მისცა საშუალება, თავისუფლად გამოეხატა მსგავსი მოსაზრებები.

7 აპრილის „თავისუფალ ტრიბუნაში“ სტუმარი, ლეიბორისტული პარტიის წევრი ამბობს, რომ მიწის საკუთრებაში დარეგისტრირების უფლებას თუ ევროპელ ინვესტორებს მივცემთ, ეს პრობლემას არ შექმნის, პრობლემა „აზიელი „ვითომ ბიზნესმენების“ შემთხვევაში წარმოიშობა. აზია თავად გადატვირთულია, ეს არის კატასტროფა, ინდოეთი, ჩინეთი, პაკისტანი“. 6 აპრილის გადაცემაში კი, პატრიოტთა ალიანსის წარმომადგენელი მის ხედვას გვიზიარებს „ქართულ გენზე და ღირებულებებზე დამყარებული საქართველო-ს“ შესახებ. სტუმარი წუხილს გამოთქვამს, რომ მალე საქართველოში ეროვნებით ქართველები აღარ იქნებიან, „მნიშვნელოვანი ის კი არაა, რომ ტერიტორია საქართველო გვქონდეს, მნიშვნელოვანია, რომ აქ ქართველები ცხოვრობდნენ ამ ტერიტორიაზე. ხელისუფლებას უნდა ახსოვდეს, რომ ის ქართველებმა მოიყვანა ხელისუფლებაში. ეს ჩვენი უპირველესი საზრუნავი იქნება, ქართველების დემოგრაფიის გაზრდა. უნდა გავზარდოთ ქართველთა გამრავლების პროცენტი“ . სამწუხაროდ, წამყვანი არც ამ შემთხვევაში სვამს კრიტიკულ, დამაზუსტებელ კითხვებს და საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერი თავისუფლადაა გამოყენებული დისკრიმინაციული ქსენოფობიური მოსაზრებების ტრიბუნად.

გადაცემებს არ აქვთ დინამიკა, მათი ბოლომდე ყურება თითქმის შეუძლებელია. თავად წამყვანებისა და სტუმრების საუბრიდანაც ჩანს, რომ გადაცემებმა საკუთარი თავი ამოწურა. ვინაიდან „პოლიტალტერნატივაში“ მხოლოდ 14 პარტიის წარმომადგენლებს იწვევენ, „თავისუფალ ტრიბუნაში“ კი 11 კვალიფიციურ სუბიექტს, პარტიების წარმომადგენლებს ეთერში ყოფნა რეგულარულად უწევთ, რჩება შთაბეჭდილება, რომ სასაუბრო თემებიც ამოწურულია. ხშირად მოისმენთ წამყვანებისგან ფრაზებს, “ამ თემაზე არაერთხელ გვისაუბრია”, “ზუსტად ამ წინადადებით არაერთხელ შეგიფასებიათ ეს საკითხი”. შესაბამისად, გაუგებარი რჩება, საზოგადოებრივი მაუწყებელი რატომ ხარჯავს რესურს გადაცემებზე, რომლთა ფორმატიც არ არის მრავალფეროვანი, სადაც თვეების განმავლობაში იწვევენ შეზღუდული რაოდენობის, ერთსა და იმავე პარტიებს და სადაც მაყურებელს არა აქვს საშუალება, მოისმინოს კრიტიკული, განსხვავებული მოსაზრებები.

პარლამენტარების ნაწილი გადაცემა “ეტალონის” საზოგადოებრივ მაუწყებელზე დაბრუნებას ითხოვს, საზოგადოებრივ მაუწყებელში კი ამბობენ, რომ ამ ეტაპზე ამ საკითხს არ განიხილავენ, მათივე თქმით, პარლამენტარების მხრიდან “მსგავსი მიმართვა შესაძლოა მაუწყებლის საქმიანობაში ჩარევად აღიქმებოდეს”.

საპარლამეტო უმრავლესობის ლიდერმა ზაქარია ქუცნაშვილმა პარლამენტარების სახელით საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარეს გრიგოლ გოგელიას და პირველი არხის გენერალურ დირექტორს, გიორგი ბარათაშვილს “ეროვნული მედიაპროდუქტ “ეტალონის” საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში დაბრუნება სთხოვა.

“ტელეგადაცემა “ეტალონმა” თავისი არსებობის ათწლიანი ისტორიის განმავლობაში მთელ საქართველოში მოიპოვა ნდობა და აღიარება. ის საქართველოში გამოგონებული და დაპატენტებული მედიაპროექტია და მსოფლიო სატელევიზიო სივრცეში ახალი მიმართულების მედია პედაგოგიკის წარმატებით განხორციელების თვალსაჩინო ნიმუშს წარმოადგენს. გადაცემის ავტორი და წამყვანი გოჩა ტყეშელაშვილი კი საქართველოში ამ დარგის პირველი აკადემიური დოქტორია”, - განაცხადა ზაქარია ქუცნაშვილმა.

საზოგადოებრივ მაუწყებლის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში კი აღნიშნულია, რომ მაუწყებელის დამოუკიდებლობა კანონითაა გარანტირებული და პარლამენტის წევრების მიერ მიმართვა ამა თუ იმ გადაცემის ეთერში განთავსებასთან დაკავშირებით, შესაძლებელია აღქმული იყოს, როგორც მაუწყებლის საქმიანობაში ჩარევის მცდელობა. მხარეთა ორმხრივი შეთანხმების საფუძველზე, გადაცემა “ეტალონი“ აღარ გადის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში და ის გადაცემა “წიგნების თარომ” ჩაანაცვლა, ხოლო, “ეტალონის” ეთერში დაბრუნების საკითხი საზოგადოებრივ მაუწყებელში არ განიხილება.

“პროექტი „წიგნების თარო“ 2015 წელს მაუწყებლის მიერ გამოცხადებული შერჩევის ერთ-ერთი გამარჯვებულია, აღნიშნულ შერჩევაში გადაცემა „ეტალონმაც“ მიიღო მონაწილეობა, თუმცა შერჩევის პროცესში ჩართული კომისიის მიერ, რომელიც დაკომპლექტებული იყო როგორც საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამშრომლებით, ასევე მოწვეული წევრებით, „ეტალონი“ არ დასახელდა საუკეთესო პროექტად”, - ვკითხულობთ მაუწყებლის განცხადებაში.

„მედიაპროექტ ეტალონის“ მთავარი მენეჯერი მანანა ღოღობერიძე ამბობს, რომ 2015 წელს საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში „ეტალონის“ შეჩერების მიზეზი სპონსორობასთან დაკავშირებით კანონში შესული ცვლილებები იყო.

„კანონში შესული ცვლილებების შედეგად შეიზღუდა სპონსორობის საკითხი, „ეტალონს“ კი ჰყავდა სპონსორები, ის საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინასებით არ მზადდებოდა, მაუწყებელს იქით ვუხდიდით ფულს. ჩვენ არაერთხელ მივმართეთ მაუწყებელს, მის ბორდს და შევთავაზეთ ისეთი ფორმატი, სადაც სპონსორობის პრობლემა მოხსნილი იქნებოდა. ჩვენი მიმართვები, როგორც წესი, უპასუხოდ რჩებოდა. მხოლოდ ერთხელ გვიპასუხეს წერილობით, სადაც აღნიშნული იყო, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი დამოუკიდებელი ორგანოა და ის თავად იღებს გადაწყვეტილებას რა დარჩეს საეთერო ბადეში და რა არა. ჩვენ უკვე გვაქვს 31 ათასი პედაგოგის ხელმოწერა, ისინი გადაცემის ეთერში დაბრუნებას ითხოვენ, სამწუხაროა თუ საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ ითვალისწინებს აუდიტორიის სურვილს“.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ 2015 წელს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მედიამონიტორინგისას გადაცემა “ეტალონში” არაერთი დარღვევა აღმოაჩინა. კვლევის მიხედვით, “ეტალონში” ფარული რეკლამის არაერთი ნიშანი გამოიკვეთა. მაგალითად, წამყვანის მაგიდა “ტაო პრივატ ბანკის” ლოგოთი იყო გაფორმებული, გადაცემის უკანა ფონზე გაკრული იყო “ჰუავეის” სარეკლამო პოსტერები, წამყვანი რეკომენდაცია უწევდა პურ “მხნეობას” და ა.შ. "მონიტორებმა მიიჩნიეს, რომ აღნიშნული ფაქტები სპონსორობას ცდებოდა და კომერციული რეკლამის ნიშნებს ატარებდა" - აღნიშნულია მონიტორინგის ანგარიშში.

ამავე კვლევის მიხედვით, კიდევ ერთი დარღვევა, რომელიც “ეტალონში” გამოიკვეთა იყო ის, რომ სპონსორების ჩამონათვალში, „ეტალონის“ მხარდამჭერად დასახელებული იყო შსს-ს დაცვის პოლიცია და სპორტისა და ახალგაზრდობის სამინისტრო. კანონით კი აკრძალულია ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან მაუწყებლის ეთერში გასული გადაცემის პირდაპირი ან ირიბი დაფინანსება/ თანადაფინანსება/ სპონსორობა.

პოლიტიკური ცენტრის “გირჩის” ახალმა სახეებმა, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სომხური და აზერბაიჯანული საინფორმაციო გამოშვების წამყვანებმა, არაზ მაშოვმა და ედგარ ბარსაღიანმა სამსახური საზოგადოებრივ მაუწყებელში დატოვეს.

“სადისციპლინო კომისიის სხდომაზე დავიბარეთ და მათ დატოვეს სამსახური საკუთარი განცხადების საფუძველზე. თქვეს, რომ პარტიულ ცხოვრებას აპირებენ”, - ამბობს მედიაჩეკერთან საუბრისას საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალი და მიმდინარე ამბების ხელმძღვანელი, გიორგი გვიმრაძე.

შეგახსენებთ, რომ ედგან ბარსაღიანი და არაზ მაშოვი მედიაჩეკერთან საუბრისას ამბობდნენ, რომ ოფიციალურად “გირჩის” წევრები არ იყვნენ და შესაბამისად, ინტერესთა კონფლიქტიც არ ჰქონდათ.

2015 წლის 25 ნოემბერს მომხმარებლებს ერთი დღით შეეზღუდათ წვდომა იმ ონლაინ რესურსებზე, რომლებიც ვორდპრესის პლატფორმაზე იყო განთავსებული. მოგვიანებით ცნობილი გახდა, რომ გათშივის მიზეზი ისლამური ხალიფატის ქართულენოვანი ბლოგი იყო, რომელზეც მუქარის შემცველი ვიდეომასალა გავრცელდა, რის შემდეგაც, შეიზღუდა არა მხოლდოკონრეტულად ამ ბლოგზე წვდომა, არამედ მთლიანად დაიბლოკა ვორდპრესის პლატფორმა.

2016 წლის მარტის დასაწყისში, პირადი ცხოვრების ამსახველი ვიდეომასალის გამოქვეყნების შემდეგ, რამდენიმე სააათით გაითიშა იუთუბი. “კავკასუს ონლაინს” თემაზე კომენტარი არ გაუკეთებია, “სილქნეტში” კი განაცხადეს, რომ მიზეზი ტექნიკური ხარვეზი იყო. ამ შემთხვევაშიც, სახელმწიფოს გათიშვის შესახებ ოფიციალური განცხადება არ გაუვრცელებია.

ვორდპრესის გათიშვასთან დაკავშირებით სუსმა ნეტგაზეთს განუცხადა: “ისლამურ სახელმწიფოსთან” აფილირებული საიტი სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ინიციატივით დაიბლოკა, თუმცა უცნობია, რატომ მიჰყვა მას ვორდპრესის ჰოსტნგზე არსებული სხვა ვებგვერდებიც“. გამოძიების ფარგლებში განხორციელდა დაბლოკვა, მეტს ვერაფერს გეტყვით”, –აცხადებდნენ სუს-ში.

მედიაჩეკერი შეეცადა სუსიდან დამატებითი ინფრომაციის მოპოვებას, გვაინტერესებდა, რას ნიშნავს პლატფორმის „სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ინიციატივით დაბლოკვა“, კონრეტულად რა მექანიზმი არსებობს ქვეყანაში, ასეთ სიტუაციაში სამოქმედოდ, ვინ, რომელი უწყებაა პასუხისმგებელი ამ ინფორმაციის ამოღებაზე და როგორია პროცედურა - უკავშიკრდებიან პირდაპირ პროვაიდერს და ეუბნებიან, რომ გათიშონ რესურსები, თუ უკავშირდებიან თავად პლატფორმებს (იუთუბი , ვორდპრესი). სამწუხაროდ, კითხვებზე პასუხი ვერ მივიღეთ, განგვიმარტეს, რომ „გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე“ ამ თემაზე ვერ ისაუბრებენ.

რაც შეეხება პირადი ცხოვრების ამსახველ კადრებს, გავრცელებისას, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა განაცხადა, რომ „უკანონოდ ატვირთული“ ვიდეო გავრცელებიდან რამდენიმე საათში youtube.com-თან თანამშრომლობის შედეგად დაიბლოკა. რატომ იყო წვდომა შეზღუდული მთლიან საიტზე, და ხომ არ ერია ამაში სახელმწიფოს ხელი, მაშინ არავის განუმარტავს. საკითხზე ისევ და ისევ „გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე“ არც ახლა საუბრობენ.

მომხდარში ერთობლივ კოორდინციას ხედავს არასამთავრობო სექტორი. მათ ეჭვებს ისიც ზრდის რომ, ორივე შემთხვევაში რესურსების დაბლოკვა კონრეტული ინფორმაციის, ვიდეობის გავრცელებას დაემთხვა.

„ასეთ შემთხვევაში ერთადერთი კანონიერი გზა, ვიდეოების დასაბლოკად, იყო იუთუბისთვის მიმართვა. იუთუბის აქვს ე.წ. „დარეპორტების“ ფუნქცია, კონტენტის ამოღების ლეგალური წესი თავად იუთუბის მიერაა დადგენილი: მიწერ, განიხილავენ და წაშლიან. მესმის, რომ ამას დრო მიაქვს და ვიდეოს მოხსნა მყისიერად არ ხდება.... პროვაიდერების მიერ მთლიანი რესურსის გათიშვა, გასაგები იქნებოდა, საქმე რომ გვქონოდა იუთუბის მსგავს რუსულ, ჩინურ პლატფორმასთან. „დარეპორტების“ გარეშე ასე პლატფორმის გათიშვას, ინტერნეტ ცენზურის კვალიფიკაცია ენიჭება სამართლებრივად, რაც პრობლემაა. ამ შემთხვევაში საქმე სოციალური ქსელის ბლოკირებასთან გვქონდა. ჩემ მიერ მიღებული ინფორმაციით “სილქნეტმა” განაცხადა, რომ არ მოხდა შეზღუდვა და იყო ტექნიკური ხარვეზი გამავალ არხზე - ეს კიდევ სხვა პრობლემაა. კანონმდებლობის მიხედვით, გამავალ სიგნალზე შეზღუდვის უფლება ოპერატორებს არ აქვთ. იუთუბი საქართველოში დაიბლოკა და პროვაიდერების არგუმენტი არ არის ჩემთვის სარწმუნო“ - ამბობს მცირე და საშუალო სატელეკომუნიკაციო ოპერატორების ასოციაციის აღმასრულებელი დირექტორი უჩა სეთური.

კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიაში აცხადებენ, რომ ინფორმაცია ინტერნეტპროვაიდერების მხრიდან ონლაინ რესურსებზე გარკვეული შეზღუდვის დაწესების შესახებ არ ჰქონდათ, თუმცა კომისია ასეთ შემთხვევებში თანამშრომლობის თაობაზე მზადყოფნას გამოთქვამს.

კონსტიტუციის 24-ე მუხლის მიხედვით, ყველა ადამიანს აქვს ინფორმაციის თავისუფლად მიღებისა და გავრცელების უფლება. ასევე დაუშვებელია მასობრივი მედიასაშუალებების ცენზურა. ამ უფლებათა შეზღუდვა დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც სახელმწიფო უსაფრთხოებას თუ ტერიტორიულ მთლიანობას ემუქრება საფრთხე.

“ზღვარი ძალიან მტკივნეულ, გამოხატვის თავისუფლების საკითხზე გადის. იუთუბის შემთხვევაში, ერთი მხრივ, გამოხატვის თავისუფლება და მეორე მხრივ, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა გვაქვს. ყველაფერი ისე უნდა დარეგულირდეს, რომ არ დაკნინდეს ისეთი მნიშვნელოვანი რამ, როგორიც გამოხატვის თავისუფლებაა,” - ამბობს უჩა სეთური.

„კონტენტის შინაარსს რომ თავი დავანებოთ, რასთანაც გვქონდა საქმე, ეს იყო პრაქტიკა, როდესაც ხელისუფლებამ უბრალოდ, ყოველგვარი რეგულაციების დარღვევით ჩახსნა სოციალური ქსელები. როგორც ჩანს, კონკრეტული უწყებებიდან კონკრეტული პროვაიდერების მიმართ იყო ზარი და ისინიც მოთხოვნას დამორჩილდნენ. ჩვენ ვიცით, რომ უცხოეთიდან საიტებზე წვდომა შესაძლებელი იყო,“ - ამბობს რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაციის აღმასრულებელი დირექტორი ნათია კუპრაშვილი. ის ამბობს, რომ ასეთი გადაწყვეტილებების მიღების დროს, აუცილებელია, საზოგადოებამ იცოდეს, თუ რა სტანდარტის მიხედვით ხდება წვდომის შეზღუდვა.

„დღეს შეიძლება, ამას ტერორიზმი დაარქვა, თუმცა რა გარანტიაა, არ აღმოჩნდეს, რომ ხვალ ის ქვეყნის სახელმწიფოებრიობას უქმნის საფრთხეს და ხელს უწყობს სახელმწიფო გადატრიალებას? რატომაც არა, ასეთი შემთხვევები ხომ გვქონდა ჩვენს ქვეყანაში, როდესაც მედიასაშუალებები ჩახსნეს და ეთერი გამოურთეს?“ - ამბობს ის.

ჰქონდა თუ არა კომუნიკაცია საქართველოს მთავრობას ვებ-პლატფორმებთან ვიდეოების დაბლოკვის შემდეგ ან როგორ შეიძლება სწრაფად იქნას აღებული არასასურველი კონტენტი, ამ კითხვებით იუთუბის დავუკავშირდით. მათგან მიღებულ ოფიციალურ წერილში მთავრობასთან კომუნიკაციის შესახებ არაფერია ნათქვამი, თუმცა აღნიშნავენ, რომ ყველა ვიდეოს ქვემოთ არის სპეციალური დროშის ნიშანი, სოციალური ქსელი კი ყოველ 24 საათში ერთხელ ატარებს იმ კონტენტის მონიტორინგს, რომელიც მომხმარებელმა დროშით მონიშნა.

„იუთუბის წევრთა გაიდლაინი კრძალავს უმიზეზო ძალადობას, სიშიშვლეს, საფრთხის შემცველ და უკანონო აქტივობას ქსელზე, ასევე სიძულვილის ენას. გამონაკლისს ვუშვებთ ისეთ კონტენტზე, რომელსაც საგანმანათლებლო, დოკუმენტური მიზნები აქვს,“ - აღნიშნულია ოფიციალურ წერილში. იუთუბის წარმომადგენელი ასევე იტყობინება, რომ 11 და 14 მარტს სოციალურ ქსელს ტექნიკური ხარვეზი არ ჰქონია.

„გასაგებია, რომ იყო ფორსმაჟორი, მაგრამ არ იყო საზოგადოებისა და მთავრობის შეჯერებული პოზიცია ამ თემაზე და ღია მსჯელობის ნაცვლად, ხელისუფლების გარკვეულმა შტოებმა პრობლემას ტექნიკური ხარვეზი დაარქვეს. ეს უკვე ცუდი პრაქტიკის გაგრძელებაა. ღია მსჯელობა აუცილებელია. ასევე აუცილებელია, პროცესში ვებ-ტექნოლოგიების მცოდნე პირები ჩაერთონ, ვიანიდან ზოგჯერ ყველაზე დიდი თავდაცვა სწორედ მოხალისეობრივი ჯგუფების მობილიზება და საქმეში მათი ჩართვაა. თან მაშინ, როდესაც ეს ადამიანებიც მოდიან კონტაქტზე,“ - ამბობს ნათიაკუპრაშვილი.

უჩა სეთური ფიქრობს, რომ იუთუბისა და ვორდპრესის დაბლოკვა შემდეგი წლის„Freedom House-ს“ ქსელის თავისუფლების ინდექსზე უარყოფითად აისახება: „ჩვენ ვაწარმოებთ მსგავსი შემთხვევების აღრიცხვას. ჩემი პირადი აზრით ამ პროცესებში პირდაპირაა ჩართული სახელმწიფო ორგანოები და ხდება კონტენტის ბლოკირება - ოფიციალური განმარტებები ამ შემთხვევებზე არ მახსენდება. დიდი იმედი მაქვს, მომავალში ეს არ განმეორდება“.