პანკისის სათემო რადიოს ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებში მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციები რამდენიმე საფრთხეს ხედავენ, მათ შორის, დაუსჯელობის წახალისებას. უმეტესობა თანხმდება, რომ პროცესი არ არის თვითდინებადი და ასევე, იმ მუქარებზე, რაც აქციებზე ღიად ისმის, შესაბამისი უწყებების რეაგირება აუცილებელია. დღეს, 8 სექტემბერს, სამართალდამცავ უწყებას რეაგირებისკენ მოუწოდა სახალხო დამცველმაც. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ კი, მომხდარიდან მე-10 დღეს, ჯერ მხოლოდ საქმის შესწავლა დაიწყო.

საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს” მედია პროგრამის მენეჯერი მამუკა ანდღულაძე ამბობს, რომ მუქარა, უშუალოდ მედიის დახურვასთან დაკავშირებით და მისი დამფუძნებლის წინააღმდეგ, ძალიან საგანგაშო და საფრთხილოა: “მეორე აქციის დროს გაჟღერებული ღია მუქარები, ნებისმიერ ნორმალურ ქვეყანაში გამოიწვევდა ხელისუფლების მყისიერ რეაგირებას - საჯაროდ დაგმობას მსგავსი ქმედების და შესაბამის რეაგირებას მუქარისა და მედიის საქმიანობაში უკანონო ხელშეშლასთან დაკავშირებით”.

მისივე შეფასებით, ასეთ დროს პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს ეკისრება, რადგან მისი ვალდებულებაა, რომ უზრუნველყოს ჟურნალისტებისთვის დამოუკიდებელი და უსაფრთხო სამუშაო გარემოს შექმნა.

“კოალიციის მედიის ადვოკატირებისთვის” კოორდინატორი ნათია კაპანაძე ფიქრობს, რომ წინასაარჩევნო პერიოდში მსგავსი შემთხვევები საარჩევნო და პოლიტიკური პროცესებისა და ინტერესების გადაკვეთაზე მიანიშნებს: “ცხადია, რომ თითქმის წინასაარჩევნო პერიოდში მსგავსი პროცესების განვითარება, მით უფრო, როდესაც საკითხში ჩართულები არიან პოლიტიკური წრეებიდან, ანუ მმართველ პოლიტიკურ ძალასთან დაკავშირებული პირები, კიდევ უფრო ამყარებს ეჭვს, რომ პროცესი არ არის თვითდინებით”.

ნათია კაპანაძე სათემო რადიოს განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე ამახვილებს ყურადღებას და ამბობს, რომ აღნიშნული ფაქტი საგამოძიებო უწყებების მხრიდან განსაკუთრებულ ყურადღებას და სწრაფ რეაგირებას საჭიროებს: “ამ შემთხვევაში, პანკისის და რეგიონების შემთხვევები არის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი, რადგანაც, ხშირ შემთხვევაში, საზღვრისპირა რეგიონები ან რეგიონები, სადაც თემის განვითარება არის ძალიან მნიშვნელოვანი, ხელისუფლების განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს. ამიტომ, ვფიქრობთ, რომ თუკი ხელისუფლება არ იქნება ეფექტური, ვერ განახორციელებს ობიექტურ მმართველობას, ეს გაზრდის უნდობლობას და იმ ეჭვებს, რომლებიც დღეისთვის გვაქვს”.

“საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის” თავმჯდომარე სულხან სალაძე ამბობს, რომ მედიის საქმიანობაში ხელშეშლის მუხლით გამოძიების დაწყება საგამოძიებო ორგანოებს “არ უყვართ”, რადგან ქვეყანაში დემოკრატიისა და გამოხატვის თავისუფლების მდგომარეობაზე ეს დამატებითი პრობლემა და ბარიერია. თუმცა, მსგავი ტიპის შემთხვევები არ დაიმალება და აუცილებლად მოხვდება სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მიერ მომზადებულ ანგარიშებში:

“შეიძლება, ხელისუფლების, საგამოძიებო ორგანოების მიდრეკილება იყოს, რომ რაც შეიძლება გაჭიანურდეს ამ ტიპის საქმეების გამოძიება და რაც შეიძლება ნაკლები საქმე იყოს ამ და მსგავსი მუხლებით დაწყებული, იმას ვერავინ ვერსად გაექცევა, რომ ამ ტიპის შემთხვევები მოხვდდება აუცილებლად იმ ანგარიშებში, რომლებსაც სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები ამზადებენ პერიოდულად და არა მარტო სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები. აქედან გამომდინარე, გამოძიებას რა ინტერესიც არ უნდა ჰქონდეს, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ეს შემთხვევა და სხვა მსგავსი ტიპის შემთხვევები, რომლებიც ზოგადად ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლას შეიძლება შეიცავდეს, ვინმეს ინტერესს მიღმა დარჩება”.

სულხან სალაძე აქვე აკონკრეტებს, რომ გამოძება რომც დაიწყოს, მხოლოდ დაწყება არაფერს ნიშნავს, თუ შესაბამისი პირების პასუხისგების საკითხი არ დადგება. მისივე თქმით, უნდა დადგინდეს, ერთი მხრივ, რამდენად რეალურია ის განცხადებები და მუქარები, რაც კეთდებოდა და მეორე მხრივ - რა პროცესთან გვაქვს სინამდვილეში საქმე: “ამ ტიპის შემთხვევებზე გამოძიების არ დაწყება შეიძლება იყოს წამახალისებელი სხვა მორიგი შემთხვევების და შეიძლება უფრო რთული და მძიმე შედეგები მივიღოთ საბოლოოდ.”

შეგახსენებთ, ბოლო ათ დღეში პანკისის სათემო რადიოს წინააღმდეგ ორი საპროტესტო აქცია გაიმართა - 29 აგვისტოს და 5 სექტემბერს. აქციის მონაწილეები პანკისის რადიოს დარბევით, მის დამფუძნებელს კი ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლით ღიად დაემუქრნენ. მომხდარს გამოეხმაურნენ საერთაშორისო და ადგილობირივ არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამართალდამცავ უწყებებს დაუყოვნებლივ გამოძიების დაწყებისკენ მოუწოდეს.

პანკისის რადიოს წინააღმდეგ გამართულ აქციებს დღეს, 8 სექტემბერს, გამოეხმაურა საქართველოს სახალხო დამცველიც. ომბუდსმენი მიიჩნევს, რომ მუქარის შემცველი და ძალადობის მოწოდებისკენ მიმართული განცხადებები შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების ფარგლებს სცდება. გაქციებზე გაკეთებული განცხადებები კი ჟურნალისტის პროფესიული საქმიანობის განხორციელების ხელის შეშლის ნიშნებს შეიცავს:

“სახალხო დამცველი ხაზს უსვამს მედიის მნიშვნელოვან როლს ხეობაში მიმდინარე პროცესების გაშუქებაში და მოუწოდებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, დროულად დაიწყოს გამოძიება ზემოხსენებულ ფაქტებთან დაკავშირებით; ასევე შეაფასოს გელა მთივლიშვილისა და პანკისის რადიოს სხვა თანამშრომლებისთვის ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლის რისკები და მიიღოს სათანადო ზომები მათთვის უსაფრთხო სამუშაო გარემოს უზრუნველსაყოფად”, - ნათქვამია სახალხო დამცველის მიერ 8 სექტემბერს გავრცელებულ განცხადებაში.

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში დღეს “მედიაჩეკერს” განუცხადეს, რომ პანკისის სათემო რადიოსა და მისი დამფუძნებლის მისამართით საჯაროდ გაჟღერებულ მუქარის შემცველ განცხადებებზე, შინაგან საქმეთა სამინისტროს კახეთის პოლიციის დეპარტამენტმა მომხდარის შესწავლა დაიწყო.

პანკისის სათემო რადიო WAY ააიპ „სამოქალაქო აქტივობების ცენტრმა“ 2016 წლის იანვარში დააფუძნა. რადიოს ინფორმაციით, WAY ინგლისურად გზას ნიშნავს, ჩეჩნურად – ჩვენი. პანკისის სათემო რადიოსთვის ამ სახელის დარქმევა ხეობაში მცხოვრები ახალგაზრდების ინიციატივა იყო.

დღეს პანკისის უხუცესთა კავშირმა ვრცელი განცხადება გაავრცელა და პანკისის სათემო რადიოსა და გელა მთივლიშვილს მხარდაჭერა გამოუცხადა.

"მოვლენები ისე ვითარდება ქისტური თემის ახალგაზრდების გარკვეულ ნაწილში, რომ საკუთარი თავის განადგურებისაკენ მივდივართ. ჩვენ, უხუცესებს ბევრი გვინახავს, ბევრი გაგვიგონია და ვიცით, როგორ მთავრდება ასეთი რადიკალური, ანტიეროვნული მოვლენები. და ის ვინც თავზე იღებს ასეთი ძალის მართვას, უფსკრულისაკენ მიემართება", - ვკითხულობთ განცხადებაში.

მიუხედავად საპროტესტო აქციებისა და იმ მუქარისა, რაც ადგილობრივების მხრიდან პანკისის სათემო რადიოს მისამართით ისმის, რადიოს დამფუძნებელი გელა მთივლიშვილი ამბობს, რომ რადიო სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლას არ აპირებს და მუშაობა ჩვეულ რეჟიმში გაგრძელდება. პარალელურად, მისივე თქმით, ფიზიკური ანგარიშსწორების საფრთხე რეალურია და შესაბამისმა უწყებებმა მომხდარზე დროულად უნდა ირეაგირონ. სამართალდამცავ უწყებებს დაუყოვნებლივ რეაგირებისა და მედიისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნისკენ მოუწოდებენ მედიის საკითხზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებიც. შინაგან საქმეთა სამინისტროს კი ამ დრომდე გამოძიება არ დაუწყია.

ბოლო ერთ კვირაში პანკისის სათემო რადიოს წინააღმდეგ ორი საპროტესტო აქცია გაიმართა - 29 აგვისტოს და 5 სექტემბერს. აქციის მონაწილეები პანკისის რადიოს დარბევით, მის დამფუძნებელს კი ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლით ღიად დაემუქრნენ.

„მუშაობის საშუალებას არ მივცემთ. დავუდგებით და არ შევუშვებთ“; „თავის რადიოს დავამხობთ თავზე თუ მოითხოვა საქმემ“; „თუ წავა თავისი ფეხით, წავა, თუ არადა ძალით გავუშვებთ აქედან”, - ისმოდა 5 სექტემბერს გამართულ აქციაზე.



ამ ვითარების გამო რადიო WAY-ს მუშაობაში ცვლილებების შეტანა მოუხდა. გელა მთივლიშვილი “რადიო თავისუფლებასთან” საუბრისას ამბობს, რომ, მოსალოდნელი საფრთხის გამო, თავს იკავებს პანკისში ჩასვლისგან, გააუქმეს ჟურნალისტური საქმიანობისთვის დაგეგმილი რამდენიმე მივლინება და, ასევე, შეაჩერეს გადაცემა, რომელიც პირველი სექტემბრიდან უნდა განახლებულიყო რადიოს ეთერში.

“პირველ შემთხვევაში, როცა 29 აგვისტოს გაიმართა აქცია, ჩვენ პირდაპირ დაგვემუქრნენ სათემო რადიოს დარბევით და ჩემი იძულებით, რომ არ მომცემენ საშუალებას ხეობაში მუშაობის. მეორე აქციის დროს, რომელიც გაიმართა შაბათს - როდესაც ერთ-ერთი ჟურნალისტი, ჩემი კოლეგა სხვა საინფორმაციო საშუალებიდან, ეკითხება აქციის მონაწილეებს როგორ შემიშლიან ხელს მუშაობაში, ანუ რა ფორმით არ მომცემენ ხეობაში თავისუფლად გადაადგილებისა და პროფესიული საქმიანობის განხორციელების შესაძლებლობას - დააკონკრეტეს აქციის მონაწილეებმა, რომ დამამხობენ რადიოსთან ერთად და ფიზიკურად გამიწევენ წინააღმდეგობას”.

---

• ამავე თემაზე: პანკისის რადიოს ადგილობრივები უპირისპირდებიან, ხელმძღვანელი პროცესებში ხელისუფლების კვალს ხედავს

---

გელა მთივლიშვილი ამბობს, რომ მუქარის განხორციელების საფრთხე რეალურია: “ჩვენ გვაქვს მუქარის განხორციელების საფუძვლიანი შიში და ამას არ ვამბობ მხოლოდ იმიტომ, რომ ვინმეს დაკავება ან სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემა გვინდა. მხოლოდ რადიოს სტუდიაში ვიმუშავებთ ამ ეტაპზე და ველზე სამუშაოდ არ გავალთ, მხოლოდ იმის გამო, რომ ამ დაძაბულობის კვალდაკვალ ვინმეს რაიმე ზიანი და საფრთხე არ შევუქმნათ”.

გელა მთივლიშვილი სათემო რადიოს წინააღმდეგ დაწყებულ კამპანიას კრიტიკულ სარედაქციო პოლიტიკასა და რადიოს შენობის გაყიდვასთან დაკავშირებით, ადგილობრივ ხელისუფლებასა და “როდი სკოტის” ფონდს შორის არსებულ მოლაპარაკებებს უკავშირებს: “ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც რადიოს დაუპირისპირდნენ. მე მახსოვს რამდენიმე შემთხვევა, როდესაც კრიტიკულად გავაშუქეთ თემში მიმდინარე პროცესები, და მაშინაც იყო რადიოს მიმართ სერიოზული წინააღმდეგობა, მაგრამ ჩვენ ეს გადავლახეთ სწორი მიდგომებით”.

გელა მთივლიშვილი ამბობს, რომ მუქარების მიუხედავად, რადიო არ აპირებს თავისი სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლას. მისივე თქმით, სახელმწიფო უწყებების მხრიდან შესაბამისი რეაგირების იმედი არ აქვს, თუმცა, ყველაფერს გააკეთებს იმისთვის, რომ გამოძიება ობიექტურად წარიმართოს:

“არ მაქვს დიდი იმედი, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტრო ან პროკურატურა რაიმენაირად ობიექტურ რეაგირებას მოახდენს ძალადობისა და მუქარის შემცველ განცხადებებზე. თუმცა, მეორე მხრივ, არც მე ვაპირებ გაჩერებას. ყველანაირად ვეცდები, რომ ხელი შევუწყო პროცესს ობიექტური გამოძიებისთვის”.

---

• ამავე თემაზე:  პანკისის რადიო შსს-ს მოუწოდებს დაიცვას მათი უსაფრთხოება

---

გამოძიება კი, მიუხედავად ღია მუქარებისა, ასევე, თავად გელა მთივლიშვილისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართვისა, ამ დრომდე არ დაწყებულა.

გელა მთივლიშვილმა 4 სექტემბერს გენერალურ პროკურორს წერილობით მიმართა და გამოძიების დაწყება მოითხოვა. პროკურატურაში “მედიაჩეკერს” განუცხადეს, რომ განცხადება 4 სექტემბერსვე გადაეგზავნა რეაგირებისთვის შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამის დეპარტამენტს, შინაგან საქმეთა სამინისტროში კი გვითხრეს, რომ ამ დრომდე გამოძიება არ დაწყებულა.

„პანკისის რადიოს“ წინააღმდეგ წარმოებული კამპანია დანაშაულის ნიშნებს მოიცავს - აცხადებენ კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრი ორგანიზაციები. პროცესებს საგანგაშოდ აფასებს “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოც”.

“საგანგაშოდ მივიჩნევთ პანკისის სათემო რადიო / Radio Way-ს და მისი დამფუძნებლის გელა მთივლიშვილის წინააღმდეგ ორგანიზებულ კამპანიასა და მუქარის შემცველ განცხადებებს. მოვუწოდებთ ხელისუფლებას, დაუყოვნებლივ მოახდინოს კანონის შესაბამისი რეაგირება და უზრუნველყოს მედიის საქმიანობისათვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა”, - ნათქვამია ორგანიზაციის მიერ 5 სექტემბერს გამოაქვეყნებულ განცხადებაში.

ორდღიანი წყვეტის შემდეგ, დღეიდან, 7 სექტემბრიდან, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიამ, ერთი თანამშრომლის კოვიდინფიცირების გამო შეწყვეტილი მაუწყებლობა განაახლა. ამ დროის მონაცემებით, არხის სხვა არცერთ თანამშრომელს პირველადი ტესტირებით ვირუსი არ დაუდასტურდა. მედიაექსპერტები ფიქრობენ, რომ არხზე მაუწყებლობა არ უნდა შეჩერებულიყო და მენეჯმენტის გადაწყვეტილება დაუსაბუთებელია.

აჭარის ტელევიზიამ მაუწყებლობა დროებით 5 სექტემბერს შეაჩერა, მას შემდეგ, რაც არხის ერთ-ერთ თანამშრომელს Covid-19 დაუფიქსირდა. ეთერში საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ტრანსლირება მიმდინარეობდა.




არხის მენეჯმენტში აცხადებენ, რომ გადაწყვეტილება ეპიდემიოლოგების რეკომენდაციით მიიღეს. მედიაექსპერტები კი ამ გადაწყვეტილებით გაოცებული არიან და ამბობენ, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს, მისი მაღალი პასუხისმგებლობიდან გამომდინარე, მაუწყებლობა არ უნდა შეეწყვიტა.

“საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა მოქალაქეებს უთხრა, რომ მე იმის გამო, რომ ერთი დასნებოვნებული ადამიანი მყავს ორგანიზაციაში, ვწყვეტ მუშაობას და, შესაბამისად, შენ გართმევ საშუალებას და შენსავე უფლებას, რომ მიიღო ინფორმაცია. ის ინფორმაცია, რომლისთვისაც ნებისმიერი მოქალაქე იხდის ფულს”, - ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს წევრი, მედიაექსპერტი ზვიად ქორიძე.

მისივე თქმით, მაუწყებლის მენეჯმენტის ამ გადაწყვეტილებამ საზოგადოებაში პანიკა დათესა: “თურმე, თუ ერთი ადამიანი არის დაავადებული, ამის გამო ორგანიზაციამ უნდა შეწყვიტოს მუშაობა. ეს, ჩემი აზრით, არის პანიკის შემცველი ელემენტი და გადაწყვეტილება, რომელიც მიიღო არხის მენეჯმენტმა, ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს”.

რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი საუბრობს საზოგადოებრივი მაუწყებლის გაზრდილ როლზე პანდემიის პირობებში და ამბობს, რომ ამ ვალდებულების გარდაც, ასეთი პრაქტიკის დანერგვა საინფორმაციო სივრცისთვის გარკვეულ საფრთხეებს შეიცავს: “ჩვენ გვაქვს ჩვენი საქმე, რომელიც არ უნდა გაჩერდეს. ინფორმირება, პანდემიის პირობებში, არის ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი. საზოგადოებრივი მაუწყებლის ფუნქციონირება კი კიდევ უფრო მეტი დატვირთვის მატარებელია. ჩემთვის ასეთ სიტუაციაში მედიაორგანიზაციის გაჩერება იგივეა, რაც, მაგალითად, იქნებოდა საავადმყოფოს გაჩერება ადმინისტრაციის თანამშრომლის ინფიცირების გამო”.

მისივე მოსაზრებით, შესაძლოა, ახლა ამ პროცესს ასე დრამატულად ვერ ვხედავდეთ, თუმცა, ამგვარი პრეცენდენტები პრობლემურია: “ეს აჩენს გარკვეული ტიპის საფრთხეებს სხვა მაუწყებლებისთვისაც. ანუ, თუ გყავს ინფიცირებული თანამშრომელი, ე.ი. “გემშვიდობები”. შეიძლება იგივენაირი “დამშვიდობები” გამოგვიწერონ ხვალ და ზეგ ჩვენ მედიებში. ეს არის, მინიმუმ, დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილება, სპონტანური და პანიკური გადაწყვეტილება და ეს მენეჯერულად არასწორია”.

მისივე თქმით, უკვე ნახევარ წელიწადზე მეტია პანდემიაა და საზოგადოებრივი მაუწყებელი პასუხისმგებელი იყო, რომ მზად დახვედროდა მსგავს შემთხვევებს: “რაც მოხდა, არ იყო მოულოდნელი, ეს არ არის ფორსმაჟორი, ჩვენ ვიცით, რომ პანდემიის პირობებში ვართ. საზოგადოებრივი მაუწყებლის მენეჯმენტს თუ არ აქვს ალტერნატიული გეგმები როგორ მოიქცეს მაშინ, როდესაც რომელიმე თანამშრომელს უფიქსირდება კოვიდი, პატარა რეგიონულ მაუწყებლებსაც კი გვიფიქრია ამაზე და ვიცით, როგორ უნდა მოვიქცეთ”.

ზვიად ქორიძე პრობლემურად მიიჩნევს იმასაც, რომ აჭარის ტელევიზიასა და რადიოს ეთერში საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ტრანსლირება მიმდინარეობდა: “პირველი არხის ყურება მაყურებელს ისედაც შეუძლია შესაბამის არხზე. აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დანიშნულება ის არის, რომ ავტონომიურ რესპუბლიკაში მცხოვრებ ადამიანებს მიაწოდოს მნიშვნელოვანი ინფორმაცია იმ სტანდარტებისა და ეთიკური ნორმების დაცვით, რასაც უნდა იცავდეს საზოგადოებრივი მაუწყებელი. ეს არის მათი ფუნქცია და არა ის, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლობა გაიმეორონ - ამისთვის არ არსებობს აჭარის ტელევიზია და რადიო”.

საქართელოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის მედიასამართლის იურისტი ნიკა სიმონიშვილი ამბობს, რომ მაუწყებლობის შესახებ კანონში პირდაპირი ჩანაწერი, როგორ უნდა მოიქცეს ასეთ დროს მაუწყებელი, არ არსებობს. შესაბამისად, ამ გადაწყვეტილების სამართლებრივ მხარეზე ვერ ვიმსჯელებთ. ასეთ დროს გადაწყვეტილება მენეჯმენტმა უნდა მიიღოს, ის სწორედ ამისთვის არის ორგანიზაციაში: “როდესაც სადმე კორონავირუსი დგინდება, ორგანიზაციის ფუნქციონირება არ ჩერდება და არც უნდა ჩერდებოდეს”.

აქვე, საინტერესოა, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს პირიქით, პანდემიებისა და ასევე, საგანგებო მდგომარეობების დროს, გაზრდილი ვალდებულებები აქვს.

“საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვალდებულებაა საგანგებო სიტუაციის დროს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულების − საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახურის მოთხოვნით უზრუნველყოს საქართველოს მოქალაქეებისათვის და საქართველოს ტერიტორიაზე მყოფი სხვა პირებისათვის საგანგებო სიტუაციის შესახებ შეტყობინებისა და სხვა ინფორმაციის გადაცემა. თეორიულად, შესაძლებელია, საგანგებო მდგომარეობის პერიოდში, ინფორმაციის მიღების ერთადერთ წყაროდ საზოგადოებრივი მაუწყებელი მოგვევლინოს”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელოშ, რომელიც საქართველოს ჟრნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ არის მომზადებული და კორონავირუსის გაშუქებას ეხება (თავი I - სამართლებრივი ასპექტების მიმოხილვა).

კითხვაზე, რის საფუძველზე შეწყდა არხზე მაუწყებლობა, აჭარის ტელევიზიის დირექტორმა გიორგი კოხრეიძემ “მედიაჩეკერს” უთხრა, რომ ეს გადაწყვეტილება ეპიდემიოლოგების რეკომენდაციის საფუძველზე მიიღეს: “გადამდები სივრცეა, ბევრი ადამიანი იზოლაციაშია, იმიტომ, რომ დერეფნებში სიარული უწევდათ. ეხლა ყველა ადამიანს, მიუხედავად იმისა, თუ რა პოზიციაზეა, აინტერესებს თავისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა”.

როგორც ონლაინგამოცემა “პუბლიკამ” გაარკვია, აჭარის მაუწყებლობის შეჩერება ადგილობრივი ეპიდემიოლოგიური სამსახურის რეკომენდაცია იყო. ამის შესახებ გამოცემას დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელმა ამირან გამყრელიძემ განუცხადა.



ამ დროისათვის, აჭარის ტელევიზია მაუწყებლობას არასრული შემადგენლობით აგრძელებს. ერთი კოვიდ ინფიცირებული თანამშრომელი ბათუმის კოვიდმიმღებ ცენტრში მკურნალობს, სხვა არცერთს პირველადი ტესტით, ვირუსი არ დაუდასტურდა. აჭარის მაუწყებლის ინფორმაციით, 7 სექტემბრის მონაცემებით, საკარანტინო სივრცეში 12 თანამშრომელია გადაყვანილი, რამდენიმე კი იზოლაციაში იმყოფება.

კორონავირუსის შემთხვევის დაფიქსირების გამო, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია მაუწყებლობას წყვეტს. დღიდან, 5 სექტემბრიდან, ეთერში საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ტრანსლირება განხორციელდება.

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ერთ-ერთ თანამშრომელს კორონავირუსი 4 სექტემბერს დაუდასტურდა. მაუწყებლის ინფორმაციით, ტელევიზიაში შესაბამისი ზომები გატარდა და ამ დროისთვის ტელევიზია დაკეტილია. მიმდინარეობს როგორც ინფიცირებულის კონტაქტების დადგენა, ასევე მისი ინფიცირების წყაროს მოძიება.

 ტელევიზიის 300-ზე მეტი თანამშრომელი ტესტირებას გაივლის და მხოლოდ ეპიდემიოლოგიური კვლევის დასრულების შემდეგ გახდება ცნობილი, რა ფორმატით გააგრძელებს მაუწყებლობის აჭარის ტელევიზია.

პანკისის სათემო რადიო საგანგებო განცხადებას ავრცელებს და შინაგან საქმეთა სამინისტროს პანკისის სათემო რადიოს და მისი თანამშრომლების უსაფრთხოების დაცვისკენ მოუწოდებს. Radio Way წერს, რომ წინააღმდეგ შემთხვევაში პასუხისმგებლობა ხელისუფლებას დაეკისრება.

პანკისის სათემო რადიოს ინფორმაციით, დღეს, 5 სექტემბერს რადიოსა და მისი დამფუძნებლების წინააღმდეგ მორიგი აქციის გამართვა იგეგმება. მათივე ინფორმაციით, აქცია ორგანიზებულია როდის სკოტის ფონდისა და რამდენიმე რადიკალურად განწყობილი ჯგუფის მიერ, სალაფიტური თემის ზოგიერთი ლიდერის, ადგილობრივი ხელისუფლების ხელმძღვანელი პირებისა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლების მხარდაჭერით.

გარდა შინაგან საქმეთა სამინისტროსი, პანკისის სათემო რადიო უფლებადამცველ ორგანიზაციებსაც მიმართავს და მოუწოდებს, რომ რეაგირება მოახდინონ მედიაზე განხორციელებულ შეტევაზე:

“მივმართავთ საქართველოს სახალხო დამცველს, უფლებადაცვით და მედია ორგანიზაციებს, საქართველოში აკრედიტებულ დიპლომატიურ კორპუსსა და საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რეაგირება მოახდინონ პანკისის სათემო რადიოს ირგვლივ განვითარებულ სახიფათო მოვლენებსა და წინასაარჩევნოდ, თავისუფალ მედიაზე განხორციელებულ შეტევაზე” - წერს Radio Way.

რადიოს წინააღმდეგ საპროტესტო აქცია 29 აგვისტოსაც გაიმართა. რადიოს დარბევით დაემუქრნენ და მის დამფუძნებელ გელა მთივლიშვილს ერთკვირიანი ვადა მისცეს პანკისის ხეობაში საქმიანობის შესაწყვეტად. სათემო მაუწყებელში ფიქრობენ, რომ პროტესტი მათმა კრიტიკულმა სარედაქციო პოლიტიკამ გამოიწვია.

ნიკა ლალიაშვილი ტელეკომპანია “იმედის” დირექტორი გახდა. ამის შესახებ ინფორმაცია თავდაპირველად “რადიო თავისუფლებამ” გაავრცელა. გამოცემა წერს, რომ ნიკა ლალიაშვილის დირექტორად დანიშვნის გადაწყვეტილება არხის სამეთვალყურეო საბჭოს წევრებმა 31 ივლისს მიიღეს.

პარალელურად, ნიკა ლალიაშვილი “იმედის” გადაცემა “SWOT ანალიზის” წამყვანია. მის სახელს უკავშირდება აგვისტოს ომზე მომზადებული პროპაგანდისტული ფილმი "ჩვენ მშვიდობით მოვიგებთ სხვის დაწყებულ ომს". ნიკა ლალიაშვილის პროდიუსერობით მომზადებული ფილმი საზოგადოების კრიტიკის ობიექტი გახდა და ტელეკომპანია "იმედის" ჟურნალისტების ნაწილი ფილმის "მთავარ ხაზს" გაემიჯნა. 

ნიკა ლალიაშვილმა ტელეკომპანია “იმედის” დირექტორის პოზიციაზე ელდარ მდინარაძე ჩაანაცვლა.  ცვლილებები საჯარო რეესტრში 6 აგვისტოს აისახა.

პანკისის სათემო რადიოს დარბევით ემუქრებიან, მის დამფუძნებელს გელა მთივლიშვილს კი ერთკვირიანი ვადა მისცეს პანკისის ხეობაში საქმიანობის შესაწყვეტად. რადიოს წინააღმდეგ უკვე გაიმართა საპროტესტო აქცია, რომლის ორგანიზატორი, რადიოს ინფორმაციით, ადგილობრივი ჩინოვნიკების მიერ წახალისებული, დუისში მოქმედი „როდი სკოტის სახელობის ფონდი საქართველოს“ ხელმძღვანელი იყო. სათემო მაუწყებელში ფიქრობენ, რომ პროტესტი მათმა კრიტიკულმა სარედაქციო პოლიტიკამ გამოიწვია.

რადიო WAY-ს წინააღმდეგ დაწყებულ პროტესტზე ვრცელი მასალა თავად მაუწყებელმა გამოაქვეყნა. რადიოს ინფორმაციით, 29 აგვისტოს, პანკისში, სოფელ დუისში, იქ, სადაც სათემო მაუწყებლის ოფისი მდებარეობს, საპროტესტო აქცია გაიმართა, რომელშიც 150-ზე მეტი ადგილობრივი მონაწილეობდა.

რადიო WAY წერს, რომ ლია მარგოშვილი, რომელიც აქციის ორგანიზატორი იყო, „ქართული ოცნების“ აქტივისტი და საარჩევნოდ, მათი წარმომადგენელია დუისის უბანზე. როდი სკოტის ფონდს მრავალი წელია პანკისში ინგლისური ენის შემსწავლელი უფასო კურსები აქვს და მისი ოფისი იმავე შენობაშია, სადაც რადიოს ოფისი. შენობა ახმეტის მუნიციპალიტეტს ეკუთვნის, რადიოს 89.7 კვმ სამუშაო ფართი მუნიციპალიტეტისგან იჯარით აქვს აღებული 2015 წლიდან 2021 წლის ჩათვლით სარგებლობის უფლებით. ამავე შენობის პირველ სართულზეა პანკისის მუზეუმი, მცირე სამკერვალო საწარმო, სტომატოლოგიური კაბინეტი და ასევე, ცხოვრობს ორი ხანდაზმული ქალი.

რადიოს ინფორმაციით, როდი სკოტის ფონდი შენობის შესყიდვას აპირებს და მას უკვე აქვს თანხმობა ადგილობრივი მუნიციპალიტეტიდან. რადიო WAY წერს, რომ მისი ინფორმაციით, ფონდის ხელმძღვანელი მათ, ვინც ამ შენობაში იჯარით ან იჯარის გარეშე სარგებლობს ფართს, დაპირდა, რომ გაძევების საფრთხე არ ემუქრებათ. თუმცა, იგივე ბედი არ ელის რადიოს, - 2021 წლის შემდეგ, მაშინ, როდესაც იჯარის ხელშეკრულებას ვადა გაუვა, ახალი მესაკუთრე რადიოსთვის ხელშეკრულების გაგრძელებას აღარ აპირებს.

„ოფისის კაპიტალურ რეაბილიტაციაში რადიოს დაახლოებით 60 ათასი ლარი აქვს დახარჯული. სათემო მაუწყებლობის გარდა, რადიოში პერიოდულად, ზაფხულობით ფუნქციონირებს უფასო სასწავლო კურსები, სადაც ახალგაზრდები და ქალები ავტომობილის მართვის თეორიულ და პრაქტიკულ, ბუღალტერიის, მცირე პროექტების წერისა და გრანტების მოძიების კურსებს გადიან. 2 წლის განმავლობაში დაახლოებით 300-ზე მეტმა ადამიანმა ისარგებლა“, - წერს რადიო WAY.

რადიოში ფიქრობენ, რომ მათ წინააღმდეგ აქცია-პროტესტი მას შემდეგ დაიგეგმა, რაც რადიოს ჟურნალისტები შენობის გაყიდვის საკითხით დაინტერესდნენ. მათი ინფორმაციით, მას შემდეგ, რაც შენობის შესაძლო პრივატიზების საკითხზე ინფორმაცია მოითხოვეს, ახმეტის მერმა იოსებ ქარუმაშვილმა როდი სკოტის ფონდის ხელმძღვანელს უთხრა, რომ შენობას ვეღარ მისცემდნენ. „მარგოშვილს ურჩიეს, დუისში აქცია მოეწყო, რაც შეიძლება მეტი ხალხი შეეკრიბა და შენობის გადაცემა მოეთხოვა. მერიაში დასახული გეგმის მიხედვით, აქციაზე მივიდოდნენ ახმეტის საკრებულოს წევრები პანკისის სოფლებიდან და მერიის თანამშრომლებიც”, - - წერს რადიო WAY. მაუწყებლის ინფორმაციითვე, „დაიგეგმა, რომ ამ აქციაზე მონაწილეებს პროტესტი უნდა გამოეთქვათ პანკისის სათემო რადიოს და მისი დამფუძნებლის, ჟურნალისტ გელა მთივლიშვილის წინააღმდეგ, ის ხეობისა და მოსახლეობის ინტერესების დაზიანებაში უნდა დაედანაშაულებინათ და პანკისიდან მისი გასვლა მოეთხოვათ“.

რადიო WAY წერს, რომ აქციაში მონაწილეობდნენ სკოლის მასწავლებლები, რომელთაც დაავალეს აქციაზე 20 მონაწილე მიეყვანათ, ასევე, სოფლის უხუცესები, რომელთაც მხარდაჭერა მარგოშვილმა სთხოვა, იმ მოტივით, რომ გელა მთივლიშვილი შენობიდან ფონდის გამოძევებას აპირებდა. ასევე, აქციაში მონაწილეობდნენ ის პირები, რომელთა შესახებაც, სხვადასხვა დროს, რადიოს კრიტიკული რეპორტაჟები აქვს მომზადებული.

„ამ ხეობაში, თუ რამე ზიანი ხდება, ყველაფერი მისგან მოდის. აი, ჰესიდანაც ბევრი რაღაცეებია, ამ ბოლო დროსაც ბევრი რაღაცაა, რასაც ის აზიანებს. არასდროს ჩვენი ხალხის ინტერესები არ დაუცავს მას. ხეობაში 10-20 კაცი იქნება მისი მომხრე, დანარჩენი ყველა მისი წინააღმდეგია. ის ამ ხეობიდან უნდა გავუშვათ. წავიდეს და სხვაგან იმუშაოს. ჩვენ გვაბინძურებს ის. მან ეს ხეობა დააბინძურა. მას რაღაც დრო უნდა მივცეთ, 5 დღე ან ერთი კვირა, ამ დროის მერე შევიკრიბებით, ან თავისით წავა, ან იძულებით გავუშვებთ. უმეტესი ხალხი დღეს აქ ამის გამო მოვიდა.

ამ საქმესაც ღმერთის წყალობით მოვაგვარებთ და შენობას არავის დავუთმობთ“, - ციტირებს რადიო WAY აქციაზე გამომსვლელ ადგილობრივს თამაზ მარგოშვილს.

პანკისის სათემო რადიო იმოწმებს სისხლის სამართლის 154-ე მუხლს, რაც გულისხმობს სასჯელს ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელისშეშლისთვის, ასევე, ხაზს უსვამს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ აქცია, სადაც სათემო რადიოს ოფისის დარბევითა და ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლით დაიმუქრნენ, პოლიციის შენობის გვერდით გაიმართა და გამომსვლელებს სამართალდამცავებიც უსმენდნენ, შინაგან საქმეთა სამინისტროს ამ დრომდე არ დაუწყია გამოძიება მუქარის ფაქტებზე.

პანკისის სათემო რადიო მიმართავს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, დაუყოვნებლივ დაიწყოს გამოძიება 29 აგვისტოს გამართულ აქციაზე განხორციელებულ მუქარის ფაქტებთან დაკავშირებით.

ასევე, მიმართავს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურსა და ადგილობრივ ხელისუფლებას, შეწყვიტონ მათი გავლენის ქვეშ მყოფი პირების გამოყენებით, პანკისის სათემო რადიოს და მისი დამფუძნებლის წინააღმდეგ სიძულვილის გაღვივება და დეზინფორმაციის გავრცელება.

კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრი ორგანიზაციები ფიქრობენ, რომ „პანკისის რადიოს“ წინააღმდეგ წარმოებული კამპანია დანაშაულის ნიშნებს შეიცავს. მედიაკოალიცია შინაგან საქმეთა სამინისტროსგან „პანკისის რადიოს“ დარბევის მუქარაზე დაუყოვნებლივ რეაგირებას ითხოვს.

„გუშინ, 2020 წლის 01 სექტემბერს გავრცელდა ვიდეო მასალა , რომელშიც დაფიქსირებულია როგორ ემუქრებიან პანკისის სათემო რადიოს სტუდიის დარბევითა და მოითხოვენ მისი დამფუძნებლის, ჟურნალისტ გელა მთივლიშვილისაგან იძულებით - პანკისის ხეობაში პროფესიული საქმიანობის შესრულებაზე უარი თქვას.

მიგვაჩნია, რომ გავრცელებულ მასალაში იკვეთება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის გათვალისწინებული დანაშაულების, მათ შორის, კოდექსის 154ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის - ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ნიშნები“, - ნათქვამია განცხადებაში, რომელიც კოალიციამ დღეს, 2 სექტემბერს გაავრცელა.

კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრი ორგანიზაციები მიუღებლად მიიჩნევენ მედიის შევიწროვების ყველა გამოვლინებას და მოუწოდებენ სამართალდამცავ ორგანოებს დროულად აღკვეთონ „პანკისის რადიოს“ გუნდის მიმართ არსებული ყველა რისკი.

შენიშვნა: "მედიაჩეკერი" რამდნიმე საათია ელოდება პასუხს შინაგან საქმეთა სამინისტროდან, უწყების პოზიციის გაგებისთანავე მასალა განახლდება.

საქართველოს სახალხო დამცველმა, აჭარის ტელევიზიაში მიმდინარე მოვლენების შესწავლის შედეგად გამოვლენილ დარღვევებთან დაკავშირებით, აზრისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ გაეროს ახლად არჩეულ სპეციალურ მომხსენებელ ირენ ხანს და მედიის საკითხებზე ეუთოს წარმომადგენელ ჰარლემ დეზირს მიმართა. ინფორმაციას სახალხო დამცველის აპარატი ავრცელებს.

ომბუდსმენის შეფასებით, აჭარის ტელევიზიაში მიმდინარე მოვლენები საფრთხეს უქმნის ქვეყანაში არსებულ მედია პლურალიზმსა და უარყოფითად აისახება გამოხატვის თავისუფლებაზე. განცხადებაში ნათქვამია, რომ ეუთოსა და გაეროს წარმომადგენლებისთვის გაგზავნილ წერილებში სახალხო დამცველი ვარაუდს გამოთქვამს, რომ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში მიმდინარე მოვლენები ტელევიზიის სარედაქციო პოლიტიკის ცვლილებას ისახავს მიზნად.

“წერილებში სახალხო დამცველი ეუთოს წარმომადგენელსა და გაეროს სპეციალურ მომხსენებელს თხოვნით მიმართავს დაინტერესდნენ წარმოდგენილი ინფორმაციით, საჯარო განცხადებით მიმართონ საქართველოს ხელისუფლებას, ან/და პირველივე შესაძლებლობისთანავე ოფიციალური ვიზიტით ეწვიონ საქართველოს, რათა ადგილზე შეისწავლონ წერილში აღწერილი გარემოებები. სახალხო დამცველი იმედოვნებს, რომ ზემოაღნიშნულ საერთაშორისო მანდატის მქონე პირთა რეაგირება აჭარის მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებზე, მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს თავისუფალი მედიის არსებობას ქვეყანაში”, - ვკითხულობთ საქართველოს სახალხო დამცველის განცხადებაში.

ომბუდსმენის აპარატის ინფორმაციით, საქართველოს სახალხო დამცველი აქტიურად ადევნებს თვალს სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიასა და რადიოში“ მიმდინარე მოვლენებს და სწავლობს მაუწყებლის თანამშრომლების შესაძლო უფლებადარღვევის ფაქტებს, როგორც საკუთარი ინიციატივით, აგრეთვე ჟურნალისტების მომართვის საფუძველზე: "კერძოდ, 2019 წლის 5 დეკემბერს სახალხო დამცველმა აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში შეხვედრები გამართა და სრული მხარდაჭერა გამოუცხადა ჟურნალისტებს მათ ჟურნალისტურ საქმიანობაში და დაპირდა, რომ ყურადღებით დააკვირდებოდა ტელევიზიაში მიმდინარე მოვლენებს”.

გარდა ამისა, 2020 წლის 24 აგვისტოს სახალხო დამცველმა აჭარის ტელევიზიის დირექტორს მაუწყებლის ყოფილი და მოქმედი თანამშრომლების შრომითი უფლებების აღდგენის, ასევე მომავალში შრომით ურთიერთობაში განსხვავებული მოსაზრების, პროფესიული კავშირისადმი კუთვნილების ან/და სხვა ნიშნით დისკრიმინაციული მოპყრობისაგან თავის შეკავების რეკომენდაციით მიმართა.

დღეიდან, 1-ლი სექტემბრიდან,  "ბავშვთა უფლებათა კოდექსი" ძალაში შევიდა და „მაუწყებლობის შესახებ კანონში“ შეტანილი ცვლილებები ამოქმედდა, რომლის მიხედვითაც მაუწყებლებს სამაუწყებლო ბადის დაგეგმვისა და მედიაშინაარისის თვალსაზრისით გარკვეული ვალდებულებები და შეზღუდვები უწესდებათ.

ცვლილებები საქართველოს პარლამენტის „ადამიანის უფლებათა კომიტეტის“ თავმჯდომარის სოფო კილაძის ინიციატივით „ბავშვის უფლებათა კოდექსში“ შესატანი ცვლილებების პაკეტის ფარგლებში შემუშავდა და როგორც ავტორი განმარტავს, მათი მიზანი არასრულწლოვნის მავნე ზეგავლენისგან დაცვაა.

„მაუწყებლობის შესახებ კანონში“ შეტანილი ცვლილებებით:

• მაუწყებელი ვალდებულია უზრუნველყოს ბავშვისთვის საფრთხის შემცველი ინფორმაციისგან არასრულწლოვნის დაცვა;
• მაუწყებელს ეკრძალება ისეთი პროგრამის გადაცემა ან პროგრამაში ისეთი მასალის განთავსება, რომელმაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს არასრულწლოვნის ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ, ინტელექტუალურ და სულიერ განვითარებას, აგრეთვე მის ფსიქიკურ და ფიზიკურ ჯანმრთელობას.
• მაუწყებელს ეკრძალება ისეთი პროგრამის გადაცემა ან პროგრამაში ისეთი მასალის განთავსება, რომელმაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს არასრულწლოვნის სოციალიზაციას.
• მაუწყებელი ვალდებულია სამაუწყებლო ბადე დაგეგმოს შემდეგი შეზღუდვების გათვალისწინებით:

1. 18 წლამდე არასრულწლოვნისთვის შეუფერებელი პროგრამა სამაუწყებლო ბადეში არ განათავსოს 6 საათიდან 24 საათამდე;
2. 15 წლამდე არასრულწლოვნისთვის შეუფერებელი პროგრამა სამაუწყებლო ბადეში არ განათავსოს 6 საათიდან 23 საათამდე;
3. 12 წლამდე არასრულწლოვნისთვის შეუფერებელი პროგრამა სამაუწყებლო ბადეში არ განათავსოს 6 საათიდან 21 საათამდე;
4. 7 წლამდე არასრულწლოვნისთვის შეუფერებელი პროგრამა სამაუწყებლო ბადეში არ განათავსოს 6 საათიდან 21 საათამდე.

ცვლილების თანახმად, სამაუწყებლო ბადეში ასეთი პროგრამა შეიძლება განთავსდეს მხოლოდ სათანადო და მკაფიო გაფრთხილებით, რომ იგი შესაბამისი ასაკის არასრულწლოვნისთვის შეუფერებელ მასალას შეიცავს. გაფრთხილება მოიცავს სპეციალურ ვიზუალურ ნიშანდებას მასალის გადაცემისას განუწყვეტლად, აგრეთვე ტექსტურ და ვერბალურ გაფრთხილებას წინასწარ, მასალის გადაცემამდე.

ამასთან, საკანონმდებლო ინიციატივით ის კრიტერიუმებიც განისაზღვრა, რომლებზე დაყრდნობითაც, მაუწყებლებმა სამაუწყებლო ბადე უნდა დაგეგმონ. ესენია: პროგრამა (ანონსი), რომელიც შეიცავს: სქესობრივი აქტის, სექსუალური სცენის ან სექსუალური ძალადობის სცენის გრაფიკულ გამოსახულება; ძალადობის ამსახველ სცენას ახლო ხედით (გარდა შემეცნებით-საგანმანათლებლო, ისტორიული, ფანტასტიკური ან კომედიური ჟანრის პროგრამისა); ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების სცენას, მისი დამზადების ან მოხმარების წესის ახსნა-განმარტებას და მოხმარების გამართლებას ან მოწონებას; თამბაქოს ან ალკოჰოლის მოხმარების გამართლებას ან მოწონებას და ა.შ.

აღნიშნული მოთხოვნების დარღვევის გამო, შესაძლოა, კომისიამ მაუწყებლებს ლიცენზია შეუჩეროს.


პირველი სექტემბრიდან ამოქმედებულ ცვლილებებს ტელეკომპანია „მთავარია არხის“ „ფორმულას“, „ტელეკომპანია პირველის“, „კავკასიისა“ და „რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის“ პარლამენტისა და კომუნიკაციების კომისიის მისამართით გავრცელებული მიმართვა მოჰყვა, რომელშიც ისინი საკანონმდებლო ცვლილებებში მთელი რიგი საკითხების გარშემო არსებულ „ბუნდოვანებაზე“ მიუთითებენ და მიმართვის ადრესატებისგან შესაბამის განმარტებებს ითხოვენ.

„კეთილშობილური მიზნის ფასადირებით ცვლილებების კანონში გადმოტანით, სახელმწიფოს ეძლევა ბერკეტი განახორციელოს მაუწყებლების სრული სარედაქციო კონტროლი, რის შედეგადაც მაუწყებლებს შეექმნათ მძიმე ფინანსური პრობლემები სანქციის სახით და საბოლოო ჯამში, შეუჩერდებათ მაუწყებლობის უფლებაც“, - აცხადებენ ისინი.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივამ“ (GDI) 31 აგვისტოს, მთავარი არხის, ფორმულას, ტელეკომპანია კავკასიასა და ტელეკომპანია პირველის და სერიალ „ჩემი ცოლის დაქალების“ შემოქმედებითი ჯგუფის სახელით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს კონსტიტუციური სარჩელით მიმართა.

GDI მიიჩნევს, რომ მაუწყებლებისთვის დღეს ამოქმედებული საკანონმდებლო ნორმები ცენზურაა და არაკონსტიტუციურად უნდა გამოცხადდეს.

“კანონში გამოყენებული ტერმინები, იმდენად ფართო და ბუნდოვანია, რომ კომუნიკაციების კომისიას შესაძლებლობას აძლევს მისი სუბიექტური შეხედულებით გადაწყვიტოს რა გაუშვას მაუწყებელმა ეთერში და რა არა. მსგავსი საკანონმდებლო ჩარჩო მაუწყებლებს მათი ეთერის შინაარსის განსაზღვრისას იმდენად დამოკიდებულს ხდის კომუნიკაციების კომისიაზე, რომ ატარებს ცენზურის მაკორექტირებელ ეფექტს და ეწინააღმდეგება ცენზურის დაუშვებლობის აბსოლუტურ ხასიათს”, - აცხადებს GDI.

ორგანიზაციის შეფასებით, მედიის თავისუფლებისთვის მსგავსი შებოჭვა განსაკუთრებით დაუშვებელი და საფრთხის შემცველი წინასაარჩევნო პერიოდშია. მაშინ, როდესაც გამოხატვისა და ინფორმაციის თავისუფლებას უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება ქვეყანაში დემოკრატიული პროცესების ხელშეწყობისთვის.

“სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობასთან ერთად, სარჩელით ასევე ვითხოვთ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე მათი მოქმედების შეჩერებას. მიგვაჩნია, რომ ნორმებს აქვს რესურსი უარყოფითად იმოქმედოს, არა მხოლოდ მათში ჩამოთვლილი ინფორმაციის, არამედ იმ ინფორმაციის გავრცელებაზეც რაც სცდება მათი დაცვის სფეროს და რომელზე წვდომაც, საზოგადოების განსაკუთრებულ ინტერესს წარმოადგენს. მაუწყებელთა საქმიანობის შეჩრების საფრთხე და ინფორმაციის თავისუფლების ასეთი შეზღუდვა კი შეუქცევად ზიანს წარმოადგენს როგორც მაუწყებლებისთვის, ასევე იმ ადამიანებისთვის ვისაც სურს ინფორმაციის მიღება”, - ნათქვამია GDI-ის განცხადებაში.

ბათუმის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა აჭარის ტელევიზიის ყოფილი რედაქტორის, მაია მერკვილაძის სარჩელი, რომლითაც იგი იმ სამართლებრივი აქტის ბათილად ცნობას ითხოვდა, რომლითაც ტელევიზიაში მისი შტატი გააუქმეს. მაია მერკვილაძე ამბობს, რომ მოსამართლისთვის კონტექსტი საინტერესო არ აღმოჩნდა, რაც შესაძლოა რამდენიმე ფაქტორს გამოეწვია.

გარდა იმისა, რომ მისი საშტატო თანამდებობა გაუქმდა, მაია მერკვილაძე, როგორც რედაქტორი ჩამოაშორეს სატელევიზიო ახალი ამბების რედაქტორობას და რადიოს ახალ ამბებში გადაიყვანეს. „მედიაჩეკერთან“ საუბარში მაია მერკვილაძე ამბობს, რომ სწორედ ამის საფუძველზე, ისინი ითხოვდნენ მორალური და მატერიალური ზიანის ანაზღაურებას.

„ჩვენ ამის დასაბუთებაც გვქონდა, გვყავდა მოწმე და ყველანაირად შევეცადეთ მოსამართლისთვის აგვეხსნა ის ცვლილება და ის შედეგი, რაც გამოიწვია ამ აქტის გამოცემამ. პირველი ეს იყო ის, რომ ახალი ამბების სამსახურის უფროსის მოადგილე სარედაქციო მიმართულებით და ახალი ამბების რედაქტორი რადიოს მიმართულებით, განსხვავებული პოზიციებია, იმიტომ რომ, მე ვიყავი სარედაქციო პოლიტიკის განმსაზღვრელი ახალ ამბებში და ახლა ვარ რიგითი რედაქტორი, რომელსაც არანაირი გავლენა არ მაქვს ახალ ამბებზე“, - ამბობს მაია მერკვილაძე და ამატებს, რომ ამ ცვლილების შედეგის დასაბუთებას ასევე შეეცადნენ მონიტორინგის შედეგებით, რომელიც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ ჩაატარა.

საუბარია მედიამონიტორინგის შედეგებზე, რომელშიც ნათქვამია, რომ საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელობის შეცვლამდე, აჭარის მაუწყებელში საინფორმაციო გამოშვებები იყო მიუკერძოებელი, თუმცა, მათი შეცვლის შემდეგ სარედაქციო პოლიტიკა შეიცვალა, რაც გამოიხატებოდა მნიშვნელოვანი ამბების მიჩქმალვასა ან არგაშუქებაში, ბალანსის ხელოვნურად დაცვასა და კრიტიკისგან დაცლილი კონტენტის გავრცელებაში.

მაია მერკვილაძის თქმით, დასაბუთების ნაწილში მათ სახალხო დამცველის რეკომენდაციაც მოიშველიეს, რომელშიც ნათქვამია, რომ ეს გადაწყვტილება არ იყო დასაბუთებული და ის შეიძლება შეფასდეს, როგორც თანამდებობის ბოროტად გამოყენების ტოლფასი გადაწყვეტილება, რომელმაც მნიშვნელოვნად შეცვალა არხზე პოლიტიკა. თუმცა, მოსამართლემ ეს გარემოებები მხედველობაში არ მიიღო, მისთვის კონტექსტი საინტერესო არ აღმოჩნდა.

„მოსამართლემ თქვა, რომ ჩემს შემთხვევაში მატერიალური ზიანი არ მომდგომია, ვინაიდან მე ვმუშაობ იგივე ფუნქციებით და მაქვს იგივე ანაზღაურება“, - ამბობს მაია მერკვილაძე და ამატებს, რომ მისი აზრით, ამ არგუმენტების გაუთვალისწინებლობა მოსამართლის მხრიდან, ერთი მხრივ, შეიძლება იყოს ნაკლები მგრძნობელობა ამ თემებისა და ჟურნალისტური საქმიანობის მიმართ, და, მეორე მხრივ, შესაძლოა ეს იყოს გავლენაც: „იმიტომ, რომ ჩვენ ვნახეთ არაერთი ფაქტი, როგორც ცდილობდნენ პოლიტიკოსები შეცვლილიყო აჭარის მაუწყებელში პოლიტიკა“.

მაია მერკვილაძე ამბობს, რომ ბათუმის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებას ზემდგომ ინსტანციაში გაასაჩივრებს: „და, თუკი ეს გაგრძელდება (რამდენიმე შრომითი დავა მაქვს მე მაუწყებელთან, არამარტო მე, სხვა თანამშრომლებსაც),ვერ შევძლებთ დასაბუთებას, რომ აჭარის მაუწყებელში განხორციელდა თანამშრომლების უკანონო დევნა და სახალხო დამცველის რეკომენდაციები არ იქნება გათვალისწინებული, ჩვენ მივმართავთ სტრასბურგის სასამართლოს. ჩვენ აუცილებლად დავადასტურებთ იმას, რისი ეჭვიც გვაქვს და რის გამოც ვდაობთ სასამართლოში“.

შეგახსენებთ, მიმდინარე წლის 24 თებერვალს, აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის უფროსის ყოფილი მოადგილე მაია მერკვილაძე საინფორმაციო სამსახურს ჩამოაშორეს. მას ჯერ ტოქშოუს, შემდეგ კი რადიოს ახალი ამბების რედაქტორობა შესთავაზეს. მერკვილაძე ამ შეთავაზებას დასთანხმდა და მაუწყებლის წინააღმდეგ დავა სასამართლოში დაიწყო.

“ჩვენ შევედით ამ ბრძოლაში, მე და ჩემი კოლეგები, არ ვაპირებ ბრძოლის შეჩერებას. იმ ადამიანებთან ერთად, რომლებიც მიიჩნევენ, რომ ჩემი აქ ყოფნა არის მნიშვნელოვანი, რა პოზიციაც არ უნდა იყოს ის, ამ ბრძოლაში მე ვიქნები მათ გვერდით. პარალელურად გავაგრძელებ საზოგადოებისთვის და საზოგადოებრივი მაუწყებლის იდეისთვის ყველაფრის გაკეთებას, რა პოზიციაზეც არ უნდა ვიყო, ეს მე ხელს ვერ შემიშლის”, - განაცხადა მაშინ მაია მერკვილაძემ “მედიაჩეკერთან” საუბარში.

საქართველოს სახალხო დამცველი რეკომენდაციით მიმართავს აჭარის ტელევიზიის დირექტორს, ბათილად ცნოს ბრძანებები, რომლებითაც მალხაზ რეხვიაშვილი გათავისუფლდა დაკავებული პოზიციიდან, ხოლო თეონა თურმანიძეს დროებით შეეზღუდა სატელევიზიო წამყვანის საქმიანობაზე დაშვება და მოახდინოს მათი შრომითი უფლებების აღდგენა; 

საქართველოს სახალხო დამცველის შეფასებით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის 4 თანამშრომლის, ახალი ამბების სამსახურის გამოშვების წამყვან-რეპორტიორის თეონა თურმანიძის, ამავე სამსახურის რეპორტიორის, თეონა ხარაბაძის, ონლაინ მედიის სამსახურის უფროსის, სოფიო ჟღენტის და საავტორო შემოქმედებითი გადაცემების სამსახურის საღამოს გადაცემის ყოფილი წამყვან-რეპორტიორის მალხაზ რეხვიაშვილის საქმეში შრომითი უფლებები დაირღვა. 

ომბუდსმენის განცხადებით, საქმის მასალების შესწავლის შედეგად, გამოვლინდა, რომ მალხაზ რეხვიაშვილის სამსახურიდან დათხოვნის, თეონა თურმანიძის სატელევიზიო საქმიანობაზე დაშვების შეზღუდვისა და სოფიო ჟღენტისთვის შრომითი ხელშეკრულების არსებითი პირობის (შესასრულებელი სამუშაოს სახე) შეცვლის შედეგად, ადგილი ჰქონდა მათი შრომითი უფლებების დარღვევას, ხოლო რეპორტიორის საქმიანობის განსახორციელებლად თეონა ხარაბაძისთვის სამუშაო ადგილის შეცვლა მის შრომით უფლებაში ინტენსიურ ჩარევას წარმოადგენდა.

"ამასთან, საგულისხმოა, რომ მალხაზ რეხვიაშვილისა და თეონა თურმანიძის უფლებების დარღვევა განმცხადებლების გამოხატვის თავისუფლებაში გაუმართლებელმა და არაპროპორციულმა ჩარევამ გამოიწვია.

გარდა ამისა, სახალხო დამცველმა მიიჩნია, რომ თეონა თურმანიძისა და თეონა ხარაბაძის შრომითი უფლებებში ჩარევის დროს, ადგილი ჰქონდა განსხვავებული მოსაზრებისა და პროფესიული კავშირის წევრობის ნიშნით დისკრიმინაციას", - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომელიც დღეს, 27 აგვისტოს გამოქვეყნდა.

ამ განცხადების თანახმად, ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საქართველოს სახალხო დამცველმა 2020 წლის 24 აგვისტოს რეკომენდაციით მიმართა აჭარის ტელევიზიის დირექტორს,

• ბათილად ცნოს ბრძანებები, რომლებითაც მალხაზ რეხვიაშვილი გათავისუფლდა დაკავებული პოზიციიდან, ხოლო თეონა თურმანიძეს დროებით შეეზღუდა სატელევიზიო წამყვანის საქმიანობაზე დაშვება და მოახდინოს მათი შრომითი უფლებების აღდგენა;
  
  
• მომავალში, ნებისმიერი სახის საკადრო თუ ორგანიზაციული გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, მოახდინოს აღნიშნული პროცედურების მიმართ კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნათა განუხრელი დაცვა და იმ დასაქმებულთა უფლებების სრულყოფილი რეალიზების უზრუნველყოფა, რომელთა უფლება-მოვალეობებზეც მსგავსი გადაწყვეტილებები ახდენენ გავლენას;
  
  
• ბათილად ცნოს გადაწყვეტილება, რომლითაც თეონა ხარაბაძეს ეცნობა, რეპორტიორის მოვალეობები განეხორციელებინა ქუთაისში და უზრუნველყოს იგი სამსახურებრივი მოვალეობების სრულყოფილად განხორციელების შესაძლებლობით; ასევე, მომავალში თავი შეიკავოს შრომით ურთიერთობაში განსხვავებული მოსაზრების, პროფესიული კავშირისადმი კუთვნილების ან/და სხვა ნიშნით დისკრიმინაციული მოპყრობისაგან და საქმიანობა თანასწორობის პრინციპის დაცვით წარმართოს.

საქართველოს სახალხო დამცველს შრომითი უფლებების დარღვევა ასევე დადგენილი აქვს ახალი ამბების სამსახურის ყოფილი უფროსის შორენა ღლონტის, უფროსის მოადგილის მაია მერკვილაძის და ამავე სამსახურის წამყვან-რეპორტიორის თეონა ბაკურიძის საქმეებშიც.

 

„არასამეწარმეო მედია-კავშირი ობიექტივი“ ეთერში არასახელმწიფო ენაზე გასული გადაცემების გამო, 5000 ლარით დაჯარიმდა. ამავე დროს, არხს რუსულ ენაზე განთავსებული პროგრამის სამაუწყებლო ბადიდან დაუყოვნებლივ ამოღება დაევალა. 

კომუნიკაციების კომისიის ინფორმაციით, საქმე ეხება საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ გადაცემას „ყველას გასაგონად“, რომელიც „ობიექტივის“ ეთერში რუსულ ენაზე გავიდა. აღნიშნული გადაცემა სამაუწყებლო ბადეში კომუნიკაციების კომისიის დადგენილებით დასაშვები ხანგრძლივობის გადაჭარბებით და ასევე, სახელმწიფო ენაზე სუბტიტრების გარეშე განთავსდა.

"კომუნიკაციების კომისიის დადგენილებისა და „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად, საქართველოში ავტორიზებული საერთო ეროვნული ტელემაუწყებელი უფლებამოსილია სამაუწყებლო ბადეში პროგრამები, არასახელმწიფო ენაზე, განათავსოს ისე, რომ მათი მთლიანი მოცულობა არ აღემატებოდეს მისი დღიური მაუწყებლობის ხანგრძლივობის 10%-ს. ამასთანავე, საუკეთესო დროს არასახელმწიფო ენაზე განთავსებული პროგრამების ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს საუკეთესო დროის 10%-ს. მაუწყებელი ასევე ვალდებულია, პროგრამა სამაუწყებლო ბადეში განათავსოს საქართველოს სახელმწიფო ენაზე სუბტიტრებით", - ნათქვამია კომუნიკაციების კომისიის განცხადებაში.