გუშინ, 4 სექტემბერს „მედიაჩეკერის“ ვებგვერდზე გამოქვეყნდა მასალა, სადაც აღნიშნული იყო, რომ ტელეკომპანია „იმედისა“ და „Postv“-ის სატელევიზო ეთერში ინფორმაცია რკინიგზის 2 თანამშრომლის გარდაცვალების შესახებ არ მოხვდა. მათ გეგმიური სამუშაოს შესრულებისას ბათუმიდან თბილისის მიმართულებით მიმავალი მატარებელი დაეჯახა. ამ ორი ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებებში დრო არც ზუგდიდში, ხანძრის შედეგად დაღუპული 2 მცირეწლოვანის ამბავს დაეთმო.  

მედია ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით მოქალაქეების ინფორმირებას უზრუნველყოფს. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი მაშინ არის, თუ მომხდარ ამბებში სახელმწიფოს პასუხისმგებლობაც იკვეთება, ისე როგორც წინა 2 შემთხვევაში იყო. 

თუმცა, როგორ დღეს კიდევ ერთხელ გაირკვა, ტრაგიკული შემთხვევების გაშუქებაც შეიძლება შერჩევით მოხდეს. 

5 სექტემბერს, დილის 09:36 წუთზე ფეისბუკის საკუთარ გვერდზე ტელეკომპანია „იმედმა“ დაწერა, რომ "წყალტუბოში, ოპოზიციის აქტივისტმა როლანდ ნუცუბიძემ „ქართული ოცნების“ წევრს, ერმილე გიგიაძეს მძიმე სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა. გიგიაძე ადგილზე გარდაიცვალა.“ პოსტს თან ხმის გარეშე ჩაწერილი სათვალთვალო კამერის მიერ გადაღებული 34-წამიანი ვიდეოც ახლავს. კადრებში მოქალაქეებს შორის მომხდარი სიტყვიერი შეკამათება ჩანს, შემდეგ კი ერთ-ერთი მათგანი შეუძლოდ ხდება და ქვაფენილზე ვარდება. ვიდეო მალევე „იმედის“ მიერ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული ტექსტით ფეისბუკის საკუთარ გვერდზე გაავრცელა POSTV-მაც. 

ტელეკომპანია „იმედის“ 11-საათიანი გამოშვება კი „ქართული ოცნების“ წევრის, გივი მიქანაძის ბრიფინგით გაიხსნა, რომელიც დეპუტატმა ამ სიტყვებით დაიწყო: „გუშინ, წყალტუბოში „ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენელი, როლანდ ნუცუბიძე ჩვენი პარტიის ოფისში მივარდა და ერმილე გიგიაძეს არაერთგზის სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა, რის შედეგადაც, ნერვიულობის ფონზე, ეს ადამიანი ადგილზე გარდაიცვალა.“ 

„ქრონიკის“ ამავე გამოშვებაში გავიდა შესაბამისი ამბავიც. გადაცემის წამყვამა, ქეთი ლაცაბაძემ მასალა ამ სიტყვებით წარადგინა: „წყალტუბოში, სოფელ გეგუთის მიკროშტაბში კარდაკარის მიმდინარეობისას, ოპოზიციის აქტივისტი, როლანდ ნუცუბიძე „ქართული ოცნების“ წევრებს მიუვარდა და მძიმე სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა. ურთიერთშელაპარაკების დროს ნუცუბიძემ მმართველი პარტიის წევრს, ერმილე გიგიაძეს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა. გიგიაძე ნერვიულობის ნიადაგზე შეუძლოდ გახდა და ადგილზე გარდაიცვალა. საქმეზე დაწყებულია გამოძიება“. 

ერმილე გიგიაძის გარდაცვალება 12-საათიან სააინფორმაციო გამოშვებებში გააშუქეს ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-მა და „მთავარმა არხმაც.“ 

„მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის“ მიხედვით, პირის გარდაცვალების შემთხვევაში, მასალის გადაღებასა და გავრცელებაზე ოჯახის წევრების თანხმობაა საჭირო. 

„მაუწყებელმა არ უნდა გადაიღოს ან გაავრცელოს მასალა, რომელშიც ასახულია უბედური შემთხვევის შედეგად დაზარალებულები ან პიროვნება პირადი ტრაგედიის ან მწუხარების დროს, მათ შორის საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ან დაკრძალვაზე, როდესაც ეს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას ხელყოფს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მიღებულია პირის თანხმობა. პირის გარდაცვალების შემთხვევაში, გადაღებასა და მასალის გავრცელებაზე საჭიროა ოჯახის წევრების თანხმობა“.

გარდა ამისა, რეპორტაჟი არ უნდა შეიცავდეს გვამების ან დაჭრილთა ტანჯვის ამსახველ 15 წამზე მეტი ხანგრძლივობის კადრებს. 

„ამბის გადმოსაცემად შეიძლება საჭირო გახდეს გარდაცვლილთა შორი ხედით ჩვენება, ახლო ხედების გამოყენება თავიდან უნდა იქნეს აცილებული, გარდა საზოგადოების ინტერესის არსებობის შემთხვევისა“.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ მიერ შემუშავებული კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა.

„მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება“.

ამავე წესებით მიხედვით, კი პირი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი დამნაშავეობა სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით არ დამტკიცდება.

„მედიამ არ უნდა მოიხსენიოს პირი დამნაშავედ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სახელმწიფო სტრუქტურის წარმომადგენელი არღვევს უდანაშაულობის პრეზუმფციას“.

ტელემედიის ნაწილმა კი, მმართველი პარტიის მსგავსად, ერმილე გიგიაძის გარდაცვალების მიზეზისა და „დამნაშავის“ ძებნაც დაიწყო. 

„იმედმა“ გაავრცელა როლანდ ნუცუბიძის კომენტარიც, რომელმაც დაადასტურა, რომ ამერიკის მოქალაქეა. 

მომხდარს ფეისბუკის პირად გვერდზე გამოეხმაურა პარლამენტის თავმჯდომარეც. შალვა პაპუაშვილმა დაწერა, რომ „ენმ-მ და ენჯეოებმა ზიზღის ნორმალიზება მოახდინეს, შემდეგ კი საქებარ საქმედ აქციეს, რამაც ასეთ ტრაგიკულ შემთხვევამდე მიგვიყვანა”. პაპუაშვილის ეს განცხადება გააშუქა მედიის ნაწილმაც. 

„ნაციონალურ მოძრაობა“ კი აცხადებს, რომ პირი, ვისაც „ქართული ოცნება“ ადამიანის გარდაცვალებაში ადანაშაულებს, პარტიის წევრი ან მათთან დაკავშირებული არ არის.

დაახლოებით 20 წლის წინ, საქართველოში საერთაშორისო ორგანიზაცია „ბი-ბი-სი უორლდ სერვის ტრასტმა“ (BBCWST) ევროკავშირის მხარდაჭერით, „სტუდია რე“-სთან ერთად, სათემო რადიოების პროექტი დაიწყო, რომლის ფარგლებშიც მარნეულისა და ნინოწმინდის რადიოები გაჩნდა. 

სათემო რადიო ეროვნულისგან იმით განსხვავდება, რომ კონკრეტული თემის ინტერესებს ემსახურება და მისი წევრების მოსაზრებების გაშუქებას უზრუნველყოფს. აღსანიშნავია, რომ სათემო რადიოს მაუწყებლობის პროცესში სწორედ იმ საზოგადოების წარმომადგენლები მონაწილეობენ, რომლისთვისაც ის შეიქმნა და მიზნად მოგების მიღება არ აქვს.

სათემო რადიოს მაუწყებლობისთვის ლიცენზიას „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად, კომუნიკაციების ეროვნული კომისია გასცემს.

საქართველოში სათემო რადიოებს ძირითადად მცირერიცხოვანი რედაქცია მართავს, გადაცემების დიდ ნაწილს კი სწორედ ადგილობრივები ამზადებენ. ჩვენთან სათემო რადიოები ფინანსურად ძირითადად დონორ ორგანიზაციებზე არიან დამოკიდებულები და, შესაბამისად, რუსული კანონიც ეხებათ. რადიო „მარნეულსა“ და „ნორს“ „უცხოური ძალების ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა რეესტრში“ ნებაყოფლობითი რეგისტრაცია არ გაუვლიათ. 

რადიო „მარნეული“ 2006 წელს დაარსდა, თუმცა, სათემო რადიომაუწყებლობის ლიცენზია 2016 წელს მიიღო. „მარნეული“ მულტილინგვისტური რადიოა, მას საინფორმაციო გადაცემები ქართულის გარდა, აზერბაიჯანულ ენაზეც აქვს, ვებგვერდზე კი ახალი ამბები სომხურ ენაზეც ქვეყნდება. რადიოში სულ 12 ადამიანი მუშაობს. 

რადიო „მარნეულის“ დირექტორის, ჟურნალისტ კამილა მემედოვას თქმით, ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონში არაქართულენოვანი მოსახლეობის ინტეგრაციის პროცესში სათემო რადიოს ძალიან დიდი წვლილი შეაქვს. 

„ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში ყოველთვის იყო არაქართულენოვანი მოსახლეობის ინტეგრაციისა და სოციალურ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში მათი აქტიური ჩართულობის პრობლემა. მარნეულსა და ქვემო ქართლში არასდროს ყოფილა ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელი, თავისუფალი მედია, რომელიც ადგილობრივების ენაზე ისაუბრებდა. თემის ინტეგრაციის პრობლემები განპირობებული იყო იმით, რომ მათ არასდროს, არავინ თვლიდა სრულფასოვან მოქალაქეებად, ყოველთვის გარიყულები იყვნენ.

რადიო „მარნეულის“ შექმნის იდეა სწორედაც რომ თემის გაძლიერება, ინფორმირებულობა და მათი ქვეყნის სოციალურ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში ჩართვა იყო, რათა ისინი მეტად ინტეგრირებულები ყოფილიყვნენ“.

როგორც კამილა მამედოვამ განაცხადა, მარნეულის მცხოვრებლებს აღარ უწევთ საქართველოში მიმდინარე მოვლენების შესახებ ინფორმაციის რუსული, აზერბაიჯანული და სომხური მედიებიდან მიღება და „პროპაგანდის მსხვერპლად“ ქცევა, ვინაიდან მარნეულის სათემო რადიო მათ ინფორმაციას „საქართველოს პრიზმიდან“ მათთვის გასაგებ ენაზე აწვდის.

„ის, რომ საკრებულოს კარი ღიაა და ყველა მოქალაქეს შეუძლია მივიდეს, თავისი პრობლემა გააჟღეროს და ა.შ. ეს ყველაფერი რადიო „მარნეულის“ აქტიური მუშაობის შემდეგ დაიწყო. ის რომ საკრებულო ჩასატარებელ სხდომას, კანონის გათვალისწინებით, 5 დღით ადრე აანონსებს და მათი სოციალური მედია არამხოლოდ ქართულ ენაზე მუშაობს, ჩვენი რადიოს დამსახურებაა. 

მას შემდეგ, რაც მუშაობა დავიწყეთ, ქალთა ჩართულობაც გაიზარდა. მარნეულის მერია შეხვედრების დროს სპეციალურად ჩვენთვის იღებს ფოტოებს, სადაც ქალები ჩანან. იციან, რომ ჩვენ ამას დიდ ყურადღებას ვაქცევთ“.

როგორც „მარნეულის“ დირექტორმა აღნიშნა, ორგანიზაციას რუსული კანონი პირდაპირ ეხება, ვინაიდან ის დონორების დაფინანსებით ფუნქციონირებს. 

„ცხადია, რუსული კანონი ჩვენ გვეხება. ის გვავალდებულებს, რომ ჩვენი ხელითვე დავრეგისტრირდეთ და დაგვიძახონ აგენტები. ამ კანონის მთავარი მიზანი ესაა, თუმცა, არ ვაპირებთ დარეგისტრირებას. ჩვენ ბოლომდე ვიბრძოლებთ. ვფიქრობ, რომ ჩვენ არ უნდა გავჩერდეთ. საშიშროება არის, რომ ჩვენ ვეღარ ვიარსებებთ, შეიძლება ლიცენზია წაგვერთვას და ა.შ. მაგრამ პრინციპული საკითხია, ჩვენი ხელით ჩვენ არ დავრეგისტრირდებით. არ ვეთანხმებით ამ კანონს, მისი ფუნქცია არ არის გამჭვირვალობა. 

ჩვენ ყოველთვის ვიყავით გამჭვირვალეები. გარდა ამისა, კომუნიკაციების კომისია გვყავს, როგორც ზედამხედველი. ვინაიდან ლიცენზიის მფლობელები ვართ, ყოველ თეთრზე გვაქვს ანგარიში გაკეთებული. ყოველ კვარტალში ვაკეთებთ აუდიტს, მაგრამ რეალურად ეს მათ არაინტერესებთ. მათ კრიტიკული მედიის დისკრედიტაცია უნდათ. მედიის, რომელიც ადამიანის უფლებების დაცვას ითხოვს და ნეპოტიზმსა და კორუფციას ებრძვის“.

მამედოვას თქმით, თუ რუსული კანონი არ შეჩერდა, თემი სიტყვის თავისუფლებასა და იმ კრიტიკული აზრის მოსმენის შესაძლებლობას დაკარგავს, რომელსაც ამ წლების განმავლობაში მათ რადიო სთავაზობდა.

„უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა რეესტრში“ არ დარეგისტრირდა რადიო „ნორიც“.

„ნორიც“ 2006 წელს დაარსდა, თუმცა, მას სამაუწყებლო ლიცენზია კომუნიკაციების კომისიამ 2015 წელს მისცა. 

მულტილინგვისტურია ნინოწმინდის ეს სათემო რადიოც, რომლის მაუწყებლობისთვისაც 10 ადამიანი მუშაობს. რადიოში საინფორმაციო გადაცემები ქართულ, სომხურ და რუსულ ენებზე გადის. ახალი ამბები ამ სამ ენაზეა ხელმისაწვდომი რადიოს ვებგვერდზეც. საავტორო გადაცემებთან ერთად, რადიო მსმენელს მუსიკალურ და იუმორისტულ პროგრამებსაც სთავაზობს. 

„ნორის“ დირექტორის, არარატ თთთიანის განცხადებით, ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონში რადიო მოსახლეობის ინფორმირებულობისთვის მნიშვნელოვან ფუნქციას ასრულებს. გარდა ამისა, „ნორი“ თითოეულ მოქალაქეს საშუალებას აძლევს, საკუთარი პრობლემის შესახებ გააჟღეროს და გამოთქვას აზრი ამა თუ იმ საკითხთან დაკავშირებით.

თთთიანის თქმით, რადიოში ხშირად მოვისმენთ ახალგაზრდების, დიასახლისების, პედაგოგების, სტუდენტების, რეგიონის ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლების, დუხობორებისა და აჭარელი ეკომიგრანტების შეფასებებს. როგორც ის აღნიშნავს, როცა მოსახლეობას რაიმე პრობლემა აქვს (მაგ: წყლის, გზების, სოციალური და ა.შ), „ნორს“ მიმართავენ და ჟურნალისტები მათ ამ საკითხების მოგვარებაში ეხმარებიან. 

რადიო „ნორის“ დირექტორის განცხადებით, ორგანიზაციას რუსული კანონი პირდაპირ ეხება, ვინაიდან ისიც დონორების დაფინანსებით ფუნქციონირებს. თთთიანის შეფასებით, თუ რუსული კანონი არ გაუქმდა, „თემი დაკარგავს თავისუფალ, მიუკერძოებელ მედიას, რომელიც მის პრობლემებს აშუქებდა და  დაკარგავს პლატფორმას, საიდანაც ხელისუფლებისთვის ხმის მიწვდენა შეეძლო“.

მარნეულისა და ნინოწმინდის სათემო რადიოების დაარსებაში მონაწილეობა „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ აღმასრულებელმა დირექტორმა, ლია ჩახუნაშვილმაც მიიღო. მისი განცხადებით, რომ არა დასავლური გამოცდილება და დონორების ფინანსური ხელშეწყობა, საქართველოში სათემო რადიოები არ იარსებებდა. 

„ეს იყო დასავლური გამოცდილებითა და ფინანსებით განხორციელებული პროექტი. იდეა დონორებისგან მოდიოდა, მაგრამ ის ადგილობრივმა თემმა აიტაცა. 

ის, რომ ორივე რადიომ ბევრს მიაღწია, ადგილობრივი გუნდის დამსახურებაა. ისინი მათ წლების მანძილზე ძალიან დიდი სიყვარულით, თავდადებით, შრომითა და ძალისხმევით ქმნიდნენ.

მიმაჩნია, რომ ამ ორმა რადიომ საქართველოში უნიკალური გამოცდილება და რესურსი შექმნა, რომლის ადაპტირება სხვა ქვეყნებსა და გარემოშიც შეიძლება“.

ჩახუნაშვილის შეფასებით, სათემო რადიო თემის განვითარების ხელშესაწყობად გამორჩეულად კარგი საშუალებაა. ეს რადიოები საქართველოში მცხოვრები ორი ყველაზე მრავალრიცხოვანი ეთნიკური უმცირესობის განვითარებას და ქვეყნის სოციალურ ქსოვილში უფრო მჭიდროდ ინტეგრაციას უწყობენ ხელს.

„ეს პროექტები ძალიან დიდი სახელმწიფოებრივი ამოცანებითა და მიზნებით დაიწყო. მათ შექმნეს უნიკალური, ძალიან ძვირფასი გამოცდილება, რომლის გაქრობა არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დავუშვათ, რადგან ეს ქართული სახელმწიფოსთვის ძალიან დიდი დანაკარგი იქნება.

სათემო რადიოები ხელს უწყობენ ადგილობრივი კულტურის შენარჩუნებასა და დაცვას. ისინი წარმოადგენენ თემის ხმას და აადვილებენ კომუნიკაციას თემსა და ადგილობრივ ხელისუფლებას შორის“.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ აღმასრულებელი დირექტორის თქმით, სათემო რადიოებმა ბევრი ადამიანის ცხოვრება უკეთესობისკენ შეცვალეს.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ რუსული კანონი საქართველოში 3 ივნისიდან მოქმედებს. კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს და „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა რეესტრში“ რეგისტრაციას ავალდებულებს. შესაბამის ორგანიზაციებს ნებაყოფლობითი რეგისტრაციის ვადა 2 სექტემბერს ამოეწურათ და რუსული კანონით გათვალისწინებული იძულებითი რეგისტრაციის, მონიტორინგისა და დაჯარიმების მექანიზმები ძალაში შევიდა. 

„სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებამ“ 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების არაოფიციალური წინასაარჩევნო პერიოდის შესახებ ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელშიც მედიაგარემოცაა მიმოხილული. 

ორგანიზაციის შეფასებით, წინასაარჩევნო და საარჩევნო პერიოდში მედიის შეუფერხებლად მუშაობას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება. 

„კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რომ არ მოხდეს მედიის სარედაქციო დამოუკიდებლობაში ჩარევა, ჟურნალისტებს უსაფრთხო გარემოში უნდა მიეცეთ პროფესიული საქმიანობის ხელშეუშლელად განხორციელების შესაძლებლობა, რათა როგორც ტრადიციულმა, ისე ონლაინ მედიასაშუალებებმა შეუფერხებლად შეძლონ ამომრჩევლის ინფორმირება“.

ISFED-ის 1 ივნისიდან 27 აგვისტომდე პერიოდის ანგარიშში საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის გადაწყვეტილებებიც მოხვდა. კომისიამ არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის შინაარსის მქონე ვიდეორგოლების ეთერში გაშვების გამო 7 მედიაორგანიზაცია გააფრთხილა ან დააჯარიმა.

„კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რომ წინასაარჩევნო პერიოდში არ მოხდეს კომუნიკაციების კომისიის ინსტრუმენტალიზება და მის მიერ პოლიტიკური ინტერესების გატარება.

„სამართლიანი არჩევნების“ შეფასებით, ამ შემთხვევაში [„მთავარი არხის“ დასანქცირება] კომუნიკაციების კომისიამ ვერ წარმოადგინა მყარი არგუმენტაცია, თუ რატომ იყო ე.წ. „რუსული კანონის“ წინააღმდეგ გაშუქებული ვიდეორგოლი პოლიტიკური რეკლამა, რითაც შექმნა სახიფათო პრეცედენტი და კრიტიკული მედიაორგანიზაციების გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის რისკი“.

კვლევის საანგარიშო პერიოდში პარლამენტმა აკრედიტაცია შეუჩერა კრიტიკული მედიასაშუალებების რამდენიმე ჟურნალისტსაც. ISFED-ის შეფასებით, პარლამენტის თავმჯდომარის 2023 წლის 6 თებერვლის ბრძანება, რომლის მიხედვითაც, აკრედიტებული ჟურნალისტი ვალდებულია ინტერვიუს ჩაწერაზე უარის თქმის შემთხვევაში ის შეწყვიტოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი მისთვის აკრედიტაციის შეჩერებაა გათვალისწინებული, სადამსჯელო მექანიზმია. 

 „აღნიშნული ბრძანება არის სადამსჯელო მექანიზმი ჟურნალისტების წინააღმდეგ, რომელიც ხელის შემშლელი ბარიერი შეიძლება იყოს პროფესიული საქმიანობის განხორციელებისას“.

„სამართლიანი არჩევნების“ შეფასებით, დემოკრატიულ საზოგადოებაში მედიის როლი პოლიტიკურ, საკანონმდებლო და სხვა საკითხებზე საზოგადოების ინფორმირებას მოიცავს და კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რომ პროფესიული საქმიანობის თანაბარი შესაძლებლობა ყველა მედიაორგანიზაციას მიეცეს. 

„ზემოთ დასახელებული მიდგომით, ჟურნალისტებს ხელი ეშლებათ პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში, განსაკუთრებით საარჩევნო პერიოდში, როდესაც არჩევნების შეფასების ერთ-ერთი მთავარი კრიტერიუმი ამომრჩევლისა და საზოგადოების ინფორმირებაა“.

მონიტორინგის პერიოდში ჟურნალისტებზე თავდასხმის რამდენიმე შემთხვევაც მოხდა. მათ შორის იყო „მთავარი არხის“ ჟურნალისტ ვლადიმერ მენაბდესა და ოპერატორ მანუჩარ მჟავანაძეზე ძალადობის ფაქტი. თბილისში, დიდუბის ავტოსადგურზე დაესხნენ თავს და სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს „ტვ მონიტორინგის“ ჟურნალისტებსაც. ISFED-ის ანგარიშში მოხვდა ვიტალი გუგუჩიას საქმეც. მას „პოსტვ“-ის ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლასა და ძალადობას ედავებიან. გუგუჩიას 5 000-ლარიანი გირაო შეეფარდა.

„სამართლიანი არჩევნების“ შეფასებით, მნიშვნელოვანია, რომ ძალადობის ფაქტებზე, შესაბამისი უწყებების მხრიდან, დროული და ეფექტური გამოძიება მოხდეს, რათა ჟურნალისტებს პროფესიული საქმიანობის უსაფრთხო და მშვიდ გარემოში განხორციელების შესაძლებლობა მიეცეთ.

საპარლამენტო არჩევნები საქართველოში 2024 წლის 26 ოქტომბერს გაიმართება. წინასაარჩევნო პერიოდი კი არჩევნების დღემდე 60 დღით ადრე, 27 აგვისტოს დაიწყო.

გუშინ, 3 სექტემბერს თბილისში, ფეიქრების ქუჩასთან, დაახლოებით 13:00 საათზე ბათუმიდან თბილისში მომავალი მატარებელი ლიანდაგზე სამუშაო პლატფორმას დაეჯახა, სადაც გეგმიური სამუშაოები მიმდინარეობდა. შემთხვევის ადგილზე საქართველოს რკინიგზის 2 თანამშრომელი გარდაიცვალა. 

მგზავრებს შორის არავინ დაშავებულა, თუმცა, მათ დახურულ მატარებელში ყოფნა 2 საათზე მეტ ხანს მოუწიათ. სოციალურ ქსელში არაერთი ვიდეო გავრცელდა, სადაც ჩანს, რომ მგზავრები მატარებლის დატოვებას ითხოვენ. 

საქართველოს რკინიგზამ ფეისბუკის გვერდზე განცხადება დაახლოებით სამ საათზე გამოაქვეყნა, სადაც ეწერა, რომ მომხდარის შესახებ დეტალური მოკვლევა მიმდინარეობს.

ტელემედიის ნაწილმა: „რუსთავი 2“, „ფორმულა“ „პირველი არხი“, „მთავარი არხი“ გუშინდელი საინფორმაციო გამოშვებები სარკინიგზო შემთხვევის გაშუქებით დაიწყო. 

ტელეკომპანია „იმედმა“ და Postv-იმ საქართველოს რკინიგზის 2 თანამშრომლის გარდაცვალების ამბავი არ გააშუქეს. imedinews.ge-ზე კი, მხოლოდ საქართველოს რკინიგზის მიერ გავრცელებული განცხადება გამოქვეყნდა სათაურით: „საქართველოს რკინიგზა“ თბილისში, დიდუბე-ავჭალის მონაკვეთზე მომხდარი სარკინიგზო შემთხვევის შესახებ განცხადებას ავრცელებს“.

ტელეკომპანია „იმედისა” და Postv-ის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში ვერ მოხვდა 13 აგვისტოს, ზუგდიდში, ხანძრის შედეგად გარდაცვლილი არასრულწლოვნების ამბავიც.

„იმედის“ მიერ გამოტოვებული სხვა თემების შესახებ იხილეთ „მედიაჩეკერის” მასალები:

• მედია ჩეკერი ვინ და როგორ გააშუქა ტრაგედია ზუგდიდში (mediachecker.ge)
• მედია ჩეკერი ბუდუს გოლზე „იმედმა“ ქარდი არ გამოაქვეყნა, ინფორმაცია გატანილ გოლზე კი 56 წუთში გაავრცელა (mediachecker.ge)
• მედია ჩეკერი „იმედმა“ 35-ზე მეტი უნივერსიტეტიდან სტუდენტური ჯგუფების გაფიცვა არ გააშუქა (mediachecker.ge)

Amnesty International-ი აზერბაიჯანში მთავრობის კრიტიკოსების დაკავებისა და დევნის წინასაარჩევნო ტალღას გმობს და ბაჰრუზ სამადოვისა და მთავრობის სხვა კრიტიკოსების დაუყოვნებლივ გათავისუფლების მოწოდებით გამოდის.

„ჟურნალისტების და აქტივისტების მიზანში ამოღება სხვა არაფერია, თუ არა წინააღმდეგობის გაჩუმება და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა. განსაკუთრებით მათი, ვინც სომხეთთან მშვიდობის დამყარებას უჭერს  მხარს“, - ამბობს Amnesty International-ის მკვლევარი სამხრეთ კავკასიის საკითხებში ნატალია ნოზაძე.

OC media-ს კონტრიბუტორი და ალიევის რეჟიმის კრიტიკოსი, ბაჰრუზ სამადოვი აზერბაიჯანის სახელმწიფო უსაფრთხოების თანამშრომლებმა 21 აგვისტოს დააკავეს. ის სახელმწიფო ღალატის ბრალდებითაა დაკავებული. ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში მას 12-20 წლით თავისუფლების აღკვეთა ან სამუდამო პატიმრობა ემუქრება. 

სამადოვის კოლეგები ვარაუდობენ, რომ მისი დაკავება საერთაშორისო მედიებში ალიევის რეჟიმის მიმართ კრიტიკულ სტატიებს უკავშირდება.

OC Media-ს თანადამფუძნებლისა და რედაქტორის, მარიამ ნიკურაძის თქმით, ბაჰრუზ სამადოვი მწვავედ აკრიტიკებს აზერბაიჯანის ხელისუფლების ავტორიტარიზმს, ქვეყნის მილიტარისტულ რიტორიკასა და მიდგომებს და ეწინააღმდეგება სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტს. ასევე, ის ხშირად აქვეყნებს პუბლიკაციებს ქვეყნის შიდა ამბებზე, მთავრობასა და პოლიტიკაზე.

ნიკურაძის შეფასებით, სადამოვის დაკავების მიზეზი შეიძლება სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტზე მისი მოსაზრებები გამხდარიყო. 

„ვფიქრობთ, რომ შესაძლოა, ბაჰრუზის დაკავება მისსავე მოსაზრებებს უკავშირდებოდეს სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტზე, რადგან ომის დროსაც კი, ომის წინააღმდეგ გამოდიოდა, რაც აზერბაიჯანისთვის საკმაოდ საკამათო პოზიციაა.

მისთვის ბრალი ოფიციალურად ჯერ არ წარუდგენიათ, მაგრამ როგორც ოჯახის წევრები ამობებნ, ბრალი ღალატში ედება… ეს ალბათ, კონფლიქტთან დაკავშირებული მოსაზრების გამოა და არა პოლიტიკური კრიტიკის გამო“.

24 აგვისტოს აზერბაიჯანში OC media-ს კიდევ ერთი კონტრიბუტორი და ალიევის რეჟიმის კრიტიკოსი, სამად შიხი დააკავეს. გავრცელებული ინფორმაციით, ის ბაქოს აეროპორტში სწორედ მაშინ დააკავეს, როდესაც თბილისში გამგზავრებას ცდილობდა.

აზერბაიჯანში დაკავებული OC Media-ს კონტრიბუტორების შესახებ ვრცლად იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალები:

„შესაძლოა, ბაჰრუზის დაკავება სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტზე მის მოსაზრებებს უკავშირდებოდეს“, - OC Media-ის რედაქტორი

აზერბაიჯანში OC Media-ს მეორე კონტრიბუტორიც, სამად შიხი დააკავეს

2024 წლის 26 ოქტომბერს დაგეგმილი არჩევნების გაშუქების მხარდაჭერის მიზნით, „მედიაომბუდსმენი“ მედიის წარმომადგენლებს სამართლებრივ დახმარებას სთავაზობს. 2 სექტემბრიდან ჟურნალისტებისა და ოპერატორებისთვის ხელმისაწვდომია საკონსულტაციო ცხელი ხაზი: 577 070 592

აღნიშნული პროექტი „USAID Media Program/USAID მედია პროგრამის“ მხარდაჭერით ხორციელდება.

„მედიაომბუდსმენის“ ანგარიშის თანახმად, 2023 და 2024 წლებში რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციების გაშუქებისას, საქართველოს პარლამენტში მომუშავე 12 ჟურნალისტის, 4 ოპერატორისა და 1 ფოტოჟურნალისტის უფლებების შეზღუდვის და დარღვევის 19 შემთხვევა გამოვლინდა. 

ორგანიზაციის იურისტის, ილონა დიასამიძის განცხადებით, ორგანიზაციის ანგარიში ცხადყოფს, რომ 2023-2024 წლებში რუსული კანონის ირგვლივ განვითარებული მოვლენების პარალელურად, კრიტიკული მედიის წარმომადგენლების მუდმივი დევნა გრძელდება.

ვრცლად „მედიოამბუდსმენის“ ანგარიშის შესახებ იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალაში - 2023 წლიდან პარლამენტში მუშაობისას მედიის უფლებები 19 შემთხვევაში დაირღვა.

მიმდინარე წლის მეორე კვარტალში ტელემედიამ კომერციული სარეკლამო შემოსავლებიდან 17.9 მილიონი ლარი მიიღო. კომუნიკაციების კომისიამ ტელევიზიების დამფინანსებლების ის ათეული გამოაქვეყნა, რომლებმაც მაუწყებლებს ამ პერიოდში რეკლამისთვის ყველაზე მეტი გადაუხადეს.

2024 წლის II კვარტალში ყველაზე მეტ სატელევიზიო კომერციულ სარეკლამო შემოსავალთან (6 მლნ ლარი) ერთად, „ტელეიმედს“ ყველაზე მეტი - 161 რეკლამის დამკვეთიც ჰყავდა.

„იმედის“ ტოპ 10 რეკლამის დამკვეთი, რომლებიც ტელევიზიას 100 000-დან 500 000 ლარამდე უხდიდნენ:

• „Henkel Central Asia Caucasus LLP“-მა, 
• „პსპ ფარმა“;
• „კოკა–კოლა ბოთლერს ჯორჯია“;
• „დიპლომატ ჯორჯია“;
• „აიდიეს ბორჯომი თბილისი“;
• „ბერლინ-ქიმიას წარმომადგენლობა საქართველოში“;
• „საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო“;
• „ავერსი ფარმა“;
• „საქართველოს ცენტრალურმა საარჩევნო კომისია“;
•  „გლობალ ბიერ ჯორჯია“.

2.8 მილიონი ლარის სარეკლამო შემოსავალი მიიღო ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-მა, მისი დამფინანსებლების ტოპ ათეული, რომლებმაც რეკლამაში 50-დან 500 ათას ლარამდე გადაიხადეს, ასეთია:

• „პსპ ფარმა“;
• „კოკა–კოლა ბოთლერს ჯორჯია“;
•  „ავერსი ფარმა“;
•  „ვიმ ბილ დან საქართველო“;
• „შპს ორთაჭალა გეითი“;
•  „ჯი ემ ფარმასიუთიქალს“;
• „აიდიეს ბორჯომი თბილისი“;
•  „მარტინ პამაჩი“;
• „FICOSOTA“;
•  „ლაქტალის ჯორჯია.

• „პსპ ფარმა“;
• კოკა-კოლა ბოთლერს ჯორჯია“;
• „სან პეტროლეუმ ჯორჯია“;
•  „შპს პირველი მეღვინეობა“;
• „ჩინური მედიცინის ცენტრი“;
• „დრიმლენდ ოაზისი“;
• „ბერლინ-ქიმიას წარმომადგენლობა საქართველოში“;
• „ნოვა“;
•  „დიპლომატ ჯორჯია“;
• „თ და კ რესტორნები“.

ტელეკომპანია „ფორმულამ“ მიმდინარე წლის მეორე კვარტალში სარეკლამო შემოსავლის სახით 1.2 მილიონი მიიღო. ჯამში მას რეკლამის 48 დამკვეთი ჰყავდა.

„ფორმულას“ ტოპ 10 რეკლამის დამკვეთი, რომლებიც ტელევიზიას 7-დან 500 ათას ლარამდე უხდიდნენ, ასეთია:

• „შპს ქონთენთ მენეჯმენტ ქომფანი“;
• „კოკა–კოლა ბოთლერს ჯორჯია“;
• „პსპ ფარმა“;
• „შპს პეტრა სი რეზორტ“;
• „სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი“;
•  „თეგეტა მოტორსი“;
•  „ჩინური მედიცინის ცენტრი“;
• საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს;
• „შპს ორთაჭალა გეითს“;
• მამუკა ხაზარაძე.

„პოსტვ“-ის 2024 წლის II კვარტალში რეკლამის 45 დამკვეთი ჰყავდა. მისმა კომერციულმა სარეკლამო შემოსავლმა კი, ამ პერიოდში 1.4 მილიონი ლარი შეადგინა.

„პოსტვს“ დამფინანსებლების ტოპ ათეული, რომლებმაც რეკლამაში 7-დან 500 ათას ლარამდე გადაიხადეს, ასეთია:

• „შპს ჯეოკეპი“;
•  „სადისტრიბუციო კომპანია“;
•  „შპს ბუნებრივმა აირი“;
•  „სტერეო+“;
• „რესპუბლიკა“;
• „ქართული რძის პროდუქტები“;
•  „ტიფლის ფაბი“;
•  „ფალავანი“;
•  „ნესტლე საქართველო“;
• „არქი პრომოუშენი“.

2024 წლის II კვარტალში ტელე და რადიო მაუწყებლების ჯამურმა კომერციულმა სარეკლამო შემოსავლმა 20 მილიონი ლარი შეადგინა, რაც 2023 წლის იმავე პერიოდთან შედარებით 12.7%-ით ნაკლებია. აქედან მხოლოდ ტელევიზიებმა 17.9 მილიონი ლარი მიიღეს, რაც წინა წელთან შედარებით 14.8%-ით ნაკლებია. 

მიმდინარე წლის მეორე კვარტალში, 2023 წლის იმავე პერიოდთან შედარებით, 11.8%-ით გაიზარდა რადიომაუწყებლების სარეკლამო შემოსავალი და 2.1 მილიონი ლარი შეადგინა. 

კომუნიკაციების კომისიის ინფორმაციით, 2024 წლის II კვარტალში ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავლების ძირითადი, 67.6%-იანი წილი პირდაპირმა რეკლამამ შეადგინა, 17.5% კი - პროდუქტის განთავსებამ.

„შესწავლის შედეგად, ტელემაუწყებლების კომერციული შემოსავლების კლება, სავარაუდოდ, მაუწყებლების და რეკლამის დამკვეთი კომპანიების ქცევის შეცვლამ გამოიწვია.

მოგეხსენებათ, რომ საანგარიშო პერიოდში მაუწყებლების საგანგებო რეჟიმში მუშაობამ სამაუწყებლო ბადე სრულად შეცვალა, ვინაიდან სწორედ ამ პერიოდში მაუწყებლები უწყვეტი ეთერის ფორმატში აშუქებდნენ ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებს. აღნიშნულმა გარემოებებმა გავლენა მოახდინა რეკლამის დამკვეთი კომპანიების გადაწყვეტილებებზეც - არ ჩაეშვათ ახალი სარეკლამო კამპანიები ამ პერიოდში", - ვკითხულობთ კომისიის განცხადებაში.          

მიმდინარე წლის II კვარტალში სატელევიზიო კომერციული სარეკლამო შემოსავლების ყველაზე დიდი წილი - 6 მილიონი ლარი  კვლავ „ტელეიმედს” ჰქონდა, რომლის შემოსავალიც გასული წლის იმავე პერიოდთან შედარებით, 2.2 მილიონი ლარით შემცირდა.

• 2.8 მილიონი ლარი მიიღო „რუსთავი 2“-მა (მედია ჰოლდინგი), რაც წინა წელთან შედარებით 0.5 მილიონი ლარით ნაკლებია.
• 0.1 მილიონი ლარით შემცირდა „მთავარი არხისა“ და „პოსტვ“-ის შემოსავლები. „მთავარმა არხმა“ 1.9 მილიონი ლარი მიიღო, „პოსტვ“-იმ კი - 1.4 მილიონი.
• 1.2 მილიონი ლარის კომერციული სარეკლამო შემოსავალი მიიღო ტელეკომპანია „ფორმულამ“, რაც წინა წლის იმავე პერიოდთან შედარებით, 0.2 მილიონი ლარით ნაკლებია.
• 0.4 მილიონი ლარით შემცირდა „ტელეკომპანია პირველის“ შემოსავალიც. "ტვ პირველმა" 2024 წლის II კვარტალში 1 მილიონი ლარი მიიღო.
• წინა წელთან შედარებით 0.1 მილიონით გაიზარდა „საზოგადოებრივ მაუწყებელს“ შემოსავალი და 0.6 მილიონი ლარი შეადგინა. 

კომერციული სარეკლამო შემოსავალი კომერციულ რეკლამას, სპონსორობას, პროდუქტის განთავსებას, ტელეშოპინგსა და კომერციულ განცხადებებს მოიცავს.

2024 წლის პირველ კვარტალში მიღებულ სარეკლამო შემოსავლებთან დაკავშირებით, იხილეთ მედიაჩეკერის მასალა: 

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ რუსული კანონის წინააღმდეგ შეტანილი სარჩელების განხილვა დაიწყო.  

კანონის, ოფიციალური სახელწოდებით "უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ" საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობა სადავო მათ შორის, 122-მა მედია და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციამ და ორმა მედიაორგანიზაციამ, „საინფორმაციო ცენტრების ქსელმა" და „სტუდია მონიტორმა" გახადეს.

დღევანდელ განმწესრიგებელ სხდომაზე 2 მედიაორგანიზაციის წარმომადგენელი „მთის ამბები / საქართველოს ამბების“ დამფუძნებელი და მთავარი რედაქტორი, გელა მთივლიშვილი იყო. მისი განცხადებით, არც ერთი მათგანი ღირსების შემლახავ რეესტრში არ დარეგისტრირდება. მთივლიშვილმა ის მიზეზებიც განმარტა, თუ რატომ არ აქვთ ამ მედიაორგანიზაციებს კომერციული, სარეკლამო შემოსავლები.

„იმის გამო, რომ საგამოძიებო ჟურნალისტიკას ვაკეთებთ და ხშირად, ხელისუფლების პირველ პირებს ან სხვა მაღალჩინოსნებს შესაძლო დანაშაულებრივ საქმიანობაში ვამხელთ, არ გვაქვს კომერციული, სარეკლამო შემოსავალი. პოტენციური დამკვეთები, ხელისუფლებისგან მოსალოდნელი წნეხის შიშით, ასეთ მედიებთან თანამშრომლობას თავს არიდებენ.“

„მთის ამბების“ რედაქტორმა ყურადღება სადავო კანონის მიღებამდე მოსარჩელე ორგანიზაციების დევნაზეც გაამახვილა.

„მოსარჩელეები, ისევე როგორც სხვა დამოუკიდებელი მედია ორგანიზაციები, ნებაყოფლობით არ აპირებენ სადავო კანონით განსაზღვრული, შეურაცხმყოფელი, მასტიგმატიზებელი და მადისკრედიტებელი „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელი  ორგანიზაციის“ სტატუსის მიღებას და იმ რესპონდენტების შესახებ ინფორმაციის გამჟღავნებას, რომლებმაც კონფიდენციალობის დაცვით მიაწოდეს საგამოძიებო სიუჟეტებისთვის ან მამხილებელი რეპორტაჟისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაცია. მოსარჩელეთა მსგავსი ქმედება აუცილებლად გამოიწვევს მათ დაჯარიმებას, რაც თავის მხრივ, აუცილებლად გამოიწვევს ამ ორგანიზაციების საქმიანობის შეზღუდვას ან შეწყვეტას.

ვითხოვ, რომ სადავო კანონის მოქმედება შეჩერდეს საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე, რაც შესაძლებელს გახდის იმ ზიანის თავიდან აცილებას, რომელიც დაკავშირებული იქნება ამ კანონის მოქმედებასთან. ამავდროულად, სარჩელის დაკმაყოფილების თაობაზე სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილებით, კანონის შეუჩერებლობის შემთხვევაში, შეუძლებელი იქნება კანონის მოქმედების პირობებში დამდგარი ზიანის თავიდან აცილება“, - თქვა გელა მთივლიშვილმა.

122 მოსარჩელის მომხსენებელმა, „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის" ( IDFI) იურისტმა, გიორგი დავითურმა ყურადღება ტერმინის - „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარი“ უარყოფით შინაარსზე გაამახვილა. არასამთავრობო და მედიაორგანიზაციების კიდევ ერთმა წარმომადგენელმა, საკონსტიტუციოს ყოფილმა მოსამართლემ, ქეთი ერემაძემ კი მოხსენებისას თქვა, რომ "ვიცავთ ქართული სამოქალაქო საზოგადოების 145-წლიან ტრადიციას".

ამ ორი სარჩელის გარდა, რუსულ კანონთან დაკავშირებით საკონსტიტუციოს საქართველოს პრეზიდენტმა და 38-მა ოპოზიციონერმა დეპუტატმაც მიმართეს. 

განმწესრიგებელ სხდომაზე სალომე ზურაბიშვილის წარმომადგენელმა, გიორგი ბურჯანაძემ ამ კანონით მედიაორგანიზაციებისთვის გამოუსწორებელი ზიანის მიღების კომპონენტებზე ისაუბრა. 

ბურჯანაძის განცხადებით, ყველა ჩვენთაგანს აქვს უფლება, ჟურნალისტებს ინფორმაცია კონფიდენციალურად მივაწოდოთ. ამ კანონის პირობებში კი, ყოველი ჩვენთაგანი სწორედ ამ უფლებას კარგავს, რადგან მოქალაქის კონფიდენციალურობა დაცული აღარ იქნება.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განცხადებით, "წარმოდგენილი კონსტიტუციური სარჩელებით სადავოდ არის გამხდარი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომელიც ადგენს სუბიექტის უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციად რეგისტრაციის წესსა და აწესრიგებს უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელი ორგანიზაციის საქმიანობის გამჭვირვალობასთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებს.

მოსარჩელეთა არგუმენტაციით, სადავოდ გამხდარი კანონი, მასში გამოყენებული ტერმინოლოგიითა თუ სხვადასხვა რეპრესიული მექანიზმის გათვალისწინებით, იწვევს სამოქალაქო ორგანიზაციებისა და მედიასაშუალებების სტიგმატიზაციას, მათი საქმიანობისთვის ხელშეშლას, დასახული მიზნების მიღწევის შეუძლებლობას და, საბოლოო ჯამში, მათი ფუნქციონირების შეფერხებას ან სულაც შეწყვეტას".

კონსტიტუციური სარჩელების ავტორები აგრეთვე შუამდგომლობენ, სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე სადავოდ გამხდარი ნორმების მოქმედების შეჩერებას.

საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქმეს, რომელიც ხვალაც გაგრძელდება, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმი განიხილავს. სხდომას ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო არ ესწრება მოსამართლე ირინა იმერლიშვილი.

საკონსტიტუციო სასამართლოში საკანონმდებლო ორგანო "ქართული ოცნების" დეპუტატებს უნდა წარმოედგინათ, თუმცა, მათ მაგივრად სხდომას საქართველოს პარლამენტს აპარატის თანამშრომლები: ლევან კასრაძე, ლევან ღავთაძე და ქრისტინე კუპრავა ესწრებიან.

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ რუსული კანონი საქართველოში 3 ივნისიდან მოქმედებს. კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანება კი "უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა" რეესტრის წარმოების, საფინანსო დეკლარაციის წარდგენისა და მონიტორინგის წესის დამტკიცების შესახებ საქართველოს  საკანონდებლო მაცნეზე პირველ აგვისტოს გამოქვეყნდა. 

ორგანიზაციებს ნებაყოფლობითი რეგისტრაციის ვადა 1 სექტემბერს ეწურებათ. შემდეგ კი იუსტიციის სამინისტრო მონიტორინგს დაიწყებს, აღმოჩენილ და დაურეგისტრირებელ „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებელს" 25 000 ლარით დააჯარიმებს და მისი ნების მიუხედავად დაარეგისტრირებს.

დღეს, 11 საათზე საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო რუსული კანონის წინააღმდეგ შეტანილი 4 სარჩელის განხილვას იწყებს.

კანონის, ოფიციალური სახელწოდებით "უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ" საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობა სადავო მათ შორის, 122-მა მედია და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციამ და ორმა მედიაორგანიზაციამ, „საინფორმაციო ცენტრების ქსელმა" და „სტუდია მონიტორმა" გახადეს.

დღევანდელ განმწესრიგებელ სხდომაზე 122 მოსარჩელის მომხსენებლები „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის" ( IDFI) იურისტი, გიორგი დავითური და საკონსტიტუციოს ყოფილი მოსამართლე, ქეთევან ერემაძე იქნებიან. 

2 მედიაორგანიზაციის წარმომადგენელი კი „მთის ამბები / საქართველოს ამბების“ დამფუძნებელი და მთავარი რედაქტორი, გელა მთივლიშვილი იქნება.
ამ ორი სარჩელის გარდა, რუსულ კანონთან დაკავშირებით საკონსტიტუციოს საქართველოს პრეზიდენტმა და 38-მა ოპოზიციონერმა დეპუტატმაც მიმართეს. 

"წარმოდგენილი კონსტიტუციური სარჩელებით სადავოდ არის გამხდარი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომელიც ადგენს სუბიექტის უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციად რეგისტრაციის წესსა და აწესრიგებს უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელი ორგანიზაციის საქმიანობის გამჭვირვალობასთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებს.

მოსარჩელეთა არგუმენტაციით, სადავოდ გამხდარი კანონი, მასში გამოყენებული ტერმინოლოგიითა თუ სხვადასხვა რეპრესიული მექანიზმის გათვალისწინებით, იწვევს სამოქალაქო ორგანიზაციებისა და მედიასაშუალებების სტიგმატიზაციას, მათი საქმიანობისთვის ხელშეშლას, დასახული მიზნების მიღწევის შეუძლებლობას და, საბოლოო ჯამში, მათი ფუნქციონირების შეფერხებას ან სულაც შეწყვეტას", - ვკითხულობთ საკონსტიტუციო სასამართლოს განცხადებაში. 

კონსტიტუციური სარჩელების ავტორები აგრეთვე შუამდგომლობენ, სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე სადავოდ გამხდარი ნორმების მოქმედების შეჩერებას.

საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქმეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმი განიხილავს. სხდომაზე საკანონმდებლო ორგანოს სწორედ, "ქართული ოცნების" დეპუტატები: ანრი ოხანაშვლი, თენგიზ შარმანაშვილი და არჩილ გორდულაძე წარმოადგენენ.

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ რუსული კანონი საქართველოში 3 ივნისიდან მოქმედებს. კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანება კი "უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა" რეესტრის წარმოების, საფინანსო დეკლარაციის წარდგენისა და მონიტორინგის წესის დამტკიცების შესახებ საქართველოს  საკანონდებლო მაცნეზე პირველ აგვისტოს გამოქვეყნდა. 

ორგანიზაციებს ნებაყოფლობითი რეგისტრაციის ვადა 1 სექტემბერს ეწურებათ. შემდეგ კი იუსტიციის სამინისტრო მონიტორინგს დაიწყებს, აღმოჩენილ და დაურეგისტრირებელ „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებელს" 25 000 ლარით დააჯარიმებს და მისი ნების მიუხედავად დაარეგისტრირებს.

თბილისში დაკავებული აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან სადიგოვის ჯანმრთელობის მდგომარეობა გაუარესებულია. ამის შესახებ „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას ჟურნალისტის მეუღლემ, სევინჩ სადიგოვამ განაცხადა. 

„მე მას 21 აგვისტოს შევხვდი. ცუდ მდგომარეობაში იყო. უბრალოდ სიცხე კი არ აქვს, კრიტიკული მდგომარეობაა, სტრესი აქვს. აზერბაიჯანში ორჯერ იყო დაკავებული, მაგრამ ასეთ მდგომარეობაში არასდროს მინახავს. ამბობს, რომ ღამე ვერ იძინებს. მას ადრე ტუბერკულიოზი ჰქონდა და ამის გამო ძალიან ვნერვიულობ მის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე. წესიერად ტელეფონზეც ვერ მელაპარაკება, რადგან საუბრისას გვერდზე ადამიანი უდგას ხოლმე.

ამბობს, რომ ძალიან ნერვიულობს ბავშვების გამო. თქვენი ჯანმრთელობა მადარდებსო, მეშინია, შენ და ბავშვებს რამე არ დაგემართოთო. მას ყველაზე მეტად ის აწუხებს, რომ ჩვენი ოჯახი, განსაკუთრებით კი ჩვენი არასრულწლოვანი ქალიშვილები არ არიან დაცულები. აფგანის ჯანმრთელობის მდგომარეობა გაუარესებულია, სტრესშია და მენტალურად ძალიან ცუდადაა. ვუთხარი, რომ თავი ხელში აიყვანოს და სტრესს არ აჰყვეს“.

როგორც სადიგოვა ამბობს, მან 22 აგვისტოს „წითელი ჯვარსა “ და საქართველოს სახალხო დამცველსაც მიმართა, რათა დაკავებულს შეხვდნენ და დარწმუნდნენ, რომ ყველაფერი რიგზეა და მის სიცოცხლეს საფრთხე არ ემუქრება.

აფგან სადიგოვი შემდგომი ექსტრადირების მიზნით თბილისში 3 აგვისტოს დააკავეს, მეორე დღეს კი მას 3-თვიანი საექსტრადიციო პატიმრობა შეეფარდა. საქალაქო სასამართლოს 4 აგვისტოს განჩინება უცვლელი დატოვა სააპელაციო სასამართლომაც.  

აფგან სადიგოვის შესახებ ვრცლად იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალებში: 

• საექსტრადიციო პატიმრობის გაუქმებაზე სადიგოვის საჩივარი სააპელაციომ განუხილველი დატოვა
• სადიგოვის საქმე ვრცლად: საექსტრადიციო პატიმრობა სააპელაციოში გასაჩივრდა

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების (ISFED) მხარდაჭერით, ევროკავშირის დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში, საარჩევნო თემატურ მედიამონიტორინგს იწყებს.

მედიამონიტორინგისთვის შემდეგი 10 ტელევიზია: საზოგადოებრივი მაუწყებელი, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, იმედი, მთავარი არხი, რუსთავი2, პოსტვ. ფორმულა, ტვ პირველი, palitra news და კავკასია და 8 ონლაინ მედიასაშუალება: interpressnews.ge, radiotavisupleba.ge, primetime.ge, tabula.ge, netgazeti.ge, sputnik-georgia.com, publika.ge და news.on.ge შეირჩა.

"სამთვიანი მონიტორინგი მოიცავს, ტელევიზიების შემთხვევაში, 2024 წლის 27 აგვიტოდან 26 ნოემბრის ჩათვლით პერიოდში პრაიმთაიმში გადაცემულ ახალ ამბებსა და ტოკშოუს ფორმატის გადაცემებს, ხოლო ონლაინ მედიასაშუალების შემთხვევაში ამავე პერიოდში მათ ვებ-საიტებზე გამოქვეყნებულ იმ სარედაქციო მასალებს, რომლებშიც ფიგურირებენ მონიტორინგის სუბიექტები - პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები, თანამდებობის პირები, პარლამენტის წევრები და ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლები. 

მონიტორინგის ინტერესის საგანი იქნება ის, თუ რამდენად იცავენ მედიასაშუალებები ეთიკურ და პროფესიულ სტანდარტებს საარჩევნო თემატიკის გაშუქების დროს და რამდენად ხარისხიანია ის მედიაპროდუქტი, რომელსაც ისინი აწვდიან აუდიტორიას. მედიაპროდუქტები შეფასდება ისეთი კრიტერიუმების მიხედვით, როგორიცაა ბალანსი, მიუკერძოებლობა, ჟურნალისტის/გადაცემის წამყვანის მიერ გამოყენებული ენა, სიზუსტე, ფაქტებზე დაფუძნებული გაშუქება და ფაქტების დროული გაშუქება. ქარტია დააკვირდება, ხომ არ ტოვებს რომელიმე მედიასაშუალება მნიშვნელოვან ახალ ამბავს ან ინფორმაციას, და ხომ არ ცდილობს ის აუდიტორიის მანიპულირებას სხვადასხვა ხერხის გამოყენებით. ქარტია ყურადღებას მივაქცევს იმასაც, თუ როგორ მგრძნობელობას იჩენს ესა თუ ის მედიასაშუალება გენდერული საკითხების გაშუქებისას",- ვკითხულობთ ორგანიზაციის განცხადებაში.