თბილისის მერმა და „ქართული ოცნების“ გენერალურმა მდივანმა კახა კალაძემ, კრიტიკულ კითხვებზე საპასუხოდ, “მთავარი არხის” ჟურნალისტს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა.

ჟურნალისტმა კითხვის დასმისას კალაძეს 5-6 ივლისს მედიის წარმომადგენლებზე თავდასხმა შეახსენა და უთხრა - რადიკალები გარეთ თქვენ გამოიყვანეთო. საპასუხოდ, კალაძემ ჟურნალისტს მოუწოდა, “სიტყვები შეარჩიოს” და შეურაცხმყოფელი სიტყვებით მიმართა: “თქვენზე დიდი რადიკალები, თქვენზე უბინძურესი ადამიანები ამ ქვეყანაში არ არსებობენ. თქვენ ხართ თავი და თავი სიძულვილის, ბოროტების. თუ რაიმე ცუდი შეიძლება გაიფიქროს ადამიანმა, აი, თქვენ ხართ ამის სახე”.



კახა კალაძის შეურაცხმყოფელი კომენტარები კრიტიკული ჟურნალისტების მიმართ ხელისუფლების მხრიდან მედიაზე თავდასხმის პირველი შემთხვევა არ არის. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ არაერთხელ მოუწოდა “ქართულ ოცნებას” შეწყვიტოს აგრესიული რიტორიკა და გადავიდეს მედიასთან საქმიანი ურთიერთობის რეჟიმში.

დღეს, 29 სექტემბერს “საერთაშორისო გამჭვირვალობ საქართველო” წინასაარჩევნო მედიაგარემოს შეფასების ანგარიშში წერდა, რომ ბოლო პერიოდში მმართველი პარტიის წევრთა აგრესიულმა და მუქარის შემცველმა რიტორიკამ ყოველდღიური სახე მიიღო და “ხელისუფლების უმოქმედობითა თუ აგრესიული რიტორიკის მაგალითებით წახალისებული მოქალაქეები საჯარო სივრცეში ღიად ემუქრებიან და შეურაცხყოფას აყენებენ ჟურნალისტებს.”

„ჟურნალისტებისათვის პროფესიული საქმიანობის შესრულება სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის საშიში გახდა, განსაკუთრებით კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებისათვის.“, - ასე აფასებს წინასაარჩევნოდ მედიაგარემოს „საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო“.

ორგანიზაციის ანგარიში 2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებიდან 2021 წლის თვითმმართველობის არჩევნებამდე პერიოდს მოიცავს.

რას წერს მედიაგარემოზე არასამთავრობო ორგანიზაცია?

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასებით, მედიაგარემოსთან მიმართებით მდგომარეობამ ქვეყანაში კრიტიკულ ზღვარს მიაღწია.

საპარლამენტო არჩევნებიდან დღემდე სულ მცირე 23 მედიის წარმომადგენელზე 93 ძალადობის ფაქტი დაფიქსირდა. მათგან 2021 წლის 5-6 ივლისს ჰომოფობიური და მოძალადე ჯგუფების თავდასხმის შედეგად მედიის 53 წარმომადგენელი დაშავდა.

ორგანიზაციის განცხადებით:

• ხელისუფლება ჟურნალისტების უფლებების დარღვევაზე სათანადოდ არ რეაგირებს.

• მონიტორინგის პერიოდში დაფიქსირდა, სავარაუდოდ, განსხვავებული აზრის გამო ჟურნალისტის გათავისუფლებისა და მედიის ხელმძღვანელობის მიერ ჟურნალისტის მიმართ დისკრიმინაციული მოპყრობის ფაქტები.

• მმართველი პარტიის წევრთა აგრესიულმა და მუქარის შემცველმა რიტორიკამ ყოველდღიური სახე მიიღო, რაც დამატებით ახალისებს მედიის წინააღმდეგ ძალადობას და ამძაფრებს ქვეყანაში არსებულ ისედაც რთულ და პოლარიზებულ გარემოს.

• ქვეყანაში უკანონო მოსმენები გრძელდება, მათ შორის კრიტიკული მედიის ჟურნალისტების წინააღმდეგ და ამას ტოტალური ხასიათი აქვს. მინიმუმ, 10 მედიასაშუალების 55-მა ჟურნალისტი ადასტურებს, სავარაუდოდ, სუს-ის ფაილებში არსებული ინფორმაცის ნამდვილობას.

• გრძელდება პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ, მათ შორის, ტელევიზიის მფლობელებზე, ხელმძღვანელობასა თუ ოჯახის წევრებზე ზეწოლის მიზნით.

• გრძელდება სოციალურ ქსელებში დეზინფორმაციული კამპანია, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირების გზით პოლიტიკური ოპონენტების, სამოქალაქო სექტორისა და ჟურნალისტების დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა- საქართველოს“ ანგარიშში მედიაგარემოს შეფასებისას მოყვანილია ცალკეული მაგალითებიც.

ქართული საინფორმაციო სივრცის დეზინფორმაციისგან დაცვის მიზნით, რვა არასამთავრობო ორგანიზაციამ „კოალიცია ინფორმაციის სანდოობისთვის“ ჩამოაყალიბა. კოალიციის ინფორმაციით, მათი ძირითადი სამუშაო მიმართულებები დეზინფორმაციის წყაროების იდენტიფიცირება, მონიტორინგი და კვლევა იქნება.

კოალიციის წევრი, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი ამბობს, რომ მათი გაერთიანებით მთავარი მიზანი დეზინფორმაციასთან კოორდინებული ბრძოლა და საინფორმაციო ველის გაუმჯობესებაა:

“რვავე ორგანიზაციას გვაქვს ჩვენი ნიშა, რა მიმართულებითაც ვმუშაობთ. კოალიციის შექმნით კი ჩვენ გვეძლევა საშუალება, რომ ჩვენ მიერ ჩატარებული კვლევები, მონიტორინგი თუ ზოგადად, მოსაზრებები გავუზიაროთ ერთმანეთს, შევქმნათ საერთო სურათი და ერთიანი ძალებით ვებრძოლოთ დეზინფორმაციას.” - ამბობს მარიამ გოგოსაშვილი.

„კოალიცია ინფორმაციის სანდოობისთვის“ USAID და Zinc Network-ის მხარდაჭერით შეიქმნა. Zinc Network-ის ინფორმაციული სანდოობის პროგრამის ხელმძღვანელი მიხეილ ბენიძე ამბობს, რომ დეზინფორმაცია ახალი გამოწვევა არ არის, თუმცა, ბოლო წლების განმავლობაში განსაკუთრებით სერიოზულ პრობლემად იქცა:

„არავის აქვს ილუზია, რომ დეზინფორმაცია აღარ იქნება და ეს გამოწვევა მოიხსნება, მაგრამ ჩვენი მიზანია, რომ ზიანი შემცირდეს და მედეგობა გაიზარდოს. გამოწვევა მზარდია, დეზინფორმაცია უფრო მძლავრი ხდება და შეიძლება სერიოზული საფრთხეები შექმნას”.

მიხეილ ბენიძე ამბობს, რომ ადგილობრივი და გარე ძალები აქტიურად ცდილობენ საინფორმაციო სივრცეზე გავლენის მოხდენას. ამიტომ, მისი თქმით, მნიშვნელოვანია პრობლემის კარგად გააზრება და სწორი სტრატეგიების დასახვა: “ჩვენი პროგრამის მიზანია არა მხოლოდ “სიმპტომებს” ვებრძოლოთ, არამედ - გავარკვიოთ რა არის ფესები ამ პრობლემის”.

კოალიცის განცხადებით, ისინი მზად არიან, ითანამშრომლონ საზოგადოებასთან, სამოქალაქო სექტორთან, მედიასთან, აქტივისტებთან, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და შესაბამის სახელმწიფო ინსტიტუტებთან. ყველასთან, ვინც იაზრებს დეზინფორმაციის დამაზიანებელ საფრთხეებს და მზადაა ქვეყნის გაძლიერებაში წვლილი შეიტანოს.

კოალიციაში შემავალი ორგანიზაციები არიან: ჟურნალისტის ეთიკის ქარტია, მედიის განვითარების ფონდი, iFact, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI), ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტი, სამართლიანი არჩევნები, საქართველოს რეფორმების ასოციაცია (GRASS), საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდი, ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი (TDI).

ბოლო წლებში აქციების და დემონსტრაციების გაშუქებისას ათობით ჟურნალისტი დაშავდა. პარადოქსულია, რომ ხელისუფლება ჟურნალისტებზე ძალადობას ახალისებს, მაშინ როცა, მისი პირდაპირი ვალდებულებაა დაიცვას და უზრუნველყოს მედიის წარმომადგენლების უსაფრთხოება.

მეორე მხრივ, მნიშვნელოვანია ჟურნალისტების მომზადება ექსტრემალური სიტუაციების გაშუქებისას. 2019 წლის 20 ივნისის დარბევამ, 2021 წლის 5 ივლისს ჟურნალისტებზე მასობრივმა თავდასხმამ აჩვენა, რომ მსგავსი მომზადება კიდევ უფრო მეტად არის აუცილებელი.

მედიის მომზადება საფრთხის შემცველ გარემოში სამუშაოდ


სამი დღის განმავლობაში სხვადასხვა სფეროს პროფესიონალები - ჟურნალისტები, ინსტრუქტორები, ძალოვანი სტრუქტურების ყოფილი წარმომადგენლები მონაწილეებს უზიარებდნენ საკუთარ გამოცდილებას. ასწავლიდნენ, თუ როგორ დაინახონ საფრთხეები, პროაქტიულად მოემზადონ რისკების თავიდან ასაცილებლად ან მათი გავლენის შესამცირებლად და მაქსიმალურად უსაფრთხოდ მოიქცნენ საველე მუშაობისას.



სხვადასხვა მედიის წარმომადგენლები თეორიულად და პრაქტიკულად ეცნობოდნენ:

• რისკების მართვას - გარემოს ანალიზი, რისკების შეფასება, უსაფრთხოების გეგმა
• მიტინგების და დემონსტრაციების უსაფრთხოდ გაშუქებას - პროტესტის დახასიათება, საფრთხეები, მოქმედების გეგმა, აღჭურვილობა
• უსაფრთხოებას მივლინებაში და მგზავრობისას - უსაფრთხო მგზავრობა, უსაფრთხოება სასტუმროებში, “ჩექფოინტების” გავლა, ფიზიკური და ციფრული პოლიციური თვალთვალი
• პირველადი გადაუდებელი დახმარების აღმოჩენას
• და ციფრული უსაფრთხოებას

“ჩვენი ჟურნალისტების დიდი ნაწილი არ არის მზად საფრთხის შემცველი სიტუაციებისთვის” - ამბობს ერთ-ერთი ინსტრუქტორი, უსაფრთხოების საკითხის სპეციალისტი, ირაკლი ანდრონიკაშვილი.



ტრენინგის ერთ-ერთი მონაწილე, Civil.ge-ის ფოტორეპორტიორი გურამ მურადოვი, 20 ივნისის აქციის დარბევისას დაშავდა. მას რეზინის 11 ტყვია მოხვდა ზურგში.

“ტრენინგის მერე კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ არ აქვს მნიშვნელობა, მოსალოდნელია თუ არა საფრთხე, ყველა შემთხვევაში, ეკიპირება თან უნდა ჰქონდეს რეპორტიორს. 20 ივნისს ჩემი ყველაზე დიდი შეცდომა ის იყო, რომ აღჭურვილობა თან არ მქონდა”, - ამბობს მურადოვი და დასძენს, კარგი იქნებოდა, თუ მედია მენეჯერებიც გაივლიდნენ მსგავს წვრთნასო.

მედიების მენეჯერების ტრენინგი ასეთ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია, რათა სწორად მიიღონ გადაწყვეტილება ცხელ წერტილებში გასაშვებად ამა თუ იმ ჟურნალისტის არჩევისას.

“ერთი ჟურნალისტი ვერაფერს შეცვლის, თუ მზაობა არ იქნება მენეჯმენტში, რომ თავიანთი დასაქმებულები დაცულები იყვნენ გადასაღებ მოედანზე” - ამბობს ტელეკომპანია “ფორმულას” ჟურნალისტი, სალომე ჩადუნელი, რომელიც ასევე ტრენინგის მონაწილე იყო.

ჟურნალისტები მტრულ გარემოში

2020 წელს ზუგდიდში საქართველოს ბანკს თავს შეიარაღებული მძარცველი დაესხა. ფორმულას „ჟურნალისტ“ სალომე ჩადუნელს, რომელიც ქუთაისში უნივერსიტეტის გახსნის გადასაღებად იყო ჩასული, ზუგდიდში ძარცვის გასაშუქებლად წასვლა მოუწია. ისხენებს, რომ სპეცოპერაციის გასაშუქებლად ჟურნალისტები წინასწარ მომზადებული არ იყვნენ და ადგილზე სწავლობდნენ, როგორ მოქცეულიყვნენ.

“ტრენინგი დამეხმარა იმის გააზრებაში, რომ გადაღებებზე დაუცველი დავდივარ, ვფიქრობ კადრებზე და არა უსაფრთხოებაზე, რაც დიდი შეცდომაა”, - ამბობს სალომე ჩადუნელი.

სწორედ სიტუაციის წინასწარ გაანალიზება და, მოვლენების ეპიცენტრში აღმოჩენამდე, საფრთხეების მაქსიმალურად შემცირება იყო კურსის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი.

ბოლო წლების მოვლენებმა კარგად აჩვენა, რამდენად საფრთხისშემცველია საქართველოში ჟურნალისტის პროფესიაო, ამბობს ირაკლი ანდრონიკაშვილი: “სამწუხაროდ, მედიის წარმომადგენლები ხშირად პირდაპირი სამიზნეები არიან არაკეთილგანწყობილი ჯგუფების თუ სტრუქტურების. საჭიროა მეტი ყურადღება, მუშაობა რისკმენეჯმენტზე და თვითგადარჩენის უნარებზე”.



როგორ მოიქცნენ ჟურნალისტები ექსტრემალურ სიტუაციაში

ტრენინგის ყველაზე საინტერესო ნაწილი მტრულ გარემოში მუშაობის იმიტაცია, სიმულაციური თამაშები იყო. ჟურნალისტებს ჯერ თავდამსხმელებთან გამკლავება, შემდეგ კი დაშავებულების გადარჩენა მოუწიათ.

მიუხედავად იმისა, რომ მონაწილეები თეორიულად ორი დღის განმავლობაში სწავლობდნენ, როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ მსგავს სიტუაციებში და იცოდნენ, რომ გადასალახი დაბრკოლებები სიმულაცია იყო, კრიტიკულ სიტუაციებთან გამკლავება ჟურნალისტებისთვის მაინც გამოწვევა აღმოჩნდა. “შეიარაღებული პირების” დანახვისას, ზოგი დაიბნა და გაქცევა სცადა, ზოგმა თავდამსხმელებს გაუაზრებლად თავისი სისუსტეები უთხრა, ზოგმა კრიტიკულ სიტუაციებში პროფესია სულ დაივიწყა, ზოგმა დაშავებულისთვის დახმარების აღმოჩენა ვერ შეძლო, ზოგი კი მეტ-ნაკლებად კარგად გაუმკლავდა.

“დაბნეული და დაძაბული ვიყავი. იმდენად რეალური იყო ყველაფერი, რომ როცა დაშავებულთან მივედი, მართლა მეგონა, რომ ადამიანი უნდა გადამერჩინა”, - იხსენებს რეგიონულ მაიწყებელთა ალიანსის ჟურნალისტი ნატალი ნემსაძე.



მსგავსი სიმულაციები სტანდარტული პრაქტიკაა და მრავალ ქვეყანაში ტარდება, რადგან ტრავმული გამოცდილება ყველაზე ადვილად დამახსორებადია. “რაც უფრო სტრესულია თავდასხმის, მძევლად აყვანის, შეტევის სიმულაცია, უფრო კარგად ამახსოვრდება ადამიანს და შემდეგში უფრო თავდაჯერებულია და მეტად წარმატებით შეძლებს მსგავსი სიტუაციებიდან თავის დაღწევას” - ამბობს ირაკლი ანდრონიკაშვილი.

როგორი პრაქტიკაა საერთაშორისო მედიაში

ტრენინგი კარგი შესაძლებლობა აღმოჩნდა, ერთი მხრივ, საკუთარი შესაძლებლობების შესაფასებლად და, მეორე მხრივ, იმის გასააზრებლად, თუ რამდენად არაპრიორიტეტულია მედიამენეჯერებისთვის თანამშრომლების უსაფრთხოება.

“პირველ რიგში, ორგანიზაციულ დონეზე ყალიბდება უსაფრთხოების გეგმა. თანხმდებიან პრინციპებზე, ადგენენ პროტოკოლებს, ყიდულობენ აღჭურვილობას, ავარჯიშებენ ჟურნალისტებს. შემდეგ კი თითოეულ თანამშრომელს ავალდებულებენ მიყვნენ ამ უსაფრთხოების ზომებს”, - ამბობს ერთ-ერთი ტრენერი, სააგენტო Reuters-ის ყოფილი ფოტორეპორტიორი დავით მძინარიშვილი.

მძინარიშვილი იხსენებს შემთხვევას, როდესაც ერთ-ერთი გავლენიანი მედიასაშუალების ჟურნალისტი ყირიმის ოკუპაციის გასაშუქებლად ჩავიდა და იქ აღმოჩნდა, რომ მას სპეციალური მომზადება გავლილი არ ჰქონდა. ის მაშინვე უკან გაიწვიეს და სხვა თანამშრომილთ ჩაანაცვლეს.

მსოფლიოს სხვადასხვა მედიასაშუალებას შემუშავებული აქვს წესები, რის მიხედვითაც უნდა იმოქმედონ ჟურნალისტებმა კონფლიქტურ სიტუაციებში, მტრულ გარემოში მოხვედრისას, საპროტესტო აქციების, ტერორისტული აქტების და სხვა არეულობის გაშუქებისას.



საერთაშორისო მედიებში წინასწარ გაწერილი აქვთ, თუ როგორ უნდა მოემზადონ ველზე გასვლამდე, რა აღჭურვილობა იქონიონ თან, როგორ იმუშაონ უშუალოდ ადგილზე ყოფნისას, რა უნდა მოიმოქმედონ დარბევის დროს და რა რეკომენდაციები უნდა გაითვალისწინონ სხვადასხვა ტოქსიკური საშუალებებით მოწამვლისგან თავდასაცავად.

ვრცლად: უსაფრთხოების წესები და რჩევები საპროტესტო აქციების გაშუქებისას

“ხშირად რაღაც კადრს და სიუჟეტს უფრო წინ აყენებენ, ვიდრე საკუთარ ან თანამშრომლის სიცოცხლეს, რაც არასწორია” - ამბობს დავით მძინარიშვილი და დასძენს, საქართველოში ადგილობრივი მედია არასერიოზულად და ზერელედ უდგება უსაფრთხოების საკთხებსო:

“ვცდილობთ, რამენაირად დავარწმუნოთ, ავუხსნათ და დავანახოთ, რომ არის საშუალება ვიმუშაოთ უფრო უსაფრთხოდ. ისე მოვახერხოთ კადრის გადაღება და ინფორმაციის მოპოვება უსაფრთხოდ, რომ არ გადავაყოლოთ ჩვენი სიცოცხლე და ჯანმრთელობა”.

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურმა, ლექსო ლაშქარავას გადაადგილების ამსახველი ვიდეოჩანაწერების გასაჯაროების გამო, შინაგან საქმეთა სამინისტრო 2000 ლარით დააჯარიმა. უწყების განმარტებით, მასალის გასაჯაროებას არ ჰქონდა კონკრეტული და მკაფიოდ განსაზღვრული კანონიერი მიზანი.

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის შეფასებით, შსს-მ დაარღვია პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ საქართველოს კანონი, რადგან „11 ივლისს სამინისტროს მიერ გასაჯაროებული ვერც ერთი ვიდეოჩანაწერი ვერ პასუხობდა საზოგადოებაში არსებულ მთავარ კითხვას გარდაცვალების კონკრეტულ მიზეზთან დაკავშირებით”. გარდა ამისა, ბრიფინგებზე არ იყო განმარტებული, რა კავშირი ჰქონდა ლაშქარავას გარდაცვალებასთან გასაჯაროებულ ვიდეოჩანაწერებს.

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის განცხადებაში ნათქვამია, რომ შსს-მ ბრიფინგზე გასაჯაროებული ერთ-ერთი აუდიო-ვიდეოჩანაწერი არაკანონიერად მოიპოვა. საუბარია სამედიცინო დაწესებულებიდან ამოღებულ ჩანაწერზე, რომელიც სამინისტრომ წერილობითი მოთხოვნის საფუძველზე მოიპოვა.

“უდიო-ვიდეოჩანაწერზე წვდომისა და სამედიცინო დაწესებულების კომპიუტერული მოწყობილობიდან მისი გადმოწერის დროს სამინისტროს მიერ არ შედგენილა საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების ამსახველი რაიმე საპროცესო დოკუმენტი” - წერია განცხადებაში.

პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ კანონის დარღვევის გამო, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა დაეკისრა სამედიცინო დაწესებულებასაც და 500 ლარით დაჯარიმდა.



"ტვ პირველის" ოპერატორი ალექსანდრე ლაშქარავა 11 ივლისს გამთენიისას საკუთარ სახლში გარდაცვლილი იპოვეს. იგი ერთ-ერთია მედიის 53 წარმომადგენელს შორის, რომელსაც 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

ცენტრალური საარჩევნო კომისიის „ინფორმაციული დაცულობის ცენტრმა“ გამოაქვეყნა ანგარიში, რომლის მიხედვითაც 1-10 სექტემბრის ჩათვლით ონლაინ მედიას და ტელევიზიებს აკვირდებოდა. ეს მათი მეორე ასეთი ანგარიშია.

ამ ანგარიშის მიხედვით, 30-ზე მეტ მედიას ცესკოს შესახებ დეზინფორმაციული მასალა აქვს გავრცელებული, მაგრამ ამ ანგარიშში ვერ შეხვდებით კვლევის მეთოდოლოგიას. მედიის დიდი ნაწილის შემთხვევაში კი ვერ იპოვით ბმულებს, რომლებიც დაადასტურებდა, რომ ისინი მართლაც ავრცელებენ დეზინფორმაციულ მასალებს.

რედაქციის შენიშვნა: ამ მასალის გამოქვეყნების შემდეგ, "ინფორმაციული დაცულობის ცენტრმა" 23 სექტემბრის 18:30 საათზე განახლებული ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელიც შეგიძლიათ ამ ბმულზე ნახოთ. 

„გაუგებრობა“

„ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი“ 2020 წელს საპილოტე პროექტის სახით საერთაშორისო ორგანიზაცეიების IFES-სა და USAID-ის მხარდაჭერით დაიწყო. მედიამონიტორინგი კი, რომელსაც 15 ადამიანი ატარებს და 500-ზე მეტ პლატფორმას აკვირდება, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ფინანსდება.

მათი მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, 16 აგვისტოდან 10 სექტემბრამდე On.ge-მ 5, „პუბლიკამ“ და „ნეტგაზეთმა“ კი 3-3 დეზინფორმაციული მასალა გამოაქვეყნა. თუმცა ვერცერთმა მედიამ ვერ მოისმინა არგუმენტი, რაც ამ დაკვირვების შედეგებს გაამყარებდა.



დოკუმენტის პირველ ვერსიაში „რადიო თავისუფლებაც“ მოხვდა, რაც მოგვიანებით „ტექნიკური შეცდომის“ მიზეზით ცხრილიდან ამოიღეს.

ამ „გაუგებრობის“ გასარკვევად და ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ვებგვერდზე გამოქვეყნებული მედიის მონიტორინგის ანგარიშთან გაჩენილი შეკითხვების გამო on.ge-ის, „პუბლიკასა“ და „ნეტგაზეთის“ რედაქტორები „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელს გივი ხაჭაპურიძეს ცესკოს ინიციატივით შეხვდნენ.

ცესკოს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ განცხადება

23 სექტემბერს, მედიასთან შეხვედრის მეორე დღეს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრმა“ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ მედიის მიერ ცენტრის საქმიანობაზე დაკვირვების შედეგად გამოიკვეთა რამდენიმე საჭიროება და ასევე ტექნიკური ხარვეზი.

„რადიო თავისუფლებასა“ და „ნეტგაზეთთან“ მიმართებით რაოდენობრივი ანალიზის მომზადებისას, - ავტომატურად მოინიშნა კრიტერიუმი - „დეზინფორმაცია“, რაც აღმოჩენისთანავე გამოსწორდა. „აქცენტნიუსთან“, „პუბლიკასა“ და On.ge-სთან მიმართებით კი, გამოიკვეთა, რომ რაოდენობრივი ანალიზის მომზადებისას აღნიშნული სააგენტოების მიერ გავრცელებული ინფორმაცია მოხვდა დეზინფორმაციის ჭრილში, რაც ასევე წარმოადგენდა მონიტორინგის ხარვეზს და შესაბამისად აღმოიფხვრა.“, - წერია ცესკოს ვებგვერდზე გავრცელებულ განცხადებაში.

"ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი" ამბობს იმასაც, რომ გუშინდელ შეხვედრაზე მედიასაშუალებებთან კონსულტაციების საფუძველზე განისაზღვრა, რომ მედიის მხრიდან ბალანსის დაცვის საკითხი, ასევე ანალიზის შედეგები უფრო დეტალურად იქნება აღწერილი რაოდენობრივი და თვისებრივი ანალიზის წარმოებისას. „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ მიერ გამოყენებული ტერმინოლოგია კი უფრო ზუსტი იქნება და კონკრეტულად ასახავს დეტალებს იმ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, რომელიც მოცემული იქნება ანგარიშებში.

„პუბლიკას“, On.ge-სა და „ნეტგაზეთის“ რედაქტორები ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ. ისინი ამბობენ, რომ „ინფორმაციული დაცულობის ცენტრის“ განცხადება მკითხველისთვის ბუნდოვანია და "რასაც ცესკო ხარვეზს და შეცდომას უწოდებს, მედიისთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენება და დეზინფორმაციის გავრცელებაში დადანაშაულებაა". 

მედია „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრისგან“ შეცდომის აღიარებას ითხოვს

მედიასაშუალებების რედაქტორებმა 22 სექტემბრის შეხვედრაზე გივი ხაჭაპურიძეს მოსთხოვეს, კვლევის შედეგების ფაქტებით გამყარება, ან მიყენებული რეპუტაციული ზიანის აღიარება.

“ეს ანგარიში ინგლისურ ენაზე, სავარაუდოდ, სხვა ორგანიზაცებსაც გადაუგზავნეს. არ ვიცით, ვისთან შეგვილახეს რეპუტაცია, ამიტომ ველოდებით, რომ ცესკო ჩაასწორებს და ამოიღებს ამ ყველაფერს, და აღიარებს, რომ შეეშალა“, - გვეუბნება „ონ.ჯის“ რედაქტორი ხატია ღოღობერიძე.

On.ge-ის „ხუთი დეზინფორმაცია“, როგორც ხატია ღოღობერიძე ამბობს, ერთ მასალაში აღმოჩნდა და როდესაც რედაქციამ ცესკოსგან მისი დაზუსტება მოითხოვა, პასუხად მიიღეს, რომ ეს „ტექნიკური შეცდომაა“.

„დეზინფორმაცია არის განზრახ მოგონილი, ცრუ ინფორმაცია დეზინფორმაციის ობიექტის დისკრედიტაციის მიზნით. ისე ჩანს, თითქოს „პუბლიკაში“ ჟურნალისტი დაჯდა, მოიფიქრა რაღაც ინფორმაცია, მოიგონა, დაწერა და გამოაქვეყნა“ - ამბობს „პუბლიკას“ რედაქტორი ზურა ვარდიაშვილი.

კვლევაში ჩართულ დიაგრამაში მითითებულია, „პუბლიკამ“ 3 დეზინფორმაციული მასალა გამოაქვეყნა. დეზინფორმაციად შეფასდა არასამთავრობო ორგანიზაციის „სამართლიანი არჩევნების“ ერთ-ერთი განცხადება ცესკოს შესახებ და მოძრაობა „სირცხვილიას“ შექმნილი „სამოქალაქო საარჩევნო კომისისს“ მიერ არჩევნებთან დაკავშირებით გავრცელებული განცხადების გაშუქება. ეს მასალები ახალი ამბების სახითაა გავრცელებული და მითითებულია განცხადების წყაროები.

„დეზინფორმაცია მიზანიმართულად გაავრცელა, ან რამე მოიგონაო, ჩვენ არსად გვითქვამს. მხოლოდ ფაქტის კონსტანტაციაა აქ და არანაირი ბრალდება მედიაზე, რომ ისინი არიან დეზინფორმატორები. აქ გაუგებრობის ამბავია, ტერმინოლოგიის ამბავიც შეიძლება იყოს და ჩარტებში სხვანაირი აღქმის ამბავი.“ - ამბობს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელი გივი ხაჭაპურიძე.

ანგარიშში „დეზინფორმაციის მიზანმიმართულ გავრცელებაზე“ სიტყვა სიტყვით მართლაც არაფერი წერია, მაგრამ ანგარიშში ეს მედიები განმარტების გარეშე, მხოლოდ დეზინფორმაციის შემცველი მასალის გამავრცელებლად არიან მოხსენიებული.

მონიტორინგის მიხედვით, „ნეტგაზეთს“ საკვლევ პერიოდში სამი დეზინფორმაცია აქვს გამოქვეყნებული, თუმცა როგორც გამოცემის რედაქტორი, დავით ქოქოშვილი ამბობს, ცესკომ მათ ვერ აჩვენა მასალა, რითაც ამას დაადასტურებდა.

ინტერესთა კონფლიქტი

„შენს შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციას ობიექტურად შენვე ვერ შეაფასებ. მედიამონიტორინგს უნდა ატარებდეს გარე, მიუკერძოებელი ორგანიზაცია, რომელსაც არანაირი ინტერესი არ აქვს, რომ მოიტყუოს ან ფატქები შეცვალოს, მისი ერთადერთი ინტერესი არის, რომ დააკვირდეს.“, - ამბობს ნეტგაზეთის რედაქტორი.

ინტერესთა კონფლიქტის პრობლემას ვერ ხედავს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელი და ამბობს, რომ ცესკოს „ქება-დიდებას არ ემსახურებიან“.

„ჩვენ ვართ „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი“, რომელიც მედიაში ეძებს იმ ინფორმაციებს, რომლებიც არის ცესკოსთან დაკავშირებით, შემდგომ ამას ახარისხებს და იმ დეზინფორმაციის შემცველ მასალებზე აკეთებს რეაგირებას. არგუმენტირებული პასუხის გაცემას ვცდილობთ და არამც და არამც არ ვართ დაკავებული ცესკოს ქება-დიდებით.“ - ამბობს ის.

რა არის დეზინფორმაცია ცესკოს კვლევის მეთოდოლოგიის მიხედვით?

დეზინფორმაცია არის იქ, სადაც არის სიცრუე და ტყუილია ცესკოს შესახებ, „მაგრამ ეს აპრიორი არ ნიშნავს იმას, რომ მედიასაშუალება იყო დეზინფორმატორი.“ - ამბობს გივი ხაჭაპურიძე.

„ინფორმაციის დაცულობის ცენტრმა“ დეზინფორმაციად მიიჩნია მედიის მიერ გამოქვეყნებული სხვადასხვა ორგანიზაციის განცხადებებიც, რომლებიც ცესკოს აკრიტიკებენენ.

„თუ მიიჩნევენ, რომ Isfed ავრცელებს მათზე არასწორ ინფორმაციას, დეზინფორმაციაა ეს ან მადისკრედიტირებელია ცესკოსთვის, მაშინ ეს ორგანიზაციების დაკვირვების ნაწილში შესატანი ინფორმაციაა. თუ მედიამ ავტორიტეტული ორგანიზაციის განცხადება გააშუქა ეს დეზინფორმაციად მედიისთვის ვერ ჩაითვლება და სერიოზულ ზიანს აყენებს ჩვენს რეპუტაციას.“ - გვეუბნება „პუბლიკას“ რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი.

გივი ხაჭაპურიძე მიიჩნევს, რომ აქ შესაძლოა მონიტორინგის ანგარიშში გამომოყენებული ტერმინოლოგია იყოს პრობლემა და „ვიზუალურ ნაწილშიც შესაძლებელია ეს ყველაფერი მითითებული ყოფილიყო ისე, რომ აზრთა სხვადასხვაობა არ გამოეწვია“. ის ამბობს, უფრო კონკრეტულები უნდა ვყოფილიყავით, რომ მსგავსი აღქმა არ დარჩენილიყოო.

ცესკოში გამართულ შეხვედრაზე გაირკვა ისიც, რომ თუ ცესკოს შესახებ გავრცელებულ განცხადებას მედია გააშუქებს, ცესკოსთან გადაამოწმებს და მის მხარესაც წარმოაჩენს, მაშინ მედია დეზინფორმაციული მასალების ინფოგრაფიკაში აღარ მოხვდება (იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ცესკო მათ კითხვებს არ ან ვერ უპასუხებს).

„პუბლიკას“ რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი მიიჩნევს, რომ ამ მონიტორინგის მეთოდოლოგია გაუგებარი და დაუხვეწავია და „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრში“ კარგად არ იფიქრეს, როცა ამას „მედიის მონიტორინგს“ არქმევდნენ.

„შეიძლება მედიას შეუფასო ბალანსის საკითხი, სიზუსტის დაცვის საკითხი და ა.შ მაგრამ დეზინფორმაცა ამ მეთოდოლოგიით არ ფასდება“ - გვეუბნება „პუბლიკას“ რედაქტორი.

დღეისთვის „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრს“ ცესკოს ვებგვერდზე 2 ანგარიში აქვს გამოქვეყნებული. მონიტორინგი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების მეორე ტურის დასრულების ჩათვლით გაგრძელდება, ანგარიშების პერიოდულობა კი საინფორმაციო ნაკადების ინტენსივობაზეა დამოკიდებული. ცენტრში ამბობენ, რომ მონიტორინგის ანგარიშები, სავარაუდოდ, ორკვირიანი ინტერვალებით გამოქვეყნდება.

“მთავარი არხის” ინფორმაციით, მაუწყებლის ოპერატორი ლევან აბლოთია ქარელში, “ქართული ოცნების” წევრებმა პარტიის შტაბის მეორე სართულიდან გადმოაგდეს.

ჟურნალისტი ბექა ყორშია, რომელიც ქარელში ოპერატორთან ერთად იყო, გვიყვება, რომ “ქართული ოცნების” შტაბში მერობის კანდიდატის, ზაზა გულიაშვილის ჩასაწერად იყვნენ მისულები:

“გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სუსის აგენტია და მქონდა რამდენიმე შეკითხვა. ამ ყველაფერმა გააღიზიანა “ოცნების” წევრები, რომლებიც იყვნენ შტაბში. გამოგვაგდეს. აღარც გვიცდია შეცვლა. ვწერდით სტენდაფს, გამოვარდნენ და გაგვისწორდნენ”.

მისი თქმით, ოპერატორის მდგომარეობა მძიმეა - “მეუბნებოდა ფეხს ვერ ვამოძრავებო, ზურგს და ხელს ვერ ვგრძნობო”. 

"ქართული ოცნების" წევრმა მამუკა მდინარაძემ სპეციალურ ბრიფინგზე თქვა, რომ ბექა ყორშია იქ პროვოკაციის მოწყობას ცდილობდა, რა დროსაც გამოაძევეს შტაბიდან. მისივე თქმით, სიტყვიერი კამათი და დაპირისპირება იყო, თუმცა, არანაირი ფიზიკური შეხება ოპერატორსა და "ოცნების" შტაბის წარმომადგენლებს შორის არ ყოფილა: " "მთავარი არხის" ოპერატორი  უკანა სვლით ტოვებდა ტერიტორიას, რა დროსაც კიბის მოაჯირს წამოედო და გადავარდა და დაეცა კიბის ზედა საფეხურებზე".

"მთავარი არხი" ამბობს, რომ თავდასხმის ვიდეოკადრები გადაღებული აქვთ და მალე გამოაქვეყნებენ. თავის მხრივ, მამუკა მდინარაძეც ამბობს, რომ მათაც ვიდეომასალა გადაღებული და გაავრცელებენ.

სავარაუდოდ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურიდან გამოჟონილ ფაილებთან დაკავშირებით, “TV პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე პროკურატურამ გამოკითხა.

მელაძე ამბობს, რომ 15 სექტემბერს თბილისის პროკურორი დაუკავშირდა და გამოკითხვაზე დაიბარა, რის შემდეგაც, ადვოკატთან ერთად მივიდა დაკითხვაზე. მისივე თქმით, კითხვების ძირითადი ნაწილი ეხებოდა, თუ რა ფორმით მიიღეს ბმული და რა მიმოწერა ჰქონდათ წყაროსთან.

“გამოძიებას აინტერესებს ის, ვინ გაავრცელა და არა ის, ვინ ჩაწერა. ვინ იდგა ამ უკანონობის უკან - ამის დადგენის განზრახვა გამოძიებას არ აქვს” - ამბობს მელაძე “TV პირველის” ეთერში..

მისივე თქმით, გამოძიებას “ცოტა უცნაური კითხვები” ჰქონდა. მაგალითად, ინტერესდებოდნენ, რა მასალებს გაეცნენ ჟურნალისტები - “მოგვიყევი იქ რაც წაიკითხეო”.

გამოკითხვაზე დაბარებულები არიან სხვა მედიასაშუალებების წარმომადგენლებიც. “ფორმულას” ინფორმაციით, მათი ჟურნალისტებს, მარტა ქურასბედიანსა და ქეთი ნადიბაიძეს პროკურატურიდან დაუკავშირდნენ და ხვალ, 16 სექტემბერს აპირებენ მისვლას.

რა მოხდა

13 სექტემბერს სხვადასხვა მედიასაშუალებას ელექტრონულ ფოსტაზე „ჰაკიმ ფაშას“ სახელით მიუვიდა ბმული სახელწოდებით, “სუსის კომპრომატი საპატრიარქოს წინააღმდეგ“.

ღია წყაროზე ატვირთულ ფაილებში, სავარაუდოდ, სასულიერო პირების პირადი ცხოვრების შესახებ წერილობითი დეტალებია ასახული. მასალების ავთენტურობა დადასტურებული არ არის.

სხვადასხვა მედიასაშუალების ჟურნალისტებმა დაადასტურეს, რომ ფაილებში მათი საუბრებიც იძებნება. მათ ნაწილს გადაწყვეტილი აქვს, რომ გამოძიების დაწყების მოთხოვნით საგამოძიებო ორგანოეს მიმართოს.

მედიასაშუალებების მიერ ფარულ ჩანაწერებთან დაკავშირებით გავრცელებულ ინფორმაციაზე საქართველოს პროკურატურამ გამოძიება კერძო კომუნიკაციის საიდუმლოების დარღვევის ფაქტზე დაიწყო. სუს-მა 14 სექტემბერს განაცხადა, რომ პროკურატურასთან თანამშრომლობისთვის მზად არის.

ჟურნალისტების ნაწილი ადასტურებს, რომ 13 სექტემბერს, სავარაუდოდ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურიდან, გამოჟონილ ჩანაწერებში მათი საუბრებიცაა. ისინი აპირებენ, საგამოძიებო ორგანოებს მიმართონ.

რა მოხდა?

ტელეკომპანია „მთავარის“ წამყვანი ეკა კვესიტაძე ერთ-ერთია მათ შორის, ვინც ამბობს, რომ 13 სექტემბერს გავრცელებულ მასალებში მისი მიმოწერაც იძებნება.

„ფეისბუქის მიმოწერიდან არის ძალიან ბევრი რამე. მათ შორის ისიც - როგორ მომილოცა დაბადების დღე მელქისედეკმა. ასევე ჩემი ნინია კაკაბაძის მიმოწერა - სადაც ნინიას ვეუბნები, რომ არ ვიცნობ პეტრე ცაავას და მასთან შეხვედრა მაინტერესებს მეთქი. ანუ, რასაც ფეისბუკ ინბოქსში ვწერთ მეგობრებო, ყველაფერი სუსმა იცის.“, - ამბობს ჟურნალისტი. ის იურიდიულ კონსულტაციებს გადის და აპირებს საქმესთან დაკავშირებით საგამოძიებო ორგანოებს მიმართოს.

ჟურნალისტებს გამოძიების დაწყების მოთხოვნით საგამოძიებო ორგანოებისთვის წერილობითი მიმართვისკენ მოუწოდებს იურისტი სულხან სალაძე.

„ კარგად ვიცი, რომ არავინ გამოიძიებს და ისიც კარგად ვიცი, რომ გამოძიების დაწყების ვალდებულება ინფორმაციის გავრცელების მომენტიდან ისედაც არსებობობდა, მაგრამ ამ მარაზმის დასრულება თუ გვინდა ეს მოჯადოებული წრე უნდა დაირღვეს. ჯერ ქვეყნის შიდა მართლმსაჯულების ინსტიტუტების გამოყენების ცდა და მერე საერთაშორისო მექანიზმები”, - წერს სულხან სალაძე "ფეისბუქზე".

ეკა კვესიტაძე ამბობს, რომ არც მას აქვს ამ საქმის გამოძიების მოლოდინი, თუმცა პრეცედენტები უნდა შეიქმნასო. „ყველამ უნდა მივმართოთ და რაღაც დროს შეიძლება სტრასბურგშიც წავიდეს ეს საქმეო“,-გვეუბნება კვესიტაძე.

კონტექსტი

13 სექტემბერს სხვადასხვა მედიასაშუალებას ელექტრონულ ფოსტაზე „ჰაკიმ ფაშას“ სახელით მიუვიდა ბმული სახელწოდებით, “სუსის კომპრომატი საპატრიარქოს წინააღმდეგ“.

ღია წყაროზე ატვირთულ ფაილებში, სავარაუდოდ, სასულიერო პირების პირადი ცხოვრების შესახებ წერილობითი დეტალებია ასახული. მასალების ავთენტურობა დადასტურებული არ არის.

მედიასაშუალებების მიერ ფარულ ჩანაწერებთან დაკავშირებით გავრცელებულ ინფორმაციაზე საქართველოს პროკურატურამ გამოძიება კერძო კომუნიკაციის საიდუმლოების დარღვევის ფაქტზე დაიწყო.

"იმ მედიასაშუალებებს, რომლებსაც გააჩნიათ აღნიშნული მასალა, მოვუწოდებთ ამჯერად მაინც ითანამშრომლონ გამოძიებასთან და მოგვაწოდონ მათ ხელთ არსებული მტკიცებულებები", - წერია პროკურატურის გავრცელებულ განცხადებაში.

ჟურნალისტები გაჟონილ ფაილებში

ტელეკომპანია „მთავარის“ დირექტორი ნიკა გვარამია ამბობს, რომ გაჟონილ ფაილებში მისი და მისი ჟურნალისტების „ვოტსაპში“ საუბარი ამოიცნო.

„ჩემს ნაწილში, ყველაზე ამაზრზენი ჩემი და დეკანოზ მამალაძის სატელეფონო საუბრის კრებსია - ანუ, ადვოკატის და კლიენტის ურთიერთობა, რომელიც ფარულობის სრული პრივილეგიითაა კანონმდებლობით დაცული.“, - წერს გვარამია.

ამავე აპლიკაციაში მისი რესპონდენტთან საუბარი ამოიცნო „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსმა ნოდარ მელაძემაც. მელაძე წერს, რომ გაჟონილ მასალებში მისი შვილების შესახებ ნათლობის დეტალებიც იძებნება.



2014 და 2020 წლით დათარიღებულ ფაილებში საკუთარი სახელი ნახა „ფორმულას“ ჟურნალისტმა ვახო სანაიამ.

„მე, ჟიჟი [ნინო ჟიჟილაშვილი], ჩვენი პროდიუსერები და ჟურნალისტები სრული შემადგენლობის სუსის ანგარიშებში. ვინ დავპატიჟეთ გადაცემებში, ვის რა უთხრეს პროდიუსერებმა და ვის რა უპასუხეს“, - წერს სანაია.

13 სექტემბერს გაჟონილ მასალებში თავიანთი საუბრების ამოცნობა დაადასტურეს „ტაბულას“ რედაქტორმა ლევან სუთიძემ და On.ge-ს ყოფილმა რედაქტორმა და „რადიო თავისუფლების“ ჟურნალისტმა გელა ბოჩიკაშვილმაც.

კომუნიკაციების კომისიამ ტელეკომპანია „იმედის“ მიმართ „ევროპული საქართველოს“ საჩივარი დააკმაყოფილა და წინასაარჩევნო რეკლამის ეთერში არ გაშვების გამო მაუწყებელს სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა.

რა მოხდა?

ტელეკომპანია „იმედმა“ 26 აგვისტოს, უარი თქვა ოპოზიციური პოლიტიკური პარტია „ევროპული საქართველოს“ წინაასაარჩევნო უფასო რეკლამის ეთერში განთავსებაზე და ამის მიზეზად „რეკლამაში გამოყენებული სიძულვილის ენა“ დაასახელა.

ნახეთ მეტი ამ თემაზე.

კომუნიკაციის კომისიის გადაწყვეტილება

12 სექტემბერს კი კომუნიკაციების კომისიამ მხარეების პოზიციები მოისმინა და უზენაესი სასამართლოს დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად, მიიჩნია, რომ ტელეკომპანია „იმედმა“ „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“ დაარღვია.

„რეკლამის შინაარსი არ ეწინააღმდეგება კონსტიტუციით დადგენილ ზოგად პრინციპებსა და მოთხოვნებს, რომლებიც ასახულია შესაბამის კანონმდებლობაში.“, - ნათქვამია კომუნიკაციების კომისიის განცხადებაში.

ტელეკომპანია „იმედის“ იურისტი ანდრო ლაშხი ამბობს, რომ „ევროპული საქართველოს“ რეკლამასთან დაკავშირებით მაუწყებელი თავდაპირველ პოზიციაზე რჩება და მისთვის გაუგებარია უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების ის ნაწილი, რომელზეც სასამართლო ამბობს, რომ სიტყვა „მოღალატე“ ღირსების შემლახავი არ არის.

კომისიამ „ტელეიმედის“ მიმართ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი შეადგინა, რომელიც განსახილველად სასამართლოს გადაეგზავნება.



რას ამბობს უზენაესი სასამართლოს სტანდარტი?

კომუნიკაციების კომისიის ინფორმაციით, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს (2021 წლის 25 მარტის განჩინება #ბს-1168(კ-20)) მიერ პოლიტიკური რეკლამისთვის დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად პოლიტიკური რეკლამა:

• ხელს არ უნდა უწყობდეს შუღლის გაღვივებას

• არ უნდა შეიცავდეს ომისა და ძალადობის პროპაგანდას

• არ უნდა შეიცავდეს ხელისუფლების ძალადობით შეცვლისკენ ან დამხობისკენ მოწოდებას

• არ უნდა შეიცავდეს რელიგიური ან ეთნიკური დაპირისპირებისკენ მოწოდებას

• არ უნდა შეიცავდეს უხამსობას ან პორნოგრაფიას.

“ალტ ინფოს” - არხს, რომლის წამყვანები და მფლობელებიც 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორები იყვნენ, კომუნიკაციების კომისიამ ეროვნული მასშტაბით მაუწყებლობის უფლება მისცა.

კომისიის ამ გადაწყვეტილებით, არხის ყურება მთელი საქართველოს მასშტაბით, უფასო სიგნალით ან ფასიანი პაკეტების საშუალებით იქნება შესაძლებელი.

რა მოხდა

ტელემაუწყებლობის უფლება კომუნიკაციების კომისიისგან “ალტ-ინფომ” 2020 წლის 26 ნოემბერს მიიღო. არხის ყურება აქამდე მხოლოდ “მაგთიკომისა”და “ახალი ქსელების” დაახლოებით 400 000-მდე აბონენტს და, ასევე, რუსთავის და სენაკის მულტიპლექს პლატფორმის მომხმარებლებს შეეძლოთ.

არხმა კომუნიკაციების კომისიას ავტორიზაციის მოდიფიცირების მოთხოვნით 6 სექტემბერს მიმართა და მოითხოვა მაუწყებლობის გავრცელება “სტერეო პლიუსის” მულტიპლექს პლატფორმის საშუალებით.

9 სექტემბერს კომისიამ “ალტ-ინფოს” მოთხოვნა დააკმაყოფილა და განმარტა, რომ გადაწყვეტილება მაუწყებლობის შესახებ საქართველოს კანონის შესაბამისად მიიღო.

მაუწყებლობის შესახებ საქართველოს კანონის

• 45-ე პრიმა მუხლის მე-7 პუნქტის მიხედვით, თუ ავტორიზებულ პირს განზრახული აქვს ავტორიზებული საქმიანობის, მათ შორის, მაუწყებლობის სახეობის მოდიფიცირება, იგი ვალდებულია 7 სამუშაო დღით ადრე შეატყობინოს კომისიას.
• 38-ე მუხლის მე-10 პუნქტის თანახმად კი, ავტორიზაციის პირობების მოდიფიცირება და მაუწყებლის ინიციატივით ავტორიზაციის შეჩერება ან გაუქმება ხორციელდება მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების წესით.

ამავე დღეს, სხდომაზე გაირკვა, რომ “ალტ-ინფო” და “სილქნეტი” რამდენიმე თვიანი დავის შემდეგ შეთანხმდნენ და მაუწყებელი “სილქნეტის” პაკეტშიც დაემატება. რაც იმას ნიშნავს, რომ არხი “სიქნეტის” 250 000-მდე მომხმარებლისთვის ხელმისაწვდომი გახდება.

რა საფრთხეს ხედავენ იურისტები

"ალტ-ინფოსთვის" ეროვნული მაუწყებლობის უფლების მინიჭებას და, შესაბამისად, უფრო დიდ აუდიტორიაზე გასვლას, საფრთხის შემცველად მიიჩნევენ იურისტები.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის (GYLA) თავმჯდომარე ნიკა სიმონიშვილი ამბობს, რომ ჰომოფობიური, სიძულვილის ენის შემცველი განცხადებები, რასაც აქამდე ეთერის მეშვეობით შედარებით ვიწრო აუდიტორია ისმენდა, დღეიდან ბევრად უფრო დიდ აუდიტორიისთვის გახდა ხელმისაწვდომი:

“როცა პუბლიკა ფართოვდება, დიდია იმის შანსი, მეტ ადამიანს გაუჩნდეს ძალადობრივ ქმედებებში მონაწილეობის სურვილი” - ამბობს სიმონიშვილი.

5 ივლისის ძალადობრივი აქციიდან დღემდე

5 ივლისს, თითქმის 12 საათის განმავლობაში, “ალტ-ინფო” საგანგებოდ, უწყვეტად, პირდაპირ ეთერში აშუქებდა რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე მოვლენებს და ხალხს ძალადობისკენ მოუწოდებდა. სიძულვილის ჯგუფები მთელი დღის განმავლობაში 53 ჟურნალისტს დაესხნენ თავს. “ალტ-ინფოს” წამყვანები ჰომოფობიურ, ქსენოფობიურ, დისკრიმინაციულ განცხადებებს თავიანთი ტელევიზიის ეთერით და იუთუბ არხით ამ დღის შემდეგაც ავრცელებენ.

“იმ მოწოდებებმა რა გავლენა მოახდინა 5 ივლისის მოვლენებზე, ეს დღემდე არ არის შესწავლილი და გამოძიებული” - ამბობს ნიკა სიმონიშვილი.

16 ივლისს პოლიციამ "ალტ-ინფოს" წამყვანების და დამფუძნებლების საცხოვრებელი სახლები გაჩხრიკა და თითოეული მათგანი განყოფილებაში დაკითხავზე გადაიყვანა. თუმცა, სამართალდამცველებმა ყველა მათგანი იმავე დღეს გამოუშვა და ამ დრომდე არც ერთის პასუხისმგებლობის საკითხი არ დამდგარა.

9 სექტემბერს, კომუნიკაციების კომისიის სხდომას ესწრებოდა მედიაკოალიციის კოორდინატორი ნათია კაპანაძეც.

„რამდენად მნიშვნელოვანია თქვენთვის, როგორც მაუწყებლის დირექტორისთვის, საკუთარი თანამშრომლების უსაფრთხოება?“ - ჰკითხა მან ალტ-ინფოს” დირექტორ შოთა მარტინენკოს, რაზეც მარტინენკომ არ უპასუხა და თქვა, რომ ვერ მიხვდა რა კავშირი აქვს კითხვას სხდომაზე განსახილველ საქმესთან.

“როდესაც ის [მარტინენკო] თავად მოუწოდებდა ხალხს ჟურნალისტებზე ძალადობისაკენ, საინტერესოა, როგორ ხედავს მომავალში [მედიის]საქმიანობას?” - გვეუბნება ნათია კაპანაძე.

“ალტ-ინფოს” დამფუძნებლების სამართლებრივი პასუხისმგებლობის მოთხოვნა

6 სექტემბერს სახალხო დამცველმა „ალტ-ინფოს“ დამფუძნებლის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყების მოთხოვნით პროკურატურას მიმართა. ომბუდსმენი მიიჩნევს, რომ საჯაროდ ხელმისაწვდომი მტკიცებულებები საკმარისია, რომ ზურაბ მახარაძისთვის ბრალის წარსადგენად დაიწყოს სისხლის სამართლებრივი დევნა ჯგუფური ძალადობის ორგანიზებისა და ძალადობისკენ საჯაროდ მოქმედების ფაქტებზე.

5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების დასჯას 2 თვეზე მეტია უშედეგოდ ითხოვს მედია, არასამთავრობო სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება. ამ დრომდე არც ერთი ორგანიზატორი პასუხისგებაში მიცემული არ არის.

„ტვ პირველის“ ოპერატორს პროფესიული მოვალეობის შესრულების დროს ავტომობილი შეაჯახეს. ამის შესახებ ინფორმაციას „ტვ პირველი“ ავრცელებს.

რა მოხდა?

ტელევიზიის გადამღები ჯგუფი ფონიჭალაში ნარკორეალიზატორების დაკავების სპეცოპერაციას აშუქებდა. არხის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი, ნოდარ მელაძე, გვიყვება, რომ შემთხვევა მაშინ მოხდა, როდესაც ჟურნალისტები ინფორმაციის მოპოვებას დაკავებულების ახლობლებისგან ცდილობდნენ.

„ამ დროს გამოვიდა მანქანა, რომელიც, სავარაუდოდ, კავშირში იყო დაკავებულებთან და განზრახ შეეჯახა ჩვენს ოპერატორს. კადრებში შესაძლებელია მანქანის ნომრის იდენტიფიცირება, ამიტომ სამართალდამცველებს ეს არ უნდა გაუჭირდეთ“, - ამბობს მელაძე.

„ტვ პირველში“ გვეუბნებიან, რომ ინციდენტის შედეგად დაზიანდა სამაუწყებლო აპარატურა.

ოპერატორის მდგომარეობა

ნოდარ მელაძის ინფორმაციით, დაშავებული ოპერატორი კლინიკაში გადაიყვანეს. მისი მდგომარეობა სტაბილურია და მძიმე დაზიანებები არ მიუღია.

"სამუშაო პროცესი იყო ჩვეულებრივად, უბრალოდ ერთ-ერთი დაკავებულის ნათესავი გაღიზიანდა, რადგან ჩემს საქმეს ვაკეთებდი, პირდაპირ მოვიდა და მანქანით ფეხში დამეჯახა. ისე აღმოჩნდა, რომ მარტო მე მომხვდა, საბედნიეროდ, სხვები გადარჩნენ.", - ამბობს დაშავებული ოპერატორი ლევან ბრეგვაძე.

გამოძიება დაწყებულია

ოპერატორზე თავდასხმის ფაქტთან დაკავშირებით გამოძიება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 187-ე და 154-ე მუხლებით დაიწყო, რაც სხვისი ნივთის დაზიანებას ან განადგურებას და ჟურნალისტის საქმიანობაში ხელის შეშლას გულისხმობს. შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, დაკავებულია ერთი პირი.

ქარტია ხელისუფლებას ჟურნალისტების უსაფრთხოების დაცვისკენ მოუწოდებს

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ მომხდართან დაკავშირებით განცხადება გაავრცელა, რომლითაც ხელისუფლებას მოუწოდებს დაიცვას ჟურნალისტთა უსაფრთხოება და პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას მედიას შეუქმნას შესაბამისი სამუშაო პირობები.

ქარტია მოუწოდებს შსს-ს სწრაფად და ეფექტიანად გამოიძიოს ჟურნალისტებზე თავდასხმის თითოეული ფაქტი და მიიჩნევს, რომ ბოლო პერიოდში ჟურნალისტებზე გახშირებულ თავდასხმებს ხელისუფლების აგრესიული რიტორიკა და სამართალდამცავი უწყებების მხრიდან არასათანადო რეაგირება განაპირობებს.